Adriaen Peys: De nacht-spookende joffer. Amsterdam, 1670.
Vrije bewerking van L’esprit follet van Alain le Métel d’Ouville dat op zijn beurt een bewerking is van La dama duende van Pedro Calderón de la Barca
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert,
m.m.v. Lotte Anemaet, Coen van Beelen en Joris van Tilburg
Redactie dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden
Ceneton072830 Ð books.google
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue

[p. 1]

DE NACHT-

SPOOKENDE

JOFFER,

BLYSPEL;

Gerijmt door A. PEYS.

Vertoont op d’Amsterdamsche Schouwburg.

[Vignet: Perseveranter].

t’AMSTERDAM,
By Jacob Lescailje, Boeckverkooper op de Middel-
dam, naest de Vismarckt, 1670.

[p. 2: blanco]
[p. 3]

KORT INHOUDT.

DE dankbaarheit en min een Ioffer komt bestralen,
    Dies zy in ’t duister spookt, tot lichtenis van smart;
De list door liefde werckt, en kan de prijs behalen,
    Dies Heer, en knecht, en broêr, in ’t spooknet zijn verwart;
(5) Dat Ongeveynstheyt weet, ter rechter tijt, t’ontbinden.
De Liefde weet een weg, die niemant ziet, te vinden.

J. L.


[p. 4]

PERSONAEDJEN.

     Florestijn, Edelman van Spanjen.
     Carille, dienaer van Florestijn.
     Angelica, verlieft op Florestijn.
     Isabella, Kamenier van Angelica.
 
Lycidas,
Lisander,		}Edellieden, Broeders van Angelica.
    Ariste, dienaer van Lydicas.
     Lysis, dienaer van Lisander.
     Lucinde, Nicht van Angelica.


Het Tooneel is in ’s Gravenhage, in en om het huys van Li-
    sander en Angelica. ’t Spel begint met den avont, en eyndigt
    tegen den morgen.

Continue

[p. 5]

NACHTSPOOKENDE

JOFFER.

EERSTE DEEL.

I. TOONEEL.

Florestijn. Carille.

Flor. WAt dunkt u van den Haeg, Carill’, kanse u bevallen?
    ’k Heb nergens ’t Iofferschap, in soo een glans sien brallen
    Van schoonheyt, en cieraet, ’t hoovaerdigh metselwerck
    Heft sich ten hemel, waer d’oranje-tack, het merck
    (5) Van dese Prins in gloeyt, door ’t bloet van Brittens Koning,
    Wiens leven d’hemel spaer voor rampspoet: yder wooning
    Verstreckt hier een Paleys: ’t is tien jaer nu geleên
    Dat ick hier ’t lestmael was, sints is de stadt, in leên,
    In heerlijckheyt, en pracht, en glory opgestegen.
Car. (10) Maer hebje op de reys geen honger noch gekregen,
    Datg’ hier nu blijft staen sien? hoor, als ick ergens kom
    Het eerst daer ick naer sie, dat is naer disch, en brom.
    Wat raeckt my ’t Iofferschap, ick hou het by de keucken.
    ’t Is iewers hier ontrent heel braef gekoockt, de reucken
    (15) Die nooden mijnen neus: laet ons doch soecken, Heer,
    ’t Huys van Lisander, want sie daer, ’k en kan niet meer.
    ’k Hoop dat ik immers daer eens goede chier sal maecken,
    Of ick ben seer verdoolt: laet ons dees reden staecken.
Flor. Ghy sult haest sien hoe dat Lisander my bemint,
[p. 6]
    (20) En of ick reden heb, te roemen van een vrint,
    Daer ick u, op den wegh, soo veel af heb gesproocken.
Car. Het is hier ergens, want my dunckt ’k heb het geroocken.
    ’k Weet seecker dat hy u siet komen in den geest.
    De meyt die heeft te vlees- en vismarckt al geweest,
    (25) Om u onthael te doen.
Flor.                                   Wy leefden met malkander
    Gelijck Hephestion met Pallas Alexander,
    Wanneer wy t’samen te Sorbonen, op een trap
    Bevlijtighde met ernst de wijse wetenschap
    Van Aristoteles: maer ben ick niet bedroogen
    (30) Soo woont hy hier ontrent.


II. TOONEEL.

Angelica.

Ang.                                                 INdien gy wort bewoogen
    Door bidden van een vrouw, en traenen die sy stort,
    Ick bid (eer dat mijn eer, en leven wort verkort,
    Van een die my vervolght, en arbeyt om te kennen)
    Weêrhout sijn moetwil toch: eer hy my komt te schennen.
    (35) Ick bid u, toont hier in u edelmoedigheyt.
    Vaer wel.
Flor.           Maer hoe... Ay laet...
Ang.                                               ’k Heb u genoegh geseyt.
    Gins komt hy die my volght...                                  binnen.
Car.                                             Wel dat’s bescheyt gegeven.
    Wie heeft zulcks meer gesien? hoe sult gy hier in leven?
Flor. Ick sal haer helpen, mits sy wil geholpen sijn.
    (40) ’k Moet my van oneer doch beschermen, haer van pijn.
Car. Wat port u doch, om u in dit gevaer te steken,
    Eer u is haren staet, of wie sy is, gebleken?
    Of...
Flor.     ’t Is een vrouw Carill’, en dat ’s genoegh: wel aen,
[p. 7]
    Laet ons door schalckheyt haer vervolger wederstaen:
    (45) Soo niet, ’k sal met gewelt die schender staende houwen
    Voor ’t punt van dit rapier.
Car.                                       Wilt my dit dan vertrouwen.
    ’k Sal middel soecken om t’ontsteelen desen dief
    Den buyt die hy vervolght: gevonden: desen brief
    Sal hem den middel van vervolgen wel ontrennen.
    (50) Daer is hy...


III. TOONEEL.

Licidas, Ariste.

Aris.                         ’t IS om niet...
Lic.                                                   Ick wil, en salse kennen
    Eer sy langs dese straet en omkeer my ontvlucht,
    En vragen haer de reên, waerom sy my...
Aris.                                                             Ik ducht...
Car. Ick bidt verschoont my, dat ick u val...
Lic.                                                                 Wat sal ’t wesen?
Car. Soo moey’lijck, ey, wilt my dit opschrift toch eens lesen,
    (55) En seggen toch aen wien dien brief moet sijn bestelt.
Lic. Van hier vervloeckte beest...
Flor.                                           Mijn Heer, dat is gewelt,
    Het is mijn dienaer, en als gy hem komt te hoonen
    Soo hoont ghy my...
Lic.                               Wel nu, wat wiltg’ hier meê betoonen?
Flor. Dat gy te qualijck leeft, met een die niet misdoet.
Lic. (60) Indien ’t u lust, soo neemt het dan in ’t quaet, oft goet.
Flor. Kan sulck een daet in ’t goet wel immer sijn genomen?
Lic. Mijn Heer, naer dat ick sie, gy speelt wel sterck den vromen.
    Met woorden evenwel soo recht men weynigh uyt.
Flor. Dat ’s seker.
Lic.                       Laet ons dan maer komen tot besluyt.
Ar. (65) Wat segtge, willen wy oock eens een gancksken wagen?
[p. 8]
Car. ’k Sou dat soo aerdigh doen: maer ick ben half verslagen
    Van honger, en mijn mes is maer op broot geschaert.


IV. TOONEEL.

Lisander.

Lis. O Hemel! wat is dit? wat sie ick? hoe men vaert
    Mijn broeder naer het hert: wel aen, ick sal hem helpen.
Caril. (70) Wel nu gy oock, so raeckt hy teffens uyt de schelpen.
Lyc. Hoe broeder! hebt gy dan soo reuk’loos in myn schant
    Geswooren, dat gy my den segen uyt mijn hant
    Komt rucken, en my voor een laffaert af komt maelen,
    Nu gy my door u hulp den seeg wilt doen behaelen.
Flor. (75) Dees eed’le daet verbint my onuytspreeck’lijck aen
    U kloeckheyt, doch soo gy noch niet en sijt voldaen,
    Kunt gy bequamer tijt en plaets voor ons verkiesen
    Tot u voldoening, ick sal eer noch moet verliesen.
Lic. Naer ’t u gelieft mijn heer.
Lis.                                           O Hemel! kan het sijn?
    (80) Ben ick van reên berooft en oogen: Florestijn!
Flor. Lisander!
Lis.                   Ach mijn vrient! o Goôn! ick kan niet dencken
    Dat gy noch hebt in ’t sin, mijn broeder, om te krencken
    Een vrient die ’k meerder als mijn eygen selven acht,
    Vervolght gy Florestijn, sijt seker dat gy tracht
    (85) Naer mijn gewisse doot.
Lic.                                       Ach broeder, wilt vergeven
    Mijn los oploopentheyt, ick ben niet waert te leven;
    Maer dit vertroost my, dat ick schult heb sonder schult,
    Ick kenden hem noch niet.
Lis.                                       Ick bid’ u hebt gedult.
Flor. Verschoont my, ’k ben alleen de oorsaeck van het vechten.
    (90) ’k Heb ongelijck.
Lis.                           Wel aen, laet ons den haet dan slechten,
[p. 9]
    Mijn waerde broeder, ay omhels die waerde vrint;
    ’t is Florestijn, dien ick, en die my soo bemint,
    Aen wien ick schuldig ben mijn goet, mijn bloet, en leven;
    ’t Is hy, daer ’k u soo vaeck heb kennis van gegeven.
Lic. (95) Rampsaligh ongeval! ick stae verstelt van sin.
Flor. Om te betuygen, hoe ick u, mijn vrient, bemin
    Sal ick eerbieding eerst aen uwen broeder toonen.
Lic. Ick kus u hant, en bid’ wilt mijne fout verschoonen.
    Wat ’s dit? gy sijt gequetst!
Lis.                                         O hemel! wat sal ’t sijn?
    (100) Sijt gy gequetst, o goôn, mijn waerde Florestijn!
Flor. Ick bid’ u sijt te vreên, die wont is licht om dragen;
    Het is maer in mijn hant; ay wilt die niet beklagen.
Lic. Fy reuckeloosen arm! die sulck een daet bestont.
Lis. Kom binnen, op dat wy verbinden uwe wont.
Lis. (105) ,, O hatelijck geval op mijn geluck gebeten,
    ,, Door dien gy my belet van immermeer te weten
    ,, Wie dese schoonheyt is, die voor my henen vloot.
Flor. ,, O hemel! ’k bid u laet dees onverwachte stoot
    ,, Van ’t storten van mijn bloet my tot geen onheyl wesen.
                                                                                  binnen.
Car. (110) Dat komt ’er af, van veel in Don Quichot te lesen,
    Van dat men niet een vrouw in noot sou mogen sien,
    Of datmen datelijck haer troost, en hulp moet biên.     bin.


V. TOONEEL.

Angelica. Isabella.

Ang. ICk bid’ u Isabell’, en laet my niet verlegen,
    Geeft toch mijn rouwgewaet, laet u mijn ramp bewegen,   
    (115) Daer my ’t geval meê dreygt, o hemel! heb ick dan
    Niet lang genoegh beweent ’t verlies van mijnen man,
    Die ick in ’t opgaen van mijn trouwdag heb verlooren,
    Eer ick voor ’t Altaer hem mijn trou had’ toegesworen.
Isa. Hier is ’t al vaerdigh, ’k bid’ maeckt toch wat rasse spoet
[p. 10]
    (120) Eer dat u broeder komt, want soo hy iet vermoet,
    Sult gy hem, door dit kleet, het vloers van d’oogen trecken,
    En ’t sal hem tot een vast en seker blijck verstrecken,
    Dat hy u daet’lijck in het Schouwburg heeft gesien.
Ang. Kan iemant, Isabel, meer ongenae geschiên,
    (125) Als my rampsael’ge, die van yder ben verstooten,
    En in het diepste van het huys sit opgeslooten?
    Wat port mijn broeders my soo streng te kluystren? seg,
    Heb ick ooyt ingegaen een quad’ of snoode weg!
    Is ’t schant, of oneer, dat ick my somwijl laat vinden
    (130) By d’and’re Ioffers in het Schouwburgh? ’t wijl men inde
    Comedie niet en siet, noch doet, ’t geen oor, en oogh
    Niet sien, noch hooren magh... (die strick is veel te hoogh...
Isab. Soo dan?
Ang.               Ia, soo is ’t wel,) heb ick geen reên om klagen?
Isab. ’t Is waer, de sorge die u broeders voor u dragen
    (135) Is wel wat groot, ’t is soo; maer sy bestaet in reên,
    Sy moeten, voor u eer, de plaets uws mans bekleên,
    Sy willen van hun eer in ’t minst geen opspraeck lyen:
    De groote feesten, ’t hof, Comedien, danseryen
    Syn plaetsen voor u staet, daer gy in syt, verdacht;
    (140) U broeders nemen u, en hare eer in acht.
    Een jonge Weeuw is meer aen eensaemheyt verbonden
    Als dochters, mits men licht iet op hun heeft gevonden...
    Maer ’t is genoeg, ’k sie dat dees reden u verdriet.
    Maer hoe, Angelica, wat ’s dit? gy spreeckt my niet
    (145) Van desen vremdeling, die u sijn dienst quam toonen.
Ang. Ach wou den hemel dat ick immer kon beloonen
    Sijn dienst voor my gedaen! soo was mijn siel te vreên.
Isab. My dunckt sijn liefde heeft u ’t hart alree bestreên.
Ang. O neen noch niet, maar doch ’t kon sijn dat hy mijn sinnen,
    (150) Door diensten, en door tijt, misschien sou konnen winnen:
    ’k Ben doch niet seecker dat mijn broeder door sijn list
    Sou wederhouden sijn.
Isab.                               ’k Sie dat gy wetens mist,
[p. 11]
    In ’t geen gy seker weet: hy is toch u behoeder,
    En een beschutter van u eer, door dien u broeder
    (155) U niet heeft achterhaelt.
Ang.                                 ’t Is waer, en ick beken
    Dat ick, om weten wie hy is, nieuwsgierigh ben.
Isab. Dien yver rijst uyt min, naer dat ick kan bespeuren.
Ang. Ach Isabel, ick.....
Isab.                               Swijght.


VI. TOONEEL.

Licidas.

