Klucht van de Schoester. Dordrecht, 1660.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton116580 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[fol. A1r]

KLUCHT

van de

SCHOESTER:

Of,

Gelijke Monnikken, gelijke Kappen.

[Vignet: (Fama) Altijt Neering]

TE DORDRECHT,
____________________

Ter Druckerije van Gillis Neering,
In ’t Jaar 1660.

[fol. A1v]

INHOUDT.

JUrjen deur Hans, Jonkers knecht, uitgevoert zijnde, zoo wort Metje, zijn wijf, terwijl van Jonker onderhouden: Jurjen dit uit Doove Jas verstaande, ylt na huis, en neemende Jonkers mantel en hoedt, loopt Jonkers vrouw bezoeken; vernoegt zijnde, keert wederom, daar hy Metje met haar gast, om ’t verlies van de kleederen, vindt twisten, hy geeft hun te kennen hoe zy gelijk gekaproent zijn; Jonker beschaamt zijnde, vint geen ander troost, als, de pot toedekkende, ’t stuk te heelen en te zwijgen.

                Men moet verschuilen en bedekken
                Al d’onuitwisselijke vlekken.


SPEELERS.

                JURJEN, Schoester.
                DOOVE JAS, Jurjens knecht.
                HANS SNAPHAAN, knecht van de Jonker.
                METJE, Schoesterin,
                JONKER.
                Beeltwitte ROEL.
                MARY, Jonkers Meit, blijft binnen.
Continue
[fol. A2r]

KLUCHT

van de

SCHOESTER:

Of,

Gelijke Monnikken, gelijke Kappen.

JURJEN. JAS. HANS. METJE.

