Joost van den Vondel - Joseph in Dothan - 1640
Ceneton092760Ursicula
Uitgegeven op 10 oktober 2004 door dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[
fol. A1r]

J. V. VONDELS

JOSEPH

In DOTHAN.

TREURSPEL.

Infidos agitans Discordia Fratres.

[Vignet: Putje met emmer rechts van het touw;
onderschrift ELCK SYN BEURT].

t’AMSTERDAM, By Dominicus vander Stichel.
__________________________________________________

Voor ABRAHAM de WEES, Boeckverkooper op den Middeldam,
in ’t Nieuwe Testament. Anno MDCXL.

Continue
[
fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

Den Heere

IOACHIM van WICKEVORT,

Ridder, Raedt van haere Hoogheit
van Hessen.

PLutarchus, handelende van de broederlijcke vrientschap, zeit, datze in zijnen tijdt zoo dun gezaeit was, als in den voorleden tijdt de haet der gebroederen; welcker weinige voorbeelden, van outs her, met een algemeene bestemminge der wijzen, als ongeloofwaerdige en verzierde dingen, verzonden werden naer de treurspelen en schouburgen. Hier van zijn ons, uit dien geweldigen brant, en beklaeghlijcke neerlage van der aelouden tooneelwijsheit, alleen overgebleven, die bloedige en onmenschelijcke stucken van Oedipus en Pelops rampzalige kinderen, Polynices en Eteokles, en Atreus en Thyestes; malkanderen met geheele heiren, en lijf om lijf, om de heerschappye, uitdaegende; of het gebraden zoontje, voor leckernye, den broeder, tot wraeck van zijn geschoffeerde gemaelinne, opdisschende. Het eerste heeft de heer Huigh de Groot, zoo geluckigh als kunstigh, uit het Griex in Latijn overgegoten; Henrick Laurens Spiegel het andere, van ’t Roomsche ontblootende, begonnen in een Nederduitsch kleet te steecken, ’t welck, naer dien tijdts gelegenheit, bevalligh staet. Wy, om in de schaduwe der aeloude Tooneeldichteren van verre te volgen, kozen uit de zwaerigheit, gevallen onder de zonen van den aertsvader Iakob, de gebroeders in Dothan; en wouden liever stof uit Moses onfeilbare, als uit Weereltsche historie, of eenige Heidensche verzieringe, nemen: overmits de heilige, boven andere geschiedenissen, altijt voor zich brengen een zekere goddlijcke majesteit en aenbiddelijcke eerwaerdigheit, die nergens zoo zeer dan in treurspelen vereischt worden. Iosephs verkoopinge schoot ons in den zin, door het tafereel van Ian Pinas, hangende, neffens meer kunstige stucken [fol. A2v] van Peter Lastman, ten huise van den hooghgeleerden en ervaren Dokter Robbert Verhoeven; daer de bloedige rock den Vader vertoont wort: gelijck wy in ’t sluiten van dit werck, ten naesten by, met woorden des schilders verwen, teickeningen, en hartstoghten, pooghden na te volgen. Indien dit treurspel, onder ’t spelen of lezen, yemants gemoedt raeckt; wy willen gaerne bekennen, dat deze bewegelijcke historie zelf den toneeldichter geholpen, en menighmael aen ’t harte geraeckt heeft: want wat valt maghtiger, om yemants gemoedt, al waer het een steenrots, te vermurwen, en te vezetten, als het ongelijk en gewelt, dat ’t eene bloet het andere doet; en de misverstanden en huisgebreken, gevoedt door nayver van kinderen en gebroederen, aen d’ eene, en d’ onvoorzichtigheit en eenzydigheit der ouderen aen d’ andere zyde; waer uit dickwils groote ongelucken geboren worden. Wy zien hier oock, als in eenen klaeren spiegel, hoe Gots voorzienigheit zich hier van wel weet te dienen, tot uitvoeringe van zijn verborgen besluit, ten beste ’t menschelijck, inzonderheit van Abrahams geslacht; ’t welck hy belooft hadde te zegenen, en te vermenighvuldighen, als de starren aen den hemel, en waer uit de Messias zoude geboren worden. Iosephs hitorie is t’ allen tyden, zoo in ’t kleen als in ’t groot, herspeelt onder allerhande geslachten en volcken: gelijck noch hedensdaeghs onder de Christenen, die, gebroeders en leden eens lichaems zijnde, en zich luttel aen Iosephs verdriet keerende, den onnoozelen dagelix vangen verkoopen en leveren aen hunne allerbitterste en gezwore erfvyanden; wanneerze d’ een den anderen verradende en vernielende, liever de poorten van Christenrijck voor den Ismaëlleren open zetten, dan malkanderen toegeven en ondergaen. Zoo haest de hemel yemant schijnt te willen verheffen op den troon van eere, en men de genaeckende heerschappye te gemoet ziet; arbeit elck [recht als of sterfelijcke en zwacke menschen het raetslot des alleroppersten konden breecken] met alle maght dien t’ onderdrucken; ’t welck of het Iosephs broederen ten beste verging, oock dickwils met eigen bederf en schade geboet wort. Zoo hebben eertijts de Gotten Alanen Wandalen Hunnen, en andere norsse Noormannen gedient tot roeden en zweepen, om der genaemde Christenen baldadigheit overdaet hooghmoedt tweedraght wrevelmoedigheidt en baet- en staetzucht te straffen. Zoo hebben d’ eige schepen der meineedige Christenen Mahomet, uit Asien en Africa, in Europe overgevoert; na dat de Griecken, van hare gebreken overweldight, niet langer maghtigh waren [fol. A3r] overendt te staen. Zoo beginnen nu de Hercynische wildernissen wouden en bossachagien het verwoeste Germanje weder boven ’t hooft te wassen; en de wreede Thrax, maghtiger door onze onmaght, hoopt met de horens van zijn halve maene te stooten tegens de zon der gerechtigheit, en den standert van ’t kruis: en leggende op zijn luimen, loert als een hongerige tiger, om met den eersten zijn gruwelijcke klaeuwen in dien vetten roof en Gots erfdeel te slaen. O helsche razerny van burgerlijcke tweedraght, wat al quaets hebt ghy gebrouwen!

        Tu potes unanimes armare in proelia fratres.

        Ghy kunt het eensgezinde en broederlijcke bloet
        In ’t harnas tegens een ophitzen als verwoet.

    Liet Ioseph sich wat luider hooren, in stede dat men onverzoenelijck met styve kaeken de moorttrompetten blaest, wat zoud’er menighmael al onheils verhoedt worden. Hoe haest zouden de broeders, die nu aen alle kanten, te water en te lande, in ’t blancke harnas, tegens een gekant staen, dien vervloeckten degen afleggen, en malkanderen omhelzende, liever, als Gots eere onze wapens vorderde, dien algemeenen erfvyant zijnen onrechtvaerdigen roof doen slaecken, dan hem, en hunne plaegen noch verder inroepende, Gots rechtvaerdige zaeck in ’t uiterste gevaer stellen. Maer deze beternis magh men eer wenschen dan hopen, in een uitgeteert en uitgemergelt lichaem, ’t welck, ademloos op zijn verscheiden leggende, alle oogenblicken schijnt den geest te geven; ten zy d’ almaghtige wonderlijcker wyze zijn genadige hant daer aen sla. Ondertusschen zullen wy hier, d’ oirzaeck van het groote jammer in ’t kleen ontwerpende, ons gemackelijck leeren spigelen aen deze gebroeders en aertsvaders, welcker schande Moses niet heeft willen bedecken, om ons t’ ontdecken, wat schelmeryen zoo vroegh onder Gots bontgenooten nestelden; en hoe deught en onnozelheit van outs her van haet en nijt verpickt en verbeten werden; op dat de vrome nakomelingen, zich aen geene schandaelen nocht ergernissen keerende, even mannelijck zouden houden de rechte en koningklijcke heirbaen, die tot den hemel de gotvruchtigheit en de deught leit: waer toe ons wijst het uitnemende voorbeelt des onbesproken, eerst verdruckten, en namaels verheerlijckten aertsvaders, Ioseph; naest Moses mede een van de treffelijckste Heilige des ouden Verbonts, en derhalven
[fol. A3v] van koning David gezongen en gespeelt; van den schryver tot den Hebreen, onder de geloovige helden, op den triomfwagen des geloofs, als een’ profeet, omgevoert. Wy voeren vrypostich dezen Iongeling, zoodanigh hy is, t’ huis uwe beleeftheit, gewoon zijnde t’ onthaelen al wat eerlijck en loflijck geacht wort; en die de poëzy gaerne plaets gunt, onder andere schatten van uitgeleze boecken, brieven, beelden, schilderyen, penningen, printen, teeckeningen, en diergelijcken zinnelijcken huisraet; waer mede uw huis zoo rijckelijck gestoffeert is, als het lieftalligh open staet, voor alle braeve zielen. De heer Professor Kasper van Baerle, die uwe E., als een rappier van Philosophie, dagelix voegelijck op de zijde hangt, zal helpen oordeelen (zijn wy des waerdigh) wat hier wel, wat qualijck gestelt zy, en de misslagen beterende, oirzaeck geven, die in den naesten druck te verbeteren. Ondertusschen wenschen wy, alreede in uwe beleeftheit gehouden, te blyven,

        Mijn Heer,

                                        Uwe E. ootmoedighste dienaer,

                                                                JOOST van den VONDEL.

t’ Amsterdam, MDCXL.
    den 11 van Wijnmaent.



[fol. A4r]

INHOUDT.

IOseph, des aertsvaders Jakobs en Rachels zoon, van zynen vader gezonden, uit den daele Hebron, naer Sichem, om te zien hoe het al stont met zynen broederen, en het vee; ontmoete op wegh, daer hy vast omdwaelde, eenen man, misschien een’ Engel, die hem te recht holp, en wees naer Dothan: van waer de gebroeders, den uitgestuurden ziende genaecken, raetsloegen [uit haet en vyantschap, om zijn aenbrengen, en navyer, over zijn droomen, oock om de groote liefde, die de vader dezen, boven andere zoonen, toedroegh] om hem te dooden, en ’t lijck in eenen kuil te worpen; waer tegens zich Ruben, d’ outste broeder, zettende, by hen aenhiel de handen met zijn bloet niet te besmetten, om alzoo den gehaeten uit doots gevaer te redden. Joseph, ondertusschen aenkomende, wert den veelverwigen rock uitgetrocken, en in eenen droogen put gelaten. Dit beschickt zijnde, zagen zy, onder het eeten, de Ismaëllers en Madianners, van Galaad komende, met hunne kameelen, geladen met balsem, myrre en kruiden, voorby trecken naer Egypten: by welcke gelegenheit Judas riedt Josephs leven te verschoonen, en hem aen deze vreemdelingen te verkoopen, gelijck geschiede. Ruben, hier niet tegenwoordigh zijnde, quam daer na by den put, en den broeder missende, scheurde van weemoedigheit zijn kleet, en beklaeghde zich hier over by d’ andere broeders; die, om dit stuck te bedecken, eenen bock slaghtende, en den rock met bloet bestrijckende, hunnen ouden vader gingen vroet maecken, dat een wildt gedierte Joseph verlonden had.

    Het treurspel begint met den dagh, en eindight na den middagh. De Rey van Engelen spreeckt de voorrede. Het toneel is in Dothan, een zeker lantschap in Kanaan.



[fol. A4v]

Spreeckende Personagien.

    REY van ENGELEN.
JOSEPH.
SIMEON.
LEVI.
IUDAS.
RUBEN.
VRACHTMEESTER.

Zwygende.
d’ Andere zes Broeders.
Continue
[
fol. B1r]

JOSEPH

In DOTHAN.

HET EERSTE BEDRYF.

Rey van Engelen. Ioseph.

    ZIet Joseph, Rachels zoon, en Jakobs staf en stut,
    Hier slaepen in de hey, by dien bemoschten put;
    Waer langs de heirbaen loopt naer Dothan, en die weien,
    Daer hy zijn broeders zoeckt: terwijl wy hemelreien
    (5) Door last des hemelvooghts hem naerstigh gade slaen,
    Die zich, te nacht heel spa, toen d’ ondergaende maen
    In ’t gras viel, hier, vermoeit van reizen, neêr ging leggen,
    In ’t woest en eenzaem veldt, begroeit met ruighte en heggen;
    Als of hy d’ Engelen en Godt, die overal
    (10) Met zoo veel starren waeckt, alleen de wacht beval,
    En onbekommert was voor onraet, en voor dieren,
    Die, in dees wildernis, van dorst of honger tieren.
    O hemelkint, ô zorgh der Englen, slaep vry heen,
    En wandel dan gerust: wy tellen alle uw treên.
    (15) Wy baenen u den wegh, door steenrots ruighte en doren,
    Naer ’s werelts heerschappy, en hoogheit, u beschoren
    Tot wasdom van ’t geslacht, het welck zijn’ oirsprong nam
    Uit uw’ stantvastigen outgrootvaêr Abraham;
    Wiens hoop een keten smeedt van endelooze schakelen,
    (20) Der neven, hem belooft door onverzierde orakelen;
    Waer van ghy, eedle spruit, het wercktuigh strecken moet,
    En leggen d’eersten steen en grontsteen, aen den voet
    Van ’t stamhuis, ’t welck, eerst laegh van top en naeuw besloten,
    Ten leste met zijn hooft, de starren komt te stooten,
[fol. B1v]
    (25) En reickende voorby den op- en ondergangk,
    Het aerdrijck en den doot en afgront houdt in dwangk:
    Dies of u in den slaep yet naers zy voorgekomen
    Van ’t naeckende ongeval, dat doe uw’ geest niet schroomen.
    Maer ziet, hy reckt zijn leên, en geeuwt, om met het licht
    (30) Te heffen in de lucht dat jeughdigh aengezicht.
    Hy rijst, de zon met hem. Daer staet hy op zijn voeten.
    Laet hooren, hoe hy Godt en ’t morgenlicht zal groeten.
Ios. De zon verlaet de kim, veel schooner danze plagh.
    Zy weckt my uit den droom met een’ gewenschten dagh,
    (35) En schittert in den dauw en bloemen, nat van droppen.
    Daer doet zich ’t lantschap op, en Dothans steile toppen,
    Met bey zijn heuvelen, van klaver dicht begroeit,
    Beplant met vijgh olijf en wijngaert, en besproeit
    Van bronnen om end om, waer uit de beecken spruiten.
    (40) De harders, op voor zon, gaen koy en stal ontsluiten,
    En trecken beemdewaert. my dunct, ick hoor alree
    Het loeien en ’tgeblaet van ’t broederlijcke vee,
    Hoe strijckt my dat geloey van ’t hart dees zwaerigheden,
    Waer van mijn geest te nacht benart scheen, en bestreden.
    (45) Wat droomt men zomtijts niet, dat luttel nadruck heeft;
    En ’t moet een bloohart zijn, die veel om droomen geeft.
    My docht ick wert omringt van negen wreede slangen,
    Zich stellende in ’t gelit en schrap, om my te vangen.
    Zy geesselden in ’t eerst malkandren met den start,
    (50) En sarden haeren wrock door stramen, en door smert.
    De gramschap steegh allengs in ’t hooft, en quam gevlogen
    En sloegh, gelijck een brant en lichte vlam, ten oogen
    Als door twee vensters, uit in ’t ende, en dreef en drong
    De groene gal en ’t blaeuw vergift tot op de tong;
    (55) Geslepen als een pijl, toeleggende om te micken,
    En drillende in de keel, verhit om bloet te slicken.
    Dat gaf een naer gezicht. de duisternis verdween,
    En wert geklooft, waer ’t vier door d’ ope blicken scheen.
[fol. B2r]
    ’k Zagh blaeu en scheemrend gout den rugh vol schubben spickelen,
    (60) En ’t lange lijf zich uit en in met krullen wickelen.
    Ick hoorde ’t sissen van haer becken, geel van zucht;
    Als moeders geest (zoo ’t scheen) het hooft in onze lucht
    Opsteeckende uit den put, met nagelen en handen
    Heur slordigh hair de borst en ’t aenzicht aen quam randen,
    (65) En stooren mynen slaep met heesch en droef misbaer:
    Op zoon, op op, vlie wegh. uw leven loopt gevaer.
    ’k Vloogh op verbaest. ick zagh verbaest rontom my heenen,
    Maer zagh noch hoorde niets, als driemael deerlijck steenen
    Uit dezen put, toen ick my weer te ruste ley.
    (70) Daer na scheen ’t of ’er een al fluisterende zey:
    Schep moedt, ô jongeling, Got zal uw reize zegenen.
    ’k Wil dan, getroost in Got, mijn’ broedren gaen bejegenen,
    En groeten hen van verre, ootmoedigh en beleeft,
    Uit vaders naem, die my tot hen gezonden heeft.
    (75) Een heusche groetenis kan onlust en krackeelen
    En huistwist, tusschen bloet en broeders zomtijts heelen,
    En harten strengelen door onderlingen vreê
    En vrientschap; en misschien waer in ick hun misdeê
    Door onbedachtzaemheit, waer uit yet quaets moght wassen.
    (80) Zulck een bejegening wil my den jongste passen.
    Mijn Vader maeckte my wel eer dat vredespoor,
    Won zoo zijn broeders hart, en ging zijn zoonen voor.
    Doch ’k wil mijn trouwe broêrs niet by mijn’ oom gelijcken,
    Die, wildt van aert, zijn’ broer veel jaren dwong te wijcken
    (85) Naer Laban onzen oom; wiens vee hy dreef te wedt
    En wey, tot dat de tijdt dien wrock had neergezet.
    Indien ’t mijn lippen aen bevalligheit moght faelen;
    Zoo wil die milde Got, wien zoo veel nachtegaelen
    Nu, met hun nuchtre keel vol orgelen, om strijt
    (90) Vast groeten mynen mont, zyne eere toegewijt,
    Met paradijsdaeuw toch besprengen, om te spreecken,
    ’t Geen d’ ooren lecker smaecke, en eendraght op kan queecken:
[fol. B2v]
    Godts Engel, die weleer mijn’ Vader heeft geleit,
    Geley my eerst naer stat, om ’t zekerste bescheit.


