Abraham Bormeester: Sijtje Fobers. Amsterdam, 1643.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton013250 - Ursicula
Zie ook de herdruk (1647)
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk. De tekst is grotendeels gezet in de fractuurletter. Deze is in een aparte kleur weergegeven.
Continue
[fol. A1r, p. 1]

A. Bormeesters

Sijtje Fobers,

In Klucht gespeelt

op de

AMSTERDAMSCHE KAMER.

Op den Regel:

Een Plompart vaack deur domme list
Berooftet Nest daar men ’t niet gist.

[Vignet: Stadswapen van Amsterdam]

t’AMSTERDAM.

________________________________

Voor Cornelis Willemsz Blaeulaken, woonende op de
Nieuwe-zijds Achter-borghwal, naest het Aepje, 1643.


[fol. A1v, p. 2]

Aan Rethorica.

O Voedster van ons vreugt, komt pluyckt ’et eerste vrughje,
Wiens mergel uyt ghemerght vertooght een schaemroot sughje,
    Het dreutsche troetel vleys, di’er onheyl dagh vaart stelt,
    Beheert een plompart blint die ’t wanckel wit besnelt,
(5) En socht met mijn verselt, ick socht met u te paaren
Op hoop, gewenste Maaght, mijn plompart best sou vaaren;
    Mijn Marsje is versien met tweederhande kruyt,
    Men grijnt ’er leelick toe, sy lachtse vriend’lijck uyt,
Den soeten deelt sy soet, den bitteren, Gal met Maduw,
(10) Doch tast niet al te diep of ghy vint wint en schaduw.
Misericordia solatium meum.

Speelende Persoonen.

 ZYTIE FOBERS, een Vryster.
 FOBERT TYSSEN, haer Vader.
 STYNTIE FOBERS, de Moeder.
 IUTIEN, Dienst-maeght.
IOOST KRIMP,
ROELOF DE BEER,		 } twee Vryers.
Continue
[fol. A2r, p. 3]

’t Eerste Wtkomen.

Fobert met Stijn, en Iut haer dienst-maaght.

