Klucht van den pasquil-maecker voor den duivel. Eerste deel. Anoniem, ca. 1674.
Hierop verscheen een vervolg, Klucht van de Uyterse juffers, het tweede deel van den Pasquilmaker voor den Duyvel. ca. 1674.
Uitgegeven door Marti Roos.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton115130 - Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk. De tekst is grotendeels gezet in de fractuurletter. Deze is in een aparte kleur weergegeven.


Continue
[fol. A1r, p. 1]

KLUCHT

Van den

Pasquil-maecker

Voor den

DUYVEL.

Eerste Deel.

[Vignet: fleuron]

t’AMSTERDAM.

By Gerrit Swyger, achter de Beurs, in de Vergulde Pars.



[fol. A1v, p. 2]

Personagien of Speelers van de Klucht.



Anna,
Marie de Suster van Anna,
Cornelia,
Theodora,		 }
} 		Ionge Vrysters.

Coenraet,
Rynhart,		 } Studenten.

Muytmaecker,
Boer,		 } Getrouwt.

Koeckeeter,
Pedel,		 } Ongetrouwt.

Pluto, Opperste der Duvelen.


[fol. A2r, p. 3]

De Wijt-beroemde en Hoog-vermaerde

TONEEL-SPEELERS

Van de

Amsterdamsche Schouwburgh,

Met alle haere

Goetgunstige Heeren en Lief-hebbers.


DAer Momus, opgehitst, stelt troupen in slach-ord’ren,
Om door een scherpe tong sijn wraeck-lust te bevord’ren,
    Wort wetenschap belaegt, en men’gen kloecken Helt
    Door ’t vinnige vergiff op ’t alderwreetst geknelt.
(5) Dit doet mijn onbeschroomt een goeden uytslagh hopen;
Een kleynen dief men hangt, de groote laetmen lopen.
    Een hoog-verlichte geest, wiens brijn is sonder smet,
    Wort van de Nijt voor ’t minst op Galg en Rad geset,
Als ’t rechte Raven-aes: maer ick en mijns gelijcken,
(10) Die nauwlijcks in het boeck des werelds eerst komt kijcken,
    En achter d’ooren noch sijn eerste vocht vertoont,
    Wort by het nydich Dier heel lichtelijck verschoont.
Hoe! souw een Edelman, uyt Koninx bloet gesproten,
Een kalen Bedelaer met sijn geweer doorstoten?
    (15) O neen! het edel stael is voor hem veel te goet;
    De nijt benijt dees eer aen sulcken slechten bloet.
Doch schoon den Hogen-raet van Momi trouste Tolcken,
Dit dolligh rijm voor dreck in d’onder-aertse kolcken
    Verdoemde, daer den bril het oogh sijn hulp aenbiedt,
    (20) Daer men’gen donder-kloot van boven neder schiet,
Die door sijn plotse val en jammerlijck verplett’ren,
Beklontert meer en meer de diep-verdoemde lett’ren,
    En daer geen minder kracht van bracke watren straelt
    Als of de Sluys-deur van Buycksloot, wiert opgehaelt;
[fol. A2v, p. 4]
(25) Geen lasteraer behoeft sijn neus eens vies te trecken:
’k Sal hem niet vergen om ’t verguld weer af te lecken.
    ’k Laet alle ding soo ’t is, en doe ’er af noch by,
    ’k Geef oock mijn Gedigjens niet hoger als copy.
’t Is mijn genoech, wanneer men waerdigh kent te spelen,
(30) Dit eerste broeytsel op de lustige Toonelen
    Van d’Amstel, braef versien met Hoofden, en geschraegt
    Met Speelers, wiens gelijck het aerdrijck nergens draegt.
Wiens geest ick roemen sal, schoon alle laster-tongen,
Om dees verplichte roem mijn te gelijck besprongen.
    (35) Verwacht uyt loutre gonst wel haest het tweede deel,
    Soo ’t maer verstrecken kan tot vreugde van ’t Toneel.
En so het dardedeel mach op’nen de gordynen,
Sal den verduvelden Poët voor ’t laetst verschynen,
    Kreeg hy dan tot geley heel Momi krijgs-banier,
    (40) Een dardepart van Sticht bleef lichtelijck niet hier.

Continue
[fol. A3r, p. 5]

Coenraet,  Anna,  Marie,  Cornelia,  Theodora.