SA wakker Jas, ’t is laat, ik ben al moe van ’t snijen.
Jas. Bruits schoenen, Meester, zijn’t, met hooge polevijen.
Jur. ’k Zeg scheit ’er af.
Jas.                                Zy schoeit een zeeven by der gis.
Jurjen. Nu, benje klaar?
Jas.                                Zy woont tot Pleuntje pannevis,
    (5) ’Er Moer was Aaltje snoeks.
Jurjen.                                            ’Er vaaders koe hiet bartel,
    Men dient wel stom te zijn by zulk een doove quartel,
    Want eisch ik laers of schoen,
    Hy brengt een leest: en roep ik, voort, je moet je spoên,
    Dan is ’t; op zolder leit mijn bestevaders kaabel.
    (10) Ons huis gelijkt de toorn in d’ ouwe stadt van Babel.
    Het wijf hakt huspot met ’er breede kerref-bijl;
    Ja Metjes kijven hoort men schier een duitsche mijl.
Hans. Genavont Jurjen.
Jurjen.                           Ho! genavondt, Hans, genavont.
Hans. Wel hoe dus druk, gelijk de pan te vastelavont?
Jur. (15) Je heerschops laerzen, Hans, die moeten morgen klaar.
    Het geen ik toezegh neem ik altijt vlijtigh waar.
Hans. Mijn Heer is voor een wijl na Waterlant gaan klinken,
    En ’t hek is van den dam: nu ty ik aan ’t ringkinken,
    Mijn beurs is wel gespekt, kom met men op den tril.
Jur. (20) Neen om geen vette koe, ’t en waar met Metjes wil:
    En buiten dat zoo ben ik kaal, gezont, en zuiver.
[fol. A2v]
Hans. Tut, tut, gy deelt met my de leste halve stuiver,
    Geen broot te spaaren voor een goede en trouwe vriendt.
    Een goet gezel op ’t minst’ de kost en drank verdient.
Jurjen. (25) Zie daar is Metje.
Hans.                                       Sus, ik zalze wel beleezen.
    Mijn Heer verzoekt u man, of hy zijn gast kan weezen.
Metje. Weêr met den bek in’t vet, en gasten met Sinjeur?
    ’k Heb geenen man getrouwt, maar posten van de deur.
    Wy hongervasten nacht en dag, met drooge lippen.
Hans. (30) Mijn Heer zent u deez’ kruik en deez’ gebrade snippen.
Metje. By dubb’le faro, ’t is een milde Sinterklaas.
    Wel maakje vrolijk met konijn of wilden haas,
    Ik heb mijn porsy.
Hans.                         Kom, zijn dat geen brave streeken?
    Zoo moet men Heintjeman somtijts een kaers ontsteeken.
Binnen.
Metje. (35) Daar gaat die voet-veegh heen, die schuimspaan, ieders dweil,
    Die eer, en welvaart, fy! om eenen dronk geeft veil.
    Die om een pijp toebak, kan bier, of vollen roomer,
    Zouw vliegen deur een vier. t’huis zit hy als een droomer
    In ’t hoekje van den haert, en knort gelijk een zwijn:
    (40) Maar buitenshuis daar groeit zijn vreughde by de wijn;
    Daar kan hy dan beleeft met komplementen groeten;
    Maar gaf hy my een lonk, hy vreesde ’t was de boeten.
    Ga, stootkorst! ga vry heen: ik zweer u tot een loon
    Uw kruin te pronken met een breetgetakte kroon,
    (45) En met mijn Kapitein, al kluivende aan een houtsnip,
    Te vaaren overmaas, en stranden aan de goutklip.
    Maar deeze doove Jas dient eerst van kant geschikt:
    Zagh hy me Jonker hier, dan was het stuk verklikt.
    Voort Jas, ’t is laat genoegh, na huis, ’t is over achten.
Jas. (50) Hee, zouwenze my dan tot Floor in ’t fleuitje wachten?
Metje. Ja, ja, ga heen.
Jas.                             Hee?
Metje.                                 Voort.
Jas.                                              ’k Weet al ’er kroegjes net.
Metje. Goe nacht, tot morgen vroegh.                       Binnen.
Jas.                                                 Vroegh in de wey, vroegh vet.
[fol. A3r]
    Kom ik wat spaa, scha baat, want met een groote kruik vol,
    Zoo krijgh ik, alzoo wel als zy, mijn holle buik vol.
    (55) Maar holla! wie komt gins zoo trots en dol van zwier?
    Een Kromwel van een vent! zijn pluimen en rappier
    Betuigen dat hy is vom Adel: al is ’t donker,
    Ik ken hem, ’t is Sinjeur, sir Domine, me Jonker,
    Mijn Heer den Kapitein, Monsieur den nob’len baas,
    (60) Hans Snaphaans miester, hart getandt op wieke kaas.
    By ham en mostert, ’k loof dat gaat byget uit snoepen.
    Ik volg hem met het oogh, van verre, langs de stoepen.
JONKER.
    By Lijntje van de licht, en lange pape Griet
    Is ’t altijt kerremis, men kent er geen verdriet.
    (65) Moergoelijks, en Jutfaas, en Betje met ’er bouwen
    Zijn altijt even graagh voor eenen nacht te trouwen.
    Klaar smorrels, Beeltje buiks, Sofie en Truitje leers,
    Malle Anne, Pleuntje pluis, en fiere Jopje smeers,
    Tot hondert Rammelaars zijn zeeven fixe Voesters.
    (70) Voor vette frikkedil en veelerley gekoesters
