Nicolaus Vernulaeus: Gorcomienses. Keulen, Bernardus Gualterus, 1610.
Uitgegeven door dr. Nicholas De Sutter, KU Leuven.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton090350Facsimile bij Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[
fol. A1r]

NICOLAI VERNULAEI

GORCOMIENSES

sive

FIDEI EXILIUM.

TRAGOEDIA.

EXHIBITA LUDIS ENCOE-
nialibus Lovanij Anno
M. DC. IX. ab
Alumnis Collegij Por-
tensis.

[Vignet: Zandloper, gevleugeld doodshoofd op een hoorn, met opengeslagen boek waarop staat: ‘Dies hominis brevissima’; randschrift: ‘Certa in morte felici vita’]

COLONIAE,
Sumptibus Bernardi Gualteri.
ANNO M. DC. X.
Permissu Superiorum.



[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r, p. 1]

AMPLISSIMO ET
PERQUAM REVERENDO IN
CHRISTO PATRI DOMINO D.


BERNARDO DE
MON GAILLARD. S. T. L.
SERENISSIMORUM PRINCI-
pum ALBERTI & ISABELLAE Concio-
natori Ordinario, Nobilis ac sacri Mo-
nasterij Aureae vallis Archiman-
dritae &c. Patrono Me-
coenatique suo

NICOLAUS VERNULAEUS D D.

CUM personam illam intueor, VENERABILIS & AMPLISSIME PRAESUL, quam in hoc Belgicae nostrae theatro ad universae spectaculum Europae summâ o- [p. 2] mnium cum admiratione, tuaque laude, praeclarissima geris, totus haereo, & iniectus animo pudor festinantem ad te gressum concitato timore retardat. Ecquis enim otium eius laboriosissimum interrumpat, qui inter Atlantes alios gravissimae Patriae moli supponit humerum, & in sacrâ Principum Magnorum curâ, non secus ac in Iovis triumpho Mercurius, laborat? Sed tamen dum attonitum subit animum humanitas illa, quae caeterorum vincis admirationem, me verò devincis, pudorem superat audacia, & tardantem in via Musam in- [p. 3] crepans, ultro sui Mecoenatis in aulam propellit. Etenim si profitear humanitate tuâ lubenter me victum, cur verear domicilium eius intueri, & eò penetrare, quò me illa trahit, affectus impellit? Paulisper ergo suspende curas, & sub illa tui officij mole respirans, venientem clientis ad te Musam digneris aspectu. Ecce tibi grati animi signum & officij debiti testimonium GORCOMIENSES MARTYRES apporto. Nunquid iam effossum recordatione tristi pectus, & indignantem persentis animum? Sed admitte tamen in hac nube Solem, & [p. 4] quam facit crudelitas inhumana tristitiam, victoriae partae gaudio & Constantiae triumphantis luce depelle. Vidit illos in theatro suo Belgica, cum fatali concussa motu se sibi formaret hostem: sed vidit, quos, & admiraretur tyrannide fortunaque maiores, & innocentes deploraret ademptos. Non eos inviolata terruit fides; non carcer tormentis omnibus debilitavit, non admotae perculerunt pravitatis Haereticae fraudes; non evicit fatigata lacerando crudelitas. Tanta scilicet generosos ánimos constantia roborabat, ut quos expugnare [p. 5] non posset in Belgio armata Rebellio, Belgium produxisse miraretur; & quos hominibus maiores agnoscerent universi, dubio procul post funera sanguinisque palmam effusi, Divos crederent & venerarentur. Atque utinam dum in cothurnis meis ambulant, & abeuntis vestigia Fidei, Magnae illius Romanae Matris, purpureo cruore signant, Iuventus aspicere, & ventura Posteritas audire vellet. Congratularetur suae patriae contemptores mortis animos laborante fide, & excelsos in eiusdem amorem spiritus ac propugnatio- [p. 6] nem hauriret. Sed eorum sit hoc votum, quibus Immortalitas benevolentiam conciliat Posteritatis, & emeritis annorum laudibus nectit coronam. Multum erit profectò mihi, PRAESUL AMPLISSIME, si vel unam Lucem aspiciat, quod ad tuae virtutis aram Musae nostrae munus appono; ut nec Heroum tantorum applausui videar defuisse, nec humanitati illi tuae, qua me totum tibi vendicas, affectum non retulisse. Quanquam vix contineo vocis erumpentis affectum, & saecula quae sperare non ausim, compellare non reformido; ut si non poste- [p. 7] ri, saltem audiant, qui communem nobiscum solem intuentes, auram & horam eiusdem beneficio respirant. Agedum ergo, Catholice Belga, te nunc enim tuum ad honorem appello, qui & animo semper, & manu robusta, decus aeternitatis, & fidei Coelestis honorem, contra Invidiam ac Aetatem propugnasti. Si gloriosum nuper aestimabas animum Deo, Regi fidem servare; gloriosissimum verò pro utroque, Deo ac Rege, venalem in hac luce Spiritum circumferre: & reperti sunt aliqui quorum in sanguine rubuit Fides, & in Constan- [p. 8] tia Regis amor permansit; cur tacendo horum laudibus invideres, aut timendo decus tuum in eorum honore non probares? Honorarium militi tuo cùm à pulvere sudans abit apportas, & insuper addis laurum; cur non Martyri purpurato decus solum? Crede mihi quod obstupescens conspexeris hac aetate tua, si dissimules, fabulosum; falsum imò Posteritas credet, & in suo vituperabitur Belgium honore. O non ita laudis immemores vivamus! Nec est quod invidiam extimescas; permissum est unicuique laudare suos; Et iam [p. 9] cùm ab hac aetate nostra tot in futurum aevum abeant adulterini foetus Immortalitatis, (sed ab ingenijs fortunatis impulsi) imò nostris in oculis ac theatris propemodum nobis insultent, non invadis sed opponis te tantum, si tuam quoque scenam aperias: ut qui superas dubio procul, neutiquam saltem cedas. Age ergo assurge tibi, & fave mihi. Tu verò REVERENDE PRAESUL, MECOENAS OPTIME, si iure tibi fidem consecro, quam Eloquentia tua Nestorea in Principum silentio doces; si Martyres repraesento, quorum laudes tua voce cres- [p. 10] cunt, & audientium inflammant animos; porrige Clienti tuo manum unam, qua in Lucem educas; & altera retardantem conatus eius Invidiam, repelle. Habes equidem primum veris nostri florem, sed accedet quoque fructus, si evicero per te livorem, quem in Francia meruisti, in Belgio superasti.
Vale & fave. Lovanij
ineunte anno
1610.



[p. 11]

IN LAUDEM AU-
THORIS CANIT THALIA.
Anagramma.
NICOLAUS  VERNULAEUS
LAURUS E CUNULIS NEO.

VIx biberas auram voto stimulante sororum
    Missa fui cunis cura Thalia tuis.
Hinc tibi fida fui nutrix & blanda canendi
    Basia mille dedi, basia mille tuli.
(5) Nocte frequens media nebam, nebantque sorores,
    Collegae Aonij, Laurea serta tibi:
Quae frontem cinxêre tuam; Quae nectare sacro
    Eloquij linguam pertoluêre tuam.
Non igitur te livor edax contemnat, & aetas
    (10) Te vatem dubitet connumerare suum.
Nam creo te vatem, & gnato te gaudet Apollo,
    Te fratre Aonidum gaudet amoena cohors.
Posuit VALENTINUS
ADRIANI.



[p. 12]

IN GORCOMIENSES NICO-
LAI VERNULAEI SUI.

A cane qui morsus perijt, redivivus in auras
    En redit: haec cuius gratia? VERNULEI,
Incipiuntque, novi Sanctis lucescere soles:
    Haec est eiusdem gratia VERNULEI.
(5) Hic est Gercomios illo qui lumine donat
    Crux hominum Lumni quod tua chorda tulit.
Felices mentes, queis post sua fata resurgunt
    Saecula, Alexandro qualia grata forent.
VERNULEUM nactae, qui quantum luminis aufert,
    (10) Tantum adfert; vobis author uterque necis;
Luminis illius vitales quae abstulit auras;
    Eius, VERNULEUS quae dedit esse novum.

GEORGIUS RAMUS Sab-
audus Philosophus.



[p. 13]

IN EOSDEM, ET DE AU-
THORE EORUM.

CUi grande carmen istud impatabimus?
    Cui hoc Poëma nobile?
Tibine VERNULEE? tibi certè. Efferam
    Quis ille, LECTOR, ut scias
(5) Rhetoras Athenis Rhetor ille Belgicis,
    Bonos melior hic efficit.
Illi laborant, hic laborat amplius,
    Suaves utrique, demetunt
Messes laboris, gloriam ac scientiam,
    (10) Spernunt heri quae funera.
Quod Rhetor inclytus esse vates possiet
    (Latiae negatum quod fuit
Suadae) videbis quisque haec converteris,
    In sanguinem ac succum tuum.

GISBERTUS BERANUS
Batavus.



[p. 14]

IUSTI MULDERI ASCANII
Iambi.
IN TRAGOEDIAM NICOLAI
VERNULAEI.

QUis esse credat Belgicis in finibus
Vatem cothurno qui supinus ambulet,
Sacrumque syrma qui potens sit ducere?
Non credituros arbitrarer exteros
(5) Ni personasset scena vocibus tuis;
Nisi cothurnos quisque spectasset tuos,
Dum Martyres producis in scenam sacros,
Quorum Batava Terra fluxit sanguine
(Sed in Batavos an scelus tantum cadit?)
(10) Et hancce tradis posteris tragoediam.
O non inanes murmuris grati vices!
O cymbalum tragoedia non infimum
Suum quod esse non negaret Aeschylus?*
Insiste Vernulaee, quodque iam potes
(15) Agas, & olim poenitebit neutiquam.
Sic namque nomen, amplius vel si quid est,
Tibi parabis, hac tua est certissima.
Paucis cothurnis plendor ingens attulit
Cum laude famam: rarus est laurum labor
(20) Qui vincat invadens nepotum saecula.
[p. 17]*
Sed hisce te socium tamen iungas viris,
Et maior aut par esse cùm possis, velis.



NICOLAO VERNULAEO
Honoris & amoris ergô
FREDERICUS A MARSSELAER
Antverp. S.

VERNULAEE cui caeli de divite rivò
    Et decus & probitas & bona fama fluunt.
Qui Suadam Eloquia, Sophia qui vincis Athenas,
    Laurigerum Phaebum carmine, amore Charim,
(5) Felix qui potuit iuvenantes lubrica veris
    Tempora inoffenso transilijsse pede.
Nam, veluti ventus viridanti flore, Iuventus
    Fallit furtivis tempora saepè iocis.
Fallit equis streperique astu lusuque fritelli
    (10) Dum facit ancipites alea iacta vices.
Nil tibi cùm talis, tessellis, à quibus & sors
    Et mors; hinc à spe pendet, & inde metu.
Nam velut exiguus primum sine nomine rivus
    Per viridem tenui murmure serpit humum.
(15) Mox magis atque magis labendo viribus auctus
[p. 18]
    Communes populis suggerit uber aquas:
Sic artes crevêre tua, prudentia, virtus;
    Adiecitque aliquid proxima quaeque dies.
Unde tibi liquidae parta est facundia linguae,
    (20) Qualis Nestorei gratia mellis erat.
Quìd plura enarro? sua coniecisse videtur
    Larga tibi Sortis munera cuncta manus.
Tu Fidei exilium Batavae (res ardua) genti
    Et scelera, & scelerum conscia corda notas.
(25) Ut quam turbavit veteri Mars è lare, per te
    Vera iterum redeat, quae fuit ante, Fides.



[p. 19]

NICOLAUS VER-
NULAEUS LECTORI SUO.

NON ad lucem, Amice LECTOR, sed ad theatrum scripseram, quod è theatro nunc ad lucem quorundam consilium traxit. Meruit verò Mecoenas meus. Ita Iuventutem nostram studio vocis & actionis formare, non famam imprudenter lacessere aut periclitari volebam: & cum oculis servire, ac spectaculo temporario statuissem, foetum penè informem nullam in spem perpetuae lucis eduxi, quem labor antea noster vix quindecim dierum intervallo succisivis horis conceperat. Unde tuum erit, Amice LECTOR, non in hoc foetu nostro desiderare, quod tribuere non potuit illi tempus; sed excusare quod abesse potest, cum non invidiam mereri quae magnorum gloriam ingeniorum sequi comes importuna solet, sed tuum velim favorem. Fateor tragicam Maiestatem in hac par- [p. 20] vitate non sum assecutus, historiae forsan & veritatis observantior, quam artis; & hinc quae referri plurima potuissent, peraguntur; quae omitti, dicuntur; ut quod oculis datum fuit, non sit auribus denegatum. Non sine exemplo fecimus tamen, & autoritate, quicquid est tuemur. Miraberis fortassis, & serio me loqui dices. Ita quidem se res habet, sed argumentum postulabat, cui tametsi Poeticam vestem induerem, nihilominus ne Poeticè quidem licuit mentiri. Quis ferat in re sacra lusum, aut mendacium admittat? Volui laudare Martyres facto suo, non meo; & hinc urgeo veritatem: placere tamen, non laedere contendens, quod aperta tibi mens nostra declarat. In scenam Lumnium & Gorcomienses Martyres produco, qui in arena crudelitatis quidem, sed constantiae simul decertarunt. Lumnium dico, neque enim alteri hoc supplicium attribuo, quem nec movere principis Auriaci mandatum, nec flectere Gorcomiensium & Batavorum aliorum preces potuerunt. Habes historiam, Amice LECTOR, apud Estium sty- [p. 21] lo*fideli conscriptam, quam nec Michael ab Isselt, nec Surius diligentes huius aevi scriptores praterierunt. Plures quidem apud illos in arena Martyres, quam in hac Scena nostra, sed loquentium*numerus legitimum modum excessisset. Tacuimus ergo illos, non eiecimus. Tu LECTOR admitte laborem meum, & certa mecum favore tuo, vincar à te nunquam; aut certè victus, iterum te brevi ex arena nostra Oratoria, quam paro, provocabo.
Vale.



IN MARTYRES GORCOMI-
ENSES NICOLAI VERNULAEI

MAXIMILIANI VIGNACURTII
IURISCONSULTI ODE.

HUmanitate praeditum quem non quatit
Acerbus horror, dum relatu percipit
Heu quo furore perciti sceleri scelus
Iunxere primi signa qui rebellia
(5) In principem extulere Batavis in plagis
Dum lucida pietate, vitae moribus,
Duris laboribusque bene meritos fidem
[p. 22]
Ius, fasque praeter, contumelijs, feris
Cruciatibusque malè habitos, fractâ gula
(10) Neci dedere. O saeviora Tygride,
Hydroque calcato, tupoque pectora!
Quis non flagrantioribus desideret
Decreta sensibus tueri, Ecclesia
Quae tradit, inque his immorari, & immori
(15) Quacunque morte proferatur transitus.
Dum voluit animo Martyrum novemdecim
Tristibus in oris Bataviae patientiam?
Qui corde nobili minas, tormentaque,
Trucemque rabiem pertulêre fervidi
(20) Mundi caduca posthabentes commoda?
Vitamque vitae sempiternae, Numini
Fide colendo vivida, vultum nihil
Perterriti, dedere sub pedibus necem.
Qui nunc beatis coniungantur coetibus.
(25) Hoc Martyrum certamen inclytum, stylo
Panxit diserto Vernulaeus, suscitans
Immersa mundo corda, Lector, in tuum
Converte fructum, spectate hunc Vates bonus.