Ang.                                         ,, ACh wat sal hier gebeuren,
    ,, Mijn broeder is ontstelt, ach Isabel, ’k verdwijn.
Lic. (160) Wat maeckt mijn suster?
Ang.                                         ,, Ach! ick sterf van angst en pijn.
    Mijn broeder schijnt beroert.
Lic.                                           Soo ben ick.
Ang.                                                             ,, ’k Ben verlooren.
Isab. ,, Mevrouw, hy weet het.
Ang.                                       ,, Ach mijn doot is al beschooren.
    Wat let u dan?
Lic.                     Ick was soo daetlijck hantgemeen.
Ang. Hoe hantgemeen, met wien doch broeder? seg!
Lic.                                                                             Met een
    (165) Eêlmoedigh vremdeling.
Ang.                                           ,, O goôn! wat wil dit seggen?
Lic. Met een, ’t geen vremder is, die hier komt t’huys te leggen.
    Lisander brengt hem hier, het is die Florestijn,
    Daer broeder langen tijt om is geweest in pijn.
Ang. Wat gramschap porden u tot vechten, of wat reden?
Lic. (170) Wy hebben t’samen om een Ioffer slechts gestreden.
Ang. Een Ioffer! ,, ach ick beef.
Lic.                                           Ia Suster.
Ang.                                                         En hoe dat?
[p. 12]
Lic. ’k Vang van ’t beginsel aen, op dat gy ’t beter vat.
    Ick was tot tijtverdrijf en om my te vermaecken,
    Gegaen naer ’t Schouwburg, daer ick nauw’lijcks in kon raecken,
    (175) Door dien ’t ’er vol was: wat een goddelijcken glans,
    Van schoonheên blonck daer niet, elcks hooft omringd’ een krans
    Van glorie, en van licht, maer onder dese sterren,
    Sag ick een wondre schoont, met soo veel glorie werren,
    Dat ’s onder dit gesternt uytstraelden als een son:
    (180) ’k Dee alle moeyt, om haer te sien: maer ick en kon
    Niet als haer kleeding sien: want sy vol onmedoogen
    (Als of sy merckte dat ick haer wou sien) heeft d’oogen
    Met doncker floers bedeckt, en van my afgewent:
    Haer schoonheyt brogt m’in vreugt, haer afkeer in ellent;
    (185) Want ’k sagh dats’ haer voor my alleen bedeckt wou houwen,
    Mits s’ haer met andre mans so wel als met de vrouwen
    Gemeensaem hiel: om hier dan af te sijn verlicht,
    Ginck ick het eersten uyt, op dat ick ’t aengesicht
    Mocht kennen: maer om niet, sy had het overtoogen
    (190) En met een vloers bedeckt: dit heeft my haer bewoogen
    Te volgen, om te sien waer dat sy woonde, maer
    ’k Wert opgehouden van een dienaer, en daer naer
    Oock van den meester; die nu hadden t’saem besteken,
    Om my te houden (mits dat ick haer had sien spreken
    (195) Met hem) ick raeckte voort in gramschap, heb de hant
    Geslagen aen ’t rapier, mijn broeder, die ons vant
    In ’t vechten, kenden hem: maer trots sijn dapperheden
    Is hy gequetst.
Ang.                   Gequetst? ,, ach Isabell’, mijn leden
    ,, Beswijcken.
Lic.                   Hoe! gaet u sijn ongeluck dan aen.
Ang. (200) ,, Mijn droefheyt, Isabell’, heeft my helaes! verraên.
    Sijn onluk treft my niet, noch doet myn boesem suchten,
    Maer ’t uw; is hy gequetst, soo sult gy moeten vluchten.
[p. 13]
Lic. En vreest niet Suster, want, sijn wont en is niet groot,
    Het is maer in de hant.
Ang.                                 Soo heeft hy dan geen noot?
Lic. (205) O neen, in ’t minste niet.
Ang.                                             Ick voel my weêr herleven.
Lic. En wy sijn niet te min goe vrienden noch gebleven.
Ang. Dat maeckt my weêr verblijt:
Lic.                                                 En my gerust van geest,
    Maer wat heeft heden toch u tijtverdrijf geweest?
Ang. Mijn tijtverdrijf is my aen suchten overgeven.
Lic. (210) U tranen sullen toch den dooden niet doen leven;
    ’t Is nu genoeg geweent, schoon dat gy in een vloet
    Van tranen sticken wout, sult gy ’t verlooren goet,
    Door suchten en geween, en klachten weer bekomen?
    Sijt vredigh, en vaer wel.
Ang.                                   Waer hebt ge voorgenomen
    (215) Te leyden Florestijn?
Lic.                                         Wel, tot sijn meeste rust,
    (En ’k laet mijn broeder doen hier in het geen hem lust)
    In ’t achterdeel van’t huys, daer broeder sliep voor desen,
    En hy, gerust en stil, bequaem gehuyst sal wesen,
    Om uyt en in te gaen naer ’t hem gelegen is,
    (220) En sonder datw’ hem doen, of hy ons, hindernis,
    Mits hy door d’ achterpoort kan in sijn kamer komen
    Wanneer ’t hem past, en lust.
Ang.                                         G’ hebt dit wel voorgenomen;
    Maer ’k bid’ u broeder, soo by u noch een’gen haet
    Of vyantschap berust, dat gy die sincken laet,
    (225) En u partyschap togh in vrientschap wilt verand’ren;
    T’wijl ’t broeder soo behaeght, leeft vredigh met malkand’ren.
Lic. Ay Suster sijt te vreên, het is my leet dat wy
    Soo verr’ gekomen sijn: ick gae eens sien, hoe hy
    Hem nu te pas gevoelt; vaer wel, en droog u tranen.     bin.
Isab. (230) Mevrouw, siet hoe’t geluck voor u den weg komt banen,
[p. 14]
    Tot ’t geen daer gy na haeckt, die lieven waerden vrient,
    Die trotse vremdeling, die u soo heeft gedient,
    Die uwe eer, gelijck met handen heeft gedragen,
    Die kloeckelijck voor u sijn bloet en lijf ginck wagen,
    (235) Die om u is gewont, die gy flucx quaemt gebiên,
    Die gy van herten wenscht te spreken, en te sien,
    Komt in u eygen huys, ontrent u kamer woonen,
    Kan iemant het geval meer gunst en voordeel toonen?
Ang. Gewis, die slagh is vremt: en soo ick ’t niet en sagh
    (240) Het is sulck wonder, dat men ’t naeuw gelooven magh;
    Dat eenen vremdeling, eerst in den Haeg getreden
    Een Ioffer tegen komt, waer van hy wort gebeden
    Dat hy bewaren sou haer leven, en haer eer,
    Dat hy gehoorsaem is haer innerlijck begeer,
    (245) En dat hy daet’lijck sich gequetst voelt van haer broeder,
    En dat den andren broer hem streckt tot een behoeder,
    En hem sijn huys aanbiet, en komt tot kentenis,
    Het is een saeck die niet om te gelooven is.
Isab. En waerom niet, Mevrouw?
                                                    Ach Isabell’, ’t sijn saecken
    (250) Die my verbasen en ten hooghst verwondert maecken.
    ’t Geluck is al te groot, soo groot, dat ick daer van
    De voortgang, en het eynt noch niet gelooven kan.
Isab. Soo ick hem u doe sien, sult gy het dan gelooven?
Ang. Ach lieve Isabell’, ’k voel my de siel ontrooven
    (255) Van vreugde door uw reên: ach! kan dat mooglijck sijn?
    Kan ick in sijn vertreck, daer ick niet uyt het mijn
    Te voorschijn komen mag?
Isab.                                       Ay laet my daer voor sorgen,
    Ick weet een plaets, aen u, en vele noch verborgen:
    De kamer daer hy slaept, komt aen de gaeldery
    (260) Die na den hof toe leyt en watersprong: waer by
    Een kamerken van bert gemaeckt is, dat dicht tegen
    Sijn kamer is gevoeght: soo ghy nu sijt genegen
    Om hem te sien, men sal twee berders, aen de sy
    Los maecken van sijn plaets, en mits tapissery,
[p. 15]
    (265) Die in sijn kamer hangt, aen die sijd’ komt te decken
    Het schutsel, sullen wy daer voordeel uyt gaen trecken,
    Mits dees twee berders ons licht dienen sullen veur
    Een gang tot sijn vertreck, en een bedeckte deur.
    Dees berders weêr gevoegt en sijnd’ in een geschoten,
    (270) Sal niemant dencken, of ’t is alles wel gesloten,
    Een rassen timmerman sal op een korten stont
    Dees berders veerdigen.
Ang.                                   O welbedachte vont!
    Laet ons dan veerdigh gaen, en sonder veel te seggen:
    Ick heyligh uwen raet die ghy my voor komt leggen.
    (275) Maeckt alles dan gereet, ’k wil desen avont noch
    Tot voordring van mijn min volvoeren dit bedroch:
    Maer gaet oock naer mijn nicht Lucind’: wy moeten t’samen
    Genieten dese vreught, en op dees saeck beraemen:
    Maer seght haer niet een woort van dees bedriegery,
    (280) Seght dat sy eten, en oock slapen komt by my.
Isab. Maer is het ernst Mevrouw?
Ang.                                             ’k Wil tot mijn voorneem komen.
Isab. Sult gy ’er binnen gaen?
Ang.                                       Ick heb het voorgenomen.
    ’k Moet sien of hy het is: want is ’t die vremdeling,
    Die midden in de doot, om my te redden, ging,
    (285) Die voor mijn eer, sijn bloet en leven wilde wagen,
    Die sorge voor mijn eer, en leven heeft gedragen,
    Die sich te mywaerts heeft gebleken soo beleeft,
    Die door sijn liefd’, mijn hert, en siel verwonnen heeft,
    Die my ten dienst sijn bloet en leven wou verspillen,
    (290) Daer ’s niet dat ick voor hem niet willigh doen sou willen.
Isab. Ick sou my evenwel beraden op dit stuck.
    ’t Geen haestigh wort gedaen, gedijt tot ongeluck.
    Wilt uwe liefd’ soo licht een vremden niet ontdecken;
    ’t Kon wesen dat u dit tot onheyl soude strecken.
    (295) Sijt gy versekert dat hy dit verswijgen sal,
    En aen u broeders niet ontdecken dit geval?
[p. 16]
Ang. Sulcks sal hy niet bestaen, wanneer ick ’t sal verbieden;
    ’k Ben daer versekert van: het kan niet wel geschieden,
    Dat een kloeckmoedigh hert, dat sich om mijnent wil,
    (300) En tot mijn baet alleen ginck stellen in verschil:
    Door dees lafhertigheyt, sou hy sijn eer beliegen,
    Hier door sou hy sich self soo wel als my bedriegen.         bin.

Continue

TWEEDE DEEL.

I. TOONEEL.

Lisander. Florestijn.

Flor. DEes’ eer die ick van u ontfang, is onverdient.
Lis. Ach Florestijn, schoon t’huys te nauw is voor een vrient
    (305) Die ’k als mijn selven acht, de goê genegentheden
    Daer ’t hert meê swanger gaet, die ’k u, door soo veel reden
    Gedwongen, schuldigh ben, die sullen, al het geen
    Te kort komt in ’t onthael, naer billickheyt volkleên;
    Mijn hart is vaerdigh, om u als een vorst t’onthaelen.
Flor. (310) De vrientschap, daer een vrient sijn vrient meê komt bestraelen,
    Is god’lijck van waerdy, de rijckdom, en de pracht
    En baert dees vrientschap niet, o neen, de vrientschaps kracht
    Bestaet by sich alleen: de schatten sijn gevallen,
    Maer deught en wijsheyt doen den glans van vrientschap brallen.
Lis. (315) Mijn vreught is ’t dat ick u in alles sie vernoeght;
    Maer dit voorby gegaen: ick bid’, dat gy u voeght
    (Mits het nootwendigh is voor uwe wont) tot rusten,
    Oock, om u leên, vermoeyt door ’t reysen, te verlusten.
Flor. Het reysen, noch de wont, baert my geen moey’lijckheyt.
Lyis. (320) Den hemel weet alleen, hoe ’t my aen ’t herte leyt,
[p. 17]
    Dat ick u sie gequetst, en dat noch door mijn broeder,
    Die my soo nae bestaet, door vader, en door moeder.
Flor. Hier in heeft hy getoont sijn edelmoedigheyt,
    Ick heb al over lang mijn dienst hem aengeseyt,
    (325) Ick draegh die wont van soo een dapp’ren helt geduldig.


II. TOONEEL.

Lycidas. Ariste.

Lyc. ICk ben ’t, die duysentmael mijn leven u ben schuldig,
    Daer is ’t rampsaligh stael, ’t welck ’t over-edel bloet,
    Soo reuck’loos heeft gestort, het geen het eeren moet,
    Ick ban het van my af, het sal in eeuwigheden,
    (330) Door dien het heeft misdient, mijn sy niet meer bekleden,
    Ick stel het in u macht.
Flor.                                 U heusheyt is te groot,
    U al te diep berouw, maeckt my van schaemte root.
    Wilt gy in heusheyt my, gelijck in moet, verwinnen?
    ’k Aenvaert nochtans u gift, en sal s’ altijt beminnen,
    (335) Om dat het my van u, ô dapp’ren Oorlooghshelt!
    Tot teecken van berouw, in handen wort gestelt.
    U heusheyt en gemoet sal tot den hemel steyg’ren,
    Maer ’k bid’, aenvaert het mijn, wilt my dees eer niet weyg’ren.
Lyc. ’k Aenvaerd’t met hant en hert, terwijl gy ’t soo begeert,
    (340) Dit pant van vrientschap meer als rijkdom niet vereert;
    Hoewel men licht kan sien, hoe seer ’t sich kan miskiesen,
    En veel verliest, terwijl ’t sijn meester gaet verliesen.
Lis. Ay ’t is hier van genoegh, ick bid u staeckt dees reên.


III. TOONEEL.

Carille.

Car. DE drommel hael het huys, en hof, met al de geen
    (345) Die duysent straten my wel hebben omgewesen:
    Wat sal ick doen? ick kan geen uythang-borden lesen,
[p. 18]
    D’een wees my hoogh, geen’ laeg: die slincks, en gene rechts,
    D’een sey, dat straetjen door, en d’andren sey, gaet slechts
    Recht uyt: die, de slincker hand’ om: een ander, dat ’s den besten,
    (350) Dan weesmen my Noord-oost, en dan weer eens Zuydt-westen:
    Is dit den Haegh, dat overloopt van kourtoisy?
    ’t Mocht den droes sijn, ’k sweet van loopen als een pry.
    Men sou soo goeden koop een mensch ter stadt uytjagen.
    Of heet dat courtoisy d’onnosele menschen plagen?
    (355) ’k Ben bly dat ick het weet, ja seker hy is wijs,
    Die u besoecken komt: dat iemant op die prijs
    Oock eens in Spanjen quam: al sou men my vermoorden,
    Als hy naer’t suyden vraegt, ick send hem naer het noorden.
    Elck duyvel heeft sijn maent.
Lic.                                             Wel! dat ’s al wel geseyt.
Flor. (360) Is nergens plaets, als in mijn tegenwoordigheyt,
    Te spotten, seg! gy....
Lic.                                 Ay, ay laet hem in sijn wesen.
Flo. Hy maeckt het hier te bont.
Car.                                           Ick heb weleer gelesen,
    En hooren lesen, en sien lesen, dat den Haeg
    Een hemel was op aerd: maer ick me nu beklaeg
    (365) Ick hier gekomen ben; men weet ’er van geen eten;
    Gelooft dat ick die les sal nimmermeer vergeten,
    Die dat geschreven heeft en is geen leugenaer,
    G’lijck al de schrijvers sijn.
Lyc.                                         Wel hoe! wat seg gy daer;
    Kunt gy nu lesen? hoe! dat kost gy niet voor desen,
    (370) Wanneer gy met u brief......
Car.                                                 O ick kan treff’lijck lesen
    In schotels, maer geschrift mijn Heer dat kan ick niet,
    Dat ick niet lesen kan dat is my ’t grootst verdriet,
    En ’t schaet my yder weeck, voor ’t minst, wel hondert kroonen.
Lis. Ick wensten dat ick u meer vrientschap kon betoonen.
[p. 19]
    (375) Daer is de sleutel van dees kamer, als gy wilt,
    Kunt gy daer uyt en in: gy sult ’er sijn in stilt.
Flor. Ick weet niet hoe ick my, in al dees eer, sal dragen.
Car. ,, Bloet, de sleutel van ’t schapra die wou ick u wel vragen.
Lis. En soo gy u niet wilt begeven tot u rust,
    (380) Wy sullen door de stad wat ryen soo ’t u lust,
    De prael van ’t Iofferschap, het geen ons sal ontmoeten,
    Verwond’ren, en met een haer wond’re schoonheyt groeten.
Flo. Dat is het geen ik wensch, kom gaen wy, ’k ben te vreên.
Lis. Waer sijt gy Lysis, hoor, kom haestelijck beneên.