Fobert. ICk heb soo dick ’e seyt, inne dat noch mijn ouwe liet,, is,
             Dattet hier op deuse werrelt niet as ien eeuwigh verdriet,, is.
Stijn.       Ja, hoe wel meugjet seggen vaar, ’t is nou en aare tijt
            As in ongse jonge Jeught: daar is niet dat ongs verblijt,
            (5) Een mens mach huyens daeghs sijn oogen wel inde Neck dragen,
            Want asme mient datme veur bewaert is, sietment je after ontjagen;
            Ach! hoe saaligh is die der an, die ’t broot wel ontbeeren kan.
Iut.          Gut vrou, hoe kanjet oock seggen, ja wel je weter van:
Stijn.       Jy versteet dat niet, je moet so licht in gien ouwer reen kallen,
            (10) Tis of je by de Kalveren hadt school ’e gaan soo plomp laetjet vallen,
            Liert iou tongh besnoeyen, o ’tis soo hups dat en jongh mens wat hoort:
            Antwoort asme iou vraaght;
Iut.          Wel hoe vrou, me dunckt je wort verstoort:
            Wel hay, ick seght maar uytte klucht, daer is niemant doot ’e bleven.
Fobert.     Of jy uyt de klucht int vuur sprongt wat isser ongs an misdreven?
Stijn.       (15) Nou vaar, vaar, ien kenter wel of sien, we mienent soo queet,, niet.
Fobert.     Wel of ick dat segh: wat roertet my ick en versteet,, niet:
            Maar hoor Stijntje kijnt, om in ongse propoost voort te varen,
            Hoe sellewe ’t best maken met die saken daar we flus mee beesigh waren.
Stijn.        Ja dat is waar, je wilt seggen mettet uythaylicken van ongse Zijt,
            (20) Och! ick bender so seer mee bekommert dat ick schier ’t hart uytet lijf krijt,
            Die besuckte Meer, ’t is ofter ien speulse teef binnen de deur,, is
            Sucken gehengel isser strack soo dra as Zy ’e rays veur,, is.
Fobert.     Jut, jy inne Zijt heulen met mekaar, seghme de rechte waerhijt
            Of ick sweer, dat ickje by gans velten neus in ooren of bijt.
Iut.           (25) Wel miester das ien Koekoeckx werck, ’t is seker ofjer mee malde,
            Ick mochtje opt lest wel soo veul seggen dat ickme selfs uytet nest kalde,
            Wat het et toch te beduye ’t is of ick mijn geloof verlooren,, hadt,
            In dat ickje guster say, is soo veul oftje sinte Catrijna selfs gheswooren,, hadt,
            Wat wilje dan mier hebben, ’k kent jou qualick met mirakel bewijsen.
Stijn.        (30) Hoor Fobert, hoor vaar, het Zy gelijck so sal het loon heur werck prijsen,
            Laat icker ’e rays me tobben, daar sel wel yets uyt broen.
Fobert.     Tis my om ’t ierst, ick ben out inne kout en kender weynigh in spoen.
Stijn.        Dat is seecker, Jutje hoor hier, maackme niet veel kromme om-wegen,
            In seghme kort inne goet, hoe ist met et gerit van ongse Zijt gelegen?
            (35) In seghjetme niet te degen ick sel weten wat ick doen,, sel.
Iut.           Werentigh vrou je maacktme ’t leven soo suur dat ick niet weet waar ’k mee spoen,, sel.
[fol. A2v, p. 4]
Stijn.       Fy jou groote malloot, grijns-beck, groote doyer,
            Wat soume soo grijne, je wert flus wel d’ helft moyer,
            Jutje segh ick Jutje, mijn toekomende kijnt ick beloof iou
            (40) Ist dat jyt rechtveerdigh seght, inne blijft me getrou
            Ick sel iou ien paar sulvere messen met en beursje opje zy,, hangen.
            Inne wat jy vaar Fobert?
Fobert.    Ick selder heur noch ien hiele halve schellinghs koeck by,, langen.
Stijn.       Wat seghje nou?
Iut.          Me sou om sucke dingen mier seggen as me wist.
Stijn.       Nou Jutje biecht op, al dat goetje leyt geriet in mijn Kist.
Iut.          (45) Hoor Miester, inne hoor Vrou, Joost Krimp kunje die van de deur krijge
            Dat waar u luck, of hy sel iou dochters borst-lap in heur rijgh-lijf soo rijge
            Dattet altoos innen maantje drie drie niet weer uyt de war raackt,
            So veul heb ick hum of ’e tuurt, wast dan niet wel ’e maeckt?
Stijn.      Maar Jutje hoe weetje dat, me moet sucke dingen so licht niet dencken:
Iut.         (50) Ha, ha, ha, sou ’k mijn oogen niet geloven, ’k wodse liever de droely
                        voor een Kerremis schencken.
Fobert.     Wat voor ien gedoen hebbense dan met menkaer?
Iut.       O so drolligh, in so dra asse my vernemen loopense op ien aar,
            En dan peur ick al af an, in deynck vrient das gien koy voor iou veugel,
            Wat dunckt iou van die guyt? ’k stont lest in schuurde mijn Heugel,
            (55) Wat het hy te doen, hy duwtme moy ien hiele Duckaton in mijn hant
            Om dat ick maken sou dat hy de after-deur altemes by nacht open vant,
            Ick die niet slincks en was stackse in mijn sack broertje,
            Toen hy nou quam op die tijt die ’k hum sey speulde ick van ’t hoertje,
            Ick lapte hum moeytjes ien hiele pot vol gedistileerde Brandewijn in sijn top,
            (60) Inne riep, brust vande deur, of ick stuur iou de Borrelwacht op iou kop,
            Jou fun, iou eer-dief, wod jy mijn Miesters hiele huys onteeren?
            He gut krijght iou de Ostijsy hoe willense iou ’t Musieck leeren
            Datme altemes op den Dam hoort: Miester Gerrit sou de maat slaan,
            En laten iou de Nooten wel een maant lanck opje rugh staan,
            (65) Hadje hum ’e rays sien schuuren of y ien knuppel aan sijn steert,, hadt,
            O! ’t was sucken ridder as hy op ien kat in plaats van ien peert,, sadt.
Stijn.       Daar hebje dat beloof ick iou ien nuwe schort mee verdient:
Fobert.     Dat hum de moort sla dien hongt wat of hy mient,
            Mient hy van mijn huys ien Bordeel, in van mijn kijnt ien hoer te maken?
Stijn.       (70) Ick sach hum liever villen en an duysent stucken rabraken,
            In dat hy mijn kijnts man docht te wesen hy raackte daar niet levendigh van.
Fobert.     Dat hyse op die koop begorte mostewe niet staan en sien ’t an?
Stijn.        Daar kunnewe noch niet van seggen, ’t selder oock niet toe komen,
Fobert.     Maer Jutje wie komter noch hebjer niemant aars vernomen?
Iut.           (75) Niemant as ien Jasper goe-bloet Roelif de Beer,
            Trouwen as die ’e rays ien stuure bol krijght soo hebje hum in ien hallif
                        Jaar niet weer,
            En dan noch ien diel op-geblasen Barrebiers, Schilders, en Rederijckers.
Stijn.       Ick geloof daar sullen noch As-beeren, Schoorstien-vegers, stille-kijckers,
            Schoen-lappers, Leydeckers, Panne-ruyters,* mijn dochter komme vrije,
[fol. A3r, p. 5]
            (80) En siet wat helpt et, ien hantwerckx kittel kan an heur toch niet gedije.
Fobert.     Ick sach Zy liever deur rije met ien drie-kant knevel-spies
            Eer ickse an ien hantwerkx kittel gaf, o! dat goetje ruyckt te vies.
Jut.           As ickje reen sou Miester seecker so wod ickse Roelif geven,
            Dat is ien Koopman, as ien Prinsin sou sy by hum leven.
Fobert.   (85) Waar in bestaat sijn Egosy?
Iut.         Maar in Brillen, Kammen, Scheeren, en Mes.
Stijn.       Jou besulde Meer, quel jy iou Miester? ja ’t is ien fraeye les.
Fobert.   Nou kom ’t is hier haast langh ’e noech, laat ons vertrecken,
            Sie jy metje beye na de potten terwijl sal ick de Tafel decken,
            Tis op ’t tipje dat de gasten komen, dit keffen is toch maar te leur,
            (90) Kijck, ’t is best we krijgense op bequamer tijt veur
            In doense ongse mieningh alle bey te deegh weten,
            En ist dat Zy dan niet en buyght:
Stijn.     So selse van den aal eeten.
Iut.        ’t Geet mijn niet an, doch als ick wat segh soo ist offer ien geck,, kalt,
            Maar waren sy wijs, sy lieten dat roosje plucken eer ’t in den dreck,, valt.
                                                                                                            Binnen.


Tweede Wtkomst.

Ioost Krimp een Vryer.