Coenr. MEn mach wel seggen, dat lang boompjens te gaen tellen
    Wel gesont voor de beurs is, maer niet om den buyck te doen swellen:
    ’k Ben so moey en mat, of ik een heel schoft, by de Venus-joffertjens had overgewerkt,
    ’k Hou’er meer af, dat men met een botteltje onder een pijpje smoor het hart wat sterkt.
    (5) Een helen tytel de ventre in spiciendo heb ik van daegh al afgehandelt,
    En daer op wel een geslagen uur de Malie-Baen op en neer gewandelt,
    Men moet het al sagjens op nemen, en sien, datmen sijn ouwers geen hartseer aen en doet
    Want die te veel studeert, moet na verblak, of daermen de luy uyt ysre beckens voet.
    Maer of ick hier al lang stae en prevel, ’k moet eens een eynt maken;
    (10) En sien by den loffelijcken Vedder, by de Schoutin, of ivers aen geselschap te raken,
    En so ’k het daer niet alles op mijn elf-en-dartigste en vin,
    Dray ik mijn koers recht toe recht aen d’Engelse Parlements kamer in.
    Daer kanmen voor een stuyver een heel kopje Coffi en beyde sacken vol nieuws kopen,
    Maer ’t sijn al geen Evangelien, die s’er een mens wel op de mou knopen:
    (15) Der loopt somtijts al so vry wat van St. Anne onder, maer! gans muysen vier en drie
    Wat of dat voor Joffertjes sijn, die ’k daer ginder op de stoep sie?
    Ho! ho! ’t is kennis na mijn dunckt: wel jae ’t by myn zolen!
    Dat een mens oock wist, waer sijn geluck altemets lach verholen,
    Watte moye capriolen sou hy dikwils springen; men mach wel seggen, de fortuyn is ront,
    (20) So alsse den eenen achter uytvaert, vliegse den anderen in de mont.
    Wel! waer mag ik mijn over staen bedenken? ’t is immers geen haven om verby te zeylen
    Maer de beste gelegentheyt van de weerelt om een uurtjen of twee te gaen korswijlen.
    Men schiet alle daeg sulke ringel-musjens niet, ’k breek van stonden aen op,
    En bruyer maer avec een swier met een studenten darm na de kop,
    (25) Votre tres humble serviteur, indien ik de Joffertjens niet en sal incommoderen,
    Versoek ik, datse mijn voor een weynig tijts met haer soete compagnie gelieven te vereren.
Anne. Monsr. Coenraet, wy konnen dit u beleeftheyt niet weyg’ren: maer het was
    Onder ons besloten eens uyt te gaen:
Coenr.                                                     Mejoffertjens, in dit kas
    Sal ickje in ’t minst niet impediëren; ’k versoek maer ’t geluk te genieten,
    (30) Om tot convoy te verstrecken van sulck een aensienelijcke swiete.
Ann. Je weet wel Monsr. Coenraet, ’t kan niet passeren, so veel Hennetjes met eenen Haen
    Gelieft de moeyte maer te spaeren: maseurtje salder wel eens alleen na toe gaen.
Mar. Goet; eer de duker sijn schoen aen heeft, salje mijn al weer sien keren.
Coenr. So kan ik evenwel niet nalaten, Joffr. Marie, aen u mijn dienst te presenteren.
Mar. (35) ’k Bedankje voor u presentatie, Monsr., ’k versoek, hout niet langer aen:
    Mijn Moertje was bly, doense sach, dat ik alleen begon te gaen.     Coenr. en Mar. binnen.
Corn. Hoe vergult is de Kerel nou, nou hy met een Joffr. mach gaen spanseren.
Theod. Segt dat vry noch eens, hy treet ’er so hoogmoedig op, als een Pau op sijn veren.
Anna. Je meent, als een Spinnekop op een Preeck-stoel.
Corn.                                                                                 of jyder mee gekt,
    (40) Hy isser al so wel af gehart, of hy eens aen een vaed-doek hadt gelekt.
    Maer weetje wel, dattewe flus practiseerden, waer wy den tijt me passeeren souwen?
    Hier hebje nou een goet tijt verdrijfje, latewe Monsr. Student eens d’een of d’ander poets brouwen.
Ann. Wat wouje hem leren?
Corn.                                    Altijt niet veel goets.
Ann.                                                                       Maer wat? seg op?
[fol. A3v, p. 6]
Theod. Je wout hem niet lubben, denk ik?
Corn.                                                          Neen, baekeren in de plaets van een pop.
Theod. (45) ’t Is al geen kat om so sonder hantschoen aen te tasten,
    Wachje voor de Studenten; ’t sijn al rou en abbollige gasten;
    En weet je wel, dat’er somtijts liesjens vallen uyt te droogen?
Cor.                                                                                               Wel dat ’s ook een praet!
    Meenje, dat ick noch niet en weet wat’er ontrent de baeckermat om-gaet?
    Poep! poep! ist anders niet, men most hem sollen, of het maer een kint was,
    (50) En slachte Trijn de schoyster, die ’t volk wijsmaeckte, datse puersteeke blint was.
Theod. So wouje de handen voor d’ogen houwen en sien door de gaten, so ’k hoor.
Corn. Net so; je sult niet meer eerst raye Joffr. Theodoor.
Ann. Maer, dat hy hem* van anxt eens begon te behoesten en te bepissen,
    Wie sou belust zijn, om sulk een kleyn kintje de neers weer te wissen?
    (55) Neen, neen! ’k heb daer een weynigje den brats af; dat werckje gaet niet aen.
Corn. ’k Geef het mijn om een beter; hebje wat, breng het maer ter baen.
Ann. Al het geen ik heb, is al so veel, als Schipper Jan uyt de Lotery kreegh,
    Dat was een grote niet: maer daer schiet me wat in, dat ik eens een vuyl ey kreeg,
    ’t Geen ik al by Marten van Rossoms tyjen heb sien leggen in de vullis-back,
    (60) En rechtevoort wel een kennisje beter is, als de beste kleyn kinder-kack?
Theod.* Wel?         Ann. ’k Wout hem in de sack steecken.
Theod. Dat is bon sey Bril, en hy lieter een vliegen, die van klinck was,
    Maer hy had’er eerst een prop op geset, die wel eens so dick als mijn pinck, was.
    Haesje maer wat Joffer Anne, maeckt de kracht van ’t werk slegs in tijts gereet,
    (65) Want daetlijk sal hy op kome donderen als ’t geruys van een onverwachte scheet;
Ann. Hebje haest, kackt staende.
Theod.                                 Wel je seght daer af, daer komt mijn oock wat in de sin schieten;
    Kunjet rajen, de ruyme helft laet ickje voor niet med al genieten.
Ann. ’k Weet wel watje seggen wilt, maer ’k heb liever datje de buyl alleen hout.
Theod. Wie duker sou dencken, datje mijn gedachten so ras wech hebben sout:
    (70) Maer dewijl jet weet, sal ick even wel mijn beloften houwen,
    Al most ickjer de Marsepijn met de vingers laten uyt krouwen.
Theod. gaet binn.
An. Den Hemel vordert jou werk, en geeft datje so veel drucke meugt alsje eten kunt
    En hout den aep maer alleen; ’t wortje van harten wel dubbel over gegunt.
Corn. Ja loop, maekt de pan vast heet, ’k salder daetlijk noch een eygje by broejen.
Corn. volght.
Ann. (75) So mijn kindertjens, hout de baen werm, so sal u de neers niet lichtelijk toe groejen
    Se scheyten begommen of men een heele Marsepeyn om een duyt koft,
    Maer wat dat’er verboode wort ’t kacken en trouwen blijft altijt geoorloft.
    ’k Ga ondertussen mijn dingetjens oock vast klaer maecken:
    Want de vercierde poets sou ’k te lijdich gern voort waer maecken.
    (80) Is het klouwen begonnen, het dient voort afgesponnen: na ’t kleyn pinkje men zeyt,
    So heeft hy met Maseurtje de reys al haest af geleyt.                             Anna ook binnen.
Coenraet, Marie, Anna, Cornelia, Theodora,
Coenr. Welkom hier Joffr. Mary, we sullent met een kusje voor de mont besluyten,
Mar. Ja achter ’t oor daer ben ick niet besnot, ey! ey! foey! je luy seyt ook rechte guyten.
Coen. Me-juffr. een kusjen is maer stof, die ’t niet en lust die veegt het weer of,
Mar. (85) Alle dingh bestaet in mate; maar foey, je maekt het al te grof.
[fol. A4r, p. 7]
    Mijn leven ben ick so niet gekust, foey, is dat kussen? je hoorde je te schamen:
    Dat sijn geen dingen die eerlijcke luys kinderen betamen.
Coen. ’t Geschiede maer tussen vier ogen; maer beliefje dat ick het weer af soen?
    ’k Beloofje, ’k sal ’t nou op sijn Fries, en niet weer op sijn Italiaens doen.
Mar. (90) Dat wil ickje wel ront uyt segge, je hoeft sulke parten niet weer te beginnen,
    Maer waer mach ons ander geselschap zijn? ’k hoorse nog onder, nog boven nog binnen,
    ’t Staet hier over al vierkant open, men sou’er alles uyt dragen datmen wou
    Dat een dief altemets wist waer hy stelen sou.
Coen. En een vreyer waer hy vreyen sou, wat souwender al kale vincken,
    (95) Trots de beste eselluy met een andermans gelt gaen klincken.
    Maer mijn dunckt, dat ickse hoor.
Mar.                                                  Dat kon heel wel geschiejen sonder tovery.
    Wel Maseur, ’k sie wel je hebt al een goet vertrouwen opje evenaesten:
An.                                                                                                               Meenje mijn.
Mar. Ja ’k meen jou, ’t is ofje in de kerck gem... ’k had haest wat anders geseyt,
            maer ick sal swijgen,
    Den Hemel bewaerde daer mijn tongh, ’k wou seggen, je sout wel koopluyden
            sonder gelt krygen,
    (100) Alsje so naer achteren wilt loopen, en latent alles veur ope staen.
Ann. Ist aers niet als een Mijsje, ’k meenden ’t souwer al vry op een schaepscheere gaen.
    Je maeckt van een veest een donderslach. maer hoor hier, ’k moetje eens wat in’t oor bijten
    Daerje min of meer als een ouwen besem-stock af sult krijten.
Coen. Daer der twee luystren is den derden verrajen: ey ick moet
    (105) Eens gaen hooren, wat die twee daer so giggelen doet.
    Hebben s’ een out mesje gevonden, we moeten mee van de buyt deylen.
Theod. Joffr. Anna! pas op; der is onraet in de wacht!
Ann.                                                                             Meugje niet lijen dat wy wat korswijlen,
    Of wilje hebben dat ickje oock eens aen ’t lacchen maeck?
    Kom Joffrouws helpme, dit is het spulletje, daer ’k alleen naer haeck.
Coen. Ha ha ha ha ha och! kittel toch niet meer, ick lachme schier te borsten!
Cor. ’k Wou, dat k het maer sach, sy den blinden, so krijgewe dermen om af te worsten.
Coen. (110) Ha ha ha ha ha!
Corn.                                     Hoe staennewe met onse saecken, is hy al in ’t kuddemans gilt?
Ann. Ja ja ’t sal wel gaen alst voeten heeft, ’t vercken is op een oor na gevilt.
Coen. Ha ha ha! ’k kan waerachtich niet langer, je beneemt me het leven.
    Moort! brant! wacht kom ick op, ’k selje de duker tot een nieuw-jaer geven.
    Ha ha ha! ’k kan het, soo ben ick een schelm, niet langer harden! ha ha ha ha!
    (115) ’k Was liever de Jeuden overgelevert. och wat wilje maer? roep dusentmael meysjes gena?
Ann. Hou op slegs! hou op! ’t hart begint den ermen bloet al inde schoene te sincken.
    Heeft hy het maer niet van eyeren gemaekt: mijn dunkt, ik ruyk het so elderments stinken.
Coen. Ja scheerter de geck niet me, ’t had de helft niet gescheelt,
    Of ick had jeluy van anxt elck wel een ruyckertje megedeelt,
    (120) Der warender verscheyje voor de poort, die al so veeg als een luys op een kam waren.
Corn. Ba wat een stanck! ’k loof voorseecker niet, dat die beesjens so tam waeren
    Alsje wel roep: want (met verlof Monsr.) se sijnje maer eensjens ontsnapt.
Coenr. ’k Begin me lucht te vernemen; maer excuseerme Jofr. ’k heb sulken kruydigen
            propoost niet uytgelapt.
Theod. Foey! wat stank is dat, men souder de kanker af in de neus krijgen.
    (125) Ba, foey! ’k kan hier langer duren, ’k sou van de stanck wel ter neer sijgen.
Coen. So vaer ick mee, ’k stae en kijk als een bepiste paep.
[fol. A4v, p. 8]
Ann.                                                                                       Wel waer schort het dan aen?
        Daer speelt’er meer als een me. de stanck komt evenwel die kant van daen.
Theo. Foey ’t stinckt of men in een salet was daer de menschen met stront goyen.
    Hoe ist Monsr. Coenraet, hebje oock je broer het oogh niet uytgetroyen?
    (130) Siet het eens.
Coenr.                         Neen, aen de schoenen is ’t oock niet, en waer ick gae of stae
    De stanck volgme by St. velte evenwel over al na.
Theo. O Broeder, je hebt luysen, ’k merk het wel, je wilt je selven niet verklicken;
    Ondertussen houje ons veurt lappen, en laet ons by na inde stank versticken.
Coen. ’k Slacht geen Gerrit de Swijger. ’k wou wel dat ick maer wist waer het aen ontbrak
    (135) Datje nou onse lieven heer hale moet? ’k heb de muskliaet inde sak.
de Ioffers binnen.
    Daer sal ick revensie van hebben, al sou den onderste steen boven raecken.
    Je kunt het geen van alle met geen hondert duysent kusjens weer goet maecken.
    Foey! ’k kan et niet op krijgen, dat ick me so onnosel bedriegen laet.
Joffers. Ha ha ha ha ha.
Coen.                               Ja ’k hoorje wel: maer je doet best datje schuyve gaet:
    (140) ’t Sou der noch wel eens so veel stincken: ’k laetme voor niet so niet
            in de sack pissen.
    ’k Mach na de pomp toe gaen, en de struyf, eer de pan aen backt, weer afwissen.
Theo. Ja wel, sie daer, of icket segh of swijgh, ’k had me van laggen by na bepist,
Coen binnen en de Ioffers uyt.
Ann. Hij slachte sulleman, die van de duecker geen quaet en wist.
    Maer der stont niet aerdiger, als doen hy de hant weer uyt de sack haelde,
    (145) En dat hem die slymige kau-jyse so met draye langhs de vingers afdaelde.
Theo. ’t Was begut een ey met een hallif backe kiexke.
Ann.                                                                                ’t Stonck so vilijn,
    Dat ick niet geloof, dat de stanck uyt voorburgh van de hel so vuyl kan zijn.
Corn. Jeluy hebt het nou so druck als de pan te vasten-avont, maer ik wilje dat wel seggen
    Ider sy vry op sijn hoey; want de gast sal op sijn luymtjes leggen.
    (150) Datelijck heb j’ hem al weer hier, en siet hy ons weer samen in ’t zalet,
    ’k Wed hy ons terstont met een opgehaelt seyl achter na set.
    Meen je dattewe den dans altemael soo souwen ontspringen?
    Ja seker! latet daer eens op aen komen, watte moye deunen wou hy singen.
    We hem die eerst tussen sijn klauwe quam, en het spreekwoort seyt,
    (155) Dat den onnoselste gemeenlijk de meeste aenstoot leyt.
Mar. ’t Is so; den onnoselen moet dickmaels het gelach betalen:
    Maer onder onse pottebanck leyt een braef touw, dat ick dat eens ginck halen,
    En spanden het in ’t Portael ontrent d’achterdeur van ’t Salet?
Ann. Wel wat sou ’t dan zijn?
Mar.                                         Wanneer hy ons dan achter na set,
Ann. (160) ’k Sie daer geen gat deur.
Marr.                           De gecken laetmen maer half werck sien; laet men eerst uyt kallen:
    ’k Heb tienmael liever dat imant in mijn dreck als in mijn woorden komt vallen.
    Let dan op de punten.
Ann. Dat sey de Paep oock, en hy stacker een door de preekstoel.
Theod.                                                                                             Wel man,
    Dat komt gemackelijck, sy de Coster, en hy honger sijn hoet an.
Mar. (165) Ey ’k bidje, laetwe die grillen so langh aen een sy setten.
    Als hy ons dan na loopt (segh ick) sullen wy maer op het tou letten,
    Den armen duker ondertussen sal niwers minder om dencken,: maer lopender tegens aen,
[fol. B1r, p. 9]
    Dat de Comedie op het lest geheel op een tragedie sal uytgaen;
    Want als het portael-venster toe is, sieje niet een hant voor je oogen.
Cor. (170) Och ick krijgh kompassie met den ermen bloet; hy is immers al
            genoegh bedrogen.
Ann. Ja ’k weet het wel: maer ick geloof dat u de kompassie al wat leegh leyt.
    De drommel sal hier de passie preeken, ’k loof waerachtigh datje veegh seyt:
    Wie hier al me van compassie spreken wil! Maseur, ga jy maer voort metje seve saken:
Marie* binnen.
    ’k Meen als de Studenten kans sien, datse ons oock altemets spuls genoegh maeken;
    (175) En dan wetense noch altijt een ditjen of een datjen; de Joffers hebben ’t
            altijt gedaen:
    d’Een is wat viesjes, d’ander wat trotsjes, de darde wil niet aen leggen, de vierde komt
            ter halver baen,
    En duysent diergelijke dingen wetense malkander te vertellen:
    Maer men moet al dobbelen kruys om kruys, en ’t eene so wat tegens ’t andere stellen.
    Dan moeten wy, en dan sy altemet eens deur den hekel passeren, ’t sal wel gaen;
    (180) Treckje selven sulke wisjes wasjes niet eens aen.
Corn. ’k Hoor wel, hart tegen hart sy de Duyvel, en hy scheet tegen den donder,
    Maer meysjes eer, is wonder teer; de meysjes raecken gemeenelijck onder:
    Houwen ’t savonts de glasen aen, so hebje ’t smorgens ’t knorren vande ouwe luy toe,
    En dat hoor ick al so gern, als een dief sijn sententie. neen, wat dat ick doe,
    (185) ’k Maeck voortaen dat ick de Studenten van mijn deur houw, anders alle weecken
    Placht’er gedurigh een klopper of een bel aen ons huys te ontbreecken,
    Die men met hele dosijnen ’s morgens inde brandemoris verteert.
    En wort’er alhier of daer (dat meer raeljery als ernst is) een oubade vereert,
    En dan de ouwe luy, slaperigh en inden eersten dut, maer het minste seggen,:
    (190) Strax sullen ’s het een mens tienmael erger, als ’t is op sijn broodt leggen;
    DaeromMary weer uyt.
Mar.          ’k Heb de vos al een strick bereyt, hy sal ons menen te vangen, en ’t is op
            hem gemunt.
Ann. Je bent een dern als een kruyt; je selt oock een vryer alleen hebben, alsjet maer
            bedingen kunt.
Mar. Daerom heb ick al een tou gespannen, ’k meender so datelijck een te vangen:
    Maer ick bender so niet aen, dat ick hem ontrent mijn portael sal ophangen,
    (195) Gelijck die Juffrou dee, qualijck drie huysen aen geenszy de bescheete klomp.
    En sulcke kamer-catjens raecken noch al aen de man.
Ann.                                                                                 Ja se kreeg een verdorde romp.
Corn. ’k Weet wel waer je heen wilt, verwondert jyje seecker over sulke leuren?
    Wat vrouwluy sullender tegenwoordigh haer hemt om laten scheuren?
    ’t Wort rechtevoort de mode, dat een kerrel de kroon van Acteon op het hooft draegt,
    (200) Een aen een vysel is al te gemeen, so als de hovaerdy voortaen den mensch plaegt:
    Gedenckter mijn by ’t sal...
Theod.                                     Pas op! pas op! mijn dunckt ik hoor hem komen,
Mar. Ick pack mijn spillen: niet beter al in tijts de vlucht genomen.                 Coenr. weer uyt.
Ann. Daer is de Struyf-backer!                                                                          de Ioffers binnen.
Coenr.                                       Ja daer is hy, ’k sal nou ook eens een beurt - - ay mijn!
    ’k Loof niet dat’er in de hel sulke vuyle duyvelinne sijn.
    (205) Permafoy, mijn knie! maer daer’s noch so veel niet aen gelegen:
    ’k Sorgh dat mijn neus de meeste brutsery wegh heeft gekreegen.
    O Goon! mocht ik mijn wraeck nou eens uytschudden; ja sie daer,
    Ick rucktense (so ben ick een schelm) met mijn tanden levendich van me kaer;
    Maer ick sweer die Caroonjes, dats’ het noch duur genoegh sullen bekopen,
    (210) ’k Mach nou slechs stil met dese rotterdamse foy na den gelderse
            dief-lapper toe lopen:
[fol. B1v, p. 10]
    Want wetense, dat het niet sonder bloetstorten is vergaen,
    So sullense noch tienmael meer in haer vuyst lacchen, alse alreets hebben gedaen;
    Want se groeyen in een andermans zeer gelijck de luysen:
    Maer kom ick’er eens aen de vodden, ’t sal ook spelen sijn, gelijk de kat met de muysen.
    (215) Se lacchen so wel die na lacchen, als voor; elcke duvel heeft sijn tijt;
    Ick sweer, ick schelder dien heyligen dagh voor geen twee braspenningen quijt.
Coenr. binnen.


