Pieter Langendyk (1683 - 1756): Jaap de Boer in den Schouwburg, of
boertige beschryving eener representatie van het treurspel Aran en Titus,
en het kluchtspel de Kwaê Grieten. Z.pl., ca. 1804.
In de fondslijst op p. 8 staat het kluchtig blijspel Jocrisse van 1804.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton057570 — facsimile bij Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[p. 1]

JAAP DE BOER

IN DEN

SCHOUWBURG,

OF

BOERTIGE BESCHRYVING

EENER REPRESENTATIE

VAN HET

TREURSPEL

ARAN EN TITUS,

EN HET

KLUCHTSPEL

DE KWAÊ GRIETEN.

DOOR

PIETER LANGENDYK.

Nieuwe Druk.

[Vignet: Bijenkorf met kunstenaarsattributen]

De Prys is 4 Stuivers.

Continue
[p. 2]

JAAP DE BOER

IN DEN

SCHOUWBURG.

JAAP.
Wet hoor ik, Kees, zel hier ien hoope Volk vergaêren,
Om ’t Heerschip van ongs Dorp, verstae je, te verjaeren?
KEES.
Jae, Jaepje, ’t is vry lag; eisch jy maar, by geval,
Al wat je wilt, wangt nou betaelt men niemendal:
(5) Ongs Heerschip is hiel korperael, ô seldreweeken!
Daar hoort men, by geval, het hiele Dorp van spreeken.
De Rederaikers, zel je ook, by geval, hier zien:
ô Hier zel, by geval, ien raere klucht geschiên.
Ze hebben op deuz’ plaets stellaezies laeten maeken,
(10) Daer zel je, by geval, op zien de raerste Snaeken
Van ’t hiele Dorp, hiel mooi eklied in klinkklaer goud,
In Steê ehuurd; en al de pruiken van den Schout
En ’t Heerschip, sommige mit zakjes en mit knoopen,
Die hebben ze geliend, daer zellen ze meê loopen
(15) Op die stellaezies, by geval, zo ’t zeggen is.
JAAP.
Dat zel hiel mooi zyn, Kees, dat hou ik veur gewis.
KEES.
Wel jae, zo ’t zeggen is, zo zellen ze vertoonen
Van AERON en zen Moêr.
JAAP.
                                        Dat mien ik by te woonen;
Want zie, verstae je, ik heb dat iens ezien in Steê,
(20) Mit onze Maertje, toen ik na de Kormis reê.
KEES.
Was ’t mooi Jaep?
JAAP.
                              Jae ’t was mooi, verstae je, om aan te kyken;
[p. 3]
Het Korredangsers spul mot daer de vlag veur stryken.
KEES.
Wel Jaep, vertel men dan iens, by geval, hoe ’t gaet,
Want ik ken merken dat je ’t in den grongd verstaet.
JAAP.
(25) Ik wou dat Maeretje hier ook was goeije Vaertje,
Dan zou ik ’t je allegaêr vertellen op*ien haertje:
Maer ’k zal het even wel zo goed doen als ik kan.
    Hoor: ’k kwam in Amsterdam mit ongze Maertje an,
En zag daer, by geval, ien hoope Menschen loopen,
(30) Verstae je, deur ien poort, en, vat je ’t, die was open.
Het was ien huis, zo mooi as van den Domenee,
Of dat van ongzen Schout, en weet je wat ik deê?
Ik vroeg die Mannetjes, die daer op schildwacht stongen,
Wat daer te doen was, dat de Lui mekaêr zo drongen
(35) Is, zaai ik, dat ien Kerk? Neen, zaai die, Karmenaed,
Dut is de Kommeny. Wel, zaai ik, beste Maet,
Dan zellen ze misschien hier strakjes Boêlhuis houwen,
Of zel de Vrouw, die in de Kommeny weunt, trouwen?
Neen, zaai die, ’k merk het wel, je weet niet van de zaek?
(40) Het is ien Spul, daer in gehuild wordt tot vermaek:
Ien wongder stichtlyk Spul, bekwaem om uit te leeren.
’k Vroeg of ’t zo mooi wel was, als ’t dangsen van de Beeren?
Hy lachte me wet uit, zo drae as ik dut zaai.
Ien angder zaai, wel Maet dat Spul is wongder fraai.