                (95) Dit is het pleckje, in het plaasje daar ick wel ier plagh te komen,
            Hier heb ick mijn Engeltje in dit Hemeltje so dickwils waar ’e nomen,
            Och toen icker mijn Juweel-koffertje ’t jonghst sagh, sayse Joost nou suljeme
                        in langh niet weer sien:
            Ja wel, doense ’t say, me docht het sneed ien Mes deur mijn vleys en bien,
            Want yeder uur dat sy uyt mijn gesicht is valtme een Jaar langer,
            (100) En ’t een ongelock helpt et aar, dat maacktme op ’t aynt noch banger
            Om dat ’k me selfs in beelt datse ’t elcks met ien aar deur,, is,
            Zy is geloofme as ien Bogert daar geen schuttingh veur,, is:
            Sy willender gelijcker hant in, en dat ken ummers niet wesen
            Of den Thuyn-man souder te minst ien Paternoster met ien krommen
                        elleboogh lesen:
            (105) Nou dat over ’e slagen, maer sy hetme ’e swooren by haantje pick
            Dat niemant Thuyn-man sou wesen, of heur Ackertje bouwen as ick,
            En datter dan byloo ien aar quam inne liet mijn met ien blaauwe scheen mijn hooft klouwen,
            Ick souder veur streven al soud ic ooc gien druppel bloet in mijn vleys houwen
            Dat moye Maysje ist wel weert, dat hoender vlys;
            (110) Och! dat icker ’e rays vande pip mocht snije na de oude wijs,
            ’k Souwer dan sucken veertje deur der neus draye
            Datse seggen sou, Heer das ien moye haan, kosty sleghs kraye,
            Trouwen ick souwer niet willen kippen veur datwe in ’t haylick,, treen,
            Ick ken noulick ien woortje kicke ofme dunckt ick siese beschaylick,, treen,
[fol. A3v, p. 6]
            (115) Zy jaeghtme altemes sucke drollige vermeuren op ’t lijf, ’t is te bijster,
            Nou verleen after Sondagh klaaghd’ ick ’t mijn moer noch over ien tijster
            Dieseme ’e geven hadt, in ick weet al sou ’k sterven niet hoe:
            Nochtans swoert hoe langer hoe meer, nou das tot taaren toe,
            Maer men moer, doenwe mekaar de saack so wat rongt toe stieten,
            (120) Doen sayse, mijn lieve Seun Joosten, kunje dat haghje nog niet rongt schieten?
            Hebje vanje dagen niet ’e hoort sayse, datter ien kleyn Jongetje deur de Lucht,,
                        sweeft
            Met ien blaas-balck in sijn hangt, in al die hy so wat met de vlucht,, geeft
            Die is of y van binnen vol vuur steeckt, versteeje seun, sayse,
            Toen worden ick ierst verbeten, ick swoer, ja wel krijgh ick hum ’e rayse
            (125) Dat kleyne krengh by sijn vleugelen, ick selt veur mijn part verbeteren,
            Want ick say ick sel hum met ien drie-kante Forck na sijn korn veteren:
            Maer mijn Moer, die ’t stuck wat beter versteet as ick, say neen
            Wod jy so moordadigh handelen? gajeme strick strack heen
            Na iou Zijtje, inne vraeght of sy iou heur Doof-pot wil verkoopen,
            (130) Soo kunjet moytjes uytdooven, in daar heb ’k tot noch toe leggen loopen,
            Maar die besammelde Meer houter so pal as ien Eycken schot,
            Wat ick singh, wat ick preeck, ick raack niet inde Doof-pot;
            Daar geen ick, in daar steen ick met sucken spul in lijf, ’t is te wongder
            Dat icket altemes niet uyt en blies soo van boven as van ongder,
            (135) Phoe praetje daar van, je hadt al langh mijn leste snack ’e hoort,
            En so ick niet binnen korten tijt inde Doof-pot raack och! so moet ik voort.


Derde Wtkomst.

Zijtje, zijnde de Vryster.

Sijtje.       Wel hay sen leven niet schoonder, wel Joosje jy hier, wellekome,
            Wel star met en steert, hoe komtet ’k heb iou in langh niet vernome.
Joost.       Gans bloemer harten, och! och! ’k swijm, ick wort blint
            (140) Benjet Zijtje, of istje giest, leet ick voelen ofjet bint,
            Gans lever, inne longh, hoe sel ickme nou best bestieren?
Sijtje.       Nou woel-water sachjes, wilje wat doen so doet et met benieren.
Ioost.       Och Zijtje mijn bijtje, mijn Lammere Vleys;
            Ick nijpje, ick grijpje, gut mocht ick ’e reys
            (145) Met iou ien half uurtje wat praten inne mallen,
            Ja wel ick souje so soetjes wiegen je souter over in slaap vallen.
Sijtje.       Seecker je weetet te seggen ofjer seuven Jaer over hadt gestudeert,
            Ick sou wel durven seggen die man is ’t boeck der wijsheyt uyt ’e leert.
Roelif de Beer bespiet haar woorden.
Ioost.       Dat is nou van mijn woorden: spreeck nou ’e rays van mijn wercken
Sijtje.       (150) Daar hoor ick noyt of preecken in Kluysen noch in Kercken,
            Je hebt noyt wercken an mijn betoont Joosje, noch goe noch qua.
Ioost.       Is my dat niet leet soo moet ’k in ien biest veranderen daar ik sta.
[fol. A4r, p. 7]
Zijtje.       In wat voor ien biest Joosje souje toch wel mienen?
Ioost.       Maar, in ien biest met twie hoofden, twie ruggen, en vier bienen:
Zijtje.       (155) Gordt bewaar ongs voor sucken biest, ’t hert schrickt in mijn zy.
Ioost.       Zijtje! ay lieve Zijtje wanneer selt toch ’e rays locke tusschen ongs bey?
            ’t Het ummers nou al so langh ’e duurt, ick wordt seecker mager.
Zijtje.       ’t Hecht an mijn niet: maer mijn Ouwers worden in plaedts van gragher, trager,
            Maar hoor Joosje, ick heb voor ons beye ien anslagh op sijn kop ’e raackt,
            (160) Van deusen navent dat beloof ick iou wort de knoop klaar ’e maackt,
            En ist dat die kangs lockt we benne verseeckert van goeder dingen.
Ioost.       Ick sou van vreught schier vliegen of uyt mijn vel springen.
Zijtje.       Maer ie mostje flus hier laten vinden de klock hallif acht
            Dan het mijn vaartje gasten ’e noot, daar sit hy nou na inne wacht.
Ioost.       (165) Daar sal ick op passen as Aartje op de peulen:
Zijtje.       In as sy dan vrolick zijn sullen wy oock moy weer speulen,
            d’After deur sal ick open laten, komje vry stoutelick an
            Al quamper oock ien koe met seuve kalveren van
            So volgh ick mijn aygen hoofje, ’t spijt heur ouwe grins,
            (170) Versteeje mijn sin snockertje segh mijn zieltjes prins?
Joost.       Dat is gien dooven ’e sayt, besegelt dat met ien kusje.
Zijtje.       Kom jy dan, sulje?
Ioost.       Sorgh jy niet Susje.


