Georgius Macropedius (Joris van Lancvelt): Lazarus Mendicus. Utrecht, 1552 (oorspronkelijk Utrecht en ’s-Hertogenbosch, 1541) Uitgegeven naar de tekst van 1552, op basis van de uitgave op de cd bij Georgius Macropedius, 1487-1558 leven en werken van een Brabantse humanist (Tilburg 2005) door Henk Giebels en Frans Slits. Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden. Ceneton061990 — Ursicula In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk. De lopende toneeltekst, in het origineel cursief gedrukt, hebben wij in romein gezet.

[p. 1]

❧ LAZARUS MENDICUS Georgii Macropedii. ❧     ☙

GEORGIUS BRUNONI SUO S.D.

NOn possum, mi Bruno, post Italicas mecum communicatas fabulas, post Romanae urbis ostensas antiquitates, post nonnullas, quae mihi negocium faciebant, explicatas per artis tuae industriam difficultates aliaque plura tui erga me favoris indicia, non possum (inquam) quin tibi rursus in aliquo studeam gratificari. Cum solo autem munere litterario (quod aliud non habeam) de me bene meritos donare soleam, ipsumque tibi (quod pictura propemodum semper rei litterariae coniuncta fuerit) non ingratum fore confidam, hanc nostram Lazarum (qualis qualis est) tandem integram tibi dedico. Nam cum animadvertissem, quod ipsa licet imperfecta, (dum ante annum unum aut alterum populo spectanda exhiberetur) nonnullis placuisset, nolui eam remanere acephalam, sed arrepto calamo quattuor posterioribus ex tempore scriptis actibus primum ex tempore [p. 2] adieci, & ἀκεφάλῳ (quod aiunt) μύθῳ caput indidi. Accipe igitur, mi Bruno, ut ab amico profectum (licet exiguum) hoc munusculum, & inter graves rerum urbicarum curas nostris subinde piis facetiis animum tuum oblecta. Vale, vir prudentissime, nosque ut soles ama.

(.:.)

---

ARGUMENTUM in Lazarum.

LAemargus opibus affluens, dum purpura
Byssoque tectus splendide cum fratribus,
Et delicate victitat, nec inopibus
Nec hulceroso Lazaro (quamquam fame
Tabesceret) vel miculam largitur, at
Contra propelli ab aedibus caesum iubet.
Quare inter epulas gastrimargus mortuus
Ad inferos à diabolo detractus est,
At inopia defectus ac fame Lazarus
Ad Abrahae sinum ab angelis subvectus est,
Ubi (dum vorax perpetuo in igne affligitur)
Fruitur perenni squallidus solatio.

---

[p. 3]

PERSONAE DRAMATIS.
Prologus	Thraso	Lazarus	Angeli 3.
Laemargus	Cynopa	Abraham	Chorus ex
Tryphera	Merimnus cum	Typhlus	pueris &
Oeconomus	4. fratribus	Bronchus	puellis.
Daetrus	Ancilla	Molobrus cum puero.
Daemones	Diaboli 2.
(Belial, Astharoth, Aphron, Cybicus, Etosius, Gauricus.)

---

PROLOGUS.

CUm animos videret ad theatron plurium
Nuperrime spectantium ad sacras magis
Quàm res prophanas affici Macropedius,
Aliam rogatus ethnicam, desumpsit ex
(5) Sacris libris, & comicos ex tempore
Descripsit hanc vobis agendam fabulam, ut
Vobis foret cordi atque nobis usui.
Ex tempore inquàm, Angustia nam temporis
Ab epitasi atque errore coepit scribere,
(10) Et mutuatus ex Hecasto protasin est,
Quàm anno priore (si memineritis) edidit.
Oratque vos, quo huius rei modo veniam
Mereatur, Hanc enim dabit tandem integram,
Modo mediam partem eius ac novissimam
(15) (Velut hactenus) placuisse vobis senserit.
Fortassis obiectabit illi quispiam,
[p. 4]
Quod audeat sacerrimam rem & serio
Nostrae saluti a CHRISTO Iesu proditam
Tractare comice & facere rem ludicram.
(20) Fatetur ingenue, quod eadem ratio se
Saepenumero deterruit, ne quid suum
Vel ab aliis quantumlibet scriptum pie
Docteve, quod personam haberet CHRISTI Iesu
Agentis, histrionibus seu ludiis
(25) Populo exhibendum ex pulpito committeret.
Quapropter hunc nec matre natum virgine
Infantem, nec accisum, nec alveo sacro
Tinctum, nec opera mira patrantem, nec in
Cena ultima sese cibantem apostolos,
(30) Sic neque ligatum, verberatum, proditum,
Spute illitum, caesum flagris, spina obsitum, in
Cruce mortuum, & denuo reversum ab inferis
Vivum resurgentem, ausit in proscaenium
Producere, indignum arbitratus & impium,
(35) Christum gnatum Dei unicum, & nostrum omnium
Salutis authorem unicum, sub imagine
Levis hominis procedere ad spectaculum.
Illos tamen non arguit, qui ea scriptitant,
Si quo legantur, non agantur, scriptitant.
(40) Solent enim plaerumque plus afficere ea,
Quae verba personis dedere dramaticos.
Nihilominus, si excerpta sit sacris libris
[p. 5]
Parabola vel historia honesta, ubi nec Deus
Nec Christus actor sit, sibi & aliis putat
(45) Licere eam exhibere vobis comicos.
Cuiusmodi nunc exhibenda est Lazari,
Non ille quem iam quatriduanum à mortuis
Resuscitatum credimus, quod is sine
Filii Dei persona agi non possiet,
(50) Sed illum agemus Lazarum parabolicum,
Qui iacuit hulcerosus ante divitis
Epulonis ostia, & poposcit miculis,
Quae decidebant orbibus, saturarier,
At nemo ei quamvis famenti tradidit.
(55) Haec de periocha iussit author fabulae
Me proloqui, rogatque vos, ut si cui
Iudicio in hoc rerum sacrarum visus est
Errare, ut is se moneat, audeo dicere,
Quòd obstinata mente dum cognoverit
(60) Errata quamvis minima, non defenderit.
Valete cuncti, & si favetis ludiis,
Quieti adeste vos, rogamus maxime:

Finis prologi.

ACTUS primus. SCENA prima. Iambici trimetri. Laemargus.    Thraso.    Cynopa.

[p. 6]
UXor mea est paulo ac velim tenacior.
Domi meae volui meis cum fratribus
(65) Ientarier, ientaculumque in prandium,
Et prandium in coenam, atque coenam vesperam in
Noctem profundam ducere. Ast illa haud scio
Quos quaerat in scirpo (ut ferunt) nodos. Meam
Excusat aut post pocula aegritudinem,
(70) Aut crastinum fastidium, suum deinde
Incommodum, & fratrum omnium dispendium.
Quasi in epulis noctes diesque ducere,
Et usque pergraecarier non sueverim.
Quasi illa non habeat suis pro commodis
(75) Servos & ancillas domi quam plurimos.
Quasi fratribus, mecum quod abliguriant
Ingurgitentve, non abunde suppetat.
Verum haec suae tenacitati callida
Praetexit, atque vafra comminiscitur.
(80) At (ut inquiunt) tenax requirit prodigum.
Non sua sibi commenta frivola proderunt.
Heus heus adeste, qui otio, qui fabulis
Totum absque herili commodo teritis diem.
Malo siquidem duplum foris cum amiculis
(85) Prodigere, vel per aleam disperdere,
Quàm simplum in aedibus meis cum iurgio.
Adeste, num vocavero vos septies?
Thr. Here adsumus. Lae. Quin advolastis ocyus?
[p. 7]
Tu, Thraso, abi ad fratres meos, & singulis
(90) Mandato nostro nomine, ut domi meae
Alacres sub horam prandii compareant.
Nullam quoque excusationem admittito. Thr. haud
Admittam. Lae. Abi. Cynopa ades. curre illico,
Nostroque veteri dic amico Daemoni, ut
(95) Mox me adfuturum expectet ad ientaculum,
Paretque distillata vina tertio
(Primum omnium) cum saccharo canario,
Vel defrutum, vel hypocraticum, post crapulam
Nocturnam ut haec stomacho sient medicamini.
Cy. (100) Sic dicam. Lae. Abi, atque revertere. Locutus mea
Cum coniuge ipsum sine mora ipsus obruam.
Cy. Id dicam, & hic ero prius quam creduas.
Lae. Videbo quid facturus es. Prodi aedibus,
Tryphera mea, huc. sunt quae tibi mandanda sunt.
(105) Blande loquar, ne delicatis auribus
Quid obsiem. Natura namque mulierum
Huiusmodi est, ut nisi suavioribus
Verbis loquare & blandulis, nil impetres.

---

ACTUS. I. SCENA. 2. Trimetri. Tryphera.    Laemargus.

MEn’ huc vocaveras foras Laemarge mi?
Lae. (110) Vocaveram. Tr. Ob quam gratiam? Lae. Quo epulemur &
[p. 8]
Laetemur hodie, mea voluptas, splendide.
Ego iussi adesse Daemonem cum fratribus,
Tu fac coquantur, quae apparanda, lautius.
Pueris, puellis liberisque praecipe,
(115) Ut omnia ex sententia tua apparent.
Try. Mi vir, nihil tandem relinques liberis?
Aerarium nostrum quousque exhauries?
Numquamne quippiam repones parcior?
Admitte tandem obsecro parsimoniam.
Lae. (120) Quid uxor his curis misera distringeris?
Nobis egendum, ut liberi sint divites?
Num aerarium nostrum in dies exhaurio?
Non pro decuplo centuplum reponimus?
Considera an queamus Eutychian domo
(125) (Licet velimus) furculis expellere.
Non copulamus agrum agro, & aedes aedibus?
Non nostro in aere plurimi cum foenore?
Nonne reditus perpetui & irredimibiles?
An est quod in re familiari postules?
(130) En plena divitiis domus. Triclinia*
Superba pictis lectulis & cubicula
Eburneis cubilibus, tua scrinia
Referta bysso, purpura, & holoserico,
Nostrum utriusque cultui. laquearia
(135) Et cuncta fulgent atria peristromatis,
Tapetibus & emblematis. purissimo
[p. 9]
Vino atque olivo exuberant penaria,
Cumulata farre & tritico granaria,
Bonisque onusta reliqua promptuaria.
(140) Armenta plurima, gregesque plurimi
In pascuis uberibus, agri tritici,
Siliginis, vini atque olivi fertiles.
Tanta quoque frugum hoc anno erit abundantia,
Ut nec apothecas autumem nec horrea
(145) Sufficere posse colligendis fructibus.
Quot inferet talenta nostro aerario
Haec tanta annonae copia? Et quibus omnia haec
Servabimus? Num sacrificis locupletibus?
Num sordido gregi atque inerti pauperum?
Try. (150) Detestor hos. Lae. An liberis, quos nescias
Utrumne sint probi futuri an improbi,
Parcive nobis mortuis an prodigi?
Esto futuri sint probi. fraudabimus
Uterque nostrum genium? Itaque, Venus mea
(155) Edamus & bibamus hoc die, & omnibus
Quos fata utrique siverint, donec gulam
Titillat esca escamque gula diiudicat.
Cras namque (ut in proverbio) moriemur, &
Mox esse in aevum desinemus mortui.
Try. (160) Me obtundis his sermonibus, nec est quod iis
Respondeam. Ergo fruamur his praesentibus
Donec libebit & licebit iuvenibus.
[p. 10]
Non transeat flos temporis. Lae. Iam mihi sapis.
Para igitur omnia quae gulam irritent, iube
(165) Vernis tuis rerum satagere. Tr. Iussero.
Lae. Quid non huic persuadeam mulierculae,
Modo studeam blandirier? Tr. Cum Daetro ades,
Oeconome, sunt tibi quae foris praecepero.
Lae. Iube instrui mensas & argentum elui,
(170) Sitque apparatus ferculorum splendidus.
Tr. Hac te levem, Laemarge sollicitudine.
Novi ego probe, quid deceat in conviviis.
Tu modo tibi atque tuis famem & gulam addito.
Lae. Licet, Obsequendum mulieri. Ingrediar domum, &
(175) Mutato amictu mox adibo Daemonem.