(45) ’k Vroeg hoe veul dat ik op de beste plek most geeven?
Hy zaai ien Gulden. ’k Docht, ik heb nog van men leven
Zo veul, verstae je, niet verkeeken in ien Spul,
Maer dut zel evenwel wet moois zyn en gien prul:
Iens weelde is ook altyd gien armoê: ’k zel ’t iens kyken,
(50) Wangt by de Boeren ben ik meê ien van de ryken.
Ik gaf twie Gulden, veur men Maeretje en veur my,
En daer meê douwdenwe nae ’t Spul toe, zy an zy:
Daer gingen we toen mit ongs gat op kussens zitten
As Burgemiesters; ’k docht om graeven noch om spitten.
[p. 4]
KEES.
(55) Wat zag je daer toen, Jaep?
JAAP.
                                                  ’k Zag by den slapperloot
Wel hongderd Juffers mit heur halve borsten bloot!
KEES.
Wat docht je toen wel, Jaep?
JAAP.
                                              Ik had wel hooren zeggen,
Dat ze in het Speulhuis ook zo vlaais op taefel leggen;
En ’k docht hier zyn we, by geval, nou in zo’n huis.
(60) Mit speulden ze op de Veêl: toen docht ik, dat ’s niet pluis,
Nou loof ik zeekerlyk zel al dat Goedje dangsen:
Maer an men zy’ zat juist ien van de Grootste Hangsen,
Die onderrechte me de zaken net van pas,
En zaak me dat ik hier niet in ien Mothuis was,
(65) Maer dat de ryke Luî nou duske mode hadden.
Ik kreeg men Maeretje toen aenstongds by de kladden,
En zaai, hael jy dan ook jou borsten voor den dag,
As deuze Juffers, wangt we zyn in ien gelag:
’k Ben op jou borsten, al zo grootsch as deuze Jonkers
(70) Op heur luî Maaisjes, en ik lach iens mit die Pronkers.
Maer Maertje wou niet.
KEES.
                                      Was daer angders niet te zien?
JAAP.
Wel jae, zo ’t zeggen was, zou daer wet raers geschiên.
    Daer hong ien zwarte doek, zo bried as de stellaezies,
Waer op ien Dofpot, stong; en ook twie Janpottazies,
(75) De ien, die Neef Teun hiet, (’k loof ’t is al ien ouwe Sangt)
Reê op ien Walvisch, mit ien Hooivork in zen hangd,
En de angder hiet Malkuur, zo as ik hoorde praeten.
Ik docht ze zellen strak die Kerels spreeken laeten,
Of kunstjes laeten doen. Mit vielen ’er terstongd
(80) Vyf Kerrikkroonen, hiel vol kaersen, nae den grond:
Daer quam ien Kaerel om die kaersen op te steeken,
[p. 5]
Puur of ’t de Koster was, en dat ze zouwen preeken;
’k Zocht nae den Preekstoel, maer die kreeg ik niet in ’t oog.
De kaersen gongen toen van zelf weêr nae om hoog,
(85) En toen de Kaerels mit de Doofpot.
KEES.
                                                                Wette zaeken!
JAAP.
Jae alles zongder hangd of vinger an te raeken.
KEES.
Was ’t Spul toen uit Jaep?
JAAP.
                                        Neen, wel Keesje bin je mal;
Toen kwam het mooi nog an, in ’t eerst was ’t niemendal;
    Daer zat ien Kaerel op ien gouwen Bolderwaegen,
(90) Zo mooi eklied, as ik nog van men levendaegen
Gien Dykgraef heb ezien of Weleboren Man:
Hy had gien paerden veur zen waegen, maer ien span
Van naekte Kaerels, die ’er hielen of ze trokken.
KEES.
Wat zaaijen die toen, Jaep?
JAAP.
                                            Ze keeken puur as Bokken,
(95) Verstae je, Keesje, maar ze sprakken niet ien woord;
En wet ze trokken Maet, de waegen wou niet voort.
KEES.
Was ’t Spul toen uit, Jaep?
JAAP.
