Bormeester - Zijtje Fobers

Abraham Bormeester: Zijtje Fobers. Amsterdam, herdruk 1647.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton013260 - Ursicula

In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk. De tekst is grotendeels gezet in de fractuurletter. Deze is in een aparte kleur weergegeven.

[fol. A1r, p. 1]

A. BORMEESTERS

Zijtje Fobers,

In Klucht gespeelt op de

AMSTERDAMSCHE SCHOUBURGH.

Op den Regel:

Een Plompart vaack deur domme list
Berooft ’et Nest daar men ’t niet gist.

[Vignet: Door Yver In Liefd’ Bloeyende]

_

t’Amsterdam, Gedruckt by Tymen Houthaeck.
____________________

Voor DIRCK CORNELISZ. HOUTHAECK, Boeckverkooper op de
hoeck van de Nieuwe-zijds-kolck, in’t Bourgoens Kruys. 1647.

[fol. A1v, p. 2]

Aen RETHORICA.

O Voedster van ons vreugt, komt pluyck ’et eerste vrughje,
Wiens mergel uyt-ghemerght vertooght een schaemroot sughje,
Het dreutsche troetel-vleys, di’er onheyl dagh-vaart stelt,
Beheert een plompart blint die ’t wanckel wit besnelt,
(5) En socht met mijn verselt, ick socht met u te paaren
Op hoop, ghewenste Maaght, mijn plompart best sou vaaren;
Mijn Marsje is versien met tweederhande kruyt,
Men grijnt’er leelick toe, sy lachtse vriend’lijck uyt,
Den soeten deelt sy soet, den bitteren, Gal met Maduw,
(10) Doch tast niet al te diep of ghy vint wint en schaduw.

Misericordia solatium meum.

___________________________________________

Speelende Persoonen.

	ZYTJE FOBERS, een Vryster.
	FOBERT TYSSEN, haer Vader.
	STYNTJE FOBERS, de Moeder.
	JUTJEN, Dienst-maeght.
	JOOST KRIMP, ROELIF de BEER,	} twee Vryers.

[fol. A2r, p. 3]

’t Eerste uytkomen.

Fobert met Stijn, en Jut haar dienst-maaght.