IV. TOONEEL.

Lysis.

(385) MYn Heer wat is u wil? ’k ben hier.
Lisan.                                                            Voor alle saecken,
    Gaet henen, wilt terstont de koets doen vaerdig maecken,
    En dan het avontmael, wy sijn in korten tijt
    Om t’eten weder hier, siet dat gy vlytigh sijt.
Lys. Seer wel mijn Heer ick gae, ick sal op alles letten.     bin.
Flor. (390) Carill’ gy sult al ’t goet hier in dees kamer setten,
    Daer is de sleutel.
Car.                         ,, O bloedt, was die van ’t schaprae,
    ,, Soo kreegh ick wat in ’t lijf.
Flor.                                             Gaet en slaet alles gae.
Lis. Mijn Heer, gy sult op ’t hof een schat van schoone Vrouwen,
    En Ioffers sonder tal, tot u vermaeck aenschouwen:
    (395) Oock is de schoonheyt door de stadt niet dun gesaeyt,
    Soo dat ick roemen magh, dat hier den scepter swaeyt
    De schoonheyt vande jeugt en heusheyt by malkand’ren.
Flor. ’k Heb nimmermeer mijn Heer een plaets soo sien verand’ren,
    Als dees verandert is, in heerlijck metselwerck,
    (400) In breede straten, in gebouw van huys, en kerck.


[p. 20]

V. TOONEEL.

Lysis.

Lys. MYn Heer, de koets is ree.
Lisan.                                           Wel aen, gaen wy dan henen.
Car. Siet dat ’s fraey weêr, nooyt heeft de son soo schoon geschenen.
    Nu eens mijn mael doorsien, ’k moet weten of mijn gelt
    Oock niet gesmolten is, de son heeft groot gewelt
    (405) Sy smelt het ys wel, al is ’t noch soo hardt gevroren.
    Neen bloet het gaet noch wel, ’k heb niet een duyt verlooren.
    Maer nu mijn hemt, ick moet dit gaen te wassen doen,
    ’t Steeckt in mijn meesters mael: ick wil my oock wat spoên,
    Mijn buyck die twijfelt of mijn keel al is gehangen;
    (410) ’k Hoop dat ick ergens sal een goe collatie vangen.
    ’k Laet dit soo liggen, mits daer niemant in en kan,
    Als ick de deur wel sluyt, nu wel, ’k gae henen dan.


VI. TOONEEL.

Isabella. Angelica.

Isab. DE knecht gaet wegh, Mevrouw: u broêrs en hy gaen ryen.
Ang. ’k Wensch dat dees aenslagh mach tot mijn geluck gedyen.
Isab. (415) Wat dunckt u van mijn list?
Ang.                                                       Tot noch toe gaet het wel.
Isab. Nu eens gesloten, ’k sal nu mijn besteecken spel
    Ten vollen laten sien, en u doen oordeel strijcken,
    Of ick in listigheyt Ulysses heb te wijcken.
    Wat dunckt u, soud gy self niet twijflen, dat daer is
    (420) Een deur of opening?
Ang.                                       ’k Ben uyt bekommernis.
[p. 21]
    ’k Vrees niet, nu dat ick sie dees berders soo wel passen,
    Dat iemant onse list of ingang sal verrassen.
Isab. Wat meent gy nu te doen?
Ang.                                           Soo hy ’t is, die mijn eer
    Heeft met sijn bloet herstelt, en door een liefd’, soo teer
    (425) En krachtigh, evenwel beschermt mijn eer en leven,
    Sal ick van mijnen kant hem soo veel teeckens geven
    Van liefd’ en danckbaerheyt, dat hy sal mercken, dat
    Sijn toegewesen dienst aen my is als een schat,
    En voor die dienst, mijn min hem opdraegh tot een offer.
    (430) Maer segh my Isabell’, wat ’s dit? wie heeft mijn koffer
    Gebrocht in dit vertreck?
Isab.                                   U broeder heeft dit vast
    Bevolen aen Arist’, en daer toe noch belast
    Te brengen, boecken, inct, papier, om iet te schrijven.
Ang. Soo hou ick dat hy hier al voor wat tijt sal blijven:
    (435) ’t Gaet alles naer mijn wensch: ach liefde! wilt my dogh
    Voordeeligh sijn, en helpt dit liefelijck bedrogh.
Isab. Maer Ioffer, ay siet hier hun malen, en ontsloten.
Ang. Heeft iemant het geluck soo naer sijn wensch genoten?
    Wel aen, laet ons besien wat dat daer binnen is.
Isab. (440) Mevrouw, ay doet het niet, het streckt tot hindernis;
    Hy sal het konnen sien.
Ang.                                 Daer is niet aengelegen,
    Treckt uyt, al wat ’er is.
Isab.                                 Sijt gy ’er toe genegen?
    Seer wel, ’k volbreng u wil.
Ang.                                         Laet sien, wat is dit al?
Isab. Siet wat een schoone pluym, wat kanten! wel wat sal
    (445) Hier in gesloten sijn?
Ang.                                       Hant-lobben, schoone kragen.
Isab. De Koninck kander self geen kostelijcker dragen.
    Maer wat is in dit leir, ’t sijn ysers, ’t schijnt gewis
    Aen dees gereetschap dat het een tant-trecker is.
[p. 22]
Ang. Wel heb ick iemant oyt soo sott’lijck hooren spreken,
    (450) ’t Is scheertuygh; siet het niet: hier schijnt niet aen t’ontbreken.
Isab. Wel wat ’s hier in dees doos?
Ang.                                               ’t Is poeyer, om het hair
    Te droogen.
Isab.                 Maer wat ’s dit?
Ang.                                             Laet my dat sien.
Isab.                                                                       Hou daer.
Ang. ’t Sijn minnebrieven! van een vrouw! wat sal dit wesen?
    Ick wilse open doen en al ’t geheym doorlesen.
    (455) Ach Isabella, siet, wat aengenamer beelt,
    ’t Schijnt dat natuer en konst t’saem in dit wesen speelt:
    Sou soo veel schoonheyt aen die Ioffer sijn gegeven?
Isab. Hoe sult gy, om dit beelt, in minnend’ yver leven?
Ang. Ay swijght, gy maeckt my root: en treckt niet meerder uyt.
    (460) Ick heb genoegh gesien.
Isab.                                           Wat is dan u besluyt.
Ang. t’Wijl hier is pen en inct soo wil ick aen hem schrijven.
Isab. Ick sal in dese mael terwijl wat besigh blijven.
    Het is die van den knecht, o goôn, wat voddery
    Steeckt hier al in! een kraegh soo vuyl gelijck een pry;
    (465) Hier noch een neusdoeck, dit is oock een beest van snuyven,
    Hy siet als turrefmol, gewis de hin moet ruyven:
    Hier leyt een klis met hayr: maer wat’s dit voor papier?
    Een boeren almenach van het jaer sestigh vier.
    Hier ’s een papier met sout, hier een brock vleesch gebraden,
    (470) Twee eyers, een stuck kees: sijn maegh is overladen
    Dat hy dit niet en magh: het hieltje vande ham,
    En daer by leyt een stuck van een vervuylde kam:
    Begut hier is sijn beurs: die moet ick eens doorloopen,
    Hier steeckt wat in, men sou daer noch wat fraeys om koopen.
[p. 23]
    (475) Nu hier niet lang beraet, daer valt my iets in ’t sin;
    Ick neem ’er ’t gelt uyt, en ick steeck ’er kolen in.
    Hoe wil die geck staen sien? Hy sal van schrick bevriesen;
    Maer doch ick mangel maer, hy sal ’t niet al verliesen.
                                                                                binnen.


VII. TOONEEL.

Isabella.

Ang. Mijn brief is nu voleynt, nu vouw ’k hem toe: en gy
    (480) Doet al dees dingen in de mael, en aen d’een sy.
Isab. Mevrouw, de deur gaet op, o goôn! wy sijn verraden.
    Kom laet ons hier langs uyt.
Ang.                                         Ey my, ’k ben soo beladen.
    ’k Laet hier mijn brief, laet gy dit liggen soo ’t daer leyt.
                                                                                    binnen.


VIII. TOONEEL.

Carille.

Car. ICk heb my wel gespoet: wel, wat is dat geseyt?
    (485) Wie heeft mijn dingen soo het onderst opgeworpen?
    Wie heeft sijn leven ooyt in steden oft in dorpen
    Dit schellemstuck gesien? Ay my, ’k wordt soo bevreest!
    Schuylt hier een duyvel, of een tovenaer, of geest,
    Of nachtgespoock, of hex? wel dit ’s hier fraey verwildert.
    (490) Wat drommels schilder heeft dit doch soo schoon geschildert,
    Soo mijn als meesters mael? helaes! mijn beurs met gelt
    Daer moet ick na gaen sien: och! ick word soo ontstelt,
    Mijn hart bevriest tot ys: hier isse al, gewonnen!
    Maer ach! sy weeght soo licht: hier is wat afgesponnen.
    (495) Ick word soo swaer als loot, och was mijn beurs soo swaer.
    De duyvel hael die droes, of wel die toovenaer.
    O goôn, waer sal ick heen, mijn bloet loopt naer mijn soolen.
[p. 24]
    De drommel heeft mijn gelt getransformeert in koolen.
    Wel hier kan niemant in, ’t sy geesten oft gespoock;
    (500) Siet daer, ick sie ’t vertreck noch vol van wint en roock.
    Ellendige Carill’, och nu ben ick bedorven!
    Waer ick voor mijn geboort of sterfdagh toch gestorven.
    My dunckt, ’k sie daer de geest, helaes! waer bergh ick my?
    Moort, brant, brant, moort, help, moort, ach staet Carille by.
    (505) Belet de duyvel dat....


IX. TOONEEL.

Florestijn. Lisander. Lycidas. Ariste.

Flor.                                         WAt is u overkomen?
Car. De duyvel heeft mijn gelt, mijn gelt, mijn gelt genomen.
Flor. Heeftm’ u geslagen, of gequetst, waerom, en hoe?
Car. Hy heeft het altemael, ja tot een oortjen toe.
Lyc. Meynt gy, dat wy, als gy, van het verstant berooft sijn?
Car. (510) Ick weet wel dat het nooyt van u en sal gelooft sijn.
Lis. Spreeck op, wat is ’er gaens? of dientg’ ons met bedrogh.
Car. Mijn Heer, ick bid u, seg! en waerom veynst gy noch
    Dat gy my vindt verstelt, en op het hooghst verslagen,
    Gy weet de reden, of de drommel moet my dragen
    (515) In ’t voorburgh van de hel: gy hebt ons hier gewis
    In een vertreck bestelt daer geest of duyvel is.
Lis. Wel sijt gy sot, of sat?
Car.                                   Ick ben niet sot noch droncken,
    Siet vry, dit heeft de geest, daer ick van spreeck, gekloncken.
    ’k Was maer hier by gegaen, en als ick weder koom,
    (520) Vind’ ick dit soo bestelt: of meenje dat ick droom?
    Mijn Heer, ’k en liegh niet, ’k sweer ’t u op mijn strot, en soolen.
[p. 25]
Flor. Mistg’iet?
Car.                 Mijn gelt, dat nu dees duyvel heeft in koolen
    Verandert, of hy heeft het selver opgedaen.
Flor. Ick raed’ u gaet niet voort, laet dese grillen staen.
Car. Indien ’t niet waer is, moet die gier’ge drommel malen
    Mijn hals tot stof, of wel de duyvel moet hem halen.
Lyc. Mijn Heer, waer hebt gy soo een schelmsche sot verrast?
Car. Sot vry, mijn siel en lijf is evenwel in last.
Lis. Ick bid’ u Florestijn, ay doet die dullaert swijgen.
Flor. Carill’, indien ick moet een koord of kluppel krijgen,
    ’k Loof dat gy elders wel die gril vertellen sult.
Car. ’k Sal swijgen nu gy wilt, en nemen goet gedult;
    Maer...
Lis.         In een oogenblick sal ’t eten vaerdigh wesen,
    ’k Sal u de weet dan doen: maer ’k bid u wilt niet vresen
    Voor geest of spoockery, soo hy u schade doet,
    Ick sal ’t vergoeden: maer wilt doch die snoode bloet,
    (525) Indien het u belieft, sijn les te deegh doen leeren:
    Hy sou ons lachen wel in schreyen doen verkeeren.   bin.
Lyc. Swijght, gy sult beter doen: gewis mijn Heer, hy sou
    Ons in de heetste son bevriesen doen van kouw.       bin.
Flor. Heb ick geen reden, schelm, om over u te klagen?
    (530) Gy siet dat ick om u moet hoon op hoon verdragen,
    En dat sy spotten in mijn tegenwoordigheyt.
Car. Gelooft gy dan niet, heer, het geen ick heb geseyt,
    Dat ramp op ramp, en smert op smert my komen plagen?
    Indien ’t gelogen is, hoe ick stae noch verslagen,
    (535) Dat weet den Hemel, ick kan geen getuygenis
    U geven, of ’t een geest of ’t eenen duyvel is
    Die dit heeft aengestelt.
Flor.                                 Gy soeckt u te verschoonen
    Met slechte reden, om u onschult te betoonen.
    Langt die papieren hier, op dat ick mag besien
    (540) In welck een staet sy sijn.
Car.                                               Ia wel, het kost geschiên,
[p. 26]
    Soo haest ick het papier sou nemen, dat mijn handen
    Verstijven souden, of tot op het been toe branden;
    Want al wat daer nu leyt is doch betoovert, heer.
Flor. Soo gy niet op en hout, gy schelmse sot, ick sweer
    (545) Dat ick u nu terstont sal hals en beenen breecken.
Car. ’k En derf mijn handen, heer, niet aen dees dingen steecken:
    Ick weet doch wel waerom.
Flor.                                         Laet liggen het papier,
    Ick sal het selver doen: wel nu, wat vind’ ick hier?
    ’t Is een gesloten brief.
Car.                                 Aen wie is hy geschreven?
Flor. (550) Aen my.
Car.                         Sult gy op ’t lest geloof mijn woorden geven?
Flor. Ick stae verwondert, en verbaest, en weet niet hoe,
    Wat magh dit sijn?
Car.                         Gespoock; maer meester siet wel toe,
    Doet hem niet open voor dat gy hem hebt beswooren:
    Gy weet wel dat men kan met schrift een mensch vermooren,
    (555) Wel, gy vraeght nergens na, en ick ben soo bevreest.

    De wanhoop knaeght mijn siel, ô eedle Florestijn,
Dat ick u in ’t gevaer gestelt heb van u leven,
En dat gy goet en bloet ten besten hebt gegeven,
    En hebt bevochten die my brengen wou in pijn.

    (560) Gy ondertussen neemt u welvaert toch in acht:
En soo gy door een brief my meerder wilt verbinden,
’k Sal op dees selve plaets u antwoort weder vinden,
    Schrijft hoe gy vaert, op dat mijn droefheyt sy versacht.