[p. 685: Het argumentum is ontleend aan de herdruk van 1656]
ARGUMENTUM.           
OCcupato à Batavis Gorcomio anno 1572. Viri quidam Ecclesiastici partim Ordinis Divi Francisci, partim saeculares in hostium potestatem venerunt, & in carcerem coniecti contrà datam fidem varijs cruciatibus primò sunt affecti; indè Brielam deportati post indigna ludibria; quibus Catholicam Religionem impij haeretici subsannabant, carceri denuò sunt mancipati. In eo nihil crudelitatis omissum, sed invicta mansit pijssimorum captivorum constantia. Tandem extrà portas educti in horreo quodam Coenobij Regularium non ita pridem exusti, ordine suspensi sunt, & laqueo vitam finientes gloriosum Martyrium pro Christo & Ecclesiae Romanae fide subierunt. Referunt Estius, Michael ab Isselt. & alij.

[p. 23]

PERSONAE TRAGOEDIAE.

Fides Catholica.
Inquisitio Haeretica.
Haereses{
{
Calviniana.
Lutherana.
Memnonistica.
Lumnius Comes à Marca.
I. Duvenvordius Brilensis Praetor.
Brederodius.
Cornelius
Andreas
}Ministri Haeretici.
N. Picus Minoritarum Gardianus.
Hier. Werdanus Vicarius.
N. Poppelius Pastor Gorcomiensis.
Nicasius Hezius Minorita.
Leon. Vecchelius pastor Gorcomiensis.
}
}
}
Captivi.
Omalius Praefectus criminalis.
Nuncius.
Senex Gorcomianus.
Fratres duo Nicolai Pici.
Chori Batavorum, Catholicorum, Haeresum,
          Militum Gorcomianorum.
Continue
[
p. 24]

NICOLAI VERNULAEI

GORCOMIENSES.

ACTUS I.  SCENA I.

Fides Catholica.

AETERNA Caelorum quies, Mundi Parens
Motorque Ponti, fraena qui Boreae regens
Et fulgurantis temperans flammas poli
Telluris impresso plagas Nutu reples:
Qui Noctis umbras roscidae extincto die,
Aurasque lucis sole flammato refers
Gravidosque nimbos imbre dissolvens novo
Imples opimos matris omniparae sinus
Foecundus author. O Parens, hominum Parens!
Quousque lenta torpet in gremio manus
Sumptasque in aëre perdit undanti faces
(Immane fulmen) horrido strepitu secans
Nuper rotatos nubis abruptae globos?
Quousque coelos Ditis ignipotens cohors
[p. 25]
Ructans Avernam dente flammivomo Stygem
Tentabit, & vacuos suo lapsu polos
Virtutis invidebit imperium viris?
Librata medio Terra vix steterat polo
Informe distinguens Chaos; vixdum face
Radiare multâ coeperat Divûm domus
Terram serenans, cum superbo Rex dolo
Orbis sepulti fictiles suadens Deos
Invasit orbem. Quantus error hinc fuit!
Stabat per aras Numen aurum, nec nisi
Acerba saxo fumigabat odoribus.
Ac insolens dum coecitas semper novo
Errore crescit, omnis in Stygem ruit
Damnata Tellus: perditis Umbris via
Fervet, & Averni Nauta lassatur Charon.
Tandem sed aethere fulsit emissum iubar,
Et duplicatâ qui trabe pependit Deus,
Fractâ triumphans Morte reclusit polos,
Simulque laxatâ sepultorum domo
Vicit tyrannos. Tunc ego magni Fides
Propago Coeli Pneumatis multo sacri
Adiuta flatu, barbarosque dum licet
Calcans furores iura dictavi solo;
Quae collibus superba septem Gentium
Orbisque Princeps Roma suspiciens, Fidem
Dominam simul tenuit, & simul sedem dedit.
[p. 26]
Et qua tumentes Nerei fluctus sinu
Concludit Amphitrite, qua rapidis potens
Imas quadrigis concoquit Phoebus plagas,
Bissena dum vox impios mactat Deos,
Regumque frustra saevientum dexteras
Immota lassat, thure fumantes novo
Accepit aras Christus, Orbis (prô decus!)
Secundus author, & hominum parens homo.
Nunc quid timeo? rursumne saeculo dabunt
Adulterinum fabulae veteres Iovem?
Rursùmne fata Delphico strepitu ciens
Cortina, caecos ludet ambiguo viros?
Heu heu nefas! consurgit insultu novo
Fraenator Umbrarum, ô nigrae Numen stygis.
Et noctis, & Erebi sacros partus trahens
Sub lucis auras, dulcibus prensat mea
Imperia iaculis, & suis audet Deum
Movere terris. Iam retortos Haeresis,
Armans lacertos, tracta prosternit truci
Simulachra ferro, nec sacratis temperat
Aris, tonantes fulminum ridens faces,
Minasque caeli. Scelere nascitur scelus,
Et dum cruoribus ebrius nescit furor
Vel fraena ferre, vel remitti tempore
Bacchatur impatiens, & oppugnat Deum.
Quo quo furor! quis an ad aras hoc scelus
[p. 27]
Avertet incestum? rapit Cereris sacrae
Blasphema depositum manus, simul in suo
Trepidat scelere, nec attamen ponit scelus.
Flammas, lutum, feras, & urgens quod dolo
dolo1656dolis
Suggerit Avernus, quaerit in poenam Deo.
Quisquis profano denegat vultu fidem,
Latiumque Patrem, vivit,*& suos tenet
vs. nn vivit er staat: iuuit
vivit, & suos1656certos
Dominus lares: ast pellor, & cruor mihi
1656penates: pellor, & sanguis mihi
Dum foedat ora, cogor exilium sequi
1656pati.
O misera Tellus! misera Terrigenum phalanx!
Quousque saevis, & tuum nescis bonum
Errore coeca? Senties heu mox graves
Ab axe flammas, dum tuo fastu polus
Ingemit onustus, & tibi iustus furor
Clausis Avernos carceres laxat polis.
Age ô Batava gens, nimis, nimis heu mihi
Crudelis! insani furoris dum calent
Limphata vino corda, totos huc vome
Insanientis impetus tyrannidis.
Impelle ferrum, cesso, discedo tuis
Fides ab oris. O Tonans magnae metus
Telluris, & superi potens Rector poli
Siccine salutis grande pretium, cuspide
Exhaustus atrâ* iam tuus perijt Cruor?
vs. nn atrâ volgens 1656, er staat: area
Ergòne ligni tormina bibisse est parum,
Calicemque mortis? Sed suo pereunt dolo
[p. 28]
Homines, & audax liberi sensus levem
Sequitur voluntas impetum: credit sibi
Nec audit intus conscientiam loqui
Dum furva tenebris vanitas mentem premit.
Ah quid moror? iam iam, Batave, certum est tuis
Abire terris. Ibimus, sed heu! prius
Cruoris alti flumen, & rabidum manus
Cernam furentis impetum, lachrymas ferens
(Nefas) cruentis ossibus fidei Patrum.
Incipe ratum est, perversitas tua dum rata est.



SCENA II.

Haereses tres, Calviniana, Lutherana, Memnonistica.

CAL. Ardentis ergo Solis, & Mundi iubar
Intuor? Averni liquimus piceas Iovis
Domos Sorores, & pede premimus virûm
[1656: iamque calcamus virûm]
Theatra campos? hem suavis ut mea
Iam ludit aura fauce? Carpite, carpite
Solem, Sorores, noctis assuetae nigros
[p. 29]
Haurire fumos & Acheronthaeos lacus.
Non Manibus Erebi Dijs; mundo sumus
Saeclisque natae, gentis augustae lues
Vicario quam Roma dominatu regit.
Ut astra noster (sic repetit imi parens
Fraenator Orci) vertat accinctus suis
Labor venenis, & redemptos saucio
Populos Magistro. Lucis ergo iam novas
Haurimus auras nocte mutantes diem.
=== LUTH. Quo quo vocamur? Ecquis Umbrarum iubes
Linquere lacunas? an venenatos lacus
Non amplius, Cocytus ardescens meis
Oculis propinat? non meas aures quatit
Armata feritas, mortis aeternae truces
Lacerans dolores? Euge Noctium Parens
Pluto, tenemus orbis adversi plagas,
Et sentiet onus Styx, ruinas quae coquit
Mortalium vivace flamma. Sic ratum est,
Sentiet, & haud reliquimus frustra specus,
Caliginosae gentis umbras, Manium
Pabula, simulque domos, & aeterni grave
Tormen doloris. Huc, Sorores, huc pati
Solare iubar, & mutuas Lunae faces
Discite; sepulta Noctis & Ditis quidem
Sum Gnata, sed sub lucis auras me tulit
[p. 30]
F0etentium Memnon voluptatum parens,
Christique carnis hostis & suo simul
Carolstadius invisa saeculo lues.
=== Vestra foror attamen, ô forores, dùm licet,
Et nos eodem foeta partu Nox tulit
Mundi ruinas, LUTH. Illa magni Succuba
Ditis, dolique, Mater, umbrarum parens
Errantium, foedata concubitu Iovis
Nuper profundi, nostra partu marcido
Effudit Orco membra; mox hominum plagas
Adire iussit, insolentiae Pater,
Superbiae Soboles Lutherus, & mei
Conviva Patris. Ille Romanae sacer
Contemptor aulae, iuris inventor novi,
Qui veste iuratam relicta cellulam,
Et paenitendos deserens Fidei lares,
Transcripsit aevum ingentioribus malis.
Cal. Etiam mihi ab Iove tertio sacrum genus
Genitrice Note: quicquid Umbrarum domos
Habitat, & Orci quisquis observat dolus
Natale limen, aut putribus adstat vadis,
Seu Gorgones, seu Scylla, Sphynges, aut Canes
Hydraque renascens, omne tandem in hoc scelus
Partu laboravit. Sed ô Pluto parens
Vinceris, & Orbis majus invenit scelus.
[p. 31]
Alia mihi Calvinus ora vultibus
Formavit atris, & venenato dedit
Afflare tundum spiritu. Tu etiam foror
Ignosce, lucis vincitur genitor tuae
Lutherus, & scelere noviffimum scelus
Surgit priore majus.Ingens hoc fuit
Bonum Barathro, Francicos fugiens agros
Foedum notato stygma quod dorso tulit
Liliger, & ardenti libidinum face
Vicit pudorem, Nesciebat tunc Stygem
Derisor Orci, sed Charonthaas tamen
Lassavit undas clade numerosâ virûm
Suoque fato. Nunc sed ô quis huc vocas
Adire superos, & tibi parum est, nisi
Cunctas sepulti possides Orbis Deas?
Batave, Batave vocas? Sorores huc citò
Properate gressus, nescit antiquum scelus
Gens ausa coelos aggredi, & Regis iugum,
Fideique tollere nata sacratos Patres.
Mem. Illa illa nos Rectoris astrorum Fides
Alumna, & hanc que Relligio matrem fovet
Hactenus abegit. Patimur? & nos, nos Stygis
Credimus alumnas? O Sorores, dùm lues
Paratur Orbi, quicquid est haustum mali
[p. 32]
Erebi sub antris, quicquid est haustum è Styge
Promere necessum est: omne nam poscit scelus
Batava Tellus, Regis & sacros Dei
Vertens honores. Quisquis olim Colchy dem
Tenuit furor, cùm fratris & prolis necem
Laceravit audax; quaeque movit Atreum
Immanis ira, sanguinem quando Patri
Sobolis propinans terruit ditis Deos,
Huc huc laborent, omnis huc furiat furor
Fraudesque fudent: non negotio Fides
Facili fugatur, vincit illam sed cruor.
LUTH. Vincetur, & Batavûm profuga linquet solum.
Commune testor Numen, Umbrarum Deum,
Patremque nostrum, non ita capita nos sacra
Genuit, vel anguineo beavit spiritu.
Non fabulae fumus, Vetustas quas sibi
Finxit dolosè, Manium quando domus
Fallace Furias mente confinxit Deas.
Fabula Megaera est, fabula Alecto foror,
Et torua Tifiphone; sed hoc nostrum genus
Numenque certum est, quod sibi nimiùm Fides
Immane sentit. Quicquid igitur hoc meum
Cum fraude pectus abdit, ilicet evomam.
Laus ista restat sola, si percat Fides.
Cal. Quid ô moramur? ampliùs nescit moras
[p. 33]
Batavus, & Hispanum rebelli dùm iugum
Cervice frangit, nos, Sorores, nos vocat.
Negaffe Regem non cupit, nimis est nimis
Parvum hoc scelus, fr iura possideat Fides
Antiqua regnans. Euge Pluto da novas
Vires, & atro quicquid exercet sinu
Crudelitatis Orcus, indulge tuis,
Batavaeque proli, vindicabis sic tuos
Ab axe lapsus, dùm suis pelles Deum
Regionibus. Citò, citò, rumpite, rumpite
Moras, Sorores, concidat quicquid Fides
Romana fraenat. Mem. Aderit Umbrarum pater,
Negotium molimur illi dum novum.
Id restat, exquiratur ut quisquis Fidem
Simulans recondit, aut suo recipit lare
Latij secutus Sacra Pontificis, statim
Moriens cruore tingat undanti solum.
LUTH. Cruore surgat hoc scelus; sic sic timor
Ferocitasque plebis animos hauriet,
Avara vitae quae fugacibus Deum
Postponet auris. Cal. Sic eundum est; nascitur
Magno scelus principio, & evincit vias
Natum minores: nec tamen communis est
Fundendus hoc scelere cruor; sacer cruor
[p. 34]
Sit via cruoris legis & genitor novae.
Quaerendus ille mox, Sorores, sed venit:
En qualis Umbra? Tartari sacrum genus,
Nec fallor, hanc ut nos iuvet, mittit Pater.



SCENA III.

Inquisitio, pugionibus cincta, facem & gladium gestans.

AUriga lucis, Magne genitor saeculi
Qui flammeas super aethera quadrigas trahes,
Et noctis Umbras servidis scindens rotis,
Mundum renato restituis oculis die,
Retine quadrigas, conde fulgentes tui
Radios nitoris, humor aut si quis polos
Tacitis pererrat fluctibus, deinceps age
Extingue flammas, fusficit tua non meo
Lux clara sceleri; Ditis ardentes peto
Faces, profundae lumen aeternum Stygis.
Recede Phoebe, pofcor, & pridem vocat
Batava Tellus, fraudis & nimiae pareas
Crudelitatis. Huc feror, feror, feror,
Averte vultus Phoebe, mox certabitur
[p. 35]
Omni scelere, cruore nec rabies sacro
Placabitur fitiens cadaverum luem,
Nefasque longum munus ’hoc superest meum,
Crudelitati quaerere labores novos,
Romana quos dabit Fides, & hanc suis
Quicumque celat laribus antiquae memor
Propaginis. Sic accola Maris me vocat
Donatis astris Batavus: hoc simul est meum
Servire munus perditis. Illa, illa, ego
Latium perofa Numen, & fidei Patres
Quos iure fraenotos fecundo Pontifex
Tarpeius effert; fraudis infandae Dea,
Opum Voratrix, Avida sacratae necis:
Cui Britannus impotens mentis dedit
Videre lucem nuper, & cruoribus
Satiavit altis. O pater, satis est, pater,
Ignosce, quicquid Anglico tenuit Fides
In Orbe, perijt, abijt, extinxi, dedi
Flammis, & uni paret Anglia Haeresi.
Nunc nunc sed ô nunc avocor; vincit tuam
Crudelitatem Batavus, & majus ferox
Aperit nefas, dum iura Regis, & Dei
Uno revellit scelere, quod longâ nece
Insana sancit dextrâ pignus Haeresis
Motique Regis. Sed moras, moras pati
Nequit Ira: Adeste, adeste, quotquot Rex Stygis
[p. 36]
Indulsit ultrices Batavorum dolis
Furias, & his regionibus statuit Deas.
Vulnera, dolos, venena, perfidiam, neces
Uno hauriam calice simul, doceam simul.
Parere certum est & tuo Batave hîc viam
Sceleri dabo: sic crefcet in nefas scelus.

SCENA IV.

Haereses tres, & Inquisitio.