Vierde Wtkomst.

Ioost an de eene zy binnen, en an d’ander zy komt Roelif Zijtje int gemoet so sy meent binnen te gaen.

Zijtje.     Yemy wats dit? amy! is dat verschricken,
            Brist uytte kamer, of ick smijtje de lenden an sticken
            (175) Jou roffiaen, de popelsy jaaghje en mens op den hals,
            Wat droes wilje hier hebben iou schellim vals?
Roelif.     Hier smack ickme neer veur iou eerwaardige voeten
            Om die soolen te kussen tis teecken van mijn eerbiedigh groeten.
Zijtje.     Wat soolen mienje socksis, welck wodje wel doen?
Roelif.     (180) De voet sool van jou eel goutdraatsche geboorduurde schoen:
Zijtje.     Maar ick moster ierst ien Engels man d’oogen mee uyt trappe,
            Nou op, op, voort van hier, je hebt hier niet te klappe
            Weerwolf, nou wanier, wanier sulje gaan?
Roelif.     Yer sel d’Ouwe-kerck op ’t Haantje vande tooren staan
            (185) Eer je mijn hier ongetroost van daan sult praten.
Zijtje.     Wat segh jy fielt, ick wil iou byget niet ruycken laten
            Daar ick gepist heb met oorloff, versteeje dat wel:
Roelif.     Of ick dan van al mijn leven niet ien vriend’lick woort krijge sel
            Voor al mijn suchten, kermen, en onendelijck steenen?
            (190) De klinckers op der straet doen niet as schreyen en weenen,
[fol. A4v, p. 8]
            Soo segh ick dan dat iou hart harder is as ien backstien.
Zijtje.     Al waar jy van keuninghs bloede so ken ick an iou gien gemack sien,
            Daarom geet vaar geet, iou paspoort is geschreven.
Roelif.    Soo sterf ick dan,
Zijtje.     Daar is weynigh an bedreven,
            (195) As ie doodt bint selmeje in ’t Texel setten op ien staack,
            En steeckenje ien keers inden neers in plaats van ien baack
            Tot ien kenteecken van de onbedreven schip,, luye,
            Die deur ’t misse van de Haven op ien blaau gescheende klip,, kruye.
Roelif.    Maar was Joosje hier, he: dan hadje ierst iou rechte troosje,
Zijtje.     (200) Wat Joosje babock, segh wat Joosje, wat Joosje?
Roelif.    Ja, ja, hou jyje noch wat slechjes, niet waar? och Heer:
Zijtje.     Jou eer-vergeten guyt spreeckje hier van mijn eer?
Roelif.    Wat en vijgh, ick spreeck maar van hallif achten,
Zijtje.     Tut, tut, ist aars niet, ja dan sel ick hum hier verwachten
            (205) Dat hyme bescheyt brenght hoe ’t met sijn suster is.
Roelif.    Is die dan sieck?
Zijtje.     Wat roert et iou hoddebackis:
Roelif.    Hy gat die iou krijght hoeft altoos om gien gansen na de marckt te loopen,
            Want de kakel-kurf heeft hy veur niet, maar de pluymen moet hy koopen,
            Maar Zijtje, sonder scheeren, alle gecken an ien sy,
            (210) Segh wat wilje flus maken Joost inne jy?
Zijtje.     Ick segh dat jy iou backhuys snoert, of ick ga neeme vaartje stappe.
Roelif.    Segh Zijtje laat ick mee ande kant stippe ick selje niet beklappe.
Zijtje.     Vaartje, vaartje, hellip ick word verkracht.
Roelif.    Wat ien struyf in iou backhuys, ’k hebt in gien gedacht,
            (215) Maer ick seghter so by, ick bin so goet as mijn naem,, is,
            Ay lieve Zijtje geefme toch ’e rays ien woortje dat bequaem,, is.
Zijtje.     Je bint de plaats niet weert daarje op staat,
            Nou vertreck, vertreck segh ick noch ’e rays, gaat geck gaat:
Roelif.    Geeftme dan ien kusje daar ’k me brant mee mach verkoelen.
Zijtje.     (220) Maar mijn aasem stinckt, wacht ick sel mijn mongt ierst spoelen.
Sy haalt een water pot, en gietse hem int aengesicht.
Zijtje.     He daar is verkoelingh, loop nou deur.                    Zijtje binnen.
Roelif.    Oey, oey, oey, wat hebje met me veur?
            O bloet, sy gietme pis in d’oogen, ick ken niet sien,
            Waar ben ick, waar ben ick? och! helpme toch weer te bien:
            (225) Ellemasten, wat ben ick oock ien ongheluckige sint felten:
            ’k Weet niet of ick voor of after sta, of dat ick ry op stelten,
            Hy gut is dat maaghde-pis? ’t is so scharp oft peeckel was,
            Wat duncktje van dat vercken das ierst ien quaye tas;
            Nou ick mach mijn ansicht mooytjes met een hempt of droogen:
            (230) Gangs lichters, hoe beetme die besuckte peeckel in d’oogen,
            Byget, datme dat ien keerl dee ick neep hum ’t hart uytet lijf:
            En nou deynck ick, wat eer is toch te behalen an ien wijf,
            Doch dat ick ’t ien of ’t aar dee om heur te vergelden,
[fol. B1r, p. 9]
            Soo hadt ick den hielen dagh van heur pollen ’t vloecken en ’t schelden,
            (235) Komt voor den dagh benje ien rechtschapen keerl, sta voor ien man:
            So veul vrienden hetse by ’t stick, in daar heb ick den draay van,
            Yer ick mijn lijf, of ien druppel bloet voor en meyt wod wagen
            Ick lietme liever met ien vosse-start het hooft of sagen,
            Ja ’k toch, dat spreeck ick nou soo recht uyt:
            (240) In ick bekent, ’k hou veul van een mes dat weerom stuyt,
            Laat sien, wat staatme nou te doen? ha, ha, al versonnen:
            Nou wod ick niet of sy hadtme dit klosje soo gesponnen,
            Hoe weynigh deynckt sy dat icker flus heb betrapt,
            Joncker kaalkin, as die daatelick kompt in hier binnen stapt
            (245) Hoe wast oock ja: dan sel ickme klien as de baarlijcke bulle-man,
            In temteeren heur in dien Armijaanschen Sulleman,
            De hiele wije werrelt maack icker te bangh
            Al doen ’k er niet veul me op, te minst wordense wat angh,
            ln daar sel ick speck in groeyen breur, by mijn kromme steven,
            (250) Al soudenser beye gaar ien kijnt of krijgen daar is niet an misdreven;
            Nou, dats al langh ’e noegh de saack teugen mijn selfs vertelt,
            Veul praten en helpt niet, dit dient op ’t spoedighst in ’t werck gestelt.