Car. Wat seght gy nu hier van? gelooft gy nu den geest?
Flor. (565) De twijfel, die in ’t eerst mijn sinnen had’ beseten,
    Is weynigh nu verlicht, ’k kan door dees letters weten
    Dat ick van dese vrou, die dit geschreven heeft,
    Niet weynigh wort bemint.
Car.                                         S’ is seker heel beleeft.
[p. 27]
Flor. En dat sy, die dit schrijft, de selve vrou moet wesen
    (570) Die flucx van Lycidas gevolght wert, en dat dese
    De minnaresse is van desen Lycidas:
    Dit sijnde soo, komt dit soo qualijck dan te pas,
    Dat sy heeft soo veel macht om in dees plaets te komen?
Car. Seer wel, laet dit soo sijn; maer waer van kanse droomen
    (575) Dat gy gevochten hebt, en dat gy sijt gewont?
    Ten waer sy dese saeck door toovery verstont?
    Het is een nachtspoock, ’k bid verstaen wy doch malkand’ren.
    Wie anders kan mijn gelt in kolen doen verand’ren,
    Dat vraegh ick u noch eens?
Flor.                                         Ick stae nu meê verstelt.
Car. (580) Ick staender meê en sie, ’k heb kolen voor mijn gelt,
    Dat ’s immers drommels werck, maer ging ’t naer mijn verlangen,
    Al was het Lucifer, soo most die duyvel hangen.
Flor. Nu ’t is genoegh: siet of’t al wel gesloten is.
Car. Ia Heer, gelijck een ey.
Flor.                                     ’k Moet haer getuygenis
    (585) Gaen geven, dat ick heb haer schrift en wil doorlesen:
    ’k Hoop in dees duysternis noch eens verlicht te wesen.
Car. Mijn Meester is van nu al op de hooghste trap
    Van sotheyt, sie, wie dreef sijn leven koopmanschap
    Met kooplie van de hel, ay, siet die hant eens vliegen,
    (590) Wie sal hy meerder als syn eygen selfs bedriegen?
    Is dat een wisselbrief? wie droes sal inde hel,
    Om sijn betaeling gaen? mijn Heer, verstaeje wel?
    Dat desen geest of wel dien drommel eens van boven
    Hier in quam, sprack u aen? wat soud g’ er van gelooven?
Flor. (595) Niet veel.
Car.                         En sijnder dan geen geesten?
Flor.                                                                     Dat ’s ’t out spel.
Car. Geen Familiaers?
Flor.                             Niet meer.
[p. 28]
Car.                                             Geen spoken?
Flor.                                                                   Neen, niet wel.
Car. Geen Tovenaers?
Flor.                             O neen!
Car.                                           Geen bijtebauws?
Flor.                                                                       Wat? mallen!
Car. Geen nachtgedrocht?
Flor.                                   Geensins.
Car.                                                 Waerseggers?
Flor.                                                                     Niet met allen.
Car. Oock geen Kaboutermans?
Flor.                                           Waer souden die toch sijn?
Car. (600) Geen hexsen?
Flor.                                 Ay!
Car.                                         En is ’er oock geen siel en pijn.
Flor. O ja, mijn siel die brant, en vint sich overrompelt
    Met vlammen van de liefd’, waer in sy leyt gedompelt.
Car. Geen duyvels oock?
Flor.                                 O ja, maer die sijn sonder kracht,
    Ten sy den Hemel hun gebruycken laet haer macht.
Car. (605) Wat drommel is dit dan?
Flo.                                                   ’k En kan het niet begrijpen.
Car. Ick oock niet, maer het komt mijn buyck schier toe te nijpen
    Als ick ’er aen gedenck, soo parst my noch de pijn.
Flor. Mijn brief is ree.
Car.                             Dit moet een dullen duyvel sijn,
    Die sonder oorelof is uyt de hel gebroocken,
    (610) En heeft op al mijn gelt sijn toren meest gewroocken.
    Wat kan mijn meester anders als een queecker sijn,
    Hy lacht met nachtspoock, geest, met duyvel, hel en pijn;
    En ick, geloof het al.
Flo.                                 Wat ben ick vol gedachten!


[p. 29]

X. TOONEEL.

Lysis.

Lysis. HEt avontmael is ree, men komt maer u te wachten
    (615) Mijn heer.
Flo.             Ik volgh u stracks: Carill’ slaet alles gae....   binn.
    En volght dat gy my dient.
Car.                                       Ick volgh u, heer, soo drae
    Ick dit heb ingepackt, ick sal niet achterblijven.
Flo. Daer is mijn antwoort, ick verlang maer naer het schrijven.
Car. Hier is noch kees, en broot, en noch een brocxken vlees,
    (620) ’k Sou het wel eten, maer ick heb te grooten vrees,
    Door dien ’t betoovert is: ’k sal ’t aen de hont gaen geven,
    Barst hy, soo barst hy, aen een hont is niet bedreven.   binn.

Continue

DERDE DEEL.

I. TOONEEL.

Lucinde, Angelica, Isabella.

Luc. WAt wonderlijcke saeck! Angelica, ’k beken
    Dat ick door dit geval ten hooghst verwondert ben.
    (625) Wie heeft u desen wegh en ingang toch gewesen?
Ang. Ons Isabell’.
Luc.                     ’k Heb nooyt sulck een geval gelesen,
    ’t Schijnt seker dat gy my maer fabels en vertelt.
    Maer hoe sal Florestijn verbaest staen, en ontstelt
    Als hy op tafel sal u hantschrift vinden leggen?
    (630) Wat sal hy peysen, en veel meer wat sal hy seggen?
Ang. ’k Geloof dat hy den brief nu al gelesen heeft:
    En soo hy mijn begeert en wensch niet tegenstreeft,
    Soo heeft hy op mijn brief al antwoort ook geschreven.
[p. 30]
    Gaet Isabell’, t’wijl s’ hun naer ’t avontmael begeven,
    (635) Siet oft hy mijnen brief beantwoort heeft?
Isab.                                                             Ick sal.
Ang. Gaet sachtjens, op dat gy toch in geen ongeval,
    En ick met u, en raeck, o goôn! ick was verlooren.
Isab. Ick bid’ u heb geen sorgh.
Ang.                                           Mijn broêr sou my vermooren.
Isab. Ick waer soo wel als gy om hals Mevrouw....     bin.
Luc.                                                                         Wel nu
    (640) Wat hebt gy hier me voor? mijn nicht?
Ang.                                                                   Het geen ick u
    Geseyt heb, ’k moet hem sien.
Luc.                                             Sult gy u kenbaer maecken?
Ang. O neen, dat magh niet sijn, dat sou my bitter smaken,
    En brengen my in noot.
Luc.                                 Maer hoe sult gy hem sien,
    En worden niet gesien, hoe kan dat toch geschiên?
    (645) ’k Sie daer geen middel toe.
Ang.                                                 Dit sult gy daetlijck weten.


II. TOONEEL.

Isabella.

Isa. MEvrouw, siet daer sijn brief, hy heeft u niet vergeten.
Ang. Wel aen, geef my den brief, de weetlust brant mijn hart
    Om weten wat hij schrijft.

        Mevrouw, wie dat gy sijt kan ick niet weten,
            (650) Door dien dat ick u nooyt en heb gesien,
            Ick ben gewis in sorgh, en ’t kan geschiên
        Dat ick of gy sijn van iet vremts beseten,

        Dan ’t sy soo ’t sy Mevrouw, ’t is my bevoolen
            Altijt te redden ’t vrouwelijck geslacht
            (655) Wanneer het is in droeven staet gebracht,
        Mits ick een Ridder ben die noch moet doolen.

[p. 31]
        Wel aen, ick offer my om u te wreecken
            Van die u houd gevangen op dit slot,
            Schoon of hy waer een Reus of oorlooghsgodt,
        (660) ’k En vrees my niet in het gevaer te steken.

        Of is ’t een Toovenaer, dat hy dees wapen
            En mijnen arm betoover met gesang,
            Weet dat ick nimmermeer sal wesen bang
        Voor hondert mannen in ’t metael geschapen.

        (665) Laet schak’len vry een reeks van oorloghs-rampen
            Laet Reusen opstaen nimmer vechtens moê,
            Ick kliefse met dit stael ten tanden toe,
        Ia ’k sal de hel om uwen ’t wil bekampen.

        ’k Sal nimmer het ontsagh tot u verliesen,
            (670) ’t Sy dat gy syt gespoock, oft wel een geest,
            Door dien ick ben ge-eert van u geweest
        Dat gy my voor u Ridder komt verkiesen.

Ang.                                               Ay my! dit baert my smart.
Isab. Dat ’s op sijn Don Quichots.
Ang.                                               Mijn nicht, wat sal dit wesen?
Luc. Ick heb in Amadis die slagen wel gelesen.
Ang. (675) Ick sterf van schaemte! ach, hoe is mijn siel beroert!
Luc. Sijt gy ontstelt, ick weet hy is veel meer vervoert.
    Ick sie mijn nicht dat ’t hem onmooglijck is te veynsen.
    Wat kan hy anders dogh van desen handel peynsen
    Dan dat het spoockt, dat in sijn kamer is geweest.
    (680) En neemt gy ’t vremt dat hy u aenneemt voor een geest?
Ang. Ick moet bekennen dat my dese saeck doet vreesen.
Luc. ’k Hou vast, dat het door hem wel haest ontdeckt sal wesen,
    Soo hy u doet verspiên en vat op ’t feyt.
Ang.                                                             Maer hoe
    Kan dat geschieden? ’k sie met hondert oogen toe,
    (685) Geen Argus waeckt soo gauw als ick, om dese treken
    Behendigh voor sijn oogh met loosheyt te versteken.
Luc. Indien gy loos sijt in dit suffende geval,
[p. 32]
    Weet dat hy loosheyt oock daer tegen stellen sal.
    ’k Hou seker, dat hy heeft van nu af al vernoomen
    (690) Langs wat verborgen plaets gy uyt en in sult komen.
Ang. Het is onmogelijck dat hy dien inganck soeck’.
    ’t Is voor u licht genoegh, terwijl gy weet den hoeck:
    Soo hy die vinden kon sou hy die moeten toov’ren.
Luc. Wel laet ons stellen dat hy die niet kan verov’ren;
    (695) Maer seg my, wat ’s u wil, daer gy soo sterck naer doelt?
Ang. Ach nicht, gy vraeght te veel, mijn hart en boesem woelt,
    Ick kan op dese vraegh u dogh geen antwoort geven,
    Dat ick hem desen brief soo loos’lijck heb geschreven,
    Dat ick dit al bestae, was maer om mijn gemoet
    (700) Wat kortswijl aen te doen, terwijl ick in een vloet
    Van traenen sit en stick, maer ach! ick moet belyen
    Dat het iet meerders is, mits ick my voel bestryen
    Van minnend’ yver, om ’t af beeltsel van een beelt,
    En minnekosery dat in mijn sinnen speelt;
    (705) ’k Heb nimmer sulck een koorts gevoelt van al mijn leven,
    ’k Bekenne dat ick wort door uwe drift gedreven,
    Om hem van desen nacht te spreken, ’k laet u dan
    Bedencken wat dit is, en wat het wesen kan.
Luc. Schoon of u mont niet spreeckt, weet dat u oogen spreken:
    (710) ’k Sie die met liefde, en met minnesucht ontsteken.
    Waerom bedeckt het geen ick in u boesem sie?
Ang. ’k Vlie ’t geen ick wensch, mijn nicht, en ick wensch ’t geen ick vlie:
    Ick wil my selven, maer ick kan my niet bedriegen.
    Seg ick dat ick niet min, moet ick min beliegen.
    (715) Maer schoon die vreemdeling my al aen ’t herte leyt,
    Weet dat dees liefd’ niet is, als liefs onnooselheyt.
    ’k Wensch dat den hemel met een overdichte regen
    Van blixem my verniel, eer dat ick immer tegen
    Mijn eerbaerheyt misdoe: maer Isabell’, ’t is tijt
    (720) Om hem te schrijven, wel, toon dat gy neerstigh sijt.
[p. 33]
    ’k Sal u, in al den dienst die gy my doet, gedencken,
    ’k Wil hem gaen schrijven, en met een dees sluyer schencken
    Met eenig suycker-fruyt.
Luc.                                     En hebt gy niet verstaen
    Hoe dat sy desen nacht t’saem naer de dans-feest gaen?
Ang. (725) Ia: ’k Sal hem schrijven dat men my daer heeft gebeden
    En komen sal, maer dat men my heeft nagetreden
    En afgespiet, dat hy my in dit ongeval
    Verschoonen moet, dat ick my niet ontdecken sal.
Luc. Maer waerom sulcks belooft, daer gy ’t niet kunt volbrengen?
Ang. (730) ’t Is om meer merck hem van verbaestheyt in te sengen.
Isab. Mevrouw, ziet wat gy doet.
Ang.                                            Ay laet my schrijven.
Luc.                                                                             Wel
    Doet soo het u gevalt: terwijlen Isabel
    Laet ons die sluyer wel, en na behooren vouwen.
    Waer is het suycker-fruyt?
Isab.                                     Hy sal ’t voor wonder houwen
    (735) Als hy dit vinden sal.
Luc.                                       Nu met dit floers bedeckt.
Isab. De maeltijt is gedaen, Mevrouw, elck een vertreckt.
Ang. Het is gedaen: laet my den brief daer onder leggen.
    Kom hier nu Isabell’, hoort toe wat ick sal seggen,
    Draeght dit in sijn vertreck eer hy daer binnen koomt.
Isab. (740) Ick bid’ laet my de sorg, en sijt doch niet beschroomt.
Ang. Gaet stil en draagt wel sorg, ick sal ’t u weêr beloonen
    Met d’een of d’ander gift, wilt nu u dienst betoonen.
Isab. Mevrou, ’k zal eerst ’t vertreck van Florestijn bespiên.
    ,, Wat moeyte doet dat schaep om eens haer lief te sien,
    (745) ,, Wat souse niet al doen om eens by hem te slapen.
    ,, Nu Isabel, en wilt u tijt hier niet vergapen.
Luc. Ick hoorse, laet ons gaen.
Ang.                                           Let doch wel op u saecken.


[p. 34]

III. TOONEEL.

Lisander. Lycidas. Florestijn. Ariste.

    MYn Heer, indien ’t u lust, gy kunt u wat vermaecken,
    De dansfeest op het hof geschiet van desen nacht,
    (750) Soo ’t u belieft, gy kunt van ons daer sijn gebracht,
    Daer sult gy een getal van friss’ en schoone vrouwen
    In heerelijcke glans, en Majesteyt aenschouwen,
    Als of gy Phebus saeght op sijn kristalle kar,
    De minste schoonheyt schijnt een schitterende star:
    (755) Maer konden wy van u maer soo veel eer bekomen
    Datg’ ons liet keeren, als gy hebt u plaets genomen,
    Want dat is ons manier.
Flor.                                 Ick sou ondanckbaer sijn,
    Indien ick wetten u wou stellen, u tot pijn:
    Ick gae daer wel alleen.
Lic.                                   Men mach ’t soo bot niet maecken,
    (760) Wy sullen met u gaen, gy sout niet in geraecken,
    Door dien gy inde stadt noch niet en sijt bekent,
    Maer gy keert licht alleen, het is niet ver.
Lis.                                                               Ontrent
    Tien huysen van ons huys.
Flor.                                       Ick bid’ u sijt te vreden,
    Maer heb ick niet wat tijt om my te gaen verkleeden?
    (765) Dit kleet is voor de reys, maer niet voor soo een feest,
    Daer sulck een pracht sal sijn.
Lyc.                                             O ja, sijt niet bevreest,
    Gy hebt noch tijts genoegh.
Flor.                                           Wel, ’k sal u komen vinden
    In u vertreck.
Lis.                   Vaer wel.
                                                            Ari. Lyc. Lis. binnen.
Flor.                               Vaer wel tot flus: mijn vrinden.
    Carill’: waer blijftge?