Fobert. ICk heb soo dick ’e seyt, inne dat noch mijn ouwe liet,, is,
Dat ’et hier op deuse werrelt niet as ien eeuwigh verdriet,, is.
Stijn. Ja, hoe wel meugjet seggen vaar, ’t is nou ien aare tijt
As in ongse jonge Jeught, daar is niet dat ongs verblijt,
(5) Een mens mach huyens daaghs sijn oogen wel inde Neck dragen,
Want asme mient datme veur bewaert is, sietment je after ontjagen;
Ach! hoe saaligh is die der an, die ’t broot wel ontbeeren kan.
Iut. Gut vrou, hoe kanjet oock seggen, ja wel je weter van.
Stijn. Jy versteet dat niet, je moet soo licht in gien ouwer reen kallen,
(10) ’t Is ofje by de Kalveren hadt school ’e gaan soo plomp laetjet vallen,
Liert jou tongh besnoeyen, o ’t is soo hups dat en jongh mens wat hoort;
Antwoort asme jou vraaght.
Iut. Wel hoe vrou, me dunckt je wort verstoort:
Wel hay, ick seght maar uytte klucht, daer is niemant doot ’e bleven.
Fobert. Of jy uyt de klucht in ’t vuur sprongt wat isser ongs an misdreven?
Stijn. (15) Nou vaar, vaar, ien kenter wel of sien, we mienent soo queet,, niet.
Fobert. Wel of ick dat segh, wat roertet my ick en versteet,, niet:
Maar hoor Stijntje kijnt, om in ongse propoost voort te varen,
Hoe sellewe ’t best maken met die saken daar we flus mee beesigh waren.
Stijn. Ja dat is waar, je wilt seggen mettet uyt-haylicken van ongse Zijt,
(20) Och! ick bender soo seer mee bekommert dat ick schier ’t hart uyt ’et lijf krijt.
Die besuckte Meer, ’t is ofter ien speulse teef binnen de deur,, is
Sucken gehengel isser strack soo dra as Zy ’e rays veur,, is.
Fobert. Jut, jy inne Zijt heulen met mekaar, seghme de rechte waerhijt
Of ick sweer, dat ickje by gans velten neus in ooren of bijt.
Iut. (25) Wel Miester das ien Koekoeckx werck, ’t is seker ofjer mee malde,
Ick mochtje op ’t lest wel soo veul seggen dat ickme selfs uytet nest kalde,
Wat het ’et toch te beduye ’t is of ick mijn geloof verlooren,, had,
In dat ickje guster say, is soo veul oftje Sinte Catryna selfs geswooren,, hadt,
Wat wilje dan mier hebben, ’k kent jou qualick met mirakel bewijsen.
Stijn. (30) Hoor Fobert, hoor vaar, het Zy ghelijck soo sel het loon heur werck prijsen,
Laat icker ’e rays me tobben, daar sel wel yets uyt broen.
Fobert. ’t Is my om ’t ierst, ick ben out inne kout en kender weynig in spoen.
Stijn. Dat is seker, Jutje hoor hier, maackme niet veel kromme om-wegen,
Inne seghme kort inne goet, hoe is ’t met’et gerit van ongse Zijt gelegen?
(35) In seghjetme niet te degen ick sel weten wat ick doen,, sel.
Iut. Werentigh vrou je maacktme ’t leven soo suur dat ick niet weet waar ’k mee spoen,, sel.
Stijn. Fy jou groote malloot, grijns-beck, groote doyer,
Wat soume soo grijne, je waert flus wel d’helft moyer,
[fol. A2v p. 4]
Jutje segh ick Jutje, mijn toekomende kijnt ick beloof jou
(40) Is ’t dat jy ’t rechtveerdigh seght, inne blijft me ghetrou
Ick sel jou ien paar sulvere messen met en beursje opje zy,, hangen.
Inne wat jy vaar Fobert?
Fobert. Ick selder heur noch ien hiele halve schellinghs koeck by,, langen.
Stijn. Wat seghje nou?
Iut. Me sou om sucke dinghen mier segghen as me wist.
Stijn. Nou Jutje biecht op, al dat goetje leyt geriet in mijn Kist.
Iut. (45) Hoor miester, inne hoor vrou, Joost Krimp keunje die van de deur krijge
Dat waar u luck, of hy sel jou dochters borst-lap in heur rijgh-lijf soo rijge
Dat ’et altoos innen maantje drie drie niet weer uyt de war raackt,
Soo veul heb ick hum of ’e tuurt, was ’t dan niet wel ’e maackt?
Stijn. Maar Jutje hoe weetje dat, me moet sucke dingen so licht niet dencken.
Iut. (50) Ha, ha, ha, sou ’k mijn ooghen niet ghelooven, ’k wodse liever de droely
voor een Kerremis schencken.
Fobert. Wat voor ien ghedoen hebbense dan met menkaer?
Iut. O soo drolligh, in soo dra asse mijn vernemen soo loopense op ien aer,
En dan peur ick al af an, in deynck vrient das gien koy voor jou veugel,
Wat dunckt jou van die guyt? ’k stont lest in schuurde mijn Heugel,
(55) Wat het hy te doen, hy duwtme moy ien hiele Duckaton in mijn hant
Om dat ik maken sou dat hy de after-deur altemes by nacht open vant,
Ick die niet slincks en was stackse in mijn sack broertje,
Toen hy nou quam op die tijt die ’k hum sey speulde ick van ’t hoertje,
Ick lapte hum mooytjes ien hiele pot vol gedistileerde Brandewijn in sijn top,
(60) Inne riep, brust vande deur, of ick stuur jou de Borrel-wacht op jou kop,
Jou fun, jou eer-dief, wod jy mijn Miesters hiele huys onteeren?
He gut krijght jou de Ostijsy hoe willense jou ’t Musieck leeren
Datme altemes op den Dam hoort, Miester Gerrit sou de maat slaan,
En laten jou de Nooten wel een maant lanck opje rugh staan,
(65) Hadje hum ’e rays sien schuuren of y ien knuppel aan sijn steert,, hadt,
O! ’t was sucken ridder as hy op ien kat in plaats van ien peert,, sadt.
Stijn. Daar hebje dat beloof ick jou ien nuwe schort mee verdient.
Fobert. Dat hum de moort slaa dien hongt wat of hy mient,
Mient hy van mijn huys ien bordeel, in van mijn kijnt ien hoer te maken?
Stijn. (70) Ick sach hum liever villen en an duysent stucken rabraken,
In dat hy mijn kijnts man docht te wesen hy raakte daar niet levendig van.
Fobert. Dat hyse op die koop begorte mostewe niet staan en sien ’t an?
Stijn. Daar kunnewe noch niet van seggen, ’t selder oock niet toe komen.
Fobert. Maar Jutje wie komter noch, hebj’er niemant aars vernomen?
Iut. (75) Niemant as ien Jasper-goe-bloet Roelif de Beer,
Trouwen as die ’e rays ien stuure bol krijght soo hebje hum in ien hallif Jaar niet weer,
En dan noch ien diel opgeblasen Barrebiers, Schilders, en Rederijckers.
Stijn. Ick geloof daar sullen noch As-beeren, Schoorstien-vegers, Stille-kijckers,
Schoen-lappers, Leydeckers, Panne-ruyter[s], mijn dochter komme vrye,
[fol. A3r, p. 5]
(80) En siet wat helpt ’et, ien hantwercx kittel kan an heur toch niet gedye.
Fobert. Ick sach Zy liever deur rye met ien drie-kant knevel-spies
Eer ickse an ien hantwerkx kittel gaf, o! dat goetje ruyckt te vies.
Iut. As ickje raen sou Miester seecker soo wod ickse Roelif geven,
Dat is ien Koopman, as ien Prinsin sou sy by hum leven.
Fobert. (85) Waar in bestaat sijn Egosy?
Iut. Maar in Brillen, Kammen, Scheeren, en Mes.
Stijn. Jou besulde Meer, quel jy jou Miester? ja ’t is ien fraye les.
Fobert. Nou kom ’t is hier haast langh ’e noech, laat ons vertrecken,
Sie jy metje beye na de potten terwijl sal ick de Tafel decken,
’t Is op ’t tipje dat de gasten komen, dit keffen is toch maar te leur,
(90) Kijck, ’t is best we krijghense op bequamer tijt veur,
In doense ongse mieningh alle bey te deegh weten,
En is ’t dat Zy dan niet en buyght.
Stijn. Soo selse van den aal eeten.
Iut. ’t Gaet mijn niet an, doch als ick wat segh soo is ’t offer ien geck,, kalt,
Maar waren sy wijs, sy lieten dat roosje plucken eer ’t in den dreck,, valt.

Binnen.

Tweede uytkomst.

Joost Krimp een Vryer.