---

ACTUS. I. SCENA. III. Trimetri. Oeconomus.    Daetrus.    Tryphera.    Cynopa.

QUid nos vocasti, domina? an est quod exsequi
Mandes? Tr. Emite duobus aut tribus aureis
Opsonia, viris quae decem suffecerint.
Ne parcite uni aut alteri sestertio,
(180) Ut quaeque sint lectissima. Oec. Hera curabimus.
Tr. Curato tu, ne quicquam honori detrahas.
Curato Daetre sic coquas, ne quid gulae
Heri paret fastidium. Dae. Curabitur.
Tr. Curate, longam ne moram cura pariat.
(185) Satagite. Dae. Et id curabitur. Tr. Cape sportu- [p. 11] lam. Dae. Hem.
Oec. Praeter suum fiet hera morem dapsilis?
Noctua volat. Quis comes erit vel assecla,
Cum abiverim, Laemargo eunti ad Daemonem?
Sed commodum, Cynopa adest. Cynopa herus
(190) Te intus moratur aegrius. Cyn. Cynopa adest.
Oec. Ingredere. Tu Daetre, ad forum sequere. Dae. Assequor.

---

ACTUS. I. SCENA .IIII. Trimetri. Laemargus.    Cynopa.    Bronchus.    Typhlus.

QUid noster inquit Daemones? Cyn. Te sibi fore
Gratissimum, petitque ut ad se mox nihil
Cunctatus advoles, simul cum coniuge
(195) Et liberis, quod ampliter cupedias
Ientaculo paraverit. Lae. Cum coniuge
Et liberis? Cyn. Sic inquit. Lae. Etiam sanus est?
Habet quod agat uxor. nuces quoque liberi
Nondum reliquerunt suas. & eos meo
(200) Sinam adesse contubernio? Cyn. Saltem cupit
Te adesse quam primum sibi. Lae. Tu istac prius
Me veste purpurea indue. Cyn. Hem cedo dexteram. Lae. Hem
Tibi dexteram. fac byssus haec ex purpura
Decenter eniteat. cave sis, ne quod ad
(205) Decus vel ornatum attinebit negligas.
Cyn. Enitar here pro viribus ne negligam.
[p. 12]
Bron. Se dives hic festiva amictus purpura
Ientaculo Typhle sumptuoso praeparat,
Spectabo cuius aedibus se ingesserit,
(210) Si forte sit spes aliqua nostris ventribus.
Ty. Quis dives hic? Br. Laemargus hic, gulosus hic,
Nam praeter hoc, nescio equidem, an siet viro
Vocabulum. In tanta omnium rerum inopia,
Nostrae inediae si qua, Typhle, nunc solatia
(215) Speranda sunt, à ditibus speranda sunt.
Ty. Verum quidem quòd Bronche ais, quod pauperes
Nihil queant impendere. Atqui divites
Nihil sinit tenacitas impendere.
Bro. Tentanda res. Lae. Composita sat iam vestis est.
(220) Dactyliothecam porrige. Cyn. Hem tibi annulos.
Lae. Hos pulveres festuculasque scopula
Caligis meis detergito, & sandaliis.
Cyn. Faxo libens. Ty. Tam curiosus vestium
Cultus inopi mendiculo nil destinat?
(225) Nihilominus (uti Bronche ais) tentanda res.
Videto quo diverterit. Bro. Curavero.
Lae. Sat. eamus hinc. foris moratur Daemones.
Cyn. Morare adhuc. Lae. Quid adhuc morae? Cyn. Festucae adhuc
A tergo adhaerent. Lae. Expedi. Cyn. Sta paululum.

---

ACTUS. I. SCENA. 5, Trimetri. Daemones.    Lazarus.

[p. 13]
(230) QUid nunc moratur? eccum cum vincit suam
Uxorculam, se poliet usque meridiem. Hui,
Quis reptat huc mali ominis homo sordidus?
Laz. Vidisse numquam te canis David pater
Iustum virum à Deo relictum, aut illius
(235) Sobolem indigentem panibus, verum ego fame
Defecero, nisi quispiam refecerit.
Mi vir beate, quem Deus prae coeteris
Mortalium bonis beavit, obsecro
Vel miculam panis iube mihi porrigi.
(240) Quod tertius dudum dies illuxerit
Ex quo nec edi nec bibi nisi laticem
Subturbidum. Daem. Soletur ipse te Deus
Et adiuvet, nos hic tibi nil coximus.
Laz. Vel miculam siccamve panis crustulam.
Daem. (245) Prorepe ad aedes proximas; non mihi vacat
Tuis studere commodis. La. Te obsecro mei
Misereat. Dae. Ab hisne procul recedes aedibus,
Homo foetidissime? abi in malam crucem. locum
Concede dignioribus. Laz. Frater abeo.
(250) Ne quaeso mihi succenseas. Domine Deus
Explodor usque ab omnibus, non aliter ac
Scobs aut peripsema abiicior inutilis.
Hic purpuratus & annulatus comiter
Tractandus est. Experior hoc verissimum
(255) Quod dum superbit impius miser uritur.
[p. 14]
Sed hoc mihi unicum in omnibus solacium,
Quod pauperum suorum Deus miserebitur
Nec vota eorum prorsus interitura sunt.

---

ACTUS I. SCENA. VI. Trimetri. Bronchus.    Typhlus.    Laemargus.    Daemones.

IAm tandem abacto Lazaro, Laemargus hic
(260) Accedit aedes Daemonis. Sequamur hunc,
Paulo quod ille sit hoc viro benignior.
Ty. Si Lazarus repulsus est, quidnam spei
Nobis residuum? Br. Id experiri satius est.
Dae. Laemarge salve. quid moratus hactenus?
(265) Iamdudum enim te expecto. Lae. Salve Daemones.
Res mihi fuit cum uxorcula. Dae. Quid ita? Lae. quod ad
Rem aliquanto avidior est. Dae. Id ingenium omnibus
Est insitum mulierculis. eamus intro
Et poculis haec elevemus toedia.
Lae. (270) Scite mones, sequar; praei mi Daemones.
Bro. Nunc introgressis ditibus nos gnaviter
Hoc occupemus ostium, ne putridus
Et cui solet plus gratiae impertirier,
Nos antevertat Lazarus. Typh. Ne cor tuum,
(275) Mi Bronche subeat ista cogitatio,
Nobisque quod fieri velimus, fratribus
Animo sinamus candido donarier,
Si praevenit nos Lazarus, locus prior
[p. 15]
Debetur illi, nec dolo quovis malo
(280) Nobis praeoccupandus est. Scio Lazari
Mentem (tametsi in summa inopia & inedia)
Tam candidam, ut ne miculam panis quidem
Praeripere cuivis gestiat. Br. Sed longius
Abactus est, sua purulenta ob hulcera, &
(285) Lento gradu repedat ob egritudinem.
Erimus priores eius absque iniuria.
Ty. Mi Bronche nil incommodemus Lazaro,
Quod verus ipse filius sit Abrahae.
Et utinam habere fata post novissima
(290) Partem quietis merear hoc cum Lazaro.
Br. Foribus priores adsumus. sta ponè me.
Tibi proximus stet Lazarus. Ty. Stet Lazarus.

---

ACT. I. SCE. 7. Trimetri, ut superiores. Lazarus.    Typhlus.    Bronchus.