Vijfde Wtkomst.

Iut de dienst-maaght, seyt

                Wat isser niet al ien gedoen asser ’e rays en mens of twie over hoop,, is,
            Sy makenme ’t breyn murgh datme ’t verstant op de loop,, is:
            (255) Ick segh noch, het keucken-werck is ien arrem gilt,
            Wel, wie staat hier dus te schuylhocken ongder de vilt?
            Siet hier ongse dries drumpel van Soesten:
            Hoe ist vaar benje al an de meyt vast, of begint de lust te roesten?
Roelif.    Och Jutje ! datjet wist, ick bin so bedruckt in mijn giest.
Iut.         (260) Och! och! nou beklaagh ick dat arme biest,
            Segh jy ’t mijn Roeltje wat isser, ontnemense iou de vryster?
Roelif.    Neen, maar sy is selfs so schuw veurme as de plyster,
            Daar strack bedoudeseme noch met soute mist.
Iut.         Ha, ha, ha, ick slapme lagh, hoe na het sy iou bepist?
Roelif.    (265) De plaagh moeter schennen ’t looptme noch inde kousen:
Iut.         Sy heeft gedocht laat ick dien droogh-vis wat besousen,
            So moetme iou hebben, nou binje op ien aer tijt ’e liert.
Roelif.    Jutje, ick heb iou in sucken eeuwigen tijt niet veriert,
            Ha vast, nou, nou neem jy ’t maar ’t sel wel weer te passe komen.
Iut.         (270) Kom, kom, ’t buyten kansje is al goet mee ’e nomen:
            Ick bin rechtevoort in ien geluckige staat ’e stelt,
            Belooftme d’ien de beurs, strack komt d’aar inne geeft my ’t gelt,
            En ick weetme in dit ambocht so te schicken
            Dat yeder mient sy hebben de rechte sticken,
            (275) Mijn miester in mijn vrou segh ick al d’aare heur secreten,
[fol. B1v, p. 10]
            In by de Vryers segh ick ’t beste, as ’k geen slimmer en weten,
            Maar hoe luttel dencken sy op die Juydas parten,
            Roelif iou segh ick ’t nou, je moet lustigh beginnen te quispelstarten,
            Want ick wod degelick dat je de Bruygom al weert met ongse Zijt,
            (280) Jou, inne niemant aars heb ickse toe’ e lijt.
Roelif.    Wiljeme dan de vrientschap doen inne laten flus d’after-deur voor me open?
            Ick selme so wat vriend’lick toemaken, in komme hier gelopen,
            Lichtelick sy krijghtme dan wat lief.
Iut.         Sou ick dat niet doen, wel das en kleyn gerief.
Roelif.    (285) Wel, tot flusjes toe, ick gader mijn sinnen wat op meucken.
Iut.         En ick ty weer al mijn best regel recht na de keucken.                Binnen.


Seste Wtkomst.

Ioost op die uur die Zijt hem geset heeft.

Ioost.      Allijckewel as ’k me recht besie, wat bin ick oock ien aardigh fentje,
            Blanck van vel, kloeck van lijf, kleyn van neus, in ien grooten excelentje,
            Al mijn tuyghje, in mijn ziraatsel sitme om ’t lijf of ’ker in geschildert,, ben,
            (290) Om kort ’e sayt, ick ben so seer begaaft dat ’ker selfs in verwildert,, ben:
            Al ben ick juyst de grootste niet van gelt inne goet,
            Ick tart de grootste van ’t Lant in hoogheyt van gemoet,
            Ja as ick maar iens overdeynck de grasy van mijn Zijtje, dat soete bijtje,
            De rijckste Keuninck of Keysar wod ’k niet ruylen voor sijn Zijtje,
            (295) Waar of dat Meertje blijft, ’t is ummers al over hallif achten,
            Och! hoe soet valt mijn deuse uur, hoe kittelt my dit wachten
            Asse trouwen niet hiel after blijft de droely dat gingh niet rongt,
            Ay lieve Jongers kijck ’e rays vliechter gien roock uyt mijn mongt?
            Tis seecker of mijn darreme staan en branden:
            (300) Daar hoor ic heur stemmetje in heur tret, nou is mijn Hemelrijc veur handen.