Anna, Marie, Theodora, Cornelia.
Ann. O zy! ’k most mijn buyck vast houwen van al het lacchen,
Theod.                                                                                           En ick smoorde,
    Bij na in mijn lach, met als ick het tuymelen van de vent hoorde.
Corn. Hoe lacchen de Godloosen om den val der vromen, sey een goet knecht wel eer,
    (220) En der tuymelde een heel schavot met speetluysen van boven neer.
Mar. Hij vloog na ons toe als een gelaje neers na ’t kackhuys,
    En met als hy den haes meende te ramen, viel hy so schendich op sijn backhuys.
    Ha ha ha ha, ’k moet noch lacchen, als ick denck, wat een capriool dat hy sprong.
Corn. En ick wiert bang in mijn gat, doen hy het droevige liedeken ay mijn songh;
    (225) ’k Dacht gewisselijck valt hy daer een gat in sijn kop, dat’er een hont uyt slurpen
            sal kunnen.
Mar. Dat sou te grof gehaspelt sijn; neen seecker, dat sou ’k den bloet evenwel niet gunnen.
    En nochtans ist wel te presumeren; want hy liep met een boose kop ten huysen uyt.
    Maer wat of hy al stont en reutelde? dat wou ’k wel dat ’k eens wist om een duyt.
Theod. Sonder twijffel heeft hy ons den zegen van hondert duysent duvelen gegeven;
    (230) ’t Is een vent so vreet als een duyf met een kuyfje; so hy ons maer slechs laet leven.
    ’t Sal al veel sijn; ’k beef al van bangigheyt gelijck een heel morgen lant.
Corn. Je moet je vyant noyt te kleyn achten; ’k packme by tijts aen een kant,
    En gae met den lichten nae huys: want quam hy ons iwers t’ontmoeten,
    Voornamentlijck ’t savonts, hy sou ons (sorgh ick) al vry onbeleefdelijck groeten.
Theod. (235) Dat verhoe den Hemel: sey Clootje, en hy docht om onse lievenheer niet.
Corn. De voorsichtigheyt is de moeder van alle wijsheyt; daerom, als men ’t wel in siet,
    Sal het tijt van scheyen zijn. Joffroutjens, ’k wensje alle bey de vrede.
Theod. Ick van desgelijx.
Ann.                                 Datje ons wenst dat wensen wy je mede;
    Want de vrede haddewe rechtevoort wel van doen.
Theod.                                                                         Poep! poep! haddewe anders geen noot.
Corn. (240) ’t Wort seker tijt.
Mar.                                       ’k Wilje niet houwen schoon waer je luy doot.
Corn. Nou, u Dienares Joffroutjes.
Mar.                                       U slavin, ’k sal ondertussen een Paternostertje voor je lesen.
Ann. Wandelt wijselijck kindertjes, want ick kan altijt niet by je luy wesen.
Altemael binnen.


Coenraet, Rynhart.
Coenr. Huy en Karremelck, stront en sijn broer, is al een moers kint;
    En somender al eenigh onderscheyt in vint,
    (245) De selve is van soo kleynen importantie,
    Dat ’er nauwlijx gevonden kan worden d’alderminste distantie;
    Even eens also ist ook met d’Uterse schijtkousen gestelt;
    ’k Geloof, dat het’er altemael maer op een en de selve plaets quelt,
[fol. B2r, p. 11]
    Dat is, daerse selfs niet krouwen en kunnen: d’een is niet een hayr beter als d’ander,
    (250) Ja se aerde min of meer als de Bavianen op elckander.
    Men mach met recht wel seggen, luy, lecker, en licht,
    Zijn de drie voornaemste deugden van ’t hovaerdige Sticht.                 Rynhart uyt.
Rynh. Salve Confrater, hoe, me dunkt je slacht de enden, je bent opje neus getekent,
Coenr. Poep! poep! dat is qualijck waert, dat het eens wort gerekent,
    (255) Maer de spijt ist meest. ’k Kom so van den Geldersen baert-veger van daen,
    Die mijn snavel versag met desen item, het geneest in vier-en-twintig uuren of het vier
            der aen.
    En nou stae ik hier vast en pijns, hoe ik best mijn revensie sal krijgen.
    ’t Sijn verckens, die niet weert sijn datmense aen een eerlijck mans rapier sou rijgen.
Rynh. Hoe, hoe, dus quaet man: sijn ’t Vrouluy daerj’ het op hebt?
Coenr.                                                                                               Ja, ’t is sulken gespuys,
    (260) Daer ick voortaen schouwer voor sal sijn, als de duvel voor ’t kruys.
Rynh. Maer segme toch eens, wie heefje dit spullitje gerockent? my dunkt je bent’er op gebeten,
    Als een Oyevaer op een Kickvors.
Coenr.                                              ’k souse wel altemael met huyt en hayr op vreeten,
    Indient niet minder aen mijn macht, als aen mijn wil ontbrack.
Rynh. Bedaer! Eer je Piet Lul slacht, die van boosheyt sijn poenjaert door een vette
            caujyse stak.
Coenr. (265) Hy, hy! mijn kop staet ’er rechtevoort niet na, om metme te gecken.
Rynh. Misseyt men jou daer aen? terwijl hy besigh was, om ’t stael weer af te lecken,
    Ontvlooch hem al de boosheyt: maer kom we sullen daer een voutje by slaen,
    Alle jock op een stock, alle gecken op een eynt, en jy vooraen.
Coenr. Bygort, als ick’er noch om denck, sou ’k wel vier en vlam spouwen!
Rynh. (270) Begint sulcke dingen niet, alsje wilt hebben, dat ick mijn pisser toe sal houwen.
Coenr. Gebruykt die op die labbekacke en quikbillen, daer ik so van ben geaffronteert:
    Doch ick gunder so veel goets niet, of het most sijn van onse molenaers peert;
    Die heeft ’er sijn gelt af als hy een merry laet bespringen.
Ryn. Maer wat weetje, ofse de Vajer niet heeft laten ringen.
    (275) Want sijn de peuseltjes so fijn, als jy de staeltjes wel doopt,
    Hebben d’ouwe luy misschien gedocht, ’t is beter datmer by tijts de beurs toe knoopt:
    Maer ik oordeel gelijk de blinde van de kleur: ’k weet niet eens van wie dattewe spreken,
    Nou, ey! kom segget mijn eens: laet geen wolf langer inje buyk steeken;
    Wordje seventigh? spreeck! je mont sal so lang duuren alsje gat.
    (280) Hoe siet ’er Nazaret so uyt? Wat Joffers sloegen hem so plat?
Coenr. Joffers al weer, je sout verckens seggen, dat sou beter met haer natuer over
            een komen;
    Elderement se sullen noch soo besuxt van de duvel dromen;
    De honden sullender noch beseycken, en so ras Pluto dit gore goedje dan ruyckt,
    Wil ik hopen, dat hy haer terstont tot neers-wisjens gebruyckt.
    (285) Die ritsche Schans-teven, die Pekel-hoeren, die valsche proyen,
    Die tocht-swynen, die venster-apen, die kackhuys-koyen,
    Die Stront-baeiljes, die Stinck-oren, die Druyp-kousen, dien Vullis-hoop!
    Die Slet-vincken, wat houtme, dat ick’er niet daetlijck na toe en loop?
    Die Crocodillen, die Adder-tongen, die Schorpioenen, die Schantvlecken,
    (290) Se zijn niet weert de kruymelen van een Brabantsen canjert te lecken,
    Die Kol-rijsters, die Duvel-dwingsters.
Rynh.                                                         Ey jou dire mijn kint,
    Dat lief is, krijgt lieve namen, of een out pert sijn moejer wel so bemint?
    Ja wel ick seg, dat de drommel een vuyle vent is. Foey! wat souw me so parlementen,
    Spreeck nu van ’t capitael, en betaelt daer na de renten.
    (295) Segme slegs eens in ’t kort, op wat moejer dat de saeck toch leyt;
    En isser iets, daer ickje in helpen kan, je weet, ick ben altijt willig en bereyt,
[fol. B2v, p. 12]
    Als je me ’t minste van doen hebt, gelieft maer te commanderen,
    Al sou het de zolen van mijn schoen kosten, so sal ikje commande op staende voet
            pareren.
Coenr. ’k Twijfel aen u beleeftheyt niet Monsr. Rynhart; ’t is al de werelt genoch bekent,
    (300) Dat je vol discretie en al vry een amiabel borsje bent.
Rynh. We sullen daer een speltje by steecken; wijl mijn sinnen gedurigh na d’oorsaek van
            dien dubbelden snats haecken.
Coenr. Je bent so heet gebakert; je sout altijt niet deugen om verckens te maecken,
    Want je sout de start vergeten.
Rynh.                                           Start of geen start, ick kender wel een
    Die wel met’er haest een vercken toestellen kan met twee been.
Coenr. (305) ’k Ken oock wel fluxe vogels, die’er in die kunst al vry veel late veur staen,
    Ondertussen sietmen het eene jaer veur en het andere na sonder operatie deur gaen,
    En altijt sal ’t lucken; voor twee jaer toen koft men al een wiegh en een baeckermat,
    En de rekening is noch niet uyt.
Rynh.                                             O hemel! wat langer rekeningh is dat!
    Soo syferen de wijven, die een jaer twee drie na haer mans doot inde kraem komen.
Coenr. (310) Hoe! wilje dat achten? die zijn door een stercke imaginatie ingenomen.
    Sulke dingen worden hedendaegs onder de jongeluy soo gemeen;
    Dan krijgt er eens een drayneers de kramp in haer rechter been,
    En leyt al te machteloos om haer te kunnen verweren;
    Dan laet’er eens een haer vryjer eerst op de punt van sijn geweer sweren,
    (315) Dat hyse nu noch inder eeuwigheyt sal verlaten; andere weer en weten niet,
    Oft in een slaep, in een droom, of in een floute is geschiet;
    Somma sommarum, en hier en daerom, altijt weetmen een ditjen of een datje:
    ’t Manvolck en deucht dan niet; d’een is een schelm, de tweede een lichtmis, de derde
            een platje,
    Ondertussen beklaegh ick het reutje, dat aen sulcken teefje vast raeckt;
    (320) Heeft een vremt Piloot de haven gepijlt, men siet, dat’et al mee tot schippers
            last raekt.
    Korts wiert ’er noch een op sijn bruyloft met een paer hane-kammetjes vereert:
    Sijn cosijn is een andre quant; ’k wed die de vloyen wel van sijn wijfs buyk af keert.
Rynh. ’t Sou ook niet goet sijn, dat al de vrouwluy aen dat euvel sieck laegen.
Coenr. De goeje zijnder al evenwel dun gesaeyt, ’t sijn rechtevoort al gemene plaegen;
    (325) Daerom wilje wijslijck doen, so blijft oompje so langh alsje kunt,
    En so langh u verscheyde Luytenants plaetsen voor een Capiteyns worden vergunt.
    Maer hier of daer in een ope winckel, of by een kamer-catje te gaen nayen,
    Dat wil ick selver mijn doot vyanden, ’k laet staen mijn vrinden, niet rayen:
    Trouwens je weet ’t beter als ik, hoe dat het smaeckt,
    (330) Als men tot sijn buyck toe in een modderige Sloot raeckt,
    En wat voor miraculen, dat die korthielige peuseltjens altemet bedrijven;
    Sou men ’t al verhalen, men had wel dachwerck, hele Cronijcken soumender af
            vol schrijven,
    En so men de luy geloven mach, so hebje al me een besocht,
    Hoe dat ’er dikwils voor een lepel pap een heel kauwauwertje thuys wort gebrocht,
    (335) ’k Segh, somen de luy geloven mach.
Rynh.                                                     Neen, ’t is waer, ick wil het noch wel weten:
    Maer een vanje wel bekende heeft laest sijn eyge nest bescheten:
    Ba! die hout hem wel so schets, als ick’er eens van veren af spreeck.
Coenr. Ey, wie is dat toch? met permissie dat ick je reden breeck.
Rynh. ’t Is den geleerden genoech geseyt; we raecke so doende heel van ons stuck af,
    (340) Wie sijn de schyt-kouse nou? waer hadje’t daetlijck so druck af?
Coenr. By mijn keel, als ick’er noch om denck, raecken al mijn sinnen weer op hol;
    ’k Ben of ick mijn selven niet en was; de spijt maecktme schier averex en dol;
[fol. B3r, p. 13]
    Die uytgebruyde hoeren! ’k sweer haer by St. Joris en by St. velten,
    Dat ick het revenseren sal!
Rynh.                                     Strack raeckt al den horrelement weer op stelten.
Coenr. (345) Neen, ’k selje nou evenwel te pert helpen. kom, waer willewe so lang gaen?
    In ’t gebed sonder eynt? we kunnen op straet niet gedurich blyven staen.
Rynh. Ja dats goet, so kunnewe de droefheyt altemet eens van ’t hart spoelen.
Allebey binnen.