SAlvete fratres, quid spei pro his aedibus
Vobis refulsit, unde iam propulsus sum?
Ty. (295) Nos novimus rem, & indoluimus, Lazare.
Hic admodum nobis parum affulget spei,
Nisi forte post ientaculum aliquas reliquias,
Quae familiae haud sint usui, nobis dari
Contigerit. Laz. O spem languidam. Malint suis
(300) Dare canibus, quam pauperi ipsas porrigant,
Rerum omnium ditissimi. Ty. Tentabimus;
[p. 16]
Quod si repulerit denuo, tolerabimus.
Neque enim sumus te digniores, Lazare:
Sed hoc die nihil alimenti nactus es?
La. (305) Quid hoc die: iam tertius agitur dies,
Quod panem in os meum miser non intuli.
Dolor hulcerum, tormenta dira viscerum,
Et alumna mortis morte acerbior fames
Me indesinenter macerant, me concoquunt,
(310) Et o utinam me morte celeri finiant,
Quiete tandem quo cupita perfruar.
Ty. Tui me amice Lazare miseret profecto,
Et pro virili te iuvare gestio,
Nec (ita Deus Abraham patris nostri me amet)
(315) Umquam bolum accipiam bonum, quem non libens
Et ultro tecum dividam. Sed obsecro
Te, ne mala haec quae pateris aut passurus es,
Mentem tuam labefaciant, sed omnia
Vincas pari patientia. Meminerimus
(320) Iob hulcerosi itemque coeci Tobiae,
Qui per fidem, innocentiam & tolerantiam
Meruere dici & esse amici & filii
Dei optimi & ter maximi. La. Bene me mones
Mi Typhle, quod nil debeat mihi haberier
(325) Virtute prius aut carius patientia,
Quam & hactenus cunctis mihi ingruentibus
Malis perinde atque clypeum opposui, neque
[p. 17]
Stultum quid his in omnibus contra Deum
(Si recta conscientia est) locutus sum.
Ty. (330) Sit laus Deo nostro & patris nostri Abraham.
La. Amen. Deus laudandus est in omnibus,
Nec quippiam nostris paratur viribus.
Laudandus est flagella sive immiserit
Sive ipsa tandem misericors retraxerit.
(335) Laudandus est de ipsa quoque patientia
Quam mentibus nostris benignus inserit.
Nam nostram eandem ob hoc potissimum adstruo,
Quòd ultro nobis à Deo donata sit.
Eoque solo gloriamur nomine,
(340) Quod nos sibi ultro in filios quos corrigat,
Delegerit. Quapropter hoc mihi unicum est
Solatium, quod in his mihi doloribus
Non parserit. sed quasi scopon iaculantium
Me posuerit. scio namque quisnam dixerit.
(345) Fili cave, ne disciplinam negligas
Domini, neque ab eo (dum arguit) defeceris.
Quem nanque dominus diligit, castigat, &
Flagellat omnem filium quem suscipit.
Ty. O Lazare, haec pii hominis est meditatio,
(350) Atque ô utinam ego mente tam facili queam
Hanc coecitatem perpeti. Laz. Sis bono animo.
In proximo est quòd à Deo illustraberis.
At fata nostra in foribus esse conspicor.
[p. 18]
Ty. Quid mihi futurum nescio. novit Deus.
(355) At te patris nostri Abrahae sinus manet.
Br. Quousque tandem patre de nostro Abraham
Sine fruge disputabitis? Vestros logos,
Vestras manus, omnemque vestram industriam
Venatui componite, ut vescamini.
Ty. (360) O Bronche Bronche pluris escam corporis
Putridi facis, quam permanentis spiritus.
Non absque fruge loquimur, ut tu existimas.
Br. Non absque fruge, ubi ostium iam crepuerit,
Et exiet mox quispiam? Laemargus est,*
(365) Nugamini (si diis placet) de spiritu.
An solus usque, Typhle, agam causam tuam?

---

ACTUS. I. SCENA 8. Trimetri. Laemargus.    Cynopa.    Mendici.    Bronchus.    Typhlus.    Lazarus.    Daemones.

CYnopa, ades. Quid hoc ostium grex impudens
Hic obsidet? Br. Laemarge nobis obsecro
Pauxillulum aridi iube panis dari
(370) Famentibus. Lae. Secedite. Ty. Oro. Laz. Te obsecro.
Lae. Secedite. heus sceleste ades. Dae. Quid improbè
Servum evocat? Lae. Me commodum secutus es
Mi Daemones. Dae. Cur obsecro? miror etenim
Quidnam tuus celer volebat exitus.
Lae. (375) Illiberale, & infidele, & reprobum est
Hominum hoc genus servilium, cui serii
[p. 19]
Negocii tuto nihil committitur.
Certum est Cynopen hunc domum ablegare, ne,
Si quippiam cum amiculis sive lepidis
(380) Meretriculis prodegero, ipse coniugi
Rem deferat. Dae. Facies quidem prudenter. hos
Nam proditores experimur crebriter.
Lae. Heus furcifer, scelerum caput, quin advolas?
Cyn. Adsum here, quid est? Lae. Infusa vina poculis?
Cyn. (385) Infusa sunt. Lae. Redi domum, atque satage, ne
Quid imparatum invenero. redi. Cyn. Hem. Lae. Mane. Cyn. Hem.
Lae. Dic coniugi nos adfuturos meridie.
Thrasoque dic, vino bibendo cantharum
Amplissimum paret, atque cyathos aureos.
(390) Toti deinde familiae dicturus es,
Chorum instruant, modos coaptent musicos,
Chorocytharistas & choraules ordinent,
Qui carmine excipiant revertentem, insuper
Inter epulas modulis suis nos recreent,
(395) Quod hunc diem genio dicare statuimus.
Cyn. Facesso. Numquid aliud est quod exsequar?
Lae. Nihil. Cyn. Valete. Lae. Nostra agamus ludicra
Et aleis & orbibus lusoriis
In atrio. Daem. Sic placet, & inter pocula.
Laz. (400) Ah Daemones, te (obsecro) nostri misereat.
Lae. Tun’ hunc nutris putridum gregem pro his aedibus
[p. 20]
Et assuefacis ad atrium istuc, Daemone?*
Quin agis eos in maximam malam crucem?
Dae. Merito increpas, quod hi ostium meum ita obsident,
(405) Ut vix queam ipse vel ingredi vel egredi.
Posthac tamen non patiar, Amolimini hinc,
Nisi fustibus scapulas velitis tundier.
Dudum ne te cadaverose hinc aspuli?
Quid huc redis? huc Dave, Geta, Palestrio!
Ty. (410) Cedamus hinc, cedamus horum insaniae.
Bro. Cedamus; à ientaculo nonnulla spes
De partiendis reliquiis proponitur.
Prius oppleant gulam suam usque ad nauseam.
Cyn. Monstri profecto aliquid alunt in aedibus.
(415) Quòd ne ego sciam, propellor illinc callide, &
Ne suspicentur, longè abacti pauperes.
Aes prodigere, ductare scorta, aut foedius
Aliud parant. Scio quam tum herus tum Daemones
Sit pronus in libidinem. Abeo uti peragam
(420) Quod iussit, & curem cutem ientaculo.
Laz. Nil asperum fratres mei ob contumeliam
Ex ore nostro profluat, verum magis
Hymnum Deo canamus, atque supplices
Patrem precemur optimum. Ty. Ita mi Lazare,
(425) Psalmum canamus quemlibet. Tu praecine.

---

CHORUS. Versu Glyconico tetrastropho, ex Psalmo. 86.        Lazarus.

[p. 21]
[muziekbalken]
AUrem quaeso tuam mihi
Inclina dominans Deus,
Exaudique preces meas,
Cum sim pauper inops quoque.
    REPETITIO Typhli & Bronchi ad singulos quaternarios:
(430) Preces votaque pauperum
Exaudi dominans Deus.
        LAZARUS.
    Custodito animam meam
Quod sim sanctus, & ex tua
[p. 22]
Pendentem aure, Deus meus,
(435) Salvum fac famulum tuum.* Preces votaque &c.
    Me Deus miserare, quòd
Totam te invoco per diem,
Et me laetifica, quòd ad
Te levavi animam meam. Preces votaque &c.
    (440) Cum tu sis, domine, admodum
Suavis, mitis & omnibus
Qui te crebriter invocant,
Plurimae patientiae. Preces votaque &c.
    Qui rerum dominator es,
(445) Auri admitte preces meas.
Et dum te miser obsecro,
Voci intende meae obsecro.* Preces votaque &c.
    Cum instaret tribulatio,
Et multis premerer malis,
(450) Ad te vociferabar. &
Audisti gemitus meos. Preces votaque &c.
    Haud quaquam est similis tui
Inter milia numinum.
Non est qui valeat Deus,
(455) Factis facta tua assequi. Preces votaque &c.
    Gentes cunctae aderunt tibi, ad-
Orantes tua numina,
Et tuum domine inclitum
Nomen glorificaverint. Preces votaque &c.
[p. 23]
    (460) Nam tu magnus es, & facis
Miranda in solo & in polo.
Tu solus Deus es, neque
Praeter te deus ullus est. Preces votaque &c.
    Deduc me domine in via
(465) Tua, ut absque dolo queam
Ingredi, affice cor meum
Ut nomen timeat tuum. Preces votaque &c.
    Toto in corde meo Deus
Meus te celebravero
(470) Atque glorificavero
Nomen perpetuò tuum. Preces votaque &c.
    In me facta tua est enim
Haec clementia maxima;
Nam traxisti animam meam
(475) Clemens tartaro ab infimo. Preces votaque &c.
    Insurgunt Deus impii in
Me, coetusque potentium
Quaesivêre animam meam,
Nec tui rationem habent. Preces votaque &c.
    (480) Verum cum dominans Deus
Sis clemens miserans quoque,
Tardus ad nemesin, citus
Ad dandam veniam reo. Preces votaque &c.
    Me clemens miserum aspice, &
(485) Da sceptrum puero tuo,
[p. 24]
Salvum fac quoque filium,
Quem peperit tibi vernula. Preces votaque &c.
    Fac mecum, Deus, in bonum
Signum, ut erubeant mei
(490) Osores, videantque quod
Me soleris & adiuves. Preces votaque &c.

ACTUS secundi. SCENA prima. TETRAMETRI. Cynopa.    Thraso.    Daetrus.

REs admodum morosa mulier in aedibus, cui nihil
Fieri potest quin improbet, perpetuo amara & aspera,
Quae vix sinit pane atro & atro caseo ientarier.
(495) Hero meo malim domi inservire centies, quam huic semel.
Thr. Si impenderemus plus decuplo quam voramus, mitius
Uterque nos tractaret, immo aequaret ipsis liberis.
Fortasse fert subinde hera aegre, quod agimus manu aut pede, at
Quod dentibus sic agimus & quod faucibus, id aegerrime.
Cyn. (500) Mirum quod in minutulis tam sint avari ac sordidi,
Qui in sumptuoso epulo parando, civibus multo sient
Profusiores ceteris. Thr. Natura propria divitum est,
Servare minima sordidè et maxima nimis profundere.
Sed quicquid egerint heri (nisi durius plecti velint)
(505) Et sustinere & abstinere (ut inquiunt) servos decet.
[p. 25]
Nos itaque herus quod iusserat tibi, satagamus exsequi.
Mensam instruamus, lectulos sternamus, atque pocula
Pure eluamus, Frondibus dein atrium exornemus, &
Chorum ex ephebis & puellis ordinemus consonum,
(510) Ne sit quòd oculos introgressi offendat aut bilem excitet.
Cy. Recte mones. Iam tandem adest coquus gravis cupediis.
Iurgabitur scio, et arguet nos otii. Dae. Quid hîc foris
Nugamini? Nihil est in aedibus quod exigatis? Th. Est.
Sed te morati te sequemur praevium. Sequamur hunc.
Cy. (515) Vides canistrum quot sequantur ultro parasiton greges.
Thr. Quos tu mihi parasiticos narras greges? An sordidos
Illos canes, coecos, scabros claudosque qui sagacius
Obsonium assequi solent quam damulas molossici?
Cyn. Illos volebam sordidos. Eamus intro et hunc gregem
(520) Foribus seratis arceamus aedibus. Th. Praei, sequor.