[p. 35]

IV. TOONEEL.

Carille.

Car.                                 ACh! Ick beef van vrees en pijn.
Flor. (770) Sijt g’in mijn kamer niet?
Car.                                                 De duivel mocht daer sijn.
Flor. Waerom, wat let u dan?
Car.                                       Niet Heer, als mijn gedachten,
    Waer meê ik sie een geest die my dreygt te versmachten.
    Ick ben te seer beducht voor ’t spookende gespan.
Flor. My dunckt, gy schelmse nar, gy maeckt gewoonte van
    (775) Te spotten met u Heer.
Car.                                         Al deed’ mijn Heer my vangen,
    En monseur beul sijn, en my selven op deed’ hangen,
    Soo gaen ick inde spoockekamer niet alleen,
    Want, moet ick sterven, soo breeckt gy my hals en been,
    Soo sal ick voor het minst van menschen handen sterven.
Flor. (780) Schavuyt, soo ick begin ’k sal u tot hutspot kerven,
    Gaet heen ontsteeckt een keers en draegtse in ’t vertreck.
Car. Alleen niet, segh ick Heer, ô nee, ick ben niet geck,
    ’k En ginck ’er niet alleen voor hondert duisent gulden.
Flor. Vervloeckten bengel moet ick dit noch langer dulden?
    (785) Ontsteeckt een keers, ick sal u wachten aen de deur.
Car. Ick ben te vreden Heer: ja soo, gaet gy dan veur.
                                                                                binnen.


V. TOONEEL.

Isabella.

Isab. ’t GEluck dat lacht my toe, men heeft my laten weten
    Dat sy sijn uytgegaen, maer ’k heb alree vergeten,
    Waer langs ick quam; en dus, door dese duysternis
    (790) Weet ick mij uytganck niet, noch waer de tafel is,
    O hemel! wat sal ’t sijn? ’t geluck komt my te haten,
[p. 36]
    Ick weet niet waer ’k my self, of dit geschenck sal laten.
    ’k Stae in een dobb’len nacht: ô hemel, siet my aen,
    Indien hier iemant komt hoe sal ick hem ontgaen,
    (795) Ick beef, ick sidder: ach! ’k hoor daer komt iemant binnen,
    De deur gaet open, ach! nu mis ick hoop en sinnen,
    En ’t heeft noch licht by hem; nu is ’t met my gedaen.
    Het is de knecht, ick sal m’hier achter bergen gaen.


VI. TOONEEL.

Carille.

Car. SInjoor, of Iuffrouw geest, wie dat gy oock mooght wesen,
    (800) Ick bid’ laet my met vreên, gy siet my doch vol vresen,
    Ick weet wel dat gy niet en sijt van slechten staet,
    En soo u boosheyt u niet port tot eenigh quaet,
    Soo sult gy nimmermeer leet doen aen slechte knapen.
    Ick ben vermoeyt, ay laet my desen nacht toch slapen.
Isab. (805) ,, Ick kan my voor sijn oogh nu bergen, en sijn licht,
    ,, Hy heeft my niet gesien, door dien dat sijn gesicht
    ,, Verblint wort vande keers: die nar dient uytgestreken.
Car. Waer blijft mijn meester, ach, mijn hert is al besweken.
    Och, och, men keelt, men parst, men vilt, men stroopt, men boort,
    (810) Men braet, men koockt, men roost, men spit my, ick moet voort;
    Och meester, meester help, och hebje my vergeten,
    De duivel worght mijn keel, en heeft mijn poort beseten.
    O ramp! dat was een lap.


VII. TOONEEL.

Florestijn.

Flor.                                     WEl, waer toe soo getiert?
Car. De drommel heeft m’ alree in ’t voorgeborcht gestiert.
[p. 37]
Flor. (815) Heb ick u niet geseyt, een keers te gaen ontsteken,
    Waerom en doet gy ’t niet?
Car.                                       Och ick en kan niet spreken,
    De geest die heeft ’er twee op eenen stont vermoort,
    My met een klinck, dat sy tot Roomen is gehoort;
    De keers met eenen wint, een wint gelijck een donder,
    (820) De keers is doot, dat ick noch leef dat is groot wonder.
Flor. De vrees beelt u te sien, het geen’ niet kan bestaen.
Car. Dat is soo veel geseyt, Caril, gy liecht ’er aen.
    Wat drommel heb ick dan oock mijn gevoel verlooren?
    Dat sou de nicker doen.
Flor.                                 Ick wil u niet meer hooren.
Isa. (825) ,, Ick gae nu weder uyt, daer ick langs komen was.
Flor. Wie daer, ick heb het vast. ontsteeckt een keers, loop ras,
    En sluyt de deur wel toe.
Car.                                   Laet toch die droes niet loopen;
    ’k Breng oock een mes meê om de huyt hem af te stroopen.
                                                                                        binnen.
Isa. ,, O hemel! geef my raet.
Flor.                                       Wie dat gy sijt, blijft staen,
    (830) Soo niet, mijn degen sal u door de lenden gaen.
Isa. ,, Dit ben ick noch ontsnapt, soo most ick hem bedriegen.
Flor. Wel hoe! s’is wegh? wat ’s dit? hoe! kan een mensch nu vliegen?
    Ick stae gelijck een boom gewortelt in der aert.
    ’k Weet niet wat peynsen, ben ick tot dees schant gespaert.
    (835) Ick hebse vast, o spijt! en laet het my ontrijten.


VIII. TOONEEL.

Carille.

Carl. GY boosen duyvel die de menschen komt bedrijten,
[p. 38]
    Nu raecktge toch niet los, voor ick u heb de huyt
    Als Pan van ’t gat getornt: dat siet ’er deerlijck uyt
    Wel Heer, waer is de geest?
Flor.                                       Licht hier: het is m’ontslopen,
    (840) Ick heb het vast gehadt, en ’t is my weêr ontloopen.
Car. Wel nu: wat segj’ ’er van? geloofje ’t nu noch niet?
    Soo gy noch quaekren blijft soo naeckt u swaer verdriet,
    En is dit niet genoegh om u te overstryen?
    En hadt gy het niet vast?
Flor.                                   Ick moet het wel belyen.
    (845) ’t Ontsnapte my, en liet dees dingen in mijn hant,
    Maer kan niet seggen hoe?
Car.                                       De geest die heeft verstant,
    Wel wilje dan noch niet aen nacht gespoock gelooven.
Flor. Ick laet door sulcke reên mijn reden niet verdooven.
Car. Wel wat geloofje dan?
Flor.                                   Het heeft een knecht geweest
    (850) Die gy hebt aengesien voor eenich spoock oft geest;
    En sijnde dit bewust heeft u soo uytgestreken.
Car. Ghy sult my dat niet voor goet gelt in d’handen steken.
    Ick hebt gesien, ick sweer ’t, soo wel als ick u sien.
Flor. Hoe was het dan gestelt?
Car.                                           Dat ’s wonder te bediên,
    (855) Het was gekleet in ’t swart, ’k sag het twee oogen spalcken
    Gelijck een scherfbort, ’t hooft stack deur en deur de balcken,
    Sijn been, en armen, waren dicker als een mast.
Flor. Ick raedt u dat gy swijght, gy stoort my, nu hou vast.
Car. Ick heer? ’k geloof wel neen: ick helsche dingen hand’len!
    (860) Betaelt mijn huer en kost, en ick sal voort gaen wand’len.
Flor. Hou vast, wat sal dit sijn?
Car.                                         Mijn handen die sijn vet
    Van kaerssmeer, en dat goet wort lichtelijck besmet.
[p. 39]
    Gy kunt het immers wel gins op de tafel stellen.
Flor. Ick weet niet wat voor vrees die bloode ’t hert komt knellen.
Car. (865) Ick weet het des te meer.
Flor.                                               O hemel! wat’s hier in
    Een sluyer, en een brief, en suycker-fruyt.
Car.                                                               De min
    Die kittelt, soo ick sie, de duyvel sijn gedachten,
    Dat bleeck aen Pluto wel die Proserpijn verkrachten.
Flor. Laet sien wat desen brief sal seggen?

                                        Hy leest.

        (870) ’k Gae na de dansfeest waer dat ick u sal verwachten;
    Neemt desen sluyer doch in danck, die ick u sent,
    Op dat gy wort van my die dragende gekent,
        Soo sal mijn pijn, die uyt mijn liefde rijst, versachten.

        Op dat ick niemant sou in minnend’ yver trecken.
    (875) Door dien mijn oogh veel minnaers heeft bekoort,
    En dat mijn siel alleen naer uwe liefde hoort,
        Moet ick my tegen danck, en wensch voor u bedecken.

        Maer soo ick immer word tot andre min gedreven,
    Dat my een donderslagh tot morselen verplet
    (880) En als ick achterlaet te luyst’ren naer u wet
        Weet dat ick datelijck ophouden sal te leven.

                                                                    Nu wel aen,
    Langt my het beste kleet, ’k moet na de dansfeest gaen,
    Wie hoorden immer ooyt van sulcke vremde saeken?
Car. Gelooft gy geesten dan?
Flor.                                     Wilt gy dees reden staken?
    (885) En doen het geen ick seg.
Car.                                             Bloet dat is een gesicht.
    Maer meester al het geen ick segh acht gy soo licht.
    Gy siet het selver wel, en staet ’er af verwondert,
    En ick sta soo verstelt, g’lijck als het ’s winters dondert;
    Men komt hier binnen daer het al gesloten is,
[p. 40]
    (890) Men brengt u door de lucht gesuyckert fruyt ten disch,
    En nocht gelooft gy niet dat dit sijn spoockeryen;
    Doch ’t is al goet voor u, maer ’t brengt my staêg in lyen.
Flor. ’t Brengt u in lyen, hoe?
Car.                                       Als ick ons malen vindt
    Het onderst op gekeert, en uytgeschut, geen vrindt
    (895) Carille helpt, om ’t goet we&234#;r in de mael te schrapen:
    Gy laght met my, en noemt my Aep van al de apen.
    Men brengt u giften aen, en lieflijck suycker-fruyt.
    My doet men vasten, en men lacht my daer by uyt:
    Men geeft my niet met al, maer heeft my wel bestolen;
    (900) Men heet my sot, wanneer ick vint mijn beurs vol kolen.
    Men schrijft, men streelt u, en men doet u al vermaeck;
    My, geeft men slagen, en oock vliegen op mijn kaeck.
Flor. Ick sal dat spoock haest van sijn spoockery berooven.
Car. ’k Wil wedden, heer, dat gy ’t dan noch niet sult gelooven.


IX. TOONEEL.

Ariste.

Arist. (905) MYn heer Lisander doet u door mijn mont verstaen,
    Dat eerst, ten tienen, tijt sal sijn ter dans te gaen,
    En nu ter tijt en is ’t geen negen noch geslagen.
Flor. Hoe weet gy sulcks?
Arist.                                 Mijn heer die heeft het my doen vragen.
Flor. Seer wel: ick sal terwijl wat rusten: gy Caril
    (910) Sit in den and’ren stoel.
Car.                                             Ick volgh, mijn heer, u wil.

Continue

VIERDE DEEL.

I. TOONEEL.

Florestijn, Carille.

Flor. CArille hoortge niet?
Car.                                       De duyvel hael den geest.
Flor. Carille.
[p. 41]
Car.               Ach! ay my, daer is hy weêr geweest.
Flor. Carill’.
Car.           Sijt gy ’t mijn heer, soo ben ick buyten vreesen.
Flor. Ontsteeckt de keers.
Car.                                   O bloet!
Flor.                                               Gaet heen, wat sal dit wesen?
Car. (915) Ick sterf slechts op ’t gedacht.
Flor.                                                         Seght my, waerom hebt gy
    De keers flus uytgebluscht?
Car.                                           Nu is ’t gedaen met my.
    Wel kunt gy sonder kaers of licht niet sien te slapen?
    Was ’t immer soo is ’t nu wel slecht met my geschapen.
Flor. Gaet heen ontsteeckt de keers, en vraeght oock, of het tijt
    (920) Is naer den dans te gaen?
Car.                                             ’k Wort hooft en billen quijt.
    Mijn heer, gelooft my vry, de vrees die doet my beven.
    Och dat den geest aen ons nu eens wat licht wou geven!


II. TOONEEL.

Angelica.

