Gerrit Hendricxsz van Breughel: Het tweede deel van Breughels boertighe cluchten. Amsterdam, 1612.
Uitgegeven door dr. J.A. van Leuvensteijn
Met een bijdrage van drs. P. Koning
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden
¶  Tafel-spel van twee gehoude jonghe luyden aengaende de houwelijcken staet, genaemt Jan ende Claer — Ceneton015760 — Ursicula
¶  Waech-dragher Kees en Marrij zijn Wyf — Ceneton015800 — Ursicula
¶  Tafel-spel van eenen Quacksalver — Ceneton015780 — Ursicula
¶  Tafel-spel van een personagie, wesende eenen droncken boer die wt vryen gaet. — Ceneton015710 — Ursicula
Zie ook: [Het eerste deel van] Breughels Cluchten (1610)
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk. De fractuurletter is in een aparte kleur weergegeven.
Continue
[fol. A1r]

Het tweede Deel
Van
Breugels boertige
Cluchten, inhoudende vele nieuwe Tafel-
speelen. Als van Jan ende Claer. Oock een
spel van Kees ende Marry zijn Wijf, een
Brandewijns man, ende een droncken Sle-
per met zijn nuchteren Peert. Noch
van eenen Quacksalver: Met
een Batement eens Jongen
Boers wt vryen gaende.

Met eenighe Amoureuse Refereynen ende Liedekens,
ende alles datmen tot Amstelredam langhs der
straten roept om te vercoopen.

[Vignet: typografisch ornament]

Tot Amstelredam.
By Gerrit Hendericx van Breughel, woonende in
Dirck van Assen steech inde werelt vol drucx, 1612


[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

Prologhe:

DEn tijt vereert ons allegaer
Dit tot een vrolijck Nieuwe Jaer
Om dat den geest die schijnt ontrust
Door sulcx te hooren creech weer lust
(5) Want tbrengt een soet vermaken meest
Dien die het sonder laken leest
    Ten eersten, hoe dat Jan en Claer
Een seer nieuwe getroude paer
Crackeelen in den houlijck staet
(10) Om dat Jan te biere gaet
Doch nae kijving en getier
Gaen sy vredich tsaem te bier
    Ten tweeden een seer soet motijff
Eens Waechdragers en zyn wijff
(15) Marry haer tot kijven stelt
Om dat Kees verdrincket gelt
Den droncken Sleper tnuchter peert
Met een sweepe wel affsmeert
De Reden die dit al aenschout
(20) Doen straffte den loosen Rabout
    Ten derden een Quacsalver Jent
Die sich na het Water went
[fol. A2v]
En maect zyn Tafel delicaet
Op een Aschton die daer staet
(25) Vercoopende zyn smout en smeer
Voor luyden die het hooft doen seer
    Ten vierden eenen Jonghen Boer
Hoe hy in zyn vryen voer
Gaende na zyn schoone Blom
(30) Ongetroost comt wederom
    Ten vijffden Refereynen schoon
En gesangen seer ydoon
Tot vermaking ende vreucht
Vande oversoete Jeucht
(35) Ten lesten wat langs straten loopt
En men tAmsterdam vercoopt
Eetwaer, ende anders veel
Dit ist Jnhout int gheheel
Dancklijck wilt het nemen aen
(40) Twelck wt lieffden is ghedaen.
FINIS.


[fol. A3r]

Sonnet.

BEminde Broeders al, in danck wilt nemen aen
Dees Boertich Breughels Clucht, en d’ander daer beneven
U Wit Lavendel Bloem, is dit hier toe gheschreven
Die maet en regel hoop ick moghen sal bestaen

(5) Doch voor het gunt het is, slechts wiltet dan ontfaen
Tgoet herte voor de daet, aensiet door Const verheven
Minervi kindren ist, in Lieffden hier ghegheven
Soo ghyt met voordacht leest, ten can voor al niet schaen

Dus dan dees cleyne gift, neemt dancklijck allegaer
(10) De gunste ist diet doet, om dat de Jeucht Eerbaer
Vermaken mochte sich in Rethorices Conste

Ghy Eel beminders dan, ontfangt van een Minnaer
Dit teghenwoordich nu, oock voor een Nieuwe Jaer
Want het geschiet doch niet, dan Wt Levender Ionste

FINIS.
Continue
[fol. A3v]

Een Tafel-spel van twee gehoude Jonghe
luyden aengaende den houwelijcken staet genaemt
Jan ende Claer, die eerst wt
comt ende spreeckt