---

[ACTUS II.] SCENA II. Tetrametri. Bronchus.    Typhlus.

AVibus malis canistron id sumus secuti ut auguror.
Avibus malis huc venimus, velut ex foribus his colligo.
Ty. Ut ominaris semper infoelicia. ecquid Bronche in his
Foribus mali aut inauspicatum cernitur? Br. Quod aedibus
[p. 26]
(525) His erimus exclusissimi. Ty. Qui, Bronche, qui? Bro. Servi improbi
His clathra portis obdidere ferrea, ut longissime
Nos arceant ab atrio, adeoque à canistri edulio.
Ty. Fortasse in his non habitat aedibus Dativus (ut solet
Dici) sed Ablativus epulo quispiam. Br. Certissimum.
(530) Nam quamquam is est argenti & auri copia ditissimus,
Bysso suavi splendidaque purpura vestitur &
Quotidie opipare & delicate epulatur, attamen nihil
Impartit indigentibus, quod ipse ab annis data opera,
Typhle deprehendi pluribus. Ty. Fortasse captas amplius
(535) Mendiculo quam convenit. Pol divites sestertios
Non largiuntur integros, sicut neque chlamydas integras,
Artocreas nec integras. Pane arido ac tenui stype
Nostra omnium mendicitas contenta sit. Bro. Contenta sit,
Sed nec parum nec grande cuivis porrigit, quamvis siet
(540) Aut nudior Laeberide, aut pauperior Iro seu Codro.
Ty. Saltem lubens nobis dabit frusta sibi decidentia.
Bron. Licet manus pedesque cum polypo prae inedia devores,
Ne miculam panis quidem pietate motus porriget,
Ut eum suae pingues ofellae electilesque strangulent,
(545) Ventremve crassum lauta fercula dissecent. Typh. Meliora nos
Decet ominari ditibus, partem quibus debemus heu
Nostrae salutis maximam, quotquot sumus coeci, scabri,
[p. 27]
Claudive, et id genus homines miserrimi. Quid igitur huc
Divertimus, si ab hoc nihil nobis futurum commodi?
(550) Si eleemosina speranda nulla Daemonis sub aedibus,
Praestaret aliam (ut inquiunt) quercum excutere, quam in hoc loco
Captare ventos retibus, poscereve aquas è pumice.
Bro. Audi. Vir hic pietate motus nil duit, veruntamen
Superare quod canibus solet, nobis subinde obtruditur?
(555) Paulum moremur ad ostium hoc iam proximi, ne forte quis
Nos antevertat, & occupet locum aptiorem quaestui.
Nam video quosdam incognitos huc advolantes eminus
Et hulcerosum Lazarum. Ty. Nil obfuturus Lazarus.

---

[ACTUS. II.] SCAENA. III. Trimetri. Molobrus cum puero.    Lazarus.

QUò reptat hic homo sordidus? Pu. Nescio equidem,
(560) Nisi ad huius aedes divitis, nam ad ostium
Hoc proximum plures manere conspicor.
Mo. Rectè. hic erit fortasse visceratio,
Panumve distributio. Pu. Ipsum suspicor,
Iterque nostrum commodè huc defleximus.
Mol. (565) Quò tu hulcerose reptitas? Laz. Aedes ad has
Viri propinqui divitis. Mol. Quid dives hic
Impartietur indigentibus? stypes
Carnesve, an ex pietate panes candidos?
[p. 28]
Laz. Nescio mi amice quid modò hic sperabimus?
(570) Non ampliter solet hic sua impartirier.
Utinam mihi liceat viri mensae opiparae
Impunè legere decidentes miculas,
Et pellere extremam famis molestiam
In maxima hac rerum omnium penuria,
(575) Mecum profecto bene actitatum plauderem.
Mo. Linquamus hunc. quo avertat hinc nostros gradus,
Amplius & ipse accipiat, haec commentus est.
Laz. Non comminiscor quicquam in hoc negocio.
Properate & experimini. vobis velim
(580) Plus obvenire quam mihi speraverim.
Mol. Hic hypocrita est, prorepat in malam crucem.
Pu. Vah purulente, tu dolo nos falleres?
Laz. Domine Deus, quousque tandem in hac miser
Convalle lachrymarum, in hoc ergastulo
(585) Carnis putridae, hominum manebo opprobrium,
Plebis manebo abiectio? Quando veniam, &
Parebo coram te, hoc solutus corpore?
Fiat tamen non mea voluntas, sed tua.
Procumbam in hac umbra, & morabor gratiam.

---

[ACTUS II.] SCAENA QUARTA. Molobrus [cum puero].    Bronchus.    Typhlus.

(590) SAlvete, fratres atque amici. Br. Tu quoque
Salve, peregrine. Unde te venisse in hanc
Nostram Palestinam putabimus? Tuo
[p. 29]
Siquidem videmus aliam inesse vultui
Formam & colorem aliumque cultum vestibus.
Mol. (595) Laconicos vobis Lacon statum meum &
Quaestum explicabo. Rebus infortunio
Luxuve decoctis, peragrata Hellade
Deveni in Asiam, & post Phrygas, Arabas, Syros,
In his locis me cernitis, tantummodo
(600) Fretum lyra, ioco atque mendicabulo.
Habetis itaque me parem vobis brevi
Fortunula. Si vultis aedes divitum
Mihi indicare praevii, ego bomolochia,
Cantu, & lyra, ventri gulaeque consulam.
(605) Nec deerit aes marsupiis, nec edulium
Sitarchiis. Br. Quid Typhle respondebimus?
Ty. Rem offerret hic pulcherrimam. si tam foret
Proba atque honesta, quam videtur utilis.
Nos commodum nil ducimus, nisi quod simul
(610) Probum atque honestum iudices. Bro. Quid igitur est,
Quòd plurimum dici solet, doctis quoque,
Honestum id esse quod admodum sit utile?
Ego satis honestum iudico id quod commodat.
Ty. O Bronche Bronche non sapis quae sunt Dei.
(615) Hec te pater coelestis haud docet, at caro
Tibi suggerit. Nam quamlibet docti sient,
Qui haec praedicant, coecutiunt; immo magis
Tota via errant plurimum. Br. Errant. Ty. Coeterum
[p. 30]
Tu quisquis es, nostro gregi addi non vales,
(620) Qui sanus & robustus es. quod colligo ex
Logis tuis. Nugis omissis improbis,
Manus honestis applica laboribus.
Ne divites quod destinant pauperibus, id
Tu devores, & evomas novissimè,
(625) Coram superno iudice. Mol. En didascalum,
Qui plus satis iam victitavit lolio. An est
Quicquam prius praestantiusve commodo?
Dum extis pluit, non recipienda lancibus?
Tiresia abi tu coecior. Iam tibi loquor,
(630) Dux claudicans, mecumne vis paciscier?
Br. Videre tu nostrae quidem inopiae probè
Consulere, sed religio ab hoc discedere est,
Cui dedidi me iam diebus plusculis.
Ex ordine asta, si velis, non te sequar,
(635) Nec duxero, contentus hac mea inedia,
Mage quam tuis extis suavioribus.
Ty. Sic Bronche, sic virum beatum praedicat
Psaltes eum, cui Deus spes eius est,
Nec vanitates respicit, falsas quoque
(640) Vesanias. Bro. Solatur haec me cantio,
Mi Typhle, nec dum vixeris te deseram.
Mol. Coecutiens dux coeco adest. Iam faxo ut hic
Pro his aedibus suscipiar ipse in atrium.
Vos velut inertes longius abigamini.
[p. 31]
(645) Accine, puer, cum tripudio fidibus meis.
Caveque ab iis quos Iuppiter signaverit.
Pu. Quibus putas? Mo. Claudis, scabris coecisque, et id
Genus aliis hominibus usque subdolis.
Iam accine lyrae, saltaque iustis gestibus.
(650) Cedamus huc. Pu. Sequor. Valete, sordidi.

---

[muziekbalken]
[p. 32]
[muziekbalken]

CHORUS. Per Molobrum puerum & mendicos Ex capite. 2. Ecclesiastae. *

STruxi magnificas domos,
Plantavi quoque vineas,
Amoenis & in hortulis
Diverso genere arbores
(655) Sevi fructiferas mihi, &
Piscinas sata quae irrigent
Produxi scaturigine.

Mend. Inter stulta & inania Haec sunt maxima vanitas.

        (660) Quaesivi mihi servulos
Ancillasque domesticas,
Armenta atque ovium greges,
Prae cunctis quoque regibus
Qui sunt quique futuri erunt.
(665) Cum auro opes mihi plurimas
Rasi ex urbibus atque agris.     Mend. Inter stult.
        Cantantes pueros mihi
[p. 33]
Concivi atque puellulas,
Omnes delicias quoque
(670) Nati quas hominum expetunt,
Pro vino aurea pocula
Fundendo, & Ganimedeas
Qui Bacchum mihi misceant.     Mend. Inter stult.
        Quam nactus sapientiam
(675) Mecum perstat in omnibus.
Non negavi oculis meis,
Permisi quoque cor meum
Partis usque fruiscier.
Hanc partem ratus optimam
(680) Voluptate fruiscier.     Mend. Inter stult.

ACTUS tertii SCENA prima. Trimetri, ut reliqui omnes. Tryphera.    Bronchus.    Typhlus. Molobrus.    Ancilla.    Lazarus.