Rey van Engelen.

Zang.
        (95) O Bronaer der alziende zorgen,
        Wat leit uw oirsprong diep verborgen
            En duister, niet alleen voor ’t oogh
        Der menschen, maer oock zelf voor Engelen,
        Eer zy zich onder menschen mengelen;
            (100) En nederdaelen, van om hoogh;
        Daer d’ allerhooghste zit gestegen,
        Om naer zijn wijsheit t’ overwegen,
            Wat na ter werelt zal geschiên;
        Het welck hy zomtijts spelt door droomen,
        (105) Op dat zijn wit, in ’t licht gekomen,
            Hem tot een grooter glori dien.
        Laet haeters slincke hant vry zaeien,
        Godts rechte weet de vrucht te maeien.
            ’t Gaet boven menschelijck vermoên,
        (110) Dat wy met Joseph herwaert reizen
        Naer Dothan, en van Memphis deizen,
            Om derwaert grooter sprong te doen.
Tegenzang
        Ja Vader, laet de menschen ruicken,
        Hoe ghy de quaden kunt gebruicken,
            (115) Ten goede van het aertsch geslacht;
        Als ghy violen onder doornen
        Gaet plucken, en uwe uitverkoornen
            Door uw beleit zet in hun kracht.
        De deughden en de huisgebreken
        (120) Dus by malkanderen geleken
[fol. B3r]
            Vertoonen klaerder elck heur aert.
        Niet ruwe, maer geslepe steenen
        Een’ kostelijcker glans verleenen.
            Een puicksteen is wel slypens waert.
        (125) De puicksteen heldert op door ’t schuuren,
        En kan de proef en ’t oogh verduuren.
            Zoo zal oock Josephs braeve jeught
        Dan d’ allerdomsten op doen mercken,
        Als zy verstreckt, om op te wercken,
            (130) De puick- en proefstof van de deught.
Toezang
        Zoo verre en uitheemsch van zyne ouders,
        Verwacht het dienstbre juck dees schouders,
            Die, onvolwassen en noch zwack,
        Geschapen zijn een Rijck te schragen;
        (135) Een’ koning zelf te helpen draegen
            Dat onverdraegelijcke pack,
        En weelige oeghsten op te laden,
        Om magre jaeren te verzaden.

Continue

HET TWEEDE BEDRYF.

Simeon. Levi. Iudas.

    TEr goeder uure wy, om ’t vee volop te geven
    (140) Van gras en klaver, dat van Sichem herwaert dreven.
    Hier lacht de groene beemt de graege kudden aen,
    Die, om den heuvel, tot den buick in klaver gaen.
    Maer broeders, ’k bid u, ziet. wie ylt daer stewaert heenen?
    ’k Zie ’t hooft, nu ’t halve lijf, nu knien, nu bey de beenen.
    (145) Daer stijght een op den top des heuvels, langs dien kant.
Le. Zoo doet hy, Simeon, en heeft in d’ eene hant
    Den staf. wie magh dat zijn?    Iu. hy spoet met luchte sprongen.
    Ay Levi, zie eens toe. wien lijckt dat, man of jongen?
[
fol. B3v]
Le. Het hupplen, Judas, past een’ wuften jongen eer,
    (150) Als een’ volwassen man. hy draeit zich heen en weêr,
    Recht of hy yemant zocht van harders en van hoeders.
Iu. Bedrieght het oogh my niet, ’t is een van onze broeders.
Le. Zou ’t wel de droomer zijn, die naer ons ommeziet?
Si. ’t Gelijckt den droomer wel.    Le. ô pest, ô huisverdriet!
    (155) Gewis de droomer komt. wat jaeght hem naer dees hoecken?
Si. Ick gis, hy wort gestuurt, om ons en ’t vee te zoecken,
    Om te doorsnuffelen, hoe ’t hier ontrent al sta.
Le. Op dat hy ons verklick? dat hem de hagel sla.
    De donder sla dat hooft, ’t welck altijt maelt van droomen.
Si. (160) Versteur u niet te vroegh. hy is van pas gekomen,
    Om loon naer zijn verdienst t’ ontfangen. zet u wat,
    Of slaet een’ ronden ring. hy neemt den wegh naer stat.
    Wy hebben tijdts genoegh, om van zijn straf te spreecken.
    Hier valt gelegenheit om al ons leet te wreecken.
Iu. (165) En als ’t gewroken zy, verantwoort dan die wraeck.
Si. Wie kennis draeght van ’t stuck, geef reden van zijn zaeck.
    Ontkennen is ons ’t reetste, en wisser dan ’t verweeren.
Iu. ’t Is beter zonder scha dan met zijn scha te leeren,
    Wie gelden moet in ’t stuck, moet oock ter zaecke raên.
    (170) Men stel de misdaet voor. wat heeft dat kint misdaen?
Si. Wat heeft dat kint misdaen? ay schaem u zoo te vraegen.
    Hoe dickwils heeft hy ons gehekelt, en bedraegen,
    En listigh aengebraght, om plasdanck te begaen,
    En als een troetelkint in vaders hart te staen.
    (175) Dan zagh men d’ oude man zich over ons versteuren,
    En Joseph kreegh een’ rock van veelerhande kleuren,
    Als een verdienden loon, voor zulck een’ kinderplicht.
    Wy hadden al ’t geknor, het graeuwen, ’t zuur gezicht.
    O onrust van ’t geslacht, zoo lang ghy, als een doren,
    (180) Ons in de teenen steeckt, zie ick geen rust geboren.
Iu. De jongen is noch dom en wulpsch, en vader suft.
Le. Neen domheit is het niet, dat blijckt aen zijn vernuft.
[fol. B4r]
Iu. De jaeren zullen hem noch leeren en betoomen.
Si. Als hy zich meester maecke, en waer maecke al dees droomen,
    (185) Waermeê zijn tong al ’t huis ja zelfs zyne ouders sart?
Iu. Hy raeskalt.    Le. of ontdeckt al ’t geen hy broet in ’t hart,
    Arghlistigh poogende zijn broeders te verpletten.
Iu. Waer ’t zoo, men zou ’er zich eendraghtigh tegen zetten.
Le. Zoo is het meer dan tijdt.    Iu. dat opzet blijckt niet klaer.
Si. (190) Zoo klaer, gelijck de dagh. hoe, is ’t niet openbaer?
    Let op die droomen eens, dien hy noch lest vertelde.
    Hem docht, wy bonden vast de schooven in den velde.
    Zijn schoof rees overendt. was Iudas oor toen doof?
    Ons schooven neighden ’t hooft eerbiedigh voor zijn schoof.
    (195) Wy schudden vast den kop en d’ ooren, die ’t zich belghden,
    En zulck een’ bittren dranck des booswichts noo verzwelghden.
    Wy riepen: ghy alleen zoudt onzer aller hooft
    En koning zijn?    Iu. ghy zijt te zot, die dat gelooft.
Le. En hy loegh in zijn vuist, en terregde ons noch echter,
    (200) Zijn ouders, en al ’t huis, en maeckte ’t zoo veel slechter.
    Ick droomde, sprack hy, ’k zagh te nacht de zon en maen,
    En ellef starren, met gebogen hoofden, staen
    Om my, en voor mijn’ glans haer heldre straelen strijcken.
    Wat dunckt u, Broeder? zegh, zijn dat noch donkre blijcken
    (205) Van heerschzucht, die hem drijft? wy hoorden euvel toe,
    En klaeghden ’t Vader zelf; die keef quansuis: wel hoe,
    Wat droom is dat? zult ghy, gelijck een vorst in ’t midden,
    Uw moeder, broêrs, en my uw hoogheit aen zien bidden?
    Zwijgh stil van zulck een kout. berocken my geen’ strijt.
    (210) ’t Is kinderwerck. gaet heen. meer volghde ’r niet. o spijt!
    O spijt! hy heult met hem, die noch zijn schult verdaedight.
Iu. Ick wensch alleen, dat ghy uw zinnen wat bezadight,
    En reden plaets vergunt. Dit is het jongste kint,
    Naest Benjamin. wanneer steeckt jongkheit naer bewint?
    (215) Wat broêr verkloeckt zijn broêr?    Si. ay broeder, loop niet verre,
    Dees aerdt naer vader, die hem voorlicht, als een starre.
[fol. B4v]
    De looste en gaeuwste maeckt den domsten tot zijn knecht,
    Gaet met den zegen deur, en het geboorterecht;
    En Esau boet te spa dat groot verlies met traenen.
Le. (220) Ick had dat op mijn tong, en docht u op te maenen
    Met vader, uitgeleert in dees doortrapte kunst;
    Die wist zijn moeders, dees weet nu zijn vaders gunst
    Tot smaet der broederen behendigh te misbruicken:
    En schut men ’t niet, ’t gaet vast, wy zullen moeten duicken,
    (225) En buigen onder hem. wie dat niet ziet, is blint.
    Wie anders slaef wil zijn; ick ben zoo niet gezint.
    Ick laet my langer met geen droomen ringelooren.
    Wy zijn zoo goet als hy, en van een’ stam geboren.
Si. Met reden. trapt hem, eer hy ons op ’t harte trap.
    (230) Lacht al die droomen uit: beschimpt zijn wetenschap.
Iu. Dit stuck wil over ’t lant uit alle torens kraeien.
Le. Hier is geen haen ontrent.    Iu. Hoe zal men vader paeien?
Le. Met logens en bedrogh. zijt hier voor onbevreest.
    Wie niet stoffeeren kan, ontbreeckt of brein of geest.
    (235) Men stroy dat eenigh wildt hem levend heb verslonden.
Iu. En komt dit aen den dagh; en wort dit valsch bevonden?
Si. Dan wyder raet geleeft. nu nergens in gedut.
    Men breeck hem strax den neck, on offer ’t lijf een’ put,
    Veel jaeren noit gebruickt, daer niemant koome, of zelden.
    (240) Wie melt dat stuck, indien wy zelfs het slechs niet melden?
    Al lang genoegh beraên. een yeder geef zijn stem.
Iu. Zoo ’t Ruben niet bestemt, heeft al dit werck geen klem.
    Het moest eenpaerigh gaen, of deze koort zou breecken.
    Men vraegh den outsten raet. hy komt. ick ga hem spreecken.
Si. (245) Ga heen, maer zie wel toe, noch maeck het niet te lang:
    Want wie ons tegenstemt, gaet licht den zelven gang.


Iudas. Ruben.
GHy komt nu recht van pas, om meê u stem te geven.
Ru. Waer toe toch?    Iu. Joseph komt. men raetslaeght om hem ’t leven
[fol. C1r]
    Te neemen, en een’ poel te dempen met zijn lijf.
Ru. (250) Mijn hairen staen te berge, en al mijn leden stijf.
    O gruwelijcke daet! sta van my. tre niet nader.
    Wy broeders voortgeteelt, van eenen zelven vader,
    Wy tacken van een’ stam, de klaeuwen zoo verwoet
    Aen onzen broeder slaen; te plassen in dat bloet;
    (255) Het vaderlijcke hart in broeders borst doorstooten;
    Dien ouden kouden man van ’t waertste pant ontblooten.
    My gruwelt dat ick ’t hoor. om Godts wil, zwijgh toch stil.
Iu. En of ick zwijgh of spreeck, ’t is aller broedren wil.
    Het vonnis wort gevelt. men zal ’er recht meê doorgaen.
Ru. (260) Meê doorgaen? laet eens zien. ick sal dien jongen voorstaen,
    En eerst verdaedigen, zoo lang ick adem schep;
    Zoo lang ick hart in ’t lijf, en bloet in d’ adren heb.
    Vervloeckter stuck wert noit van menschen voorgenomen.
Iu. Zy roepen vast: slaet acht op zijn verwaende droomen.
    (265) Hy arbeit elck den voet te zetten op den strot.
    Die blinde vader eert, gelijck een aerdschen Godt,
    Dat troetelkint, ’t welck ons zoo eerlijck af kan maelen,
    En lust schept, om ’t gezin en yeder te behaelen.
    Wat Ioseph doet, dat ’s wel. wy hebben ’t strax verkerft.
Ru. (270) Wat schelmstuck recht men aen, dat niet en wort geverft,
    En met een’ glimp verciert? maer of ment ’t cier met woorden;
    Hoe schoon men dit vergult; men leit met broedermoorden
    Geen eer in, alzoo lang men ergens menschen vint,
    Die noch in reden staen. de droomen van een kint
    (275) Bestellen die nu stof, om dus, als woeste dieren,
    Als wolven op een lam, te huilen en te tieren?
    Misgunt men ’t gryze hooft, dat het met Rachels kroost
    Wat spelende, voor ’t endt zijn’ ouderdom vertroost,
    Met zulck een wintervrucht? wat hindert dat ons allen?
    (280) ’t Is vaders zinlijckheit, die is op ’t kint gevallen.
    Natuur heeft dezen knaep wat meer dan ons gegunt.
    ’t Gewas valt niet aleens: en acht men dit een punt
[fol. C1v]
    Wel waerdigh, om zoo zwaer te wegen en te wicken?
    Om ’t hart tot woên, de vuist tot moorden aen te pricken?
    (285) Heeft hy den vader yet gulhartigh aengebraght;
    Zijn meening was noit quaet, of niet, gelijck men ’t acht,
    En opneemt, om terstont zoo grimmigh op te stuiven.
    Dat kint is zonder gal, gelijck de simple duiven.
    Een bloem, van zestien jaer, of naulix zeventien,
    (290) Te trappen op het veldt, daer ’t Godt en d’ Englen zien?
    Ay broeder, hoor naer my. laet die gedachten vaeren.
    Al had hy schult, verschoon den jongen, om zijn jaeren,
    Om zijn onnozelheit, om vaders halven, of
    Om Godt, die ’t leven gaf, en adem blies in ’t stof.
    (295) En (heb ick yet verdient) verschoon hem mynent halven,
    En help my, naer uw maght, dien wrock die wonden zalven.
Iu. Zal ick, om Joseph wil, my steecken in gevaer
    Van ’t leven? neen, dat pack valt mynen hals te zwaer.
    Lust u een proef te doen, tot redding van zijn leven;
    (300) Begin vry. ick zal u daer in niet tegenstreven,
    Noch ’t vonnis hinderen; maer aanzien met gedult
    Het algemeen besluit, zoo draegh ick scha noch schult.
Ru. Biet ghy my niet de hant, die vlack zal op u kleven.
Iu. Laet kleven, eer men my met Joseph helpe om ’t leven.
Ru. Zult ghy dien broedermoort met drooge wangen zien?
Iu. (305) ’k Moet zien, al ’t geen ick niet kan hindren noch verbiên.
Ru. Ghy hebt u zelven niet, gelijck ’t betaemt, gequeten.
Iu. Ghy weet wel, hoeze zijn van outs op hem gebeten.
Ru. Maer niet tot moordens toe. wat grover onbescheit!
Iu. (310) ’k Heb al zijn feilen in de beste ploy geleit.
Ru. Kunt ghy de harten niet tot mededogen neigen?
Iu. Zy borsten echter uit met u en my te dreigen.
Ru. Het koste oock wat het koste, ick zal ’er tegens woên.
Iu. Ghy zult u zelven leet, den knaep geen voordeel doen.
    (315) Daer komenze. ziet toe. bedenck uw onvermogen.
    Zy dreigen u den doot, en moorden met hun oogen.