GOdt sy ghelooft diet soo verde heeft ghebrocht
Ick wilde dat alle Enchuyser meyden hadden een man
Die van allen de beste waer wtghesocht
Godt sy ghelooft diet soo verde heeft ghebrocht
(5) Jae wel o faey mynen kost die is ghekocht
Nu en vlas ick niet meer, ick scheyder van
Godt sy ghelooft diet soo verde heeft ghebrocht
Ick wilde dat alle Enchuyser meyden hadden een man
Die soo wel can, alles schicken te degen
(10) Van Sinte Niclaes heb ick hem in myn muyl gecreghen
Gans niet verlegen, en ben ick by gans bloet
Al is hy wat Jong, hy is als honich soo soet
Flus liep hy met spoet, en is na de warmoes straet gegangen*
Brengende werck thuys om gelt te ontfanghen
(15) Nu streckt mijn verlangen, tot hem spade en vroech
Aen beyden de canten soo snyt nu onsen ploech
Oock loopt genoech, op een sant wech onse carre
Ic verlang na hem, siet gints comt hy van varre
[fol. A4r]
Ja wel den Jongen narre, lijckt by na vol
(20) Hoe nae heeft hy gedroncken vanden Nimweechsen Mol
Ick wed ick hem pol, en met vuysten cleun
Ja wel is dit alreets, Ja wat een deun
Tsal blijcken dat icker weun, want het moet wesen
Ian beschoncken zynde, spreeckt,
Hey zyt ghy daer mijn lieffgen ghepresen
(25) Ick moet u claghen mits desen, hoe het my is vergaen
Ick meende een paertgen te drincken saen
Juyst werdet een vaen, och mijn liefste schoone
Claer
Met mynen toffel ick u bynae Croone
Off icker niet en woone, alsoo wel als ghy
Ian
(30) Nu nu wijff tis best dat yeder te vreden sy
Comt gaet met my, tsal niet meer gheschieden
Schaemt u een weynichsken voor de lieden
Wat ist te bedieden, het hevet al wech
Claer
Dat is den rou die ghy hebt, en soo ickt sech
(35) Sulcken vodden men plech, blau oogen te schildren
Ick en rade u niet aldus te verwildren
Off het wert by gans vleesch u beurt
Ian
Kijft niet langer, off ic wed ghyt weer betreurt
Dat my de Keel scheurt, sal ick noch drincken
[fol. A4v]
Claer
(40) En dan sal ick u lustich voor den Beck klincken
Tsalder niet aen mincken, siet wat ghy dan doet
Ian
Ba eerst waren wy malcander als suycker soo soet
Nu lijcket wel roet, wel wat een rancken
Claer
In huys derff ic nauwelycx wt geven twee blancken
(45) En met grooten ondancken, brengdyt so doort gat
Ian
Om een reys wyffgen, wat praten is dat
In deser stadt, is niemant off sy drincken wel
Claer
Ick en begeer niet datmen t’myne verteyren sel
En sulcken hel, in huys opbouwen
Ian
(50) Wint ghyt, dats meer dan ick weet introuwen
Dat zyn wije mouwen, die wel aen gaen
Claer
Voort na huys toe, hier niet langer te staen
En langt my seer saen, het gelt wt uwen sack
Ian
Belieft u yet meer, ick salt langen strack
(55) Siet dees vileynighe sack, sou my opt hooft schyten
Claer
Ben icker in ick salder my lustich deur byten
[fol. A5r]
Al soudet u spyten, ic wil wesen voocht
Ian
Dan worden u lustich de oogen wtgedroocht
U niet en poocht, my te achten een kint
(60) Gaet thuys, en uwen spinrocken spint
Ick en ben mal noch blint, ick sien wel wat ick doen
Claer
Jan ghy Jongen melckmuyl ick raey u niet so coen
Dat ghy int saysoen, my dus gaet toegrauwen
Ian
Dat doet ghy selver met al u snauwen
En eert sou nauwen: liep ick wel weer te bier
Claer
Ja wel desen bengel maer kijckt eens hier
Int eerst schenet schier, dat ghy scheent slecht
My beminnende in lieffden seer oprecht
Beteren knecht, en wasser niet in de buert
(70) Maer nu en heeft hy nau den naers gheschuert
Off hy vertureluert het gelt, en drinct hem vol
En dat doet ghy alleen om my te maken dol
Raect ghy aenden hol, wat sal ick dan maken
Ian
Tis geen noot, ick salder seker niet aenraken
(75) Voor allen saken, u hierin niet en quelt
Nou nou u doch te vreden stelt
[fol. A5v]
Niet eene spelt, sal ick meer verteeren
Stelt u dan gerust, laet dit passeeren
Tis myn begeeren, schaemt u voor de lieden
Claer
(80) Ick vergram my te seer door sulcx te geschieden
Wat hevet te bedieden, ick heb u te Lieff vaer
Dan comt de Barmherticheyt en gramschap over malcaer
Ick wou ick noch alleene waer, wat noot waert dan
Ian
Ghy hebbet hart voor u scheenen alsmen dencken can
(85) En moet ick Jan, niet alles selffs beschicken
Wat hebt ghy Claertgen dan al te quicken
Wie cant micken, nae de vrouwen haren sin
Claer
Ick dencke niet dat ghy meent dat ick geck bin
Ghy brengt meer wt dan in, en dat allen dagen
(90) Wy arme Vrouwen mogen den dach wel beclagen
Dat wy in dese plagen, ons begeven graech
Altijt ist weer aen met te drincken staech
En dese plaech, comt my mede op den hals
Het is noch soo vroech, om te proeven van als
(95) Eerst hadden wy veel gemals, met ons beyden
Maer nu vergaet het wel tot schreyden
Dat het yemant my seyden, ick haddet noyt gelooft
O Jan, opt lest ghy my noch van myn sinnen [fol. A6r] berooft
Eerst so clooft, ghy wel een haer in vieren
(100) Maer nu verdrinct ghyt met quade manieren
Sou ick niet tieren seker ten waer gheen noot
Had ick u soo lieff niet, dats de pyne groot
Die ick gans sackerloot, niet can vergeten
Ian
Menige vrou wort vanden man gesmeten
(105) Crygende luttel eten, begnort en bekeven
Claer
Ic had ooc liever dat gy my gaeft eender dreven
Dan dus te leven, by eenen droncken bloet saen
Ick souder my selven schier om misgaen
Want menigen traen, wt de oogen vlieten
(110) Dees doet ghy my alleene genieten
Met grooten verdrieten, sou ick my wel doen te cort
Ian
Doet wat ghy wilt, siet off ghy gehouden wort
Hoe staetse hier en knort, gelyck de zeugen
Claer
Ghy schelm tis u schilt, dat ghy niet wilt deugen
(115) Flucx wilt u veugen, en gaet met my thuys
Ian
Al sprongdy uyt u vel, ick gaffer om geen luys
Ick ben niet te degen buys, om tsamen huys te houwen*
Claer
Ick sal u sekers met mynen clomp op u bachuys douwen
[fol. A6v]
Al soudet my daerna rouwen, wat laet ghy u dincken
Ian
(120) En dan sal ick u wederom voort harssebecken clincken
Loopen weeraen drincken, van den hoogen boom neer
Claer
Ick sal u volgen al liept ghy noch soo veer
Ick heb soo luttel eer, in alles als ghy
Gaet ghy te bier ick sal gaen sitten nevens u sy
(125) Laet ick sien off ghy my, off ick u sal tempteren
Ian
Dats geen noot, soo meuchdy mede wat pinteleren
Ghy cont my niet Facxeren, maer meest u selven
Twaer best dat ghy thuys gingt, tgaet na den elven
En maecten den pos gaer, om tsamen wat te eeten
(130) Terwylen sal ic een bootschap doen ongemeten
Ghy moget wel weten, ick sal in de hoochstraet gaen
Claer
Ick weet die bootschap wel met corten beraen
Een paertgen ofte vaen, schort noch in u pens
Ian
Schaemt u Claer, hebdy geen schaemt voor yeder mens
[fol. A7r]
Claer
(135) Neen ick, ick wens u liever voor den droes
Ezel wat sal ick u coken al lang warmoes
Mijnen boosen croes, is noch niet wtgedroncken
Ian
Ghy staet hier en baert off gy waert beschoncken
Hoe lang wildy staen proncken voor der lieder deur
(140) Ick sal u volgen gaet ghy vast veur
Dese lap en leur, moet vol Fenijn steken
Claer
Ick rade u Jan brengt my niet aent spreken
Al stont gyder twee weken, ic en ging niet van ou
Ian
Tis groote schande voor alsulcken Jongen vrou
(145) Die haren man nou, niet betrout te gaen wt
Twaer quaet genoech was ic een fielt ofte guyt
Die niet eenen duyt, thuys liet om te coopen eten,
Bedaert u Claertgen, blijft niet in dat quaet vermeten
Wel moet ghyt weten, wy twee zijn doch een
(150) Als ick Jae seg, moet ghy niet seggen neen
Stelt u te vreen, en gaet voor henen
    ick sal u volgen
Claer
De tranen ontschieten my en ick moet weenen
Comt kint met eenen, gaen wy thuys vaer
(155) Daer sal ick u een pijntgen haelen voorwaer
Off wel eenpaer, comt gaet slechts mede
Ian
Ten waer geen noot als ghyt slechts dede
Kintgen in vrede, laet ons een paertgen poyen,
Dan sal ick met u na huys toe schoyen
[fol. A7v]
(160) En twee roggen broyen, coopen wy dan onder wegen
Claer
Wilt my dan beloven dat ghy niet meer sult plegen
Loopt ras wt den regen, en blijft geenen dreyger
    waer wildy gaen
Ian
In het schuytgen op den Utrechtsen steygher
(165) Off inden reygher, off tot Frans Parzyn
Claer
Suldy dan na huys toe gaen met mijn
So sal ick fyn, int voorhuys wachten
Ian
Daer ist te cout, ghy mocht van coude smachten
Twaerom te verachten, comt binnen byt vier
(170) Vrienden dat gram wijff is al doot by ghans fier
Dat Flus was hier, somen wel can dincken
Om dattet pays is sullen wy tsamen eens drincken

FINIS.


[fol. A8r]

Sonnet.

ICk acht den spotter sal, te seggen weten t’zijn
Doch soo hyt wel beweert salt waerheyt selffs schier wesen
Dus mijne Cluchten dan, wel sullen zijn begresen
Een yeder dencken sal, het beste is het mijn

(5) Daerom ghy spotters al, door een beveynsden schijn
Bedwingt u tongs geluyt, in soeticheyt te lesen
Soo wort ghy door sulck doen van yeder niet mispresen
En raket so met een, in Momus eygen schijn

Hy die wel beter weet, sal in sich selff niet twisten
(10) Maer schouwen al het doen, der spottige Soylisten
Als slaept de soete* vreucht, de nydicheyt dan waect

Ick hoop dat ghy wilt zijn al cloecke Minervisten
Maer oftse quamen al, die scheenen dat wat wisten
Ken achten tseggen niet, ten sy elckt beter maect
Bedenct u tis tijt.

[fol. A8v]

Sonnet:

VErvreucht u met gheneucht, nu al die gaerne lesen
Veel Boerticheyt van als, hier in besloten leyt
Die niet dan enckel vreucht, laet blycken met bescheyt
Soo yeder soet verhael, te kennen geeft by desen

(5) Den boosen blyft gelaect, den goeden weer ghepresen
Een yeder dan het zijn, te voren staet bereyt
Tot Fantasys verdrijff, en oock swaermoedicheyt
Dit Boecxken nu te recht, soot schynt, sal willen wesen

De vreuchde des gemoets, ons tselve brengt int licht
(10) Door Const wt s’levens Jonst, dit mede is ghedicht
Ick hope dattet sal, u wesen een verblyden

Soo ghyt met aendacht leest, en kuntschaps onderricht
En u met schimpicheyt, oock gantschlijck niet verplicht
Ja Momus spottery, zijt stellende bezyden.

FINIS.


[fol. B1r]

SONNET.

O Phoebus die int Oost, heel helderlijck compt rijsen
Om s’wereldts donckerheydt, te brenghen in het licht,
Dies wy bemercken wel door u seer claer ghesicht
In s’menschen leven vreemt, dat seer is te misprijsen

(5) Den handel goet oft quaet, de schoone Son gaet wijsen,
Hoe dat onwetenheydt sich selven onderricht
Hy die meent claer te zijn, is duysterlijcken dicht,
Het grauw verwijt het blau, den bonten mee den grijsen

Dat hy veel witter is, maer lacy gheen van al
(10) Sich van zijn kuyscheyt doch alsoo beroemen sal
Want sy zijn even zwart, indien zijt recht versinnen

D’een wort des anders gast, de handeling is mal
Verwijtende voorwaer, hun eyghen ongheval
Waer voor int eynde sy met allen niet ghewinnen
    (15) Een Cluchte dan comt voort die Boertich moet beghinnen.

FINIS.
Continue
[fol. B1v]

Tafel-spel van een
Waech-dragher Kees, ende Marry zijn Wyf
met eenen Brandewijns man, oock van
eenen droncken Sleper met zijn nuch-
teren Peert, daer de Borgherlicke
Reden voor verantwoort.

