Trijn van Hamborgh. Amsterdam, Nicolaes Pels, 1635.
Herdruk van Tryn van Hamborg. Amsterdam, 1627.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton118371 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[fol. A1r]

Trijn

Van

HAMBORGH.

Tweeden Druck,
Vermeerdert ende verbetert.

[Vignet: wapen van Amsterdam]

AMSTERDAM,
Voor Nicolaes Pels, Boeckvercooper, woonende
inde Gasthuys steegh by’t Stadt-Huys, ANNO 1635.


[fol. A1v]

Ad Soilem.

WAt grenicktge by u selff? seg knorrige waen-weter,
Ist u niet goet genoch soo maeck het selver beter?
Doe als hy heeft gedaen, en sleep wat voor den dagh,
Op datmen vonnis velt, wat in u steken mach.
(5) ’t Was oyt gheringhe kunst een anders werck te laecken,
Maer kunst ist (metter daet) het werck beter te maecken,
Hierom u schimpen staeckt, u snorcken stelt bezijdts,
En stommel wat uyt d hoeck, of verandert in tijdts.


PERSOONEN.

                Tryn van Hamborgh.
                Goutsmit.
                Goutsmits Vrou.
                Kees een Boer.
                Lijs syn Vrou.
                Barbier.
                Giertje de Waerdin.

Het Tooneel is Amsterdam.
Continue
[fol. A2r]

Trijn

Van

HAMBORGH.

Eerste uytkomste.

Tryn van Hamborgh.

                BEroyt te wesen, en niet te hebben valt groot verdriet,
                En om wat te vercrijghen moetmen wacker zijn, en slapen niet.
                Wat middel best om aen een goede buyt te raken?
                Laet sien: kweet raet, hier ben ick by ’t huys daermen Silverwerck maken,
                (5) Daer sal ick gaen segghen dat ick vry wat van doen ben,
                En sien of ick ondertusschen tot mijn voornemen spoen ken,
                Als ick nu een deel goet ghecoft heb, sal ick het segghen te comen halen,
                Ende als dan het ghecochte goet voort te betalen;
                Ondertusschen sonder dralen, sal ick gaen by een Barbier
                (10) En segghen; Meester ick sal u flus een Vroutje brenghen hier
                Die een verholen accident draeght onder haer kleeren,
                Ey lieve besietse eens, ofjer moet toe hebt om te Cureren,
                De Vrou daer brenghende, sal ick segghen Meester hier is de vrou,
                Ey lieve sootje belieft soo helptse nou.
                (15) Dese Silversmits Vrou (sonder yets te vermoede)
                Sal gheen argh kennen dencken, en ick sal mijn voort spoede,
                Niemant sal bevroede, dat ick valscheyt heb int sin:
                Elck moet gau op sijn neeringh zijn, en passen op een goet gewin,
                Want het gaet huydens daeghs so, die niet en heeft is niet geacht,
                (20) Men past nu op gheen eer, noch eerelijck gheslacht,
                Die ghelt heeft, die heeft vrienden die ’t niet heeft is verlegen,
                Men vraecht nu huydens daechs niet hoe ’t goet is verkreghen,
                Alsment maer hebben dat is ghenoech, al soument steelen,
                Dat doen de rijckste wel, daerom sijnder soo veele,
                (25) Dies ghebruyck ick list daerme te raecken aen,*
                Want het goet helpt meenigh Meysjen aen de Man,
                Daer hou ick oock veel van, nu sal ick schicken wat te taecken,
                Wat hebbende, weet ick raet om aen een Vryer te raecken,
                Maer voor alle saken, moet ick schicken dat ick dit wel belegh,
[fol. A2v]
                (30) En passen dat icker niemant ter werelt een woordt of segh,
                Sie daer dats gangh, dat gater nae toe sey ’t Meysje,
                Hups sey de Lants-knecht comt soo vry noch een reysje.

Sy klopt
aen de
deur.

De Goutsmit.

                Wie klopt daer?
Tryn.       Al vriendt, doet open,
                Hier krijghje klanten op den ouwen avondt om wat te koopen.
goutsmit  (35) Goeden avondt Vroutje, wat sou jy halen,
Tryn.       Maer ick had garen ses Bekers, met twaelff schalen,
                En eenighe andere rariteyten dieje mijn sout moghen laten sien:
goutsmit  Ick hebt van alles soo wel Vroutjen als ien
                Die in Amsterdam winckel hout, van alles uytghenomen,
Tryn.       (40) Daerom sel ick jou voor een ander by komen.
goutsmit  Sootje belieft treedt in, ’khebt gheen daerje na vraeght,
                Siet al mijn kassen deur, wat werck dat jou behaeght.
Tryn.       Met verloff.
goutsmit  Verlofs ghenoegh, treedt binnen,
                Ick twijffel niet ghy sult in als u gaingh wel vinnen.