(95) Dit is het pleckje, in het plaasje daar ick wel ier plagh te komen,
Hier heb ick mijn Engeltje in dit Hemeltje soo dickwils waar ’e nomen,
Och toen ick ’er mijn Juweel-koffertje ’t jonghst sagh, sayse Joost nou
suljeme in langh niet weer sien:
Ja wel, doense ’t say, me docht het sneed ien Mes deur mijn vleys en bien,
Want yeder uur dat sy uyt mijn gesicht is valtme een Jaar langer,
(100) En ’t een onghelock helpt ’et aar, dat maacktme op ’t aynt noch banger,
Om dat ’k me selfs in beelt datse ’t elcks met ien aar deur,, is,
Zy is geloofme as ien Bogert daar geen schuttingh veur,, is;
Sy willender gelijcker-hant in, en dat ken ummers niet wesen,
Of den Thuyn-man souder te minst ien Pater-noster met ien krommen elleboogh lesen:
(105) Nou dat over ’e slagen, maar sy hetme ’e swooren by haantje pick
Dat niemant Thuyn-man sou wesen, of heur Ackertje bouwen as ick,
En dat ’er dan by loo een aar quam inne liet mijn met ien blaauwe scheen mijn
hooft klouwen,
Ick souder veur streven al soud’ ick oock gien druppel bloet in mijn vleys houwen,
Dat moye Maysje is ’t wel weert, dat hoender vlijs;
(110) Och! dat ick ’er ’e rays van de pip mocht snye nae de oude wijs,
’k Souwer dan sucken veertje deur der neus draye
Datse seggen sou, Heer das ien moye haan, kosty sleghs kraye,
Trouwen ick souw’er niet willen kippen veur datwe in ’t haylick,, treen,
Ick ken noulijck ien woortje kicken of mee dunckt ick siese beschaylick,, treen,
[fol. A3v, p. 6]
(115) Sy jaeghtme altemes sucke drollige vermeuren op ’t lijf, ’t is te bijster,
Nou verleen after Sondagh klaagd’ ick ’t mijn moer noch over ien tijster
Dieseme ’e geven hadt, in ick weet al sou ’k sterven niet hoe,
Nochtans swoert hoe langer hoe meer, nou das tot taaren toe,
Maer men Moer, doenwe mekaar de saack soo wat rongt toe stieten,
(120) Doen sayse, mijn lieve Seun Joosten, kunje dat haghje nog niet rongt schieten?
Hebje vanje daghen niet ’e hoort sayse, datter ien kleyn Jongetje deur de Lucht,, sweeft
Met ien blaas-balck in sijn hangt, in al die hy soo wat met de vlucht,, geeft
Die is of y van binnen vol vuur steeckt, versteeje seun, sayse,
Toen worden ick ierst verbeten, ick swoer, ja wel krijgh ick hum ’e rayse
(125) Dat kleyne krengh by sijn vleugelen, ick selt veur mijn part verbeteren,
Want ick say ick sel hum met ien drie-kante Forck na sijn korn veteren:
Maer mijn Moer, die ’t stuck wat beter versteet as ick, say neen
Wod jy soo moordadigh handelen? gajeme strick strack heen
Na jou Zijtje, inne vraeght of sy jou heur Doof-pot wil verkoopen,
(130) Soo kunjet moytjes uytdooven, in daar heb ’k tot noch toe leggen loopen,
Maer die besammelde Meer houter soo pal as ien Eycken schot,
Wat ick singh, wat ick preeck, ick raack niet inde Doof-pot;
Daar gaen ick, in daar staen ick met sucken spul in ’t lijf, ’t is te wongder,
Dat ick ’et altemes niet uyt en blies soo van boven as van ongder,
(135) Phoe praetje daar van, je hadt al langh mijn leste snack ’e hoort,
En so ick niet binnen korten tijt inde doof-pot raack och! so moet ik voort.

Derde uytkomst.

Zijtje, zijnde de Vryster.

Zijtje. Wel hay sen leven niet schoonder, wel Joosje jy hier? wellekome,
Wel star met en steert, hoe komt ’et ’k heb jou in langh niet vernome.
Joost. Gans bloemer-harten, och! och! ’k swijm, ick wort blint,
(140) Benjet Zijtje, of istje giest, laet ick voelen ofjet bint,
Gans lever, inne longh, hoe sel ickme nou best bestieren?
Zijtje. Nou woel-water sachjes, wilje wat doen soo doet ’et met benieren.
Ioost. Och Zijtje mijn bijtje, mijn Lammere vleys;
Ick nijpje, ick grijpje, gut mocht ick ’e reys
(145) Met jou ien half uurtje wat praten inne mallen,
Ja wel ick souje soo soetjes wiegen je souter over in slaap vallen.
Zijtje. Seker je weet ’et te seggen ofjer seuven Jaer over hadt gestudeert,
Ick sou wel durven seggen die man is ’t boeck der wijsheyt uyt ’e leert.

Roelif de Beer bespiet haar woorden.

Ioost. Dat is nou van mijn woorden, spreeck nou ’e rays van mijn wercken.
Zijtje. (150) Daer hoorden ick noyt of preecken in Kluysen noch in Kercken,
Je hebt noyt wercken an mijn betoont Joosje, noch goe noch qua.
Ioost. Is my dat niet leet soo moet ’k in ien biest veranderen daar ik sta.
[fol. A4r, p. 7]
Zijtje. In wat voor ien biest Joosje souje toch wel mienen?
Ioost. Maar, in ien biest met twie hoofden, twie ruggen, en vier bienen.
Zijtje. (155) Gort bewaar ongs voor sucken biest, ’t hert schrickt in mijn zy.
Ioost. Zijtje, ay lieve Zijtje wanneer selt toch ’e rays locke tusschen ongs bey?
’t Het ummers nou al soo langh ’e duurt, ick word’ seecker mager.
Zijtje. ’t Hecht an mijn niet, maer mijn Ouwers worden in plaets van grager, trager,
Maer hoor Joosje, ick heb voor ons beye ien anslagh op sijn kop ’e raackt,
(160) Van deusen navent dat beloof ick jou wort de knoop klaar ’e maackt,
En is ’t dat die kangs lockt we benne verseeckert van goeder dingen.
Ioost. Ick sou van vreught schier vliegen of uyt mijn vel springen.
Zijtje. Maer je mostje flus hier laten vinden de klock hallif acht,
Dan het mijn vaartje gasten ’e noot, daar sit hy nou na inne wacht.
Ioost. (165) Daar sal ick op passen as Aartje op de peulen.
Zijtje. In as sy dan vrolick zijn sullen wy oock moy weer speulen,
d’After deur sal ick open laten, komje vry stoutelick an,
Al quamper oock ien koe met seuve kalveren van
Soo volgh ick mijn aygen hoofje, ’t spijt heur ouwe grins,
(170) Versteeje mijn sin snockertje, segh mijn zieltjes prins?
Joost. Dat is gien dooven ’e sayt, besegelt dat met ien kusje.
Zijtje. Kom jy dan, sulje?
Ioost. Sorgh jy niet Susje.