QUis foetor hic prae foribus? Amolimini hinc
Fex hominum ab aedibus meis longissime,
Qui aëra situ, paedore, pure, & sordibus
Corrumpitis. Volo liberas aedes meas
(685) A putido hoc hominum genere servarier.
Br. O domina te mei misereat obsecro,
Qui ferme ab incunabulis claudus, nihil
Laboris efficere queo. Tr. Non audio. Bro. Heu.
[p. 34]
Ty. O domina te mei misereat obsecro,
(690) Qui matris ab utero usque in hunc tristem diem
Solis iubar videre non potui miser.
Miser vir is qui coecus est, domina mea,
Miserrimusque prae omnibus mortalibus.
Quare parum age mihi impartias. Tri. Non audio Ty. Heu.
Br. (695) Eia domina. Tri. Non audio. Amolimini hinc,
Nisi si velitis fustibus propellier.
Heus Thraso ades. Cynopa, ades, procul aedibus
Hi sordidi in malam crucem nolint velint
Abigendi erunt. Neque te quidem novissimum
(700) Qui poplite flexo supplicas, admisero. Laz. Heu.
Tri. Omnem semel statui hunc gregem disperdere,
Facient sibi tributariam domum meam
Vilissimi? Amodo nemini vel miculam
Impartiar nisi forte quae canibus meis
(705) Residua sint. Laz. Haec sit utinam mea portio.
Tr. Quis tu peregrine? aut tibi quae patria? aut
Ad sacculum quod adegit infortunium?
Mo. Molobrum vides Laconicum, rei meae
Me familiaris adegit huc profusio;
(710) Cantus, iocus, chelysque ventri consulit.
Si mea opera placet utier, iube ingredi.
Videbimur tibi plura multo in aedibus
Praestare quam promittere. Hic quae audita fortè
[p. 35]
Aut visa sunt, stupido huic gregi ac bardo acta sunt.
Tr. (715) Te pro mea sententia iam nacta sum,
Ut hoc die modos agas, chorum instruas,
Viroque ducas obvium, qui pluribus
Iunctis sibi procedet ad convivium.
Mo. Quod iusseris lepidè exsequar. Tr. Sta paululum.
(720) Ingredere, Abra, & Thrasum & Cynopen evoca,
Qui me vocantem exiliter non audiunt.
Anc. Ibo hera, & eos vocabo. Vin’ reditura sim,
An aliud expedire in aedibus iubes?
Tr. Ne regrediare, sed stude, quò singula ad
(725) Convivium quae pertinent parata sint.
Anc. Parata erunt. Tri. Dices quoque familiae meae,
Vernaculis & liberis, ut se parent
Odae & choro, quòd mox herus venturus est.
Nec pro tibicine amodo sint anxii,
(730) Quod ultro sese hic obtulit, qui agat modos.
Anc. Sic dixero, faxoque cuncta nitida sint.
Tr. Abi. Hunc gregem tenebriconum non queam
Propellere? ^{___________________________________}

---

[ACTUS TERTII] SCENA SECUNDA. Cynopa.    Tryphera.    Thraso.

^___________ ADsumus hera, nos vocaveras?
Tr. Vocaveram. Quid me foris moramini?
Cyn. (735) Canibus cibandis occupati neutiquam
Te audivimus. dic quid velis nos exequi.
[p. 36]
Tri. Tu Thras0 duc hos intro, & ocyus optimo*
Cibo atque Iaccho exhilara. Thr. Agam fideliter.
Tri. Fustem deinde querneum cum aptaveris,
(740) Reverte, ut hos vilissimos & improbos
Homines propellas aedibus. Th. Factum puta:
Tr. Quid est tibi in panario? Cy. Nil praeter has
Canum reliquias pauculas, quas canibus his
Bipedibus animi gratia obiicere statui,
(745) Quo tu quoque videas foris lepidissimam
Captantium rem ludicram. Tri. Placet, obice,
Abeant ut in rem pessimam. Cy. Heus vos prendite.
Tr. Hahahe. canum in morem alter alteri bolum
Praeripere fraude gestiunt. Pol claudus hic
(750) Non claudicat, coeco suo optima subtrahit.
Solus scabrosus nil capit, propter suam
Ignaviam aut inertiam. Cyn. Heus abite nunc,
Si non velitis fustibus lumbifragium
Mox perpeti. Tri. Nisi cesserint mox Thraso eos
(755) Aspellet hinc verberibus. Heus, Tu nuncia
Hero apparata singula. Cyn. Hem, facesso hera.
Tr. Ibo intro, ut huc Thrasus morator exeat.

---

[ACTUS III.] SCAENA III. Lazarus.    Bronchus.    Thraso.    Typhlus.

O Bronche Bronche, ut impie ac dolose agis,
Qui non modo bolum mihi palam eripis,
(760) Sed clanculo imponis viro de te hactenus
[p. 37]
Bene merito. Sed videat aequus arbiter.
Br. Tace, iace, & putresce sordibus tuis
Scaber. quid omnium quae habebas surpui?
Thr. Adhucne statis, adhucne restitatis hic
(765) Genus hominum improbissimum & vilissimum? Bro. Hui.
Thr. Iam (nisi manus mihi stupescant) fustibus
Ita vos [meis] emolliam, ut tum brachiis
Tum cruribus pax comminutis, haud secus
Ac polypus exosses solo incubetis. Bro. Hau.
Thr. (770) Quin cedis hinc, qui (ut audio) imponis aliis
Technis tuis? Br. Qui cesserim, qui claudico
Miserrimus? Thr. Iam claudica. Br. Heu. Thr. Iam claudica. Bro. Heu.
Thr. Iam claudica. Bro. Heu me miserum, ut hic mihi panis est
Acerbus & durissimus. Th. Quid tu quoque
(775) Moraris hic, palpator improbissime?
Ty. Quo abibo, qui solis iubar non intuor
Hoc absque duce? Th. Duce hoc abi. Ty. Heu. Thr. Duce hoc abi. Ty. Heu.
Thr. Duce hoc abi. Ty. Heu miserrimum, qui nihil ab his
Refero aedibus nisi verberum amplas copias.
(780) Mi Bronche iam virtute qua vales praei.
Te ego pone cespitans sequar. Nobis Deus
Reponat hanc calumniam in sinu Abrahae.
In Lazarum nunc hulcerosum saevius
Multo (quòd ereptare neutiquam valet)
[p. 38]
(785) Grassabitur, qui ut optimusque & mitis est
Tergum est daturus coestibus. Spectemus haec
Quamquam dolenda hinc eminus. Thr. Quid tu omnium
Quos fert humus spurcissime, necis pabulum, &
Orci cibus non hinc abis? non hinc abis?
(790) Non hinc abis? Laz. Heu me. Th. Vel ad corvos, vel in
Baratrum, vel in malam crucem? La. O domine Deus
Vide obsecro hunc meum laborem, & hanc meam
Abiectionem, & omnium mihi propitius
Remitte noxam criminum, quia solus es
(795) Qui tum laborem tum dolorem respicis.
Th. Quid murmuras? quin suspicis? Laz. Sine me obsecro
Nostrae morae tibi amice causam dicere.
Th. Quam? dic brevibus, neque enim tibi (quamquam improbo)
Invideo tantum temporis. Laz. Videsne me
(800) Miserrimum? Thr. Video equidem, quem fustibus
Miseris modis modo contudi. Laz. Videsne me
Adeò hulceroso corpore, ut pedes meos
Non nisi dolore maximo reptandoque hinc
Promoveam? Adhaec iam tertius agitur dies,
(805) Quòd dempta aqua, ob tantam omnium rerum inopiam,
Neque calidum, neque frigidum (velut inquiunt),
Nec aridum, nec humidum in os meum intuli.
Nam quod Cynopa impartiit modo largiter,
Non mihi sed aliis commodat. Sine ergo me
(810) Pro heri iacere foribus, ut vel miculis
[p. 39]
Quae mensae herili decidunt merear miser
Utcumque refocillarier. Nam si mihi
Defuerit hoc die edulium, non vixero
Usque in crastinum. Thr. Vivas licet vel oppetas,
(815) Nil proficis. Non te sinam pro foribus his
Decumbere. Laz. Heu. Thr. Te surrige. hac herus domum
Se conferet. ne pestilens foetor tuus
Naribus heri mei oboleat. Surge ocyus.
Quo genio in hoc (malum) cadaver incidi?
(820) Sequere me, & huc te promove, quo te traham.
La. Sequor libens. Th. Iaceto ab hac parte aedium
Per gratiam, nil impetraturus tamen,
Ut autumo. Hei, cadavere hic putidior est!
Recipere me domum necesse est, quod gradu
(825) Celeri Cynopa regrediens certo indicat
Instare tempus prandii. Quo smegmate,
Sapone quo manus meas hoc pure & his
Putoribus piabo, prorsus nescio.

---

[ACTUS III.] SCAENA QUARTA. HYMNUS Lazari, Cum mendicis, Ex Psalmo 13, Usque quo domine oblivisceris &c. Iambico dimetro tetrastropho. Eiusdem toni cum praecedente. Aurem quaeso, &c.

QUousque eris mei immemor
(830) Miserrimi domine Deus?
Quousque vultum amabilem
A me reflectes obsecro?
[Repetitio:
    Mend. In Abrahae sinu quies
*         Solabitur nos, Lazare.]
[p. 40]
    Quousque curis cor meum
Vanissimis afflixero,
(835) Quae animam meam maeroribus
Noctu diuque macerant?
    Mend. In Abrahae sinu &c. ut infra.
Quousque cristas erigens
Hostis meus me deprimet?
Domine Deus, me respice, ut
(840) Exaudias preces meas.
    Mend. In Abrahae sinu &c. ut infra.
Oculos meos illumina,
In morte ne umquam obdormiam,
Ne quando praevaluisse se
Contra me iniquus iactitet.
    Mend. In Abrahae sinu &c. ut infra.
(845) Si movear, exultaverint
Qui me premunt hostes mei.
Speravi at ego super tua
Nitarque misericordia.
    Mend. In Abrahae sinu &c. ut infra.
Laetabitur quoque cor meum in
(850) Tuo salutari. Canam
Qui bona mihi tribuit Deo, &
Altissimo eius nomini.

REPETITIO Typhli & Bronchi a lon- ge stantium ad singulos versus:

    In Abrahae sinu quies
    Solabitur nos, Lazare.
Bro. (855) Crepunt fores, cedamus hac in viculum. Ty. Hem.

---

[p. 41]

[ACTUS III.] SCENA V. Cynopa solus.

IAm strata mensa, cibus paratus, & Chorus
Instructus est, solos qui edant requirimus.
Sed commodum, se promovent ex aedibus
Herus cum amico Daemone, atque e viculo
(860) Fratres sequuntur quattuor. Miror equidem
Abesse quintum, eumque natu maximum.
At propter illum infecta res non manserit.
Iam tempus est Chorum foras vocarier;
Ne posteaquam se viri sociaverint,
(865) Nos imparatos occupent. Prodite nunc,
Quotquot Chorum acturi eritis. Heu, procedite.
Convivae herusque proximi, haud moremini.
Bene est, hera exit, & Chorum ipsa eduxerit.
Functumque munere ipsa eum introduxerit.
(870) Venia tua sit factum, era: quod agam intus est.