De tweede uytkomste.

Tryn met de Goutsmit weer uyt.

                (45) Nu heb ick mijn gherief, ick salt flus comen halen,
                En dan sal ickje Vroutje ter plaets brenghen daermense sal betalen.
                Vaert wel, tot soo langh toe beveel ick jou den Heer.
goutsmit  Voor u beleefde gunst danck ick u hartelijck seer.               binnen.
Tryn.       Dat is begonnen was het na mijn wensch ten enden,
                (50) Ick blijf wat uyt de luy, licht dat my yemant kenden,
                Soo raeckten ick moey vast, ’t is best dat ick mijn spoe,
                En gae soo datelijck eens na de meester toe.                        binnen.


[fol. A3r]

De derde uytkomste.

(liederenbank)

Boer singhende.

                                Het Bottertje dat ghelt wel,
                                En dat Kaesjen en slaet niet of,
                                (55) Nu gaet dat Boertje, dat loose loertje,
                                Nu gaet dat Boertje alsoo grof.

                Hier ben ick by ’t Hof, hier woont maghere Giertje,
                Dit is mijn ouwe Herrebergh, hier moet ick gaen drincken een biertje
                Of een paertjen dat ist hooghst, drie bier, dat waer te grof,
                (60) Want als dat onse Lijs wist, se streeckmen verseker de broeck of,
                O bloet t’is sulcken vel met een gat, se is de Droes teghen een Man,
                Ja wel reght uyt eseyt ick hebber langh Wijfs ghenoegh an,
                De Duyvel is een quaet dingh soo ick wel heb ghelesen,
                Maer gheen Duyvel macher soo quaet, als mijn Wijf wesen,
                (65) Tis sulcken helle-veegh, o bloet ’t is sulcken pandt,
                Heurs ghelijcken en leefter niet in’t hiele Landt,
                Hy magh wel blijdt wesen dieder onse lieven Heer voor bewaerde,
                Want een quaet Wijff is een Hel opter aerde,
                Nu ick mach gaen, ick sie Giertje daer veur,
                (70) Ick wil gaen nemen een Biertjen op, en loopen dan al mijn best weer deur,
                Goeden avondt ouwe kennis, hoe vaerje Giertje?
                Ick sou wel eens drincken sootje belieft taptmen een Biertje.
Giert.           Komt binnen,
Boer.       Al ree Man.
Giert.           Krelis Joosten loopt after, daer leyt een moy vier aen.*
Binnen.


De vierde uytkomste.

Tryn met de Barbier.

                (75) Meester wat ickje vraghen sou.
Barbier.       Maer Vroutje dat en weet ick niet.
Tryn.       Alsoo jy alle daghe onder de menschen veel ghebreken siet,
                En in die wetenschap seer kunstigh zijn ervaren,
[fol. A3v]
                Moeyten noch kosten en selmen hier toe sparen,
                Ist dat ghy raedt weet voor een verholen secreet,
                (80) Dat een Vrouwtjen heymelijck draeght onder haer kleet,
                Soo sal ickse hier brenghen, op dat ghy’t eens besiet
                Ofjer moet toe hebt te helpen of niet:
                En ist dat jy hoop hebt haer ghesontheydt te bekomen,
                Men sal u (nae wil, en wens) eerelijck loonen.
Barbier.       (85) Soo langh ick de persoon niet selfs heb ghesien,
                Ist my niet moghelijck te oordeelen van dien,
                Ist datter hoop is van ghenesinghe sal ick u dat wel segghen,
                Op dat ghy daer vergheefs, gheen kosten aen sout legghen,
                Want my in gheender wijs ghevalt, of wel behaeght,
                (90) Datmen de luy bedrieght en haer op kosten jaeght,
                Brenght de persoon flus hier ick sal na mijn vermoen,
                Wel segghen, watter tot die saeck sal staen te doen.
Tryn.           Wel aen ick sal mijn spoen, en sonder langh te dralen,
                Soo gaen ick al mijn best om dese Vrouw te halen.
                (95) Mijn dunckt ick sie nou kans, en heb oock goede moet,
                De saeck die staet heel schoon, en op een goede voet,
                Ick meen met listigheydt het looselijck te maecken,
                Dat aen een goede buyt ick goet koop hier sel raecken:
                Want het is teghenwoordigh een kostelijcke tijdt, alle dinck is duer,
                (100) En die van ’t wercken niet en houdt moet het aenlegghen op
                        een goet avontuer,
                Want ick ga garen wat moytjes, en mach wel dat wel smaeckt,
                Ick slaep garen ’smorhgens dat het mijn aen ’t hart raeckt.
                De Burghers te dienen dat ken mijn niet behaghen,
                Want alle nieuwe snoffjes van kleeren sou ick garen draghen:
                (105) En yemandt die dient sulcx niet ghebeuren kan,
                Maer ick prijs dese wijs, al comtmer vaeck met treuren an,
                Och hoe lecker is weer een ghestolen beetje, dat wetender veele,
                Trouwen ick gheneer mijn met een kleyntje in de kunst van steele;
                Maer der zijnder dieder rijck by worden, grootelijcx ghe-eert,
                (110) En ick speul, soo ghewonnen soo verteert:
                Loopter al te met een avontasy op, dat moet weer springhen,
                Al soumen daer nae een reys het galghe-lietje singhen.
                Nou om mijn dinghen te bestellen moet ick na de Silversmit gaen,
                En schicken dat dees saeck op ’t spoedighst werdt ghedaen.
Binnen.