Vierde uytkomst.

Joost an de eene zy binnen, en an d’ander zy komt Roelif
Zijtje in ’t gemoet soo sy meent binnen te gaen.

Zijtje. Jemy wat ’s dit? amy! is dat verschricken,
Brist uytte kamer, of ick smijtje de lenden an sticken
(175) Jou roffiaen, de popelsy jaaghje en mens op den hals,
Wat droes wilje hier hebben jou schellim vals?
Roelif. Hier smack ickme neer veur jou eerwaardige voeten,
Om die soolen te kussen ’t is teecken van mijn eerbiedigh groeten.
Zijtje. Wat soolen mienje socksis, welck wodje wel doen?
Roelif. (180) De voet-sool van jou eel gout-draatsche geboorduurde schoen.
Zijtje. Maar ick moster ierst ien Engels-man d’oogen mee uyt trappe,
Nou op, op, voort van hier, je hebt hier niet te klappe
Weer-wolf, nou wanier, wanier sulje gaan?
Roelif. Yer sel d’Ouwe-kerck op ’t Haentje vande Tooren staan
(185) Eer je mijn hier ongetroost van daan sult praten.
Zijtje. Wat segh jy fielt, ick wil jou byget niet ruycken laten
Daar ick gepist heb met oorlof, versteeje dat wel?
Roelif. Of ick dan van al mijn leven niet ien vriend’lick woort krijge sel
Voor al mijn suchten, kermen, en onendelijck steenen?
(190) De klinckers op der straet doen niet as schreyen en weenen,
[fol. A4v, p. 8]
Soo segh ick dan dat jou hart harder is as ien back-stien.
Zijtje. Al waer jy van keuninghs bloede so ken ick an jou gien gemack sien,
Daerom geet vaar geet, jou paspoort is gheschreven.
Roelif. Soo sterf ick dan.
Zijtje. Daar is weynigh an bedreven,
(195) As je doodt bint selmeje in Texel setten op ien staack,
En steeckenje ien keers in de neers in plaats van een baack,
Tot ien kenteecken van de onbedreven schip,, luye,
Die deur ’t misse van de Haven op ien blaau-gescheende klip,, kruye.
Roelif. Maer was Joosjen hier, he! dan hadje ierst jou rechte troosje.
Zijtje. (200) Wat Joosje babock, segh wat Joosje, wat Joosje?
Roelif. Ja, ja, hou jyje noch wat slechjes, niet waar? och Heer!
Zijtje. Jou eer-vergeten guyt spreeckje hier van mijn eer?
Roelif. Wat en vijgh, ick spreeck maar van hallif achten.
Zijtje. Tut, tut, is ’t aars niet, ja dan sel ick hum hier verwachten,
(205) Dat hyme bescheyt brenght hoe ’t met sijn Suster is.
Roelif. Is die dan sieck?
Zijtje. Wat roert ’et jou hoddebackis?
Roelif. Hy gat die jou krijght hoeft altoos om gien Gansen na de marckt te loopen,
Want de kakel-kurf heeft hy veur niet, maar de pluymen moet hy koopen,
Maar Zijtje, sonder scheeren, alle gecken an ien zy,
(210) Segh wat wilje flus maecken Joost inne jy?
Zijtje. Ick segh dat jy jou backhuys snoert, of ick ga neeme vaartje stappe.
Roelif. Segh Zijtje laat ick mee an de kant stippen ick selje niet beklappe.
Zijtje. Vaartje, vaartje, hellip ick word verkracht.
Roelif. Wat ien struyf in jou backhuys, ’k hebt in gien ghedacht,
(215) Maer ick seght ’er soo by, ick bin soo goet as mijn naem,, is,
Ay lieve Zijtje geefme toch ’e rays ien woortje dat bequaem,, is.
Zijtje. Je bint de plaats niet weert daarje op staat,
Nou vertreck, vertreck segh ick noch ’e rays, gaat geck gaat.
Roelif. Geeftme dan ien kusje daar ’k me brant mee mach verkoelen.
Zijtje. (220) Maer mijn aasem stinckt, wacht ick sel mijn mongt ierst spoelen.

Sy haalt een water-pot, en gietse hem in ’t aengesicht.