    Viel Zoetje zoet te bedt. Ons Baartje merrypaert
    Is voor geen Napels ros of friesschen hengst vervaert.
    Trijn taps, Stijn klaps, Aagt kluifs, en Geertje bouts zijn hennen,
    Die al stadts hanen aan ’er kam en spooren kennen.
                    (75) Ien pots-hooft, yltuits snaar,
                    En weet ’er kint geen vaâr.
    Pierijntje groffels, en ons Teuntje tuils zijn Joffers,
    En duiven, ruigh van poot, ringslagers om de doffers.
                    De malle vroemoêr Wein
                    (80) Dronk sek en piersemein,
                    Toen Femme schoot een duiker
                    Voor rijnsche wijn met suiker;
                    Fy bezems, en den Toot,
    Verhuurden haaren schoot voor eens den buik vol oesters.
    (85) Maar niemant spant de kroon als bolle Metje Schoesters.
    Z’ is uitgeleert in d’ Itaaljaansche Floora-school:
    Zy kan stroppaden, half en heel, en kabriool,
    En dubb’le Arenden, de Sopra & profonde.
[fol. A3v]
    Een duizent-kunstnaares op alle nieuwe vonden.
    (90) Z’ is mijn vermaak en lust, in spijt van wie ’t ook spijt.
    Verandering van spijs maakt nieuwen appetijt.
    Na dat ick merk, de baan is klaar. zy geeft het teeken.
    Goên avondt Metje.
Metje.                         Zoet; laat af; je zultme breeken.
    Me Jonker tree maar in, en hebje wat van doen,
    (95) Mijn laerzen zijn te koop, zoo wel als muil of schoen.
Binnen.
Jas.     By Kaprikorn de kerken hebben toorens:
                Maar onse Jurjen heit twee hoorens;
            En Metje weet, twee kloek’ en starke smeên
                Die smeeden meer als een.
            (100) Wat roert het my, al quamender dozijnen,
                Ik laat de zon in ’t waater schijnen.
            Dat gaat na Floor, zoo gaat de waagen recht
                Met meester, vrouw, als knecht.
JURJEN.     HANS SNAPHAAN.
Hans. Avoes een kroes, mijn vroome Schoester trek-leêr,
    (105) En slik te deeg, of ’t quijl loopt by je bek neêr,
Jurjen. Hans Snaphaan, ’k ben nooit in de bendt verleegen,
    Gepromoveert van wel te moogen veegen.
Hans. Je sturft wanneer men jouw te vroegh wouw speenen:
    Maar ’t zuigh-kint danst op zwakk’ en strooje beenen.
Jurjen. (110) My past een mengels kan, u schaars een hallef pint:
    Zoo staan ik voor een man, en Snaphaan voor een kint.
    Mijn hooft houd net een stoop, mijn buik een heele toelast.
Hans. Je bent een stootsche stier, een ieder houw zijn koe vast;
    Een Priapus, gelijk als Tamerlanus dwergh;
    (115) Een kamferbroek, een kampernoeli van een bergh,
    En Metjes Luitenant. ’t zouw Jurjen niet verveelen,
    Uit goeder deugt, zijn wijf de buuren meê te deelen.
    Wat schaat een knijn te meer in ’t duin?
Jurjen.                                                         Wech, uit men schuit,
    Sus, je bederft men vracht, her uit jouw vuile bruit.
Hans. (120) Wat schaat een meyvlaag ineen diep verdronke polder?
    Een schip te meer in ’t Ty?
Jurjen.                                    Geen duivekot op zolder.
[fol. A4r]
    Mijn wijf hiet propermuil, al is ’er man goet sliks,
    Een pintje drink ik wel, maar houw mijn tuichje fix.
    Ja om geen Koninkrijk ons Metjen achter uit sloegh,
    (125) Schoon ik ’er, afgerost, by nacht ten huizen uit joegh.
    Klapachtigh isze, ja, en staadigh by de buurt,
    Maar beeter wijve-praat dan wijve-daat verhuurt.
    Elk heeft zijn afgodt, of zijn pop om meê te speelen.
Hans. Ja Jurjen houwt de lier, en laat een ander veelen.
Jur. (130) Geen grooter wijven-plaag, als mannen quaat vermoên.
    De man die quaat denkt, port de vrouw om quaat te doen.
    Een goet betrouwen geeft gerustigheit.
Hans.                                                         Ja zeeker,
    Je spreekt latijn gelijk een duitschen Apoteeker,
    Trots Gijsbert goetbloet, die, al is zen wijf voor elk,
    (135) ’Er eer zoo zuiver keurt, als room en zoete melk.
    Avoes een half.
Jas uit.                 Amoy.
Jurjen.                             Hoo, Jasper eezel-oor!
Jas. Hoe heb ik omgerent tot Hein, en Flip, en Floor!
    Wie droely vontje hier? dit is een kroegh vol staasy.
    ’t Gelijkt een roof-spelonk, een grot van desperaasy,
    (140) Een toover-kortegaardt.
Hans.                                         Wel Jas, wie jaagt jou hier?
Jurjen. Wel Jas, hoe vaart je vaâr, den Eezel aan de lier?
    Wel buffel-broêr, hoe is ’t?
Jas.                                         Je rookt als helsche nikkers,
    Waardin, sa tap den bras, hier treet-zoet met je klikkers.
Hans. Hoe komt den uil zoo vol?