[fol. C2r]
Ruben. Simeon. Levi.
WAt hoor ick, broeders, hoe? ’k geloof ’t is schimp en spot.
Si. Geen schimp, maer louter ernst.    Ru. dat keer die goede Godt.
Le. Het vonnis leit gevelt. hier helpt geen tegenstreven.
Ru. (320) Ick heb tot dat besluit mijn stem noch niet gegeven.
Si. ’t En hangt niet aen uw stem.    Ru. zoudt ghy u zulck een daet
    Vermeten, buiten, mijn’, uw outsten broeders, raet?
Le. Is ’t u om d’ eer te doen, zoo sluit het geen wy sluiten.
Ru. De stem is dwangeloos.    Si. een stem kan dit niet stuiten.
    (325) De meesten draegen ’t wech. wij stemmen ’t hooft voor hooft.
Ru. Indien ick, in dit recht, zoo veel magh zijn gelooft,
    Laet redens schael zijn schult, met zinnen overwegen.
    Noit rechter rouwde ’t raet en overlegh te plegen
    In halsrecht. vint ghe dit dan evenwel geraên,
    (330) Zoo neemt zijn bloet op u: ick wil ’er niet voor staen.
Le. Vertrouw het vonnis ons: ’t is buiten u gestreecken.
Ru. Laet ick in vaders naem dan eerst mijn hart uitspreecken.
Si. Wel spreeck uw hart vry uit, en zwijgh dan lang genoegh.
Ru. Wat liefde vader staegh dien loozen jongen droegh,
    (335) Tot smaet van ons, die eer en ouder zijn geboren,
    Verdroot my meer, dan u. oock spelde ick lang te voren,
    Eer ’t noch dus verre quam, dat liefde zonder maet,
    En ongelijcke gunst tot zulck een’ bittren haet
    In ’t endt gedyen moest, en enkel jammer baeren.
    (340) Ick badt hem menighmael, by zyne gryze hairen,
    Hy zou zich maetigen. ’k vermaende menighwerf
    Hem tot onzydigheit en vre; het zekerste erf,
    En d’ allerbeste schat in zoo een huis vol kinderen.
    Ick riedt, hy zou ’t een kint om ’t ander niet verminderen:
    (345) Dat dit genegentheit en liefde bluschte en brack,
    En allen broederen vast tegens ’t harte stack:
    Maer ’k ging ten achteren, met vader aen te porren.
    Hy sloegh my ’t elckens af met graeuwen en met knorren;
[fol. C2v]
    En, toonende openbaer, waer hart en zin naer trock,
    (350) Bestont, ô blintheit, noch met dien schakeerden rock
    Te tergen ons gedult, in plaets van zich te toomen.
    Toen quam de kleinste noch braveeren met zijn droomen,
    Wel tweemaal achter een, zijn dick verklickte broêrs,
    Ia zelfs zijn ouderen, al ’t huis was vol rumoers.
Si. (355) Zoo Ruben, vaer zoo voort, gelijck ghy hebt begonnen.
Le. Dat is hem recht op ’t hooft. nu zie ick ’t spel gewonnen.
Si. Wel twyfelt Ruben noch te stemmen in zijn doot?
Le. Hy brenght zijn vonnis meê. de nucken leggen bloot.
Ru. ’k Zagh vaders misgreep wel: het moght mijn harte moeien:
    (360) Wat zou ick doen? ’k en kon zijn vryheit niet besnoeien,
    Waer door, vast d’ een wat meer en d’ ander min bezint,
    Hy meer verdiensten zagh in ’t een dan ’t ander kint.
    Ick kon den kleinste, die de grootsten scheen te grieven,
    Niet afraên, dat hy zocht zijn’ vader te believen;
    (365) Die ongelijck meer hoops uit hem te scheppen scheen,
    Aan wien natuur bestede al haer bevalligheên
    En gaven, nut voor een, die ’t al gebruickt met oordeel,
    En vordert ’s anders nut, gelijck zijn eigen voordeel;
    Dies wert ick ziende blint, en hiel my stil en stom;
    (370) En weet dit Josephs jeught, en vaders ouderdom.
    d’ Een schort wat tijdts, om van zijn wulpsheit te bedaeren,
    En d’ ander neemt vast af, door aenwas van de jaeren.
    Laet loopen docht ick: maeck het huis geen ongemack.
    De kreuple hoeft een’ stock: zijn beenen worden zwack.
    (375) Wat schaet ons, dat hy zich wat houde aen Josephs schouders.
    Men vont noit huis, of ’t schorte aen kinders, of aen ouders.
Si. My dunckt ghy slacht den kreeft, en kruipt al achterwaert.
Le. Hy slacht het scorpioen: ’t vergift leit in den staert.
Ru. Ay broeders, geeft gehoor, en elck twee lijdzaeme ooren.
    (380) Mijn spraeck luidt niet zo vreemt, of z’ is noch waert te hooren.
    ’k Sloegh dickwils d’ oirzaeck ga, waerom der oudren zin
    Meer op den jongsten valt, en op den outsten min.
[fol. C3r]
    Zou ’t wezen, dat de spade en leste vrucht van allen
    Gemeenelijck wat teer en zwacker wil bevallen;
    (385) Als spruitende uit een raeuw en ongekoockter bloet;
    En dat dees teerheit treckt der ouderen gemoedt
    Tot d’ onvermogenste en onnozelste der erven;
    In wien zylieden, nu op d’ oevers van hun sterven,
    Verryzen uit den grave? of zou ’t wel zijn uit vrees,
    (390) Dat moeder Lea niet die moederlooze wees,
    Na vaders doot, wat ruw moght op zijn stiefmoers handelen?
    Of Bilha al te haets, of Zilpa hem deê wandelen,
    En Agar Saraes zoon eens wees zijn broeders baen?
    Hoe ’t zy, eenzydigheit, broght altijt onlust aen
    (395) In huisgezinnen; en ’ten ging ’er noit zoo even,
    Of Esaus liefde stont in Isax hart geschreven,
    En Iakob had de gunst der moeder op zijn hant.
    De weeghschael helt aen d’ een of aen den andren kant.
Si. Indien u ’t preecken lust, zoo preeck voor deze boomen.
Le. (400) Komt mannen, ziet eens uit: de Droomer zal strax komen.
Ru. Hoort broeders, ick beken ’t, zijn droomen zien wat veer:
    Maer droomen in der daet zijn droomen, en niet meer.
    De droomen grenzen dicht aend d’ ydelheit en logen.
    Wie ’s nachts van schatten droomt, vint ’s morgens zich bedrogen.
    (405) Al wat op zulck een’ gront gebout wort, zackt terstont.
    Bedenckt oock, hoe wy staen op een’ uitheemschen gront,
    Die naeuw om Sichems moort, verdraeght de vreemdelingen.
    Splist tweedragt ’t huis, ’tgaet vast, dit volck zal ’thuis bespringe n.
    ’t Vergoten bloet roept wraeck, en roockt noch over ’t landt.
Si. (410) Verwijt ghy ons dat stuck? ô aller schanden schandt!
Le. O bloetschant van ’t geslacht, wat bed durft ghy beklimmen!
Si. Die moederschender. ziet zijn aenzicht nu eens glimmen.
Le. Wijt ghy ons, dat wy zien van Hemors bloed bekladt.
Si. Hy zelf heeft van dien buit het beste deel gehadt.
Le. (415) Wy hebben Dienaes smaet en schennis recht gewroken.
Ru. Och broeders, ’k heb u niet een woort te na gesproken.
[fol. C3v]
Si. Hy draeght vergif in ’t hart, den honig op zijn tong.
Le. Het heught ons noch, hoe kleen hy lest by vader zong.
Si. Wat wroet ghy op de wraeck van ons verkrachte zuster?
Le. (420) Wij leefden na die straf veel vryer en geruster.
Ru. Die loopt recht averechts. Toen strafte ghy gewelt,
    Tot voorstant van uw bloet: nu raest ghy al t’ onstelt
    Op dezen armen hals, die uitziet zoo verlegen,
    Naer u en ’t vee, en brengt zijn vaders groet en zegen.
Si. (425) Hy hou dien zegen zelf, en schut hier meê den vloeck.
Le. Wij zullen hem terstont gaen helpen om een’ hoeck.
Ru. Zal dan dit heiligh huis vermoorden zynen broeder?
Si. Zal dan dit heiligh huis onteeren zyne moeder?
Ru. Ay broeders, waerom toch zoo bitter gekrackeelt,
    (430) En wonden opgekrabt, die nauwlix zijn geheelt?
    Ik waerschuw u. ziet toe, ’t plagh hier ontrent te schuilen.
    Hebt ghy dat wreet gedroght, dat dier, niet hooren huilen?
Le. Loop heen met uw gedroght.    Si. Wy weten van geen dier.
Ru. Een schrickelijck gedroght. het broet, niet veer van hier,
    (435) In ’t grondelooze hol een heiloos slagh van jongen.
    Het knaeght zijn eigen hart, van spijt schier toegewrongen.
    Het aengezicht ziet dootsch. het keert de blicken dwars
    Van yeder af, van ’t licht van lach en blyschap wars.
    Het blaeuwe schuim begroeit de scherpe en holle kiezen.
    (440) De tong hangt zwart van gift. de beck doet niet dan biezen.
    De kaecken vallen in, begruist met eene korst
    Van schimmel. groene gal verstopt de raeuwe borst.
    Het slorrept menschenbloet, en plast ’er in tot d’ enkelen.
    Het lijf schijnt een geraemt, gestut van magre schenkelen,
    (445) Gansch dor en mergeloos. het schept alleen vermaeck
    In ’s anders ongenoeght. het oogh krijght nimmer vaek.
    Een scherreprechter, in zijn ingewant gewickelt,
    Met staele prickelen zijn borst en nieren prickelt.
    Dan balckt het overluidt, tot razens toe verstoort.
    (450) Een gruwelijck gedroght: heeft niemant dat gehoort?
[fol. C4r]
Si. ’k Geloof ghy schimpt, en waent de broeders in te luien.
Le. Hoe heet dit dier? zegh op, wat wil dit dier beduien?
Ru. Dat dier heet Haet en Nijt, het welck niet zonder smart
    Vervloeckte jongen worpt in ’t hol van ’s menschen hart.
    (455) Ay mannen, geeft gehoor. ay laet dat dier niet binnen
    Ons huis; want waer het komt, daer sloopt het huisgezinnen
    En huizen in den gront, en schiet met schande en stanck.
    Dat keer die goede Godt. ghy weet my luttel danck,
    Nu ick de waerheit spreeck, die dickwils wort verschoven:
    (460) Maer ’k weet men zal mijn’ raedt ten hooghste namaels loven,
    Het ga zoo ’t wil. mijn broêrs, ziet toe. waer loopt dit heen?
    Verantwoort eens ’t gewelt van negen broêrs op een’.
Si. Verantwoort ghy ’t, die dus den droomer komt beschutten.
Le. Wy zien den val van ’t huis, en zoecken ’t huis te stutten.
Ru. (465) Zoo wrickt niet aen de stut van vaders ouderdom.
    Verwrickt ghy die, zoo valt de vader met haer om,
    En stort op Josephs borts. zoo storten wy met vader,
    In ’t algemeen bederf. ziet toe, ’t en dient niet nader.
Si. Daer koomt hy van de stadt, naer dezen heuvel toe.
Le. (470) Nu Ruben, hou uw rust. wy zijn dit tergen moe.
Ru. Verbeelt u, dat dit kint, het welck zijn broêrs komt groeten,
    Met traenen op de wang, voor uwer aller voeten
    Vergiffenis verzocht; zoudt ghy, gelijck ontzint,
    De handen durven slaen aen dat onmondigh kint?
    (475) Wie hitste oit tigers aen, om weerelooze zielen,
    Een onderbraghte schaer, met klaeuwen te vernielen?
    Zoudt ghy bestaen een stuck, dat leeuwen zich ontzien?
    Geen leeuw verslint een’ man, die neerleit op de knien,
    Noch min de kinderen, die ouder zijn, of jonger
    (480) Dan dit, ’t en waer uit noodt, en schrickelijcken honger.
    Och Joseph is geen straf maer eer erbarmens waert.
    Ick wil hem tegen gaen, eer yemant verder vaert.
Si. Hou stant, en ga niet voort.    Le. sta vast, of ’t gelt u ’t leven.
Ru. Laet los, of ’k zal een kreet op dezen heuvel geven,
[fol. C4v]
    (485) Daer Syrien van waegh, en dat het Mambre hoor.
    Laet los. help Iudas, help. was hebt ghy met my voor?
Si. Zwijgh kort, of ’tgeldt dien hals.    Le. wil ick hem ’t hart afsteecken?
Ru. Hoort broeders. houdt gemack: vergunt my tijt te spreeken,
Le. Nu Iudas, laet my los. ick zal hem niet misdoen.
Ru. (490) Nadien ’t onmooghlijck schijnt, dat ik den knaep verzoen
    Met u, zijn broedren, al ’t onmenschelijck gebeten,
    Zoo gunt my dan een beê.    Si. dat is maer tijdt versleten.
Le. Laet hooren, wat ghy bidt, nu spreeck, en rep u, dra.
Ru. Ick bid u, dat de zon noch eerst eens onder ga,
    (495) Eer yemant zich vergrype aen dien verwezen jongen.
Si. Ia straf hem morgen, pas wanneer hy is ontsprongen.
Ru. ’k Beloof u niet een woort te reppen van dien raet.
    De harssens zijn te heet, om nu, op heeter daet,
    Te straffen, zoo ’t betaemt. ghy moet met billijcke oogen
    (500) Dit inzien. blinde wraeck heeft menigh man bedrogen,
    Die met haer ging te ra. wat schaet een luttel tijdt?
    Uw recht blijft even schoon. men scheldt hem ’t sterven quijt,
    Niet meer dan eenen dagh, en gaet dan vry uw gangen.
    Daer staet een drooge put. men zet den knecht gevangen;
    (505) Of hy verga daer in, van honger en van dorst,
    Eer ghy u met zijn bloet zoo lasterlijck bemorst.
    ’t Luidt schandelijck een wees aen ’t leven te verkorten;
    Noch allerschandelijckst zijn broeders bloet te storten.
    Verschoont uw’ naem en faem, en zet hem in dien poel,
    (510) Op dat hy stervende zijn straf te langer voel.
Si. Had ghy dit eerst geraên, wy waren lang verdragen.
Le. Hy heeft den besten raet van allen voorgeslaegen.
Si. Wie ’t stemt, die knick my toe.    Le. de broeders zijn te vreên.
Si. Daer komt de Droomer aen.    Ru. wel broeders, ick ga heen.
    (515) ’t Zal noodigh zijn mijn vee al weder te verweien:
    ’k Vertrouw uw woort.    Le. ga voor.    Ru. wy zullen zo niet scheien.