Ang. ’k ONtsluyt een weynigh ’t licht om sien waer dat ick ben.
    Ia hier ’s de tafel: nu sijn brieven daet’lijck, en
    (925) ’t Afbeeltsel nagespoort.
Flor.                                             O goôn! wat sal dit wesen?
Car. Mijn heer, daer is den geest die sal u stracx belesen.
    O my, waer bergh ick my? maer dat ’s een schoonen geest.
    ’k Heb ongelijck, daer voor in ’t minst te sijn bevreest.
    Die geest draeght sorgh voor u mijn heer, gy sijt geluckigh;
    (930) En ick helaes! ick leef rampsaeligh, droef en druckigh.
Flor. Hoe dat Carill’?
Car.                           Hoe dat? dat is enckel schoone vraegh;
    De geest is niet tot u, maer enckel tot mijn plaegh.
[p. 42]
    So dra wanneer gy spreeckt, siet soo brengt hy u licht aen,
    Mijn blaest hy uyt, en komt daer toe my in ’t gesicht slaen.
Flor. (935) Wat wil dit seggen? goôn! hoe ben ick in een pijn:
    Hier staen ick in verstelt, het kan niet mensch’lick sijn
    Dat iemant op sijn wenck sal licht en klaerheyt brengen.
Car. Ick vrees voor sulck een licht, het moght ons licht versengen
    Indien ’t noch grooter wort, flus sagh men ’t door een spleet
    (940) Nu brant het als een toorts: wel Heer, het is my leet.
    ’k Gelooft niet dat gy ’t nu noch al sult wederleggen.
Flor. Ick stae bedwelmt, en ick weet niet wat doen of seggen!
Car. Of sult gy looch’nen ’t geen men hooren kan, en sien?
Flor. Ick sie ’t, ’t is waer, maer weet niet hoe het kan geschiên.
Ang. (945) ’k Geef ’t conterfeytsel, en moet desen brief eens lesen.
Flor. Carille siet gy wel?
Car.                                 O ja.
Flor.                                         Wat sal dit wesen?
    Spreeck sacht.
Car.                     Seer wel.
Flor.                                   ’k Sagh nimmer sulck een schoont,
    Wie twijfelt of dit beelt, waer dat sy immer woont,
    Wort dienstigh aengebeên.
Car.                                       Wel waer sou die toch woonen?
    (950) Ten minsten inde hel, dat kan ick u betoonen.
Flor.     O wondre glans van een sielroovende goddin!
Car. Dat ’s wel geseyt: de droes heeft al veel sielen in
    De hel gesleept.
Flor.                       Ay my, wat goddelijcke loncken!
    Sy sou een hert van ys door haer gesicht doen voncken!
[p. 43]
    (955) Wat straelen schiet haer oogh: Carille, ach, ’k beken
    Dat ick in dit geval en staet betoovert ben.
Caril. Soo heb ick dan gelijck?
Flor.                                           Ick kan my niet besnoeyen
    ’k Sien van een Hydras hooft weêr duysent and’re groeyen;
    Ick ben soo weghgeruckt door dees ontsteltenis
    (960) Dat ick verstant en geest, en t’saem het oordeel mis.
Caril. Ick mis niet, maer ick sal de koorts daer noch van krijgen.
Flor. ’k Ben schier geparst u te gelooven, en te swijgen.
Carill. Mijn heer, wat is hier van doch anders te vermoên?
Flor. Sy leest mijn brieven, goôn! wat sal sy daer me doen?
Caril.(965) Sy schickt u dingen op, ick bid u, sijt geduldigh.
    De geest is dienstigh, heer, gy sijt hem eerbiet schuldigh.
Flor. Wat wondre schoonheyt blinckt in dees verstoorde nacht?
    Sy heeft door haren glans mijn wil en siel verkracht,
    Natuer heeft t’seffens al haer schatten opgegraven,
    (970) En aen dit god’lijck beelt het puyckste van haer gaven,
    Spijt aerd’ en hemel schoont, mildadigh uytgedeylt
    Het is iet god’lijcks, daer ’t oogh van ’t verstant naer peylt,
    Dees schoont vermorwen kan de alderhardste steenen.
Car. Dat ’s aerdigh, als de droes een aensicht wil ontleenen,
    (975) Hy waer wel sot, dat hy een leelijck leenen sou,
    De duyvel heeft verstant.
Flor.                                     De oogen van dees vrou
    Verblinden mijn gesicht. O oogen als twee sonnen,
    Daer ’s hemels helderheên niet tegen op sien konnen.
Car. Is ’t wonder, heer, dat sy blinckt als een morgenster’?
    (980) Dat licht heeft sy ontleent van duivel Lucifer.
Flor. Siet hoe de roosen hier met lelien sich vermeng’len.
    Ick twijfel niet, of s’ is van het geslacht der Eng’len.
[p. 44]
Car. Dat ’s waer, maer van ’t geslacht dat uyt den hemel viel,
    En voor den duivel voer, met hooft, met staert, en siel.
    (985) U beenen souden u haest uyt de kamer dragen,
    Dat gy haer voeten saeght met horenen beslagen.
Flor. O hemel! waer ’s mijn hert vol moedigheyt, het geen
    Nooyt vrees en heeft gevoelt, als nu dees reys alleen.
Car. De geest heeft soo veel stof van vreesen my gegeven,
    (990) Dat ick steets heb gebeeft, gelijck ick noch moet beven.
Flor. Mijn hayr staet opgerecht van vrees, de koude schrick
    Doet vriesen al mijn bloet in d’aders: hoe! sal ick
    Een ydle waen, een beelt, een schaduw moeten vreesen?
    ’k Wil sien wat dat dit is.
Car.                                     Ey wilt soo sot niet wesen,
    (995) Geckt met de duivel niet, hy brack u licht den hals.
Flor. Sal ick lafhertigh sijn en blyven, om een vals
    Inbeelding? neen! o neen! ’k ban al mijn anxt, en vreesen,
    Geest, engel, duivel, schim, vrouw, of wat gy mooght wesen,
    Gy sult my dese reys niet raken uyt de hant.
Ang. (1000) ,, Rampsaelige!
Car.                                       Ach heer, siet dat g’ u niet verbrant,
    Benje van de goede soo spreeck, maer benje van den boosen,
    Gae na de hel, daer nooyt geen duivel is bevroosen.
Flor. Wat soeckt gy hier? spreeck op!
Ang.                                                  ,, Het veynsen is hier goet.
    Manhaften Florestyn, die steets met goet en bloet
    (1005) D’onnoosele beschermt, noch immer laet verdrucken,
    Den hemel heeft een schat van voorspoet, en gelucken,
    Voor u gereet gemaeckt; maer aengesien den tijt
    Noch niet gebooren is, van die te sien: soo mijt
    U van my voorder met gewelt en kracht te dwingen.
    (1010) Den mensch is onderdaen aen veel veranderingen,
[p. 45]
    En al wat mensch’lijck is: soo dan is ’t dat gy wilt
    Verlicht sijn voor den tijt van u geluck, soo spilt
    Gy u geluck, het geen u gestelt van boven.
    Het is waerachtigh ’t geen ick segh, wilt my gelooven:
    (1015) Dan soo gy voorder loopt, gy sult gewis te laet
    U luck verjagen, ’t geen u te verwachten staet:
    ’k Heb voor de leste reys u eenen brief geschreven,
    Die u sal sekerheyt van mijn belofte geven,
    En seggen u, wanneer ick sienlijck voor u oogh
    (1020) Te voorschijn komen sal: indien u ooyt bewoogh
    Het bidden van een vrouw, en u geluck; gaet henen
    Beraet u met dien brief: d’uur is noch niet verschenen
    Dat ick my kenbaer maeck: soo laet my dan in vreê.
    Wacht u geluck, en tijt.
Car.                                 Heer, gun haer dese beê.
    (1025) Hoe kunt gy soo een geest soo geestigh hooren spreecken,
    En niet beweeght sijn, door haer bidden, en haer smeecken?
Flor. Schoon dat ick voor my sagh een zee van tegenspoet
    En ongeluck bereyt, weet seker*, dat ick moet,
    Eer dat ick u laet gaen, meer sekerheden weten;
    (1030) Spreeck dan, door welck een konst, met toovery beseten,
    Gy in mijn kamer komt, en wat gy hebben wilt:
    ’k Sweer by den hemel, schoon mijn leven wierd verspilt,
    Schoon ick door Toover-konst genagelt wiert aen klippen,
    Daer my de siel vol pijn, ellendigh, sou ontslippen
    (1035) Door duysent doôn, dat ick u niet sal laten gaen,
    Voor dat ick uyt u mont rechtsinnigh heb verstaen
    De reden, die u port my dese mom te spelen,
    Door dien ick, nu gy sijt gevoelijck, kan oordeelen
    Dat gy geen spoock en sijt, en noch veel min, een geest;
    (1040) Mits geesten nimmermeer gevoelijck sijn geweest.
[p. 46]
Car. Heer, op dat oordeel sou ick van geen trappen rollen,
    De geesten sijn al vremt wanneerse sijn aen ’t hollen.
    Wel ja, wat weten wy ’t?
Ang.                                     Ach alderbraefsten helt!
    En overtreet geen wet, die ick u heb gestelt.
    (1045) Ick bid’ u volght mijn raet, en wilt my toch niet raecken.
Carion. S’ is mogelijck van glas, gy sout licht scherven maecken,
    En oock, ’t en is noch harp, noch lier, noch veêl, noch fluyt,
    Noch citer, noch quitern, noch mont, noch duytse fluyt,
    Wel waer toe dan geraeckt? sy sou geen weerklanck geven:
    (1050) Mijn heer, ick bid’er voor, laet toch die duyvel leven,
    Gy siet het immers wel, hy ’s vande quaetste niet.
Flor. Schoon gy my dreyght met leet, met onluck, met verdriet,
    ’k En acht u gunst, noch haet, dit sal mijn waen vermind’ren;
    Want sijnde eenen geest, en kan ick u niet hind’ren,
    (1055) En gy kunt lichtelijck mijn swaert, en arm ontgaen.
Ang. ,, Ach hemel! wat is dit? ick bid’ u wilt niet slaen,
    En door een snooden slagh u eêl gemoet niet schennen;
    ’k Sal liever daetelijck al ’t geen gy wilt bekennen:
    ’t Is waer, ick ben een vrouw, die u bemint als vrient:
    (1060) Heeft hy die liefde draeght, of haet of straf verdient,
    Soo straft my, want de liefd’ alleen die maeckt my schuldigh:
    Siet of gy reden hebt te sijn soo onverduldigh.
Flor. Wel aen, seght my u naem.
Ang.                                           Door dien ghy ’t my gebiet
    Sal ick u open doen den poel van mijn verdriet.
    (1065) ’k Weet dat het my tot ramp en onheyl sou verstrecken,
    Indien ick langer u den uytganck wou bedecken
[p. 47]
    Van desen doolhof, daer mijn liefde u in bracht:
    Maer soo den hemel nu mijn welvaert niet betracht,
    En datmen immer komt door ongeluck te weten
    (1070) De liefde, waer meê ick tot uwaerts ben beseten,
    Soo kan den hemel my niet redden voor de doodt,
    En dit is dat tot noch mijn mont en lippen sloot:
    Daer ’t onluck groot is, heeft men reden om te vreesen,
    Want soo ’t bekent wort dat wy immer t’ samen wesen
    (1075) Soo is ’t met my gedaen: men hout oock scherpe wacht:
    Is ’t dat mijn welvaert dan mijn welvaert oock betracht,
    Doet my soo veel te wil (’k heb van u niets genoten
    Als strafheyt,) siet toch eerst of alles is gesloten,
    Of niemant door het glas ons handel kan bespiên.
Caril. (1080) Mijn heer, sy spreeckt seer wel, komt laet ons dit besien.
Ang. ,, ’t Gaet alles naer mijn wensch, terwijlen rack ick buyten;
    En sal den uytganck dicht, en looselijck weêr sluyten.
Caril. Het schijnt een mensch, maer ik geloof’et even niet,
    Sijt vry voorsichtigh, Heer, of gy komt in verdriet:
    (1085) Ick vrees dat desen os verand’ren sal in koten.
Flor. De vensters en de deur, Mevrouw, sijn wel gesloten,
    Seght my nu.... wel wat ’s dit? waer is sy heen gegaen?
Car. Kan ick het weten.
Flor.                             Hoe.... nooit was ick soo belaên.
Car. Wel heer, wat segtge nu? de deur is nu niet open,
    (1090) Seght my nu eens waer langs dat sy nu is ontslopen?
    Sijt gy nu al verlicht? wat is het togh geweest
    Als eenen duyvel, of ten minsten eenen geest.
Flor. Hoe is sy uyt geraeckt? nooyt was ick soo bedroogen.
Car. Mijn heer, s’ is door de spleet van eene ruyt gevloogen
    (1095) In de gedaente van een mugh: ick heb ’t gesien.
    Siet daer, daer is sy weêr: ick hebse: ja misschien.
[p. 48]
Flor. Is ’t nu noch spottens tijt? wat voor verborgen krachten
    Heeft dese vrouw? maer dit sijn al vergeefse klachten:
    ’k Moet weten wat het is: t’sa, men doorsoeck het al.
    (1100) Siet op, en onder ’t bedt, hier achter, by geval
    Is achter ’t goude leir een deurgang: ’t kan geschieden.
    Hier is een schutsel, wel! wat sal dit toch bedieden?
    Maer neen! ’t is vast, en dicht, ’k sie hier geen deurgang in;
    Is ’t een inbeelding? neen! een geest? dat noch veel min,
    (1105) Een geest vreest geene doot, en sy was vol van vreesen.
Car. Wel is het geene geest? seght heer, wat sal ’t dan wesen?
Flor. Soeckt haer tot gyse vint, soo toont gy u mijn vrient.
Car. Ia soo mijn heer; mijn huer, ’k heb lang genoegh gedient;
    Gy sont my beter uyt om winden te gaen vangen.
    (1110) Gebiet my dat niet meer, of ’k gae my soo verhangen:
    Een geest te vinden, is een mensch onmogelijck.
Flor. Haer schoonheyt evenwel, soo glans- soo glory-rijck,
    Scheen meer als van een mensch, maer evenwel haer vreesen
    Segt datse was een vrou, en van een menschlijck wesen.
    (1115) Sy heeft ons oogh verblint door ’t straelen van haer licht;
    En is verdwenen als een schim voor ons gesicht.
    Indien ick mijn verstant wil met dees reên verdooven,
    ’k Moet alles twijfelen, en alles t’saem gelooven.
    Dit vremt geval, dat kaetst mijn sinnen gins en weer.
Car. (1120) Ick weet wel wat het is, ick twijfel doch niet meer.
Lor. Wel seght my wat het is, en eyndight al ons vresen.
Car. Het is de duyvel, die komt in een vrouwe wesen.
    Is ’t vremt dat hy sich eens vertoont in vrouwenschijn,
    Daer steets de vrouwen in een drommels wesen sijn?
Flor. (1125) Carille, wel wat ’s dit? spreeckt gy de vrouwen tegen?
[p. 49]
Caril. ’k Spreeck van de quade, van de goên heb ik geswegen;
    Een goe vrouw is niet quaet.
Flor.                                         Nu ’t is genoegh, laet sien
    Wat sy geschreven heeft.
Car.                                   ’t Sal weer wat nieuws bediên.

    ’k En wil u, Florestyn, niet langer laten wachten,
    (1130) Maer wil u mijn bedryf, en lievende gedachten
    Ontdecken, en aen u doen sien, hoe dat ick sal
    En kan beloonen, die iets doen my te geval.
    En mits ick in den dagh mijn heyl niet kan betrachten,
    Sal ick u van de feest in ’t wederkeeren wachten
    (1135) Aen ’t kerckhof, dat hier aen de nieuwen tempel staet.

Car. Wat dunckt u van die plaets?
Flor.                                             Al waerse noch soo quaet
    Ick sal ’er gaen.
Car.                     Seer wel, gy wilt de droes behagen:
    Maer gae vry heen, mijn heer, gy sult het u beklagen.
    Komt met u knecht, en wacht my aen de groote poort.
Car. (1140) Hoe seytse? met de knecht? al wiert ick stracx vermoort
    Ick gaen ’er niet, o neen: of iemant sal m’er dragen.
    Mijn volck gekleet in ’t swart.
Car.                                           In ’t swart? wel, sult gy ’t wagen?
    Dat sullen duyvels sijn.
                                        Met een karos in ’t swart.
Caril. Dat ’s duyvels koets, de doot die knaeght vast aen mijn hart.
    (1145) ’k Sal u op middernacht, of daer ontrent verbeyden.
Car. Ja wel, dat is om ons recht naer de hel te leyden.
    De duyvel hael de droes: hoe sal dit noch vergaen?
    Voor al soo bidd’ ick u, laet niemant dit verstaen,
    Gaet na de dansfeest nu, ick sal u dan verwachten.
Car. (1150) Hebt gy van daer te gaen in ’t minste noch gedachten?
[p. 50]
Flor. Sou ick versuymen dan dees goe gelegentheyt?
    Eer sterven: neen, ô neen: t’sa, maeckt de toorts bereyt;
    ’t Is tijt, en meer dan tijt, om naer den dans te treden.
Car. Heer, laet my hier alleen, ick ben ’er meê te vreden.
    (1155) Wat segh ick? hier alleen? dat is oock niet met al.
    Ick weet niet wat ick doen of wat ick laten sal.
Flor. Ontsteeck de toorts.
Car.                                   Ick sou de duivel wel vervloecken.
    Wel, Heer, een Tooveres gaen in de hel te soecken,
    Dat is niet eens van nood’, ’k beloof sint Iutmes, heer,
    (1160) Een kaers gelijck een mast, indien ick wederkeer.     bin.

Continue

VYFDE DEEL.

I. TOONEEL.

Florestijn. Carille. Isabella.