Jurjen.                                          Avoes mijn doove Jas.
Jas. (145) Hee?
Jurjen.              ’k Zegh avoes.
Jas.                                           Dat komt my altijts recht van pas.
Hans. Die lang de flap hanteert, vergeet oock niet te fleuiten.
Hans binnen.
Jas. Ja, en je wijf verdient van Jonkers dikke deuiten!
    Wel miester Jurjen, jouw geluk staat voor de deur:
    Je merry wort bereên, en Jonker is pikkeur,
    (150) Jy substituit; dat gaat als ofme loot zagh schaaven.
    Schoon ’t ros van Reinout kon met vier Ringsteekers draaven:
[fol. A4v]
    Jouw klepper draagt’er twee.
Jurjen.                                       Je bent zoo blint als doof,
    Zwijgh Jas.
Jas.                Houw warm de baan. in anders leer, ik loof
                Als Jonkers schijven glijen,
                (155) Is ’t goet bree riemen snijen.
    Nu, Metje wint de kost, en meesters mes dat snijt
    Aan bey de zijden. maar dit strekt tot geen verwijt.
    Al zagh ik Jonker straks ons Metje zoetjes streelen,
    Je weet wel, ik ben dicht, ik zwijgh en weet te heelen.
Jurjen. (160) Daar speelter twee meê, Jas, hoe zaagje* dat? is ’t waar?
Jas. O neen zy trok hem in, en Jonker volgde naar.
Jujren. Of kat, of Koning; neen, dat schut ik, kuit of haring.
    En vindt ik ’t waar, zy krijght de droes tot een verjaring;
    Of slaan, of krijge slaag. hem vrees ik niet een vliegh.
    (165) Wat raat best, dat ik Hans met leugens eerst bedriegh?
Hans uit.     Daar zien ik deur een scheur
                    Zoo bol en blank van kleur
                    Dry schoone wichjes, Venus nichjes,
                        Daar ik schier om treur.
Jurjen.         (170) Wel Hansje Schrinckel-schreur,
                    Ik geefje d’ eerste keur,
                    Of Kortepelsjen, Aal, of Elsjen:
                        ’k Volgje, ga me veur.
Hans.           Een donkertje overstier,
                    (175) By wijn tabak en bier,
                    Fyole zorgen laat tot morgen:
                        Lustigh maak goe cier.
Jurjen.         Met lieuwerke, en patrijs,
                    En worsten, en saucijs,
                    (180) Of met gebraaden, ga ’k my laaden
                    By besmeerde Gijs.
Hans. Goet Jurjen! goet! gy zult van deezen avont bakken,
    Ik brouwen. Doove Jas, met potsen en met quakken,
    Zal deeze nichjes wel doen lacchen, ’t is een snaak.
    (185) Zoo brengt de darde man de praat aan tot vermaak.
Jurjen. Ik zal me braaf voorzien van alle sneuklarijen.
[fol. A5r]
    ’t Licht volkjen is gewent de vetpot onder ’t vrijen.
                Ga binnen by ’er, Hans en Jas:
                Ik keer strax, ja ik vliegh, zoo ras.
JURJEN.
    (190) Zouw Metje tappen, en de tonnen lorrendraaijen?
    Zouw Jonker beunaas by de buuren gaan uit naaijen?
    En is Sinjeur Kaptein nu Metjes Luitenant:
    Zoo moet hy voort; ik steek ’t verdoemde huis in brant,
    En jaagze na de hel by d’ eunjers de spooken.
    (195) Korthielde Teeven hoort me in teeve-vet te kooken.
    Maar neen, ik zal ’er pol vermoorden, en dan ’t lijf
    Zoo raauw doen vreeten van dat schaamtelooze wijf:
    Of murw gekookt, gebraân, of zonder knauwen slikken,
    Tot z’ entlijk barst, of in de brokken moet verstikken.
    (200) Zouw Jurjen dragen een getakt en blekken hoet?
    Zouw Jurjen lijen dat zijn nest wort vuil-gebroet?
    Een ieders spot zijn? neen, veel liever wouw ik sterven;
    Ja ’k liet my liever noch tot varkens huspot kerven.
    Dat gaat ’er heen. holla, hy moghtme niet een greep
    (205) Van ponjaart of pistool eens geeven van de leep.
    Dien dollen snoeshaan acht een mensch aan stuk te klooven
    Als of ’t zijn ambacht waar, en, maghmen hem gelooven,
    Hy hieuw lest, met een slagh, van booven tot beneên,
    Deur helm en harrenas, wel man en paert in tween.
    (210) Een Duitsch, dry Spanjaarts, en vijf Welschen, en acht Franssen
    Leert hy met zijn rappier, den stokkendans te danssen.
    Neen, Jurjen vloogh, gelijk een mugh, zoo in de kaers.
    ’t Is beeter blooman, neen, als dooman. veel gevaers
    En dient my niet. wat dan? al kosten ’t lijf en leeven,
    (215) Hy zal mijn Metje, ziet, dat zweer ik, weeder geeven.
    Ik zal, al kruipend’, deur dit pothuis, ’t spul bespiên,
    En my, zoo ’t mogelijk is, met zijn geweer voorzien;
                    En letten op mijn stukken.
                    Die mank is gaat op krukken.
                    (220) Al ben ik schier verbluft,
                    Niet eens daarom gesuft.
Binnen.