[fol. D1r]
Rey van Engelen.

Zang.
            HY komt, hy komt, die jonge borst,
            Als ’t hygent hart, ’t welck zynen dorst
        Wil lesschen aen de versche sprongen
            (520) Der zilverzuivre koele bron;
            Terwijl de jaegers, schuw van zon,
        (Op hoop, of zy het wildt eens vongen,
            In donkre en naere schaduw vast,
            Daer looze brack noch winthont bast)
        (525) Met zwijnspriet en gespanne boogen
            Beloeren het onnozel bloet;
            ’t Welck niemant leedt noch letsel doet,
        En, al te jammerlijck bedrogen,
            Zich vint op ’t onverzienst bezet
            (530) Van jaeger jaghtspriet hont en net.
Tegenzang.
            Hy kom, getroost op ’s hemels hulp.
            Gelijck de perlen in haer schulp,
        Der perlen moeder, zullen hangen
            De laeuwe traenen, zilt van smaeck,
            (535) Van wederzyden op de kaeck,
        Op ’t perlemoer der lieve wangen.
            Och stremdenze op dit perlemoer;
            Dat wy dien reegen aen een snoer
        Van gout om onzen hals te cieren;
            (540) Wanneer wy, tot de keel vervult
            Van blyschap, ’s jongelings gedult
        En overbloemde deughden vieren!
            Zijn eer wil bloeien op zijn graf.
            Het lof der deught val nimmer af.
[fol. D1v]
Toezang.
        (545) ’t Moet schoon zijn, ’t geen een schets moet strecken
        Van yet volmaeckts, en zonder vlecken.
            Wie of de zon verdraegen dar,
        Dat hooftlicht, bron van alle klaerheit,
        Een zichtbre Godheit, ’t oogh der waerheit?
            (550) Wie anders, als de morgenstar?

Continue

HET DERDE BEDRYF.

Ioseph. Simeon. Levi.

MYn Broeders, zijt gegroet, van mijn heer Vaders wegen,
    Die, hartelijck begaen, my, onder zynen zegen,
    Naer Sichem heenen stuurde, op dat hy weeten moght,
    Hoe ’t u en ’t vee al ging. wat hoeck bleef onbezocht?
    (555) Wat herder ongevraeght, om Sichem, en zijn weide
    En lantstreeck? ’k hou gewis mijn Vaders Engel leide
    My herwaert aen: want toen ick, moede en afgezucht,
    Ging dwaelen, hopeloos en jammerlijck beducht,
    Wat raedzaemst was van beide: of langer daer te toeven,
    (560) Op eenigh klaer bescheit; of Vader te bedroeven,
    Met evenwijs naer huis, naer Hebron, en ons dal,
    Van waer ick quam, te spoên; ontmoete by geval
    (Of liever zoo ’t Godt gaf) my yemant, die juist vraeghde:
    Wien zoeckt ghy dus met smert? toen ick mijn hart uitklaeghde,
    (565) En badt om naeckt bericht, wees hy my herwaert aen,
    En had uit u gehoort: laet ons naer Dothan gaen.
    Spil, sprack hy, hier geen tijdt. zy zijn al voortgetogen.
    Zoo spreeckende, geleeck de vrientschap in zijn oogen
    Aen ’t flonckeren een’ geest, zoodanigh als voorheen
    (570) (Na dat men hen beschrijft) onze oudren wel verscheen.
[
fol. D2r]
    Zijn oogen stemden met d’ aenminnigheit der lippen,
    Geverft, als met een’ geur van roozen, op de tippen.
    In ’t scheiden danckte ick hem, en roock een frisser lucht,
    Een lange streeck langs ’t padt, en schepte mijn genught
    (575) Veel reizen stil te staen, en t’ elckens om te kijcken;
    Verbaest om zynen gangk, en hoe hy heen ging strijcken,
    Niet als een sterflijck mensch, maer een van ’t hemelsch koor,
    Ons tot een licht gestiert, op ’t onbekende spoor.
    Het zy wie ’t wil, Godt lof, hy heeft my recht gewezen.
    (580) Ick vinde u hier gezont. nu is mijn hart genezen
    Van die quetsuur. ô hoe verquickt uw aengezicht,
    Zoo welgedaen, my meer, dan ’talverquickend licht!
    Mijn Broeders, och ick weet, de Vader zal verlangen,
    Om tyding, uit mijn’ mont, van u, zijn zoons, t’ ontfangen,
    (585) De Grootvaêr desgelijx, en onze Moeders meê.
    Hoe gaet het toch, mijn Broêrs? hoe staet het met ons vee?
    Helaes, wat magh dit zijn? wat magh de helden deeren,
    Dat zij dus overdwars het aenzicht elders keeren?
    My aenzien met den neck, en stom als beelden staen?
    (590) Och Broeders, heb ick u met myne komst misdaen,
    Of niet gegroet als ’t hoort? ontschuldight mijn gebreecken.
    Verschoont mijn dommigheit. hoe krijgh ick hen aen t’ spreecken?
    Ick ben geen antwoort waert. helaes, het is mijn schult.
Si. Ay ziet dien huichelaer. hoe terght hy u gedult,
    (595) En spreeckt ghy niet een woort?    Le. Wel heerschap over moeders
    En vader, en al ’t huis.    Si. Bezoeckt ghy weêr de Broeders?
    Komt ghy ons weer bespiên? verklicker, wellekoom,
Le. Wat of de droomer nu weêr voorquam in den droom?
    Vertel ons uw gezicht, uw’ droom. zing op, laet hooren.
Si. (600) Wat of hem schort? hy zwijght, en heeft zijn tong verlooren.
Io. Mijn Broeders, och ick val voor uwe voeten neêr.
    Vergeeftme mijn vergrijp, noch eens, en dan niet meer.
Le. Rijs op, het is geen wijs, dat Koninglijcke zielen,
    Zich buigende in het stof, voor onderdaenen knielen.
[fol. D2v]
Si. (605) Was vader niet de zon? was moeder niet de maen?
    Wij starren, schooven? he!    Io. och broeders, laet my gaen.
    Och broeders, laet my gaen: ’k wil gaerne voor u bucken,
    Gelijck den jongste past.    Si. rijs op. hoe zal ’t hier lucken?
Le. Nu koning Joseph, zegh, wie zal uw stalknecht zijn?
    (610) Wie schryver? wie poortier? wie schencker, om met wijn
    Te kroonen ’s konings disch? wie kamerling verstrecken?
    Wie muilpaert? wie kameel? wie uw karrossen trecken?
    Koom herwaert Napthali. koom herwaert Zabulon.
    Komt Asser, Isaschar, Gad, Judas Simeon,
    (615) En Dan: dit is de schoof: vernedert uwe schoven.
    Duickt starren, zon en maen, dit licht zal ’t verdooven.
Si. Ontweldight hem dien staf, en drijft hem naer den put.
Io. Och broeders.    Le. voort, ga voort: dit jancken is onnut.


Ruben.
DIt ’s d’ oude en drooge put. ’k wil hier ontrent vertoeven.
    (620) Maer ’t zou wel noodig zijn met eenen steen te proeven,
    Of oock de duistre gront met water sta bedeckt,
    ’t Welck van dees heuvelen by wylen herwaert leckt.
    Hier leit een kay, zoo zwaer als eenigh man kan heffen.
    Nu mannekracht, hef op: die steen wil lydigh treffen.
    (625) Laet vallen, dat het kraeck. laet rollen zonder schrick.
    Hy plompt niet eens, maer ploft. droogh is ’t er: klaer ben ick.
    Weest wellekoom, ô put. weest wellekoom, behoeder
    Van Jakobs waertsten zoon, van mijn’ verlegen broeder.
    Verdien een’ naem, wanneer ghy, voor een wisse doot,
    (630) Dien heldren jongen berght, in uwen naeren schoot;
    Zoo veel barmhartiger dan negen broêrs te gader,
    Al broederslaghtigen. ô put, ’k zal u by Vader,
    Dien afgeleefden stock, haest loven voor dees deught:
    Terwijl hy Ioseph kust al bevende, en van vreught
    (635) De tranen biggelen langs ’t aengezicht vol rimpelen.
    Hoe komtghe my te pas! hoe helptghe my bewimpelen
[fol. D3r]
    Mijn’ heimelijcken raet, tot redding van die spruit,
    Waer in de dorre boom en schorre schors besluit
    Zoo luttel saps, als die noch hoeft om wat te leven.
    (640) Hoe zal de versche mont aen schraele lippen kleven!
    Met welck een hartlijckheit de vader welgezint
    Zijn sidderende armen slaen, om zijn herboren kint,
    Om dien beschutten hals! met welcke danckbre klancken,
    Met hoe veel zegens wil hy Ruben dan bedanken,
    (645) Voor broer- en vaderplicht, voor zijn godtvruchtigheit!
    Dan zweef ick op zijn tong zoo hoogh, als ’t onbescheit
    Der broedren, root van schaemt, het hooft moet onder haelen,
    Noch dieper dan de put, daer Joseph in moet daelen.
    Maer zwijg, och zwijgh, my dunckt zy komen ginder aen,
    (650) ’t Verwezen kint voor uit. och broeders, laet hem gaen.
    O d’ arme jongen wischt zijn uitgekreten oogen.
    O tigers, hebt ghy nu de menscheit uitgetogen,
    En voert ghy van den mensch slechs uiterlijcken schijn,
    Zoo veel gevaerlijcker als woeste dieren zijn?
    (655) Die kent men aen gebit, aen gruwelijcke klaeuwen.
    Helaes, wat gaet my aen? de jongen zal verflaeuwen.
    Waer best mijn lijf geberght hier ergens in een hegh?
    Zy naecken. och ’t is tijdt, dat ick my nederlegh:
    Want hoorenze mijn stem of ’t ritslen van de doren,
    (660) Zoo is ’t met ons gedaen, zoo gaenwe bey verloren.


Simon. Levi. Ioseph.
NU grijn hier na. treck uit dien kakelbonten rock.
    Treck uit, eer ick ’t u leer.    Le. ja leer hem met dien stock.
Io. Och broeders, kan ick u vermurwen met mijn karmen?
    Och heb ick ’t zoo gemaeckt? och is ’er geen ontfarmen?
Si. (665) Schud uit de py, schud uit.    Io. hoe heb ick ’t zoo gemaeckt?
Le. Hy sammelt noch.    Io. helaes! waer ben ick nu geraeckt?
Le. Daer ghy zult d’ uitkomst zien van uwe neske droomen,
    In eenen dronken put.    Io. waer ben ick nu gekomen,
[fol. D3v]
    Daer Godt woont noch goed mensch, die my voor ’t lest beschut!
    (670) Helaes, wat hebt ghy voor?    Si. ghy moet in dezen put.
Io. Verdrincken in dien put?    Le. om van geen drank ter sterven,
    Zult ghy van dorst vergaen, en wijn en water derven.
Io. Van honger en van dorst in dezen put vergaen?
    O put, ick zie geen’ gront: hier schijnt noch zon noch maen.
Si. (675) Die zult ghy in uw’ droom zien schijnen, oock die starren.
Io. ’t Was mijn gulhartigheit: noit docht ick u te sarren.
Le. ’t Was uw gulhartigheit, nu ’t zoo te passe koomt.
Io. Wie kan gebeteren, dat hy van starren droomt?
Le. Hoe ghy het betren kunt, dat zal die put u leeren,
    (680) Een rechte school van tucht. men moet zyne oudere eeren,
    De broeders allermeest, en d’ ouders boven al.
    Wie zich te plomp verheft, raeckt plotseling ten val.
Io. ’k Roep zelfs de hemelen en Englen tot getuigen,
    Hoe mijn gehoorzaem hart genegen was te buigen
    (685) Voor vader, moedren, u en al het huisgezin.
    Misduit mijn droomen niet: daer steeckt niet arreghs in.
    Och zaeght ghy in mijn hart. och lagh mijn boezem open:
    Daer is noit list bedrogh noch arghwaen ingeslopen.
Si. Hoe zingt hy nu zoo kleen? wat was dat voor een nuck,
    (690) Toen ghy by Vader ons betighte met dat stuck?
    Wat was dat, simpelheit? of waren ’t groene padden?
    Most ghy de broeders noch zoo schendigh gaen bekladden,
    Tot schande van ’t geslacht, en rockenen dien twist?
Io. Wat mensch leeft zoo volmaeckt, die zich niet eens vergist?
Le. (695) ’t En komt op eens niet aen.    Io. och ziet dit door de vingeren.
Si. Ia zoo. hoe zou hy ons hier meê om d’ ooren slingeren.
Le. Het slimst quam achteraen. het grontsop drinckt men lest.
Si. Neen, beter ’t huis geveeght van deze lucht en pest.
Le. Treck uit dien rock, treck uit.    Io. magh ick mijn’ rock niet houden?
Si. (700) Die rock is u niet nut.    Le. Hy moght te nacht verkouden.
Io. Och moght ick Benjamin eens kussen voor mijn endt.
Si. Een jaerigh kint? het heeft zijn’ broeder noit gekent.
[fol. D4r]
Io. Ick most, voor mijn vertreck, hem noch een’ kus afprachen.
Le. Wel kende u ’t kint?    Io. mijn broêr, ghy hebt my aengelachen.
    (705) Maer och voor ’t allerlest. Hoe luttel docht ick toen.
    Daer is mijn rock. helaes.    Si. wy dienen werck te spoên,
    Eer yemant onvoorziens ons koom op ’t stuck betrappen.
Io. Ay broeders, laet my gaen. ’k en zal u niet beklappen.
Le. Wy hebben in dat stuck met zinnen al verzien.
Si. (710) Koom, lang het laddertouw.    Io. nu kan ick niet ontvliên.
Le. Twee vleugels schorten u: ghy zijt een lichte veugel.
Si. Sta vast. ick zal het touw gaen knoopen aen den beugel,
    Of ’t halfgebroken rat.   Le. zie voor u, eer ghy stort,
    Of uitglijt. valt het touw een vaêm of drie te kort,
    (715) Zoo blijft hy in den put licht hangen, als een bengel.
Si. Zo spring hy voort om laegh.   Le. maer neen, hy heeft den Engel
    Van vader op zijn hant, die draegh hem in den dreck.
Si. En feilt en mist hem dat?   Le. zoo breeck hy voort den neck.
    Hoe harder smack, hoe nutst: ’t fatsoen is maer verloren.
    (720) Nu wacker, stijgh te paert: de lijn is al geschoren.
Si. Zoo doet het. op, klim op, en stijgh gewilligh neêr.
Io. O Godt, vergeef hun dit.   Si. voort voort, geen woorden meer.
Io. Verveelt het u, dat wy voor ’t lest ons hart uitspreecken?
Le. Ghy mooght in dezen put vry zeven dagen preecken.
Io. (725) Och schenkt my eens voor ’t lest: mijn hart verstickt van dorst.
Le. Schep water met uw hant, al ziet het wat bemorst,
    Het kan den dorst verslaen. de slijm is meest gezoncken.
Io. O Godt, dat laeft mijn hart: noch eens voor ’t lest gedroncken.
Si. Nu klim, daer is mijn knie. nu zet den voet in ’t touw.
Le. (730) Stijgh af.   Io. leeft lang mijn broêrs. troost vader in zijn’ rouw.
Si. Die rouw is al gemaeckt.   Le. hy daelt met flaeuwe treden.
Si. Zijt ghy om laegh?   Io. noch niet. Hael op, ick ben beneden.
Le. Maeck los het laddertouw: ’t wil tijt zijn dat wy gaen.
Si. Ons werck is nu beschickt. Hier moet een dronck op staen,
    (735) Met een’ ontbijt. de zon begint alree te steecken.
Le. Komt gaenwe, daer ons loof noch schaduwen ontbreecken,
[fol. D4v]
    Hy heft een klaeghliedt aen. hoe galmt die naere klank.
Si. Ay luistert wat hy zingt.    Le. die tijdt valt my te langk.
Si. Hoort yemant dat geluidt, zijn stem magh ons verraeden.
Le. (740) ’t Geluit reickt niet zoo wijdt: oock loopen hier geen paden.
    De heirbaen leit te veer: het kreupelbosch zwijght stil:
    En wie genaeckt dien put, als die ’er wezen wil?