[fol. A4r]

De vijfde uytkomste.

Lijs uyt.

                    (115) Waer of hy nou weer in d’een kuf of d’ander sit?
                Ja wel veughel krijgh ick jou, ick beloofje dit,
                Dat jou Deensche kop, en pimpel paersche wanghen,
                Van desen avondt lustigh vlieghen sullen vanghen,
                En ick sel speulen, hout wat en gheeft wat, lansje meughje dat wel,
                (120) Ick selje Stock-vis t’eten gheven, die jou wel drie daghen op breeken sel.
                Dat jy meent dat jy moy weer selt speulen, en ick sloven,
                Soo schoon en praetje mijn niet, dat ick dat sel gheloven,
                Dat paert hinckt al, dit mallen moest of,
                Dit beurt schier alle weeck een reys, hy maeckt het te grof
                (125) Holla? ick tre wat after of mijn dunckt dat hy daer comt aen rellen
                Ick moetme wat stil houwen, en laten hem al sijn avontuer vertellen.
Boer.           Ick loop lustigh zwieren, de kop is hallef dol,
                De Beurs is leegh de buyck is vol
                Een vaentje aen Bier, een paertje Taback
                (130) Een hallef mutsje brande wijn, holla ick krijgh grooten kack
                Soo dat ick strack mijn broeck moet losmaken
                En sien of ick hier weer een vraght ken quijt raken,
Lys.             Dit beurt schier alle blauwe maendaghen eens, maer ick sal hem soo tracteren,
                Datmen sal weten te segghen, datter Vrouwen zijn die Mannen regeeren.
                (135) Ick en ghever niet om, al segghen de luy ick ben een quaet vel,
                Ick bent alleenich niet, Deensche Giert kent oock wel,
                Dat is een vel met een gat, die setter heur teghen an,
                En daerom heeftser een heelen tijdt soo veel wil van,
                En daer zijn noch wel Vrijsters, dorst ick het segghen,
                (140) Die souwent wel maecken warense etrout, dat ick en mijns ghelijcke
                        daer onse Broeck wel mochten by legghen.
Boer.           Maer waer doen ick het best, thuys legh ick het inde groep,
                Al esien, nerghent beter als in de Barbier zijn stoep,
                O bloet hoe sel die Keerel knorren en parrelementen,
                Als hy daer soo een Baly in zijn stoep siet met leckere krenten,
                (145) Gans slappermenten ick lachten mijn sat
                Dat de Barbier sulcken vullisjen in sijn ooghen hadt
                Wel daerme komter een, daer sal de Meester voor gruwe.
Lys.               En ick selter jou moytjes met jou neers in duwe,
                Dat is voorje vaen, dat voor de Brande-wijn, dat voor de Taback.
                (150) Het willghen hout dat wast wel en t’is een groot gemack,
[fol. A4v]
                Dat is voorje Guyterij, ja ick en pas niet opje krijten,
                Ick selje leeren ’tghelt verdrincken, en inde luy heur stoep schijten
Boer.           Ey mijn lieve wijfje vergeeft het myn, en hout het my ten goen,
                Alsoo waer als ick leef, ick en selt mijn leven niet meer doen,
                (155) Ey mijn soete goede mijn aldergouste thoontmen doch medoghen
                Ick bid met ghevouwen handen, en schreyende ooghen,
                Vergeeft het mijn dese reys ten sel geen meer schien
                Ick bidje mijn uytvercoren hartje, wilt niet soo suer sien,
Lijs.             Jy weet wel dat ick het jou so dickwils verbie Taback te drincken
                (160) Datje en hiele nacht deur, int bedt blijft stincken
                Dat icker schier van koock, en jy verlebde Guyt
                Verdrooght door de Taback, al jouwe krachten uyt.
Boer.           Ey mijn goude Buysje vergeeft het myn dese reys, by myn sole
                        van myn schoene
                ’Ksel jou te nacht driemael weer of soenen,
Lijs.             (165) Ja wel wat heb ick te seggen, ick neem jou beloften an
                En schickt jou daer na veughel weest een ander man,
                Want ick seghje dat ick kan dit niet langher verdraghen
                Gaet voort na huys,
Boer.           Wat dunckje goe luytjes sou de nicker soo een mens wel plaghen
                Als ons dit gespuys doet?
Lijs.             (170) Wat hebje daer te snappen, ick raedje wel datje jou na huys spoet
                Ja wel het is voor mijn, soo te leven, wel een hart gelagh,
Boer.           En ick wou dat ick jou int midden vande Noort zee sagh.
Binnen.