[fol. A5v]
Beeltwitte ROEL.
    Wech is het. ’t was of spook, of gaudief. hoe veel zorgen
    En kommer staan ik uit, terwijl tot aan den morgen
    Een ieder slaapt, en my gerust de wacht betrouwt!
    (225) In reegen, sneeuw, en wint, en onweêr, stuur en kouwt,
    In dikke duisternis, en lange onguure nachten,
    Moet ik de stadt, gelijk een trouwen harder, wachten,
    En steuiten d’ overlast van meenigh snooden schelm.
    Dat ’s ’t minste: maar ik zie, gebooren met een helm,
    (230) De kolleryjery, daar bytebaauw in weeld’ zit
    Op Timons toovermaal; want mijn gezicht is beeltwit.
    Als turk den dogge huilt, dan is ’t ’er vry onboel,
    Dan is de grendel los van d’ onderaartschen poel;
    Dan springt al ’t nacht-spook uit, en d’ onbezielde Geerrit,
    (235) Zoo been als bloedeloos, op d’ ongevleisde meer zit.
    Nachtmerry, met gewicht, dan menigh hart benaauwt,
    Wintstooker holt te post, d’ onzichtb’re Echo baauwt.
    De geesten waaren, en verschijnen in het donker,
    Met witte kleeden, gins en herwaaarts, en’t geflonker
    (240) Van dwaal-licht, trippel-vier, en stal-kaars, vol gevaar.
    Daar iemant sterven zal, of veeg is, staat een baar
    Voor ’t huis, en in den rouw een droeve sleep van schimmen.
    Ik zie de dooden uit de graaven dikwils klimmen,
    En keeren in ’er huis, en kloppen dat ik schrik,
    (245) En zuchten zucht op zucht, en in een oogenblik,
    Gelijk een star verschiet, in ’t knekelhuis verdwijnen.
    Ik zie de Hell op straat. hoe gaat Frank wrekkaart quijnen!
    Die, hoe ’y ook spaarden, in zijn leeven niets genoot,
    Als dat hy, uitgeteert, noch bleef van honger doot.
    (250) Zijn na-neef Woekkenaar, hoe veel hy wist te schraapen,
    Kan in zijn kist noch graf, van onrust, nimmer slaapen,
    Deur al ’t geklink van gelt, dat m op zijn grafsteen telt.
    ’t Gunt leevende verleit, hun na de doot meest quelt.
    Ik schrik! wat zien ik daar als uit der aarden wassen?
    (255) Och ’t is de Schoesters geest. hoe! komt de doot verrassen
    Die kloeke man? ik zie ’t, en dit ’s een kenbaar blijk
    Dat Jurjen veeg is, en in korten tijt een lijk.
Hy wijkt binnen.