Ioseph.
MYn Godt, mijn Godt, magh mijn geklagh niet baeten,
        En gaet uw glans en aenschijn voor my schuil,
    (745) Voor my, helaes, van u en elck verlaeten,
        In dees spelonck, en onverlichten kuil?
    Ick zie ’t gewelf des blaeuwen hemels blincken,
        Door eenen bril van damp en dicke lucht;
    Al schijnt de zon, zy schroomt zoo diep te zincken.
        (750) Ick hoor den windt, maer wir hoort mijn gezucht?
    De putgalm baeuwt mijn kermen na, mijn smeecken,
        En kaetst te rugh den allerlesten tarm.
    De steenen zelfs uit medelyden spreecken.
        Ick roep ocharm: de putgalm roept ocharm.
    (755) Bedanck ick hem, die noch uit mededoogen
        Mijn ziel vertroost, hy danckt my wederom.
    En schrey ick: wee mijn oogen; hy schreit, oogen.
        Zit Ioseph stom, de putgalm zit oock stom.
    Och haetooft, och, hoe bitter zijn uw korlen,
        (760) In myne keel, schier stickende van smart:
    Maer nu ontbey, daer komt wat zoets op borlen.
        Wat magh dit zijn? wat troost verfrischt mijn hart?


Ruben. Ioseph.
ZYn dat gebroeders? och zy hebben ’t lam gedolven.
    Daer gaenze heen, in schijn van harders, ô die wolven.
    (765) Zy lieten allerlest hun wreede stappen hier.
    ’t Was goet dat ick my kon verbyten. ’k hadme schier
[fol. E1r]
    (Mijn krop wert vol) ontdeckt met bulderen en kryten.
    Ja had ghy ’t maer gedaen. zy moghten u vry smyten
    In eenen zelven poel; zoo waert ghy door dien raet
    (770) Niet schuldiger als zy, aen zoo vervloeckt een daet;
    Om wie de vader nu misschien al leit te bedde.
    Maer neen, ’t was beter dus. ’k wil zien of ick hem redde.
Io. Och help my, wie ghy zijt. och help my uit den noodt.
Ru. Hy roept, Godt lof, dat ’s noch geen teecken van zijn doot.
    (775) Hoe is het, Josephbroêr? ick koom uw wonden stelpen.
Io. Och Reuben, help my uit.    Ru. Ick koom, om u te helpen.
    Mijn kint, mijn hart, mijn zoon, bedaer wat. schrey niet meer.
Io. Och help my uit.    Ru. Mijn broêr, hier is noch touw, noch leer:
    Noch wist ick raet om touw; ick zou mijn kleeren scheuren,
    (780) En strengelen een koort: maer maetigh u in ’t treuren:
    ’t Is om een korte wijl, een korte stoot, gedaen.
    ’k Beloof u, eer de zon op ’t hooftpunt koom te staen,
    Te redden met dees hant: de tijt kan ’t nu niet draegen.
    Zy zien noch t’ elckens om, uit achterdocht voor laegen.
    (785) ’k Ontschuil hun vast. mijn trouw heeft Joseph niet verzaeckt.
    Ghy zijt door mijn bestel in dit verdriet geraeckt.
    ’k Bestemde ’t quaet, op dat ’er goet uit wert geboren.
    Vergeef my toch dien treck, die anders waert verloren.
    ’t Gevaer jaeght my van hier. leer harden. ick moet voort.
Io. (790) Och Ruben Ruben, hoor. ay broeder, noch een woort.


Rey van Engelen.

Zang.
        HEt lust ons om dees duisternissen
        Des puts al ’t hemelsch licht te missen:
        Want zulcke duisternissen zijn
        Ons schooner dan de zonneschijn.
        (795) Wy willen hier een’ hemel stichten,
        Verzien met aengenamer lichten
[fol. E1v]
        Dan aen dat blaeuw gewelfsel staen.
        Zijn mont verstrecke een nieuwe maen:
        Zijn oogen, op den gront gezoncken,
        (800) Twee starren, die den nacht ontvoncken:
        Het voorhooft, daer de lock om zweit,
        Een zon, gekruift met majesteit
        Van zyzacht hair en blonde straelen.
        Wat schemering kan ’t hier by haelen,
        (805) Des morgens vroegh, of ’s avonts laet?
        Wat avontstont, wat dageraet
        Beschaemt die winckbraeuw, en die wangen;
        Nu met een’ dunnen mist behangen?
        Als met een’ sluier, fijn van draet,
        (810) En bruin van verf, daer vier door slaet,
        En speelt en schijnt op ’t zwart te zweven,
        Te zoet gedommelt en verdreven.
        Laet d’ oogen weiden in die kunst:
        Dees schaduw geeft dit licht een gunst.
Tegenzang.
            (815) Het zal strax ryzen, om te reizen;
        Om koningklijcke en aertspalleizen,
        Daer aller wyzen wijsheit zuft,
        Met zijn van Godt verlicht vernuft
        Te proppen: maer in ’t eerst zijn banden
        (820) En noch een droeven dagh voorhanden;
        Eer ’t, begenadight van een kroon,
        In ’t wit beschijn den gouden troon,
        Tot heil en troost van veele volcken.
        Het moet, vermomt met donckre wolcken
        (825) Van ballingschap, veel jaeren lang,
        Na een’ bedruckten ondergang,
        In arbeit gaende, aen ’t baeren raecken.
        Dees langsaemheit past groote zaecken.
[fol. E2r]
        Een eick, die met zijn hooft vol blaên
        (830) En bladige armen zal beslaen
        Veel gronts, veel luchts, en winterbuien
        Van oosten westen noorden zuien,
        En blixemstrael en donderkloot
        Verduuren, wort allengskens groot:
        (835) Om tegens dat gewelt te sportelen,
        Verzekert hy zyn’ voet met wortelen;
        Zyn’ rugh met pit, en hout, en bast:
        Gelijck zoo stout een’ boschreus past.
Toezang.
            ’k Zie Jakobs kinderen en knaepen
        (840) Te weide gaen, en koey en schaepen
        In schaduw van dien hoogen boom,
        By eenen wijdt vermaerden stroom,
        Vast bloemens gras en klaver scheeren.
        ’k Hoor beemden harderlieden leeren;
        (845) De fluit, aen’s harders dartlen mont.
        ’k Zie huppelen den vetten gront,
        Op het getrippel dezer vingeren,
        Die toonen door malkandren slingeren,
        Tot roem van Abrams Godt, wiens hant
        (850) Hen voerde in zulck een gastvry lant.

Continue

HET VIERDE BEDRYF.

Levi. Iudas. Simeon.

NU op den heuveltop eendrachtigh neergezeten,
    En al ’t geleden leedt met eenen dronck vergeten.
    Komt broeders, zet u aen. hier staet de disch gereet,
    Langs dit vervallen slot, met klimop groen bekleet,
[
fol. E2v]
    (855) En met een veldtapijt natuurelijck behangen.
    De breede lindeboom (de zon ga vry haer gangen,
    In ’t Oosten) noodight u in ’t grazige gestoelt,
    Met bruine schaduwen, en aengenaeme koelt,
    En koelt den leckren wijn, om ’t hart eens te verquicken.
Iu. (860) Verquick uw hart met wijn, en laet uw’ broeder sticken.
Si. Was zeght ghy, Judas?    Iu. Niet. ick spreeck geen enckel woort.
Le. Ghy zit niet zacht?    Iu. My dunckt ’k en zit niet zo ’t behoort.
Si. Koom, zet u hier. gemack is nimmer te versmaden.
Le. ’t Is meer dan ’t halve mael.    Iu. Dat hebt ghy net geraden.
Si. (865) Nu, zit ghy wel?    Iu. Ja, ja, ick zit nu wel, of schaers.
Le. Neen, zegh vry wat u deert. wat wringt uw’ voet?    Iu. de laers.
Le. Waer is ’t?    Iu. Aen ’t slincke been: of ’t zijn misschien mijn wespen.
Le. Wel ken u zelf.    Iu. Ick moet mijn’ boezem wat ontgespen,
    ’t Benaeuwt my wat om ’t hart. Nu schep ick weder lucht.
Si. (870) Tast toe. elck toef zich zelf.    Iu. Wat ’s dat? ick hoor gerucht.
Le. Ick niet.    Iu. Is ’t Joseph oock? my dunckt ich hoor hem klagen.
Si. Die windt kan dat geluidt zoo veer niet overdragen.
Le. En of hy klaeght en kermt, het blijft toch na, als veur.
Si. Wat kan het schaên, dat hy zijn misdaet wat betreur?
Le. (875) ’t Was hem geen errenst, dat hy op het touw most ryen.
Iu. Ick wert weemoedigh.    Si. Zoo, had ghy noch medelyen?
Iu. Hy sloegh zijn aenschijn zoo barmhartigh west en oost.
Si. Hy zagh naer Hebron toe, naer vader huis, om troost.
Le. Hy riep zijn’ Engel aen, den trooster aller vromen.
Si. (880) Die hem naer Dothan wees, om zoo the maet te komen?
Le. Hy dronck noch hartelijck, en laefde zyne borst.
Iu. Een hart ter doot bedroeft is altijt droogh van dorst.
Si. Wel Judas zat strax stom, nu kan hy weder spreecken.
Le. Wel wat of Judas schort? zijn oogh begint te leecken.
Iu. (885) Ay broeders, houdt uw rust, het lust my niet te wel.
Si. Leit Joseph u om ’t hart?    Le. Hoe nu, is ’t kinderspel?
    Verbly u: want wy zijn nu t’ ende van ons lyden.
Iu. ’t En past den broeder niet zich zelven te verblyden
[fol. E3r]
    In ’s broeders doot of straf. ô schrickelijck bestaen!
Le. (890) Wat spreeckt ghy binnens monts.    Iu. Ick zorgh wy zijn verraên.
Si. Ick heb den put in ’t oogh, geen mensch kan dit verraden.
Iu. En Godt heeft ons in ’t oogh, die ziet door lindebladen
    Door mergh en nieren heen. wat schuilt ’er voor Godts oogh?
Si. Laet vaeren alle zorgh: uw zorgen zien te hoogh.
Le. (895) Ay ziet eens om dien hoeck.    Iu. Wie of hier aen komt trecken?
Si. Zy kruipen langsaem voort. hoe lang of dit magh strecken?
Iu. Wat ryst ’er in de lucht een stofwolck. ziet dat volck.
Si. Ick zie geen klaer bescheit. zij trecken in een wolck.
Le. Voor wien ziet ghy hen aen?    Si. ’t Waer kunst dit juist te raeden.
Iu. (900) Ick zie kameelen:    Le. En ick ezels, zwaer gelaeden.
Si. Ick zie gewapenden. zy naecken meer en meer.
Iu. Hoe schittert daer de zon in ’t blinckende geweer.
Le. My dunkt ’k zou met der tijt wel gissing kunnen maecken.
Si. Wie zijn ’t dan?    Le. Arabiers.    Iu. ’K wil noch mijn gissing staecken,
    (905) Tot datze ons naderen.    Le. ’t Zijn Arabiers, ’t gaet vast.
    ’t Is nu de tijdt van ’t jaer.    Si. Hoe gaet het vee vermast.
    Zy zijn alree voorby de willige bosschagie.
    De ruggen buigen in, door ’t wight van hun packagie.
    Hoe plaeght de mensch het dier?    Iu. Hoe plaeght het bloet zijn bloet?
Le. (910) Wat zeght ghy, Judas? wat ontstelt u het gemoedt?
Iu. Och Joseph.    Si. Leit die noch zoo diep in ’t hart begraven?
Iu. Ick zie hoe ’t hygent vee tot ’s menschen dienst moet slaven,
    En Ioseph steent nu vast ellendiger dan ’t vee,
    Dat noch zijn voeder krijght; maer Joseph magh alree
    (915) Van honger en van dorst verteeren en versmachten.
Le. Hy heeft zijn vonnis wegh: laet vaeren die gedachten.
    Ghy quelt u te vergeefs.    Iu. Vergun my eene gaef.
Si. Wat ’s dat?    Iu. Maer dat ick hem nu opveil, om voor slaef
    Den vrecken Arabier te dienen al zijn leven;
    (920) Nadien een mager lijck toch niemant nut kan geven,
    Al bleef het schoon bedeckt. beraet u in ’t gemeen.
    Waer spanden oit om strijt de leden tegens leên.
[fol. E3v]
    Godts diepe wijsheit schiep, tot onderlinge hoeders,
    De nutste leên aen ’t lijf, als tweelingen en broeders.
    (925) Men zet alleen, uit noodt geperst, een lit van ’t lijf.
    Verschoont men dit, bedenckt, wat last wat ongerijf
    Ghy hier door kunt ontgaen: ’t zal eerst uw’ geest vernoegen,
    En vryen het gemoedt van ’t eeuwigh knaegend wroegen.
    ’t Zy verre dat ick u of my by Kain zet,
    (930) Die zich met Abels bloet zoo gruwelijck besmet.
    Hoe dootsch zagh hy ’er uit. hoe wert zijn hart gegeten
    Van binnen: och zijn hair (zoo pynight het geweten
    Den broederslaghtigen) hing altijt nat van zweet.
    Hy vloodt, en waer hy vloodt, hem docht dat Abel kreet;
    (935) En Godts gerechte wraeck den moort zat op de hielen.
    Dan zagh hy geesten, dan een nest vol slangen krielen.
    De dampen stegen dan van angst naer ’t beckeneel.
    Zijn zaet draeght noch dien vloeck. nu oordeel het verscheel
    Van broedermoorden, of van spaeren en verkoopen.
    (940) De misdaet en de straf moet altijt t’ saemen loopen,
    En blyven in besteck van billijckheit. de haet
    Op zynen hals gelaên hou dan in ’t straffen maet,
    En loope eer wat te laegh. ghy doet die deught uw’ broeder.
    Een wees verdient gena. de jongen heeft geen moeder,
    (945) En Rachel was ons moey en moeder. treckt uw hant
    Dit snoer te stijf; hoe ’t zy, ghy breeckt een’ dubblen bant;
    En breeckt dit uit, hoe ’t ga, uw onschult wort gevonden.
    Een redelijcke straf stopt alle lastermonden.
Si. Waerachtigh mannen, dat ’s niet qualijck overleit.
Le. (950) Het schijnt dat Godt ons raet op dees gelegentheit
    Te letten. zoo ghy ’t stemt, ick heb ’er gantsch niet tegen.
Si. Ick merck ghy zijt’ er al eendraghtigh toe genegen.
    Wie neemt dien last op zich?    Iu. vertrouwt ghy my dien last?
Le. Wel Judas, ga voort heen, want zy genaecken vast.
Iu. (955) Zo zet hem eerst op prijs.    Si. dat volck valt scharp in ’t dingen.
Le. Het eerste bodt is ’t best.    Si. ja laet den Droomer springen.