CAL. Sic euge nostris apta votis ô Dea
Domitrix Quiritum, Britannus quam ferox
Regione donat, optat & Batavus sibi,
Vocatque iustam Regij ultricem iugi.
LUTH. Salve dolorum Mater, exilI parens.
En adsumus, quas Batavus ultrices suis
Optavit oris, & furentibus Stygem
Votis poposcit. Perge, quaere, non modus
Pudorve sistat concitatam, non levis
Crudelitatem nutriat rabies tuam;
Et esse si fas Haeresi, percat Fides.
INQ. Furere necessum est, nec dabit aliter viam
[p. 37]
Romana Nympha, nec statuet irae modum.
Hispana sceptro regna moderator tenens.
Non ibo? Satis est, Batave venio dùm vocas,
Et Terra quanquam Numen excepit meum
Natalis aula, tertium tamen Iovem
Agnosco avum; Pater est Britannus, & simul
Batavus rebellis. Sic decet sceleris duo
Principia magni magna fint. Nunc ergò, nunc
Agite, Sorores, vestra sum quando Soror,
Quod restat inflammer venenis, & furor
Ardore furgat: ferte, Tartareas bibam
Fraudes, dolosque, flammeis quicquid vadis
Devolvit Acheron. Memn. Unus en fraudes calix
Et universos accipit Ditis dolos
Iraeque flammas, & cruoris improbam
Acuit fitim. Inqu. Quid? unus hic fraudes calix,
Ternaque venena continens unus latex?
Cal. Equidem colore terna, sed tamen eit sapor
Epotus idem: seu Lutheranum bibas
Virus, venena aut Memnonis gustu putri;
Seu nostra libes, semper est unus sapor
Ut praeda pereat Tartari quisquis soli Incola bibit. LUTH. Quin vultibus Genitor ferox
[p. 38]
Nos fecit adversis, eofdem sed dedit
Animos sub Umbris, ut loquelâ difpares
Hostesque vultu, mente fallaci pares
Erebi impleamus clade multiplici lacus.
Mem. Euge ergò fume, potus hic dabit liquor
Quodcunque Pluto pallidâ potat Styge.
Inq. Audi vagantûm Domina stellarum, sacrae
Genitrix quietis, solis infestos ciens
Equos quadrigis, Numen obscurum Stygis,
Nox atra. Magne Ditis Arbiter & Deus
Crudelis, audi. Tu quoque Batave huc tuo
Attende sceleri, noxijs sic nam decet
Animer venenis, ut tuo sceleri viam
Insana pandam: quicquid est fumo tibi,
Pro teque fumo. Mem. Pectoris mergas tui
Totas latebras, noveris cunctum scelus.
Inq. Ira, ira, Colum, Terra, Tartare improbas
Mifcete vires. Quò feror? quò, quò feror?
Quis ominosus urget incertos furor
Gradus? quis obscurat mihi mentis diem
Caliginosus error? O sitis, O sitis!
O quanta fauces ignit, & cordis vias
Fibrasque adurit? Nofco munus hoc meum est
Fundere cruorem; solus hic poterit cruor
Levare fauces.Ipfa mens ardet quoque.
[p. 39]
Quid est fitire mentis arcanum solet?
Ferant rapinae cuncta iustorum bona,
Mens ista fitit, aurum levabit hanc fitim,
Opesque pulfis dextra quas Dominis sibi
Avara rapiet. Pareo, furor ô furor!
Saevire certum, & bella, bella saeculo
Pariam rebelli, dura que damnent pij,
Formidet ejectus Tonans, & quae gemens
Deploret aeternùm Fides. Nunc dùm licet,
Et certa per me principia fumit scelus,
Vestra est Sorores, nobilis Batavia.
Abite, rumpite, caedite, Batavus vocat.
Vocat? quid ô moramur? hàc ergò Fides,
Pereat Fides, & dente contuso premat
Terram, Quiritum quisquis immanem volet
Regem fateri; vel suis opibus carens
Externa pauper Regna sollicitet prece.
O Belgium quantos ruinis heu tuis.
Addes dolores? quantus immerget cruor?
Que fata slebis? Sed ratum est, dabit hic dies
Principia sceleri; urget Batavus, nec suum
Novit furorem. Coca quoque ruo, tamen
Ruo, nec excitos tenere spiritus
Ebria venenis corda possunt. Sic moras
Rumpere decet: cedo, ô Batave, tandem fave,
Scelus ordior, Regem & Deum tanget scelus.



[p. 40]

CHORUS
BATAVORUM CA-
tholicorum in exilium ab-
euntium.

Pueri Senioribus mixti.

SEN. O lenta nimis tempora vitae,
Foeta senectus, aevi satura,
Tremulo ducens lucis ab ore
Labilis auras: quaeque sepulchrum
Meliùs strato corpore premeres
Patuli pondus debile mundi:
Vivimus ergò? vivimus, & iam
Linquere patrios dura penates
Sors iubet. Eheu tempora Divûm
Ubi nunc quondam templa vocatos
Retinent cultus? ubi nunc humilis
Gratia vulgi laeta serenat
Animos rectis moribus aptans?
Patria ferò perdita luges,
Et tua multis lumina lachrymis
Nuper avitae lucis honores
[p. 41]

Repetunt raptos. Flere necessum est
Flere, sed eheu, tempus avorum
Flebilis aevi forte redundat,
Miseris tamen est slere necessum.
PU. Quò quò Patriae tecta parentes
Linquimus, & fors dubio rapimus
Tra
Tramite campos? ergòne nostros
Ampliùs hilaris Patria lufus
Non feret? Eheu moesta iuventae
Gaudia, nostro quàm cito fletu
Teneros aevi laeditis annos?
SEN. Cogunt subiti fulmina fati,
Sortis & atrae turgida rabies,
Optima pueris, ultima fenibus
Meritâ spoliat tempora luce.
Gnati, Gnati, fuit haec equidem
Patria Tellus, optima Tellus.
Sed fuit, & nunc texere ludos
Plena ruinis tempora prohibent,
Flebiles eheu Patria nobis!
Quàm tibi multos illa dolores
Sedula fautrix impietatis
Haeresis adfert? nuper amica
Calidas sacrae fedis ad aras
Thura ferebas Superûm Domino:,
Nunc (ô miseris cladibus omen!)
[p. 42]
Numina sacris pellis ab aris.
Nuper Ibero grata Monarchae
Mente tenebas iura fideli;
Renuis sed nunc perfida Regem:
Et tibi legis iura dolofe
Eligis, ah, ah, peritura brevi!
Gnati, Gnati longior hora
Mala majori cumulat forte:
Sistite lachrymas paruaque vestris
Jungite pariter brachia patribus.
PH. Ibimus ergò? parua nec aetas
Patrijs eheu crefcet in oris?
Subitae nimis ô, duraeque vices!
Vidimus eheu Patriam vixdùm
Avidas quae nos lucis in auras
Fudit, & arcto gremio fovit,
Linquimus & iam semper amandam.
Sen. Serae nimis ô duraeque vices!
Blanda iuventae tempora vitam
Mollibus auctam tenuere bonis:
Ignota mali subiti Domina
Fuit, & passu dubio cafus.
Nunc ô ferae, duraeque vices!
Portat anhelans fata Senectus,
Ferre quod annis plena iuventus
Pondere nimio fessa nequiret,
[p. 43]
Sed forte moras tempora properant,
Et sibi lachrymas auget amando
Animus praesens. Ibimus ergò,
                Vale, vale Batavia.
PU. Valete nostris cogniti
Lufibus agri, & patrum domus
Nostris fideles lachrymis,
Patria vale, Patria vale.
Sen. O Infularum maxima
Domina matris Batavia:
Patria fidelis hactenus.
Sedes amabilis hactenus
Vale, vale Batavia.
PU. Valete Manes optimi.
Sepulchra clausa quos Patrum
Sub pulvere modico tegunt.
Ibimus, & heu per exteros
Trahemus agros funera.
Patria vale, Patria vale.
Sen. Miseri sed heu, miseri sed heu!
Quonam benignam fors viam
Deducet, & tardos pedes?
Fave Brabantia nobilis,
Laudata Principum domus.
Favete Flandri, gens potens;
Et qui remotioribus
[p. 44]
Batavos rebelles terminis
Ab orbe vestro pellitis.
Venimus, & parvos lares
Petimus, iubet sic dura fors.
Batavi quidem, sed exules,
Fidi, nec hostes impij.
O dura fors! Patria vale,
Patria vale. Cedimus, & heu
Solvimus arenis has tuis
Lachrymas, & in lachrymis preces
Doleris indices gravis,
Amoris indices novi.n
O qui tonantes ignium fraenas faces,
Cùm nube fracta Mudus agnoscit polű,
Immane Nume Orbis, &Stygij tremor
Solus Tyranni: Fata si crudelibus
Armata clavis, fortioribus regis
Potens habenis; fortis & miserae dolos
Irasque Cali proximas Bataviae
Parcę laborant:AgeDeus, mundi Deus.
Per illa quondam flumina Cruoris tui
Undante latere; per horridum Capitis decus
Spinofa ferta, fustine fati graves
Per astra moles, flammeosque irae globos;
Et quodquod Orcus invidens properat malú.
Abimus, urbes linquimus & olim lares
[p. 45]
Fidei paternos: exules sequimur Fidem,
Lachrymasque munus ultimum Patrie damus.
Respice Deus, miserere Patriae Deus.

ACTUS II. SCENA I.

Lumnius Comes à Marca.

O Lux, & orbis vita, temporis pater
Aurate phoebe, publicum mundi iubar! Ergon’ quadrigas extulisti flammeis Alacres habenis, & per aethereas plagas Tremulo rubescunt luminis radio faces? O nox, & umbrarum vices! Nutrix simul Genitrixque somni, publicae silentium Quietis; Ergon’ sustulisti iam nigram Ab orbe pallam, mille, quam rutilis tegunt Facibus per oras astra Caelorum decus? Lumen ne cerno? solis oculos num meos Radij recludunt, nec furoris impotens Animus labores dexterae fervens opus Resumit? heu mora lenta, lenta prô nimis Tardumque militum nefas! cur (heu dolor!) [p. 46]
Nondùm cruores perfidorum fas mihi
Haurire ferro? Iam nimis, nimis heu diu,
Clausi labores carceris pretium fui
Sceleris reportant, occupata quos suis
In arce claudit vinculis Gorcomium.
Illa, illa Regis turba Romani sequax
Faex orbis, & Iberi ministra gens Ducis.
Adhucne spirant, & suo vultu iubar
Violant diurnum? Carcer, ah nimiùm levis
Poena sceleris! Cruor, cruor nostrae faces
Extinguat ire, debitoque furor premens
Delica supplicio ruinis opprimat
Romana quicquid iura fraenant, aut suo
Ab Occidente torquet Hifpanus furor,
Batavumque nescit nomen, & fidem pati.
O Infularum domina; moderatrix maris
O nobilis Batavia. Thetys quam suo
Concludit imperio; cui famulantibus
Neptunus undis, quicquid Eous finu.
Divite recondit; quicquid Occafus Tago
Felice voluit aureas voluens aquas;
Aut/quod perustis servidus sol in plagis
Indulget urbibus; omne suppediat suae
Bataviae; ut fit sola, quod aliae simul.
Quid ergò? dulce liberi munus iugi
Non senties; semperque regales tremens
[p. 47]
Horrebis audacis fecures impetus?
Prô nimius, & durans tumor! Bataviae,
Quid agis? quid, o quid lenta iners, perterrita
Enervis, expaves? Age tibi Lumnius,
Lumnius, ego ille, terror, & fidei lues
Ultima Quiritum, Liberi vindex iugi,
Quem pavet Iber, suspirat, & nimiùm
Ecclefiae foboles Latinae non suos
gravem
Fugiens per agros trepidat. Heu sed heu tamen,
Respirat, & frustrà labores exill
Patitur gemiscens; nisi coactos hîc vomat
In dura carcer supplicia, Quid impotens
O ira ceffas! furgit ab odio furor,
Languescit idem cùm suo infultu nequit
Saevire frendens. Syderum Dux, non tuos
O Phoebe vultus debui, sed hic priùs
Cernere trahentes ultimae lucis diem
Cruore merfos proprio. Quid adhuc moror?
O lente furor! iterùmne nocte sub pigrâ
Longum morabor lucis adventum novae?
Non non, Ibere senties meritum scelus
Furente dextrâ; senties iam iam fides,
Quantas laborem fulminis moles manu.
Timeamne Regem? laudis indè est fors mea
[p. 48]
Violare quicquid Regius torquet furor.
Timeamne Tarpaeis fedentem sub iugis,
Mundique Patrem, Regibus sacrum caput?
Nec hunc moror; feveritatis hîc scelus
Nec Desidentis sentiet cordis nefas.
Quid inerme tardas anime? sed desunt tibi
Quos arcta nondùm navis advexit neci.
At interim remittis his motus tuos:
Quin reddet immò fortiores hos mora,
Et fera durum poena fudabit scelus.
Venient tamen, nunc Anime nunc aude nefas,
Et posteris credenda bella gentibus.
Sic Lumnium testaberis Regi gravem.



SCENA II.

Duvenvordius
Lumnius, Brederodius.