Pedel.
Ped. ’t Is een lust om te sien, so als die lichte studentjes by mijn Heer Bacchus crioelen;
    Dan drincktmen eens de gesontheyt van de rontheyt, die in ’t bont leyt,
    (350) Vergeselschapt met een styve rechtveerdigheyt, en een grondelose barmhartigheyt;
    Dan wederom in salutem Cacademiae met al haer Professoren,
    Die wel licke.... (’k wil seggen) Minnebroers souwe lijken, wasser de kruyn maer
            geschoren;
    Dan volgen (even eens ofs’ het uyt een boeckje laesen) pertinentjes op een ry
    De Liefhebbers van ’t druyve-nat, van de kaert, dobbel-steenen en van de weyery:
    (355) Mijn kop dienden wel een register te wesen, sou ’k het al verhaelen;
    In ’t kort, ’t welvaren raeckt uyt de kan en begint in de harsens te malen;
    ’t Porculum elevàtum met al Bacchi koorsangen raecken allenxjes van kant;
    Vulcanus niettemin hout met smoock en damp tot den lesten toe stant.
    Hier by beginnen sommige in superlativo gradu diepsinnigh te argumenteren;
    (360) Men hoort’er niet als van affirmeren, proberen, resumeren, negeren:
    Sommige lopen na ’t rapier, parlesjanten, datmer heeft geaffronteert,
    En sweren, datse niet rusten en sullen, voor dat het hebben gerevensjeert:
    Sommige weerhouwent met dobblen, wedden, rasen, tieren, hupplen en zingen,
    Terwijl een ander sijn kalff te venster uyt smyt, of van de trappen doet springen:
    (365) Gins slaeter een Dirck aen ’t oor, dat hem het mergh om de bene spat:
    Daer leunter een met sijn neus over den bril, en maeckt sijn keel tot een neersgat.
    Al Olipodrigoos genoch; ’k heb somtijdts oock wel een kalfje sonder voeten na de
            wey gedreven;
    Men moet (volgens de leer van Broer Cneles) hedendaegs so tentich niet leven;
    ’k Speel me op geen suf; sie ik hier of daer een lecker brockje, ’t is, teyckent de kaets;
    (370) Snap-rabat! datelijck leyter een schoon tafel-bort in de plaets,
    Want datjet wel verstaet, al sieje op straet ’t hooft van de geleerde gaen achter mijn
            caccadoris,
    Als ’er wat te teren of te smeren valt, ist, hem! hy! hier Pedel! maekt dat er een schoon
            teljoor is,
    Een ander weer roept, schenck! bier! wijn! een romer! een dryling! een fluyt!
    Dat bruyt noch heen, want der snapter mennich in mijn eygen huyt:
    (375) Maer voor de deur van ’t Auditorium op mijn Heer Hora te staen passen,
    Heeft mijn wel dusentmael doen wensen, dat de duvel de klepel mocht verrassen.
    Al evenwel gauriamus; drie vetjes zijnder by den elderemente weer op handt;
    Een worter toekomende weeck in de kap, en twee onder de schoorsteen geplant.
    Sta vast keel en neers-gat, niet sal ickje te doen geven als swelgen en kacken.
    (380) Van avont moet ick noch dit Teuwisje, en morgen ’t invito maken aen te placken;
    Want overdach ben ick altemet te lijdich graeg met mijn gat op den tocht,
    En den tijt die by daegh verloren is, moet by avont worden gesocht.                 Pedel binnen.