Zijtje. He daar is verkoelingh, loop nou deur. Zijtje binnen.
Roelif. Oey, oey, oey, wat hebje met me veur?
O bloet, sy gietme pis in d’ooghen, ick ken niet sien,
Waar ben ick, waar ben ick? och! helpme toch weer te bien:
(225) Ellemasten, wat ben ick oock ien ongheluckighe sint felten;
’k Weet niet of ick voor of after stae, of dat ick ry op stelten,
Hy gut is dat Maaghde-pis? ’t is soo scharp oft peeckel was,
Wat duncktje van dat vercken, das ierst ien quaye tas;
Nou ick mach mijn aensicht mooytjes met men hempt of droogen:
(230) Gangs lichters, hoe beetme die besuckte peeckel in d’oogen,
Byget, datme dat ien keerl dee ick neep hum ’t hart uyt ’et lijf:
En nou deynck ick, wat eer is toch te behalen an ien wijf,
[fol. B1r, p. 9]
Doch dat ick ’t ien of ’t aar dee om heur te vergelden,
Soo hadt ick den hielen dagh van heur pollen ’t vloecken en ’t schelden,
(235) Komt voor den dagh benje ien rechtschapen keerl, sta voor ien man:
Soo veul vrienden hetse by ’t stick, in daar heb ick den draay van,
Yer ick mijn lijf, of ien druppel bloet voor en meyt wod wagen
Ick lietme liever met ien vosse-start het hooft of-sagen,
Jae ’k toch, dat spreeck ick nou soo recht uyt:
(240) In ick bekent, ’k hou veul van een mes dat weerom stuyt,
Laat sien, wat staatme nou te doen? ha, ha, al versonnen:
Nou wod ick niet of sy hadme dit klosje soo ghesponnen,
Hoe weynigh deynckt sy dat ick ’er flus heb betrapt,
Joncker kaal-kin, as die daatelick komt in hier binnen stapt,
(245) Hoe wast oock? ja: dan sel ickme klien as de baarlijcke bulle-man,
In temteeren heur in dien Armijaanschen Sulleman,
De hiele wije werrelt maack ick ’er te bangh,
Al doen ’k er niet veul mee op, te minst’ wordense wat angh,
ln daar sel ick speck in groeyen breur, by mijn kromme steven,
(250) Al soudenser beye gaar ien kijnt of krijgen daar is niet an misdreven;
Nou, dat ’s al langh ’e noegh de saack teughen mijn selfs vertelt,
Veul praten en helpt niet, dit dient op ’t spoedighst in ’t werck ghestelt.

Vijfde uytkomst.

Jut de Dienst-maeght, seyt:

Wat isser niet al ien gedoen asser ’e rays en mens of twie over hoop,, is,
Sy makenme ’t breyn murgh datme ’t verstant op de loop,, is:
(255) Ick segh noch, het keucken-werck is ien arrem gilt,
Wel, wie staat hier dus te schuyl-hocken ongder de vilt?
Siet hier ongse dries-drumpel van Soesten:
Hoe ist vaar benje al an de meyt vast, of begint de lust te roesten?
Roelif. Och Jutje ! datjet wist, ick bin soo bedruckt in mijn giest.
Iut. (260) Och! och! nou beklaagh ick dat arme biest,
Segh jy ’t mijn Roeltje, wat isser, ontnemense jou de vryster?
Roelif. Neen, maar sy is selfs soo schuw veurme as de plyster,
Daar strack bedoudeseme noch met soute mist.
Iut. Ha, ha, ha, ick slapme lagh, hoe nae het sy jou bepist?
Roelif. (265) De plaagh moeter schennen ’t looptme noch inde kousen.
Iut. Sy heeft ghedocht laat ick dien droogh-vis wat besousen,
Soo moetme jou hebben, nou binje op ien aer tijt ’e liert.
Roelif. Jutje, ick heb jou in sucken eeuwighen tijt niet veriert,
Ha vast, nou, nou neem jy ’t maar ’t sel wel weer te passe komen.
Iut. (270) Kom, kom, ’t buyten kansje is al goet mee ’e nomen:
Ick bin rechtevoort in ien gheluckige staat ’e stelt,
Belooftme d’ien de beurs, strack komt d’aar inne geeft my ’t gelt,
En ick weetme in dit ambocht soo te schicken
Dat yeder mient sy hebben de rechte sticken,
(275) Mijn miester in mijn vrou segh ick al d’aare heur secreten,
[fol. B1v, p. 10]
In by de Vryers segh ick ’t beste, as ’k geen slimmer en weten,
Maar hoe luttel dencken sy op die Juydas parten,
Roelif, jou segh ick ’t nou, je moet lustigh beginnen te quispel-starten,
Want ick wod degelick datje de Bruygom al weert met ongse Zijt,
(280) Jou, inne niemant aars heb ickse toe’ e lijt.
Roelif. Wiljeme dan de vrientschap doen inne laten flus d’after-deur voor me open?
Ick selme soo wat vriend’lick toe-maken, in komme hier geloopen,
Lichtelick sy krijghtme dan wat lief.
Iut. Sou ick dat niet doen, wel das ’en kleyn gerief.
Roelif. (285) Wel, tot flusjes toe, ick gader mijn sinnen wat op meucken.
Iut. En ick ty weer al mijn best regel-recht na de keucken. Binnen.

Seste uytkomst.

Joost op die uur die Zijt hem geset heeft.

Ioost. Allijckewel as ’k me recht besie, wat bin ick oock ien aardigh fentje,
Blanck van vel, kloeck van lijf, kleyn van neus, in ien grooten excelentje,
Al mijn tuygje, in mijn ziraatsel sitme om ’t lijf of ’ker ingeschildert,, ben,
(290) Om kort ’e sayt, ick ben so seer begaaft dat ’ker selfs in verwildert,, ben:
Al ben ick juyst de grootste niet van gelt inne goet,
Ick tart de grootste van ’t Lant in hoogheyt van gemoet,
Ja as ick maar iens overdeynck de grasy van mijn Zijtje, dat soete bijtje,
De rijckste Keuninck of Keysar wod ’k niet ruylen voor sijn Zijtje,
(295) Waar of dat Meertje blijft, ’t is ummers al over hallif achten,
Och! hoe soet valt mijn deuse uur, hoe kittelt my dit wachten
Asse trouwen niet hiel after blijft, de droely dat gingh niet rongt,
Ay lieve Jongers kijck ’e rays vliechter gien roock uyt mijn mongt?
’t Is seecker of mijn darreme staan en branden:
(300) Daer hoor ic heur stemmetje in heur tret nou is mijn hemelrijc veur handen.

Sevende uytkomst.

Zijtje.