De seste uytkomste.

Tryn tot de Goutsmit,

                Meester hier com ick om mijn ghekofte goetje te halen
                Laetje Vroutje mee gaen, men selse voort betalen
Goutsmit.     (175) Seer wel, daer is heel goet doen mee, ick bedanck u seer
                En alsje wat van doen hebt soo gunt mijn het gelt weer.         binnen.
Tryn.           Dat sal ick wel doen, Vroutje willen wy heen tijen.
Vrouw.     Alst jou belieft, ey maeckt hier geen sermonyen.
Tryn.           Neen jy bent de outste, liet ick dat toe, ick deed’ mijn selver schand aen.
Vrouw.       (180) Ick segh voorwaer Vrouwtje dat ick dat niet en doe jy moet
                        aende hooger hant gaen,
Tryn.           Ja wel ick slacht de Meysjes, die light syn te bepraten,
                Ick sel jou wil doen en mijn ghesegghen laten,
                Wat ist een moyen avont hoe helder schijnt de Maen,
                Men behoeft nu geen Lanteren om by de straet te gaen,
[fol. B1r]
                (185) Hier sinne wy by’thuys, en sonder langh te dralen
                Sel ick aen kloppen, en vraghen of hy jou wil betalen.

Sy klopt.

Barbier.   Wie daer?
Tryn.           Al vrient,
Barbier.   Zijt ghy daer met u tween?
Tryn.           Wel Meester mijn dunckt ick had daer schier een doren
                        in myn voet ghetreen
Barbier.   Wat overgeven Guyts, die sulcke dinghen bedryven
Tryn.           (190) Maer Meester ick en heb geen tijt langh hier te blyven
                Soo bid ick dat ghy u beloften na comt en hout u woort
                Dit is de vrouw daer ickje van gheseyt heb, ey lieven helptse datelijck voort,
                Myn tijt verloopt jy selt het samen wel klaren,
                De Poort-clock luyt ick moet datelijck uyt de Stadt varen.
Barbier.      (195) Vaer jy in Godts naem, vroutje comt in, en sit wat neer,
                Ick selje strack helpen.
Vrouw.         Ick en heb geen haest,
                Hadieu Jufvrou, ick bedanckje seer,
Tryn.           En ick jou oock, en wilje den Heer beveelen.
                Wat duncktje vrienden, waer saghmen sulck listigh steelen,
                Doch om mijn schanden te heelen, ty ick strack voort,
                (200) Want de clock heeft gheluyt, men sluyt terstont de Poort.
Binnen.


De sevenste uytkomste.

Barbier, Goutsmits vrou.