[fol. A6r]
JURJEN.
    Zy leggen vast in slaap, zy snorken en zy ronken.
    Nu zulje Jurjen zien met Jonkers kleeren pronken.
    (260) Ik ben zoo snoeps als hy. sa, fluks, ik watertandt.
    Hoe past my deezen hoedt, gepluimt, en breet van randt:
    Dees mantel en rappier. wie zouw nu Jurjen kennen,
    Dus uitgedost? dat gaat na Jonkers Joffer rennen,
    Die zoete butterdoos. ik moet my vol en dol
    (265) Aanstellen, en de kaars, al draijend’ als een tol,
    Uitdooven, als Mary m’ in huis laat: om bequamer
    Te worden van de meit geleit in Joffers kamer.
    De rest die wijst zich zelf. dus trekt hy aan de bel.
    Gelukt my d’ inkomst wel, dan is ’t gewonne spel.
MARY, hem inlatende, spreekt binnen.
    (270) Mijn Heer, ey val niet, zacht, je struikelt langs de steenen.
    Ons Joffer leit te bedt, en wacht u, hier dit heenen.
                Sta recht, je bent beschonken,
                En bijster vol en dronken.
ROEL.
    Daar steekt wat anders in; nu weet ik goet bescheit,
    (275) En ik prognosticeer dus zijn nativiteit:
    De schim van Jurjen hier verrees in zijn habijten,
    En plunjen, slecht van stof, als een der Berothijten.
    De Schoester, gans berooit en kaal, wierdt klax een Heer,
    Vergult, bepassement, bepluimt, met zijd-geweer
    (280) Voorzien, en trots van tret. ’k wed hem een goe besterfnis
    Hangt boven ’t hooft. geen winst heeft by een rijker erfnis
    Hantwater. kromme Kloen, die van den beedel-zak
    Most leeven, draagt nu staag zijn sunnendaagsche pak,
    Sindt besje Buttermuils, die pee met oly stoofden
    (285) Op kermis, en ajuin met drooge bokkens hoofden
    Opschaften, uit dit dal der traanen nam de wijk.
    Zy leefden arm, en liet haar erfgenaam zoo rijk,
    Dat Kloen een heerschop is van ’t hooft tot aan de zoolen.
    ’k Wedt Jurjen zal eer lang in al zijn goet verdoolen.
    (290) Want zelden mist het my, wat ik uit spooken gis,
    Of aan de geesten zie, heeft zijn beduidenis
[fol. A6v]
    Op luk, of ongeluk; op bruiloften, of dooden.
    Als Jurien rijk is moet hy Roel hier eens voor nooden.
    Ik klop om booden-broot. Houw, Jurien! Metje buur!
    (295) Hoor hoe de kreekel zingt in jouw gescheurde muur.
    ’t Is butter tot den boom. Hoor, Jurjen, zonder loogen,
    Je krijght in korte tijt je schaapjes haast op ’t drooge.
Metje. Wie raast ’er aan de deur? wat wil dit nacht-tumult?
Roel. ’k Ben Beeldewitte Roel. ik zie je in ’t kort vergult:
    (300) Je slaapt haast by een Heer.
Metje.                                               Na huis met deeze grollen.
Roel. Je zult in korten tijt in pistoletten rollen.
METJEN uit.
    Ben jy de wacht, je bent een onverlaat en zot.
Roel. Die eens een varken is moet altijts weêr in ’t kot.
    Neen, Metje, ziet ik zegh....
Metje.                                 Wat zeghje, grijze suffer?
Roel. (305) Dat Metje Schoesters wort een Ridderlijke Juffer.
Metje. Jouw schelm. jouw fielt. jouw guit. jouw schender. vuilste schuim!
Roel. Ik segh dat Jurjen haast sal pronken met een pluim.
Metje. Zoo ben ik dan een hoer? dat liegje.
Roel.                                                           Neen, gans krukken!
    Mijn spirtus familjaar voorzeit jouw duizent lukken:
    (310) Je zult noch, in ’t satijn, aan Jonkers hooge handt,
    Als beste Joffer treên van ’t heel Jeroopsche landt.
Metje. Wat joffer jy de luy, scherluin, zie wat je wijf is;
    Die koppelaarster tot een iedermans gerijf is;
    Noch zietze als blomme pap, zoo effen, als ferweel:
    (315) Schijnheiligh in de preek, en slordigh in ’t bordeel.
Roel. Wat heit men wijf gedaan?
Metje.                                         Dat weeten al je buuren,
    Hoe zy je dochter aan de vrijers kan verhuuren.
Roel. Jouw zeugh, wat zeghje?
Metje.                                       Ja dat houw ik staande, ziet.
    Kom, joffer jy me weer.
Roel.                                 Verstaje my dan niet?
    (320) Ik zegh, hoe ’k strax de geest van Jurjen als een Jonker
    Braveeren zagh langs de straat.
Metje.                                           Je reutelt, ouwen dronker,
[fol. A7r]
    Je suft, je suisebolt, je droomt, je raaskalt, wech.
Roel. Hoe mondig zijn de wijfs! hee, waar blijft Jurjen, zeg?
Metje. Al weêr, hy is te gast. loop hutssen.
Roel.                                                           Zulke wijven!
    (325) ’k Vocht liever met de droes, als met zoo ’n teef te kijven.
    Neen, Jurjen is een man die straat voor steegen kent.
Binnen.
METJE.
    Wat brasme Roel, dat ’s eerst een onbeschofte vent.
Jonk. Ja Metje. ey, maar zegh, mijn deegen hoet en mantel,
    ’k En vindt niets?
Metje.                      ’k Loof je danst al meê, van den tarantel
    (330) Gebeeten. al je goet op tafel leyt by een.
Jonker. ’t Is wegh.
Metje.                   Ey, zie te deeg.
Jonker.                                          ’t Is nergens, Metje, neen,
    ’t Kan niet gestoolen zijn.
Metje.                                   Gestoolen, of verlooren,
    ’k En weet het niet.
Jonker.                       Kom zoek, men most my hier niet hooren.
Binnen.