                                          Neen. Ik zag den doek weêr vallen,
En daer meê speulden ze op de Veël weêr mit ’er allen.
Toen gong Neef Teun weêr mit zen makker nae om hoog,
(100) En ’k kreeg dien Kaerel, daer ik flus van zaaide, in ’t oog:
Dat was de Keuning, zo as ’t zeggen was, van Romen,
Die om de Kormis was in Amsterdam ekomen;
Hy zat te pryken in ien gouwen Leuningstoel,
En ’t Volk rondom zen lyf riep, met ien groot gejoel:
[p. 6]
(105) Lang Leef Jan Tronikus!
KEES.
                                                  Jaep, hiet nou zo de Keuning?
JAAP.
Wel neen; Jan Tronikus quam by hem in die weuning,
En brogt ien Joffrouw meê, dat was ien Keuningin,
’t Leek wel ien Pyngsterblom: de Keuning kreeg voort zin
In deuze Joffrouw, en ze gongen aenstongds vryen;
(110) De Keuning wou nae bed, maer dat wou zy niet lyên,
Verstae je, wangt daer was ien zwarte Moerejaen,
Daer had ze zin an, en die kwam ook op de baen,
En zette daedlyk zo’en vervaerlyk bakkes open,
Dat ’k al in ’t zin kreeg om de kit voord uit te loopen:
(105) Maer al de questie wierd ten eersten by elaaid,
De Moor, Kees raekte vry, de Keuning kreeg de Maaid;
Mit kwam ien Kaerel, van ien hiel groot Varken klaegen,
Dat hiel veul schaê deê, en toen gongen zy uit jaegen.
KEES.
Hoe groot was ’t Varken, Jaep? wet woeg het by de gis?
JAAP.
(110) Ik zag ’t niet, maer ik loof ’t ien hiel groot Varken is:
Het was, zo ’t zeggen was, ien Zwyn as twie paer Zwynen;
Zo dat men makk’lyk het gewigt zou kennen vynen:
Ik heb ien Varken, dat weegt net driehongderd pongd,
Laet dat dan twaelef zyn, dan oordeelt men gezongd.
KEES.
(115) ’k Wou an zo’n Varken wel ien half vat bier verkyken.
Maer was toen ’t Spul uit Jaep, en gongen ze toen stryken?
JAAP.
Wel neen ze toch niet Maet. Ze keeven mit men kaêr:
En, Kees, die Moerejaen, dat was ien Moordenaer;
Die maekte zo veul spul deur al zen schelmeryen,
(120) Dat ’k al in ’t zin kreeg om den smoel hem op te snyên:
D’ien smeet hy in ien put, d’aêr hong hy an ien’ boom:
Ja ’t gong ’er zo, dat ik ’er ’s nachts te met van droom.
Men stak menkaêr daer dood, as katten en as hongden,
[p. 7]
Zo dat ’er op het lest gien over end meêr stongden,
(125) Als twie of drie. Ik zaai, kom Meertje loop je best,
Wangt meuglyk worden strak de Kykers ook ekwest.
KEES.
Maer zag je niet waer dat die Moerejaen belangde?
JAAP.
Jae toch, ’k zag dat men hem toen, by geval, verbrangde.
KEES.
Dat was zen loon, Jaep. Maer toen elk zo was vermoord,
(130) Heb jy toen van van Volk daer nae niet meêr ehoord?
JAAP.
Wel jae; wangt kort daer an zag ik ze saemen dangsen,
Terwyl ’k ien Scharretje mit Maertje zat te schrangsen.
En daer nae zag ik weêr die aigen Keuningin,
Maer in een ander pak eklied as in ’t begin,
(135) Mit nog ien angder, die me nou niet in wil schieten,
En deuze wieren toen genaemd de Quaeije Grieten,
Twie booze Heksen, die heur Mannen plaegden, maer
Ze wierden in ien Wieg esmeeten, de ien dae de aêr.
En toen zo lang ewiegd, tot dat ze vroomer wieren,
(140) En daer meê maekten ze de pais weêr mit heur vieren;
Toen dangsten ze veur ’t lest noch iensjes tot besluit.
KEES.
Was ’t Spul toen uit Jaep?
JAAP.
                                        Jae, jae Keesje, toen was ’t uit.
P.L.