Isab. ICk bid’ mijn Heer, wilt hier een korten tijt verbeyden,
    Ick gae Mevrouw, op ’t snelst, van uwe komst bescheyden,
    Hebt toch wat tijts gedult.
Car.                                     Gedult! wat brutst my dat,
    Sy sluyt de kamer toe, mijn Heer, wy sijn gevat.
    (1165) Hadt gy u laten van mijn wijsheyt onderrechten:
    Wy moeten nu voor ’t minst de gantse hel bevechten.
Flor. Daer kom van wat het wil, ’k moet hier het eynt van sien.
Car. ’t Is wel geseyt, daer sal eerst noch wat vreemts geschiên:
    Maer gy en hebt u doch in ’t minst niet te beklagen,
    (1170) Al ’t geen ’er komt, sal ick ellendigh moeten dragen.
    U mint men, my helaes! vervolght men over al.
Flor. Wat eynt sal hebben dit verstommende geval.
Car. Heer, naer een quaet begin is een quaet eynt te wachten.
    Sijn wy niet met den kop gequelt, en sot te achten,
    (1175) Dat wy te middernacht ons laten vinden aen
[p. 51]
    Een kerckhof, om daer met den drommel aen te gaen
    Een helse koopmanschap? men heeft ons schier twee uren
    Straet op, straet neêr, hoeck uyt, hoeck in, als sot gaen vuren,
    Nu hoogh, nu laeg: mijn Heer, men heeft my wel geseyt
    (1180) Dat den verdoemden wegh tot d’hel holbolligh leyt,
    Twee knechts soo swart dat sy niet min als duyvels schenen,
    Een swarten Karossier, van ’t hooft tot aen de teenen,
    Een swarte koets, twee swarte paerden in het swart
    Geslagen, en het geen my noch het meeste smart,
    (1185) Was dat dees swarte droes, om alles swart te maken,
    De toortsen deden uyt: ja, al die swarte saken
    En hebben nimmermeer iet goets of deught in ’t hart,
    Ick sie geen kleur soo nood als dat verduivelt swart.
    Dan ’k weet nu wat het is, het sijn al helse gasten;
    (1190) En hier, ’t is hier soo swart, dat ick het swart kan tasten,
    Wy sijn voorseker hier in ’t voorborgh van de hel,
    De duivels slapen noch, men hoort ’er sang noch spel.
    Wel soo de schrick ons kouw gejaegt heeft in de darmen,
    Men sal ons hier terstont de billen wat verwarmen.
    (1195) De duivel slaet geen acht op ’t volck van eer of staet,
    ’k Wil wedden soo de droes my aen mijn vodden gaet.
    Dat d’opperduivel u terwijlen af sal touwen,
    Dan ’t is geen wonder, want gy ’t met de droes wilt houwen.
    Och was ick weder t’huys: ja wel, dat komt’ er van
    (1200) Sijn meester trouw te sijn.
Flor.                                                 En sal ick nimmer dan
    Door menschelijcke kracht uyt desen doolhof raecken?
Car. Heer, al wat duivels is vereyst oock duivels saecken;
    Roept maer de drommel aen, want die is hier naeby.
Flor. ’k Moet echter sien wat ’t is, of spoock, of toovery.
Car. (1205) Mijn Heer, daer sien ick licht, nu sult gy my gelooven.
Flor. Men doet de deur daer op.
Car.                                           Nu is het swart verschooven.


[p. 52]

II. TOONEEL.

Angelica. Lucinde. Isabella.

Car. NU sie ick immers wel dat ick betoovert ben.
Flor. ,, Slaep ick, of waeck ick? want ick nu my selfs niet ken.
    ,, Wat is het dat ick sie? ick stae als opgetoogen,
    (1210) ,, Dees schoonheyt my berooft van krachten, en van oogen.
Car. ’t Is hier veel schoonder als het in den hemel is:
    Is ’t in de hel soo schoon, mijn Heer, ick wou gewis,
    Dat gy my daetlijck woud voor alle drommels jagen.
Ang. Mijn Heer, g’hebt reden om nu over my te klagen,
    (1215) Dat ick u heb soo lang in dees gevanckenis
    Gehouden sonder licht, ’t welck niet gevoeglijck is.
Flor. Wanneer men dan verwacht de toekomst van Aurore;
    Maer ’k had’ dees duysternis in eeuwigheyt verswooren,
    Had ick eens hoop gehadt, dat soo een helle son,
    (1220) Daer soo veel glans afstraelt, gelijck uyt Thetis bron
    Sou rijsen, om den nacht van mijn gemoet te lichten;
    Maer nu u oogen ’t vuur in mijnen boesem stichten,
    Soo dra den glans daer van voor my verscheenen is,
    Wie sal niet staen bedwelmt als in een duysternis?
    (1225) U wonderlijcke schoont, waer van ick ben beseten,
    Rooft mijn gemoet, ick heb my selven schier vergeten.
    ’k Dwael in den doolhof van u gaven sonder tal,
    ’k Weet geen beginsel of geen eyndt in dit geval.
Ang. Ach eed’le Florestijn, u aengename reden,
    (1230) Schoon sy my sijn tot lof, sijt seker, dat sy treden
    Ver buyten mijn verdienst, mits ick geen son en ben,
    Noch oock den dageraet: maer evenwel, ’k beken
    Dat ick in alles u, mijn Heer, ten dienst sal wesen,
    De wetten volgende die gy my voor sult lesen:
    (1235) Maer noemt my doch, een vrouw, en die u deugt bemint
    Met sulck een liefd’, als sy haer selven heeft besint.
[p. 53]
Flor. O hemel, wat geluck kan ’t mijn’ nu evenaren.
Car. ,, Wel, hy gelooft dat spoock! waer sal die vent noch varen?
Flor. ,, Ick weet niet of ick droom, of dat ick wacker ben,
    (1240) ,, O hemel gun my doch dat ick my selven ken;
    ,, En kan men in den slaep dees vreugt soo sienlijck rapen,
    ,, Gunt hemel dat ick mag voor eeuwigh blijven slapen.
Ang. Men breng ons elck een stoel.
Luc.                                                 Mevrouw, sy sijn bereyt.
Ang. Mijn Heer, sit hier wat neêr.
Car.                                             ,, Hy doet al watse seyt,
    (1245) ,, ’k Geloof, indien sy hem geboodt terstont te sterven,
    ,, Dat hy zich selven sou tot hutspot laten kerven.
    ,, Wie heeft sijn leven ooyt een grooter nar gesien?
    ,, Mijn Meester moet gewis in number elf of tien.
Isab. Laet ons terwijlen met die grove nar wat gecken,
    (1250) Hy sal ons tot vermaeck en tijtverdrijf verstrecken.
    Holla hey: mon Amy.
Car.                             Mevrouw, ’k verstae geen Frans.
Luc. Maer hoor eens...
Car.                           Maer ick bid’... ô ramp! ’k sie hier geen kans,
    Om met een aerdigheyt uyt duivels klaeuw te raken.
Isab. Maer hoe...
Car.                     Maer... wat valt hier veel stucken tog te maken,
    (1255) Seght my wie dat mijn gelt in kolen heeft verkeert;
    Wie duivel heeft u toch die schelmsche kunst geleert?
Isab. Wel over-zeese geck.
Car.                                   Dat sulje moeten liegen,
    Neen seker, ’t was geen Zeeus, (gy meynt my te bedriegen,)
    Het was permissi-gelt.
Luc.                               Maer komt wat nader by.
Car. (1260) Gingt na mijn sin, ick wenscht’ u liefst soo ver’ van my
    Als d’hel en hemel is, dat ’s licht twee duisent mijlen.
Isab. Wat weet gy ’t?
Car.                         ’k Weet het niet; gy weet ’et wel, terwijlen
[p. 54]
    Gy over hooft en staert uyt d’hemel sijt gerolt,
    Gy hebt langs desen wegh gesolt, en weêr hersolt,
    (1265) Dies hebt gy d’hooghte en de diepte licht gemeten.
    ’k Sal komen, als ick van de drommel ben beseten.
Luc. Wat doet u vreesen? seg! hoe komt dat gy soo beeft?
Car. Blijft van mijn lichaem: weg! ay my, de duivel heeft
    My by de poort gevat: ick sal dat volck niet keeren,
    (1270) Ten sy dat ick hun sie met vloecken te besweeren.
            Loopt naer de hel, gy helsche sielen,
            Daer d’helsche vlammen altijt krielen,
            En daer met duisenden vernielen,
            Die altijt graegh sijt om te grielen,
            (1275) ’t Sy dieven, schelmen, guyts, of fielen,
            Die immer in u handen vielen,
            En heghts’ aen staecken, of op wielen,
            Of doetse voor het hackmes knielen,
            Keert my terstont u rugh, en hielen.
Isab. (1280) Sweert voort, soo vatten wy u daet’lijck by de strot.
Car. Soo sal ick swijgen, neen gewis, ick ben niet sot,
    Gy sult lang wachten eer ick u noch spraeck sal geven.
Luc. Wat dunckt u van dien nar: wel wie heeft van sijn leven...
Ang. Hoe Florestijn! wat ’s dit? beklaeght gy u van my.
Flor. (1285) O ja Mevrouw, met reên, door dien ick sie dat gy
    Mijn trouwicheyt mistrouwt: ick bid’ u laet my hooren,
    Wie dat gy sijt voor ’t minst.
Ang.                                         Ay wilt u doch niet stooren,
    Dat ick u dit verswijgh: want schoon ick u bemin,
    Gelijck my selfs, ’k mag u niet openen mijn sin:
    (1290) ’t Sy u genoeg dat gy mijn hert hebt ingenomen,
    Daer toe, dat ick om u alleen hier ben gekomen,
    Dat ick u hert’lijck lief, en soo gy my bemint,
    Ick bid’ u Florestijn, door u, en my, ay vint
    Mijn swijgen goet, ’t geen gy hier nae sult reed’lijck achten,
    (1295) Ick bid’ u doet toch van mijn dubbelheyt geen klachten,
[p. 55]
    D’uur staet in haer geboort, die u licht baren sal
    Van ’t luck ’t geen’ mijne liefd’ u geeft, en dit geval.
    ’k Heb u genoegh geseyt, tracht toch niet meer te weten.
Flor. De liefd’ van Licidas heeft u die niet beseten?
    (1300) Sijt gy niet sijn meestres?
Ang.                                                 Versekert u dat neen,
    Noch kanse nimmer sijn.
Flor.                                   Wel seght my dan de reên
    Waerom gy voor sijn oogh dan niet en derft verschijnen?
Ang. Soo gy bescheyden sijt, ick bid’ wilt niet meer pijnen
    Te weten: daer ’s my aen gelegen: dat ’s genoegh.
Flor. (1305) Verschoont my soo ick my naer uwen wil niet voegh;
    De liefde, die ’k u draegh, doet my u ondervragen:
    Maer soo gy my bemint, en u niet kan mishagen,
    Ick bid u seght my doch, door welck een middel gy
    In mijne kamer komt?
Ang.                               Hoe moey’lijck valt gy my.
    (1310) Sijt wel te vreên, gy sult in ’t kort dit noch wel weten.
Flor. Maer...
Ang.           Maer ick seg’ u, ’t is maer moeyt, en tijt versleten.
Flor. ’t Kon u niet hind’ren dat gy my hier in voldeê.
Ang. Soo ’t my voordeeligh waer, mijn antwoort was lang reê;
    Segh waerom wilt gy my in dese saeck mishagen?
Flor. (1315) Verschoon my, ick sal u gesagh en eerbiet dragen,
    Ick wil niet doen dan ’t geen’ my toekomt, u bevalt.
Ang. Waerom en dient m’ons niet?
Luc.                                               Mevrouw gebiet, men sal ’t
    Met ernst volbrengen.
Car.                               ,, Hoe! men salder oock gaen slicken,
    ,, ’k Wed’ dat mijn meester sal aen ’t duyvels-broot versticken.
Ang. (1320) Men schenck een glas met wijn.
Car.                                                           ,, Wat dunckt u van dat spel?
    ,, Wat segtge, is het nu niet kermis in de hel’?
[p. 56]
    ,, Siet hoe die monden gaen, men eet ’er sonder schromen.
    ,, ’k Vrees meester, dat de droes eens om ’t gelagh sal komen.
Ang. U dienaer eet die niet: wel daer dient op gelet.
Car. (1325) ’k Bedanck u, ’k heb de schrick van ’t duyvels hels-bancquet.
Lic. van binn. Doet open.
Ang.                               Klopt men daer?
Lic.                                                         ’t Schijnt ja.
Ang.                                                                           Weest mijn behoeder
    O hemel!
Lic. van bin. Hoort men niet?
Ang.                                       Wat raet? het is mijn broeder.
Car. ,, Hoe of hem desen kost nu end’lijck smaeken magh;
    ,, Daer komt de duyvel om te rekenen ’t gelagh.
Lic. (1330) Hoe! sal men my dan hier noch langer laten wachten?
Car. Laet doch die duyvel in, gebruyckt hy maer sijn krachten
    Soo is ’t met ons, en dit geheel gebouw gedaen.
Ang. Hy is ’t, ick ken sijn stem: hoe ben ick nu belaên!
    Mijn heer, ick bid’ u, wilt een oogenblick vertrecken.
Flor. (1335) Gebiet my wat u lust, ’k sal u tot slaef verstrecken.
Ang. Gaet henen, leyt hun stracks door die bedeckte gang
    Die in mijn kamer leyt, gaet spoeyt u, toeft niet lang.
Isa. Komt gy liên met u tween, volght my voor alle saken.
Flor. Wel sal ick nimmermeer uyt desen doolhof raken?
Car. (1340) Mijn heer, het is u schult, ’t is reden dat gy lijt.     binnen.


III. TOONEEL.

Licidas.

Ang. WEl broeder! wel hoe nu? wat ’s dit toch? is ’t nu tijt
    Te stooren mijne rust?
[p. 57]
Lic.                                 Wie vind’ ick hier? Lucinde!
    Maer wat is dit gesegt? wie denckt u soo te vinden
    In sulck uytmuntende, en buyten-tijts gewaet:
    (1345) Hier schuylt iets, ’t schijnt gy beyd’ gelijck verwesen staet.
    Wat seyt dees tafel met dees schotels overladen?
    Veynst niet, want u gesicht heeft uwe daet verraden.
Ang. Sijt gy verwondert, ick ben oock niet min verstelt,
    Dat gy soo laet mijn deur doet oop’nen met gewelt:
    (1350) Hebt gy dan over my gesagh, en sulck vermogen,
    Dat ick u, als een kint, sal moeten sien na d’oogen?
    Wat is hier doch geschiet, dat u eer raeckt, of mijn:
    En magh ick niet, t’wijl ick hier moet gekluystert sijn,
    Om mijne droefheyt te versetten die van binnen
    (1355) My kanckert, en nu lang gemartelt heeft de sinnen,
    Met nicht wat vrolijck sijn, en wiss’len van gewaet?
    ’t Wijl ’t rouwkleet niet en doet als meerderen mijn quaet?
    En dunckt u desen disch met kostlijckheên te praelen,
    Sal ick niet mogen naer waerdy mijn nicht onthaelen?
    (1360) Wilt gy dat ick verstick in tranen en gesucht?
    ’k Sie dat gy in mijn smart en droefheyt schept genucht.
    Helaes Lucind’! waer toe....
Lic.                                         Nu suster, wilt niet schreyen:
    Als my mijn dienaer naer mijn kamer sou geleyen,
    Sagh ick in u vertreck noch licht, en met ick quam
    (1365) Wat nader, docht my dat ick hier gerucht vernam,
    Verwondert sijnde wie u moght des nachts besoecken.
Ang. Mijn nicht, gelijck gy siet. ,, o kon ick hem vervloecken!
Lic. Wat seght gy suster?
Ang.                               Niet, ick spreeck mijn nichjen aen.
Car. van bin. Wel sullen wy noch lang hier in het doncker staen?
    (1370) Soo seght ons waer wy sijn.
Lic.                                           Wat hoor ick daer voor stemmen?
    O hemel! hoe sal ick mijn raserny betemmen.
    Lucinde, hebt gy oock gesworen in ons schant?
[p. 58]
    Wie is daer binnen, seg: eerloose! seg!
Ang.                                                         Wie kan ’t
    Toch weten.
Lic.                 Nu seer wel, ick sweer u, ’k sal ’t haest weten:
    (1375) En soo gy hebt u eer, en uwen staet vergeten,
    Soo sal ick met dit stael u beul en rechter sijn.
    Wel aen, lang my het licht.
Ang.                                     Wat ben ick vol van pijn
    O hemel! valt gy my soo hart en straf? Lucinde
    Wy sijn verlooren, ach! wat raet? hy sal haer vinden.
Luc. (1380) Geensins, ick bid’ u toch, belast u met geen pijn,
    Sy sullen, eer hy komt, al in hun kamer sijn.
Ang. Wat raet Lucind’, soo hy die berders vint ontschoven?
Luc. Gy wilt u seffens van u hoop en rust berooven. binn.