[fol. E4r]
Ioseph.
OCh Ruben, gaet uw aenschijn voor my schuil?
    Magh mijn gekerm tot Godt en u niet baeten?
        En worde ick dus, in dezen naeren kuil,
    (960) Van Godt en u en yeder een verlaeten?
        Ick stick in slijm, en hijgh vast naer de lucht,
    En zie van veer den heldren hemel blincken,
        Die speelt moy weêr, en hoort naer geen gezucht:
    Hy drijft om hoogh, maer Joseph magh verzincken.
        (965) De putgalm volght op rijm mijn’ lesten tarm,
    En schijnt beweeght mijn klaghten naer te smeecken:
        Dat ’s al mijn troost en tijtverdrijf, ocharm.
    Mijn keel wort heesch, en naulix kan ick spreeken.
        ’k Bedanck den galm, de galm my wederom.
    (970) Ick klaegh’ myn’ noodt. hy antwoort vol medoogen:
        Maer Ruben zwijght, als spraeckeloos en stom,
    Hy blijft vast uit, ick klaegh mijn’ rouw myne oogen.
        Och Ruben, koom, en zalf mijn diepe smart.
    Ich kaeuw een vrucht vol dootelijcke korlen.
        (975) Och Ruben, koom, verlicht mijn angstigh hart.
    Ick hoor gerucht. wat of hier op komt borlen?


Vrachtmeester.
HIer rust ick uit het stof, van zon en hitte vry,
    In deze hegh, tot dat de voortoght raeck voorby.
    Gaet knaepen, zeght dat zy een weinigh harder dryven.
    (980) Men zal een mijl van hier te middagh leggen blyven,
    Tot dat de dagh verkoele, en dan tot middernacht
    Weêr spoeden onze reis, met d’ aengenome vracht.
    Dees wilde woeste hey kent dieren nochte menschen.
    Men zou, om schaduw, zelf ’t gewenschte licht verwenschen:
    (985) Maer wie genaeckt dien put? dit schijnt een ander man:
    ’t Gelijckt een’ vreemdeling, en geen’ uit Kanaän.
[fol. E4v]
    Indien by water put, om zich of ’t vee te drencken,
    My lust een versche dronck: ick wil den harder wencken.


Iudas. Vrachtmeester.
GEluck mijn heer, geluck, op uwen verren toght.
Vra. (990) Wy jaegen ’t vast: gaf Godt of ’t ons gebeuren moght.
    Maer ’t beurde meer dan eens, dat my die haes ontglipte.
Iu. Waer leit de reis, mijn heer?    Vra. Wy trecken naer Egypte
    Van Galaad recht door, met ezel en kameel,
    Gelaên met balssem myrrhe en kruiden en kanneel.
    (995) Wat zoeckt ghy by dien put? wy zijn wat moe geronnen.
    My luste wel een dronk.    Iu. Aen geen zy springen bronnen,
    Indien de dorst u quelt: dees groene put is droogh.
Vra. Ick rust een poos, en heb van hier mijn volck in ’t oogh.
    Mijn dorst lijdt nog geen’ last. men zal den last haest breecken,
    (1000) Eer noch de middaghzon op ’t hooft begin te steecken.
    Maar luister naer dien put. wat wil dat droef gezucht?
Iu. Daer leit een jonge slaef, die huilt, en maeckt gerucht.
    Hy heeft het wat verkerft, en zich wat wulpsch verloopen.
Vra. Is hy u veil?    Iu. O ja.    Vra. Laet zien, ick wil hem koopen.
Iu. (1005) Ick zal hem by dit touw doen stygen uit den put.
    Een ander heerschap waer den jongen wel zoo nut.
    Daer hangt de koort. nu stijgh, nu jongen, stijgh naer boven.
    Hy klimt, hy klimt. men mag hem passelijck gelooven:
    De pols is niet als ’t hart: zijn gront wort niet getast.
Vra. (1010) Aen veinzen is zomwijl gewin en voordeel vast.
Iu. Daer komt de knaep. spring af. hy dient wat onderwezen.
    Ick zal hem eerst alleen een luttel gaen belezen.


Iudas. Vrachtmeester.
Io. Och Judas, zijt ghy daer? erbarm u over my.
Iu. Koom herwaert, ga met my een luttel aen d’ een zy.
    (1015) Wat billijcke oirzaeck ghy uw’ broed’ren hebt gegeven,
    Valt nu te lang. in ’t kort, danck my, die u het leven
[fol. F1r]
    Verbiddende, dat schencke en aenbie tot een gaef,
    Mits dat men u terstont verkoope en veil voor slaef,
    Aen dezen Arabier; dies draegh uw straf geduldigh.
Io. (1020) Mijn broeder, ich ben u, naest Godt, mijn leven schuldigh:
    Maer dienstbaerheit valt hardt. wat gaet my leider aen!
Iu. Noch harder valt de doot, die kunt ghy dus ontgaen.
    Dit ’s eenigh middel. zie de broeders ons bespieden
    Van dezen heuveltop: ghy kunt het niet ontvlieden;
    (1025) Dies hou u stil en vroom, noch met de broeders niet.
Io. Och Ruben, Ruben, och. ô Godt, die alles ziet.
Iu. Ick veil u dezen slaef, maer wil dit eerst bespreecken;
    Ick stoot hem met den voet.    Vra. Zo dient hy naeu doorkeken.
Iu. Koom herwaert.    Vra. Wilt ghy wel veranderen van heer?
Io. (1030) Mijn heer, ick heb geen’ wil.    Vra. Bedaer wat. schrey niet meer,
    Steeck uit den rechten arm. nu buigh dien aen de schouder.
    Nu met den slincken arm. hoe out zijt ghy?    Io. Niet ouder
    Dan zestien jaer.    Vra. Nu gaep. ick zie noch jongk gebit.
    De tanden staen zeer net, en melck is niet zoo wit.
    (1035) Ga loop eens heen en weêr.    Iu. Nu wacker zonder weigeren.
Vra. Nu spring eens in de lucht. hy kan noch luchtigh steigeren.
    Als spels genoegh. koom hier, lang my uw rechte hant.
Iu. Ghy Arabiers hebt meest van hantbezien verstant,
    En ziel al ’s menschen heil en ramp van verre komen.
Vra. (1040) Wat kunsten kan hy toch?    Iu. Die knaep kan geestig droomen.
Vra. Dat kan niet yeder een: dit komt al meê te sta.
Iu. De Vrachtheer zie te deegh, dat doet den koop geen scha.
Vra. Nu zet den knaep op prijs, my lust niet lang te dingen.
Iu. Waer voor gevalt hy u?    Vra. Voor tien paer zilverlingen.
Iu. (1045) ’t Is koop.    Vra. Zo dra? ghy vreest of ick my weêr bedocht.
Iu. Hy dient u meer dan ons.    Io. Helaes! ick ben verkocht.
Iu. Loop ginder aen een zy. wat dunckt u van dien jongen?
Vra. Recht uit, hy staet my aen. had ghy wat hardt gedrongen,
    En hem vry dier gelooft, die knaep waer echter mijn.
    (1050) Indien ick spreecken zou, naer uiterlijcken schijn;
[fol. F1v]
    Dat zwinxel heeft niet slaefs, maer meldt een’ welgeboren.
    Zoo ick de hant geloof, hem schijnt wat groots beschoren.
    Die winckbraeu voeght geen’ slaef, maer eer een’ man van staet,
    ’k Verzwijgh al ’t overigh: ’t is mislijck hoe ’t beslaet.
    (1055) De Godtheit ziet het hart, de mensch den schijn van buiten.
    Men kan uit gissingen niet vast noch zeker sluiten.
Iu. Ick zal ’t bekennen, nu het zoo te passe koomt.
    ’t Is al van heerschappy dat deze jongen droomt:
    Dit baert afkeerigheit. hy magh noch beter leeren,
    (1060) En beter onder vreemde, als binnelantsche heeren.
    Al had ick schoon berouw, ick wensch u veel geluck.
Vra. Koom herwaert.    Iu. Nu gedult, en buigh u onder ’t juck.
    Gehoorzaem dezen heer, en luister vry wat sneller.
Vra. Ia reken dat ghy dient een’ rechten Ismaëller.
        Ios. (1065) Och Ismaëller, nu mijn lot
            My onder ’t lastigh juck leert zuchten
                Om troost en hulp tot Abrams Godt;
            Gedenck hoe Ismaël most vlughten
                Met Agar, dwars door ’t gloeiend zant,
            (1070) Zoo wijdt uit aller menschen oogen,
                Daer kint en moeder waer door brant
            Versmacht, indien het mededoogen
                Des Engels, in die zwoele zon
            Haer bey niet had te recht gewezen,
                (1075) En met een koele en versche bron
            Het moeders hart en ’t kint genezen
                Van dorst, veel feller dan de doot:
            Weest zoo een Engel en behoeder
                Van my, die, op mijn moeders schoot,
            (1080) En aen de borst der lieve moeder,
                Verstreckte een lieve waerde vrucht,
            Niet min als Ismaël de zyne;
                Toen zy, vermoeit en afgezucht,
            In dorre dorstige woestyne,
[fol. F2r]
                (1085) Hem leide in schaduw van de blaên,
            En riep, een booghscheut afgeweken,
                Godt zelf al heesch om bystant aen,
            En kreet: wie kan dat hart zien breecken?
                Waer op een trooster neergedaelt
            (1090) Beloofde hare spruit te zegenen,
                Die nu zoo breet den adem haelt.
            Zoo moet u heil op wegh bejegenen.
                Zoo zegen Godt uw’ langen toght,
            Als ghy voortaen een’ vrygeboren,
                (1095) Onschuldighlijck voor slaef verkocht
            Zult handlen, zonder wraeck of toren.
                Och Ismaëller, druck my zacht,
                Gelijck een telgh van uw geslacht.
Vra. Naer u geboorte staet my wyders niet te vragen,
    (1100) Ghy zijt dan vry of slaef: voortaen moet ghy u dragen,
    Gelijck een’ eygen slaef en een’ verkochten past.
    Komt knaepen, vleugelt hem, en bint zijn armen vast.
    Ghy kunt uw lyden veel vermindren of vermeeren:
    Waer goede slaeven zijn, daer vint men goede heeren:
    (1105) Zoo knecht zoo meester, dies stel u gewilligh in.
Iu. Leef lang, en hou u vroom.    Io. Och vader, Benjamin.
    Och Ruben, Ruben och.    Iu. Nu leer u wat bedwingen.
    Geluck met dezen knaep.    Vra. Ghy met dees zilverlingen.
Iu. Geluck op uwen toght.    Vra. Dat neem ick altijt an.
Iu. (1110) Helaes, hoe kruipt mijn bloet, daer het niet gaen en kan.
    Hoe deerlijck ziet hy om, zoo nat en root bekreten.
    Ick doe ’t om beters wil, ’t en werd my niet geweten.


Rey van Engelen.

Zang.
    ARabië, ghy stoft zoo hoogh
        Op uw geluck, gelijck uw boogh
[fol. F2v]
        (1115) Van onder, dat het snort en kraeckt,
        Den arent in de veeren raeckt,
        Op ’t allerveilighst van zijn vlught,
        In uw met geur doortrocke locht;
        Waer door uw fiere Phenix zweeft;
        (1120) Om wien ghy in festoenen weeft:
        Mijn Vogel zagh noit wederga.
        Ghy roemt: Godt schonck u dees gena,
        Om dat uw volck zijn’ oirsprong nam
        Uit dien befaemden Abraham,
        (1125) Die oostwaert stuurde naer de zon
        Zijn zonen, dien hy teelde en won
        By Agar, en by Kethura;
        Wier bloet noch groeit in Isax scha,
        En lachende in ’s Hebreeus verdriet,
        (1130) Heeft gading in al ’t geen het ziet.
        Zwijgh Ismaël, zwijgh Madian
        Van roem, die luttel baten kan.
        Zwijgh Arabier, dit ’s ’t oude liedt.
        Den rechten Phenix kent ghy niet.
        (1135) Hy is het niet, die nesten bouwt
        In uw gezegent myrtewout,
        Daer ghy kanneele vieren stoockt,
        En alle leckernyen koockt.
Tegenzang.
        Ick hael mijn Vogels roem in top.
        (1140) Hy voert op zijn’ gekruifden kop
        Om wien een glans zijn straelen spreit)
        En heldre star. de majesteit
        Ziet hem ten klaren oogen uit.
        De goude halsbant hanght en sluit
        (1145) Om zynen geschakeerden hals;
        Een rechte zonnespiegel, als
[fol. F3r]
        De zon zich blint ziet in dien gloet.
        Natuur heeft met haer eigen bloet
        Zijn wiecken kostelijck bekladt;
        (1150) Trots purper, trots schaerlaken, dat
        Den koning of aertspriester kleet.
        De blaeuwe staert, zoo lang, zoo breet,
        Hangt geborduurt met roos by roos.
        Robynen schittren op turkois.
        (1155) Aldus, gevoedt van hemelsch vier,
        En zon en daeuw, bereickt mijn dier
        Zoo menige eeuw van hondert jaer,
        Tot dat het smelt op ’t zonautaer,
        En uit zijn asch een jonge zwelt,
        (1160) Die ’t vaderlijcke lijck bestelt
        Ten grave, met een staci van
        Meer voglen, als ick schildren kan.
        Waer vint men vogel in een Rijck,
        Die mynen Vogel zy gelijck?
Toezang.
        (1165) O blinde Arabers, waert ghy wijs,
        Ghy hebt, voor een’ geringen prijs,
        Den Phenix, ’t puick van uw geslacht,
        Terstont gekregen in uw maght;
        Den rechten Phenix, die gewis
        (1170) Veel schooner dan uw vogel is.
        Een Phenix, dien de Haet en Nijdt
        Met sporen stoot, verpickt en bijt.
        Ghy voert dien onbekenden schat
        Naer Memphis, en naer Zonnestat,
        (1175) Door eene wolck van zant en stof:
        Daer zal men, in dat prachtigh hof,
        Wiens naeldepunt Godts hof beschiet,
        Zien, hoe de Nijl, de grooete vliet,
[fol. F3v]
        Die leven uit zijn pennen zuight)
        (1180) De kroon met zeven tacken buight
        Voor zyne Godtheit, voor zijn hooft,
        ’t Welck aller wyzen glans verdooft.
        Daer zal hy sterven, droef beweent;
        Zijn dubbele afkomst, ’t vroom gebeent
        (1185) Met myrrhe en stercken balsemgeur
        Gebalsemt deur en weder deur,
        Geleit met een ontelbaer heir)
        Vervoeren droogh door stroom en meir;
        Op dat het ruste in ’t eerlijck graf,
        (1190) Op ’t lant, dat hem zijn vader gaf.

Continue

HET VIJFDE BEDRYF.

Ruben.