De Waechdragher spreect.
GOeden morghen gunne ons God
De droes moet mijn wyff plaghen
Preutelt vry de deure is int slot,
Goeden morgen gunne ons Godt
(5) Ben ick niet wel een slechten hontsvot
Dat ick dit langer wil verdragen
Goeden morgen gunne ons Godt
De droes moet mijn wijff plagen
Ick ben daechlijcx ter wagen, om te doen profijt
(10) Doch wy veroveren niet eene mijt
Off het heur spijt, sy salt bet nu voelen
Eerst met een mutsgen den mont te spoelen
De gramschap coelen, en dan aent werck
Sy vint my niet al liepse noch so sterck
(15) Ontrent de Kerck, nu loop ick henen
Tsalder al anders gaen soude ick meenen
Alst met eenen, tot noch toe heeft gedaen
[fol. B2r]
Al de nacht te preutelen tsal haer schaen
Wed ick menige vaen, en dat deur desen
(20) Wat meent sy alleene voocht te wesen
Niet meer te vreesen, tgaet op een ander boech
Ick pleech te arbeyden spade ende vroech
Als een os inden ploech, wan gelt met hoopen
Doch tis ons al door de handen gedroopen
(25) Sy durste coopen, tgene sy maer sach
In ste van spinnen, liepse de heele dach
Clappayen ach, hoe soudemen bedijen
Geen Rijcke luy de botter so dick snyen
Alsmen by tijen, tot onsent doet
(30) En dan sietmen mee onse vrou soet
Aen d’eenen voet, met een helft gaen wanderen,
En eenen slopschoen aenden anderen
Al te lang met malcanderen, geleeft in onmin
Ick acht datse meent dat ick geck bin
(35) Menichmael com ick in, dan gaet haren snater
Dan en rieck ick geen anys off caneel water
Ba neen ick, men gater, om geen blangen wt
Opte kist leggen de Cruymelen vant beschuyt
Tis al vry buyt, alst de mannen niet weten
(40) Hoe dicmael heeftse heet broot gegeten
Met boter ongemeten,* so gatet daer van cant
Als ick thuys com houtmen op de hant
Lang gelt Kees, want, tleste is uyt gegeven
Wat costet huyshouden volchter beneven
(45) Ongelijck en even, wordet besteet
Lang genoech Goossen geweest die beter weet
Een ander bescheet, comt my ter ooren
[fol. B2v]
Te veel ben ick voor een nar geschoren
Moeten de Gansen int coren, ick wilder me an
(50) Sien of ickt haer niet bang maken can
Ick wedde sy dan, my niet sal facxeren
Al soud ick vanden hoogenboom aff teeren
Tin, coperwerck, cleeren, dattet heeft een lust
Dan sullen wy beyde hebben eerst rust
(55) En beginnen just op een nieu introuwen
Als Jongelien weder huys te houwen
Sulcke mouwen, passen tot sulcken broec
Dats ganc om een mutsken ergens in een hoeck
Menigen vloeck, salse mijn toewenschen
(60) Tis geen noot dat gaet in geen Menschen
Een pijntgen vanden renschen, verheuget mijn,

Eenen Brandewijns Man voor den dach
Comende spreeckt.
Leckere Wijntgen, moyen Brandewijn
Voor hooft pijn, en morghen preken
Anijs Anijs voor windighe ghebreken,
(65) Onder de tonghe ghestreken voor allen onlust
Genever voor Buyckpijn die niet en rust*
Die vercoop ick Just, voor den bekinden
Voor waer die doet losen verholen winden
Beter suldy niet vinden opte Vismert offte dam
(70) Orange, Orange, vanden rechten stam
Ick wilde yeder wat nam, off ick word’ ontstelt
Noch heb ick van daech ontfangen geen gelt
Doch hier comt een helt, die wil wat coopen
[fol. B3r]
Kees
Wat hebdy in u mars, dat ghy dus gaet roopen
(75) Hebdy voort loopen, geen wateren soet
Cramer
Jae ick heb Borst water en dat is goet
Com, com, ick moet u eens laeten proeven
Soudy gheen, Caneel water me behoeven
Sonder toeven, schenck ick u eenmael
Kees
(80) Ick hebber dry off vier geproeft Loyael
Anijs ist principael, geeft my om twee blancken
Cramer
Ghy hebt soo veel wel verproeft, dat zijn rancken
ken cant my niet bedancken doch gi sijt een speciael
Kees
Dat Lap ick vast in al teenemael
(85) Ick hope mijn quael, sal daer mee mindren
Cramer
Ba noch een Soopgen, ten sal niet hind’ren
Noch voor wijf en kindren, eens mede gepoyt
Kees
Dese zijnt die my maken thooft beroijt
Seker Kees die schoyt alle herbergen beneven
(90) Want Marrij heeft huyden soo ghekeven
Van mijn leven, was ick noijt so versteurt
Ten is oock noyt tot onsent meer gebeurt
Ick ducht zijt betreurt nu wel met eenen
Ick mocht thuys niet houwen opte heete steenen
(95) Voort moet ic heenen, van daech isser geen gemack
Langt om een halven stuyver Goeden Toeback
Voort moet ick strac, om te houden vree
[fol. B3v]
Ick wilde dat elcken arbeyder so dee
Die in deser stee, hebben een luy wijff en vuyle
(100) En die haren man acht als eenen uyle
Daechlijcx met gepruyle, so haddense deech
Al mijn gelt gaen ick opsnappen met een veech
Als de buyl is leech, mach Fiolen sorghen
Cramer
Hier heb ic noch Confituren voor winden verborgen
(105) Die avont en morghen, Rommelen doort Lijf
Noch heb ick Remedie tegen een quaet wijff
Om een tijdt verdrijff een mutsgen ghedroncken
En alle zwaricheyt vant hert gesoncken
Niet lang staen proncken, off ick waer onwijs
(110) Dus roep ick weer, Brandewijn en Annijs
Goossen en lijs versnoept doch een blanckgen,
Moy Canneel water is sulcken dranckgen
Die bemint twijngaert rancjen, wort haest vlug
Dus gaen ick vast henen na de nieu Brug
(115) Mijn buyl en Rug, zyn beyde vol sorghen
Marry comt uyt
Ick wilde niet veel, dan dat mocht worgen
Die desen morgen, so vroech op stong
Eer de duyvel schoenen aen had hy wtgong
Dat hem lever en long, ter kelen wt vlieten
(120) Wat doet my desen schelm al verdrieten*
Hy salt noch genieten, dat wed ic voor al
Tsal my beniewen off ick hem niet vinden sal
Ick ben niet mal, ken* salter niet by laten
Al soud ic doorloopen alle burch wallen en straten
(125) Tot dat ick ter maten, dit vercken crijch
[fol. B4r]
O schelm hoe jaecht ghy my dat ick hijch
Ick cook jou noch een vijch, tis mijn meenen
Over al heb ick gesocht, waer loop ick heenen
My dunct my de steenen, springen voort hooft
(130) Ja Kees jou schelm had ick dat gelooft
Voorwaer ghy berooft mijn verstant en sinnen
Dats na tmunicken cachuys daer sal icken vinnen
Slagen sal hy winnen, sweer ick op mijn trou
Off hy tot Marry Commers niet wesen sou
(135) Nu wel an nou, sonder te rusten
Indien icken vinde ten sal hem niet lusten
Ick wilden ick blusten, mijnen grammen moet
Wat dien schellem my al vileynicheyt doet
Dat sal hy onsoet, wel weder becoopen
Eenen droncken sleper
(140) Hoort Marry hoort, hoordy my niet roopen
Waer heen gaedy loopen, so yvrich en ras
Marry
Ick wou ick slechs wist waer onse Kees was
Tsouder op dit pas, geraken wel tot slagen
Hebdy hem niet gesien
Sleper
Ba neen ick in geen ses daghen
(145) Ick moet u vragen, waerom hyt dus aenstelt
Marry
Godt betert hy my niet dan te veel quelt
Met al onse gelt, is hy heel vroege
Huyden morgen, geloopen na den croege
Ick wilde hem sloege de poppelsy opt lijf
(150) Dus lang heb ick geweest een goet wijff
Door sulck bedrijff, moet ic worden quaet
[fol. B4v]
Sleper
Nou Marry staet niet en huylt op straet
Comt met my gaet, in desen kelder
Marry
Ick ben al te gram, en te ongestelder
(155) Oock niet eenen helder, schuylter inden sack
Sleper
Wat, een vredemaker noyt yet ontbrack
Comt volcht my strack, ick gaen u voren
Ghy moet den moet niet geven verlooren
Niet eens verstooren, woud ick my seer saen
(160) Ghy hebt voor my wel gegeven een vaen
Dus weest niet belaen, seg ick by desen
Marry
Neen seker niet ten mach nu niet wesen
Doch moet ick lesen, u mijn herte wt
Denckt hoe onse Kees speelt den guyt
(165) Opten duym ick fluyt, en hy speelt moy weer
Ick heb totte coomster gheen gelooff meer
Onse kindren teer, hebben cousen noch schoene
En wy beyde oock hebbent mee van doene,
Soo yeder bevroene, tis waer dat ick claech
(170) Onse kinders hebben niet gegeten van daech
Dese plaech gheschiet niet dan te veele
Ist niet reden dat ick dan crackeele
En in droefheyt bequeele al mijn ongeluck
Sleper
Tis waer, de vrouwen sitten inden druck
(175) Maer ondert Juck, moet ghy hem houwen
En uwen moet niet laten vercouwen
[fol. B5r]
Begint ghy te Flouwen, dan ist geen deech
Lijt niet dat hy een ure staet leech
Off met een veech, werdet weer becaeyt
(180) Die tot wercken geboren is geen arbeyt schayt
Dus ghy slechts naeyt uwen ouden naet reen
Laet ons drincken een paertgen onder ons tween
daermede weer heen, gy sout in droochte verhitten
Marry
Wel wy moesten niet lange blyven sitten
(185) Want al mijn litten, zyn verturbeert
Ick sal eens met u drincken nu ghyt begeert
So raeck ick te peert, om beter te kijven
De vuysten Jeucken my gans vier en vyven
Tsalder niet by blyven, gaet vast voor in