BERICHT.

    Daar dit Dichtstukjen van een onzer beroemste Comische
Dichters, de Heer P. LANGENDYK, ten eenemaal uitver-
kocht en niet meer te bekomen was, dacht het ons niet on-
dienstig een’ nieuwen van Drukfouten gezuiverden Druk,
op hetzelve aan te leggen; ten einde ’s mans overige Werken,
als zyn Donquichot op de Bruiloft van Kamacho, het we-
derzydsch Huwlyks-bedrog, Eneas, in zyn Zondagspak,
enz. daar mede te completeren.


[p. 8]

Bij den Uitgeever dezes H. VAN KESTEREN in de Langebrug-
steeg, te Amsteldam, zijn de volgende Tooneelstukken ge-
drukt en te bekomen.

Adelijke kolenbrander (de)st. 6.        Ligtzinnigh, en goedhartigh. st. 6.
Advocaaten (de) van Iffland14.        Loterijbriefjes (de)6.
Afscheid, Toon. voor kinderen6.        Lijfkoetzier (de Oude)7.
Antonia of de Kloostergelofte14.        Magnetismus (het)8.
Beproeving of de Jonge Echtg:6.        Middennacht6.
Beste moeder (de)6.        Moerbeziënboom (de)8.
Bediende van twee Heeren10.        Nieuwe Eeuw (de)8.
Bloedverwanten (de)12.        Norse Minaaar (de)12.
Boert. Beschr. v. Aran en Titus4.        Ongeduldige (de)8.
Botermarkt (de)6.        Oude booze Generaal (de)16.
Brave Zoon (de)8.        Parodie op Gijsbr. (boertige)4.
Célina, of het kind des geheims10.        Id. op de Alleenspr. van Gysbr.4.
Charlotte Blanford6.        Pinto of de omwenteling14.
Comedie bij geval of de gefopt.6.        Port. Michel Cervantes12.
Don Ranudo de Colibrados12.        Reizenden (de)6.
Doove, of het huis vol volk (de)10.        Repetitie van het liefh: Toon:6.
Descartes te Utrecht8.        Roland de Monglave8.
Dragonders en de Nonnen (de)8.        Roovers (de) van Schiller16.
Edele Hartstoghten (de)8.        Rosa, of de hermitagie8.
Echtscheiding (de)6.        Schijnverdienste van Iffland12.
Edelmoedige Generaal (de)10.        Schoorsteenveeger Prins (de)8.
Eduard en Rosalia12.        Slagtoffers der Verleiding10.
Eugenius Erfpr. v. Dalmatiën12.        Struikrovers van Calabriën 6.
Felix, of ’t gevonden kind8.        Tooneelspeeler (de oude)8.
Gebuuren (de)6.        Toveres Sidonia (de)12.
Gelukkige Morgen (de)6.        Verblindheid en Bedriegerij12.
Graaf van Olsbach (de)8.        Verleiding der Jeugd (de)8.
Groot Toilet (het)12.        Verlooving of hoe deed Oom12.
Gestolen Ganzen (de)6.        Verwarde schaking (de)12.
Gust. of de Zweeds. Mijnw.10.        Virtuosen of levend Testam:12.
Gevaarl. der Vertrouwelijkheid8.        Vlugt van Stanislaus, pl. 12.
Halve ring (de)12.        Vreesachtige uit vooröordeel8.
Jocrisse in een’ nieuwen dienst*8.        Vrede (de) zinnespel4.
Jérome Pointu6.        Vrouw Angot in ’t serail8.
Jonge mannen haatster (de)8.        Vrouwen list komt alle te bov.8.
Julius van Sassen12.        Vrouw met twee mannen (de)12.
Jurist en de Boer (de)8.        Wederzijdsche Proef (de)6.
Ketellapper v. Saint Flour (de)6.        Weduwe en het rijdpaard6.
Kloosterroof (de)14.        Weldadige Rechter (de)10.
Kluizenaar op Formentera (de)8.        Woestijn (de)12.
Kotzebue in Siberiën10.        Wijvengeklap (het) pl.12.
Kwade Luim, van Kotzebue14.        Zal laat worden (het)8.
Landman Rechter (de)10.        Zege der Ouderliefde (de)16.
Leer om Leer6.        Zegepr. der Vrijheidsvrinden6.
Ook alle zo oude als daaglijks uitkomende Tooneelspellen zijn
by Bovengemelden te bekomen.
Continue

Tekstkritiek:

vs. 26 op er staat: op op
Fondslijst nieuwen dienst er staat: nieuwendienst