DU. Quid, ôô quid heros magne, magni pectoris
Molem fatigas quis tua hic pingens furor
Tenet ora, nec sese capit solitum premens
Ardore nimio mentis elate diem?
Num fortis ambigue catenatus timor
[p. 49]
Pertundit attoniti fores animi? quid est?
An ominosus saevit, & nescit furor?
Lum. Saevire vellet, attamen nescit furor,
Iauque pallet irrito. Du. Tandem tamen
Saeviet, & ortus arduum cernet dies
In luce supplicium. Profundas per maris
Spumantis un das, mox in hoc naves solum
Captiua revoment capita: Nunc quantus cruor
Gorcomiani poena sceleris mox fluens
Latè per agrum liberos Batavia
Satiabit oculos? Lum. Lenta poena est sed nimis!
Odi moras, patiensque vim perdit suam
Sub luce tardâ fervor. Du. Aderunt, quid tuum
Perdis furorem? punies etiam moras,
Et aucta tunc dolore producto mala
Severitate tarditatem punient.
Lum. Meritum nequit perferre supplicium scelus.
Imparque poena est: quicquid huc Orcus ferat
Cunctas trahendo ditis in poenam faces;
Rotasque faxaque flumina, & refugas dapes,
Avidique morfus vulturis. Prô prô dolor!
Cedemus ergò potiùs ah Lumni peri!
Br. Quid aestuantis impetus animi Comes
Frustrà relaxas? major exoritur furor
[p. 50]
Cum furere nescis; insolentiae tumor
Crescit per iras, cùm suos animus nequit
Pati dolores. Adde sed rebus modum
Iraeque fraenum. Lu. Quid? dolores num feram?
Iras remittam? Br. Sic decet, mentem preme.
Lu. O ira deses, si malum patitur sibi!
Br. Inferre si nôrit malum, referet bonum.
Et insolescens ira non rarò parit
Domino labores. Lu. Saeviendo quid furor
Horrere possit? Regias forsan manus?
Non flammeas Tonantis horrefcam faces
Non ipsa Numina, lucis aeternae Deos;
Aut majus Orbis possidet si quid Dijs
Verear furendo. Br. Sed vereri te decet
Populi dolores, & tumultus quas creat
Subitus ruinas. Lum. Plebis attonitae manus
Et hausta longo pertimefcam pectora
Pavore vulgi? Nullus armato est timor.
Bred. Animos feverus addit attonitis furor
Humilesque furgunt, sentiunt cùm fe premi.
Lumi. Premimus nocentes, & suae fraudis reos.
Br. Sed quos eodem Patria produxit finu.
Lu. Quid? expiare crimen ergò non licet?
Parcereque suades hostibus? Br. Non hostibus
[p. 51]
Sed incolis; nec parcere, ast irae moras
Patique fraenum. Lu. Vindicare an non licet
Fraudes Iberi, vel Tyrannorum scelus?
Br. Cur hoc? Lu. Severus est. Br. Severitas tamen,
Severitatis esse vindex non potest;
Et quod repellit, nescit iterùm plebs pati.
Lu. Quis ergò turbat te pavor? dic quid times?
Br. Populum rebellem. Lu.Sed rebellem non mihi.
Br. Etiam tibi; feveritas animos mover,
Facitque cautos, & fui memores boni.
Lu. Frangit animos & opprimit fifos suis
Nimiùm bonis. Age nullus audaces metus
Liget animos. Iterùm Monarchae serviet
Servire solitus (prô pudor!) populus nimis?
Plutona testor, testor ardentem Stygis
Piceumque fluvium qui fidem Divis facit;
Illa illa sceleris capita Romani quibus
Superstitio, veterisque contumax mali
Placet animus, mox fulminare me sciet
Dextrâ dolores; & trucidantes poli
Optare flammas coget effuso dolor
Cruore furgens. Onimis patiens nimis
Severitas! Br. Nunc in nocentes quà licet
Distringe ferrum, diffipa quicquid fidem
[p. 52]
Aut versa Regis iura suspirat gemens.
Nunc nil moror, sed parta libertas placet.
Du. Cruore vindicanda quovis haec placet,
Gemmata nec sol tecta sublimis poli
Latè caballis fraena concedens suis
Percurret unquam, quin revinctos hîc rates
Statuent nocentes. Lu. O moras, longas moras!
Du. Sed clamitant suae datam vitae fidem,
Captae Marinus arcis ubi subiens lares
Gorcomium concuffit imperio potens.
L. Etiamne servari rebellibus fidem[=Lum. Servare nunquid hostibus nostris fidem]
Vitamque velles? Du. Sacra semper est fides:
Hanc hostibus nec barbari fallunt suis.
Lu. Servanda non est perfidis unquam fides.
Du. Ubi perfidi? Lu. Cùm Patrie negant [=abjurant] fidem
Latium secuti Praesidem, & Regis nefas.
Du. Promissa nobis hactenus non est fides,
Dedimus sed illis. Lu. Si suam Patriae darent;
Hostes iniquis vincere dolis, cùm licet,
Laudanda virtus. Du. Fama sed patitur tamen,
Et perfidam dicent Bataviam exteri.
Lu. Vicina testor littora, Anglorum plagas
Quoties rubenti Christianorum nece
Lassavit impetum manus, quamvis eos
Promissa congregaverat falsò fides.
Cùm vindicanda Patria est, sanctum est nihil;
[p. 53]
Et omne licitum vindici sacro nefas.* Sic iuro Coelum (aut si quis haec audit) Deum,
Fidemque victam, & faucios Regis metus;
Vos quoque novi (si fas) Batavorum Dij
Favete, mox has Catholicus terras cruor.
Undante sparget flumine, & longas nece
Injurias penfabo durâ. Prô moras,
Moras! quid anime parturis? retine scelus,
Iraeque flammas; faevies; tibi mox cadent
Quicumque Latios affecla Patres colunt?
Corrupta turba, saeculi frustrà bonis
Lasciviens. Sed est satis, nostra haec modum
Capit ira nullum, nec potest pacem dare.
Veniant, & effuso Batavia sanguine
Rideat; erit sic perfidis cunctis timor.



SCENA III.

Fides Catholica.

O saeva dies! tempus iniquis
Gravius satis! Heu heu lachrymae
Parcite lachyma! sanguis undas
Fractaque duro corpora ferro,
Clausamque truci laqueo vitam
Phoebi pandet lumen oborti.
[p. 54]
O longa dies, longaque feritas!
Quò quò laceros impia ducis
Prora fideles? Sat. erat, fat erat
Tormina captae fensisse arcis.
Vix sua dederant arma Marino
Patulasque fores arcis, & omni
Nudata suo moenia ferro,
Simul ille fidem reddit, quam mox
Nomine iurat, iurat & ore
Integra cunctis ut vita foret.
O falsa fides! mox adproperant,
Capiunt, faciles onerant vinculis,
Feritasque suo crimine fella
Avidas nescit fatiare iras.
Stigmate patulis candente cruces
Frontibus urunt, totaque facies
Scinditur alto sanguine merfa..
Tenebris addunt, undique plage
Resonant, stringunt undique laquei
Et dura fames cruciat vacuos 2
Nullaque scripto iurata fides
Nullaque verbo. Quid agant rabidi?
Heu heu nimiùm longa tyrannis.
Adsunt & aquas puppibus onerant,
Media que simul morte fideles
Iam tibi laceros Brila relinquunt
[p. 55]
Ut tuus avidâ luminis irâ,
Incoepta suo fata labore
Claudat, & atrox forbeat obitus.
Lachrymae, lachyme! iam mihi restant
Funera tristi slenda dolore.
Ite beati foribus animis
Patiens superat vita tyrannos,
Constansque rapit gloria vitae
Calos, alacres ite Beati.



SCENA IV.

Inquisitio, Omalius, Captivi, Milites.

INQ. Euge Brila, victimas tuo nocentes littore
Sisto, victimas, & victimas ingentes accipe,
Huc severitas, potens huc mentis ira, vindices
Ferte virium labores. Huc tyrannis incipe
Vindicare reginm scelus, nec ora plurimus
Turbet alta sanguis: licet laborent omnia
Dextra, lingua, vultus ira faeviensque sanguine
Ensis altiore, strangulansque funis, & potens
[p. 56]
Quicquid arbiter Stygis recondit in neces agens Mortuorum. Palleat fevera Ditis Regia,
Et trifaux canis feveritate iam minor
Gentibus supernis. Sic decet per omnium scelus
Surgat hoc novum scelus, iugumq; splendidú simul:
Utque fraudes, ut dolique mentis horridae suas
Dexterae vires ferant. O Tartari potens pater
Erigas caput, tuosque cerne faevientibus
Mentibus feroces, quodque Belgicae cupis malum
Suggeras ab Orco. Tuque perge, protinus Comes,
Hic dies petitus, & scelestus, infoelixque erit
Dùm tyrannus atrâ morte faevit, gaudium tibi,
Caeteris necem serens; sic euge, perge; iam tuo
Repperi viam labori, perfice audax hoc nefas.
Om. Tangimus ergò littora ratibus,
Mordetque solum dentibus altis
Anchora, nec iam carbáfa retinent
Hoc genus hominum, scelerum Patres
Mundique luem. Nunc nunc tolle
Gens misera oculos; hanc tibi Phoebus
Amne supremam ducit lucem.
Heu Gorcomium, nimiùm facile!
Vix bene vobis vincula strinxit,
Sed Brila ferox funera necter.
O Lumni! Sed vigil, huc miles
Serva littus, captosque viros:
Lumnius hic iam, Lumnius aderit
Sistet & intrà moenia captos;
Comitabor ego, vigila miles.
Mil. Non si picei Rex niger orci
Peteret, vel qui fulmine frangit
Medio iunctos aëre nimbos
Laxare queat vincula manibus.
Yys
Vigiles
Vigiles erimus; sistite miseri;
Ponite latus hic; thalamum tellus
Iam dabit, & mox foffa sepulchrum.
CAPTIVI.
Nicolaus Picus, Hieronymus, Leonar↑
dus, Poppel.Hezius.
NICOLAU s.
Patria, Patria lâ victa pietas! quò tuus
Equans serena candor astra? Quò fides
Vetusta ceffit? iura quis Fidei sacris
Abrupta tabulis fustulit? sed heu furis
Acerba! leges hactenus Romae sacras’,
Orbisque Patrem Christianorum sequax
Tuum colebas: ceffit ah pietas tua,
Et malus avorum gloriam invafit furor.
En qui fumus? quid fecimus? nuper quidem
Similes avis, nunc Christiano etiam Fidem
Ritu colentes; attamen frendens furis
Et barbaris immanior gaudes tuo
Cruore pasci. Hier. Mitior forsan Scitha est
Nec tantus audaces furor vexat Getas
Movens in iras, & fatur ceffat nece’,.
Heu qui fumus! vix fauce languenti levem
Aëra tenemus, parvulos vixdum movent
Linguae sonos, sic fracta longo corpora
Verbere laborant, & suum fugiunt diem.
Leo. Vincant, & impij simul lacerant necem,
Si fracta vita fusficit nondùm neci,
Sed
Sed heu mihi lachrymae, nimis lachrymae graves
Dolorque verus! heu quid heu Gorcomium,
Gorcomium quid agis? Fidemne tuam modò
Expellis? O laboribus frustrà meis
Sudata meffis! feriùs quod mens videt,
(Averte Coelum) senties crimen tuum
Desideratos expetens quondam tuos
Fidei parentes.Pop. Et furens sic iam cohors
Nos cogit, ut abeuntis hunc vitae diem.
Plebs nesciat, quam credidit nostris Tonans
Laboribus? rapimur nec una vox datur
Ferenda plebi. O misera plebs! quid heu tuis
Orbata facies Patribus? timor, ó timor!
Ut te feroces dentibus faevis lupi
Frangant, & ah malè cauta non cernes lupos,
Larvata blando dùm Haeresis vultu vocat.
Hez.Haec ira Caeli, hoc Patriae scelus est; nimis,
Nimis, ô Batavia superas onerat plagas
Immane Facinus, fulminantis iam Dei
Dextera gravatos ignibus soluit polos,
Revocatque, quam mutata contemnis, Fidem.
Oaetheris magni Tonans! Nic. Pic. Potiùs preces
Solvamus astris ultimo dum sol die.
Maturat obitus. Leo. Fare, sic fas est Pater.
Nic. O qui polorum templa Rex nutu moves
Orbemque fraenas Rector, & nostri fator
Generis. Perofus si Bataviam, tuâ
Excelsus arce filiam revocas Fidem,
Et impios moliris in populos fui
Pretium ruinas sceleris; Ea vitam tibi
Et vita quicquid perpeti languens potest
AEter
Aeterne Genitor iam damus, certam necem
Petimus parati, taedet & fugientium
Alacres dierum, dùm tibi patimur necem.
Sed ad de robur, nullus immutet pavor
Dubius volentes, mente dùm certâ tuos
Sequimur labores, sanguine ut nostro vetus
Crefcat cruore quae Tuo parta est, fides.
SCENA V.
Luminiu, Captivi, Omalius, Milites.
LUMNIUS.
Anime mentis fraena iam laxa & tuos
Recipe furores: Ira cor totum voca.
Ubi sunt? video, video: quid ô Patriae scelus,
Fax universi, pestis orbis, & lues,
Propago noctis, spuma Tartarei Canis,
Hidraque germen, foetus inferni Ducis,
Venefici, rebellium sacri Patres,
Vos cerno? vos sol cernit, & sacro beat
Lumine scelestos? undè perversi tamen?
Num fauce ruptâ Cerberus nostrum in solum
Vomuit, leana an horrido fors sub specu
Lactavit ubere? Tygris instruxit suos?
Heu ira parce! turgeas, imò ferox.
Furias refumens; Ferre posses hos canes?
Illos Thrasones? Hem cucullatas feras,
Coruosque furuos! Cur sed huc ad nos tamen?
Ut proditores forsan Hifpano Duci
Tradatis
Tradatis urbes aut in hanc nostram feri
Sumatis arma Patriam? Vah vah furor!
Quid ira sistis? nullus hos potuit lare
Proprio tenere murus, ecce in nos ruunt,
Et bella portant, Diva libertas ubi
Iam legit aedem. Siccine ergò? Protinùs
Curuate poplites, & hoc genibus solum
Pulsate. Nunc, nunc ira gaude. Surgite
Domini. Quid? an vos hi Tonantem qui Deum
Manibus creatis? tuque sacrilega impudens
Gorcomianis bella qui suades tuis,
Etiamne nostras vifis urbes? Huc citò
Praefecte, cunctos quà fori spatium patet,
Educ ligatos, videat urbs hostes suos.
Circumducuntur & illiduntur Omalio
patibulum praserente.
OMALIUs.
A Ge Miles istos vinculis iunctis liga
agmen ordine.Mi.Hos iunga duos,
Hos vinciam: sed rursùs hic iunctus simul
Sequetur agmen. Om. Ne tamen vacuis eant
Humeris.M.Sclopum(sic namque robustum decet.
Huîc dabo, feverum militem pe&us notat.
Gladium sed huîc: nam fortis est illi manus,
Toruique vultus contumax ardor micat.
Om. Preibo furcifuris, & hoc signum feram.
En en Papiste quantus exoritur Crucis
In luce fulgor? hoc sepulchro vos Dea
Astrae
[p. ]
Astraea donat. Sic praeire me decet.
Mil. Pergite rebelles, bestiae, infandum genus,
Hic nulla ceffet dextera & pugno gravi
Pertundat atrum barbara molis caput.
Nic. Lacera tyranne, nullus evincit furor,
Quos gloriae spes aeviternae iam beat.
Mil. Mutire pergunt?Hi.Quis locus?quae agens furit
Crudelis, & nescit modum? nuper tuli
Quae dura Graecus vincla nexuerat mihi,
Sed durior gens Barbaris isthaec furit,
Quam nec fenectus cana, nec multo movent
Iam fracta membra verbere. Om. Huc sistant pedes;
Hac tranfeant, & hîc suum tumulum colant.
Redeant, viamque, nam decet, retrò legant,
Le. Quicquid tyrannis, quicquid aut suadet furor
Peragant manus, mens opprimi nunquam potest,
Quanquam prematur & gravis furgat dolor.
Lum. Sat miles, atro carceri rursùm injice,
Vbi est tenebris foetidus clausis odor,
Cunctos coërce vinculis:tandem furor
Novos refumet impetus mortem serens.
Leo. Exhausta fames occupat ora,
Pascit, & artus. O ô quisquis
Clade moveris, si te facilem
Tangit egestas, fuggere panem
Miseros pafcens; te Deus alto
Cernet Olympo, pretium reddens.
Om. Etiamne cibos? verbera tibi nec
Sat erunt? Miles, tamen huc aliquam
Propera Cererem, ne mors fanos
Rapiens nobis deprimat orco.
Mil. Has decét epulas miseri capiant,
Cererem nudam, uminis haustum.
Implete famem; si iam faveant
Numina nostrae profpera Patriae,
Ultima vobis mensa paratur.
Celebrate diem. Oma. Carceris, & mox
Tenebras intrent; nec mora rursùm
Lufibus atris hora redibis.
CHORUS
Gorcomianorum Catholicorum.
Sol flammigeri gloria fornicis
Vitae parua brevis tempora dividens
Quantum noctis habent lumina pallidae?
Frustrà purpurei poscimus aetheris
Gemmatum iubar, aut luminis alitem,
Mersâ quem veniens nocte dies monet.
Plus iam lux sceleris continet, & iubar
Furuarum superat crimina noctium.
Cùm tollit amne vultus,
Simul reducit amne
Fraudes dolosque vafros,
At caeca nox furores
Affueta faevientes
Quicquid doli laborant;
Ponit gravem fecurim,
Exorta quam refumit
Vultu dies fevero.
Vidimus auratâ gaudentes pace Batavos Et sua Gorcomium vallabat moenia pace,
Devenerata Deum, fidei veterisque tribunal;
Heu fors forte potens! attollunt monia bellu,
Ejectamque fidem laesâ cum pace cruentant.
Hesternâ sub nocte (fcelus nam nocte paratur)
Pastores populi sacros, vitaeque Ministros
Jurate, ratibus commendant, altaque fulcant
Aequora, &advectos perimut sub luce Tyrani:
Sic poenis lux nocte suis immanior extat.
Nunc nunc lachrymae pandite rivos
Humor & auctis dépluat oculis.
Nunc nunc faciles ite dolores,
Totaque faevis corpora sttingant
Fata slagellis; unica nostris
Omina forsan profpera rebus.
Ergò catenatos carceris umbra Patres
Claudit, & horrendam parturit hora necem?
Quid sequimur miseri terra vel ipsa tremit,
Plorat humus, tantum nescia ferre scelus;
Cùm modò nudatos funus adire Patres
Cernet, & attonitis concutietur aquis.
Sed sequimur tamen & cernere fata iuvat;
Fata, ah ah lachrymis condecoranda novis!
Dabimus lachrymas plenaque lachrymis
Vota supremis, imò si fors
Fata fecundet, nec adhuc Parca
Funera nectant, ibimus omnes,
Forfitan hostem gratia fletet.
I