Zijtje. Joosje je bint ien wijf daar men ien woort op betrouwen,, mach.
Ioost. Ja, je maackt ’et soo langh dat ien mens schier grouwen,, mach.
Zijtje. Verdriet jou dat alrie? ’k had’ noch in gien gedachten
Om hier te komme, o! je moet noch al langer wachten.
Ioost. (305) Noch langer, och! soo raack ick werentigh hiel uyt ’et nest.
Zijtje. Heb jy maar ien ommesien gedult, strack raackt ’et spul op sen best,
Mijn vaartje is vast besich met stoelen en bancken te schicken,
In soo dra as al dat gorrel-gooy ter tafel sit, pas ick op mijn sticken.
Ioost. Maar Zijtje hoe klaer ick ’t best as ick hier ben allien?
Zijtje. (310) Ja, je wilt seggen datje d’ien of d’aar mocht komme te sien?
Ho, ho, daar niet langh over te druylen,
[fol. B2r, p. 11]
Sie hier, in deuse Ton sulje jou best verschuylen,
Inne houtje immers soo stil, soo stil, as ien muys,
So dra asje dan hoort dat de gasten singen, of tieren, of maken eenig gedruys,
(315) Soo hebje niet as jou liefste te verwachten.
Ioost. Daar op klim ick inde Ton, ey soetert hout ’et in gedachten.
Zijtje. Laat mijn daar voor sorgen.
Ioost. Hier sit ick dan inne en spreeck ba noch boe.
Zytje. ’t Is wel met jou pottert, nou tot flusjes toe. Zijtje binnen.
Ioost. Daar verdwijnt de straal die ick voor mijn son,, schat,
(320) Och! kon ick met wensen wat op doen, ick wenste dat sy mee inde ton,, sat.

Achtste uytkomst.

Roelif in duyvels gewaat, singende.

SIet hier den swerten Ysegrim, en stoock’-brant van de Hel,
Een seun van Plutos susters kalf, die ’t al vernielen sel,
Al wat hy wil, al wat hy siet, dat breeckt hy met sijn hant,
Ien hiele man van seuven voet die steeckt hy in sijn tant.
(325) Het schrickt en beeft daar ick genaack, wat hout my langer op
Dat ick niet strack de hiele stadt het onderst’ boven schop,
Of vul mijn bast vol menschen bloet waar na my schendigh dorst,
En steecker twintigh an ien spit, en koelen soo mijn borst.
Mijn lijf is niet as aynckel vuur, mijn asem niet as smoock,
(330) Mijn klaauwen zijn als Elsten voor, mijn hoorens as ien poock
Gesmeet van staal en donder-stien, ien brant-hout is mijn staf,
Een gloeyent vuur, een vlamment hol dat kies ick voor mijn graf.
Mijn wooningh is ien doncker gat, ien ysselijcken kolck
Daar sit ick in mijn miesterschop van ’t spoock en helse volck,
(335) In as ick ry, soo is mijn peert ien wijf van tsestigh Jaar
Veel quader dier ick noyt en vant in ongse helsche schaar.
Hier ben ick Monseur kunstenaar, en miester van ’t gebreck,
Zijt ghy niet rijck of schoon genoegh, een bult of schief van neck,
Scheel van gesicht, of geel van vel, te swart, of briet van tant,
(340) Al dit gebreck genees ick strack, want ick hellip u van kant.
As ickme wil vervormen gaan, soo ben ick voort ien schaap,
Ien bock, ien bul, ien peert, of beer, ien wolf, ien swijn, of aap,
Ien leeu, ien stier, ien draack, ien slangh, ien luypart, kat of hont,
Ja, al dit vollickje met en veegh dat spuw ick uyt mijn mont.
(345) Nou staan ick hier, strack ben ick daar, Ostinje is niet veer,
In ien kartier, altijt niet mier, soo ben ick hier al weer,
Of wil ick dattet storm waeyt soo laat ick maar ien veest,
Dan waeytet dat ien huys om-draeyt, o! ’k ben ien wongder geest.
Nou wil ick mijn maar spoeyen dra te soecken over al
(350) Of ick hier niet een proy bekom, of yets wat vinden sal,
My dunckt ick ruyck hier mensen vleys dat most my niet ontgaan,
Of Pluto Oom, as hy dat wist, sou my met roeden slaan.
[fol. B2v, p. 12]
Wat of mijn schort, wel dit is veul, ick vind noch niemendal,
Dat ick nou niet ien duycker waar ’k sou deyncken ick ben mal:
(355) Wat droes ’k word opme selfs verstoort, ick soeck en vind’ hier niet,
Jae wel ick sweer krijgh ick hum iens soo raackt hy in dit kliet.
Dit kliet is van een Eegels vel en ’t safste stof ghemaackt,
Dat kittelt mijn soo dat ick schier in slaap half was gheraeckt:
Maar barsje Beer die schickte mijn op ’t spoedigst’ soo ’t gheviel
(360) Dat ick hum haalde hier omtrent een Hoeren-jagers ziel.
Ick ruyck hum wel, maar ’k sie hum niet, hy sit daar in de Ton,
Hy beeft van anghst zijn broeckje vol, o! dat hy loopen kon
Je hielt hem niet een oogenblick, dat voel ick an sijn sin,
Al staan ick hier soo ben ick toch allijckewel daar in.

Hier loopt Joost uyt de Ton, en laat sijn Mantel
ende hoet vallen.

(365) Loopt voor den droes jou blooyen hongt, jou schellim, in jou dief,
Wod jy mijn arme slechte broer berooven van mijn Lief?
Het selfde soet daar ghy nae wacht sel ick nou vast vermoen,
In korten tijt, soo ’t wel gheluckt, soo rijck’lick voor jou doen.

Roelif sijn kleet uyt-treckende, doet Joosten Martel weer an
met sijn Hoet, en spreeckt voorder.