Sevende Wtkomst.

Zijtje.

Zijtje.     Joosje je bint ien wijf daar men ien woort op betrouwen,, mach.
Ioost.     Ja, je maacktet so langh dat ien mens schier grouwen,, mach.
Zijtje.     Verdriet iou dat alrie? ’k hadt noch in gien gedachten
            Om hier te komme, o! je moet noch al langer wachten:
Ioost.     (305) Noch langer, och! soo raack ick werentigh hiel uyttet nest.
Zijtje.     Heb jy maar ien ommesien gedult, strack raacktet spul op sen best,
            Mijn vaartje is vast besich met stoelen en bancken te schicken,
            In soo dra as al dat gorrel-gooy ter tafel sit, pas ick op mijn sticken.
Ioost.     Maar Zijtje hoe klaer ick ’t best as ick hier ben allien?
Zijtje.     (310) Ja, je wilt seggen datje d’ien of d’aar mocht komme te sien,
            Ho, ho, daar niet langh over te druylen,
[fol. B2r, p. 11]
            Sie hier, in deuse ton sulje iou best verschuylen,
            Inne houje immers so stil, so stil as ien muys,
            So dra asje dan hoort dat de gasten singen, of tieren, of maken eenigh gedruys,
            (315) So hebje niet as iou liefste te verwachten.
Ioost.       Daar op klim ick inde ton, ey soetert houtet in gedachten:
Sijtje.    Laat mijn daar voor sorgen,
Ioost.       Hier sit ick dan inne en spreeck ba noch boe.
Sijtje.    Tis wel met iou pottert, nou tot flusjes toe.                    Zijtje binnen.
Ioost.       Daar verdwijnt de straal die ick voor mijn son,, schat,
            (320) Och! kon ick met wensen wat op doen, ick wenste dat sy mee inde ton,, sat.


Achtste Wtkomst.

Roelif in duyvels gewaat, singende.

            SIet hier den swerten Ysegrim, en stoock’brant van de Hel,
            Een seun van Plutos susters kalf, die ’t al vernielen sel,
            Al wat hy wil, al wat hy siet, dat breeckt hy met sijn hant,
            Ien hiele man van seuven voet die steeckt hy in sijn tant.
                (325) Het schrickt en beeft daar ick genaack, wat hout my langer op
            Dat ick niet strack de hiele stadt het onderst boven schop,
            Of vul mijn bast vol mensen bloet waar na my schendigh dorst,
            En steecker twintigh an ien spit, en koelen so mijn borst.
                Mijn lijf is niet as aynckel vuur, mijn asem niet as smoock,
            (330) Mijn klaauwen zijn als Elsten voor, mijn hoorens as ien poock
            Gesmeet van staal en donder-stien, ien brant-hout is mijn staf,
            Een gloeyent vuur, een vlamment hol dat kies ick voor mijn graf.
                Mijn wooningh is ien doncker gat, ien ysselijcken kolck
            Daar sit ick in mijn miesterschop van ’t spoock en helse volck,
            (335) In as ick ry, so is mijn peert ien wijf van tsestigh Jaar
            Veel quader dier ick noyt en vant in ongse helsche schaar.
                Hier ben ick Monseur kunstenaar, en miester van ’t gebreck,
            Zijt ghy niet rijck of schoon genoegh, een bult of schief van neck:
            Scheel van gesicht, of geel van vel, te swart, of briet van tant,
            (340) Al dit gebreck genees ick strack, want ick hellip u van kant.
                As ickme wil vervormen gaan, so ben ick voort ien schaap,
            Ien bock, ien bul, ien peert, of beer, ien wolf, ien swijn, of aap,
            Ien leeu, ien stier, ien draack, ien slangh, ien luypart, kat, of hont,
            Ja, al dit vollickje met en veegh dat spuw ick uyt mijn mont.
                (345) Nou staan ick hier, strack ben ick daar, Ostinje is niet veer,
            In ien kartier, altijt niet mier, soo ben ick hier al weer,
            Of wil ick dattet storm waeyt so laat ick maar ien veest,
            Dan waeytet dat ien huys om-draeyt, o ’k ben ien wongder geest.
                Nou wil ick mijn maar spoeyen dra te soecken over al
            (350) Of ick hier niet een proy bekom, of yets wat vinden sal,
            My dunckt ick ruyck hier mensen vleys dat most my niet ontgaan,
            Of Pluto Oom, as hy dat wist, sou my met roeden slaan.
[fol. B2v, p. 12]
                Wat of mijn schort, wel dit is veul, ick vind noch niemendal,
            Dat ick nou niet een duycker waar ’k sou deyncken ick ben mal:
            (355) Wat droes ’k word opme selfs verstoort, ick soeck en vint hier niet,
            Ja wel ick sweer krijgh ick hum iens so raackt hy in dit kliet.
                Dit kliet is van een Eegels vel en ’t safste stof gemaackt
            Dat kittelt mijn so dat ick schier in slaap half was geraeckt:
            Maar barsje Beer die schickte mijn op’t spoedigst soo ’t geviel
            (360) Dat ick hum haalde hier omtrent een Hoeren-jagers ziel.
                Ick ruyck hum wel, maar ’k sie hum niet, hy sit daar in de ton,
            Hy beeft van anghst sijn broeckje vol, o! dat hy loopen kon
            Je hielt hem niet een oogenblick, dat voel ick an sijn sin,
            Al staan ick hier so ben ick toch allijckewel daar in.
Hier loopt Ioost uyt de Ton, en laat sijn
Mantel ende hoet vallen.
                (365) Loopt voor den droes iou blooyen bongt, iou schellim, in iou dief,
            Wod jy mijn arme slechte broer, beroven van mijn Lief?
            Het selfde soet daar ghy na wacht sel ick nou vast vermoen,
            In korten tijt, soo ’t wel geluckt, soo rijck’lick voor iou doen.
Roelif sijn kleet uyttreckende, doet Ioosten Mantel
weer an met sijn Hoet, en spreeckt voorder.
                Tis tijt dat ick uyt dit kliet raack, seker ick miende al dat ick de droes was,
            (370) O bloet, hier leyt sen mantel, in sijn hoet, hoe wel kom ick te pas:
            Das ien Wayman, deynck of hum sijn gat niet en gloeyde
            Toen hy daar sat op sen eygen Ayren in broeyde,
            Nou ick neem dat goetje altoos voor mijn eygen buyt
            Ick kreeghse dan soo’k se kreegh, ick slase om mijn huyt,
            (375) In as Zijt me dan siet selse deyncken ’tis mijn Joosje,
            Licht krijgh ickse dan inde pluymen, soo soenewe mekaar ien poosje,
            Daar na asse dat dan ’e wegh het so laat ickse loopen in ien hoeck:
            Dieme dan bidden wil die mach, ick heb dan altoos dat ick soeck,
            ’k Hebber by gordt wel drie weecken ’e vrijt datme ’t swiet te neus
                        in mongt uyt quylde,
            (380) Ja, wat hulpet? ’twas offer de droes ien kloot na heur sack kijlde
            Asse mijn sagh komen, so vlooghse na binnen toe, denck ’e rays
            Oftme niet en spijt, ick bin ummers so wel bien inne vlays
            Als ien aar, trouwen ’t selder noch al heerlick te passe komen
            Mier asse misschien wel deynckt of inder slaap sel dromen:
            (385) Hier mee stap ick dan inde ton en verwachtet geen daar Joost om sat,
            Al quamender oock thien en thien Nickertjes after mijn gat
            Ick selder niet uyt loopen voor dat ick inde grootste noot,, bin,
            In vragenseme wat, ho, ho, ’ksel seggen dat ick dootã bin.
                                                                                Roelif gaat inde Ton.