JURJEN.
    Zoo, dat ’s een zoeten roof, maar voor de hel gehaalt.
    (335) Dat ’s lap om leer, en kunst om kunst wel braaf betaalt.
    De Joffer miende ’k was ’er man, en liet verleegen
    Jan droely, onbelaân, by donker, schoorstien veegen.
    Ik scheen noch wellekom by haar, en speelde juist
    Den stommen beevaart, dat ik lachten in mijn vuist.
    (340) Ja, docht ik, laat je man van zijnen torn vry klappen:
    Wy zijn nu Monnikken met twee gelijke Kappen.
    De Koekkoek met zijn broer, elk broet in ’s anders nest;
    Hoe ’t is of worden zal, ik schut, herschut en rest;
    Ik win ’t, en Jonker laat, voor doot-schult, kap en keuvel.
    (345) Die smaadt met smaadt betaalt, en voelt noch smaadt noch euvel.
    Scha baat voor mijn, ik liet me wijf, de koey en ’t kalf,
    Aan Jonker, voor zijn wijf, al hadt ik heur maar half.
    O blinde weerelt, fy! voor een besnotte quijl-kreuk
    Verlaat men rooze-geur, ja d’ alderbeste tijl-reuk.
    (350) Fy, rammel-zotten! die voor suiker en konfijt
    Kiest knof-look en ajuin, en voor een vuil onbijt
[fol. A7v]
    Te snoepen op een aâr, ’t huis prince-kost laat stinken.
    Die zwemmen kan, en wil moetwillens zich verdrinken,
    Is immers al te zot: maar, trouwens, elk zijn zin:
    (355) Die graag is na ’t gezang der Fransche miere-min
    Die krijgt zijn loon by tijts, en ’t al te spaa berouwen
    En geeft geen troost, dan, ’t schurft zich zelf magh leeren klouwen.
    Ja Jonker! quam elk een, die ghy zijn wijf onttroont,
    Tot jouwent eens, als ik, zoo waarje recht gekroont.
    (360) Alleen die vroome sloor is waardigh te beklaagen:
    Maar ik zoo wel als zy. dus, most ik pluimen draagen;
    Wy draagen nu gelijk, zoo wort elk wat ontlast.
    Nu blijft alleen ’t verschil wie best de pluimen past.
    Of pluim, of geene pluim, my past dees hoet met veedren.
    (365) Ik ben een Jonker, zoo van harten, als van kleedren.
    Zy passen my, gelijk als ’t volkje dat men weet
    Met een geleent gedicht de naam van een Poëet
    Verkrijght, of die, ter sluik, een anders vaarzen steelen.
    Maar dat ’s al evenveel, ik won dit kleet met speelen.
    (370) ’t Wort tijt ik eens begluur hoe Metjes gast al vaart,
    En is die Melk-koe zijn’, hy houwze by de staart.
            Vaar wel daar meê voor alle foelje.
            Wel hey! wat hoor ik voor raboelje?
            De gast krakkeelt met zijn waardin.
            (375) Berooide beurs, berooide zin.
            Houw, steek, zy vechten en zy smijten;
            Hoor, Metjen, och! begint te krijten.
    Daar gaat de deur op.