IV. TOONEEL.

Florestijn. Carille.

Flor. MY dunckt, wy sijn hier in een plaets van sekerheyt.
Car. (1385) Dat ’s seker, die ons naer de sekre hel geleyt.
Flor. ’t Moet in een kamer sijn, door dien ick maen noch sterren,
    Noch eenich schemerlicht sie in ’t gewelfsel werren.
Car. Ick bid mijn heer, en roept om maen, noch licht, noch ster,
    Wy sullen daetlijck sien het licht van Lucifer.
Flor. (1390) Wat loopt een mensch gevaer die alles wil doorvroeten?
Car. Gy gaet voorwetens al dees plagen selfs ontmoeten.
Flor. Dees schoonheyt heeft my door haer oogen soo verplicht,
    Dat ick noch vuur, noch stael, noch swaert ontsie, noch schicht,
    Maer sal mijn leven selfs, tot haer behouding, wagen.
Car. (1395) Wel soo is ’t wel besteet al krijghje lustigh slagen.
[p. 59]
    Mijn heer, ick hoor gerucht: ick maeck my vast gereet
    Tot sterven, ach ick sweet alree het koude sweet.
Lic. van bin. ’k Segh noch, en blijf er by, hier langs is iemant binnen.
Isa. van bin. Waer langs mijn heer?
Car.                                               ’k Verlies alree verstant en sinnen.
Lic. van bin. (1400) Wie heeft dees berders los gemaeckt?
Isa. van bin.                                                                   Dat weet ick niet.
Car. Maeckt toch die duyvel blint dat hy ons niet en siet,
    O hemel, en behoet ons voor die boose geesten.
    Daer ’s licht, o hemel, was ick nu een van die beesten
    Die ’s nacht uyt jagen gaen, soo kroop ick in een hol.
    (1405) Ick hoor ’t wel aen sijn stem, die duyvel is te dol.
Flor. Daer kom af wat het wil, Carill’, en wilt niet vresen.
Car. Neen heerschap, maer ick sal hier achter ’t sekerst wesen.


V. TOONEEL.

Licidas.

Lic. ,, WEl hoe! ’t is Florestijn.
Flor.                                           ,, Hoe nu ! dit ’s Licidas.
    ,, Ick ben in mijn vertreck daer ick te vooren was.
    (1410) ,, Wie heeft sijn leven ooit van vremder saeck gelesen,
    ,, Ben ick betoovert, of ben ick vervormt van wesen?
    ,, Ick stae als weghgeruckt door dit verstomt geval.
Lic. En denckt gy niet, dat ick my aen u wreecken sal
    Verrader, van de smaet, door u, aen my en broeder
    (1415) Soo eereloos gewrocht: hoe waert gy dan niet vroeder
    Oneed’le Florestijn! dat gy ons aller schant,
    Voor d’eer die wy u doen, soo schellems neemt ter hant?
    Ondanckbr’en gastgenoot! kunt gy soo vrientschap loonen,
    Dat gy, als wy u eer bewijsen, ons komt hoonen?
Flor. (1420) Die reden, Licidas, hoe! doet gy die aen my?
[p. 60]
    En mijn verwond’ring is, om uwe raserny,
    Dat ick u spreken hoor, en spreken sulck een reden.
    Hoe! heb ick immer ’t spoor der deughden misgetreden?
    Mijn sinnen, mijn verstant, en breyn is soo verdwaelt
    (1425) Al even of ick uyt de wolcken was gedaelt.
    Ick twijfel of ick u aen iemanden hoor spreken.
Car. In wat verduyvelt gat heeft hem die vent gesteken.
Lic. Schoon gy u snootheyt deckt met cierelijcke schijn,
    ’k Wil van geschonden eer met recht gewroken sijn.
Flor. (1430) Van u geschonden eer? hoe dat, ay geef my reden,
    Waer heb ick uwe eer met voeten ooyt vertreden?
    ’k Wensch dat uyt ’s levens boeck mijn naem den hemel wis,
    Soo my u eer soo waerd niet als mijn eygen is.
    Sou ick ons vrientschap, naeuw begost, soo haest verand’ren?
Lic. (1435) U daet, en uwe reên verschillen van malkand’ren,
    En hebt gy daet’lijck niet in een vertreck geweest
    Daer ick u heb ontdeckt.
Flor.                                   Mijn heer, ’k spreeck onbevreest,
    Dat ick niet weten kan hoe ick daer ben gekomen.
Lic. En waerom hebt gy dan terstont de vlucht genomen,
    (1440) Soo haest ick binnen quam?
Flor.                                               ’k Wierdt met de hant geleyt
    Van iemant die ’k niet ken, noch kan u geen bescheyt
    In ’t minste geven, langs wat wegh ick ben getreden.
Lic. Hoe vont gy dan dees valse poort? geef hier van reden.
Flor. Sy die my leyden heeft my daer langs in gebrocht.
Lic. (1445) Ick sie wel wat het is, gy sijt in min verknocht
    Met dese vrouw, dies om by haer in stilt’ te raecken,
    Hebt g’ in dit schutsel een verborgen deur doen maecken.
Flor. Den hemel straf my soo ick van die deurgang weet.
Lic. Indien ’t soo is, waerom vont ick u dan gereet
    (1450) Met u rapier in d’hant?
Flor.                                            Mits ick kon bedencken
    Waer dat ick was, uyt vrees of iemant my mocht krencken,
[p. 61]
    Hiel ick mijn stael gereet.
Lic.                                     Wel aen dan, laet ons gaen.
    Ick moet de waerheyt uyt mijn suster noch verstaen:
    Maer ’k sal mijn broeder tot getuyge medebrengen;
    (1455) Hy is noch niet te bedt, dat weet ick.
Flor.                                                               ,, Wilt gehengen
    ,, O hemel! dat ick doch uyt desen doolhof raeck.
Caril. Wel nu, wat sal ick doen, hier blyven als een staeck;
    Neen toch, ’t sal beter sijn dat ickse nu ga volgen.
    De drommel, hoe was oock de duivel niet verbolgen.
    (1460) ’k Docht elcken oogenblick, hier raeckt mijn heer om hals.
    Le Diable emport le Diable, de duivel in het Wals.


VI. TOONEEL.

Isabella, Angelica, Lucinde.

Ang. WAt seght gy Isabell’?
Isa.                                         ’t Is soo Mevrouw, u broeder,
    (Ick beef noch als ick ’t denck) was nimmermeer verwoeder.
    Ick hoorden in het weghgaen ongemeen gerucht.
Angel. (1465) Ach nicht, helaes! ach nicht, ik sterf van ongenucht,
    Hy sal mijn Florestijn, en t’samen my doorsteken.
Luc. ’k Weet niet, wat ick in dees gelegentheyt sal spreeken,
    Vlucht uyt sijn handen, of gy komt in lijfsgevaer.
Ang. Mijn beenen vouwen, ach! ick kan niet, ’k word soo swaer.
Luc. (1470) Kom naer mijn huys, ’t is toch niet verr’ van hier gelegen.
Ang. Hoe nicht, soo laet ter nacht?
Luc.                                              Laet u uw staet bewegen
    Daer g’ in vervallen sijt.
Ang.                                 En sal ick Florestijn
    Hier eenigh laten in ’t gevaer? dat magh niet sijn.
Luc. Wat kunnen wy voor hem? ick bid’ u laet u raden.
Ang. (1475) Wel aen, als ’t wesen moet: ach! hoe ben ick beladen.


[p. 62]

VII. TOONEEL.

Lycidas, Lisander, Florestijn, Carille, Ariste, Lysis.

Lyc. WAer henen snoode? segh?
Luc.                                                 ,, O goôn! wy sijn verraên.
Lys. Lucind’, waer leyt gy haer? waer wilt gy heenen gaen?
Ang. Leeft Florestijn, wel aen, moet ick, soo laet ons sterven,
    Nu hy in ’t leven is, wil ick het leven derven,
    (1480) Terwijl ’er van ons twee maer eenen schuldigh is.
    Maer eer gy van mijn doot noch geeft getuygenis,
    Soo hoort my voor het minst, naer wijs van rechten, spreken,
    En soo dan mijne schult soo schuldigh is gebleken,
    Dat ick de doot verdien, soo brengt my flux ter doot.
Lys. (1485) Maer siet dat gy de saek, gelijck sy is, ontbloot.
Ang. Hoor Florestijn, want dees’ mijn reen u meest sal raken,
    Ick sal u nu wie ’k ben ten vollen kenbaer maken,
    ’k Ben suster van Lisander en van Lycidas,
    Een, t’wijl ick ’t seggen moet, die in u liefd’, soo ras
    (1490) Gy haer den eersten dienst soo dienstigh hebt bewesen,
    Geblaeckt heeft, sijnde dan mijn liefd’ in top geresen,
    Brand’ ick van yver om u eens te konnen sien,
    Om weten wie het was die my dees hulp quam biên.
    Weet broeder, schoon ick weet, dat gy u sult verbolgen,
    (1495) Dat ick die selve ben die gy bestont te volgen,
    En die, door sijnen dienst, ben uyt u hant geraeckt.
    ’k Heb dan, mits liefd’ my dwong, door list soo veel gemaeckt,
    Dat ick in sijn vertreck ten lesten ben gekomen
    Door dese berders, die ick loos heb uytgenomen,
    (1500) En sonder dat hy wist hoe ick daer binnen quam.
    Indien ’t een schelmstuck is, soo soete minnenvlam
    Te voeden, ben ick door mijn eygen vonnis schuldigh;
    ’k Verdien de doot, en sal die lyden oock geduldigh.
    Ick vrees geen doot, t’wijl ick hem hertelijck bemin.
[p. 63]
    (1505) Dies heb ick alle list gebruyckt, om uyt sijn sin
    All’ andre liefde door de mijne uyt te jagen,
    Mits minnend’-yver my met prickelen quam plagen,
    Door een af beeltsel, ’t geen ick desen avont vont
    In sijn vertreck, ’t geen my te vinnich hadt gewont.
Lic. (1510) Laet sien, waer is dat beelt?
Ang.                                                     Daer is het.
Lic.                                                                         Ha vermeten,
    En onbeschaemde! hebt gy d’eer soo licht vergeten,
    Dat gy, o snoode! in ons tegenwoordigheyt
    U liefd’ te kennen geeft, en daer toe lagen leyt,
    Om soo een edelman tot uwe min te wecken.
    (1515) Meynt gy hem van dit beelt, dees god’lijkheyt te trecken,
    Ick noem het god’lijckheyt, door dien dat in dit beelt
    G’lijck als in krystal, een god’lijck wesen speelt.
    Weet gy dat hy niet is met haer door eedt verbonden?
    (Wat hert sou sulck een oogh met liefde niet doorgronden?)
    (1520) En dat gy dan veracht, van elck bespot sult sijn?
    Doch eer dat sulcks geschiet, soo sult gy nu van mijn....
Flor. Ach Licidas houd op, en wilt mijn borst doorsteken.
    Och wilt door nieuwen druck mijn blyschaps loop niet breken.
    Mijn hert is opgepropt met innerlijcke vreught.
    (1525) ’k Derf vanden hemel nooyt verhopen sulck een deught.
    Mijn heeren, ’t hangt aen u dees schoonheyt my t’onterven,
    Mits ik die voor die schoont voor eeuwig wensch te derven,
    Sy kon mijn vrouw niet sijn mits sy mijn suster is.
    Verand’ren wy dan t’saem van dese erfenis,
    (1530) En laet ons nu voortaen in naerder vrientschap leven;
    Geeft my u suster, ick sal u mijn suster geven.
Lic. O hemel! mach ick dan verwachten soo veel goet,
    Soo worden wy gehecht door vrientschap, en door bloet;
    Maer mijn geluck is veel te groot om sulcks te hoopen,
    (1535) Ick voel mijn hert van vreught en blyschap overloopen.
Ang. ,, Hoe heerlijck is den dagh van mijn geluck gedaeght!
Flor. ’k Schep groot genoegen dat mijn suster u behaeght.
[p. 64]
Lic. O hemel! wie en sou dees schoonheyt niet behagen?
Flor. Godin, aenvaert mijn hert dat ick u op kom dragen.
Ang. (1540) Mijn heer, ick ben ten top van mijnen wensch geraeckt.
Lys. Wel suster, neen, gy hebt dit toch niet vremt gemaeckt.
Flo. Mijn waerde vrient, nu sal ons vrientschap vaster binden.
Car. ’t Spreeckwoort is waer gemaeckt: die soeckt die sal het vinden.
Luc. U aenslagh is geluckt, den hemel is u meê.
Lys. (1545) Mijn suster, ’k wensch u heyl, lang leven, vreught, en vreê.
    Laet ons dit houwelijck van desen dagh vervullen.
Flo. Dat geef den hemel: en mijn waerde vrient, dan sullen
    Wy, om u huwelijck te voord’ren, ’t samen gaen.
Lic. O hemel! ’k wensch my al van nu af op de baen.
Car. (1550) Wel, dat gaet hier al wel, en hoe sal ’t met my enden?
    Die altijt is geweest in vrees, en in ellenden,
    En vont maer kolen in mijn beurs in plaets van gelt.
Isa. Carille, sijt te vreên, u gelt is wel bestelt,
    Ick heb ’t voor u bewaert, het is u niet gestoolen.
Car. (1555) Kom dan gy Tooveres, kunt gy myn geld in kolen
    Verand’ren, soo maeckt nu van kolen weder gelt,
    Of anders sal ik u beklagen van gewelt.
    Wel heerschap, sult gy dan Carill’ oock niet gedencken?
Flo. Eyscht vry wat gy begeert, ’k beloof ’t u, ’k sal ’t u schencken.
Car. (1560) Maeckt my maer, op u feest, den tapper van de wijn,
    Soo sal ick uyt de borst, voor soo veel vrees en pijn
    Die ick geleden heb, my selven lustigh toeven.
    Mejoffers, die hier sijt, ’k bid’ wilt u niet bedroeven,
    Soo gy geen vryers hebt, volght maer den wegh en raet
    (1565) Van ons Angelica, gy siet dat sy ’t verstaet
    Door vreemde middelen een vryer te verov’ren.
    Gy hebt toch altemael d’ervarentheyt van toov’ren;
    En als g’ een Bruygom hebt, soo drinckt eens, op u feest,
    Op de gesontheyt van Angelica de geest.

UYT.




Continue

Tekstkritiek:

vs. 1028 seker er staat: seket
Het slagrijm vs. 1271-79 heeft 9 verzen, waardoor het rijmschema niet meer “klopt”.