---

[muziekbalken]
[p. 42]

CHORUS. Puerorum & puellarum, Carmine Glyconico.    Sapien[tiae] 2.*

NIl tandem caro nostra erit
Quàm extinctus socii cinis.
Instar mollis & aëris
Solvetur quoque spiritus.
    (875) Ut vestigia nubium,
Haec sic vita recesserit.
Atque instar nebulae effluet,
Quae Phoebi radiis liquet.
    Ut umbrae quoque transitus,
(880) Vitae tempus inanis est.
Nec quisquam fuerit memor
Nostri nominis amplius.
    Ergo his dum iuvenes sumus
Fruamur socii bonis,
(885) Ultro dum simul affluunt
Cypris Bacchus & unguina.
    AEtas dum cita florida est,
Vernent tempora floribus,
Antequam violae, rosae, &
[p. 43]
(890) Blanda lilia marceant.
    Expers laeticiae & ioci
Nostrum nemo sit omnium,
Sors quòd una sit omnibus
Haec mortalibus optima.

ACTUS quarti. SCAENA prima. Iambici trimetri.    Laemargus.    Daemones.    Tryphera,    Aphron [& Fratres.]    Lazarus.

(895) ROsam meam vides morantem Daemones?
Dae. Video lepidam. nec nostra in urbe secundam habet.
Lae. Eamus intro, ut sacrificemus Genio in his
Ei sacratis aedibus. Dae. Promptissimi
Ministri erunt. Laz. O viri opulenti & divites
(900) Mei miselli memineritis, cum bene
Vobis fuerit, ut gaudeam vel micula.
Tri. Salve marite, salve amice Demones,
Salvete fratres, plurimum. Laetissimus
Vester mihi mediusfidius adventus est.
Fra. (905) Tibi magnam habemus gratiam. Tr. Ubi Merimnus est?
Aphr. In agris satis vel pascuis. Tr. Quid ibi modo?
Aphr. Mihi sollicitus argentum & aurum colligit.
Tr. Qui tibi? Ap. Quòd omnia cum sibi corraserint,
Hereditaria mihi tandem cesserint.
(910) Nec liberos enim ille habet, nec coeteri.
Tri. Si tu superstes vixeris. Aph. Ego vixero, at
[p. 44]
Morientur hi, partis frui quod negligant.
Tri. Ingredere, ne primi absque te consederint.
Aph. Recte mones. La. Oro domina mei memineris.
Tri. (915) Sequar obvium absenti Cynopam emisero.

---

[ACTUS IV.] SCENA SECUNDA. Lazarus.    Cynopa.

MI Deus, ut obsurdent mihi aures omnium.
Me negligunt quasi non tuum sim plasma, non
Servus tuus, non filius tibi unicus,
Sed velut abortivum, quod à matris utero
(920) Informe reiicitur foras. Anima mea
Cur tristis es, turbasque spiritum meum?
Spera in Deo, quia confitebor illi adhuc,
Soterion vultus mei, & Deus meus.
Cyn. Quis eiulat pro hoc ostio? tun’, putide?
(925) Abiveris consultius, ne quid mali
Tibi gravioris ingruat. Laz. Frater sine, ut
Ex mensa heri vel bucceam carpere queam.
Cyn. Nil obtinebis (inquio) sile, aut abi. Laz. Heu.
Cyn. Sedere quique ut prandeant modo sympotae,
(930) Vorantque primum ferculum. solus deest
Merimnus; ut eum dii morantem fame necent.
Sed eccum adest. eo, ut ipsum adesse nunciem,
Et ut secundas administrem mox dapes.
Laz. Heu, quisquis es, miserere Lazari, fame
(935) Qui deficit. ^{__________________________}

---

[p. 45]

[ACTUS IV.] SCENA III. Merimnus.    Laemargus.    Daemones.    Fratres.

^________ QUid hoc cadaver ad ostium?
Salvete fratres combibones strenui.
Lae. Ades, sede, quid usque adhuc moratus es?
Pro more nunc mensae meae locum tenes
Novissimum. Mer. Novissimum? primum mihi
(940) Videor locum ad patinam occupasse dapsilem. At
Volo, ne quis interturbet hanc cum his hostibus
Meam palaestram sciscitationibus.
Lae. Haha he, id quidem frater vetas scitissime.
Nos nostra promoveamus ampla pocula,
(945) Donec Merimnus carnium unum aut alterum
Talentum edax glutiverit. Mer. Ridete vos,
Potate vos, ego consulam stomacho meo.
Lae. Sic censeo frater. Sed interim, puer
Cum abstuleris haec, aliud repone ferculum.
(950) Tibi Daemones hunc cantharum amplum praebibam.
Dae. Hunc non recuso, nec secundum aut tertium.
Verum absque cantu commode non hausero.
Lae. Cantate, ut & ego commodius exhauriam.
Quid cantici? Dae. Vulgare. Lae. puer infunde. quod?

CANtio compotantium Iambico dimetro.

Dae. (955) Circumferatur cantharus. Lae. Novi probe.
Circumferatur cantharus, cantharus, cantharus, cantharus, cantharus.
Exhauriendus singulis.
[p. 46]
Fr. Admotus ori cantharus, canth. canth. &c.
Exhauriendus funditus.
Lae. (960) Exhaustus hic est cantharus, canth. &c.
Et porrigetur proximo.
Fra. Circumferatur cantharus, canth. &c.
Exhaustus. &c. Per singulos ut supra convivas.
Lae. Appositum ut est nobis secundum ferculum,
(965) Per singulosque exhaustus hic est cantharus,
A poculis & cantibus iam paululum
Supersedendum existimo. Mer. Nae ego in tuam (ut
Patinae vacem) pedibus eo sententiam.
Lae. Hem. quisque quod magis libet praehendito.
(970) Mensam meam volo cuique liberam.

---

[ACTUS IV.] SCENA IIII. Lazarus solus.

O Cui Deus tantam amplitudinem dedit
Rerum omnium, Laemarge locupletissime
Qui frugibus, qui pascuis, qui copia
Argenti & auri maxima mortalibus
(975) Prae coeteris ditatus es, per viscera
Pietatis in nos optimi Dei oro te
Et obsecro, ut parumper huc oculos tuos
Flectas, meique miserearis Lazari.
Non aes tuum aut vestes tuas, non quod tuam
(980) Rem familiarem minuat aut gravet expeto,
Tantum dari mihi miculas quae decidunt
[p. 47]
Mensae tuae, mi domine supplex postulo.
Inedia enim iam quatriduana squallidus
Tabeo miser. Te moveat age communis haec
(985) Mortalitas, communis omnium parens,
Communis omnium Deus. Perpende quod
Pietate miseris praestita, non hoc modo
Merebere, ut lauderis à mortalibus,
Sed & à Deo immortalibus donaberis,
(990) Tum gratia tum gloria. Nec aliquod hinc
Dispendium facies, sed amplo foenore
Compendium. Nam foeneraberis Deo,
Si pauperi misereberis, commissaque
Crimina eleemosynis tuis redemeris.
(995) Eia ergo paulum respice, & vide caput,
Manus, pedes, ceteraque membra corporis
Ita obesa tabo & purulenta, ut non queam
Loco moveri quolibet; & amara mors
Mihi imminet, si abs te nihil recepero.
(1000) Nam cor meum defectio atque angustia
Tenet ultima, & fatiscit aeger spiritus.
Quare age domine sine bucceam mihi porrigi.

---

[ACTUS IV.] SCAENA QUINTA. Laemargus. Thraso. Tryphera. Fratres. Cynopa.

QUis gannit hic pro foribus? An non crebriter
Interminatus utrique sum, ne quemlibet
(1005) Quovis modo mendiculorum herilibus
[p. 48]
Admitteretis aedibus, si quo minus,
Vos mox futuros ulmeos? Nulli omnium,
Neque putrido huic qui se vocavit Lazarum,
Vel miculam dare panis est sententia.
(1010) Fra. Proba haec quidem sententia. Hi convivium
Turbant suis clamoribus, nares quoque
Nostras malis laedunt suis foetoribus.
Tri. Et ego prius tibi Thraso iussi serio,
Ut hos abigeres fustibus longissime.
Thr. (1015) Id sedulo equidem feceram. Nam & Lazarum hunc
Duris cecidi caestibus. Verum tamen
Cum promovere suos gradus non possiet,
In alterum minus frequens latus aedium
Retraxi eum, misertus aegritudinis.
Lae. (1020) Tun’ furcifer miseratus hunc foedissimum,
Imperia herilia negliges? I denuo, atque
Hunc Lazarum (nisi abeat) ad corvos trahe,
Nisi cute nova ilico velis vestirier.
Thr. Eo. Lae. Abi. Cynopa iurulenta haec fercula
(1025) Sepone, & assa repone, tracta verubus ex
Ferventibus, quod hi voluptuarii
Assa esse quam quae elixa sunt obsonia
Magis appetunt. Nos nostra agamus poculis.
Fra. Non absque cantu proprio. Lae. Placet admodum.
(1030) Ego praecinam, succinite vos alacriter.

CANtio compotantium vina. Iambico dimetro.

[p. 49]
[muziekbalken]
[Lae.] Propino cyathum proximo
Exhauriendum sedulo
Propino cyathum proximo, propino.
[Fra.] Apponit ori blandulum
(1035) Exhauriendum poculum falerni.
[Lae.] Videte fundum in poculo,
Quod ebibi iam sedulo,
Videte fundum in poculo, videte.
Fratres.
[p. 50]
[Fra.] Replete vino blandulum
(1040) huic porrigendum poculum, propinquo.

Dae. Propino cyathum &c. per singulos ut supra convivas:
Lae. Tantum moratus furcifer? Thr. Modò propero.
Lae. Claude ostium. heus adfer Cynopa ferculum.
Ubi iam quievit poculum. Cy. Hem tibi ferculum.
Lae. Mutato quadras primulum. Cy. Hem tibi quadras.

---

[ACTUS IV.] SCAENA SEXTA. Thraso.    Lazarus.

(1045) QUid hoc novi? lingunt canes miseri hulcera?
Iam non valet herum arguere parsimoniae,
Cuius canes gratis medentur cruribus.
Heus tu hulcerate respice huc. quid mussitas?
Dormisne stupide Lazare, an vigilas? cedo.
(1050) Loquere mihi, surgas oportet ocyus,
Et ultro abire, vel abstrahi in malam crucem:
Heus stupide, surge, surge, surge. Ut est miser?
Proh Iuppiter, morti hic videtur proximus.
Stupor, paroxysmus, oculi attoniti, quies,
(1055) Mortis propinquae indicia sunt. Heus Lazare.
Laz. Domine Deus multo mihi melius mori,
Quam vivere. Th. Heus heus Lazare. Laz. O amice mi,
[p. 51]
Sine me obsecro in tranquillitate mori, cui in
Tranquillitate vivere haud permittitur.
(1060) Me sustine obsecro paululum; post hunc diem haud
Erit molestus Lazarus. Thr. Proh Iuppiter
Hic moritur, atque sola inedia moritur, ut
Omnes herum Dei superne concrement,
Qui non sinit vel miculam in rerum omnium
(1065) Affluentia pauperibus elargirier.
Ego verna sum, nil possidens, malo tamen
In servitute degere, ac cum divite hoc
Affluere, sed nil pauperibus impendere.
Dolor afficit me, & horror ingens occupat
(1070) Mentem meam, praesente veluti numine.
Ibo intro, ut haec hero meo renuntiem.