ACTUS TERTIUS
SCENA I.
Tres Harefes.
CALVINIANA.
Am principium sceleri dedimus,
Claufosque tenent vinculaPatres,
Quos Roma sacro munere tollit
Ad sua certos iura ministros.
O quis medio raptas baratro
Fraudes, superae lucis in auras
Sistat, & homini nunquam notos
Referat motus?
Lu. Scilicet Orci maxime Genitor
Quicquid Averno lumine totam
Per Styga lustras, quicquid in altis
Tenebris merfum servas nocte
Tacitâ, praesens postulat hora,
Factura novos hora labores,
Et nova doctae praelia linguae;
Adfis Genitor maxime. M. Duro
Frangere corpus tormine non est
Sceleris nostri, vendicar istud
Saeva Tyranni gladio manus.
Animos noster labor exquirit
Astraque tentat fraudibus. C. At cùm
Animus fraus elt passa repulsam,
Z z
Spes
Spes illecebris dulcibus intrans
Roborat homines. Victus an Orcus
Lachrymas fundet? potiùs Pluto
Quà licet omni certet Averno.
Si fraus nequeat, verbera saltem
Atraeque minae, mors quoque vincat.
Lu. Gens illa fraudes noscit, & semper memor
Mali resistit. M.
Frangit animos pe robustos timor
fecuros petit
Perstans labores; qui timet nescit loqui,
Truncata fundens verba quae malè temperat.
Lu. Sic ergò mortis hoc timor, plage, mine.
Cogant; cruore pascimur quando dolis
Inutilis furgit labor. c. Sed quis pavor
Dubiae, Sorores, mentis occludit vias!
Depascit istos misera languenti fames
Situ, sed hi iam liberum solido die
Plenoque ructant ventre, & invadunt tamen
Certamen oris. O quis erroris furor!
Cùm pectus exhaustum, nec ultrà tunc vomet
Inflata Baccho lingua vefana dolos
Sapientiae? Totas furor furias aget,
Scommata, cruces, verbera, minas, flammas, neces,
Et quotquot Orci continet paenas domus
Pro voce iactabunt. Quid hic miseri? tremor
Laceffet artus & retardabit sonum
Audacis oris. M. Ilicò sed nos dolos
Cecasque fraudes, mentis & faevae vias
Paremus. O quis hic dies! iam iam fores
Mors tundit atri carceris, iam iam suos
Intentat ictus. Ultimum Phoebus diem
[p. ]
Fidelibus feruente molitur rotâ.
c. Sic sic per atras sanguinis fusi vias
Nostrum Batavia Numen accipiet iugo
Severiore, & alterum tollet iugum
Ignara cladis, sed ratum est, pereat fides.
L. Nunc quicquid ira tentat, hoc peragat scelus.
Favete Belga, Batave tu primùm tuo
Attende sceleri; Lumnius peraget scelus.
Tentabit animos, mox necem certam dabit.
SCENA II.
Lumnius, Duvenvordius, Brederodius, Cor-
nelius, & Andreas Ministri.
LUMNIUS.
Rgone remittor? languidoque aestu furor
ERgone
Nectens inanes tollit accenfas mei
Flammas doloris? Totus immutor mihi
Exaestuansque mente consilium prius
Amitto; sic procella mihi mentis quatit
Secreta, sic exercet incertum furor,
Nunc impetitus, fluctibus dein ruens.
Quid voluor? aut quid consill nectens moras
Retardo vota? Sanguinem furor ô tuum
Recipe; Ira furge, mafculosque spiritus
Te teque rursùm collige infultans tibi.
Succumbo, perge furor; satis, satis est, citò
Cruore merfum Phoebus indignans diem
Zz2
Alias
Alias refumat liberae lucis comas;
Batavumque defpiciat solum. O dies, dies!
Ut longa, grata sed tamen, caedes meis
Oberrat oculis! Du. Fama te populi, Comes,
Adversa terreat, ille turgentes pavet
Animos Tyranni, nec satis duram probat
Severitatem Principum, ofsensus premit
Quam faepè bellis. Lu. Patriae testor Deos,
Fidemque iuro, hanc diva libertas viam
Per sanguinem, per mortis horrendae cruces
Petit. Br. Equidem sed alia cùm superest via
Linquit feveram. Lu. Parcere ergò num decet?
Potiùs revulfis orbibus stellae mare
Bibant, & ardentes per astrorum vias
Devolvat aequor Coerulus ponti Deus.
Potiùs sepulti fluctibus Erebi nigris,
Mergatur aether, & inhians Orcus voret
Quicquid potenti sustinet dorso solum.
Br. Saevire sed tibi forfitan non est opus,
Si quod voles iurent, quod optamus ferant.
Tentare quid vetat animosi? nostram Fidem
Si tunc rebelles spreverint, iustum est scelus,
Et puniendum sentiet duro nimis
Fato. Lu. Quid ultrà ducimus tardi moras?
Urbefne nostras, Regium passi scelus
Tenuêre nuper? pro pudor! Monachi, lues,
Mundique pestes, perduelles! O scelus!
Du, Senfere contumaciae poenas suae,
Fractique linquent (ominatur mens bonum)
Partes Iberi. Eu. Diva libertas nequit,
Quem praedicant latij orbis aeternum caput,
1
Audire. Nunquid liberos forsan suo.
Populos scelestus iure frenabit? Ratum est
Vel morte durâ concidant, vel hunc negent.
Br. Sic fiat, aut mox carcere educti suos
Negent Quirites, & sacrum latij caput,
Patriae colentes Numen & fidem novam;
Vel illicò voracibus corpus socis
Tradant rebelles: aequitas nescit scelus.
Du. Hoc patriae clementis officium petit,
Hoc iura pofcunt, si velint, sapiant sibi.
Lu. Nil iam moror, concedat hoc patiens furor,
Quod nescit aequum: carcetis laxa fores,
Educ sed illos qui rebellantum duces
Has Patriae molestias pariunt suae.
Mi. Quos evocasti iam, Comes, sistam modò,
Laxabo clausas carceris caeci fores.
Lu. Et vos, Ministri, Judices dùm nos capit
Equurn tribunal, facite Romanam ut Fidem
Latiumque, quem vefanie celebrant suae,
Negent Parentem; Gentium namque est facer
Eversor; atque adulterinus maximi
Mundi Monarcha. O liceat! O nimiùm mihi
Invisa Roma! Cor. Quicquid optas hoc, Comes,
Tentare gratum est. An. Sic decet, Patriae decus
Quaeramus officijs parati; sic iubet
Quo fungor, ordo, faveat astrorum Deus.
O me beatum! nuper erroris sequax
Latium Sacerdos Ordinem tenui meis
(Sic fata mentis nescias voluunt vias)
Laqueis, Avernum subter immittens lacum,
Romana quicquid aula crediderat mihi,
Z23
Br.
nimis
Br. Sic vive felix, amat Olympi te Deus
Mundique Rector reddit hos certos fui
Cives Poli, perire quos fidei dolus
Coëgerat, Cor. Sic testor aurati iubar
Luminis, & has quas vivus hîc auras traho:
Equidem fidem, sed quos colit patrum
Gorcomium vefania Patres suae,
Odi scelestos; fortis experior quoque
Solos amicos. Nauta nam nuper maris
Ibam per arua fluctuum fulcans rate
Volucri procellas, creditur sed nunc mihi
Religio Patriae & nata non pridem fides.
Du. Sed en rebelles, illicò sapiant sibi.
SCENA III.
Lumnius, N. P. Leon, Ministri, D. Bred.
LUMNIUS.
Os ergò cerno sceleris antiqui Patres?
Oira! vofne cerno? Sed satis est, satis;
Parua mora non extinguet iras, nec suâ
Frendens ab Urbe Pontifex, aut RexTagi
Mundi tyrannus, palpitantes auferet
Sub morte longâ. Funus horrendum, novum,
Immane, vestro debitum sceleri
paro. Adhuc moramur? Cor. Ergò dùm vitae est modus Nec adhuc feverus mortis excruciat dolor (Ratus tamen) dic caeterorum qui caput Coenobiarcha Pice vivis, num tibi
Haec
Haec grata lucis aura? N. Testor sic Poli
Orbisque Patrem, conscium mentis Deum,
Ingrata longos vita suspirat dies,
Tardosque soles: gratior mortis rigor
Exfolvet artus, atque iners tumulo cavo
Deponet altae mentis onus; haec fors meat
Si fata beet, ut sanguinem moriens Deo
Lacerumque corpus offeram. Cor. Vivum Deo
Servabis illud Pice, si Patriae memor
Tuique Romanam neges prudens fidem;
Nega fidem. Nic. P. Vivamne? C. Vives & simul
Comitique, Patriaeque eris laetis novus
Amicus annis, forte non dubiâ potes.
Nic. Quid ergò? vitae vinceret Caelos amor?
Ergon’ fugacis blandulum vitae diem
Incertus aevi sequar, & hanc Christi fidem
Certissimam, quam Roma terrarum parens
Largitur orbi denegabo? Non ita,
Non ita caducum lucis heu misere diem
Depereo; non ita labiles curro vias,
Movetque major igneum hunc animum vigor
Aeternitatis candidatus aureae,
Calosque lambens impetu linquit suo
Mortale quicquid Luna concludit globo.
Fidem ut negem? vestra illa Furiarum sequar
Comméta demens potiùs(haud quicquam moror
Caelumque testor) nostra vorticibus suis
Involuat Orcus membra;quin poriùs traham
Ardente cunctos Manium linguâ focos.
Lu. Infane gratum Respuis lucis diem?
Oô Furor! Cor. Potiùs tibi, dùm fors finit
[p. ]
Sapias miser; fors feriùs dura ah nimis,
Involuet incautos, & impendens tibi
Mors stringet armatam impetu rapido manum,
Ni. Timeamae mortem? Turba terrigenûm fugax,
Etate quae denascitur semper suâ,
Fugitque solem cùm videt solis diem
Haec una lex est omnium, tandem mori.
Fugiamne solus? en meae iam meffis est
Matura vitae, provocant anni graves
Graduque tardo deferunt molis luem,
Quam iure tellus exigit mater suo.
Et cùm femel calcanda fit mortis via
Signabo gaudens sanguine hanc totam meo
Christi fecutor, Legis antique cliens.
Du. Serò nimis has optabis auras, & tuam
Damnabis infipiens viam cùm mox tibi
Districta vincla pendulo claudent diem.
Satis ille. Lu. Sapiat alter, & meliùs suos
Expendat annos; Onimis, patiens nimis
Severita! And. Quid ergò? Tu nunquid modò
Illum negabis monte Tarpeio fedens
Qui ius Quiritum gentibus cunctis tonat?
Filem negabis? furget hinc primùm tibi
Amata libertas, & exofum gravis
Hinc servitutis dominus excuties iugum.
Lu.Etiamne fumptis pellitur bellis Fides?
Rebellio nec Regium demens decus
Invadit? O miseri nepotes! Heu perit
Etas avorum, quae Fidem clausit suis
Moriens sepulchris! Degener non sic meos
Imitabor atavos, non fecuris si mihi
Rubicunda sanguine colla confperso fecet,
Aut flamma corpus devorans reddat suo
Cineri peremptum. Gloria est mori Deo,
Decusque testari, suae Patriae Fidem
Cùm mors vocat. An. Testaberis Patria Fidem
Servando vitam: quis timor pectus liget
Romae Parentum si neges? Errans fuit
AEtas avorum, quam suis tenuit vetus
Superstitio dolis, & ille trux novi
Mundi tyrannus, pressa quò rupes tonat
Tarpeia Rome: melior at fulfit dies,
Et celsus aethere Batavos vidit Tonans,
Favitque servitutis ut durae nimis
Cervice tandem libera excuterent iugum.
Leon. Non sic meis aspiret Omnipotens poli
Monarcha votis; quantus error nunc tamen
Caliginofe mentis involuit vias?
Si vestra iactat infolens passim phalanx,
Et liberam mortalibus cunctis Fidem,
Cogique nec debere quenquem; cur mihi
Neganda nunc ergò Fides? etiam meam,
Dùm fe remordet conscium pectus Fidem
Tenui hactenus, servabo nunc moriens Fidem.
Quin immò mentem tanta si rabies premit,
En adfumus, certate: sic ratio Fidem
Probabit, en victoribus dabimus manum,
Vel legis agnoscetis antiquae decus.
Br. Sic fiat. Lu. Ergò dùm fedemus, huc citò
Certate, victa sentiet poenam Fides,
Aut sapiet, illam quisquis imprudens colit.
Difputant Minifiri haeretici cum
Catholicis.
LEONARDUS.
Odicibus utendum sacris. Cor. Ut ut lubet,
en paratos seu Latino, seu cupis
Sermone nostro. Nic. Major addenda est fides
Semper Latinis, quos vetus finceritas
Errore purgat. Leo. Ergò que tandem fidem
Authoritas, quae pondus hîc ratio dabit?
And. Haec una nostri certa fermonis fides
Ratumque pondus, quod Deus scriptum viris
Verbum reliquit. Leo. Illud an Verbum Dei
Credis quod esse dicitur? An. Credo, vetus
Novusque codex maximi est Verbum Dei.
Leo.Sed undè doctus afferis? vel quo tua
Hoc fecta signo credidit Verbum Dei?
Nic. Imò recepit codices varios fides
Quis fingulorum pandit authores tibi?
And. Non hoc, sacro probare sed verbo fidem
Mens certa nobis, tolle fermones tuos.
Du. Tremiscis ergò? nunquid haeres? quin loqui
Istisque tandem ferre Responfum paras?
Quo traditum Doctore Verbum non sciunt
Fidei Ministri? An. Scimus equidem, sed suo.
Argutias de more contorquent novas
Ut solis addant lumini tenebras: nec his
Mens dubia nutat, fraudibus sed agunt tamen
Tacitis dolofi, Gentium ut credat fides
Sacrum