Coenraet,  Rynhart,  Pluto.
Coenr. Wat dunkje nou van die staeltjes? ist wel wonder dat ik mijn leet niet en weet
            te verkroppen,
    Zijn se wel goet genoch om voor beuling-spijs in een neersderm te stoppen?
[fol. B3v, p. 14]
Rynh. (385) Se sijn werdt dat mer de drommel tot een nieu-jaer* of een kermis schenckt.
Coenr. Se sijn werdt datmer eerst tot stront maelt, en dan met katte-seyck menckt.
Rynh. Se sijn werdt dat mens’ alle vier op een hekel set met ’er bekruymelden blykert.
Coenr. Se sijn werdt datmer in ’t Kackhuys voor een schilderijtje aen de muer spijkert.
Rynh. Se sijn werdt datmer in een verkenskot set, en niet als met mans-eyeren mest.
Coenr. (390) Schoon datse thien jaer stront uyt een horentje slurpten, noch was mijn vraeck
            niet gelest,
    Foey, ik vervloeckse! ’k wou datse midden in de hel onder de vreetste nickers laegen,
Rynh. En ick wens’er noch dusent mylen verder, so souwense de Studenten miet meer
            plagen.
Coenr. ’k Wou dat ’er den rasende Phlegeton op staende voet verslont,
Rynh. ’k Wouse tot set-pillen wierden geschoncken aen de drie-koppigen hel-hont:
    (395) Maer of schoon Cyrce al haer besweringen had in een bundeltje by een gebonden,
    En ons (die het min of meer verstaen, als een Esel het a b c) had toegesonden,
    ’t Sou ons al so veel baten als de belachgelijke kueren van Fop,
    Die de wint achter uyt in de Zylen blies, en begootse voor uyt met sijn eygen sop,
    We dorssen ondertusschen maer kaf, en doen geen voordeel met al ons vloecken;
    (400) ’t Is beter ten halven te keren als heel te dwalen; laet ons een bequamer
            middel soeken
    Om tot revensie te komen.
Coenr.                                    Hoe souw dat van gat gaen?
Rynh. Dat vraegde Lubbert ook, want hy vonder nivers geen vat aen,
    Ondertusschen had hy sijn wijf in de plaets van ’t hooft, by de neers gegrepen;
    Maer ’t geen wy voornemen, latewe dat met rijper oordeel door de mostert slepen;
    (405) Stelje vijf sinnen maer te werck; ik sal ondertussen schijtebet slachten en doen me
            mijn best.
Coenr. ’t Is al so veel, of ik met de keyman hoender-eyeren socht in een uyle nest,
    En een veest onder water; ’k weter geen ooren aen te nayen;
    ’k Vin geen straf so ergh, datse bequaem is mijn vraecklust te payen.
Rynh. Ja de kerf-stock is te hoog; ’k sie dat ick’er oock met mijn stompje niet en kom.
Coenr. (410) Misje een vanje vijf zinnen? so stuer ick den omroeper so datelijck om;
    Want ik kan niet verstaen, dat jey nou niemandal sout weten te bedencken,
    Daerje anders altijt die duker te gou syt, en een oliphant in een pispot weet te verdrenken.
    O blommen-harte! had ik de Ca ca Caroonjes rechtevoort eens hier!
Hy treckt sijn deegen.
Rynh. Hou man! verhaesje niet: slijpt eerst een punt aenje rapier,
    (415) Of smeert hem met het smout, dat wel eer een gelubde paep achter uyt sackte,
    So salt ’er so glat deur gaen, ofje deur een schotel met moes hackte.
Coenr. Hoe na meenje dat ’et anders niet smaken en sou: wiljet eens proeven?
Rynh.                                                                                                         Ters Joffrou! Ters!
Coenr. In je suster, so krijgje een swager. hy bullickt gelijk een tweejarig-vers,
    En schreuwt als een mager verken, dat de keel wort afgestooken,
    (420) Ondertussen doetet hem so veel leet, of hy eens aen bartje-buurs brief had gerooken.
Rynh. ’k Wou dat jy die so wel op jou neus, als ik dit eyntje stael op mijn rugh vernam,
Coenr. So sou ’k so lang schudden, dat hy van mijn neus op mijn zantis quantis valle quam.
Rynh. Weet ick een gat jy weet ’er een spyker toe.
Coenr.                                         Maer al dese woorden en doen al weer tot de saek niet,
    Ick quam so doende S. Juttemis, als de Kalveren op het ys dansen tot mijn wraek niet;
    (425) ’t Is maer ’t houtje van verleng; sie jy ondertussen geen betere kans als ik en sie,
    Weet ick geen beteren raet, als dat ick mijn ouwen raetsman weer by men ontbie,
    Die mijn so dickwils uyt de pekel heeft geholpen.
Rynh.                                                                           Wie sou dat toch wesen?
    ’K denk so een raetsman als Judas een Apostel was, daers’ in de heylige schriftuer af lesen.
[fol. B4r, p. 15]
Coenr. Ja, ’t is al so wat.
Rynh.                             Maer seg, wat meenje voor een vent? is hy wel?
Coenr. (430) ’K seg ja, sou hy niet; hy is Koninck van al de Nickertjes in de hel.
Rynh. Hoe heb ick het met je? scheerjeme?
Coenr.                                                           Waer sou ’k een scheer van daen halen?
Ryn. Daerse de Joffers haelde, toense je boven de baert schoren sonder yets voor te betalen.
Coenr. Je segt, dat ick jou fop, en ondertussen fopje mijn:
    Maer se houwen de betaeling noch goets; lang borgen sal geen quytschelding zijn,
    (435) ’K meen datelijck hemel en aerd met mijn besweringen te drygen;
    Letter op, eer een Boer sijn broeck op bint sal ick mijn noot-hulp byme krygen.
    ’K Sweer!
Rynh.             Hoe ist Kerel, ben je met de kop gebruyt? je meent het niet?
Coenr. Dat sey Joffr. Dril-bil oock, doens’et met die van Amersfoort glyje liet:
    Of ick het meen of niet, sal ickje datelijck met de daet betonen.
Rynh. (440) Versint eer je begint; denckt dat het quaet altijt sijn meester wil lonen.
Coenr. Dat moet’er me deur, al quam S. Ursel metter elfdusent Maegden. Ik zweer!
Rynh. Hy, hy, ist ernst? so pack ick mijn biesen; ’k heb niet te schaften met sulcken heer.
Rynh. binnen.
Coenr. Ja by mijn sieterna hy gaet schuyven. Watte erme gecken,
    Se zijn bang voor de Duvel, daer men hem met een kruysje kan doen vertrecken.
    (445) ’t Heeft mijn noyt aen goejen raet ontbroken, als ik’er Heyntje maer om
            heb gevraegt,
    Daerom bezweer ick hem nu weer by het roje mutsje, dat hy op sijn begrommelde
            kop draegt,
    By Proserpina, dien hy met sulcken duyckersen liefde placht te beminnen,
    By Alecto, Megera, ja voorts by ’t heele rommel-sootje van helsche godinnen,
    By de Veerman Charon en sijn leere schuytje, by Styx, by den woejende Phlegeton,
    (450) By de slaperige Lete, by Cocytus, en de droevige Acheron,
    Voorts bezweer ick u noch by ’t mergh van al de andere revieren,
    Die so om, als door de duysterheyt, van u duyster rijck swieren,
    By al de Vrysters en Vryers die in ’t Elyseesen velt gequelt worden met minne-pijn,
    By al de furien, die uyt den afgesnejen hutspot van u Vajer Saturnis gesproten sijn/
    (455) Dat je so daetlijck hier verschijnt om mijn commando te pareren.                 Pluto uyt.
Pluto. Wat besweringe doen* mijn mijn nare woningh verlaten? Mijn Heer wat ’s u
            begeeren?
Coenr. Terwijlje een onderaertsen God sijt, die mijn soo meenigmael met raet en daet
            hebt bygestaen,*
    Wanneer ick hier of daer in klem sijnde, de noot by mijn so ver quam aen de man te gaen,
    Dat ick (by manier van spreken) niet een nagel meer en had om mijn gat te klouwen,
    (460) Hebjeme noyt op geschoten, maer altijt de hant trouwelijk boven ’t hooft gehouwen.
    So ras ik maer mijn besweringen in’t werk stelde, vond ikje datelijk willig en berijt;
    ’k Bevin het ook als noch, ’t welk mijn geen kleyntje en verblijt,
    En een goeje absolutie op mijn bicht schijnt te beloven. Kom gaenewe hier binnen.
Pluto. Dit vetje dient niet versuymt; hier sie ick kans om een zieltje te winnen.
Allebey binnen.


Rynhart.
Rynh. (465) ’k Mach onder ’t lachen en kolen altemet pour le grandesse en dartel tijtverdrijf
    Wel een duveltje mengen, maer denk ondertussen houwme de geck van ’t lijf;
    ’k Was flus wel so wijs, dat ik na een goet heen-komen sag, en mijn best ging strijken;
    De duvel is al een snaeck van een compeer, die mijn by den eersamen tot geen Raetsheer
            en sou gelijken;
[fol. B4v, p. 16]
    Wat weetmen, wat hy altemet voor kuren in sijn start mocht krijgen; daerom voor mijn
    (470) Ick wil van nu af aen wel sweren dat hy sijn leven mijn Bicht-vader niet sal sijn.
    ’k Kant niet opkrygen dat onse maet met de drommel gaet consuleren.
    ’k Beken ’t is Advocaets genoch om imant een goeje consultatie te vereeren.
    Maer den hinckenden hont komt gemeenelijck achter aen;
    Dat hy noch neffens sijn Confraters met een schelling vijf ses wilde afstaen,
    (475) ’t Sou een kleyn principael wesen: maer hy isser me te payen,
    Als een Smousje met de bille van een swyn; by ’t sindelijcke rutje gebrajen;
    Daerom ick sorgh, ick sorgh, dat hy’er noch sijn beste schat by inschieten sal;
    Want goet verloren veel verloren, maer die de ziel verliest, verliest het al.
    ’k Kender wel meer op d’Academie die de naem van Licht-mis dragen:
    (480) Maer se zijnder evenwel so niet aen datse de Duvel om raet sullen vragen:
    Se mogen vloecken en parlesjanten, datje de hayren op ’t hooft te bergen staen,
    En roepen duvel en doot, maer souwen so haest als een schytenden hont druypstarte gaen,
    En biejen beter koop, als ter eens op aen begon te komen;
    Se slachten de nieuwe soldaten, die niet als van vechten en smyten dromen,
    (485) En alsse dan voor de vyant staen, isser niemant thuys,
    Dan soumen wel in een mossel-schulp kruypen, tot d’Officiers toe incluys:
    Doch ’t is haar schult somtijts niet; terwijl de kussens versien zijn met Oompjes en Neven,
    Die een kint van drie jaer wel een Capiteyns-plaets kunnen geven:
    Ten tyje van de Prins liep het er heel anders van ’t rolletjen af;
    (490) ’t Staetme noch veur, dat hy een Boer, die hem wel gequeten had, een Cornels
            plaets gaf,
    Doen vielder wat te verhack-stucken, een pover soldaet kon met den Almenack op een
            beter hopen:
    Maer tegenwoordigh een kalis blijft een kalis, en moet al sijn leven met kackhielen lopen.
    Evenwel couragie Monsieurs, alle dingen hebben haer keer,
    Behalven den tijt, want als die eens verby is, so en komtse niet weer,
    (495) En daerom hoorden ick hem hier so onnuttelijck niet te vergapen.
    In wat hoeck van de Werelt sal ick onsen bezweerder nu best weer op rapen?
    Wie drommel weet in wat gat dat hy tegenwoordigh weer steeckt;
    Hy is te sticken als een gladden ael by de staert, en een sluyp-veesje dat niet en spreekt.
    ’K mag slegs vorewaert uytgaen, en volgen mijn neus, so val ick niet over de huysen.
binnen.


Pluto.
Plu. (500) Daer kom ick al wel af, sey den bedelaer, en hy kreegh twee blancken voor een
            papiertje met luysen:
    ’k Heb daer een dominus dominorum oock wat honing om de mont gesmeert,
    Die te lijdigh (na sijn seggen) van een Kladdigje drie vier was geaffronteert.
    Ho, ho, ’k weet raet veurje, sey ick, om dat te revengeren;
    Je kunt niet beter, als haer in naem, in faem, ja in allerlye manieren onteren;
    (505) Morgen dient’er al een Pasquil of twee aen d’Academie te staen: maer voor al
    So moetje u wel wachten van eenige leugens te sparen, of ’t was niemendal;
    Set vry fock en lul by, om d’aldervuylste vilanyen te bedencken;
    Segt, dat d’eene haer somtijts met den Oly Stoppintica laet beschencken,
    Die door een geduurige commotie tussen vier mensen hammen wort gedistilleert.
    (510) Dat het de tweede uyt Arityn op ses-en-dartigh derhande fatsoen heeft geleert,
    Dat de derde een loop is, daer men wel een dubbelde maet op mach gieten,
    Dat’er eens drie achter een haer degens op de vierde uyt het postuur stieten;
    Wel hondert sulcke wisjes wasjes smeerden ick hem in een ommesien aen,
    Daer hy vast over sit en ploegt, niet wetende, hoe duyr se hem sulle komen te staen.
binnen.