Sy gaen in een kelder te bier


Den Waechdrager comt wten
Brandewijn ende spreect
(190) Neen nu gatet vry beter nae mijnen sin
Doch nietemin, het is noch vroeghe
Om te crijghen des Menschen genoeghe
Mijnen ploege, aen alle canten snyt
Ick moet gaen sien te cryghen den ontbijt
(195) So passeert den tijt, en het geltgen raect op
Hoe lustich sit onse Marry op een schop
Die handeloose pop, sal niet kijven van daghe
Al waerse eens so boos als de plaghe
Ick niet en vraghe, na tgene sy seyt
(200) Laet ick nu Meester zyn en sy de Meyt
Offse schyt ofte greyt, tis my even eens
[fol. B5v]
Ic vrage weynich na een luttel geweens
Met eenen Mandevol steens sal ickse sincken
Gans stortregen hoe moet ick noch drincken
(205) Al sou ick hincken, geldloos en bluts
Dan crijch ick wel een paertgen voor mijn muts
Doetet niet veel nuts, ick heb mijn wil
Ick sal Marry leeren zwyghen stil
Nu tis opten tril, en t’ moeter me voort
(210) Al wert de droes noch eens soo verstoort
Roepende wapy en moort, in sulck gevallen
Maer ick sou hier wel te lang staen callen
Slachtende den mallen, die quam te laet
Tis best datmen by tijts ter herberge gaet
(215) Eer een ander beslaet, u plaetse en stede
Wacht wat soeteman ick moeter mede
Al soud ick op een slede ryden aldaer
Och die nu by tbeste bier waer
Olacy daer naer, liet ick wijsheyt raden
(220) Waer ick gaen sal daerin ben ick beladen
Tot grooter schaden, tis dolder dan dol
Thevet al t’ zeyltgen moet staen vol
Nu ick ben opten rol, moetet my vervreugen
Tsou onse Marry anders niet heughen
(225) Sulcke boose seugen, werden so gheloont
Off Bes noch al te houtewael woont
Niet lang gesermoont, dat moet ick kijcken
En sal S. Teunis poort wt strijcken
Rollen langs die dijcken, als een vol vat
(230) Sy sal my niet soecken buyten de stadt
Nu dat is den tradt, en ick maeck ganck
[fol. B6r]
Marry comt wten kelder
Ja wel onsen Kees maket my te lanck
Buerman grooten danck geef ick u mits dien
Ick moet weer gaen tyen opte bien
(235) En oock sien, off het vercken is geslegen
Ja wel siet doch, hier comt hy my tegen
Nu gatet te degen, na mijnen belieff
zyt ghy daer, ghy loer, ghy schelm, ghy dieff
Segt Malbrieff, hebdy wt gaen tuylen
(240) Verrader wat mach in u boesem schuylen
Vader der uylen, en oprechten Hontsvot
Desen grasduyvel dient wel inden pot
Off by zijn verckens int schot, te leven
Ontsach ick my niet ick gaff u eender dreven
(245) Dat ghy my beneven, ter aerden vielt
Pijp op siet desen oolijcken Fielt
Hy wort noch vernielt, met appetyten
Kees
Neen wijff men can den goeden te veel wryten
Begondy te smyten, ick stelde my ter weer
(250) Wat laet ghy u duncken Sint Teunis Meer
Ick stel u in mijn deer swyn en vercken
Lijs Gordemels, creng, aes, vol boose wercken
Op mercken, voer u den Noortoosten wint
Corsgen cladyser, Teuterquaets kint
(255) Die neerstich spint, vieleynicheyt op een clomp
Hout u Backus toe modde van Gomp
Aensicht op de pomp, oprechte Lary
Bekijckt doch eens dese lieve Mary
Eenen Eventary soud’ men in haer trony saeyen
[fol. B6v]
(260) Van Petercely, snoepster van vlaeyen
Tot mijnder schaeyen, dorffdy spreken yet
My dunckt dat my onrecht gheschiet
Hout op u Liet off ick sing een ander
Marry
Ick vrager niet na al souden wy Malcander
(265) Als eenen Salmander met hitticheyt overstelpen
Kees
Ja onse lieve heer sal doch de sterckste helpen
Cruypt vry in u schelpen, vileynigher pry
Marry
Watte nou, dat meucht doen ghy
In spijt van dy, so gaen ick selfs voor
(270) Hout dat voor dat een clinck onder d’ oor
So ick my verstoor, tsalder daghen
Kees
Dit voor dat proeff me wat slaghen
U Beenen niet en draghen u gesont van hier
Ghy Ader, ghy Serpent, ghy slangich dier
(275) Geen Wolff noch gier, sou so een mensch terden
Marry
Ick sallet so lange als ghy oock herden
Het mach dan werden, noch grooter cruys
Flocx Flocx Kees packt u na huys
Off ick luys, te deghen uwe rebben
Kees
(280) Her Her ghy moet vanden opslach hebben
Creupel inder Crebben, werdy noch gevoet
Dat wy so na thuys zijn is immers goet
Off uwen neuse bloet, daer is niet aen gheleghen
[fol. B7r]
U Beenen werden noch ontwe ghesleghen
(285) Dan werdet te deghen, Buyten getreur
Flocx Marry Flocx pact u inde deur
Ghy oolycke leur, en troost u ydoone
Dat ghy ghecreghen hebt u verdienden Loone
Door sulcken Sermoone, niet zijnde moe
(290) Nu heb ick u binnen myn deur gaet toe
Ick en weet niet hoe ick met u wil leven
Maer deerste reyse die is u vergheven
Den sleper wt de Herreberch gaet
Na zijn peert ende slede
Dat Biertgen sou cleven, schier aenden derm
Mijn buyckgen is lustich ront ende werm
(295) Ick niet en kerm: het sweepken moet rincken
Sta vast Wagheman, hoort dat clincken
Men moet wel drincken, daerna winnen me
Wat duycker wie heeft ghenomen mijn slee
Datment u de, hoe soudy dan rasen
(300) Herom Grau, wilt eens op blasen
Niet lang te vissevasen, ghy moeter aen
O Caronge suldy hier luy leech blyven staen
Op moet icker slaen, ghy sult het ontgelden
Ick wilde wel drincken dat ghy u te werc stelden
(305) Geen dry spelden bestede ick tavont aen haver
Als dese lange, die maect u eenen draver
O luyen slaver, ghy moetet becoopen
Hoe suldy de Calverstraet noch doorloopen
Ten baet geen ropen ghy oolycke meer
[fol. B7v]
(310) Ick slaender op, al soudet u doen seer
Geen ziel noch geen eer, hebdy te verliesen
Her her, ick hoor u geerne briesen
Lustich suldy niesen, morghen heel vroech
Tis best dat ghy werct, ende treckt den ploech
(315) En ick beware den croech, tot mijnen geryven
De beesten souden anders de leden verstyven
Al souter al blyven, ick en vragher niet naer
Ick slaender vast op, ghy en zyt niet mijn vaer
Maer oft hout waer ten schaet niet de beesten
(320) Tis hun gesontheyt, te arbeyden als den meesten
Alsulcke leesten, passen tot haer voeten
Verkloect u vry morghen suldyder aen moeten
So com ick u groeten hout dat voor dat*
Al souder aff waghen de gheheele stat
(325) Op u ick beter sat, dan op mijn moer
Eenen Borger dit siende verantwoort
voor het peert met reden
Hoe gaet ghy dus aen, seght droncken loer
Makende rumoer, hier langs der straten
Onwetenden beest ghy mochtet wel laten
Ende by maten, dat peert soo slaen
Sleper
(330) Wel siet doch wat gaet het u doch aen
Uwer weghen wilt gaen, ick slaen het mijne
De beesten die en gevoelen geen pyne
Het moet so zyne: want zy hebben gheen ziel
Reden
[fol. B8r]
Sy doen dat ick niet segghen wil ghy Fiel
(335) Met eenen cackhiel, suldy noch loopen
Dat ghy u gelt verdrinct moetet peert becoopen
Twaer wel te hopen, dat ghyt overdacht
Ghy sijt selffs een beest daer ghy tpeert voor acht
Waert in mijn macht, ken weet niet wat ic dede
(340) Ick sou u int Rasphuys voeren op u slede*
Om dat sulcken onrede, ghy gaet beginnen
De beesten moeten u bachuys ophouwen condyt versinnen
Ja den cost winnen voor u huysgesin
Het peert heeft meer verstant dan ghy hebt in
(345) D’ welck nietemin, ghy niet gaet overleggen
Sleper
Wat mach desen raescop doch al seggen
Ay Goossen Feggen hout dan u rust
Tis myn eyghen, daer toe streckt myn lust
Ba siet eens Just, moet ghy der u in steken
(350) De groote Beesticheyt die doet mijn spreken
Die aen u is gebleken, met onwetenheyt
Tbeest is goet te slaen datter niet tegen seyt
Ja een cloeck Feyt, begindy vol oneeren
Doch so ghy tbeest doet salt u weer tracteeren
(355) Als ghy wel sout begeeren, dattet wat treckt
Dattet dan verstyff, verlempt, off de senuwen is verrect
Daer me dient niet gegeckt, tgebuert alle daech
Ghy behoordet te eeren in plaets van gheven slaech
Soo en groeyde geen plaech,* tot uwer schae
[fol. B8v]
(360) Dan moet ghy als anderen clagen achter nae
Dit doet ghy uselven Ja, en wilt het niet weten
Veel nutter waeren de slepers wat gesmeten
Als de beesten ongemeten niet wetende waerom
Maer dat bier maect haer alle soo dom
(365) Den styven Buydel crom, in straten en velden
En dan moetent de arme dieren ontgelden
Datment haer soo quelden, sy souden bang sien
Sleper
Al u kakelen heeft niet te bedien
Tmoet voort vlien, als eenen pijl wten boghe
(370) Adieu vrient tot morghen heel vroghe
Off het noyt en toghe, so moetet daer weer aen
Alst my belieft wil ick mijn peert slaen
Blyft gy hier staen, ick ry voort met mijn manden
Reden
En zyn dese beesten niet vol onverstanden
(375) Gants duysent schanden, sulcx tot wrake strect
Ten is t’rechte beest niet dat de slede trect
Twelck wort opgeweckt, met onwetende slagen
Maer tzijn meer beesten die de sweepe draghen
Tot allen daghen met onbeleeftheyt groot
(380) En deden de peerden sy moesten lyden noot
Vergaen in armoet snoot, och off zyt versinden
Dan ist, mocht ick int Gasthuys een plaetsgen vinden
O bedroeffden vrinden, twaer beter anders versint
Wie zyn peert eert worter weder aff bemint
(385) En altoos hy vint, hem sonder gequel
[fol. C1r]
Doet ghy het beest goet het doet u mede wel
doch menich gesel, isser die goet is hier ter stede,
Die tpeert niet overladen sullen op de slede
Dees hebben vrede, ende een grooten rust
(390) Tot Arbeyden hebben hare peerden lust
Den tijt verloopt Just, en ick moet gaen,
De goe slepers treckent haer niet aen.
FINIS.