Sacrum dedisse gentibus Verbum Papam, Latij Monarcham, Tanta perversos trahit Rabies furoris fallere, haud falli volunt. Leon. Certare si lubet, sacri authorem priùs Verbi sciamus. Br. Istud est certum nimis, Nec vera patitur ampliùs dubium fides. Cor. Sed ille quisuam est Pontifex, mundi caput Regum caputque? Solus haud satis est Tonans Ut aequa mundo iura concedat? Nic.Satis; Vicario sed honore cùm iungat sibi Famulum, quis illum nollet? Hinc cur non quoque Reges fugamus, ille Moderator poli Fraenare cunctas cùm queat solus plagas? And. An ergò tanquam maximi mundi Tonans Gentes gubernat? Cui potestas haec data est? Leo. Non haec potestas illius, nec est Tonans, Dato gubernat munere, & mundum regit. Dedit istud huic qui Rector & caput est. 4.quis est? Leo. Christus. An. Quid? aliud afferis mundi caput? Leo. Nec enim sibi Vicarium Reges negant. Rector caputque est Pontifex, sed sub Deo. And. Ut nempè virtus lausque Christi fit minor? Prô prô pudor! sic perfidi Christum colunt. Leo. Quin imò major, vendicat quando sibi Hunc quoque ministrum.4.Nunquid hoc Mundus Le.Sic est, caput domus habet, & regioDuce.(petit? Regem sequuntur astra Solem, cur suo Capite careret Orbis & populus Dei? Domitâ triumphans morte cùm Calos super Christus receffit, statuit hîc populo Ducem Vicariumque, quem colant cuncti Caput.
Et hunc benignus ipse de coelo regit,
Addensque robur efficit moli parem.
Non si solutos Manium Pluto greges
Educat, aut rebellium rabies Ducum
Infana Martis arma distringat manu,
Evincet Orbis hoc caput: furgat furor
Haec una Petra fustinet populum Dei.
Premitur quidem, non opprimitur unquam tamen.
And. Quis hos ferat loquacibus tumidos dolis?
Cruces, cruces. Cor. Et has sibi nunquid cruces
Quaerunt? Citò, citò pendeant.Br. Meritos nimis
Laqueos morantur. Lu. Sentient, ferò licet,
Errore fingant quam sibi vano caput.
Non ille Pontifex, nec hic sibi quem suis
Manibus creant, hinc liberos faciet Deus.
Ni. Nullum creamus nos Deum.Cor.Colitis tamen
Cererem rotundam, & dicitis Cererem Deum.
Nic. Deus ista non est sed latet specie tamen
Deus sub istâ, quam Sacerdos confecrat.
Cor. Ergon’ Sacerdos sub Cerere ponit Deum?
Blaspheme quid spurcâ ebrius linguâ vomis?
Nic. Verbo Sacerdos ponit, & sacrâ Deus
Virtute firmat. Cor. Non potest istud Deus.
Nic. Verbo Tonantes qui polos & maximi
Theatra mundi finxit, hoc etiam potest.
Cor. Nil cernis: an forsan oculum fallit dies?"
And. Deumne dicam quod meae faciunt manus,
Semperque cerno? Nic. Facere plus potest Deus
Videre quàm qui corporis molem trahens
Respirat aurae labilem nostrae diem.
Leo. Paruas videmus Syderum coeli faces
[p. ]
putes
Ingentiores credimus: quid ni
Hic quoque subesse numen, hoc quando suo
Firmavit orbis ore veraci Tonans?
O vana mens, quae parvulo (prô prô pudor!)
Metitur Omnipotentis ingenio manum?
Dixit Deus; dubitas? facere solus potest;
Quid haesitas? tibi ferculum sese dedit, Quid Respuis? minatur exitium tibi Si mente fumas fordidâ; nondùm times? O ô furor! Sed quantus excaecas viros? D. Infane cur nondùm sapis? iam iam dolor Mihi corda pulsat, lingua quod tua fit modò Peritura ferro. A. Sapere cùm nolunt, Cruces Cruces ferant. C. Mox spiritum laqueus premat, Exhaustus ora pendulis cunctis voret Perjura coruus. L. Pendeant, odi moras. N. Mors grata pro Christo pati est, quando licet. Le. Ut ut voles iam faevias, nam sic mori Placet, negandam nullus hîc servat fidem. L. I claude carcere impium Miles genus: Dabit haec mihi nox orta consilium necis.
SCENA IV.
Chorus Gorcomianorum, Lumnius, Brederodins,
N. Pici Fratres, Duvenvordius, Omal.
CHORUS.
Amus illum forfitan
Nostrae movebunt lachrymae
Non
Non dura cautes, non draco
Cruore fuso vescitur.
Lum. Quis strepitus aures verberat? quis hîc suis
Deturpat ora lachrymis gemitum ciens?
Cher. O Magne Batavûm Rector, Hifpani metus.
Qui iura vitae reddere & mortis simul
Potes labores. Euge non semper Tonans
Moles laborat flammeas, quando Poli
Delicta nostra gemmeas pulsant domos:
Sed puriori faepiùs mitis die,
Invafit ora poenitens quando dolor,
Vultu remisso supplices audit preces.
Miserere Magne Rector, & clementiam
Imitare Coeli: solve quos carcer suis
Claudit sub umbris; mitis exaudi preces.
Lum. Quid misera turba lachrymis foedas diem?
Quid postulas, & undè mihi? Ch. Gorcomio
Venimus; & coactus huc egit dolor,
Dolor loquentis occupans oris vias,
Animumque, lacrymas, & heu! lacrymas vide
Miserere Lumni, carceris laxa fores..
Lu. Solvam scelestos? Ch. Lachrymis reddas viros,
Lachrymis rogamus, suppliceque pedes tuos
Veneramur ore: Parce, & has lachrymas vide.
Lum. Procul hinc scelesta turba, tolle istas preces.
C.Miserere.Lu.Quid adhuc murmuras, procul hinc,
Repelle Miles. Perduelles hos meis
Solvam catenis? O furor! non sic mihi
Pertundis altas pectoris frustrà fores
(procul,
Fra, At redde Magne, fratribus fratrem, Comes. Lum. Qui vos & undè? Fra. Venimus Gorcomio
Fratres
Fratres Pici, quem carcer observat tuus,
Pretium parati fratris in pretium dare.
Lum.Non vita sic rebellibus pretio datur.
Aut morte durâ Manium subeant lacus
Cruore turpes, aut quiritum quem colunt
Negent Parentem. Fr. Sed tamen pretium cape.
Fors cùm solutus vixerit, Patrie fidem
Sequetur, & periculi tanti memor
Volet quietem, quam nova apportat fides.
Br. Sic sapere fas est, illa gens sed non potest
Sic sapere damno unquam suo, donec necis
Moriens labores intrat. Lu. Hoc iuro caput:
Tarde dolores mentis horrendos serent.
Fr. Per illa Batava gentis & Patrie precor
Secunda fata, per remotos iam metus,
Regalis imperij, per hanc dextram tuam,
Per, fiquid animi vulnus hoc lachrymis potest,
Precamur ambo, fratribus fratrem annue,
Aut si dolori denegas istud pio,
Liceat loqui, tentabimus mentem viri
Victusque nostram forsan, accipiet fidem.
Duven. Pia cura, fratres, vestra, sed fratris nimis
Animus superbus, fata dùm Patriae suot
Oppugnat ore, liberum haud patiens decus.
Concede, Lumni, quod pius poscit dolor
Fratre alloquantur, fas fit.Br. Haud multum est lo-
Sed impeditas vinculis teneat manus.
Lu. Semper suo remittitur motu furor,
Nimiùmque fata remoror, & mihi iam gravis
Langucscit ira; sed tamen fit hoc quoque
Datum dolori; quod petunt; liceat loqui.
(qui.
I mox, & atri carceris laxa fores,
Praefecte fratrem, fratribus reddas, volo.
Regina sed cùm fyderum aethereas vias
Scandet, tenebras advehens Orbi novas,
Iterùm revinctus carceris caecas nigri
Repetat cavernas. Haec voluntas est mea.
Om. Solumne reddam? L. Sic volo, solum, & tuâ,
Quem liberabis, interim claudes domo.
SCENA V.
Omalius, N. Picus. Hieronymus, Hezius.
OMALIUs.
HUC Pice, linque carcerem, donat Comes
Te fratribus, per alta donec nox iuga
Deducat umbras, & Stygis repetat fopor
Ab amne terras. Hie. Sic clientes nos Pater
Tuos relinques? Sic feverae dùm necis
Certamen instat, deferes natos tuos?
Nic. Ecquis vocat? Om. Gorcomij fratres tui.
Hez. O nos relictos! abstrahent bite suo
Amore fratres, noster hic solus labor
Sudabit inter mortis urgentis metus.
Nic. Non ita relinquam.Hie. Vincet amor, & te suo
Vel aere fratres forsan, aut lachrymis, necis
Solvent periclis: ibimus soli necem
Et faevientis dura passuri manus
Tormenta, nunc heu deferes nos, heu! tuos? Nic. Nunquam relinquam: testor aeternum Poli
Terraeque
Terraeque Numen, Ordinem testor mihi.
Vobisque sacrum, si mihi per me licet,
Nunquam relinquam, dura sed primus necis
Intrabo fata; liberos aut vos simul
Habebo liber: fit fides certa haec mea,
Sed ibo, fratres alloquar. Hez. Salve Pater.
SCENA VI.
Nicolaus Picus, Fratres Pici.
NICOLAUS.
Alvete Fratres.Frat.Quantus heu pro te pudor!
SHeut quanta cura, vexat! Ergo sic pati
Et fata faeve perpeti mortis tibi
Immota mens est? non tuos, non Patrios
Amas honores? Nic. Nulla mors fortes movet,
Vincit salutis ardor aeternae necem.
Fra. Ama salutem, libera te cùm potes,
Linquenda tibi tantùm est fides: dubitas? age
Quicquid voles, quicquid requires, hoc tibi
Dabimus parati, linque tollendam Fidem,
Haec una vitae cùm tibi restet via.
Ni. Deumne linquam?F. NonDeum, linquas Fidem,
Illumque nimiùm quem sequi Papam cupis.
Nit. Sic deferam simul Deum: Fidem Deus
Ecclefiaeque Praefidem Papam dedit.
Quid vultis ergò! magnus est vester quidem
Fateorque, Fratres, ardor, at Caeli sacrum
Testor Monarcham, potiùs ardentes fetar
Aaa
Moriens
.
[p. ]
Moriens in ignes, quàm negem pavidus fidem.
Illumque veneror quem sequi teneor Papam.
Fr. Sic stulta tollit vanitas mentis diem.
Morine pro Papâ cupis? Sed quid (precor)
Cùm faucio te pendulum collo sciet,
Num liberabit? Sanguinem nusquid suum
Pro te rependet, fata vel durae necis
Subire cupiet improbus Nic. Frustrà dolos
Nectitis, & istis slatibus nescit mea
Pietas moveri. Fr. Dedecus nunquid tua
Infame genti ferre mens suadet tibi?
Ni. Laus gentis illa est, morte si durâ fidem
Teltatus orbis occupem superi decus.
Fr. Undè iste mortis ardor?Ni. Hunc Patria afficit.
Fr. Agnosce Patriae fidem, vitam dabit.
Nic. Haec vita morte durior quâvis mihi est.
Agnosco Coeli Numen, hinc vitam peto.
Fr. Age per Paternos deprecor Manes, per has
Lachrymas, & altum, qui gravis mentem quatit
Precor, dolorem, per tuam, Frater, fidem,
Simula fidem. Nic. Simulare me prohibet fides.
Fr. Vel donec atrox impetus ceffet Ducis
Irasque ponat; credito quicquid voles,
Sed conde clauso corde paulifper fidem.
Nil fratribus pro te dabis? Ni. Quantum queo.
Ceflate Fratres, lachrymis major Deus
Et charior quam vita mihi vitae est salus.
Fr. Agedum propinquam iam subi Frater domum,
Et cruda dum te languidum laedit fames,
Admitte coenam, Nic. Nil moror, Fratres, sequar.
CHORUS
CHORUS
Militum Batavorum.
Rgò libertas Batavum timores
Vicit, & victum pepulit tyrannum.
Ergò iam vasti domitor profundi
Et suas regnans equitat per undas
Aereâ magnus Batavus carinâ.
Ite iam Reges via nulla Pontum
Pandit, & ventis pelago fugatis
Languidas inter Batavus procellas
Solus hostili movet arma Marte
Solus Ibero.
Ecquid extremi populator Indi
Austriae magnum iubar ô Philippe
Solis Eoi populos fatigas?
Iam tuos solus Batavus labores
Franget, & longas numerare clades
Saeculo crefcens dabit insolenti.
Quotquot audaces fragili carinâ
Auster Eoos pepulit sub ortus,
Quotquot ardentes Arabum per oras
Detinet Turca pavor inquieti
Huc voca, certi manet hora Fati
Sorsque Regales apices relinquit
Conscia motus.
Hec equidem fors prima mali, fecliq; tremendi
Principium;sed faeta nigris mox moribus aetas
Parturiet sub luce nefas: bella, aspera bella,
A aaz
Nec
Nec tantùm:campusque rubens, faeviq; penates
Ire dabunt plenis immania crimina velis.
Quantus erit Batavus? mundi miracula Reges
Nesciet, & Superum sacros invertet honores
Rex sibi, fydereafq; immutans dogmate leges
Invento. Quis adhuc calidas Bufiridis aras,
Aut Phalaris tauros clausi tormenta doloris
Obstupeat? sceleri cedit scelus, & nova vincit
Atas feclaPatru.quicquid malè credidit olim,
Posteriora nepos confumens saecula credet.
Haec tua Batave est gloria, cunctos
Vincere, vinci nec scelere tuo.
Quod formidant alij, famam
Batavo generat; quodque scelestum est,
Maxima Batavo gloria furgit.
Sic Roma tibi cedit, Regum
Sic ille potens terror I berus
Implens fines Solis utrosque,
Frangere solos Batayos nescit.
Nunc ô potentes maximi Reges soli
Qui próximum victricibus spatium maris
Ratibus tenetis, Agite iam Batavia
Vestros honores aequat, & leges sibi
Libera Deumque ponit. Angle suspice,
Sufpicite vos Germaniae magnae Duces,
Et quisquis Hifpano invidens, nimiam tuis
Potentiam regionibus forsan times.
Huc arma ferte, sola dum Batavia
Domino resistit, caeteris pacem parit;
Et quisquis hanc iuvat, simul sese iuvat.
Continue