DE Madianners slaen, in d’ omgelege vlecken,
    Hun leger. och hoe lang viel my dat langsaem trecken.
    De middaghzon, die uit het toppunt nu recht neêr
    Op ’t hooft steeckt, gloeit als vier, en lijdt geen schaduw meer.
    (1195) Nu hoop ick rust dees hey beschut voor alle kommer.
    Elck wijckt de hitte, of slaept, gedeckt van koele lommer.
    ’k Verneem de broeders niet, noch mensch, noch mensgelijck,
    Waer ick mijn oogen draey. ô Godt, der vromen wijck,
    Sterck Ruben, zegen hem, laet dezen toght gelucken;
    (1200) Dat hy zijn’ broeder magh den muil des doots ontrucken,
    Met deze koorde. ô Godt, neem Joseph in uw schut.
    Van blyschap springt mijn hart, in Godts naem, naer den put.
    Maer Ruben, zie wel toe, en spreeck bedeest, en zachter.
    Doorsnuffel dit gewest: misschien schuilt yemant achter
    (1205) Die kreupelbosch: zie toe. hoe vrees ick voor gevaer.
    ’k Verneem ’er niets, Godt lof. ’tgaet wel, de baen is klaer.
[
fol. F4v]
    Daer hangt het touw wel vast. laet schieten naer beneden.
    Op Joseph, klim, ’t is tijt.hoe siddren al mijn leden.
    ’k En hoor geen stem. wat raet? of ick wat luider riep?
    (1210) Hy viel misschien in slaep van ’t schreien, en ’t is diep.
    Nu broeder, klim, ’t wort tijt. zy moghten ons betrapen.
    Op broeder, op ’t wort tijt. Godt hoede ons voor zulck slapen.
    Mijn broeder, broeder, hoor. hy slaept zoo zwaer als loot.
    Mijn liefste broeder hoor. och Joseph is al doot:
    (1215) Hy slaept den langen slaep: ick geef den moedt verloren:
    Want niemant slaept zoo vast, of most dat roepen hooren;
    En schreeuw ick hemelhoogh, mijn stem magh my verraên.
    Helaes, waer bergh ick my? och wat gaet Ruben aen?
    Ick heb dat kint verzuimt: het zat te lang gevangen.
    (1220) Wie weet, of niet vergif van padden of van slangen,
    Den jongen heb verstickt, in slijm en boozen stanck.
    Och wroeght u ’t hart niet? ja het moet mijn leven langk
    My wroegen. zal ick gaen dien ouden man bedroeven,
    Met zulck een leide mare? ick wil van alles proeven,
    (1225) En daelen in dien kuil, en gruwelijcken schoot;
    Op dat ick Joseph visch, ’t zy levendigh of doot.
    Mijn Godt, waer leit mijn broêr? mijn Godt, ick scheur mijn kleeren.
    Mijn Godt, waer dwaelt mijn broêr? komt wolven leeuwen beeren,
    Spalckt op, spalckt op uw keel, en vreesselijcken mont.
    (1230) Verslint den broeder vry, die eerst zijn’ broêr verslont.
    Verzaet u met dit lijf, in holen en speloncken.
    Drinkt Rubens bloet: hy heeft zijn broeders bloet gedroncken.
    Maer och ghy dieren, och ghy hoort niet eens naer my.
    De wildernissen zijn medoogener als wy:
    (1235) Zy sparen menschen: zy verschoonen zelf het leven
    Der menschen, die ’t gediert den naem van dieren geven,
    En die zelfs dieren zijn, en tigers in den aert.
    Komt broeders, dempt den put: ick ben de zon niet waert.
    De zon magh zulck een’ vloeck noch ondier niet beschynen.
    (1240) Het gras en loof verdort, de blyde bloemen quynen,
[fol. F4v]
    Waer ick mijn’ adem hael: of legh ick in den kuil?
    Of heeft een luipert my gegrepen in zijn’ muil?
    O tiger, bijt niet toe: ick ben niet waert te sterven,
    Noch tot een graf uw’ buick uw ingewanden t’ erven.
    (1245) Waer ben ick? schijnt de zon? of schijnt de bleecke maen?
    Nu sterf. neen, sterf noch niet: ghy moet noch dwaelen gaen,
    Gaen zien, waer Joseph dwael, waer Joseph zy gebleven:
    Of zyliên hem of Cham en Amor broght om ’t leven.
    ’t Hebreeusch geslacht heeft toch hun’ haet met recht verdient,
    (1250) En naulix, in al ’t lant, een eenigh mensch te vrient.
    Wat toef ick hier? ’t is tijdt. ick moet naer boven steigeren.
    O zon, ghy deist met recht, en schijnt my ’t licht te weigeren:
    Ja weiger my uw’ glans: keer van my ’t heiligh licht,
    Eer ick uw zuiverheit bevleck met mijn gezicht.
    (1255) Mijn oogen schemeren: ick tast gelijck de blinden.
    Nu Ruben, sla dat op, of ghy den wegh kost vinden.
    Och broeders, hebtghe u oock, na mijn vertreck, bedocht,
    Hem uit den put gehaelt, en stil om als gebroght?


Simeon. Iudas.
Si. Al dier genoegh verkocht, hier al geen haen na kraeien.
Iu. (1260) Indien ’t gelucken wil, dat wy den huisvooght paeien.
Si. Vertrouw dat Levi toe: hy is doortrapt en kloek.
Iu. De logen hoeft veel schijns: zy lijdt geen onderzoeck.
Si. Men spreecke uit eenen mont, zoo zal het elck gelooven.
Iu. Behalven een, die ’t ziet, het alziende oogh, daer boven.
Si. (1265) Die zeit het niemant voort. Godt zwijght, indien ghy zwijght.
Iu. Van binnen zit ’er een, die het gemoedt betijght.
Si. Hier is geen bloet gestort, hoe zou ’t gemoedt ons wroegen?
Iu. ’t Verkoopen van zijn bloet baert smart, en ongenoegen.
Si. Hy wert voor slaef verkocht, die ons voor slaven scheldt.
Iu. (1270) Wy stonden onder hem, noch onder zijn gewelt.
Si. Te grooter dwaesheit was ’t, van heerschappy te droomen.
Iu. ’t Is bloode suffers werck, voor yemants droom te schroomen.
[fol. G1r]
Si. Zijn ’t suffers, die den slagh van verre komen zien?
Iu. ’t Is hackelijck te raên, wat namaels zal geschien.
Si. (1275) Het allerzekerste is ’t gevreesde quaet te keeren.
Iu. Ervarentheit en tijdt den mensch veel dingen leeren.
Si. ’t Is wel geleert, wanneer men ’t juck hebbe aen den hals.
Iu. Zegh wat van droomen na: nu ziet ghy ’t, zy zijn valsch.
Si. Dank hebbe ons wackerheit, die ’t schut daer voor kon schieten.
Iu. (1280) Leedt vader slechs geen last, het zou my min verdrieten.
Si. Dat ’s voor een dagh of tien: het slimste is in ’t begin.
Iu. Die jongen stont te diep geprent in vader zin.
Si. Dat bleeck maer al te klaer, dat heeft den knecht bedurven.
Iu. Hy heeft het tegens ons, wy tegens Godt verkurven.
Si. (1285) Wat scheelt het, hoe men leef, het zy als knecht of heer?
Iu. Treck Josephs schoenen aen, en roep den jongen weêr
Si. De jongsten allerlichtst tot dat gebit gewennen.
Iu. Men leert met ongemack aldus den breidel kennen.
Si. En oock zijn eige kracht: zoo gaet men aen de hant.
Iu. (1290) Zoo wijdt van vaders huis, en in een ander lant.
Si. Hy kon met rust en vrede in vaders huis niet duuren.
Iu. Men had hem best bestelt by yemant van ons buuren.
Si. Het maeghschap buurt van veer veel beter dan naby.
Iu. Een yeder had zijn huis en zijn verkeering vry.
Si. (1295) Die dartle droomer reet zijn’ vader op de schouders.
Iu. Is ’t vreemt? het hart van ’t kint heeft treck tot huis en ouders.
Si. Hy hou dien treck, en blijf veel mylen van den haert.
Iu. Zoo dit verkoopen niet veel mylen onrust baert.
Si. d’ Onnoosle Benjamin magh nu den ouden streelen.
Iu. (1300) Dees wonde in d’ oude borst wil traegh of nimmer heelen.
Si. Of hy met Joseph speele, of Benjamin, dat ’s een.
Iu. Zijn’ broêr gelijck als uit zijn aengezicht gesneên.
Si. Hy zy hem ongelijck in aert natuur en zeden.
Iu. Ontwetend heeft dat wicht een groot verlies geleden.
Si. (1305) Het groeie in deughden op, en vrees geen ongelijck.
Iu. Zijn volle broeder was hem d’ allerwiste wijck.
[fol. G1v]
Si. Hy vint noch heuls genoegh aen zoo veel trouwe broeders.
Iu. Uit eenen vader wel, maer uit verscheide moeders.
Si. Wel Judas, wie komt hier? ick hoor een droeve stem.
Iu. (1310) Dat ’s Ruben. och hy komt, en drie paer broêrs met hem.
    Wat raet? nu vrees ik ’t al, oock zelfs ons stomme kudden.
Si. Het schijnt hy heeft berouw, en komt zijn’ krop uitschudden.


Ruben. Simeon. Iudas.
OCh Broeders, spreeckt toch: leeft het kint, of is het heen?
    Ten minste toont my ’t lijck, op dat ick ’t noch beween,
    (1315) En weenende verzacht het snerpen van den rouwe.
    Gunt Ruben dezen troost, dat hy het kint aenschouwe,
    ’t Zy levendigh of doot. de doot versmoor den haet:
    Het lijck blyve onbenijt. of heeft die spruit den smaet
    Des doots noch niet bezuurt, waer is zy dan gevaeren?
    (1320) Ontziet men my dit stuck, zoo ’t leit, noch t’ openbaeren?
    Och Broeders, spreeckt recht uit, en helpt my uit den dut.
    Och zeght, waer Joseph bleef.    Si. Hy droomt vast in den put.
Ru. ’k Heb overal gezocht, maer nergens hem gevonden.
Si. Hebt ghy uw handen zelf dan aen den knecht geschonden?
Ru. (1325) ’k Vernam den jongen niet, in dien verloeckten kuil.
Si. Zijt ghy daer in gedaelt?    Ru. Ghy ziet, ick ben noch vuil.
Si. Zoo leght ghy toe, om al den handel te bederven.
Ru. ’k Verhoopte ’t kint noch eens te troosten voor zijn sterven.
Si. Zegh liever heimelijck te redden in den noodt.
Ru. (1330) Och toont my Joseph toch, ’t zy levendigh of doot.
Si. Verraeder van uw broêrs, dat zou u ’t leven gelden.
Ru. Het gelde oock wat het wil, men moet my Joseph melden.
Si. Al wie van Joseph rept, zal Josephs gangen gaen.
Ru. Het ga zoo ’t wil. dit komt op d’ eerstgeboren aen.
Si. (1335) Ghy hebt zijn doot bestemt. waer toe dit ydel kermen?
Ru. Ick stemde tot den put, om ’t leven te beschermen.
Si. Beschermer van uw broêr, nu schijnt ghy bijster vroom.
Ru. Och broeders, spreeckt recht uit, en helpt my uit den droom.
[fol. G2r]
Iu. Nu Ruben, zijt gerust: ick zweer, hy is in ’t leven.
Ru. (1340) Leeft Ioseph? Godt zy lof. waer is dan ’t kint gebleven?
Iu. Getroost u, dat hy leef, met eens genoegh gezeit.
Ru. Zal ick my troosten, geef my kort en klaer bescheit.
Iu. ’k Verkocht hem Ismaël, om twintigh zilverlingen.
Ru. O bloetgelt, zoo vervloeckt als handen oit ontfingen.
    (1345) Rampzalige, wat vloeck heeft u zoo veer gebroght?
    Uw’ vromen broêr voor slaef erfvyanden verkocht,
    En wilden, die, om roof, een roovers oorlogh voeren?
    Maer ’k zey best tammen: want zy vangen en beloeren
    Uitheemschen; wy ons bloet en huisgenoot en maegh:
    (1350) Op dat heel Syrien, en yeder een, gewaegh
    Van zulck een koopmanschap, indien ’t kome uit te breecken.
    De wyde werelt, die zoo loflijck weet te spreecken
    Van onzer vaderen godvruchtigheit, wil haest
    Dit gruwlijck schellemstuck der zonen al verbaest
    (1355) Vervloecken; als de druck des jongens hart doorsnyde;
    Wanneer hy Hebron laet aen zyne slincke zyde,
    In ’t reizen, langs die droeve en harde en slaefsche baen,
    En koom zijn aengezicht naer vaders huis te slaen.
    Och Ruben, vlie, en koom niet onder vaders oogen,
    (1360) Dat ghy zijn tranen ziet: maer niemant zalze droogen,
    Als d’ afgeleefde dorre en aengevochten man
    Die tyding hoorende, van druck niet schreien kan.
    Och vaders vloeck wil my eerst springen voor de schenen.
    Zal hy ons wreetheit of zijn slaverny bestenen,
    (1365) Of alle beide, en welck van bey dan allereerst?
    Wie naeckt hem allerdichtst? wie houdt zich allerveerst?
    Och Judas, kon ick u een’ broedermoort vertrouwen?
    Waer zal ick heen? ô wrock, wat quaet hebt ghy gebrouwen!
Si. Heeft Judas in uw oogh zoo grootelijx misdaen?
    (1370) Ghy zelf hebt tot dien put om beters wil geraên,
    En hy tot dezen koop. het wulpsche bloet moet leeren.
    Die t’ huis niet harden kan, gehoorzaem vreemde heeren.
[fol. G2v]
Ru. Och Rachels zoon, ô vrucht van dat godtvruchtigh bedt,
    Eens in den put gedaelt, en eens op prijs gezet,
    (1375) Op eenen zelven dagh, van zoo veel broedren t’ samen;
    Waer bergh ick ’t hooft van schaemte? ick moet my eewigh schamen.
Si. Ja schaem u, om uw moêr, als ’t uitvalt zoo bekaeit;
    Als ghy zoo schaemteloos op vaders acket zaeit,
    En ploeght, en eerloos mengt het kroost van zoon en vader.
Iu. (1380) Ick bid u, houdt gemack: dit dient vooral niet nader.
Si. Een eerelijck gezel, hy wort van schaemte root,
    Met zijn godvruchtigh bedde, en in zijn Bilhaes schoot.
Ru. Kan Dan en Napthali dat lasteren verdraegen?
Iu. Mijn broeders, houdt gemack: hier wil al ’t lant af waegen
    (1385) Hoe stil ick dit gevecht? om Godts wil, zwijght toch stil.
Si. Die ’t al wil zeggen, hoor dat hy niet hooren wil.
Iu. Dit veldtkrackeel zou lich ’t verborgen stuck ontdecken.
Ru. Ick ty naer d’ Arabiers, die in de naeste vlecken
    Zich neerslaen; mogelijck verlos ick Joseph weêr:
Si. (1390) Bloetschender, hou uw rust, of andersins, ick zweer.
Ru. Waer ben ick, onder broêrs, of broedermoordenaeren?
Iu. Ick bidde u, Ruben, rust, en laet dit schelden vaeren.
Ru. Ick heb mijn broêr belooft te troosten: laet my gaen.
Iu. Hy riep u by uw’ naem, en zagh vast stewaert aen.
Ru. (1395) O Joseph, zaeght ghy noch naer Ruben, om t’ ontvlieden?
Iu. Ick kon niet dencken, wat dat roepen wou bedieden.
Ru. Hy bouwde te vergeefs op Rubens looze trouw.
Iu. Mijn waerde broeder, rust, en maetigh uwen rouw,
    En schick u naer den tijdt: ghy ziet, hoe ’t staet geschoren.
    (1400) Ick geef den moedt, zoo lang hy leeft, noch niet verloren.
    De jonge slyte een wijl zijn jeught in slaverny.
    Een slaef raeckt licht, door ’t een of ’t ander middel vry:
    Indien hy ’t juck ontloope, en eens te lande uit raecke:
    Of treffe een goede luim, dat hem de meester slaecke:
    (1405) En menigh slaef, gezet in heerelijck bewint,
    Verdoofde zelf ’t geluck van ’t welgeboren kint.
[fol. G3r]
    Wie weet waer Iosephs heil en welvaert zy gelegen.
    Het hangt veel aen ’t geluck: dies zet u hier niet tegen,
    Noch wick het niet te zwaer, dat beter kan beslaen.
    (1410) Het radt draeit wonderlijck: maer Levi komt hier aen.