’t Is tijt dat ick uyt dit kliet raack, seker ick miende al dat ick de droes was,
(370) O bloet, hier leyt sen mantel, in sijn hoet, hoe wel kom ick te pas:
Das ien Way-man, deynck of hum sijn gat niet en gloeyde
Toen hy daar sat op sen eyghen Ayren in broeyde,
Nou ick neem dat goetje altoos voor mijn eyghen buyt,
Ick kreeghse dan soo’ck se kreegh, ick slase om mijn huyt,
(375) In as Zijt me dan siet selse deyncken ’t is mijn Joosje,
Licht krijgh ickse dan in de pluymen, soo soenewe mekaar ien poosje,
Daar na asse dat dan ’e wegh het soo laat ickse loopen in ien hoeck,
Dieme dan bidden wil die mach, ick heb dan altoos dat ick soeck,
’k Hebber by gort wel drie weecken ’e vrijt datme ’t swiet te neus in mongt
uyt quijlde,
(380) Ja wat hulpet? ’t was offer de droes ien kloot na heur sack kijlde
Asse mijn sagh komen, soo vlooghse nae binnen toe, denck ’e rays
Oftme niet en spijt, ick bin ummers soo wel bien inne vlays
As een aar, trouwen ’t selder noch al heerlick te passe komen,
Mier asse misschien wel deynckt of inder slaap sel dromen:
(385) Hier mee stap ick dan in de Ton en verwacht ’et geen daar Joosje om sat,
Al quamender oock tien en tien Nickertjes after mijn gat
Ick selder niet uyt loopen voor dat ick in de grootste noot,, bin,
In vragenseme wat, ho, ho, ’k sel seggen dat ick doot,, bin.

Roelif gaat inde Ton.

[fol. B3r, p. 13]

Negende uytkomst.

Nae dat van binnen een Gast-maal is uyt-ghebeelt,
komt Zijt op ’t Tooneel.

Zijtje. Hy, nou isser gien kar an mijn gat ’e bonden,
(390) Joosje, goeder dagen, inne goeder nachten hebben ons hier ’e sonden,
Hoe staje dit leven al an in de Ton?
Roelif. Och! ick soutje geeren seggen dat ick maar te deegh spreken kon.
Zijtje. O, o, mijn arme siecke-trooster, ’k moet meelije met jou rapen,
Nou kom jy uyt ’et vat, je selt in mijn narmpje slapen,
(395) Wel spreeckje niet, hoe sitje dus as* ien houten sinter-klaas?
Roelif. Dat doen ick tot ons profijt, en oock om ’t minste geraas.
Zijtje. Klim uyt as ien man, hier sijn nou gans gien sorgen,
Hoe schuylje soo inde mantel, hoe hou jyje dus verborgen?
Vreesje datme jou je goelijckheydt of sien sal?
Roelif. (400) Wel soetje hoe praatje soo mislick, ick bin ummers niet mal,
Dat ick doe, dat doe ick uyt vrees van te zijn bekroopen.
Zijtje. Wat ien ouwe bal, daar heb ick al voor gesorght, sou ’k hoopen.
Roelif. Maar weer geenwe toch dan best te kooy?
Zijtje. Hier inde slaap-banck, wat duncktje is ’t daar niet mooy?
Roelif. (405) Hier jy sneuckelaars, wiljet voor mijn doen, de proy wortje gegunt,
’t ken mijn niet schielen.
Zijtje. Dat gaatje veur.
Roelif. Help sinte Saturnus, of ick bekaay mijn hielen.

Sy meenen in ’t Bedt te gaan maar Joost
klopt an de deur.

Zijtje. Och! wie of daar klopt, nou ben ick in duysent last.
Roelif. Tut, tut, gaan wy leggen, deynck offer ien hongt bast.
Zijtje. Die raat deught de duycker niet, datme vaartje dit hoorde
(410) In hy vont ons hier, hy sou ons beye gaar vermoorde,
En dat sel veur seecker geschien, we zijn after gien kloppen gewent
As van ien schrobber, Roelif de Beer, ofje hum kent:
Wacht ick selt iens vragen, wie klopt daar? wat is jou begeeren?
Ioost. Ick bender Lieftentje, om jou mijn selfs te vereeren.
Zijtje. (415) Och hy isset, hy isset, wat raat gaet ons beye gaar aan?
Jou schelm, jou eer-dief, jou hongt, loop hier van daan,
Wat pleyster wilje hier hebben, mijn vaartje sel ickje op het vlays stuuren.
Ioost. Mijn soeten Engel hoe benje dus verkiert in soo korter uuren?
Zijtje. Ick seghje noch ’e rays, loop voor den droes, of loop an de galgh
(420) Jou Juydas asje bint, ’t Hels vuur wens ’k in jou balgh.

Hy klopt weer an.

Roelif. Nou begintme de moet al mee wat te sacken.
Zijtje. Om dien bloyen rekel, dat hy wist dat jy ’er waart hy sou voort gaan kacken,
[fol. B3v, p. 14]
Maar ke daar, hier staat ien pot met Maaghde Wijn,
Open jy de deur, dan sel hy deyncken klaar te zijn,
(425) Gietje hum dan iens-sloeghs in sijn hellim,
In lap de deur weer toe, quijt bennewe dien schellim.
Roelif. Die raat is duysent gulden weert, kom geef mijn de pot.

Roelif giet Joost het water in ’t angesicht, ende
sy raecken an ’t vechten.

Ioost. Daar sel jou de duycker veur halen, had ick nou mijn mes.
Roelif. Ha vast mantje, hi gut, krijgh ick mijn handen in jou bles
(430) Je raackt strack met jou neus in de kluyten.
Ioost. Ick begeef jou niet, of de oogen sullen mijn sluyten,
Sta, sta, jou stijven hongt, van mijn handen raackje in ’t nest.
Roelif. O gort, hy krijgtme ongder, Zijtje help, help, ofje sietme lest.
Zijtje. Moort, moort, help, moort, moort, moort!
Roelif. (435) Ay, ay, ay, hy douwtme de gorgel toe, ick wort versmoort.

Thiende uytkomst.

Fobert en Stijn ontsetten Roelif, Joost ontlooptet, en Zy vlieght
Roelif om den hals, meenende noch dattet Joost is.