ACTUS QUARTUS
SCENA I.
Inquisitio Haeretica.
Dhucne flammas hactenus rabido furor
Dolore furgens clausit? O nimiùm leves
Ultoris ignes! O sacri lentas nimis
est
Moras furoris! Nullus an vindex erit?
Nondùm scelestum sanguinem Tellus bibit?
Nondùm triumphat Haeresis? nondùm pede.
Batavûm per oras exulem calcat fidem?
O Roma, Roma, feriùs, gemitum tamen.
Cies ab alto: iam tona, & feptem tuos
Impelle colles, fluminis sacros tuis
Attolle fluctus, & tibi lachrymas bibe.
Superest doloris plurimum; Hifpanos parum
Fugaffe fafces, regium grave si iugum est
Iam tua rebelli gravior est Batavo fides.
Ignosce Roma, vincitur fides tua
Batavi repellunt, & premunt. Huc huc
Tarpeia quando verticis sacri iuga.
Confcendis, & tot infulas Ponti vides
Ditione Latâ, quâ tuum mundum Regis,
Bataviam ne cerne, ne numera tuam.
Tua fraena calcat, nec pati nomen potest.
Tu quoque Philippe magne Rex, magna Parens
Telluris, audi, Roma te Batavis tuis
Formavit hostem, Latia dum Fides tuo
[p. ]
Accrescit imperio, nec Haeresis suo
Potens veneno est. Scilicet Batavis Iber
Amicus effet, ni foret, qui nunc Iber
Romanus idem. Sed moror, quò quò moror!
Regina noctis, languidi somni parens
Age, euge velo sub tuo quando ne fas
Ingens paratur, conde flammatos poli
Micantis ignes, luce mox major dabis
Quod ingemiscens Roma non poterit loqui,
Oô dies! iam conditi patriâ tremunt
Tellure Manes, & Nepotum saecula
Aetas parentum prisca formidat; scelus
Ego ipsa nostrum timeo, & hinc subitò trahor,
Subitò indè retrahor. Perge, quid tandem times?
Refume, Lumni, pectus, aude quod dies
Elatus undis audeat nunquam suis
Aperire flammis. Defere hos cyathos tuos,
Pocula cruoris, & novas epulas dabis
Furente dextrâ; iam tibi sceleris tui
Appropero caufam. Soluit en Gorcomio
Laxare qui dum carceris mandat fores
Furoris iras laxat, & rumpens moras
Severitatis impetus armat suae,
Clayemque menti detrahit. Sic sic decet
Ut per bonum furgat scelus. Procul hinc procul
Pietas recede, mitis hic nulla est manus,
Tyrannis una regnat, & sceleri suo
Vix fusficit, dum faevus haud fatiat dolor
I perge, Lumni, nox tibi pandet scelus.
[p. ]
SCENA II.
Lumnias, Duvenvordius, Brederodius
Nuntius, Omalius.
LUMNIUs.
Am luce pulsâ multus ignivomos polus
I Am
viss!
Nox astra prodens solis auratum iubar
Detraxit Orbi. Nocte decedit furor,
Et ira fraenum patitur, in lucem suos
Ab amne donec efferat Titan equos
Mundi serenans arua. Quid tamen est mihi?
Lymphata vino corda pertundit furor,
Et fraena nescit mens pati, voluens suo
Dolore fatum, & ebrium pectus falit,
Mixtoque nostrum turbat accenfus dolor
Pallore vultum. Du. Sic solet nostrae, Comes
Lux alta mentis corporis fugere hanc luem
Quandoque; nescit carcere includi suo
Corpusque calcans fepè contendit poli
Videre spatia, dùmque metas transilit
Suum laceffit impetu corpus novo.
Br. Turbata nescit mens quietem, nec capit
Animi dolores, debitas versat gregi
Panas scelesto, Patriae vindex suae,
Et plena multo temperat coenae mero,
Vix motibus, scd attamen fraena novas
Faulifper iras, donec in terras iubar
Aaa4
Phoebus
Phoebus reducat; interim somnus liget
Agitata motu corda, ne forsan furens
Sub nocte cacâ concites plebi metum.
Lum. O confias Noctis moras! O ô diem?
Bre. Sed en quis urbem concito accedit pede,
Curfuque anhelat? Lum. Undè nostris advena
Appellis oris? cura que celerem trahit?
Nunt. Gorcomio festinus advenio, Comes,
Urgetque gressus cura, quae tangit tuas
Injuncta curas. Lum. Fare, quid portas novi?
Br. Sed quae tuae est fides via? Nun. certa est fides,
Marinus arcis arbiter facit hanc fidem,
Dominusque mandat, tutus ut peragam viam.
Bred. Dominus? Quid? ergò cefpitum foffor miser
Et baiulus tam subitò dominus? Lum. O caput,
Caput infolens! Du. Num forsan arcem iam sibi
Gorcomiumque vendicat meritis suis?
L. Aliudne portas? Nu. Voce concedas, Comes,
Ut liberâ tecum loquar. Magna iubet
Batavia moderator Auriacus, suum
Quem vindicem tyrannidis cuncti colunt
Ut vinculis quos carcer astrictos suis
Claudit sub umbris, liberi patrios petant
Iterum penates. Lum. Liberi patrios petant
Iterum penates? iuffa quis ponit mihi,
Patriamque prodens perduelles liberat?
Nun. Haec sunt Senatus iuffa, cunctorum quoque
Sunt vota. Crede, nuper Auriaci Ducis
Nostras ad urbes nuntio rumor nevo
Mandata certus pertulit, quae Praefides
Videre latis explicata paginis,
Ut quotquot atris carcer in tenebris premit,
Et vincla stringunt, seu Sacerdotes sacros,
Electa seu quos feparat mundo salus,
Vinclis soluti proprios repetant lares.
Nec hoc iniquum. Clauferat quotquot suâ
Marinus arce pollicitus ultrò fidem.
Vitamgre cunctis, sancta finceros beat
Integritas, & vita culpari nequit.
Illos amavit Civitas nuper suos
Cofuitque iustos, innocentes nunc petit,
Servare quos iurata deberet fides.
Lum. Quo quo furor? quid ira?quid?nondùm tuos Motus refumis? Sentient, ôô moras!
Infana capita, perduelles, sentient,
Quam foeda mortis fata non notae traham.
Parcamne captis? Astra si furdo Deus
Audiat Olympo, testor has noctis faces,
Quas inter orbes igneo premitis foco;
Te iuro Magne noctium, Pluto, Pater,
Immane Ditis Numen, & scelerum Deus,
Illa illa Pontificis sequax Latij cohors
Mundique pestis, faucio vitam vomet
Gutture, nec ullus rapiet hinc unquam Deus.
Nun. Imò remitte spiritus tandem ruos,
Et parce, iam plebs mota deposcit suos
Templi ministros, Curiam longo fenes
Ordine coronant, fexus alter lachrymas
Ubique magno fundit ululatu gemens.
Pax nulla, faevit concitis studijs furor,
Servetur, omnes inquiunt, captis fides.
Quid adhuc recufas? Miltus est Patriae timor,
[p. ]
Et parta nuper fluctuat pacis quies.
Ignosce, te Senatus, & Cives boni,
Te Civitas, & omnium lachrymae rogant.
Lum. Non sic abibunt. Nullus hic ergò tuum
O turba Procerum, vindicabit sanguinem?
Hornane vindex sum tuus, vindex tuus
Illustris Egmondane. Quid deses moror?
Praefecte, cunctas tolie iam tandem moras,
Fores reclude, & gutturis laqueo viam
Occlude cunctis. Du. Prohibet Auriacus tibi.
Lum. Quis ille? nunquid forfitan nostris volet
Dare iura yotis? solus & Patriam manu
Fraenabit? an non ultor, & vindex fui,
Qui primus armis ferreum Regis iugum
Tyrannidisque dura discufsi mala?
Illum vererer?ô furor! furor o furor!
Alium timerem? Du. Sed fides captis data est,
Hanc Auriacus servare captivis cupit.
Br. Servanda non est hostibus nostris fides.
Du. Quaerenda sed pax Patria est nostrae tamen.
Br. Tranquillitatis haec via est, quotquot fidem
Servant Quiritum, nec novam Patriae fidem
Colunt rebelles, morte decretâ cadant.
Pereant. Lum. Peribunt, testor hunc quisquis Deus
Orbem gubernat, nallus imperiam mihi,
Aut iura ponet. Regium pati iugum
Si mentis ardor nescit, haud poterit tua
Perferre iuffa Auriace. Quid? Dominum colam?
Verearne iuffa? spumeis potiùs vadis
Jungatur astris pelagus, atque Athlas Polum
Deponat humeris, & cadens Caelum fue
Involuat Orbem pondere. I peragas citò
Praefecte iuffa, nulla me retrahet mora.
Implicita collo chorda vitalis vias.
Abrumpat aurae. Luminum iam Nox tuum
Testare, nescit ille majorem pati,
Batavumque fraenat Arbiter fummus plagas.
Perage ergò iuffa, age, perage. Om.Peragam, cito.
Eu. Abrumpe laqueo spiritum, ferro simul
cinde corpus, nil meae est irae satis.
Quid ago? citò, citò, nescio, nescio moras.
SCENA III.
Omalius, Milites, Captivi.
OMALIUS.
Ito, Milites, pars carceris laxet fores Pars aedibus rapere alterum certet meis Properare mortem est omnium certus labor. Mil. Quaeremus illum, quem pij fratres suo Sermone tentant, Carceris sed nos fores Laxemus. Agite mortis illuxit dies, Dies tremenda, nox licet mundum tegat Subvecta bigis, Leo. O dies, grata ô dies! Ergò cruori sanguinem nostro tuum Reddemus alacres Christe? quam laeta haec dies!" Mil. En liberum qui vinculis collum suis
Extulerat. Om. Hunc age laqueus primùm necct. Nudate colla, vestis in partes eat.
Nic. Tyranne perge, nulla te teneat mora
Ergone nobis fata decrevit furor?
[p. ]
O grata fata! grata mors! ôô dies,
Dies amica iam novas, iam iam novas
Spiritus in auras evolet, iam iam lares
Rursum paternos aetheris magni cliens
Invisat. Euge grata Colitibus cohors,
Gaudete Patres, mortis aeternos dabunt
Haec fata Caelos, & brevis totum dolor
Pariet Olympum. Filij, Fratres, mei
Sequimur Magistrum; quanta laus? Christus viam
O
Largo hanc cruore ti forti necem
Adite mente, Christus exemplum dedit Aetherque laurum praeparat; nostro fides Cruore furget. Pergite ah, ibo prior, Valete Fratres, me mori primum decet. Mil. Evomuit animam, spiritus fugit diem, Mutumque pressis dentibus guttur filet. Leo. Superum Monarcha Christe, faeclorum Parens Authorque Coli, paululum terris tuos Defige vultus, sanguinem & vitam tibi Fundemus, euge robur infpira tuis, Moriemur omnes; imperitae sed tamen Ignosce plebifanguine hoc furgat fides. Mil. Precibus fatigas aethera excelsum tuis, Quin nos precaris? socius eccum iam tuus Ut ora vertit? Pop. Hunc sequi sed me ’decet, Agedum Tyranne, tolle, quam vitam negas, Satia furorem, nullus hunc animum timor Evincit, & major triumphus hâc nece est, cruoris quem mihi testis dabit.
Fid
En candidatus gloriam Cali peto.
Hie. Quid cerno? quò me mens rapis? Caelos videt
[p. ]
Et scandit animus: corpus hoc, nil iam moror,
Abrumpe Miles. Magne Terrarum Deus
Quemnam in triumphum me vocas? aut quae mihi
Nova ferta monstras? O diem! vitae diem!
Tu Virgo Mater splendidum Coeli Decus,
Tu magne Dux Apostolorum, tu tuis,
Francifce, robur da Pater. Mil. Nunquid novum
Tibi Numen ergò fingis, & Numen vocas?
Hie. Tu perage, verum morte testabor Deum.
Hez. Adhucne vivo? Mil. Longior dabitur quoque
Tibi vita, Patrum si neges prudens Fidem.
Hez. Adhuche tentas? fit satis, socios sequar;
Da Christe robur, difplicet nam iam dies
Mortalis aevi, cùm tualejicitur Fides.
Dilecta semper Patria, o quantum tua
Moveor ruinâ, nam peris quando Fides
Perit Parentum. Sed vale, Patria ó vale,
Salvete magni Colites. Age mens, age
Certamen intra, gloriam victrix feres.
Rgò
SCENA IV.
Omalius, Milites.
OMALIUS.
ERgo peractum est, iusta procumbit fides
E Merlam que tandem multus extinguit cruor.
Adhucne spirant? Miles explora necem,
Necemque lacera, post necem subeant necem.
Mil. En ut iacent? ut pallidam miseri nigris
[p. ]
Haufere mortem vultibus? mordent solum,
Huc huc sub antris quotquot Acherontis Canes,
Pafcuntur umbris ventre non faturo, volent,
Haec membra lacerent. Milites nondùm furor
Remifit iras, feviamus.O sacras
Pestes, & atra temporis nostri lues.
Ut nunc iacent? ut nunc in Orci flammeis
Ululant caminis? ferò, sed ferò nimis.
Iacete pestes, perfidi Patriae, canes,
Laceremus ora, tota quae vestis tegit
Rumpatur, istos dividat vultus furor,
Rimetur ensis pectoris foedi vias,
Fratrumque veutres; sic novus crefcat furor,
Cadaverumque sentiant moles manum.
Om. Sat Miles, Ecce furgit Oceano dies,
Fugatque noctem Phoebus Aurorâ duce.
Huc, Miles,
Miles, urbem repete, devicta est fides.
CHORUS
Haeresum, ubi etiam Inquisitioi
HAERESUM.
IUpiter Olympi Rector, & pondus Polis
Olim Parentem ferre non potuit; mihi
Jove major exstas Batave, deturbas Iovem,
Seu quem micanti stipat amplexu Polus
Coeli Monarcham; terminus seu quem suis
Sol claudit exoriens, & occasum petens
Mundi Monarcham Tertium nunquid Iovem, Nostrumque vinces Tartari Numen nigri?
[p. ]
Vincere sed nos Batavus nescit,
Vincere nisi fe Batavus norit.
Alios vincit, vincitur ipse.
Sors ea misera est, decuitque tamen
Ut vindicaret mors dolos
Et quod nequiret fraudibus,
Sparso probaret sanguine.
Equidem dolos superat Fides
Cruore sed devincitur.
Utramque nascens Haeresis,
Et portat, & retinet simul.
Ing. Ergo Fides, Romana Fides, praelufimus, ibis
Ergò Fides; vici, Batave hîc applaude, peregi.
Haeresis ergò rata est tandem gaudete, Sorores,
Bataviam, Bataviam
Tenetis, & genitum suis
Incuffit icta montibus
Flens Roma perditam Fidem.
Heref. Ergòne suspiras Roma superba fidem?
En iacet, & multo iusta cruore filer.
Tu quoque Roma file, iam nova Roma venit,
Pontificis magni, Regis & omen habenst
Haeresi fedem dabit, & scelestas
Possidens fraudes, procul hinc fugabit
Quotquot antiqui memores Parentis
Impiâ sacros pietate Patres
Ritè requirent.
Hunc dederit Fortuna diem, facer ille, cruoris
Principium sacri. Quid adhuc? quid querimus? inde
Nostra venit sedes, & se submittit amando
Iam Batavus, quaeritque brevis dùm libera vitę
[p. ]
Tempora, longa suae nectit discrimina vitae.
Sic placet. O feri facies nova temporis! Ecquis
Nesciet insidias? quis funera nesciet? ipsa
Si simulachra gement, si Divum flamma cremato
Surget honore vorax, si Patria queret alumnos?
Ing. Hoc mihi restat nobile munus,
Faveant tantum Numina Batavûm
Undique luctus, luctus ubique,
Lachrimisque novis lachrymae crefcent.
Me Praetores milite cincti
Dominam cingent; ibimus omnes
Et sua nobis limina pandet,
Quisquis avitos servat honores.
Dux ipsa lares subiens tacitos,
Coco Patres carcere claudam.
Non exilio, levior poena est,
Sed morte luent, vacuique bonis.
Haec fata erunt Bataviae
Ut Haereses, varias licet,
Gremio benigna nutriat,
Unam pati nequeat Fidem.
Unam ferox plectatFidem.
Sed scilicet sceleris amans
Nullum pati potelt bonum
Cunctum pati potest malum.
[p. ]
ACTUS QUINTUS
SCENA I.
Senex Gorcomianus, Chorus Gorcomianorum.
SENEX.
Diva pietas! lucis ô Titan Parens,
Quid iam per altos aureis vectus polos
Cernes quadrigis? Brila, quid Phoebus tibi
Pandet renascens? ô nefas! quis non neget
Quod hic pera&um est? O mihi lento nimis
Senecta gressu! ô carda satis fors meis!
Cur vivo? cur Respiro, nec vivus satis!
Heu ominofa verticis quae nix mei
Candore crines spargit, & vitae notat
Adesse metam! nuper haud tardo movens
Labore gressus, quando signabat meum
Lanugo vultum, primus aetatis decor,