SONNET.

DEs jeuchts vermaken ist, cortwijlich om te lesen,
Hoe meesterlijcken poocht, een yder door zijn quac
Opt water voort te doen, heel yverich en strack
Den onghesonden soo op staenden voet ghenesen

(5) Wie twijfelt mist de baet, ten can niet anders wesen
En dedet gheenen noot, dat hun gheen ghelt ontbrack
Zy hielden mede thuys altoos oock hun ghemack
de slechtste oly moet de meeste zijn ghepresen.

De Tafels daer planteyt, staen tharen dienst bereet
(10) Een hantvol oly vet, voor vlecken wt het cleet
Gheraect daer daetlijck wt, tot zwetsen sy hun keeren,

Dan ist, hoort neerstich toe, tis noodich datmen weet,
Tverstant van dese Const, tverborgelijck secreet
Ontfangtmen luttel gelt, haer tanden selver zweeren.
FINIS.
Continue
[fol. C1v]

Tafel-spel van eenen Quacksalver.

HIer is de rechte plaets daer de luyden passeren
Om wat veel te venten waer mijn begeeren
Dus moet ick my generen ende soecken raet
Eenen goede meester wel op een Aschton staet
(5) Want evenwel den praet, die doet het vercoopen
Wat raet nu om het volck by een te hoopen
Mijn mouwen op te stroopen, en schoon voort te doen
Dus mach ick my wel met haesten spoen
Soo ick bevroen, om wat te vertieren
(10) Ghy Heeren ghy Borghers die hier gaet playsieren
Met goeder manieren, ay staet doch by
Ick sal u laten hooren waer voor het goet sy
En hoe dat ghy, het moocht gebruycken
Hey dats een smoutgen so sacht als de vrouwen buycken
(15) Wilter vry aen ruycken, het is wonderlicken goed
Voor Yemant die daer verstuyct zynen voet
So ic u met spoet, sal voor lesen sonder schromen
Weet ghy vrome luyden dat alhier is ghecomen
Eenen Excellenten vromen, wtermaten Meester fijn
(20) Astronomicus, Doctoor inden Medecijn
Die op dit termijn, met sich wilde bringen
Eene goede salve, nut en bequaem voor alle dingen.
[fol. C2r]
So ghy onderlingen, wt mijn Certificatien cont verstaen
Inden eersten heeft mijn salve wonderlijcke curatie ghedaen
(25) Aende gene die qualijck connen gaen, door verstijftheyt der coten
Dit selfste opt vier geset en daer heet inghegoten
Voorwaer sy genoten, verlichtinghe groot
Ooc de geene die de leden ontwee geslaghen syn bloot
Can dit in corter stoot, weder brenghen tot reden
(30) Een pleyster op alle de gewrichten der leden
Van boven tot beneden, daer warmkens op geleyt
Dat sal u helpen en bevryden voor swaricheyt
Isser vrou off meyt, met heymelijcke ghebreken
Die en behoeft maer mijn vrou aen te spreken
(35) Min dan dry weken, wert ghy daer van vry
Wie yet manckert comt slechts by my
Ick werde dy, lustich helpen met behaghen
Voor versche wonden, gesteken, gebeten, off gheslaghen
Voor vallende vlaghen, en hooft pijne swaer
(40) Voor alle quatarnen het mochte wesen waer
Voor sinckinghen eenpaer, en malle dooren
Voor alle Ruyssinghe, tuytinghe dommelinghe der ooren
Die niet connen hooren tgeblaes van een trompet
Voor alle die metten kinckhoest zyn besmet
(45) Daer wert op gelet, en verdreven met smeeren
[fol. C2v]
Voor alle sproeten, Vlecken wennen die sweeren
Die can ick met alder eeren, helpen in corter tijt
Waer blijft gy nu die met hooft pyn gequelt zyt
Wildy zijn bevryt, gevet my te kennen
(50) Constich can ic affnemen alle aengewassen wennen
Hoe die oock bennen, gheene wrgesondert
Menige is over myne Curatie verwondert
Doch alst veel dondert, volcht na grooten regen
Isser yemant die hier heeft te segghen teghen
(55) Die blyve niet verlegen, maer segget wt als een helt
Dat mijn Const niet goet en is, vry ongequelt
Sat ick dobbel zyn gelt hem wederomme geven
Daerom gy vrome borgers hier staende beneven
Tot preservatie verheven, van u ongesondicheyt
(60) om dry stuyvers moochdy met dragen voorwaer geseyt
Dat in dit pampier leyt, en daer by mits desen
Een brieffken alwaer ghy in sult moghen lesen
Watter mede kan genesen, naer het oude vermaen
Dus allen ghy lieden die hier rontomme staen
(65) Wilt noch eens hooren aen, wat het can bedryven
Voor allen den genen die de gewrichten off leden verstijven
Door mede wrijven, voor een moy Eycken vier
Het sal u genesen met verwonderinghe schier
Ghelijck men alhier, u heeft laten weten
(70) Alwaerdy qequetst, gehouwen ofte gesmeten
Ofte oock gebeten van eennighen dollen hont
Van dese salve een pleyster gemaect goetront
[fol. C3r]
Sy sal daer terstont, alle tfenyn wt trecken
Hebdy int aensicht wratten, sproeten ofte vlecken
(75) Voorwaer sonder gecken, maec icse daerme quyt
Ooc ist goet voor die daer hooren niet eene myt
Aldus gebruyckt ghyt, het sy dan maechden off knapen
Ghy sult nemen de sachtste wolle eender schapen
Tsavonts gaende slapen, in dese salve warm gedopt
(80) Ende daermede beyden uwe ooren dicht gestopt
Tgehoor dat clopt, en wil zyn wtgelaten
Oock ist wonderlijcken goet voor Buyckpyn boven maten
Het doet u geven bate als gyt maer recht gebruyct
Ende soo verde yemandt zyn leden heeft verstuyct
(85) Dit selve suyct, met warm bierken binnen
In corten tijt zult ghy lichtenis bevinnen
So ghy selfs moet bekinnen, mijne goede vrinden
Hebt ghy ook eenige beslooten off verholen winden
Die condy ontbinden, en loosen die alle wegh
(90) Het is de waerheyt al dat ick u hier segh
Ende soo ickt uytlegh, soos alt waerlijck wesen
Daerom rade ic een yeder in vrintschap bij desen
Coopt van mijn wtgelesen, salve seer delicaet
Hebdy nu tegenwoordich geen pijne ofte zeeren quaet
(95) Op corter daet, can u ongesontheyt beloopen
Dan salt zyn, o had ic vande salve wat gaen coopen
[fol. C3v]
Dan ist te hoopen dat ghyse niet en vint
Daerom is hy wijs die sulcx te voren versint
Wie zyn gesontheyt bemint, sal dat oock dencken
(100) By ontyden soudemen my wel een Nobel schencken
Dat de sommencken, dit conden cryghen coen
Just ende effen alst zyt hebben eerst van doen
Daerom wilt u wat spoen, noch condyt crygen
Oock zynder sommighe die door cortheyt op de Borst hygen
(105) Datse int spreken moeten zwygen, met grooter pyn
Dus isser Yemant dies wat begeert seer fyn
Die coopt wat van mijn, ten sal u niet rouwen
Het is wonderlick goet voor die bloet spouwen
So ghyt introuwen, wilt gheven ghelooff
(110) En al waerdy als een quackel soo dooff
Dit sal u doen hooren, en alle dooffheyt verdryven
Nu dan vrienden hier sal ick niet eewich blyven
Tot uwen geryven, ist dat ick dit vercoop
Want al hadt ghy den rooden Buyckloop
(115) Het pluris, ick hoop dat mede te stelpen
En oock yeder een van de dry daechse coortse te helpen
Dat de Febris cruypt in haer schelpen, en heel verdwynt
Het is noch dach soo lang de sonne schynt
Doch yeder pynt, tis middach thuyswaert te pramen
(120) Het is twaelf uren ick mach mede op cramen
[fol. C4r]
En comen met namen, na de middach weer
Luttel te vercoopen brengt mijn tant sweer

FINIS.
Continue

Tafel-spel van een personagie, wesende
Eenen droncken Boer die wt vryen gaet.