[fol. C1r, p. 17]
Coenraet, Rynhart.
Coenr. (515) Die zwarigheyt is van ’t hart, sey Quack, en hy losten een sucht, die
            van benoutheyt achter uyt passeerde.
    ’k Wiert wel een half blanck geruster, doen ick dese middel van revensie leerde;
    ’k Heb hier een briefjen, dat al meer operatie doen sal als men wel meent;
    Se mogen haer houwen so se willen, ’t salder smarten tot in het gebeent.
    Hebbense mijn eens Coreman gespeelt, se sullenter nou wel beklagen;
    (520) ’k Heb’er sulck een papje gekoockt, dat’er de heele Stadt af sal wagen.
    ’k Mach by Tryntje-buur voor een duyt stijfsel laten halen, en placken ’t maer aen,
    So sal ’t morgen als een lopent viertje de heele Stadt door en door gaen:
    Maer ’k wou wel, dat ’k Rynhart eerst eens met wensen hier kon krygen,
    Uitgeleert is hy in alle Philosephieltery; nomparelje in veynsen en swygen;
    (525) Syns gelijck magter gaen, maer vliegter niet in ’t heele landt;
    Dien hy draegt die draegt hy; voor mijn, ’k hou hem voor mijn rechter handt;
    Geen Secreten zijnder, die ’k hem niet sou derven toevertrouwen;
    Men mach’er op staen so vast als een muur, ja heele kastelen soumer op mogen
            bouwen.
Rynh. uyt.
    Daer is de man selver, dat wil oock wesen, dat meer is sonder tovery;
    (530) Men mach wel seggen, als men van de duvel spreeckt so is hy na by.
    Ha! salve Domine!   Rynh. Je meugt veel salve; ’k heb in alle winckelen en hoecken,
    Tot je hoerekotten incluys, na je lopen vragen en soecken.
Coenr. Maer je vontme niet, deje wel?
Rynh.                                     Dat bruyt sijn moer wel aen, ’k had die moeyte wel gespaert,
    Maer ick sorgde, datje al lang met de Duvel om raep-saet waert;
    (535) Mijn hart is so verlicht, of het met een kordewagen ten hemel voer van jouwent
            wegen,
    Dat ick je noch gesont weer sie.   Coenr. Poep! poep! ’t is met mijn altijt kael en gesont.
Rynh. So ben je van mijn volckje, in een heel jaer en weegt mijn beurs geen pont;
    De Studenten weten wel wegh met’er gelt; daerom slachten sommige Professoren
    De Madames van deus aes, alias Hoeren, en eyschen ’t gelt van te voren;
    (540) Se weten wel wat op dien teerling loopt, dat men haer onverhoets van willens
            wel eens vergeet.
Coenr. Se mogent eysen, daerom hebbens’et noch niet: de Studenten staen datelijck
            also gereet,
    Ja seker, als een man om sijn wijf uyt te lenen; ’k ben van S. Tomas volkje
            in dat cas,
    ’k Soper liever de luysen op mijn kop voor te barsten, eer ick het so onnuttelijck
            sou verkladden.
Rynh. We bennen in geen een schip; ’k seg niet van Studenten, maer hoe ’t die groote
            Schoolmeesters gern hadden.
Coenr. (545) Ba! hebde gy ’t so gemeynt, sey den Braber, ick steker ikik dan een
            spelleke by;
    ’K weet mijn tong wel ander werck te geven: je weet Monsr. Rynhart* ’k ben tegens
            jou wat vry.
Rynh. Daer hebje gelijck in, al so vry als eenigh man en wijf sou konnen wesen:
    Wat wouje daer nou me seggen?   Coenr. ’K salje den text eens van voren af aen oplesen;
    Hebt maer wat patientie.
Rynh.                                 ’t Is goet kruyt, maer ’t wast in allemans hoven niet.
Coenr. (550) Dats een verbruyt ding, dat je dien strontlerf niet een ommesien verbiet.
Rynh. Ho! kruygje roer-me-niet! steeckter wat in laet ’t der uytkomen.
Coenr. Hout dan dien gat-licker wat stil. Je weet wel, doenje deur gingt, wat ick had
            voorgenomen?
Rynh. Wel?
Coenr.        Dien grande Monsr. quam datelijck op mijn commande voor den dagh;
    ’k Was so bly als een Engel, so ras ick mijn ouwe noothulp weer sagh:
    (555) ’K dacht ten eersten om geen swarigheyt meer; ’k speelden al datelijk kom binnen:
[fol. C1v, p. 18]
    Daer setten ick hem het heele spulletje op sijn conscientie. Hij begon hem in’t eerst wat
            te versinnen,
    Daer na sommige grammatsen te maecken; in fine altans concludeerden hy tot een Pasquil.
    ’k Deder daetlijk een approbatie by, want in een schimp-dicht setmen slegs watme wil,
    En geen duker of se moer kander immermeer achter komen.
    (560) Daer op kreegh ick een teugjen uyt de Merrie, ’k wil seggen, Hengste stromen:
    ’k Moetje eens late sien, wat operatie dat het al heeft gedaen:
    Maer je moet dencken,’t is mijn eerste reys; hier en daer moeje een foutje verby gaen.
    Houwaer, lees’et eens overluyt.   Rynh. ’k Moet het eerst eens by me selve lesen;
    Dan kan ick beter sien wat’er in steeckt. Altijt, der sullen regels genoch wesen.
    (565) ’t Willen twaelven en dartiene zijn, instar Heroïcorum, sie ’k wel.
Coenr. Se zijnder altijt op gemaeckt, sey de Kersemaker, buyten dat doen de twee noch
            een el.
Rynh. Dese drie vier kunnen niet wel deur den beugel.
Coenr.                                                                             Hoe ist, begint het te stincken?
Rynh. Geen kleyntje; der zijnder die op elf, ja negen voet met de rest al moeten voort
            sincken.
Coenr. Dat moet een goet Politicus niet achten.
Rynh.                                                                 Maer hoe wat wil dat?
    (570) Hier haelje verscheyje Joffers over den hekel, en ’k meende datjet maer tegen
            drie vier had?
Coenr. Dat raeckt niet; als een Potentaet sich te buyten gaet, moetet het heele Rijck misgelden.
    Men sagh, dat de duvel, om alleen Job te bruyen, sijn ganse geslacht quelde.
Rynh. Maer hebje noyt niet gehoort, dat een gemeene plaegh wel rust?
Coenr. Ja’k: maer ick heb ook wel gehoort, hoe kleynder vyer, hoe’t lichter wort uytgeblust.
Rynh. (575) Je wintet met kosten met al.   Coenr. Daer laet ickme niet mee te vreje stellen;
    Je moet me eerst eens braef Joffer uyt de mont het oordeel over mijn rijm vellen.
    ’k Weet wel, dat ik geen Homerus en ben: maer evenwel seg eens recht uyt,
    Gaet ’t noch al niet wel voor d’eerste reys?
Rynh.                                                               Dat sey de bruygom ook tegens de bruyt,
    Ondertussen had hy al een broot-rat twee of drie lopen,
    (580) Die hy (gelijk jy in jou pasquillen) onder een bedekte naem had laten dopen.
Coenr. Je moet met een helm geboren sijn, datje altijt een krul meer als een varkensstart siet.
Rynh. Kakel jy wat, d’hoender leggen d’eyer; al seg ik niet veel, ’k denk daerom te
            minder niet,
    ’k Ken je hant al te wel.
Coenr.                             ’k Hoor wel, je bent leck-ergh daer wat valt te vegen;
    Je sout een strontje van een bank licken, dat niemant de plaets sou vinden waer het
            had gelegen.
Rynh. (585) Al ree maet! dat sel ick jou en een ander laten doen,
    Of neemt’er je pasquil toe, en placket met sulcke styfsel voor solen onder je schoen,
    So kander niemant den hals over breken. Holla! ick souw liegen;
    ’k Meen niemant als de meester selver.
Coenr.                                                       Daer toe heb ik al te veel gekost van wiegen:
    ’t Sou noch t’overkome zijn, als ick dan noch een hals of twee in mijn lessenaer had.
Rynh. (590) Dat hebje niet qualijk veur sy de meyt, doense hoorde, dat haer Joffer om
            een vryer bad,
    Die sijn les, trots de beste scherm-meester in heel Utert sou konnen opseggen;
    Want sy had van hem de levendige Antonomie van stukje tot beetjen horen uytleggen.
Coenr. ’t Is mijn dat eyer eeten niet; ’k had geren je oordeel eens over mijn Rijm,
Rynh. Nou hoor! alsmen sout op een slack smijt so versmelt hy in sijn eyge slijm;
    (595) Daerom hebje seer voorsichtig en wijslijck gedaen (je hebt ook sonder twijfel
            geweten,
    Dat de voorsichtigheyt hier te lant de Moeder van alle wijsheyt wort geheten)
    Datje...
Coenr. Hy, hy! al lang genoch geraeljeert, als’t spulletje op sijn best is scheymender uyt,
[fol. C2r, p. 19]
    ’k Meende, dat ’k met wijse luy te doen had, ondertussen ben ick met gecke gebruyt.
Rynh. Nou, kom, warachtig! ’k meenje nou met ernst mijn meyning eens te openbaren;
    (600) En seg noch eens, dat jet seer voorsichtigh en wijslijk hebt weten te klaeren;
    Want hadj’et vaers al te siltigh en hoogdravende gemaeckt,
    Sou ’t by sommige jonge luy lichtelijck niet eens worden aengeraeckt;
    Want veel verstaen haer op die Poëtise dermen, als een boer op het safferaen eten,
    Die ’t weer so onbeschoft uytscheyt, als hy ’t eerst heeft ingevreeten.
    (605) Ten anderen, ’t gore goetje souder hovaerdigh op syn geweest, alsment wel besiet:
    ’t Zyn fexen die’t toch alles tot haer voordeel weten te duyen, oft haer me gaet of niet.
Coenr. Die gedachten heb ick ook al gehad; niemant sal myn die staeltjes leren kenne,
    ’k Weet wel datse so olick alst hout van de galgh, ja de duvel te slim af benne;
    Men sou dickwils menen datse geen thien tellen en kunnen, en se hebbender wel twintigh
            in de mouw,
    (610) Se slachten Hansje van Naerden, die door syn onnosel sien de duvel bepraten souw:
    Hebbense my eens voor t lapje gehadt, ’k salder die koek nou wel so weten te backen,
    Datse voor de tweede reys niet trachten sullen om weer voor mijn deur te kome kacken.
Rynh. ’k Sie wel, die jou t’onvrient heeft, heeft al met een vuyle geck te doen.
Coenr. Dat sey Tryn oock tegens haer Vajer, om dat hy haer de smoel versach met een
            excelente paerde-soen.
    (615) So se oock van elck berou, datse noch hebben sullen, een duyt hadden,
    s’Hadden al haer leven gelt genoch om aen salfjes en smeerdoosjes te verkladden,
    Daerse nou somwijlen na duym-kruyt stincken als een koey na muscliaet;
    ’t Zijn rechte bedelaers in haer kast en keucken, en groote Dames op straet;
    ’t Syltje moet in top, al sou ’t schip van stonden aen sincken:
    (620) Maer komter eens het minste rekjen in de wint, salder den hont noch so lelijck
            hinken;
    Want als de Aepen te hoogh klimmen, ondeckense ider een haer kaele gat.
    Dats noch van ’t minst: maer wat vin m’er niet al van lichtomdyne in de Stadt,
    Van die Koeckoecke-maecksters, die haer mans met sulke pluyme verrijcken,
    Datse beter een braven deensen os, als een fatsoenelijck mensch gelijcken.
    (625) ’t Sijn veeltijts Venus-diertjes, die haer al langh op de navigatie hebben verstaen,
    Want die ’t vryster doen, sullen, getrout sijnde, ordinaris tienmael meer achter uyt slaen;
    Se weten, dat twee meer klimmen als een; daerom, hy is in een ongeluckige planeet
            gebooren
    Die sulcken acker bouwen moet, want so ras ’t hecken van den dam is, lopender de
            Verckens in ’t kooren.
    ’t Gehoorende Regiment houwense so doende braef in stant;
    (630) Noch onlangs wierter tusschen de winterse Heuvelen een vremde standaert geplant.
    De Capiteyn wasser, dat meer is, selver present; maer aber so van Fransman begooten,
    Dat se driemael naest sijn sy het canon op sijn wijf los schooten.
Rynh. Moye convertiefjes, warachtigh! sulck een vrou-mens was weert,
    Datse op een betpan wiert gebrayen, en met deuvicken gelardeert.
Coenr. (635) Ja, en evenwel moeten d’eergierige met Jop noch al geduldigh wesen:
    Want snyen s’haer neus af, se schenden haer aengesicht, en sulke wonden sijn niet te
            genesen.
Rynh. ’k Hoor wel, die met de duvel gescheept is, die moeter mee over.
Coenr.                                                                             Voor mijn, ik sweer,
    Dat ickme liever datelijck liet kort-ooren gelijck een gelubde beer,
    Als oyt om trouwe te dencken!
Rynh.                                     Je sult noch wel eens anders praten;
    (640) ’t Wil toch muysen dat van katten komt; een exter kan onmogelijck sijn huppelen
            niet laten.
    Een Vroumens is een nootsaekelijk quaet; daerom je meugt seggen watje wilt,
    Binnent jaer sie ’k je al met de tes op zy spanseren na’t groote gilt.
[fol. C2v, p. 20]
Coenr. So alsje dat meent so staje de kovel; Sinder Claes weet wel beter,
    Of meetje alle harten by je eygen? isser in de Stad wel eens een mens heter
    (645) Als jy bent; ’k loof dat men een uur na ’t vincken wel weer een ey in je neers gaer
            braje sou,
    En ter contrarie, sal dit briefje terstont uytwijsen, hoe veel dat ick’er van hou.
    Stae een ommesien, ’k sal eens mijn best hier schuyns tegen over lopen;
    Men moet sijn Buurluy de penning voor een ander gunnen, als men iets wil kopen.
binnen.
Rynh. Hy heeft een dukerse quaje kop, als hy oock begint:
    (650) So als hy nou tegens de Joffers ingenomen is, heeft hyse eerst bemint:
    Men mach wel seggen, dat goeje luy de duvel in hebben alsse quaet worden:
    Hy scheurde sijn reusel byna van boosheyt: so als de vent in ’t eerst knorden!
    Mijn leven vergeet ick ’et niet. Nou sou ’k hem gern afrajen van ’t Pasquil:
    Maer ’t is verloren gefloten, als de Meer niet seycken en wil.
    (655) Hy moeter nou met sijn hoofje deur, al sou ’t zeyl met al den horlement scheuren,
    En ick heb van mijn leven wel dootslagen om sulcke dingen sien gebeuren:
    Maer die sijn gat brant, die moet op de blajers sitten; wat leyt’er mijn oock aen?
Coenr. uyt.
Coenr. Daer heb ik al so ras een heelen duyt om die schyt-kousen verdaen:
    Maer ’k wou niet, of ick had by onsen Buurman de stijfsel wesen halen,
    (660) So levendigh alsse mijn daer een seker confertiefjen wisten af te malen.
    ’k Stont met neus en oren toe en hoorden: had ick’et toch wat eer gehadt,
    So had ick er fray mijn Pasquil voort me vol geklad.
Rynh. Had je voor je Vaer gekomen, je had je Moer kunnen krygen:
    Maer had komt gemeenelijck te laet.  Coenr. ’k Meent daerom niet te verswygen;
    (665) d’Historie is by mijn zieterna al te speculatief om verby te gaen;
    Je selt hem wel haest neffens sijn broer ontrent de deur van d’Academie sien staen:
    Ist nou niet, so ist morgen.   Rynh. So meenje dan noch meer Pasquillen te maecken?
Coenr. Dat sou ’k hopen; de wacht is me bevolen; ’k moet nu wat passe te raecken.
    Meen je dat Monsr. Pluto mijn dit kunsje te vergeefs heeft geleert?
    (670) O neen maet! ’k meen de fortuyn te grijpen eerseme de neers toe keert,
    Want achter isse kael.
Rynh.                             ’k Weet wel datmen ’t yser smejen moet, terwijl het gloejent is,
    En het bloemje plucken (seggen de Liefhebbers) terwijl het bloejent is:
    Maer ’k wou niet gern in je plaets staen, als ’t uyt quam; op sulcke dingen wort te nou gepast,
    ’t Is plaisierigh kacken als ’t wel volgen wil, maer ’t eynd draegt dickwils de last.
Coenr. (675) Dats niemendal, ’k moet eens sien wat’er uyt suuren sal (sey den Backer) en hy
            had in den troch gescheeten,
    ’t Mach lopen so’t wil; als mijn voornemen volbracht is heb ik mijn al genoch gequeten.
    Rijck men eens ras de stijfsel, dat ick dit vast aenplack.
Rynh.                                                                                   Je moet so haestigh niet zijn:
    Al met gemack, riep Keesmaet, en hy sagh een rammelaer op een moejer knijn.
Coenr. Daer staet den bruy nou.
Rynh. (680) Dat Perspectief toont wel, sey de man, en hy sagh sijn Wijfs poppe-goet door
            een traelje:
    Laetewe ons nou hier van daen packen; want gelijk moejers seun onder het canaelje,
    So benje overal onder de Studenten bekent.   Coenr. En jy slacht den bonten hont;
    Daerom, om alle suspicie voor te komen, oordeel ick oock het vertrecken wel so gesont.
Allebey binnen.