Hic Christianus libero passu vias
Terebat omnes. Haeresis Batavis erat
Ignota nostris. Nunc nefas, Oô nefas!
Cruore merfus Christianus iam suo
Mortem cruentat, nec suâ in Patriâ locum
Reperit. Tyranne quis furor mentem tuam
Acerbat, aut quae pectus humanum ferox
Crudelitas evicit? an vacuos putas
Calos rotari, & nulla nimborum vagas
[p. ]
Fulmina per oras? Desidem an forsan Dei
Contemnis iram?Vivit, ô vivit Deus,
Tete Polorum magne Rex, hominum Parens
Appello, rabidos si Tyrannorum premis
Vindex furores, fume iam flammas Pater,
Et fulminante dividens Coelos manu
Distringe nubem, faevus ut vitam vomens
Uratur hostis. Tu Deus Batavûm quoque
Deus es, & ultor, attamen ridet tuum
Fulmen Tyrannus. O Deus cur non tones!
Ch. Olachryme! O periura Gens! O Gens fera!
O dura cautes! Cerbere, immanis Charon!
Crudelitas! Crudelitas! Oô furor!
O triste funus! Sen. Undè vos? aut cur recens
Deturpat ora fletus, & cruciat dolor?
Ch. Lugere nostrum est, Christiani nam fumus,
Et heu peremptos slemus hîc nostros patres.
Sen. Communis ergò luctus, hos lachrymis quoque
Deploro nostris, & Tyranni si furor
Coucedit, arcto fingulos tumulo dabo.
Ch. Nos te sequemur, noster est idem labor,
Adest Tyrannus ecce, iungamus preces.
ERgd rebellis, impium tandem fides
Vomuit cruorem, vicimus, victa est fides.
[p. ]
Gaudete Manes Belgici, sed quos furor
Albanus atram nuper in mortem dedit,
Dùm Regis audax fulmen evibrat manu
Et servitutis ferreum durae iugum h
Populis laborat liberis. Iam iam tuam
Hornane mortem vindicavi; iam iacet,
Ploratque mordens dentibus caefis humum
Qui te colebat, Roma; qui Regis iugum
Patiens ferebat, Euge, tu gaude quoque
Illustris Egmondane, Sydereos potens
Calos adibis, dùm tuo cineri sacrum
Sparsi Cruorem Lumnius vindex tuus
Terrorque Iberi: parta libertas adest.
Duven. Et tu minaces induens vultus, tibi
Batavia plaude, iam tua est iusto salus
Desensa ferro. Lumnium cernis tuum
Et dignitatis vindicem cernis tua,
Quem morte peior servitus nunquam potest
Curuare Ibero. Diva libertas suam
Hic ponit aedem, Batavus hanc Divam colet.
Br. Batava Tellus, nobilis mundi plaga,
En Roma feptem collibus furgens suis
Quae domina mundi, quae caput Regum, tibi
Iam cedit, & dùm fit minor, plorat fidens
Batavis ademptam, sed suam plorat simul
Trepidans ruinam. Batave nunc tandem novos
Attolle vultus, & tibi leges tuas
Numenque pone, dum Quirinus, dumque Iber
Et ius fidemque morte prostratam gemunt.
Lu. Iam sceptra Batave fume, iam lauro tuus
Leo induatur: aequoris Patrij falum
[p. ]
Defendo victor, victor Hifpani & simul
Victor Quirini. Sed quis hîc lachrymas agit?
Quae turba planétu gaudium turbat novum?
Br. Quid turba plotas? capite quid prono Duci
Opponis ora? Sen. Si faves, audi preces,
Patribus sepulchrum mortuis pofcnnt preces.
Per has precamur Lachrymas, perque ultimam
Cummunis horam mortis, & si quid tuum
Humanitatis pectus antique fovet,
Concede Patribus parvulum terrae locum.
Etiam moloffos excipit tellus finu
Terrâque condit, pulverem aut faxum grave
Nlis colonus addit, & miserans tegit.
Miserere Lumni.Lu.Turba, quid lachrymans petis?
Cho. Miserere Lumni, noster hoc poscit dolor,
Quod fera pofcunt fata, supremum decus,
Sepelire fas fit mortuos, hae sunt preces.
Lum. Etiamne tantum terra visceribus scelus
Suis recondat? Br. Potiùs exundans mare
Abripiat, aut per aërem corui ferant,
Intraque vacuas ventris exhausti canes
Condant latebras; ampliùs ferre hos nequit
Patria peremptos, pressa quos vivos tulit.
Ch. Annuite Proceres. Lu. Quid tuas urges preces?
Du. Habeant sepulchrum, iure nam Tellus suo
Hac luce functos exigit, pravos, bonos,
Sinu recondit, nec Duces unquam suis
Terram negarunt hostibus. Lum. Pretium tamen
Hostes dederunt. Sen. Nos tibi pretium Comes,
Solvemus istud; fas fit, hoc lachrymae petunt.
Christi cadaver reddidit lacerum ferox
[p. ]
Judaeus olim; lachrymas nostras vides.,
Ch. Per te, per istas lachrymas, per si quod est
Commune Numen Patriae; pretium tibi.
Iam iam feremus.Du. Mortuis nunquam negat
Lex aequa terram. Lum. Vincitur semper furor,
Semperque vincor: lachrymis hoc fit datum,
Habeant sepulchrum. Certa libertas adest,
Sine Rege Batavus regnat, & pulsa est Fides.
SCENA III.
Senex, Chorus, Fides Catholica.
SENEX.
NOs hinc eamus, ultimum munus pijs
Solvanus umbris, urna nunc quoniam deest,
Terrâ tegantur.Ch. Lachrymas quis iam dabit
Oculis perennes? Cernite, en vitae levis
Nulla aura restat, frigidus tantùm fedet
Super ora pallor, pectoris latebrae patent,
Et decolor cruore permixto color
Vultum reliquit, frontis exceffit decor
Rutilus serenae, funus exhaustum iacet,
Et umbra tantùm restat, & tantùm dolor.
Dolor quid ah? dolor quid ah, ceffas dolor?
O dira rabies!ô ferox nimiùm manus!
Haec hora lachrymas poscit, & lachrymis suis
Succumbit impar animus. O tristis dies!
Moriamur omnes, vivere est hic iam mori.
Sen. Tellure sacros contegam paucâ Patres.
Vos lachrymas, & debitum planctum date.
[p. ]
Cho. Heu heu lachrymae, dulces lachrymae,
Implete finus, rorate genas,
Heu heu faciles ite dolores!
Pectora duris tundite manibus
Recubant sacre fidei Patres,
Victaque Pietas plorat alumnos.
An ah dolor! dolor ah dolor!
Vicit rabies caeca pudorem,
Quique vel ipsi fuerant hosti
Pulsa vitae fraude decori.
Durâ fracti morte recumbunt.
Ah ah dolor! dolor ah dolor!
O quisquis amas Fidei antique
Purus honorem, quisquis pravas
Odio fraudes refugis iulto,
Huc age lachrymans adde dolorem,
Perijt Batavis antiqua fides.
Ah ah dolor! dolor ah dolor!
Conditur uno Pictas tumulo,
Batavumque Fides, priscaque Virtus;
Cernensque Deus Lucis ab orbe
Batavas linquit lumine terras
Sacra terras caede cruentas.
Ah ah dolor! dolor ah dolor!
Sen. Habent supremum munus, & Tellustegit,
Quos trux peremit barbara mentis furor,
Salvete Manes inclyti, vestro dabit
Lachrymas sepulchro, qui Fidem vestram colet,
Quoties reducet annuum hunc Phoebus diem,
Ch. Salvete Manes inclyti, seu vos Poli
Aurata cingunt Templa, seu nectar novo
[p. ]
Gustatis ore, pignus hoc certum damus
Amoris in vos, lachrymas. Donec dies
Suprema mundum diruet, donec tuba
Resonans sepultos Judici sister Deo,
Vestrum per orbem fama vulgabit decus
Vestrasque laudes concinet. Donec parens
Obseffa Tellus refluo stabit mari,
Et Templa fummus Pontifex Romae reget,
- Terras per omnes vestra dicetur fides,
Constansque pectus. Fortè si rursùs Fidem
Aliquando Batavus mente mutatâ colat,
Et Templa vobis, & sacras feri exstruent
Aras nepotes. Audiat si vos Tonans,
Divos per aras vos suos Belga colent.
Sen. Nos hinc camus, patrios nam fors iubet
Linquere penates. Diva que gressum huc movet
Violata vultum lachrymis? Equidem reor
Lachrymare funus hoc cupit nostrum Fides.
Est illa, Divam nosco. Sic ergò tuos
Batavos relinquis? deferis sic nos Fides?
Fid. Deflere funus hoc meum est; meus est dolor,
Quicumque vestri pectoris tangit fores.
Qui me tenebant iam iacent fata obruti,
Ferroque nostras Haeresis fedes rapit,
Abire restat, pellor, expellor, manus
Armata cogit; cogor exilium pati.
Chor. Nos te sequemur exules. Tamen ô tamen
Hic siste Diva, forfitan Batavus volet
Aliquandò rursus dogma Romanum sequi,
Et te requiret. Fid. Fata iam nimiùm premunt,
Accinctus armis Praetor invadit meos
[p. ]
Vertitque honores; Haeresis regnat ferox,
Batavusque nobis faeviens fedem negat.
Ibo, sed, ô vos chara Coelitibus cohors,
Remanete, Batavus si sacras aedes neget,
Pofitis per aras flammulis, nam sic licet,
Intrà pènates colite fecretos Deum,
Durate fortes, robur adjiciet Tonans,
Ch. Vale ergò Diva; Numen haud unquam tuum
Nobis revellet Haeresis; iaciat minas,
Rufetque mortes, nostra eris semper Fides.
SCENA IV.
Fides Catholica in exilium abiens, Christi
Cruci affixi imaginem Batavis relinquit.
COelum, beata maximi Sedes Dei
Gemmata Divorum domus, viventium
Suprema meta. Vosque progenies nova
Eternitatis, Caelites, quorum Polus
Numen tremiscens orbe concludit suo,
Audite. Vel tu potiùs aetherei Pater
Potens Olympi, gentis humanae Deus,
Audi. Fugatur clade sanguineâ Fides
Propago Christi, quam trabali faucius
Peperit in ara Sanguine absolvens suo,
Primi nepotes Patris, & pomi reos,
Oô dolor? dolor ô dolor!
O quis perennes lachrymis undas meis
Sufficiat, & morientis exhaustos povis
Animi dolores augeat singultibus?
Non unâ mors hîc lachrymas omnes cupit,
Sed Bataviae ruina ploratus petit
Ingentiores. Imber ex oculis fluat,
Et concitetur impetu pectus gravi,
Tristesque rauco murmure ingeminet sonos.
Oô dolor! dolor ô dolor!
Huc huc ferarum rex Leo, nemorum tremor.
Huc tygrides, lupique & ursi tristibus
Ululate raucum vocibus: nostros nequit
Juvare luctus lachrymis impar homo;
Succumbit ipse lachrymis, & fit minor.
Ululate Bruta. noster ab homine est dolor
Solusque tanti est caufa ploratus homo
Nostrum cruentâ funus accumulans rece.
Oô dolor! dolor ô dolor.!
O sacra Reges Capita terrarum, ô Duces,
O quisquis orbem legibus fraenat tuis,
Huc verte vultus, hic tuus nam etiam est dolor,
Lachrymare magnus si vigor mentis potest,
Cùm scelere Coelum tangitur. Pereo Fides;
Et dùm repellit orbe me Batavus suo
Aperit nefandum Patrijs cunctis scelus.
Olim per arma & sanguinem Reges suum
Regno invehebant me Fidem fortes suo;
Nunc subditi, perofa Ductores phalanx
Fidem cruentâ clade commaculant truces,
Nostrumque funus Regie est pignus necis.
Audite Reges, vester hic simul est dolor.
Commota cùm plebs Regis abjurat Deum,
Regem repellit, & sibi Sceptrum rapit.
[p. ]
O’ô dolor! dolor ô dolor!
Et tu Philippe huc cerne ab Occafu tuo’,
Lachrymasque constans si tuum pectus negat
Undante vultu, corde confuso tamen
Tandem ingemisce; te petit longum hoc nefas,
Perisque Batavis dùm perit Batavis.Fides,
Fideique funus, funus est, ô Rex, tuum.
Et tu, beatum Belgium, mundi decus,
Constringe vocem, pectore ut tantùm cavo
Sufpirijs anhelet obscuris dolor
Lachrymisque tardus. Ecce divifum peris,
Batavus rebellis dùm tuam scindit Fidem.
Tibi perditur pars una, dùm pereo Fdes.
Oo dolor! dolor ô dolor t
Plorate Batavi, vester est noster dolor.
Plorate Cives, tangit hoc omnes scelus,
Hoc dùm peremptum fachrymis funus sequor.
Oluctus ingens haec fuit fedes mea,
Sapientiae, virtutis, & sacrae Domus
Fideique Templum: nunc iacent, ah ah iacent,
Et sacra paucus membra vix pulvis tegit.
Plorate Batavi; (nec satis vivi queunt,)
Plorate mecum mortui. O dirum nefas!
Avos nepotes iam negant, Patrum Fidem
Nati repellunt, & suum damnant genus.
Heu heu Fides! heu heu Fides!
Quò, quò ibo? quis locus exulem capiet Fidem?
O lachrymae! quò Christe me natam vocas,
Retrahisque? Pande maximi rector maris
Neptune Pontum: terra depellit fidem.
Ibo per undas, & sub Eoi plagis
Que
[p. ]
Quaeram fideles. Sarmatae fedem dabunt, Schytaque profugi, & nobiles Scres suo Vellere requirent. Heu, sed heu, lachrymae! vagas Batavuus per undas sequitur, atque Indos suo Agitat furore; nullus in Ponto est locus. -Quò, quò ibo? nullus exulem agnoscet Fidem? O ô Philippe, ô magne Rex, cujus manus Rem Christianam fustinet, ferrum tegit, Quò nunc abibo? non mihi reditum dabis? En Parma, quale mox tibi bello dabit, Quantumque nomen? Austriae quantus rue Heros paterno fretus aufpicio, & tuâ De stirpe furgens, marte laffabit manum? Redire tandem liceat, & Batavus velit. Sed cogit, abeo pellit, ô fatum grave!
Heu heu Fides! heu heu Fides!
Valete Batavi, cedo, discedo Fides.
Valete Batavi; funus hoc vobis Crucis,
Christum relinquo. Cernite ah, ah cernite!
Adhucne faevit ira? nec tantâ nece
Satiata tandem barbaras ponit minas?
Si ingrata vobis est Fides, placeat suo
Qui vos redemit Sanguine, & pretium fui
Aliquando repetet Sanguinis, quandò ultimo
Sub sole noxas Arbiter mortalium
Cenfebit ipse: Judicem agnoscat suum,
Qui nunc perofus Numen aeternum Poli
Nimiùm superbit, & suo infultat Deo.
Valete Batavi, cedo, discedo Fides.
            Heu, heu Fides! heu heu Fides!
FINIS
Continue
IN LAUDEM AUTORIS. O Quam foelicem te, sancta Colonia, vates     Praedicat, aonios dum tonat ore sonos! Quid causae est? ibi facundas posuisse sorores     Pierides capiti laurea serta refert. (5) Bellerophonteo quantum de fonte Poëta     Ebibit, ipsa stupens lingua referre nequit Hoc praesens testatur opus, quod rodere nunquam     Mus poterit, nunquam dilaniare canis. Invidus exiguum rodat licet ore libellum     (10) Musculus,hunc laniet denteferoce canis. Nontamen egregy delēdamemoriafactiests     ClarafedAutorisfamaperennis erit Te celebrabit Iber,Gallus,cumgente Latina,     QuegSub Argolico littore turba iacet. (15) Te canet aßiduo duris Germanus in oris;     Hoc modò diuinum cernerepoßit opus, Laus tua Vernulae,Poli penetrabit adastra,     Laus tuaperSchyticos tuta volabit agros: Laus tua Vernulae canēdaperIndica curret     (20) Littora, percurretpervadatutafreti. Denique, quagſuoperlustrat lumine Titan Regna,tibi laudis munera leta dabunt. Kiue triumphator, celebris postfunera viue. Nestoreosfælix viue, Poëta, dies.
Posuit Petrus Thyon
Leodegariensis



[p. 126]
APPROBATIO.
HAEC NICOLAI VERNULAEI, Tragedia, quòd veram Goromiensium Martyrum historiam exhibeat, idonea est quae ad plurium aedificationem in lucem exeat.

                Ineunte anno 1610.

                                                Gulielmus Fabricius A-
                                                      postolicus librorum
                                                      censor.
Continue

Tekstkritiek:

Voorwerk:
p. 3 tot 16 zijn genummerd als 1 tot 14
p. 14 vs. 13 Aeschylus er staat: Aeschylub
p. 20-21 stylo er staat: Stylo
p. 21 loquentium er staat:loquentiuu
Tragedie:
vs. nn Dominam simul tenuit, & simul sedem dedit.
        In ed. 1656: Dominam recepit, & simul sedem dedit.
vs. nn nigrae Numen stygis In ed. 1656: ô nigrae Numen Stygis