[fol. B3r, p. 13]

Negende Wtkomst.

Na dat van binnen een Gastmaal is uytgebeelt,
komt Zijt op ’t Toneel.

Zijtje.      Hy, nou isser gien kar an mijn gat ’e bonden,
            (390) Joosje, goeder dagen, inne goeder nachten hebben ons hier ’e sonden,
            Hoe staje dit leven al an inde Ton?
Roelif.     Och! ick soutje geeren seggen dat ick maar te deegh spreken kon.
Zijtje.      O, o, mijn arme siecketrooster, ’k moet meelije met iou rapen,
            Nou kom jy uytet vat, je selt in mijn narmpje slapen,
            (395) Wel spreeckje niet, hoe sitje dus as ien houten sinter-klaas?
Roelif.     Dat doen ick tot ons profijt, en oock om ’t minste geraas:
Zijtje.      Klim uyt as ien man hier sijn nou gans gien sorgen,
            Hoe schuylje so inde mantel, hoe hou jyje dus verborgen?
            Vreesje datme iou je goelickheyt of sien sal?
Roelif.     (400) Wel soetje hoe praatje so mislick ick bin ummers niet mal,
            Dat ick doe, dat doe ick uyt vrees van te zijn bekroopen.
Zijtje.      Wat ien ouwe bal, daar heb ick al voor gesorght, sou ’k hoopen:
Roelif.     Maar weer geenwe toch dan best te kooy?
Zijtje.      Hier inde slaap-banck, wat duncktje is ’t daar niet mooy?
Roelif.     (405) Hier jy sneuckelaars, wiljet voor mijn doen, de proy wortje
                        gegunt: ’tken mijn niet schielen.
Zijtje.      Dat gaatje veur.
Roelif.     Help sinte Saturnus, of ick bekaay mijn hielen.
Sy meenen in ’t Bedt te gaan maar Ioost
klopt an de deur.
Zijtje.      Och! wie of daar klopt, nou ben ick in duysent last,
Roelif.     Tut, tut, gaan wy leggen, deynck offer ien hongt bast:
Zijtje.      Die raat deucht de duycker niet, datme vaartje dit hoorde
            (410) In hy vont ons hier, hy sou ons beye gaar vermoorde,
            En dat sel veur seecker geschien, we zijn after gien kloppen gewent
            As van ien schrobber, Roelif de Beer, ofje hum kent:
            Wacht ick selt iens vragen, wie klopt daar? wat is iou begeeren?
Ioost.      Ick bender Lieftentje, om iou mijn selfs te vereeren:
Zijtje.      (415) Och hy isset, hy isset, wat raat gaet ons beye aan?
            Jou schellem, iou eerdief, iou hongt, loop hier van daan,
            Wat pleyster wilje hier hebben, mijn vaartje sel ickje op het vlays stuuren.
Ioost.      Mijn soeten Engel hoe benje dus verkiert in soo korter uuren?
Zijtje.      Ick seghje noch ’e rays, loop voor den droes, of loop an de galgh
            (420) Jou Juydas asje ie bint ’t Hels vuur wens ’kje in iou balgh.
Hy klopt weer an.
[fol. B3v, p. 14]
Roelif.     Nou begintme de moet al mee wat te sacken.
Zijtje.      Om dien bloyen rekel, dat hy wist dat jyer waart, hy sou voort gaan kacken,
            Maar ke daar, hier staat ien pot met Maaghde wijn,
            Open jy de deur, dan sel hy deyncken klaar te zijn,
            (425) Gietje hum dan iens sloeghs in sijn hellim,
            In lap de deur weer toe, quijt bennewe dien schellim.
Roelif.     Die raat is duysent gulden weert, kom geef mijn de pot.
Roelif giet Ioost het water in ’t angesicht,
ende sy raken an ’t vechten.
Ioost.      Daar sel iou de duycker veur halen, had ick nou mijn mes.
Roelif.    Ha vast mantje, hi gut: krijgh ick mijn handen in iou bles
            (430) Je raackt strack met iou neus inde kluyten.
Ioost.      Ick begeef iou niet, of d’oogen sullen mijn sluyten,
            Sta, sta, iou stijven hongt, van mijn handen raackje int nest:
Roelif.    O gort, hy krijgtme ongder, Zijtje help, help, ofje sietme lest.
Zijtje.      Moort, moort, help, moort, moort, moort:
Roelif.    (435) Ay, ay, ay, hy douwtme de gorgel toe, ick wort versmoort.