Levi. Ruben. Iudas.
Le. Ick ben een’ Bock geslacht, om ’t stuck een verf te geven.
    Nu met dit laeuwe bloet dien rock met kunst bewreven,
    En hier en daer besprengt, en dan door ’t stof gesleurt,
    En met de hant en tant gereten en gescheurt;
    (1415) Gelijck of eenigh wildt den jongen had verbeten.
Ru. Wat zie ick, Iosephs rock?    Le. Nu, niet te luidt gekreten.
Ru. Och Levi, gun my, dat ick mijn verlangen blusch,
    Dien lieven rock omhelze, en noch voor ’t leste eens kus;
    Nadien my Iosephs mont noch aenschijn magh gebeuren.
Iu. (1420) Nu broeder, geef hem ’t kleet, en vry zijn zadt van treuren.
    Ru. O pluim, waer in het duifken stack,
        ’t Welck wreede havicken vervoerden,
            Terwijl het my aen hart ontbrack,
        En Haet en Nijt hun aes beloerden.
            (1425) O rock, ô vaderlijck geschenck,
        U zal ick nacht en dagh omarmen,
            Als ’t hart in droeven tranen drenck.
        U zal ick in mijn bed verwarmen.
            ’K zal afgezucht, door al ’t geklagh,
        (1430) Met u al mymerende spreecken,
            Gelijck of Ioseph by my lagh:
        En ’t elckens, als mijn oogen leken,
            Zal ick haer wisschen met uw wol.
        O wol, ô vacht, die ’t lam bedeckte,
            (1435) Het welck ick blaten hoorde in ’t hol,
        Dat zyne onnoosle traenen leckte;
            Dat op zijn blaeten antwoort gaf,
        Toen Godt en alle harders zwegen.
[fol. G3v]
            Och Ruben, ghy verdient een straf,
        (1440) Die ’t grootste schelmstuck op kan wegen.
            ’t Onschuldigh kint hebt ghy verdaen,
        En in dien jammerpoel gestooten.
            Dien ouden man gingt ghy verraên,
        En van zijn beste pant ontblooten.
            (1445) O heiligh ô onschuldigh kleet!
        Men recke en pynige al mijn leden.
            Geen slagh van sterven zy te wreet:
        Voor my, een ondier zonder reden.
            Och Vader, Ruben is dat wildt,
        (1450) Van ’t welck uw Joseph were verslonden.
            Hy heeft uw hartebloet gespilt.
        Uw eige zonen zijn de honden,
            Die ’t hart, in ’t wilde woeste veldt,
        Vervolghden, met hun bitse becken.
            (1455) Geloof niet wat men u vertelt;
        Hoe wy ’t verbloemen, of bedecken.
            Onnoozel kleet, onnoosle rock,
            Och wat al jammers broet een wrock.
Le. Geef hier dat kleet: ick zal ’t bekladden, stuckwijs boorden.
    (1460) Besprengkelen met kunst.    Iu. Nu geef het zonder woorden.
Le. Dit bloet verstreck schoon root, mijn vinger een penseel.
    Zoo tart ick zelf Natuur, en ’t geestighste panneel.
    Hier moet ick ’t sprengkelen, daer dick, daer dunner smetten;
    Hier scheuren, sleepen; daer mijn scherpe tanden zetten;
    (1465) Zoo slingeren door ’t slijck, en trappen ’t met den voet,
    Zoo ’t zant vermengelen en slijck door een, en ’t bloet.
    Wien zou men met dien rock aldus in slaep niet wiegen?
Ru. Eerst broedermoorden, dan den vader noch bedriegen.
    Welck een afgrijslijckheit! ontzien wy schant noch straf?
    (1470) Och eerst onschuldigh kleet, nu lijckkleet, over graf
    En lijck des ouden mans, ghy wort nu mede schuldigh,
    Ja schuldiger dan wy.    Iu. Nu broeder, zijt geduldigh.
[fol. G4r]
Le. Indien ghy zwijght, als wy, men kan niet quaets vermoên.
Ru. Wat al blancketsel heeft een schellemstuck van doen?
    (1475) Men hoeft veel logens, om een logen te bewimpelen.
    Bedriegers, gaet bedrieght de harsselooze simpelen,
    En kleene kinders, maer geen’ man, die harssens heeft.
    ’t Verraet ons al wat leeft, en al wat niet en leeft.
    De putgalm baeuwt ons na. de heggen krygen tongen,
    (1480) De nesten ooren. hoort, hoe piepen oude en jongen.
    Het veldt heeft oogen. het geboomte sla dit ga.
Le. Ghy zorght en vreest te vroegh.    Ru. Te vroegh niet, maer te spa.
    Men paeit zoo licht geen’ man, die pit heeft achter d’ ooren.
    Dat mooght ghy zien, wanneer men ’t schelmstuk naer zal sporen;
    (1485) De broeders, hooft voor hooft, bezonder ondervraegh;
    Op uw gebaeren let; hoe zich een yeder draegh;
    Doorsnuffle plaets en tijdt; bespiede, of wy verschelen.
    Het moorden is geen kunst, maer kunst een’ moort te heelen;
    Uit eenen mont gelijck te stemmen overeen.
    (1490) Oock kan men bockenbloet van ’s menschen onderscheên,
    Door reuck, of kleur, of smaeck, en wat wy nu niet droomen:
    Of oock het kint de rock van yemant zy ontnomen;
    Of eenigh wildt ontrent die wildernissen waert.
    Ick raes van ongedult.    Le. Het kleet is nu geklaert.
    (1495) Koom Iudas, lang my ’t geldt.    Ru. O schrickelijcke dingen!
Le. Ick tel ’er twintigh, dat ’s voor elck twee zilverlingen.
    Daer broeders, elck een paer.    Ru. Wat zie ick met gedult?
Le. Nu Ruben, neem uw deel: het zilver heeft geen schult.
Iu. Nu Ruben, neem het gelt?    Ru. Zou ick mijn handen schenden
    (1500) Aen dat vervloeckte geldt?    Le. Hoe zal dit spel noch enden?
    Hou vast: aenvaert uw deel. wy deelen in ’t gelijck.
Ru. O bloetgeldt, het zy veer, dat ick noch winning strijck
    Uit broederlijck verlies: geen geldt zal my bevlecken.
Le. Zie toe, en wacht u wel ’t verborgen stuck t’ ontdecken,
    (1505) Met dees beteutertheit: ghy zijt ’er mede aen vast;
    Dies draegh, als billijck is, met ons gelijcken last.
[fol. G4v]
Ru. Hy draege alleen dien last, die raet gaf tot verkoopen.
Le. Ghy doemde hem ten put: hebt ghy u niet verloopen?
Ru. Helaes, om beters wil.    Le. ’t zy put, ’t zy koop, tast aen.
    (1510) Wy zijn al even schoon: elck eeft zijn best gedaen.
Ru. Mijn handen sidderen. waer toe worde ick gedrongen?
    Och moortgelt, och ghy maeckt my schuldig aen dien jongen,
    Mijn broêr.    Le. Een’ halven broêr, en slechs van vaders zy.
    Gebroeders, zet u hier, op eene lange ry,
    (1515) En reick my elck uw hant, dat niemants mont zal roeren
    Noch reppen van dit werck, maer helpen ’t voort volvoeren,
    Op halsstraf, wie zich hier een stip te buiten ga.
    Zoo onderworp ick my der broedren ongena.
    Nu lang my elck de hant.    Iu. Nu Ruben, zonder suffen.
Iu. (1520) Tast toe.    Le. Lang hier de hant.    Ru. Hoe laet ick my verbluffen.
Le. Zoo krijght de handel klem. voor ’t uiterste besluit,
    Met maght naer Mambre toe, een knaep en ’t kleet vooruit,
    Wy achter aen. De knaep magh tegens vader zeggen:
    Wy vonden dezen rock, geslingert in de heggen,
    (1525) Op ’t wilde woeste velt, zoo bloedigh en beslijckt.
    Is ’t Josephs rock, of niet? bezie, wat dit gelijckt.
    Dat zien zal hem terstont van hart en zin berooven,
    En ’s droomers liefde doen het ongeluck gelooven.
    Houdt ghy u in ’t begin zoo koel zoo droogh als ick.
    (1530) Dan steent en trapt den vloer, tot dat men hem verquick.
    Ick weet den ouden knecht, van d’ eerste vrees verrezen,
    Oock grootvaêr en ’t gezin zoo geestigh te belezen,
    Dat elck haest roepen zal, verwondert in zijn’ geest:
    Hoe stil is ’t huis, als was ’er Joseph noit geweest!
    (1535) Nu Ruben, zijt gerust: ick wil vrypostigh voorgaen.
    Was ’t anders, Joseph zou met uw geboortrecht doorgaen.
    Komt volght my algelijck, en spreeckt uit eenen mont.
    Dat gelt naer Hebron toe.    Ru. Gaet voor: ick volgh terstont.


[fol. H1r]
Ruben.
MYn Godt, ick schrick. och wat een huis wil ginder leggen,
    (1540) Wanneer die logenbo den vader aen koom zeggen,
    Hoe ’t kleet gevonden zy op ’t veldt, en toon hem dat,
    Gescheurt, gesleurt, gesleept, van stof en bloet bekladt.
    Met wat voor ooren zal hy ’t hooren? hoe zich houwen?
    Met wat voor oogen ’s kintsbebloeden rock aenschouwen?
    (1545) My dunckt ick zie met wat een jammerlijck gestalt
    Hy d’ armen smijt van een, en achterover valt,
    Met zynen blooten kop; al ’t aengezicht geschapen
    Natuurlijck als een lijck: de maeghden, kinders, knaepen,
    Ons vrouwen, moeders, en ’t geheele huisgezin
    (1550) Toeschieten op ’t misbaer: den kleenen Benjamin,
    Aen zyne voeten staende, op ’t schreien van de moeders,
    Beschreien onbewust ’t verlies zijns trouwen broeders.
    Ia schrey vry, arrem kint, want ghy verliest wel ’t meest.
    Hy riep op ’t lest om u, met een’ beangsten geest.
    (1555) Zijn blinde grootvaêr komt al bevende, op dat schreien,
    De huisdeure uit, en laet zich onder d’ oxels leien,
    Met kommerlijcken gang: ô styve stramme stock,
    O blindeman, bedanck uw blintheit: want de rock
    Des allerzoetsten neefs kan u geen droefheit baeren;
    (1560) Maer hou de hant van ’t kleet. ô schors van hondert jaeren
    En seventigh min drie, waert ghy zoo doof, als blint,
    Of slecht van ouderdom, als ’t jongstgeboren kint,
    Zoo zoudt ghy tandeloos dat leed niet moeten kaeuwen.
    Mijn broêrs, niet meer mijn broêrs, hoe zie ick zonder flaeuwe
    (1565) Den vader zwymen? hoe kan Ruben ’s harten gront
    Bedecken, dat ’er niet een woort berste uit zijn’ mont?
    Wy moorders staen beducht, waer vader zy gebleven,
    En Levi druckt mijn hant: zwijgh stil, of ’t geldt u ’t leven.
    Zoo blaest hy my in ’t oor. was ick een zoutpylaer,
    (1570) Zoo stom, gelijck moey Lots, zoo liep ghy geen gevaer,
[fol. H1v]
    Dat Ruben ’t melden zou, met wencken of met woorden.
    Ghy broederslagers dwingt my meê tot vadermoorden.
    Zo morre ick binnens monts, half doot van schrick en schroomt,
    En word terwijl gewaer, hoe vader wêr bekoomt,
    (1575) Als uit een’ naeren droom: hoe op die dorre wangen
    Van wederzyde een traen blijft aen de rimpels hangen.
    Hy scheurt in ’t endt zijn kleet, zijn borst, zijn baert, zijn hair,
    Als een kranckzinnigh mensch, en huilt met groot misbaer:
    Dit ’s Iosephs eigen rock: het wildt heeft hem verbeten;
    (1580) Een ongenadigh dier mijn’ troost mijn hart gegeten.
    Och vrouwen, laet my gaen. och kinders laet my los.
    Gaet roept een’ winterbeer en tiger uit het bosch,
    Dat zy den vader oock, gelijck den zoon, verslinden.
    Wegh troost van kinderen, van vrouwen maegen vrinden.
    (1585) Mijn zoon, wat tiger draeght u in zijn ingewant?
    Op, Vader, zoeck uw kint: begraef het met uw hant.
    Ghy vint misschien in ’t wout, in woeste wildernissen,
    Een lit, zoo zult ghy niet den heelen Joseph missen.
    Ja vond ick voet of hant, of hooft of been, of yet,
    (1590) Tot troost in mynen rouw: nu heb ick anders niet
    Dan ’t kleet, met bloet besprengt. ick kus die roode smette,
    Dees reten van den rock, daer ’t wildt den tant in zette.
    Och had een heete koorts dat jeughdigh vier geblust
    In d’ oogen, ick die zelf geloken en gekust,
    (1595) En ’t stervende aengezicht met tranen overgoten,
    En na den dootsnick noch dien bleecken mont gesloten;
    ’t Had my aen troost, noch u aen uitvaert niet gefaelt.
    ’k Zou dencken: ’t kint heeft zijn natuurschult vroegh betaelt.
    Of zoo ghy sneuvlen most, noch liefst door menschenhanden,
    (1600) Dan op het eenzaem veldt, door leeuws of luiperts tanden:
    Want ’s menschen hart altijt tot zijns gelijcken treckt.
    Uw vyant had noch ’t lijck met aerde wat bedeckt,
    Of yemant, langs den wegh, den doode noch begraven,
    En ’t lecker aes misgunt de kraeien en de raven.
[fol. H2r]
    (1605) O ramp, voltoit ghy zoo in ’t endt ’t rampzaligh jaer,
    Het welck mijn Rachel ley van ’t kraembedde op de baer;
    Mijn bedt schofferen zagh, van mynen oudstgeboren;
    Mijn dochterken verkracht; mijn zoonen, dol van toren
    En wraeck, dien moort begaen, aen Hemor en zijn stat;
    (1610) En al ’t Hebreeusch geslacht verlastert en beklat,
    Met merckelijck gevaer van goet, en bloet, en leven.
    Waer laet ick my van rouw? waer wort mijn geest gedreven?
    O hondert zeven jaer, wat stapelt ghy op een?
    ’k Heb in mijn jeught verdriet en dienstbaerheit geleên;
    (1615) Mijn broeders wrock bezuurt, veel jaeren moeten zwerven;
    Maer ’t leste valt my ’t zwaerste. ick ga met Joseph sterven.
    Gaet kinders, graeft een graf: mijn beenen worden stijf.
    Zoo dunckt my dat hy kermt, en gordt een’ zack om ’t lijf,
    En jammert nacht en dagh; het zy de zon in ’t oosten
    (1620) Verryze, of daele in ’t west; geen mensch kan Vader troosten.
    Och d’ ouders teelen ’t kint, en maecken ’t groot met smart:
    Het kleene treet op ’t kleet; de groote treên op ’t hart.

[fol. H2v: blanco]

Continue


  Jan Symonsz Pynas (1618): Josefs broeders tonen zijn bebloede ‘veelverwigen rock’ aan hun vader

Continue