                Wel vrouwtje alstje belieft soo meughen wy eens sien hoe dat de saecken staen.
Vrouw.           Ick ben ghereet, alst jou belieft soo meughen wy ’t effen maecken gaen.
Barbier:   Wy behoeven nerghens, wy sullent hier wel klaren.
vrouw:       ’t Is alevenliens, soo lief hier als of wy binnen waren.
Barbier:   (205) Wel sootje belieft soo set jou hier wat neer.
vrouw:       Soo goet koop heeftmen ’t sitten alst staen, dies doen ick jou begheer.
Barbier:   Nu sult ghy u wel dienen een lutje los te maken.
[fol. B1v]
vrouw:       Wel wat sou dat beduyen? wel wat zijn dit voor saken.
Barbier:   Wel hoe ist anders meughelijck dat ick daer by com?
vrouw:       (210) Wel gheckje met de botter (hoe heb ick’t hier) of lachjer om.
Barbier:   Nou nou vroutje, laetje segghen, jou en sel gheen leet schien.
vrouw:       Wel wat is hier? wat soud’ ick laten in’t secreet sien?
                Ten waer niet eers ghenoegh, ey laet dat mallen varen.
Barbier:       Wel vroutjen als ghy dus wilt, weet ick het niet te claren.
vrouw:     (215) Wel Meester wat begheerje dan dat ick doe?
Barbier:       Jy mostje kleeren los maecken of ick en weter gheen raet toe.
vrouw:     Wel wat soeckje dan mijn in mijn eer te krencken?
Barbier:      Vroutjen als ick jou helpen sou, moest jy sulcx niet dencken.
vrouw:     Alle ghecken laet varen, comt voort en gheeft mijn ghelt.
Barbier:       (220) Wel vroutje mijn dunckt dat jy rechtschapen de pijpen steldt,
                Wat ghelt sou ick jou gheven? wel waer comt dit van daen?
vrouw:       Ja wel wat sal dit wesen? hoe oft hier noch sel gaen?
                Ick ben de Goutsmits vrouw, daer u de vrouw van seyde.
Barbier:     Soo ghy die Vrouw zijt, wel waer na wilt ghy dan beyde?
                (225) Als ick u helpen sel,* waer toe mijn dus ghequelt?
vrouw:       Wel waer toe quel jy mijn? ick coom hier om mijn gheldt
                Van weghen die ses Beeckers, en twaelf* Schalen,
                Met noch veel andere dinghen, die de Vrouw gister avondt quam halen,
                En seyde, jy sout betalen al de som van dien.
Barbier:       (230) Wel waer hebje jou leven sulcke sticken esien,
                Die Vrouw comt by my, en seyt, daer is een Vrouw die heeft een accident
                        onder haer kleeren,
                Sootje belieft, ick sel* se hier brenghen, wiljese wel een reys visitere,
                Om te sien, seytse, of jyt soo maeckt,
                Dat dese vrouw (door u kunst) aen haer ghesontheyt raeckt,
                (235) Ey lieve (seytse) wilter jou naerstigheydt aen betoonen,
                Se selt jou eerlijck, en rijcklijck loonen:
                Hier met u comende seytse Meester hier is de Vrou,
                Ey soo’t jou belieft, soo helptse nou,
                Wie plaegh sou dencken dat de saeck soo was gheleghen,
                (240) Ick en had mijn leven daghen gheen quaet vermoen ghekreghen,
                Wel dat comt behendigh, en gheestigh op zijn Guyts,
                Ses Bekers, twaelf Schalen, se hed jou wel ehad voor jou ellef duyts,
                Ja wel Vroutje, gaet vry na Huys toe, doet het jou seer,
                Siet efter beter toe, dit isje een goe leer.
vrouw:       (245) Ja wel hoe sel myn man toehooren, ick weetme gien raet.
Barbier:   Klaghen ken niet helpen, dat is nou te laet,
                Ick souje raden datter op alle plaetsen mocht werden na vernomen,
                Om te sien ofje soo niet weder aent jou keunt komen.
vrouw:       Dat sou myn wel schicken, maer ick en hebt gheloof niet,
                (250) Dus raed ick u Burghers, dat ghy toch wel toe siet
[fol. B2r]
                Datje me niet (als ick) meught werden bedrooghen,
                Men dient huydens daeghs wel te sien uyt hondert ooghen.
                De werelt is te vals, de menschen zijn te snoot,
                De Dievery is teghenwoordigh al te groot,
                (255) Die men dickwils ’tminst toe vertrouwen, dat zijn de snootste,
                En die de galgh meest ontgaen, dat zijn de grootste,
                En ten ken niet baten of ick veel klaegh, schrey, en sucht,
                Ick mach het inde beste vou slaen, en vertellent mijn Man voor een klucht.
Binnen.
FINIS.

[Vignet: bijenkorf]
YVER
FERVET OPVS, REDOLENTQUE THYMO
FRAGRANTIA MELLA 1617.
[fol. B2v: blanco]
Continue

Tekstkritiek:

vs. 25 aen voor het rijm verwacht men an evenals in vs. 74
vs. 227: sel er staat: se
vs. 229: twaelf er staat: twae f
vs. 227: sel, er staat: se,