Thiende Wtkomst.

Fobert en Stijn ontsetten Roelif, Joost ontlooptet,
en Zy vlieght Roelif om den hals, meenende noch dattet Ioost is.

Fobert.     Wat is hier? ha iou schellim, houtem daar gebuuren.
Stijn.       Jou besuckte moordenaars, siet dien schellim iens schuuren:
Fobert.     Hier Stijn, neem jy ’t aar waar, ick kap hier noch ien diel armen,, of,
            Hoe, jy hier, Zijt mijn kijnt, ja wel ick scheur der mijn darmen,, of,
            (440) Stijn, Stijn, wat wongder, wat nieus, kijck deuse Juweelen.
Stijn.       Fobert vaar ’t zijn maar ien diel dieven, sy soecken ons te besteelen.
Fobert.    Nou bekijckse ’e rays te degen, je sult Zy wel kennen soo ’k mien.
Stijn.       Wel, wel dat postuur heb ick toch wel mier ’e sien,
            Gans lichters, ongse Zijt met ien vagebongt beperrelt.
Zijtje.     (445) Gien vagebongt, maar mijn man veur den Hemel, in veur de werrelt:
Fobert.    Jou man, iou man?
Zijtje.      Ja vaartje, met belofte getrout.
Fobert.    Ey kom hier ’e rays by ’t licht datme iou te degen anschout.
Stijn.       De pocken wat ick sie, ’t is Roelif met Joosten mangtel om ’e slagen.
Na dat Zijt hem met nare actie besiet,
toont sy een schijn van swijmingh.
Zijtje.     Amy, ick beswijck, den Hemel wil mijn plagen:
Stijn.       (450) O mijn kijnt, mijn kijnt, mijn kijnt, komter quaeyer uur?
Fobert.    Kom, kom, ey ras, brengwese mit ongs drien binnen by ’t vuur.
                                                                                                            Binnen.


[fol. B4r, p. 15]

Elfde Wtkomst.


Iut tot een besluyt.

                Neen, inne ja, is ien eeuwige strijt, ick draeyer mijn poort uyt,
            Of werentigh ick lachme te barsten om die besulde Meer in dien schavuyt,
            Ginder sie ick Tietje buur by Griete Goosens ongder heur luy beyen,
            (455) Dat ik wist datse niet noodigs voor hadden, ic moster dit iens gaan verbreyen
            Hoe onse Moerschoelick miende met Joost de Bruyt te zijn,
            In sy het Roelif vast gelaayen inder narrem, dat kon die malle Trijn
            Niet sien dat hy ’t was, om dat hy hum in Joosten mangtel had e’ slingert:
            En dattet mieste is, ick kenme niet versinnen hoe dien drogen wringert
            (460) Dat heeft kunnen te weegh brengen, daar leggense nou teugen mekaar
            Vaartje, sy hettet al ’e wech, vaartje gelooftet niet hy is ien logenaar:
            Of dan ist weer, houme, houme, ick wilme self verdreyncken,
            ln die twie ouwe zieltjes staan daar, en weten niet wat deyncken:
            Sy kijcken aars noch aars as ien luys op ien pick-lap, kijck se bennen ’t niet gewent,
            (465) Hoe ’t nou noch of loopen sel, ick verlangh selfs na ’t ent:
            Maar, ick segh, die ouwers laten heur sinnen wel inde Mostart druypen,
            Die soo veul muyse nesten metter wichters laten inde ooren kruypen,
            Want komter ien die van ongse dochters sin is, die mach sy niet:
            In komter ien aar al was hy oock soo wit as de droes, as hy maar met schijven schiet,
            (470) Dan ist, Zijtje dat is ien giesje in iou beslagh, dat goetje sou ierst dije:
            Wat is doch schoonheyt, schijt schoonheyt, dat sel iou metter tijt ontglije,
            Neem jy die, inne laat die loopen, das ien kaalkin, en die ien hoddebeck:
            Soo ’t noch langh duurt, sy brouwen heur dochter noch geck:
            Ick ben ien jongh mens, maar ick ken wel sien dat die kaart vals,, is,
            (475) ’k Verteldent noch lestent teugen Klaasje buur, die toch altijt vol kals,, is,
            In ick geloof heur oock also wel as doctor wil-al van kleyn verstant,
            Wantse say, krijght die dochter ien vuyst int oogh, en ien niet inder aare hant
            De ouwe hebben heur rechte loon, in die snipper-beck is niet beter weert:
            Nou, ick geeft mijn om ien beter, en bind de rest an ien kattesteert,
            (480) Ick verlangh hoe ’t noch of loopt, doch ’k sel ’t best verbeye,
            Ist dat Zijt de koop met Roelif iens wort, ’k selt de hiele stadt deur verbreye:
            Inne beloof de omstaenders, so dra as de Bruyloft voort gaat
            Ick sel maken dat op de Feest en tafel veur iou luy allien staat.
G’naad’ is mijn troost.
EYNDE.

[fol. B4v, p. 16: blanco]
Continue

Tekstkritiek:

vs. 79 Panne-ruyters, er staat: Panne-ruytert,
vs. 427 is een weesrijm