Muytemaker, Boer, Koecketer, gelijck uyt. Pedel, Coenraet, Pluto.
Muytem. Was’er stinckender Roch in zee, hy sou een mens aen boort komen.
Boer. (685) Je hebt evenwel voorsichtigh gedaen, datje so een eyntje houts onder je mantel
            hebt genomen.
[fol. C3r, p. 21]
Muyt. ’t Geschiet om de sekerheydt, sey Doctor Hasius, doen hy sijn mes tegens een
            Oost-Indjes Haentje trock.
Boer. Dats mijn en mijn wijfs seggen me; daerom nam ik dese vork in de plaets van
            een besem-stock;
    Want als een ding altemet wesen wil, een luys sou een mens de keel af bijten.
Muyt. ’k Vertrou dat hy die luys niet wesen en sal, of dat sou me wel seven jaer na mijn
            doot spijten.
Boer. (690) Door ’t vertrouwen raeckten het Meysjen al vast haer Maegdom quijt;
    Die met vossen te doen heeft, moet op-passen, dat hy sijn hoender bevrijt,
    En wesen op sijn hoey; want een benouwde Kat is tienmael meer te vreesen
    Als seven andere, gelijk me daer af wel duydelijk in de fabulen van Esopus kan lesen.
Koecke. Alster al by lagh, so hangt my dese Fochtel oock niet te vergeefs op zy.
Boer. (695) Jy bent een hart man op een weecke Kaes, en een schotel boeckendenbry.
Koek. Dat ikik noch vechterke noch smyterke ben (sey den Braber) wil ikik wel bekennen;
    ’k Zy liever daer de Vrouwluy in’t hemt, als daer de Manluy in ’t harnas bennen:
    Evenwel sou k het jou seker noch wel te raey geven, alster eens op aen quam.
Boer. ’k Weet wel, je bent een man als onse Claes, dat was een kerel so wreet als een lam:
    (700) Maer dat je liever onder Venus als Mars wout steken, kerven, en kloven,
    Hoef je me niet ten heylige te sweeren, dat kan ick heel wel geloven.
    So den oorlogh met Vranckrijck voort gaet, salje keur hebben voor niemendal,
    Want de meeste Lief-hebbers moeten dan van honck, en de Meeren blyven op stal.
    ’t Sal jou, en jous gelijck wel een dicke duyt profiteren.   Muytm. Wat, Aeps-vygen!
    (705) Hy sal haest dat soete Amsterdamse Joffertje in sijn armen krygen.
Koecke. Daer haeck ick alleen na.
Boer.                                             ’t Is al ick haeck, ick haeck, indien jyder na haeckt,
    Souw je maer spijkers met hoofden slaen, maer me dunkt datjer niet veel af en maekt
    Waerom behelp je u niet met de Notalis en twee goeje getuygen?
    Of sorgje, dat het Cantoor te nou is?   Muyt. Lies-leer wil wel recken en buygen;
    (710) Laetet daerom niet, heb je wat goets int sin.  Koecke. Had het anders geen noot;
    Der bleef noyt muys onder een voeyer hoy doot;
    Al schryftmen so wat van Jan Hen, ’k weet wel dat de natuer die dingen so laet wassen,
    Dat alderhande fatsoen van Pijp-sleutels op sulcke nachtsloten wel passen:
    Maer ’k sal noch tijts genoch komen; ’k denck vroeg hengst vroeg guyl:
    (715) Sommige menen dats’ het dan gewonnen hebben, ondertussen gravense haer
            selven een kuyl;
    Se weten niet, dat aen een jonck wijf en een out huys so veel valt te repareren,
    En hoe verdrietigh het is, als de hen krayt en de haen het kakelen moet leren.
Boer. Ba sjemi! wie heeft oyt diergelijke wijsheyt in sulcken jongen spruyt gesien?
    So pertinentjes als hy ’t weet t’overleggen tegens de pennings sestien.
Koecke. (720) ’t Overleggen ist al, sey Jaep, en hy maekte van een ouwe halve schuyt een
            heel nieuw kackhuys,
Boer. Neen so ist niet: en hy drayde een dunne flers op de kruyn van Jan Pietersz. backhuys,
    En biecker een koeck af so plat als een schol, en so geel als een struyf,
    Fiat Pulvis, een souverayne remedie voor ’t Morbum van een pockige duyf.
Koecke. Wat bruyme den Boer! ’t is of hy in een Apteeckers winkel gedistilleert is,
    (725) En met de quinta essentia van al de Urien-kijkers gesmeert is.
Muytem. Datelijck haddewe een beter praetje ontrent den houwelijken staet,
    Jy souter het mutsje niet gern by neer leggen; maer ’t is selden so quaet;
    Een verstandige vrou weet wel, dat de man de broeck aen moet houwen.
Koecke. Waer vinmense so? alsse Vrysters zijn houwese de geck in de mouwen;
    (730) Alsme dan meent, datmen onse lievenheer by de voeten heeft, heeft men de duvel
            by ’t hooft;
    Dan sitmen als een kous voor een scheermes; ist palinckje dan niet wel gestooft?
[fol. C3v, p. 22]
    ’t Is een mens van buyten niet aen te sien, wat ’er in ’t hart leyt verborgen;
    De kap en maeckt de Munnick niet; en wilme dan spelen, laet fiole sorgen,
    So kom mer dickwils al immers so kael en bedrogen af
    (735) Als Joffer hechteloos, die haer platluysen met quicksilver vergaf.
Boer. Geluckige gecken hebben geen wijsheit van doen, hebje wel hoore seggen.
Koecke. Dat ’s waer, maer dat raeckt mijn niet, anders sou ’k het daer op aen leggen:
    En nou denck ick, die hem aen een ander spiegelt, die spiegelt hem sacht;
    ’k Weet wel dat het heylicke jou by al de werelt op de tong heeft gebracht.
Boer. (740) ’k Heb het evenwel niet willen versweren, gelijck de wercken onbloten,
    Maer heb wel haest weer wat anders hier of daer uyt een hoeck gestoten.
Koecke. ’t Kan sijn; men vint wel een decksel tot d’alderslimste pot;
    Ider meent toch sijn Uyl een Valck te sijn, en heeft sijn liefje lief, schoon wasse besnot.
    Oock benje noch in de witte-broots week: ’k heb sulke vogeltjes wel meer horen singen;
    (745) Maer och! het soet so af, en dan beginnen de duveltjes eerst op stelte te springen;
    Dan ist, och lacy! och arm! wat heb ik gedaen! k sat immers so warm en wel!
    Waerom bleef ik niet die ’k was! watte Heere-daegjes heeft een eenlopend-gesel.
Boer. Dat sijn maer quaje imaginatien vanje.
Koecke.                                                         Kon een man op die koop sijn wijf verkopen,
    Wat souwer mennigh, die nu in ’t swygertje tuys leyt, met sijn rontsifalie na de merk
            toe lopen.
Muytem. (750) So alsje meent, sey dove Jacob; ’t sou sulken drukje niet eens sijn.
    Och het byslapen is so soet; ’k kruyp het snags wel so dicht by mijn hartselyn;
    We passen op een als een bus op een sleutel.
Koecke.                                                             Maer singje oock wel eens van Bierlonte?
Muytem. Hoe anders? al so wel als Pietje met zijn Joffertje van de Bonte.
    Een deckertje met een weckertje staet altijt vast.
Koecke.                                                                     Dat kan so wel gaen:
    (755) Maer ’t selfde is noch eens geseyt, hoe veel wierter toen in een weeck afgedaen?
Muytem. Wilje dat achten? s’hebben van jou oock wel so een bruyertje geschreven:
    Om die vogel te beknippen, hebbe w’ons alle drie hier na toe begeven;
    Want dat gebruy moet af wesen, sey Jaep, en sijn buerman soende sijn wijf.
Koecke. Deckewe de pot slegs toe, der is paling in; ’t heeft toch altemael niet veel om ’t lijf.
Boer. (760) Alle ding behalven dat; die sijn selven een schaep maekt, wort van de wolf
            gegeten,
    Men moet hem van geen jongens op ’t hooft laten schijten, of men wiert daer na wel
            met stront gesmeten;
    Hy moet’er aen, al had hy een drie-dubbelde planck voor sijn gat.
Koeke. ’k Meende datje al je leven de goetheyt selver waert geweest, hoe verstae ik dat
Boer. Ja maer alst diep verloopt versetme de baeckens. We sullen hem wel licken;
    (765) ’t Is al te stouten kray die een levendig mensch in ’t lijf durft picken.
Koecke. Laet deur schiete maer; hoe men een stront meer roert, hoe hy meer stinckt.
Boer.                                                                                                                     Neen byget,
    Hy doet slecht, die in sijn hoet schijten laet, en noch slechter, diese so op syn hooft set;
    In ’t begin moetmen het quaet stuyten, sachte meesters maeken stinkende wonden,
    En daer nu een quajen hont aen pist, volgen alle ommesien noch quajer honden.
Koecke. (770) Wat sal ik seggen, sey de man, en hy sou liegen, der is al een bitjen aen:
    Maer men moet so nou niet siften, die noyt viel behoefde noyt op te staen.
Boer. Nimant komt in swarigheyt of hy moeter sijn selven in brengen,
    Dat ’s in doch-lant sulcken vent vonden, se souwen hem aen de pintel behengen.
Koeck. Hy mach hem beteren.
Boer.                                       Ja als scher-bier op den tap, hadje anders geen noot:
    (775) ’k* Loof eerder dat hy de verckens slachten sal, die noyt goet doen als na haer doot;
[fol. C4r, p. 23]
    Want ’t is van ’t volckje, ’t geen met de Paep moy weer speelt, en by de duvel gaet te
            bichten,
    En sulke maets wouje noch een kers ontsteken, ’k denck om’er na de hel toe te lichten.
Koek. Dat ick seg, seg ick om beste wil: anders ’t geeft mijn niet eens waert
    Dat ick er een voet om versetten sou; die de koe aengaet, grijpse by de staert.
Boer. (780) Dat sluyt niet, sey Schroeske, en hy had sijn dingjen in een was-tobbeke
            gestoken;
    Flus wou men hem villen en braden; ’t souder te wonder en te bijster spoken,
    En nou weet men niet, hoem’er sijn neers met fatsoen uytdrayen sal:
    ’k Hou veel van een kerrel, die sijn woort houd, en anders acht ik hem oock niemendal.
Koeck. Dat was in d’eerste furie: maer als ick me wel bedenck, waer over sou ’k mijn
            wreken?
    (785) Een leugen is dun, se schijnt deur, alsse ter degen wort bekeken.
    Die niet geck en is weet wel dat een schurft schaep ’t meeste bleet;
    Wie sou aen de tong niet kunnen sien dat ’t vercken gortigh is? evenwel ick ben gereet
    Om me de put te helpen dempen, nou ’t kalfje leyt verdroncken:
    Maer ’k waerschouje, die een kool vyers in stucken wil slaen moet hem wachten voor
            de vonken.
Boer. (790) Smits kinders vreesen geen voncken. ’K ben voor geen kleyn geruchje bedeest.*
    ’K weet wel, dat een losse wint so veel stanx niet en geeft, als een geknelde veest:
    Maer ick sweer, we sullen hem d’eerste reys wel so pimpernellen,
    Dat hy’er voor de tweede reys niet veel af na sal vertellen;
    ’t Fatsoen salder toch maer aen verloren zijn, als ter al by leyt;
    (795) Want de deugt siet hem ten oogen uyt, gelijck de Beul de barmhartigheyt;
    Hij schijnt tot de galg geboren, maer Meester Hans is te goet om sijn handen aen hem
            schenden.
Koeke. So ist, en daerom wou ’k het ook gern van onsen hals afwenden;
    Want is hy’er te goet toe, hoe veel te meer dan noch wy?
Boer. Wat heeft de vent muyse-nesten in sijn kop, en ’t is altemael maer fotsery:
    (800) Nou wil men ’t quansuys op sijn eer leggen, ondertussen sou men van anxt wel in sijn
            broeck schijten.
Koeck. Hy most seeker wel een gecke neers hebben, die hem om so een stront-jongen sou
            bedrijten:
    Maer men moet sien wie ’t seyt.   Muyt. Je moet evenwel eens resolveren hoeje wilt,
    Of ’t heele werckje wort ten lesten noch wel verspilt;
    Want met onwillige honden (gelijckje weet) ist quaet hasen te vangen.
Koeck. (805) Datje meent, dat ikme niet wel quijten en sou, ’k lietme liever datelijk ophangen:
    Neen, daer heb ick al mijn leven te couragieus toe geweest.
Muyt.                                                                                         Daer twijffelen wy niet aen:
    Maer wy dachten, dat je de Pasquille-maker in ernst waert begaen.
Koek. Dats de mening niet, sey malle Fransje, desen snoerten-beck sal hem wel leeren,
    Op jongen, op ouwen, op mannen, en vrouwen, so schendigh te pasquilleren.
Muyt. (810) Sou Keesmaet de vogel wel in ’t visier hebben? hy siet besuct scherp toe.
Koek. Hy loert als een Kat op een zy speck, en een Hont op een siecke Koe.            Pedel uyt.
    ’K loof gewis...   Boer. Pas op! pas op! den Rekel is al weer aen’t placken;
    Yder past wat te raecken; we sullen hem de stijfsel wel haest onder uyt doen sacken.
Muyt. Sus! sus! laet ick eerst mijn mantel af doen:
Koek.                                                             O bloet! kerven sal ick hem gelijk kort moes,
    (815) Bruyen w’er gelijck op los, so raekt den Schelm metter haest voor den droes.
Ped. Moort! moort! ick bidje Vrienden laetme doch leven,
    Ist je om ’t silver te doen? al wat ick heb, wil ick geren ten besten geven.
Koeke. Wat duker, ben jy ’t Pedel? neemt’et ons niet qualijck af,
    Je had’er lichtelijck om kout geraeckt: maer glinstere van je staf
    (820) Dee ons wel ras sien, dattewe de Pasquillemaker niet voor en hadden.
Ped. ’t Is, so ’t is, dat gelagh heb ick al vast aen mijn kladden.
    Mijn leven meenden ick geen andren doot te sterven; ’k had mijn dood-stront al gereet.
[fol. C4v, p. 24]
    Is dat byget van den opslagh krygen! ’t is mijn evenwel lief, dat ick weet,
    Hoe de wraeck dien vervloeckten Pasquillemaker is beschoren,
    (825) Die van ’t Serpent Hydra gemaeckt, en van de vergiftige Nyt schijnt geboren;
    ’k Barst van spijt, als ick denck, hoe die verbruyde fielt mijn geslacht
    By yder een door sijn leugens heeft vuyl gemaeckt, en in kleynachting gebracht:
    ’t Hutje met mutje en al den horrelement sal de guyt nu moeten betaelen;
    Heb ick om sijnent wil me gegeten, ’k sweer, ’k sal ’t op hem oock verhaelen.
Boer. (830) Al weer een Soljer gewonnen! kom, schuylewe so lang achter dese muur.
    Je kunt je hartje eens weer ophalen, vieltje daetlijck wat te suur.
Ped. ’t Sal me noch wel acht daeg heugen. ’K dacht huy morgen wel, dits een quaet omen;
    Want den heelen nacht had ick schier niet als van gasten en brassen leggen dromen:
    Maer het bekomtme, gelijck de kreupel de kruck, en den hont de worst:
    (835) ’t Is noch wonder, dat me de gal van anxt niet achter uyt en borst.
    Quam de Lichtmis nou maer, hoe sou ’k hem oock de legende van St. Jurien lesen,
    In een ommesien was hy van den Amersfoortsen key der keyen genesen,
    Die men by alle Poëten ontrent een duym-breet boven Nasareth vint.
Boer. Evenwel die Meester Key heeft diepsinnige speculatien als men ’t wel versint.
Koek. (840) Dat sey sijn buurman ook, en hy speculeerde, hoe hy imant om poen aen sou
            spreken,
    Die hy daegs te voren met een lantern om de kop had gelapt, dat’er de hoornen in
            bleven steken.
    Want dacht hy op sijn manier, arbeyt is loon waert, en hem wiert oock het gelt,
    Omdat hy noch niet uyt school klappen sou, tot de minsten duyt toe getelt.
    Maer apropoos van horen-beesten, je hebt van den gepluymden Doctor wel gehoort?
Boer.                                                                                                                 Die dingen,
    (845) Die heb ick wel over een maent de jongens achter de schaep horen singen.
Koecke. Maer nou van Sabbetje, die, om dat hy sijn wijf niet bestellen en kon,
    Heel in de bone raeckte, daer hy ten eersten de rechte weg von.
Boer. Haelt toch sulke ouwe kalvren niet uyt de sloot; wou je me dat voor wat nieuws verkopen?
    ’k Heb de schoysters wel voor een jaer of twee met die dingen langs ’t lant sien lopen.
Koecke. (850) ’k Hoor wel je slacht de schiltpad, je bent overal t’huys.
Boer. Dat dorf ik wel onberomt seggen: der mach niet een vremde luys,
    Noch ’t minste Gedigje onder de Steen-uylen voor den dagh komen,
    Of ick hebber datelijck heele Cronijken af.                                            Coenr. uyt.
Koecke.                                                             So moetjese kunnen dromen;
    Want...
Muytem.     Houwje stil, of anders raken al onse spillen noch wel in d’as,
    (855) ’k Heb hem al geneust; schuylewe wat dichter in de hoeck, kom ras.
Boer. Al met sinne maets. By mijn zieterna hy ’s al weer aen ’t smeren.
Muytem. ’t Sal sijn laetste reys sijn; laet de man al wat domineren.
Koeck. We mosten de kans evenwel niet verkijcken, seg? wat sententie dient’er gevelt?
    Ten minsten wort hem neus en oren met al de hutspot van ’t lijf geknelt.
Boer. (860) Latewe* de kreng slechs met een steen om den hals in de borgwal kruyen,
Pedel. De schelm mocht schreuwen: latewer liever altemael op aen bruyen.
    Die ’t grootste stuck krijgt, die heeft het, dan mach yder met ’t sijne begaen,
Muytem. Dan souw hy al te haestigen doot hebben, dat gaet al me niet aen.        Pluto uyt.
Plut. Daer twee honden vechten, om een schinckel te kluyven,
    (865) Gaet een derde gemenelijck me hene schuyven.