JONKER. METJE.
                                        O jouw dievegh! valsche teef,
    Ik zweer ’t jouw in te peep’ren.
Metje.                                           Och! me Jonker-neef,
    (380) ’k Heb minder schult, dan ’t kint van deezen nacht gebooren;
    Misschien heeft Roel een geest in jouw gewaat bezwooren.
Jonk. Of ’t is besteeken werk. jouw kronje! ’k zweer ik zal
    Je trappen datje borst.
Jurjen.                            Sa, ruintje moet van stal.
    Ze hoest en spuwt ’er gal.
[fol. A8r]
    (385) Houw op, ’t is lang genoegh te beuken en te dorschen,
    Of ’k zal dit blank geweer met pens-sop strax bemorschen.
    Wie raat jouw dus by nacht een anders man zijn wijf,
    Of ’t vleisch een stok-visch was, te vallen op het lijf.
Jonk. Och! benje van de qua, wijk van men, och! wie benje?
Jur. (390) ’k Ben Jonker Jurjenzoon, of kaptein droes! hoe, kenje
    My niet? ik ben ’t, die jouw verleeren zal jouw kat
    Te zetten aan mijn kaas, en van mijn paters-vat
    Te tappen. eêlen baas! dorst jy in mijn bier ontsteeken,
    Zoo dorst ik met mijn kraan wel in je wijn-vat breeken.
            (395) Ga voort na huis, en pakje spill,
            Of wacht tot ik je levend vil.
    Jouw sluiker, ’k zouwje wel vermoorden,
    Of loop en doe terstont den inhoudt van men woorden.
Jonk. Ik zal, ey komt me niet zoo na met jouw stekaat.
Jur. (400) Ik steekje wel aan ’t spit, jouw snoeper van ’t gebraadt.
    Maar weetje waar dat woont me Joffrouw Ambrozijne?
Jonk. Wel ja, je meent me wijf.
Jur.                                           Ga heen, voor haar verschijnen,
                Je zult ’er groeten, wel beleeft,
                En zeg dien braaven ridder leeft,
                (405) Die straks lagh in ’er warme bouten:
                Ga zeg, ’t is Jurjen oom den stouten.
                Zy stoor ’er niet om dit abuis,
                Terwijl ik maar mijn schult betaal;
                ’Er man die leit by Jurjens t’huis,
                (410) Als Metjes pol en kommissaal:
                Zeg, dat het Jurjen dapper deerden,
                Wijl zy tot zijnent frikkasseerden,
                Dat Joffrouw moederlijk alleen
                Most slaapen. ’k heb betaalt, ga heen.
    (415) In huis, jouw ritze hoer, je zult, tot penitensi,
    Te waater en te broot purgeeren jouw konsiensi.
Binnen.
IONKER.
    Zoo! nu is ’t wel gebruiloft, zey ons Klaar,
    En zat met bey ’er handen in heur haar.
    Zoo valt een hooge klimmer.
    (420) Hoe gaauw ik was, de Schoester was noch slimmer.
[fol. A8v]
    ’k Heb Jurjens hooft gekroont als Taurus, of den Ram:
    Maar hy betaalt me weer met Kaprikornus kam.
    Dien loozen linker, wist mijn aanslagh, schijnt, te ruiken,
    En visten op zijn ty, en lichten zoo mijn fuiken.
    (425) Heb ik zijn wijf gezoent, hy heeft de mijn gekust:
    Maar zoo zy ’t wort gewaar, hoe wort zy weêr gesust?
    Hoe zal zy my deez’ schand, als oorzaak, staagh verwijten?
    En, zoo z’ aan ’t hollen komt, plots voor de scheenen smijten
    Dit onheil dient by tijts belet, en stil gesmoort.
    (430) Best waar ’t, ik Jurjen my verzoende, en goedt akkoort
    En pais maakte, en mijn kleedt en plunje weêr verlosten,
    Al zouw ’t my deezen nacht vry roozenobels kosten.
    ’k Moet eens verneemen hoe de Schoester dit begon,
    En dan; dek toe de pot, daer ’s paling in. ja kon
            (435) Ons Jurjen oom en Metje ’t stuk verzwijgen:
            Neen, zouw de pan de keetel gaan betijgen
            Van zwart te zijn! die ’t eerst hangt aan de klok,
            Verkrijgt, tot loon, van d’ eige kleur een rok.
    ’t Is net en wel bedocht, zoo kraait ’er voort geen haan na
    (440) Ik Akteon! me wijf de hoornige Diana!
    Ik voel my van mijn eigen honden aangetast.
    Hier heeft de Vos geen Kraan, maar loozer Vos te gast.
    Wanneer men kaatsen wil, zoo moet men ballen wachten.
    Die van de kunst is, moet ook and’re meesters achten.
    (445) ’t Is lap om leer, zoo mijn, zoo weêr. best elk gerust
    Zijn eigen wijf, op zijn manier, met vreeden kust.
    Ik ga na Jurjen dan, en bidt hem niet te klappen:
    Want wy zijn Monnikken met twee gelijke Kappen.
    De Koekkoek met zijn broer, elk broet in ’s anders nest
    (450) Zoo krijgt Sint Akteon een heerlijk gildt op ’t lest.

UIT.
Continue

Tekstkritiek:

vs. 83 weesrijm; het rijmt wel op de eerste helft van vs. 84
vs. 160 zaagje de eerste letter is beschadigd
vs. 382, 383 en het halfvers 384 vormen een tripelrijm