---

[ACTUS IV.] SCAENA VII. Thraso.    Laemargus.    Convivae omnes.    [Daemones.    Fratres Aphron.    Cybicus.    Etosius.    Gauricus.    Merimnus.    Tryphera Uxor.]    Angelus.

HEus heus. Lae. Quid est? Th. Aperite mox. Lae. Insanus es?*
Quid clamitas? Thr. Huic Lazaro mors imminet.
Oculi stupentes, rigida frons, labra pallida
(1075) Mortem propinquam nuntiant. Lae. Sine ergo, ne
Torqueat aliquis in nos necis calumniam.
Ingredere. Nos indulgeamus epulo. Ut est
Amice Daemones? Ut uxor est? ut est
Fratres mei? moriatur hulcerosus hic,
(1080) Obstreperus hic, nobis molestus Lazarus.
[p. 52]
Nos nostra agamus Daemones, tu his clunibus
Lepusculi clunes tuos pasce. Hosque tu
Merimne quin capunculos deartuas?
Quin, uxor, haec discerpis altilia? Quid hos,
(1085) Fratres mei, non dissecatis turdulos,
Perdiculas, ficedulas, & mergulos?
Porrigite, ut haec pellamus ultro taedia.
Cynopa fac, vini adferatur copia. Fr. Hem,
Pellamus ultro taedia. Lae. Ut mea amiculi
(1090) Res familiaris complacet? (quo sit quod hic
Ansam iocandi & fabulandi praebeat,)
Quae cuique pulchra visa sint, haec ordine
Laudabitis. Dae. Bellissimo bella uxor est.
Gau. Domus ampla. Cyb. Familia amplior. Eto. At amplissimus
(1095) Hic apparatus. Aph. Liberi omnibus eminent.
Lae. Merimne ager qui sese habet? nam te foris
Dudum venisse suspicor. Mer. Quàm uberrime
Frumento, olivo, vino & aliis arborum
Confertus est tibi fructibus. Caulae gregum
(1100) Pecudumque stabula plena sunt, & pascua
Laetissima, adeo ut amplius nil postules.
Nam tanta copia fructuum est ut in horreis
Tuis vel apothecis recondere nequeas.
Lae. O fors, quibus te laudibus digne efferam?
(1105) Quod cuncta mihi succedant ex sententia?
[p. 53]
Sed hoc malum, quòd nesciam fructus meos
Quo conveham. Nihilominus sic fecero:
Ruptis veteribus horreis nova denuo
Et ampliora exstruxero, quo congeram
(1110) Quicquid mihi natum est in agris fructuum.
Tum dixero in iucunditate animae meae
Euge anima mea nunc multa habes bona in horreis
Reposita in annos plurimos. quiesce, ede,
Bibe, & epulare pro tuo solatio.
(1115) Eia ergo amici epulemur, & solatio
Fruamur hoc die & per omnia tempora.
Ang. O stulte, mox animam tuam repetent, & haec
Quae congregasti cuius hinc futura sunt?
Iam finis erit omnis tui solatii.
Lae. (1120) Quis tu? Ang. Dei sum nuncius. Mors imminet
Tibi, nec in diem alterum victurus es.
Ux. Quid concidit Laemarge mi vultus tuus?
Quid pallor hic subitusque te tremor occupat?
Quid habes anima? Fr. Laemarge quid nos territas?
Lae. (1125) O amiculi, Mors imminet, mors imminet.
Fra. Mors tibi? Lae. Mihi. Deus mihi locutus est.
Mors imminet. Mox irruere videbitis,
Qui animam meam rapient ad atra tartara. Ux. Heu.
Lae. Animae male est. Dae. Clauso ostio ponendus est
(1130) In lectulo. Fors obrutus potu ac cibo,
Dum cubuerit ea digeret. Fr. Bene consulis.
[p. 54]
Ponatur hoc in lectulo, medicus quoque
Mox advocatus consulat, quid facto opust.

---

[ACTUS IV.] SCENA OCTAVA. Diaboli 2. [Asteroth, Belial.]    Angeli 2. Lazarus.    Fratres.

Ast. QUo sacculum fers Belial?
Bel. (1135) Adhunc voracem divitem.
Ast. Quis usus istic sacculi?
Bel. Feram inseremus blandulam.
Ast. Tam delicatam hanc animulam?
Bel. Hanc blandulam & vagam animulam.
Ast. (1140) Hic Lazarusne noster est?
Bel. Prius istud explorandum erit.*
Ang. Morti propinquat Lazarus fame & siti
Confectus, ad epulonis huius ianuam
Venite, consolemur ipsum, ut hostibus
(1145) Procul fugatis, carnis hoc ergastulo
Solvamus & sinui inferamus Abrahae.
Ang. [1] Eamus, ut tandem quiescat Lazarus.
Ang. [2] Eamus, En quam verus est sermo Dei.

Praecinit unus angelorum.     Esaiae 57.

[muziekbalken]
Iustus perit, nec quispiam
(1150) Qui curet est. Aufertur [p. 55] hinc,
[muziekbalken]
Nemoque qui consyderat.
Aufertur impio gregi
viventium, in pace attamen
erit sepultura ipsius.

La. (1155) Quid vos mihi cruentae adestis beluae?
Non vestra me ingluvies, sed Abrahae sinus
Excipiet, haud vestro barathro cibus ero.
Ang. Quid Lazaro funestae adestis bestiae?
Non vestra eum ingluvies, sed Abrahae sinus
(1160) Excipiet. Ite, aliam feram venamini. Dia. Hau.
Fra. Papae, papae, quae haec monstra sunt? fugiamus hinc.

---

CHORUS SEU HYMNUS LAZARI MO- rientis. Ex psalmo 31: In te domine speravi. In hoc Lazarus per singulos versus iustos ostendat affectus, tum manuum extentione & complicatione, tum oculorum sublevatione &c. Lazarus morti vicinus.

[p. 56]
[muziekbalken]
Cum tibi fidam dominatori uni
Orbis, haud quaquam pudefiam in aevum;
Hac me ab aerumna tua in aequitate
                (1165) Eripe tandem.

Repetitio angelorum duarum vocum.

Ad sinus blandos Abrahae vocaris, Lazare fide.
Ad sinus blandos Abrahae vocaris, Lazare fide.
[p. 57]
Flecte ad infirmum pietatis aurem
Sordidum ac sontem tibi supplicantem,
(1170) Ut metu mortis celer eruas me, &
                Faucibus orci.     Ad sinus &c.
Esto protector, Deus, atque asylum
Hostibus cincto, pavido, ac relicto,
Quo tibi acceptam referam meam omnem
                (1175) Usque salutem.    Ad sinus &c.
Namque tu virtus mea, tuque asylum
Unicum quo confugiam misellus
Ac tua me pro bonitate duces
                Enutriesque.     Ad sinus &c.
(1180) Me abdito educes laqueo, redemptor,
Quem tetenderunt misero dolosi,
Quando protector meus es fidelis
                Solus ubique.     Ad sinus &c.
Ergo commendo, dominator orbis,
(1185) In tuas palmas animam hanc, ut ipsam
Morte ab aeterna redimas misertus,
                Vere redemptor.

Praecinit unus angelorum.

[muziekbalken]
Altissimum posuisti in hoc
Tibi refugium, Lazare.
[p. 58]
(1190) Nullum tibi adveniet malum,
Nec plaga tuo habitaculo.

Repetitio duorum angelorum cum duabus vocibus

        In Abrahae sinu malis
        Pulsis quiesces, Lazare.
        In Abrahae sinu malis
        (1195) Pulsis quiesces, Lazare.
    Quod angelis magnus Deus
De te suis mandaverit,
Ut te tuis in omnibus
Itineribus custodiant.    In Abrahae &c.
    (1200) Manibus suis te baiulent,
In lapide ne offendas pedem.
Pede cum leone draconeque
Basiliscum & aspidem teres.    In Abrahae &c.

ACTUS quinti. SCENA prima. [Trimetri.] Typhlus.    Bronchus.

[p. 59]
CUm iam putem mi Bronche divitis illius
(1205) Dudum solutum prandium, & aliquid solet
Subinde (ut inquis) dividi indigentibus.
Quid si eminus petamus aedes denuo?
Bro. Rectè eminus, nam cominus cum panibus
Condividuntur verbera. sequere. duxero.
Ty. (1210) Sequor. praei, longè & seorsum ab ostio.
Br. Heu heu Domine Deus, quid aspicio eminus?
Ty. Quid? Br. Lazarum. Ty. Quid Lazarum? Bro. Heu me, mortuum.
Ty. Quid mortuum? Non spero. qui fieri queat?
Te fallit aspectus. Br. Utinam, quia mortuus.
(1215) Iam doleo quòd modo bucceas è dentibus
Eripuerim miserrimi. Ty. Mi Lazare,
Homo Dei, tun’ mortuus? Iam non queo
Quin lachrymer. Sed Bronche quid consilii habes?
Haud canibus hic linquendus est. Br. Minimè, ast ego
(1220) Transferre possum neutiquam. Ty. Id equidem scio. At
Tu diriges me, & commodè quantum vales
Mecum cadaver eriges; ego in humeris
Te praevio gestum sepulturae inferam, &
Terra obruam. Br. Bene consulis, sed celeriter
(1225) (Quòd in aedibus tumultus est) agenda res,
Ne prodiens huc quispiam nos opprimat.
Tu hunc prendito humerum dexterum. Ty. Hem. Bro. Viriliter.
[p. 60]
Ty. Paulo altius levato. sic. Placidè praei.
Melior mihi videor quòd hunc ferre mereor.
(1230) Crepit ostium, deflecte gressum in viculum.

---

[ACTUS V.] SCAENA SECUNDA. Oeconomus.    Tryphera.    Daemones.