                    Dit seggende ging met de buyt schorten,
                    Terwijl d’andere verbaest het hasepad kosen.
UYT.

Continue

Tekstkritiek:

vs. 53 hem er staat: hen
voor vs. 61 Theod. er staat: Thod.
voor vs. 174 Marie er staat: Maria.
vs. 385 nieu-jaer er staat: uieu-jaer
vs. 456 doen er staat: boen
vs. 457 bygestaen, er staat: begestaen,
vs. 546 Rynhart er staat: Coenraet
vs. 775 ’k er staat: ’t
vs. 790 bedeest. er staat: beteest.
vs. 860 Latewe er staat: Letewe

Het gebruikte Leidse exemplaar wijkt bovendien
op de volgende punten af van de overige exemplaren:

vs. 728 houwen. er staat: houwen;
vs. 752 een er staat: eeu
vs. 761 stront er staat: strout
vs. 764 verloopt er staat: verloope
vs. 764 We er staat: we
vs. 765 al te er staat: al
vs. 768 meesters er staat: meerters
voor vs. 799 Boer. er staat: Aoer.
vs. 810 Keesmaet er staat: Keeesmaet
vs. 823 weet er staat: wret
vs. 825 Nyt er staat: nyt
vs. 851 niet er staat: uiet

Weesrijm komt viermaal voor (vs. 61, 535, 542, 679).