JAe wel o tsay, ick moeter mee voort
den tijt is verloopen, sulcx toch niet en behoort,
Nae het oude woort moet ick weer henen,
Al soude ick loopen twee blauwe schenen,
(5) dat sal met eenen, doch even veel doen,
Ick hebber mee versleten mijn Paesch-daechse schoen
Wie het weet cant bevroen, alsoo wel als ick
O muysenesten ick duchte noch te raken in mijn schick,
Al is de dijck diep en dick, ick moetet avonturen
(10) Ten sal niet aenlyden gheen seven uren
Of het moest te langh dueren, voorwaer als het sou,
By Anne Kees Japen ick wel wesen wou
Ay die schoone Jonckvrou, mijn herte ghestolen heyt,
Tusschen dit en Ouwerschie woont geen moyer Meyt
(15) Int hertgen sy leyt, ter goeder trouwen,
Voor niet wou ick haer Vaders acker bouwen,
[fol. C4v]
Wy beyden dan souwen, altoos wesen by een
Als ickt haer vraghe, hope ick datse niet sal seggen neen
Hola mijn been, dat soude wel verstuycken
(20) Ay by gans Fuycken ic moet evenwel daer syn
O mijn lieve buysgen die trect tot desen termyn
Als eenen zeylsteen fijn, en dat door lieffde
Ick wilde yemant my van haer wat brieffde
Off dat wy clieffde, een pyntgen onder weech
(25) Den grooten dorst doet my verlangen te deech
Met eene veech, sou ickt haestich claren
My verwondert hoe de lieffste al mach vaeren
Ic hoopse te naeren, noch en vatten in mijnen arm
Wel voor wien ick hier praten gaen ende kerm
(30) De sinnen worden warm, en raeck in doteloor
Ey doch daer comt my een deuntgen voor
Hou kercksparren ick schoor, en moet om tyts passeren
Voor de alderliefste een lietgen quinckeleren
Dan sal het hooftsweeren, nemen een ent

Singt een Liedeken op de Voyse:
Het Jaer is langer als den dach
dat word’ ick wel geware

(35) Den tijt die valt my also langh
Een dach wel seven weken
[fol. C5r]
Wat gaen ick menich droeven gang
Eer ick mijn lieff can spreken

    Deed haer de lieffde sulck vermaen
(40) En ginck sy soo verlanghen
Sy quam my dan wel tegen gaen
Met oversoete sanghen

    Maer neen ick sorch voor meerder leyt
Dat nu haest sal wtbreken
(45) Dat sy een ander vryer heyt
Die liever sy wil spreken

    Helaes wat mach de oorsaeck zijn
Van sulcke droeff ghedachten
Dat sy geen lieffd’ sou dragen mijn
(50) Die haer soo hooch gaen achten

    Was ick by mijn Princes Eerbaer
Ick hoop tsou anders blijcken
Verlicht sou worden therte zwaer
Na huer huys gaen ick strijcken
Hy spreeckt weder.
(55) Nochtans en can ick van haer niet wijcken
O droevighe dijcken, die my valt soo lang
Ick moet weer heenen mijnen oude gang
Hoe wel den naeren nacht bang, my wil schier maken
[fol. C5v]
Int eynde hope ick noch daer te raken
(60) Tschynt ick gaen genaken, al voet voor voet
Ja wel wat mensch wt lieffden al doet*
En waert niet soo soet, ic en gingt niet beginnen
Sou ick mede niet een moy Meysken minnen
Gelijck nu met sinnen, onsen Neel Jorden seun
(65) Ick ben wel soo moy als Marry pier Janssen Teun
Ja wel wat een deun, en ick com tot mijn dagen
Maer dus verde te loopen dat zijn de plagen
By de Somer vlagen, dan is het noch yet
Maer by den winter, isset doch enckel verdriet
(70) Doch evenwel gheschiet, dat door louter vreuchden
Wat nemen oock al playsier de Jonghe Jeuchden
Doch in eeren en deuchden, sonder eenich quaet
Gans sackerloot, ten valt niet dan te laet
Maer om haeren soeten praet, heb ick het aengenomen
(75) Wa tsay oft icker niet haest sal comen,
Hier staet een menichte boomen, als een woeste Wout,
de uylen en bontecraeyen tieren soo menichfout
Al waer ick eens soo stout, ick moest schier vervaren,
Tis best dat ick weder eens singhe om het bedaren,
(80) Soo mach tbezwaren, gheraken vant hert,
Ick mocht anders comen in grooter smert
[fol. C6r]
Nu wel het wert, met vreuchde bestreken.
Hy singht een Liedeken, op de voyse: Ick
heb om harent wille, soo menighe myltgen
ghegaen, etc.
TGhemoet is schier bezweken
In desen naeren nacht,
(85) Om mijn Lieffgen te spreken
Ben ick soo veerd ghebracht,
Doch tschijnt sy my niet acht,
    Reyn Lieffde int verholen,
My nae haer trachten doet
(90) Dus gaen ick eensaem dolen
In plaets van honich soet,
Smaeck ickt als bitter roet.
    Och oft sy om my peysden
Ghelijck ick doen om haer,
(95) En dat sy niet en deysden
Van een soo trou minnaer,
Voorseker t’beter waer.
    De Linden, oock die velden,
Betuyghen sullen siet,
(100) En ons vryagie melden,
Hoe reyn die is gheschiet,
Nu looptse heel te niet.
    Waert dat u Jongher herte
My oock ghingh liefde bien,
(105) Ghy liet my in gheen smerte,
Maer naer liefdes bedien
[fol. C6v]
Soudy wel eens wtsien

    Princesse wreet van moede
Aensiet mijn sobren staet
(110) Ick neemt van u int goede
Maer denct eert is te laet
Hoet my u dienaer gaet

Hy spreeckt weer

My dunckt ick sien rysen den dagheraet
En tot mijnder baet, dunckt my in swerelts ronden
(115) Dat ick de vlondel hebbe gevonden
Daermen tot allen stonden, over gaet naer thuys
Ick ben heel benuchtert, Flus was ick buys
Och off mijn cruys, mocht mindren o wapen
Maer ick sorghe dat sy leyt seer soet int slapen
(120) Een cluytgen moet ick rapen, en goyen aent gelas
Misschien off de weertste noch niet te bedde was
En dattet gave pas, my aen te spreken
Och lieffste zydy vercout, ofte my affgheweken
Door wat gebreken, is dat selve gebuert
(125) Waerom staedy toe dat my thert schier schuert
En eewich betreurt, u te vryen int verholen
Want ghy schoonste hebt my therte gestolen
My doende dolen, langhs den weghe en tvelt
O meysken wist ghy hoe dattet my quelt
(130) En hoeseer ontstelt, dat ick ben van leden
[fol. C7r]
Ghy soudt door lieffde wt u slaep camer treden
Comende beneden, en laten my u Minnaer in
Hoordy wel lieffste dat ickt u lieffge bin
Thert gemoet en sin, alleen aen u hanghen
(135) Waerom spreeckt ghy niet hebdy gheen verlangen
Laet my doch ontfanghen, een troostelijck woort
Ick en hope niet dat ghy op my zijt verstoort
Off dat rechtevoort, u een ander comt minnen
Die vaster staet in u herte van binnen
(140) Als ick o vriendinne, soo salt costen mijn Lyff
Ick dacht ghy sout wesen mijn echte wijff
Maer sulck bedrijff, doet my ocharmen
Bedroeffdelijck allen ongeluck bekarmen
Nu wilt u ontfarmen, ende comt eens hier*
(145) Ick en hoore verroeren niet eene sier
De clock is by vier, en den dach comt rijsen*
De luyden mochten my met vingeren nawysen
Met weynich veriolijsen, moet ick thuys gaen
En dat by tijts eer den dach schoon comt aen
FINIS.

[fol. C7v]

Een nieu Amoureus Liedeken met een re-
fereyn tusschen beyden, t’Liedt gaet op
de voyse vande Engelsche fortuyn.