TAnto in pavore reque deplorata erit
Consilio opus, nostrum ut malum meliusculum
Fiat. Hera, si nos audias, cadaver hoc
Foras iubebis extrahi exsecrabile,
(1235) Ne plus mali [nobis] per ipsum impendeat.*
Tri. Virum meum ego foras trahi iubebo? Oec. Tu,
Si me audias. Tr. Et quo foras? Oe. Procul è domo in
Malam crucem, quòd destinatum orco vides
Atque maledicto obnoxium. Tr. Video heu dolor.
(1240) Sed absque pompa & absque honore funeris?
Oec. Absque omni honore, non secus quam asinum obruas.
Quòd minimè eum deceat honore prosequi,
Quem iustus arbiter Deus reiecerit.
Dae. Suades bene Oeconome mea ex sententia.
(1245) Foras trahi sinamus illud, quod Deus
Adeò pavendo prodigio his in aedibus
(Ut proh dolor videmus) exsecratus est.
Ne nos quoque similis calamitas opprimat,
Qui neutiquam illo sanctius vitam egimus.
Tri. (1250) At hoc cui negocium commisero? An
[p. 61]
Domestico, quo tum mihi, tum familiae,
Tum fratribus sit sempiterno opprobrio?
Oec. Minime. Sed introductus est paulo prius
Huc Buttubatta exoticus, cui tradito
(1255) Philippeo uno aut altero cadaver hoc
Peplo obvolutum dabimus, ut priusquam heri
Necem resciscat populus, extractum foras
Loco in profano procul ab urbe humo obruat.
Dae. Recte quidem tu denuo, quia neutiquam
(1260) Populo potest quod accidit caelarier.
Tr. Quid si tamen dicamus hunc solita nece
Quamquàm repente mortuum? quidni queat
Celarier? Oe. Profecto domina non queat.
Sunt nanque pueri, sunt puellae, sunt quoque
(1265) Mancipia rimosa tibi ubique perflua.
Nihil queat fore tacitum, ut sileam interim,
Quòd hanc necem Deus arbiter sic horridam
Numquam premi silentio passurus est,
Quàm in hoc paravit, ut esset exemplo omnibus.
(1270) Agamus igitur ne furorem & impetum
Populi in te, & in fratres, & in domum tuam
Quàm plurimum invisam excitemus, neque Dei
Iudicia formidanda contra nos magis
Hinc provocemus. Tri. Occidi miserrima.
Dae. (1275) Sic expedit Tryphera. Oe. Immo non solum expedit,
Sed & necesse plurimum, actutum quoque
[p. 62]
Foetoribus prae maximis. Tri. Fiat igitur
Quod utile in commune vos decernitis.
Oe. Iam sapis. eamus intro, & hoc negocium
(1280) Mandemus huic exotico. Dae. Tryphera praei.
Tri. Hei foetor intolerabilis. Dae. Nasum obstrue.

---

[ACTUS V.] SCAENA TERTIA. Thraso.    Cynopa.

HIc tantus est foetor putris cadaveris,
Ut in aedibus nulli queant consistere.
Subduxero me aliquantulum, & me dixero,
(1285) Qui abest, Cynopen hic foris morari, ut hac
Occasione liberer fetoribus.
Quàm iusta sunt magni Dei iudicia: Nam
Qui Lazari fastidiebat hulcera,
Iam putris omni familiae est fastidio. Ast
(1290) Ubi Lazarus? Num mortuus translatus &
Sepultus est? Malim cum eo me mortuum,
Quàm cum vorace vivere & epularier.
Malint quidem quae gesta sunt silentio
Tegi, at expedit palam indicari, quid domi
(1295) Nostrae accidit, Laemargus ut hic exstinctus est.
Clamabo & eiulabo tamquam tristior:
Heu heu tribules, res dolenda hic accidit.
Herus meus Laemargus infoeliciter
Exstinctus est. Cyn. Quid debriatus clamitat?
[p. 63]
Thr. (1300) Adest Cynopa vini onustus utribus.
Haudquaquam in usum suavè convivantium.
Cy. Quid rauce rabula inebriatus clamitas?
Thr. Nec ebrius, nec absque causa clamito:
Nam exstinctus infeliciter Laemargus est.
Cy. (1305) Exstinctus est? Th. Exstinctus est. Cyn. Quemadmodum?
Thr. Cum dapsilem laetumque se solito magis
Praeberet hospitibus, repente è turbine est
Prolata vox, quam omnes quidem tum audivimus,
Sed solus intellexit is cui facta erat,
(1310) Hunc continens sensum: Illico moriturus es,
Ut ipse paucis indicavit postea.
Subito pavet, pallet, tremit, collabitur.
Dein lectulo cum impositus esset, iliico
Duo monstra in aedes proruunt adeò horrida
(1315) Cynopa, ut atros daemones non ambigas.
Cyn. Papae. quid hoc miraculi? Thr. Audi coetera.
Diffugimus qui aderamus omnes territi.
At daemones (ut credimus) miseram animam
Quas attulere fuscinis, atrociter
(1320) E pectore evulsere, & in teterrimum
Barathrum indidêre, ad inferos ut transferant.
Postilla nusquam vidimus, sed mortuum ac
Discerptum herum depraehendimus. Cy. Pavenda sunt
Quae Thraso memoras. At quid uxor apparat*
(1325) Cum fratribus pompae sepulchrali? Thr. Nihil.
[p. 64]
Mens deficit, animus labascit, negligunt
Omnem sepulturae apparatum splendidum.
Asini sepultura videbis extrahi
Funus foras inglorium. Cy. Quis extrahet?
Thr. (1330) Is buttubatta lyricrepa & mendiculus,
Quem hera excipi mandaverat, conductus est
Ut id auferat, philippeo, quòd impii
Manente funere in aedibus, nemo audeat
Neque possiet prae maximis foetoribus
(1335) Domum ingredi. Cy. Quis audeat nostrum quoque
Domum ingredi? nisi obruto cadavere?
Thr. Sta hic paululum, videbis omnes progredi,
Saneque hero pompam exhibere splendidam, huc.

---

[ACTUS V.] SCAENA QUARTA. Oeconomus.    Daemones, cum familia, & fratribus.    Molobrus.    Diaboli 2.    Servi 2.

PRaeite porro, odore ne cadaveris,
(1340) Quem pertulimus in aedibus, teterrimo,
Etiam foris cogamur affici & infici.
Fam. Papae, papae, quae horrenda spectra denuo?
Bel. Rapiamus hoc cadaver exsecrabile,
Polo soloque pondus indignissimum.
Asth. (1345) Quo Belial? Bel. In nostrum amoenum tartarum.
Asth. Rapiamus hoc. rape Belial. Bel. Trahe Astharoth.
[p. 65]
Asth. Tollamus hinc hoc corpus exsecrabile.
Daem. Adhucne cessavêre spectra? Adhucne stat
Feretrum integrum? Oe. Feretrum integrum, neque spectra sunt.
(1350) Quo se modo vespillo proripit? Dae. Eccum, adest.
Mol. Quid numinis me in hanc tulit dementiam?
Ut hoc βδέλυγμα hinc extrahendum sumpserim,
Horrore tanto, ut iam fere exanimatus sim?
Ades puer, te operi applica, haud modo spectra sunt.
(1355) Quid hoc rei? Non amodo se torqueant
Boni viri, putore enim sunt liberi,
Quod ut animam, sic corpus atri daemones
In tartarum (velut arbitror) subtraxerint.
Usque adeo levis haec arca mortualis est.
(1360) Verum trahamus, praemium ne subtrahant.
Oe. Non fabulandi hic est locus. procedite. Mol. Hem.

---

[ACTUS V.] SCAENA QUINTA. Thraso.     Cynopa.     Oeconomus.

EN splendidam claramque pompam divitis.
Cy. Non aliter ac asinus foras eiicitur. Thr. En
Qui Lazaro locum negabat publicum,
(1365) Propria domo iam pellitur. Oe. Quos audio? Cy. Hui.
Videas licet. Oe. Servate res, mox adero. Thr. Abi.
Absentibus nunc omnibus, sine scrupulo
Eamus intro, & reliquiis ciborum, & hoc
[p. 66]
Baccho cutem curemus. Cyn. Id longe optimum.

---

[ACTUS V.] SCAENA VI. Laemargus.    Abraham.

(1370) VIdeone te, pater Abraham? Abr. Fili vides.
Lae. Num & Lazarum in sinu tuo? A. vides quoque.
Lae. Mitte obsecro, pater Abraham, ad me Lazarum, ut
Intingat extremum sui digiti in aquam, &
Linguam meam refrigeret, quia crucior in
(1375) Hoc igne flammanti miser. Abr. Reminiscere
Fili, quòd in vita tua tua commoda
Acceperis, contraque Lazarus mala.
Nunc igitur hic solatio perfruitur, &
Tu affligeris. & super omnia haec magnum chaos
(1380) Firmatur inter vos & hos, ut qui velint
Ad vos venire, non queant neque inde ad hunc
Nostrum locum conscendere. Lae. Id si pernegas,
Mittatur in domum obsecro patris mei:
Nam quinque fratres sunt mihi, quos terreat,
(1385) Ne & ipsi in hunc veniant locum cruciatuum.
Abr. Mosen habent suum & prophetas coeteros,
Quos audiant. Lae. Non Abraham. At si quispiam
Ex mortuis resurgat, illi creduant.
Abr. Si Mosen non audiunt, neque quempiam
(1390) Qui ex mortuis denuo resurgat, audient.
Te coeterum flammae manent usque in diem
Novissimum, & mecum quiescet Lazarus.

---

[p. 67]

OECONOMUS. Ad spectatores.

VOs qui adfuistis ludicris ne state, sed
(Si me audiatis) amodo neque coniugem,
(1395) Neque liberos, neque gastrimargum ab inferis
Hodie reversuros domum moramini.
Quòd horrida viri impii nece territi,
Se alio recipient vesperi, nobisque rem
Omnem domesticam relinquent usui.
(1400) Ite, atque vobis si placuimus plaudite.

FINIS.

[p. 68: blanco]

Tekstkritiek:

vs. 130 divitiis er staat: divitii?
vs. 364 quispiam er staat: quipiam
vs. 403 Daemones? er staat: Daemone?
vs. 434 en 435 staan in omgekeerde volgorde
vs. 445 is tweemaal afgedrukt
vs. 447 ontbreekt in de druk; aangevuld naar ed.-Scoeffer-1541
vóór vs. 651 en vs. 871 Ex capite. 2. er staat: Ex capite. 20.
vs. 737 en 1324 Thraso er staat: Thrase
vs. 767 meis toegevoegd metri causa
na vs. 832 De repetitio van de mendici staat na de laatste strofe.
vs. 1072 Aperite er staat: Apperite
vs. 1141 istud er staat: isthud
vs. 1235 nobis toegevoegd metri causa

• Macropedius 12 toneelstukken
• Ceneton
• Heinsius-verzameling
• Voorkeurenpagina Opleiding Nederlands

---