Fobert. Wat is hier? ha jou schellim, houtem daar gebuuren.
Stijn. Jou besuckte moordenaars, siet dien schellim iens schuuren.
Fobert. Hier Stijn, neem jy ’t aar waar, ick kap hier noch ien diel armen,, of,
Hoe, jy hier, Zijt mijn kijnt, ja wel ick scheurder mijn darmen,, of,
(440) Stijn, Stijn, wat wongder, wat nieus, kijck deuse Juweelen.
Stijn. Fobert vaar ’t zijn maar ien diel dieven, sy soecken ons te besteelen.
Fobert. Nou bekijckse ’e rays te degen, je sult Zy wel kennen soo ’k mien.
Stijn. Wel, wel dat postuur heb ick toch wel mier ’e sien,
Gans lichters, ongse Zijt met ien vagebongt beperrelt.
Zijtje. (445) Gien vagebongt, maar mijn man veur den Hemel, in veur de werrelt.
Fobert. Jou man, jou man?
Zijtje. Ja vaartje, met belofte getrout.
Fobert. Ey kom hier ’e rays by ’t licht datme jou te degen anschout.
Stijn. De pocken wat ick sie, ’t is Roelif met Joosten mangtel om ’e slagen.

Na dat Zijt hem met nare actie besiet, toont
sy een schijn van swijmingh.

Zijtje. Amy, ick beswijck, den Hemel wil mijn plagen!
Stijn. (450) O mijn kijnt, mijn kijnt, mijn kijnt, komter quaeyer uur?
Fobert. Kom, kom, ey ras, brengwese mit ongs drien binnen by ’t vuur.

Binnen.

[fol. B4r, p. 15]

Elfde uytkomst.

Jut de Dienst-maaght tot een besluyt.

Neen, inne ja, is ien eeuwige strijt, ick drayer mijn poort uyt,
Of werentig ick lachme te barsten om die besulde Meer in dien schavuyt,
Ginder sie ick Tietje-buur by Griete Goosens ongder heur luy beyen,
(455) Dat ik wist datse niet nodigs voor hadden ik moster dit iens gaan verbreyen
Hoe onse Moerschoelick miende met Joost de Bruyt te zijn,
In sy het Roelif vast gelaayen inder narrem, dat kon die malle Trijn
Niet sien dat hy ’t was, om dat hy hum in Joosten mangtel had e’ slingert,
En dattet mieste is, ick kenme niet versinnen hoe dien droogen wringert
(460) Dat heeft kunnen te weegh brengen, daar leggense nou teugen mekaar,
Vaartje, sy hettet al ’e wech, Vaartje gelooftet niet hy is ien logenaar:
Of dan is ’t weer, houme, houme, ick wilme selfs verdreyncken,
ln die twie ouwe zieltjes staan daar, en weten niet wat deyncken,
Sy kijcken aars noch aars as ien luys op ien pick-lap, kijck se bennen ’t niet gewent,
(465) Hoe ’t nou noch of loopen sel, ick verlangh selfs na ’t ent:
Maar, ick segh, die ouwers laten heur sinnen wel inde Mostart druypen,
Die soo veul muyse-nesten metter wichters laten inde ooren kruypen,
Want komter ien die van ongse dochters sin is, die mach sy niet:
In komter ien aar al was hy oock soo wit as de droes, as hy maar met schijven schiet,
(470) Dan is ’t, Zijtje dat is ien giesje in jou beslagh, dat goetje sou ierst dije,
Wat is doch schoonheyt, schijt schoonheyt, dat sel jou metter tijt ontglije,
Neem jy die, inne laat die loopen, das ien kaal-kin, en die ien hoddebeck,
Soo ’t noch langh duurt, sy brouwen heur dochter noch geck:
lck ben ien jongh mens, maar ick ken wel sien dat die kaart vals,, is,
(475) ’k Verteldent noch lestent teugen Klaasje buur, die toch altijt vol kals,, is,
In ick geloof heur oock alsoo wel as doctor wil-al van kleyn verstant,
Want se say, krijgt die dochter ien vuyst int oog, en ien niet inder are hant,
De ouwe hebben heur rechte loon, in die snipper-beck is niet beter weert;
Nou, ick geeft mijn om ien beter, en bind de rest an ien katte-steert,
(480) Ick verlangh hoe ’t noch of loopt, doch ’k sel ’t best verbeye,
Is ’t dat Zijt de koop met Roelif iens wort, ’k selt de hiele stadt deur verbreye:
Inne beloof de omstaenders, soo dra als de Bruyloft voort gaat,
Ick sel maken dat op de Feest ien tafel veur jou luy allien staat.

G’naad’ is mijn troost.

EYNDE.

[fol. B4v, p. 16: blanco]

Tekstkritiek:

vs. 79 Panne-ruyters er staat: Panne-ruytert
vs. 395 as er staat: an

A. BORMEESTERSZijtje Fobers,In Klucht gespeelt op deAMSTERDAMSCHE SCHOUBURGH.Op den Regel:Een Plompart vaack deur domme listBerooft ’et Nest daar men ’t niet gist.

_________________________t’Amsterdam, Gedruckt by Tymen Houthaeck.____________________________________________Voor DIRCK CORNELISZ. HOUTHAECK, Boeckverkooper op dehoeck van de Nieuwe-zijds-kolck, in’t Bourgoens Kruys. 1647.

Aen RETHORICA.

Speelende Persoonen.

Tekstkritiek:

A. BORMEESTERS

Zijtje Fobers,

In Klucht gespeelt op de

AMSTERDAMSCHE SCHOUBURGH.

Op den Regel:

Een Plompart vaack deur domme list
Berooft ’et Nest daar men ’t niet gist.

_

t’Amsterdam, Gedruckt by Tymen Houthaeck.
____________________

Voor DIRCK CORNELISZ. HOUTHAECK, Boeckverkooper op de
hoeck van de Nieuwe-zijds-kolck, in’t Bourgoens Kruys. 1647.