O Tijdt vol lusten,, die door Phebus schijn
de jeucht doet rusten, daert soet is om zijn
Welrieckent schoone,, o Pegasides pleyn,
daer mijn persoone,, rustplaetse soeckt alleyn.
    (5) Ida verheven,, tgroene Nimphen dal
doet vrolick leven,, die Naiades al,
de Muses jeuchdich,, vercieren Helicon
Hierom wel vreuchdich,, rijst nu mijn clare son.
Het Refereyn.
    O blakende Min die my doet verlanghen
(10) Met bedroefder herten en betraende wanghen
door u heerschappy en over groot ghewelt,
O Cupido: waerom hebdy my ghevanghen
In het net der minnen, helaes ick ben ontstelt
dat ghy my arm minnaer dus deerlick quelt
(150) Waerom hebdy de liefste ghaen doorschieten
Met eenen looden pijl, die reyn liefde velt
Haer doet ghy af keeren tot mijnen verdrieten,
Ick trou liefde draghende moet nu ghenieten,
Onlijdelicken druck in plaets van vreuchde soet
[fol. C8r]
(20) Ist haet ofte nijt die u sulcks oyt hieten
dat in liefde verdwijnt mijn jonghe bloet
Segt my d’ oorsaeck lieff die u my laten doet.
Liedeken.
    Een son seer clare, diemen claerheyt heet
Sy is voorwaere,, als daphne becleet
(25) Met Lauwerieren,, Ja roosen wit en root,
Na doud’ manieren, vult Flora haren schoot
    Pomonaes gaerden,, haer mee spoeden ras,
de reys aenvaerden, na den hooch Parnas
Om daer te vinden, een Nimphe oversoet
(30) die my beminden, ghelijck mijn hert haer doet,
Refereijn.
Die u soo trou mint hoe condy die verlaten,
Amoureuse vriendinne, u schoonheyt wtermaten
Besit mijn ghemoet, Jae therte met den sin,
Niemant ter Wereldt hoe hooghe van Staten,
(35) Edel oft onedel, tsy Nimphe oft Goddin,
Ick mijns weerdich achte, maer u alleen bemin
Als mijn schoonste, boven allen Jonckvrouwen
Met de ooghen van genade, o waertste vriendin
Wilt my u liefste dienaer doch aenschouwen
(40) Wat sal u baten Lief mijn zwaer benouwen,
Met u begaefde spraecke doet veranderen mijn ghemoet
Ghy zijt het solaes ende inwendich betrouwen
Aerdighe Maechdeken brengt my niet onder de voet
Seght my de oorsaeck lief, die u my laeten doet.
Liedeken.
[fol. C8v]
    (45) d’ Eelst der Goddinnen, slevens Jonste toont
Wt reynder minnen, lieffd’ met lieffde loont
Cupido aerdich, met zijn schichten subtijl
Gewont heeft vaerdich, twee met een gouden pyl

    Dat is mijn gouden, Son s’lieffs silvre maen
(50) daer lieffd’ op bouden, om dat wy ontfaen
T’licht van malcandren, dat ons tot vreuchde treckt
Jae deen den andren, tot reyne lieffde weckt

Het Refereyn.
    O Venus Goddinne comt my met hulp beneven
Want ghy doch Paris wel hebt ghegheven
(55) de schoone Helena gheboren wt Griecken stout
Hector by Andromache wert verheven
En Polexcena aen Achillis onverflout
Eneas met Dido oock werde vertrout
door lieffdens hulpe is dit al begonnen
(60) Theseus genieten Ariadnes vreucht int wout
Ja Jupiter selver gingdy vreuchde Jonnen
Tot Europa, die door den Stier wert verwonnen
Edel Goddinne neemt my mede in u behoet
Laet my niet blyven d’ ongeluckichste onder de sonnen
(65) Neemt wech tsuchten en claghen van allen tegenspoet
Segt my d’oorsaeck lieff, die u my laten doet
[fol. D1r]
Prince vant Refereyn.
    Princelycke Princesse reyn wtghelesen
Amoureuselijck lieff laet my doch wesen
Uwen eenighen dienaer, in lieffden vast getrou
(70) Solaesselyck beeldeken boven allen gepresen
O soete morgengaeff en reyne Carssou
Fondament der lieffden daer ick op bou
Jeuchdelycke maecht wilt my u Jonste verleenen
Een hertelycke vreucht wilt my gheven nou
(75) Edele Joncvrou wilt u doch nu vercleenen
Om met my in reyn lieffde te vereenen
Geen meerder vreucht isser dan dat een dochter vroet
Een minnende minnaer doet naer zyn meenen
So verdwynen wy beyde niet inder lieffden gloet
(80) Seght my d’oorsaeck lieff die u my verlaten doet
FINIS.


Een nieu’ Liedeken met een Refereyn
tusschen beyden, het liet gaet op de Voyse,
met zwaer gepeyns, so moet ick lamenteren

    Int Hollants pleyn
Weet ick een schoon Goddinne
Die my in lieffden sticht
Prys weert alleyn
(5) Als die Goddin der Minne
Doort oversoet ghesicht
Twelck myn Jonck hertgen licht
[fol. D1v]
Int vriendelijck beschouwen
Op der Aerden, gheen soo waerden
(10) Fleur van allen vrouwen

Het Refereyn.
    O schoone wellusticheyt, prieel playsantelijck
Byde Jeucht een palleys der Goddinnen ghenaemt
Twelck Diana des nachts verlicht triumphantelijck
Met haer silvere mane, alsoot wel betaemt
(15) In u sietmen soet geurichlijck comen versaemt
Aurora lieffelijck tot elcx behaghen
Met haren besproeyenden Dau ongeblaemt
Vanden eewich bloeyenden berch Hymettus aenjaghen
Die dan beghint claer lichtende te daghen
(20) Mits Phebus hulpe die haer vrientlijck aenschout
Op dat Saturnus Acker mocht vruchten draghen
Door Sols crachtighe stralen menichfout
Wanneer Apollo triumpheert op synen wagen van gout
Heetschynende over bosschen en beemden by desen
(25) Door Jaghende met zyn suster het dichte gheboomde wout
Van Amstelredam boven al weerdich gepresen

Het Liedeken
[fol. D2r]
    Als Aurora
Eer sy beghint te daghen
Tgroen looff ontluycken doet
(30) Dat Diana
Met Phebus mocht gaen Jaghen
Het dertel wilt seer soet
Alsoo myn weertste vroet
Doort Liefflijck ooghen stralen
(35) Licht van smerte, mijn Jonck herte
Met vrientlijcker taelen

Het Refereyn.
U Roem ick prysweerdich boven die van Athenen
zynde om het cloeck verstant Pallas toegewyt
Haer Faem en gedachtenis is gecomen tot vercleenen
(40) Haren roem van Vrouwen heeft gehadt zynen tijdt
O Amstelsche maecht die noch toenemende zyt
Jaerlycx meer ende meer in playsanticheden
Junoos verweenden schat hebt ghy in u crijt,
Uwen tyt groeyt aen Athenens is gheleden
(45) U comt de eere boven alle Troyaensche steden
Mits den waterrijcken doorloopenden vloet
U dochters en maechdekens zyn bequamer van zeden
Dan de Nimphen off Najaden der Fonteyne soet
Gargaphia daer diana met haer maechden vroet
[fol. D2v]
(50) Dickmael gaet baden om reyn te wesen
Dies met recht het vreucht prieel men prysen moet
Van Amstelredam, boven al weerdich gepresen

Het Liedeken
U prys ick lieff
Al boven die Naiaden
(55) Welck yeder een acht schoon
Niemant verhieff
Syn Lieffgen vol weldaden
Als ick doen u persoon
Want met Minerves croon
(60) Soo sal ick u vercieren
Door u Jeuchdich, aenschyn deuchdich
En wyse manieren

Het Refereyn.
    Tot aldertyt so sal ick u laudeeren
Meerder dan de Poeten oyt hebben ghedaen
(65) De neghen Muses die yeder een instrueeren
Met wetenschap, dus moestmen tot de goddinnen gaen
Na Helicon haren berch, om geleertheyt te ontfaen
Maer nu bevinde ick in u ghelycke crachten
Wetenschap, in als doet ghy my me verstaen
(70) Regel en mate om my voor quaet te wachten
Scientia om na den verweenden staet te trachten
Voorsichticheyt inde blakende minne te vlien,
[fol. D3r]
Hoewel dat Paris sulcx wil ick luttel achten
In Ida heeft moghen dry goddinnen sien
(75) Sulcx sietmen ghemeenlijck by u alle daghen geschien
Wanneer na Floraes Bloemdal schoon wtgelesen
playsierlijc wandelen gaen, de meyskens mits dien
Van Amstelredam, boven al weerdich gepresen

Het Liedeken
Mocht ick seer dra
(80) Met moeyten u gewinnen
Ghelijck Perseus wan
Andromeda
Terstont sou ick beghinnen
En vallen cloeck daer an
(85) Want gheene moeyten dan
My souden yet verdrieten
Als tot loone, u persoone
Ick maer mocht genieten

Het Refereyn.
Van Thessalien de princelijcke Jonckvrouwen
(90) Off van Theben de maechdekens Fiermoedich van aert
Noch alle Griecxsche Princessen schoon int aenschouwen
Noyt so in Amoureuscheyt waeren vermaert
Als de dochters int Aemstels prieel expaert
Hebben geweest en noch zyn tot allen stonden
(95) Wanneer sy int vreucht-groeyende pleyn sitten [fol. D3v] gepaert
Met Jagers off veltgoden die het herte wonden
Can begeerlijckheyt haren lust niet verconden
Dan heeft Venus gelegentheyt met hulp in corter uer
met Cupido, door wien vanden Parnassus wort ghesonden
(100) Eenen gouden schicht inde reyn minnende natuer
Doende veranderen int soete al het suer
Waer door de minnaers trou in lieffde zyn ghenesen
Dit bedenckende segh ick, zyn allen de dochters puer
Van Amstelredam boven al weerdich gepresen
FINIS.

Prince vant Liedeken.
    (105) Prinslijcke Jeucht
Maechdeken wtvercoren
Daer al mijn hoop op staet
Jonckvrou vol deucht
Laet my niet gaen verloren
(110) O schoonen dagheraet
Comt my doch te baet
Wilt lieffde reyn bewysen
Voor sulck Jonste,, en goe* gonste
Lieff sal ick u prysen

FINIS.


[fol. D4r]

Ballade van allen tgheene datmen tot
Amstelredam langs der straten
roept, ende te coopen is

EEns was ick by tijts vroech opghestaen
Ende had begeerte om te hooren aen
Het gene men seer saen, daer ginck vercoopen
En watter dagelycx al mochte langs strate loopen
(5) De eerste began te roopen, leckere Brandewijn
Annijs Annijs, voor nuchteren buyckpijn
Ja Canneel water Fyn, en meer ghinck hy segghen
Doen riep den Backer, heet wittebroot en wegghen
Boeckendebroyen niet om weerleggen, en cleyn Roggen siet
(10) Al hiete garste Koecken al hiet al hiet
Doen sanc mede d’oude liet, slabbetge soet vars en goet,
Panharing vorsschen haring als suycker soo soet
Engelsche bocken over voet, en liet geen kinders slapen
Goossen quam cruyen en ginck luyde gapen
(15) Duynrapen, santrapen, thalff kinnetgen om dry groot
Hael Appelen in de schuyt so dick als mijn hoot
Die schreeuden gans sackerloot om ghelt te ontfangen
[fol. D4v]
Soppighe groentgens en maechdeperen gingen oock haer gangen
Met groot verlangen, quamen de Carstenghen me
(20) Nieuwe neuten nieuwe neuten, liep ooc deur de ste
En sochte heel dre, me wat vele te venten
Hiete Aerd-Akers hiet hier zyn de excellenten
Voor groote presenten, als neuten soo drooch
Doen quam lijs schreeuwende met haer een ooch
(25) Alle Burchwallen hooch hael Kriecken hael Kriecken
Pruymen Rasijnen Corenten die wel riecken
Hiete peeren hieff op haer wiecken, en dede mee voort
Horense wortelen en Pijnsternakelen riep halff verstoort
Slae meer slae, hoort, en verssche Radysen
(30) Groen warmoes luy dat weert is te prysen
Can my yemant beter wysen,, die hevet sonder gelt
Rabouwen, Rabouwen, heeft haer aent roepen gestelt
Wisselen wisselen als een helt quam mede aenschocken
Groot ghemack om cleyn gelt, coopt ghy gheen swavelstocken
(35) haspelen spillen en spinrocken ginc mede syn ganc
Cleeffsche en Turnhoutse naelden thalf dosyn om een blanck
[fol. D5r]
Hy die gaet manck, riep met stijve kaken
Herinck kinck kinck potten en ketelen dicht te maken
Voor allen saken, lanteernen, Blaesbalcken volchden achter an
(40) Coopt ghy geen ghelas dat niet licht breken can
Camele wit lint began te tieren voor dusent schanden
Camme Cammen, veters Rijchsnoeren en koussebanden
Doen quam daer een ouden vaillianden, Boer roepen om playsier
Hael Verckens hael, coopt niemant geen Verckens hier
(45) Met verwondering schier, ginck ick weer heenen
Vuyl smeer meyssens quam mede aen steenen
En doen met eenen, hebdy geen oude schoenen te coop
Rottevallen en muysevallen had ooc den loop
Tvolck raeckten te hoop, mits hem gelt ontbrac
(50) Pennen en Int, vrint, en coopt ghy geen lack
Coopt wat Coopt wat strack, sprong mede op crucken
Brillen brillen, Cristelyne brillen, die niet veronghelucken
Niet licht brekende ontstucken, maer vergrooten tghesicht
Schuyer, natschuyer riep helder ende licht
(55) Breeck wat, ick salt dicht maken en te deghen
Slijp Scharen en messen, die bleeff niet verlegen
[fol. D5v]
Veugelen vette veugelen heeft gecregen, ooc mede moet
Doen geraecten ick op de vismerckt met spoet
Daer riepmen onsoet, dreevis dreevis om een so te dragen
(60) Nebbeling, Nebbeling, te vet om te craghen
Purmer pos met behaeghen, riep spytich ende dwars,
Wie coopt braetspierinc, die staet niet van vars,
Hael mosselen vars, schelvis, schelvis, en ybotten
Heete olykoecken hiet saten daer met lollepotten
(65) Moye ghebacken vis, ghesuyckerde waeffelen jent,
Leckere warme taerten ghesuyckert excellent
Ten nam gheen ent, voor daer quamen snaeren en visnetten
Mispelen als hoofden ghincker mede op letten,
Garneelen die niet en pletten, riepen wt eenen hoeck,
(70) Crakelingen, kruytkoeckjens, en soeten Menisten koeck,
Dat ick niet en vloeck, petercely om by Pos te coken,
Varsse Comcommers was de mande gebroken
Doen riep onbeloken, gansevleughelen, swanevleughelen van als
Ratten en muysecruyt maecte soo veel geschals,
(75) Vlecken wt byden hals, dede oock zijn besten,
Hoeyen ende mutsen volchden mede ten lesten,
Midts hem ghelt resten, riep hy byna schier half [fol. D6r] dol,
Coopt ghy gheen zwartsel so blanc als een mol,
Half droncken ende vol, so riep den wilden ende Milden,
(80) Hael water, vors water, den mont niet en stilden
En die vander gilden, quamen doen stracx achter na,
Coopt niemant een stertgen turf, hael turva turva, turva,
Hael hout, talhout, socht me te doen gheen schae
Volgde achterna, lampen, lampen, profytelijcke lampen
(85) Moy ochtent melck, quam als een boer aen stampen
Off hy had de crampen, riep Hoorn en Enchuysen
Opt Camperhooft, riepmen met groot gedruysen
Oost-Indien, Oost-Indien, wie wil mede aen boort
Sinckneuten, moye neuten riep wapy en moort
(90) Orangien Orangien, volchde voort, met Cytroenen
Granaet Appelen die moy sijn en limoenen
Hier heb ick de groene, om te bewaeren lang
Hael schulpsant, schuersant, en calck, song den ouden sang
Oock ginck zynen gang de groene woerder peulen*
(95) Werptollen keyeren daer ghy mede cont speulen
Hebdy te bestellen op keulen, eenighe brieven saen
[fol. D6v]
Morghen ochtens sal de bode te reysen bestaen
Doen quamen daer gaen, cramers met veel quacken
Hier wat wonders wat nieus nieu Almanacken
(100) Om schryven off placken, Turckse boonen int saysoen
Leytse botter die schoon is, wie heeftse van doen
Luy en lelick coen, riepmen versse engelsche oesters mede
Hael stroo, hael stroo, oock zyn beste dede
Kermis Koeck in vrede, die heb ic noch genoech
(105) Blauwe bessen, leytse bessen, sanck mede vroech
Ick byna luyde loech, door alsulcken vermaen
En als ick meynde dat het by na sou wesen ghedaen
Riep Oossaen, Oossaen, schier om te verschieten
Heete boeckende coeckgens ginct niet verdrieten
(110) Den reuck moest ick genieten, al gaende langhs straet
Rijsse Botgens en Raff, die zyn mede niet quaet
Vin aigre delicaet, Franssche wijn azyn verheven
Drooghe scharren, drooghe schollen goe coop te geven
Doen quam daer beneven,, coopt gy geen cryt
(115) Hael Beusemen, coopt ghy geen beusemen altyt
Dede mede vlyt, om gelt te ontfangen
Wildy geen bintgaren volckgen ginck ooc zyn gangen
Doen riep met verlanghen hiete beulinghen en [fol. D7r] varcken vleys*
Hobly, hobly dede mede zynen eys
(120) Matten en beusemen, quam doe aenlymen
Ellen, ellen, ellen, riep off hy wou zwijmen
Oock daerna Tymen, met zyn hamersteelen
Hebdy geen out yser te coop ginc mede crakeelen
Tinne Platteelen, en lepelen te ruylen goetront
(125) Dekens Dekens en kussebladen volchde terstont
Kees deed open den mont, oftmer een broeck in sou spoelen
Hebdy niet te vermaken eenighe oude stoelen
Byde doelen, riep men Linckermantgens en angeliers huysen delicaet
Hebt ghy gheen schellevis bennen liep langhs de straet
(130) Eert wiert te laet, riep witlint en spelden
Fyne Mostert riep altmet mede doch niet selden
De vernieuwing quelden, my also seere midts dien
Dies gelycx had ick noyt gehoort noch ghesien
Als tAmsterdam ghaet gheschien, daechlycx introuwen*
(135) En ick en weet niet hoe ickt al heb connen onthouwen
Myn sinnen so wel souwen geraken in doteloor
Maer het hevet nu al, en dit isser voor
Menighen, dommen door, sou noch wel eens soo veel weten
Doch watter niet verhaelt en staet dat is vergeten
FINIS.


[fol. D7v-fol. D8v: blanco]

Continue

Tekstkritiek:

fol. A3v vs. 13 straet er staat: staet
fol. A5v vs. 117 houwen er staat: honwen
fol. A8r, vs. 11 soete er staat: soet
fol. B2r vs. 41 ongemeten, er staat: ongeemten,
fol. B2b vs. 66 Genever er staat: Geuever
fol. B3v vs. 120 verdrieten er staat: verdriettn
ibid. vs. 123 ken er staat: hen
fol. B5r na vs. 189: de regie-aanwijzing staat abusievelijk in gothiscle letter
fol. B7v vs. 323 en B8r vs. 340 u er staat: n
fol. B8r vs. 359 plaech, er staat: plach,
fol. C5v vs. 61 lieffden er staat: lieffdeu
fol. C7r vs. 144 ontfarmen, er staat: ontformen,
ibid. vs. 146 clock er staat: cloeck
fol. D3v vs. 113 goe er staat: hoe
fol. D6r vs. 94 zynen er staat: zyneu
fol. D6v vs. 118 Doen er staat: Doeu
fol. D7r vs. 134 tAmsterdam er staat: tAmsteream