Dieverina van Kouwenhoven: Cleopatra. Amsterdam, 1699.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton055510 — facsimile bij Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[p. 1]

DIEVERINA van KOUWENHOVENS

CLEOPATRA

TREURSPEL

MET VLIEGHWERCKEN.

[Fleuron]

t’AMSTERDAM,

By ADRIAEN VENENDAEL, Boeckverkooper in
de Molsteegh, in’t Groot Catechismus. 1669.


[p. 2: blanco]
[p. 3]

OPDRAGT
AEN
ALIDA KOUWENHOVEN.

WAerde Suster,

    Aen wien mijn ziel niet alleen door den band der maegschap onscheydlijk is gebonden: maer die daer boven haer soo lieffelijck aen d’uwe hebt verknogt, door haer van ’t begin haers levens met de teerste genegentheyt t’omhelsen. Ontfangt dees mijn eerste offerhande, die ’k voor ’t oog des stralenden Apollo eerbiedig kom vertoonen, hy salse om uwent wil met liefde onthalen, ghy die de Sanggodin met sulcken yver koestert; datse u de hand bied om op Pernas te leyden, daer ghy so moedig na tragte, van toen mijn tedre voet haer beroemde steilte begon op te klaveren: omarmt dan dese Cleopatre, niet gelijck sy door de dwaeste pragt vervoert, haer voor Isis doet aenbidden: of als toen sy den zeeghaftigen Romein door dart’le wellust verplette; neen, in dien staet sou uw’ ziel haer verfoeyen. s’Is hier dan verplet door ramp, op ramp, smorende onder ’t knagende gewisse, vol boose wanhoop, om aen de werelt te vertoonen; hoe de swaerste straf de grootste misdaden volgt. Soo banen de schranderste hersens haer eeuwe, door ’t mistreên der voorgaende te melden, een veylige weg. Dees volg-yver heeft mijn teere pen gemoedigt, om hier ’t end eens dwase liefde, gevest op egtbreuck, versopen in sporelose dartelheyt, en vervoert door heyloose hoogmoed, te doen sien. Welckers gedreun door Mavors donderen, d’aerdekloot slavelijck voor ’t trotse Rome deed buygen. Hier mee wenschen wy, dat dit ons eerste werck strecken mag, tot heyl onser vriende, en een schild waer op ons vianden, haer vergiftige pijlen, als die van Herkles op sijn leeuwshuyd mogen afstuyten. Dit hopende, blijve ick waerde Suster, na pligt der geboorte, uw onderdanige
DIEVERINA KOUWENHOVEN.
In Utrecht 1669.


[p. 4]

VOORREEDEN

tot den

INHOUD.

NA dat den grooten Pompeus, winnaer van Europa, Asia, en Africa; vlugtende voor den dapperen Julius Cesar, op de stranden van Egypten, door last van den heyloosen Tholomeus, Koningh van dat land, by wien hy een schuylplaets meende te vinden, was omgebragt: wierd sijn hooft aen Sijn zeegpralende vyand, die in Egipten quam, door sijn moorder toe gesonden: diens Edelmoedige ziel een afgrijsen van dese grouweldaed hebbende, al weenende ’t rampsalig eynde deses Helds beklaegde, en sijn verrader Tholomeus vervloeckte: die hy een vyand, en vervolgher vond van de Princesse Cleopatre sijn suster, de welke knielende om hulpe, quam smeken aen dien Vorst, die door haer schoonheyt en wreed nootlot bewoge haer door sijn gesag met haer wreeden Broeder versoende; die in sijn verblyf aldaer haest merckte, de liefde des Romeins tot de gemelde Princesse. Hy eerst qualijck vernoegd van dien Vorst over de moord van Pompeus; nam voor aen sijn haet, en vrees, den kloeckmoedigen Caesar, en sijn Suster op te offeren; dog voor gekomen van dien held, liet sijn leven aen sijn geregte wraeck, en de Kroon aen sijn Suster. Die in staet van Koningh, om onder trouw-belofte bevrugt van Caesar, wierd verlaten: waer na haer gehoorde eer, en onwettigen Soon haer tot de wraek quamen hitzen: welckes uytvoeringe belet wiert door de rampsalige moord van dien zeeghaften Vorst, die van Brutus op ’t hoge Kapitool wierd doorsteecken. Doch de gehoonde Cleopatre noch niet voldaen, ondersteunde Brutus met Geld, en Volck, teghen Marcus Antonius Rooms Burgemeester, en Octaviaen na Augustus des vermoorden neve, die hem egter na veel strijden onderbragten. Marcus Antonius [p. 5] komende in Celicien, daegde Cleopatre voor den Roomschen Stoel: om reden van haer Vyandlijke daden te geven. Sy haer onmagtig kennende, om de wreekende maght der Zegenrijcke Romeynen tegen te staen, wapende haer, om Antonius te besoeken, met haer pragt, en schoonheyt, welke Wapenen in haer grootste kragt voor den onverwinnelijken Antonius vertoont, hem voor eeuwig verwonnen. Met welken roof verrijckt, haer praghtige Schip zeegpralende te Alexandrien keerde: waer dien Held, vergetende Romen, en sijn eghte Vrouw Octavia, Suster van Augustus, een Vrouw van wond’re deughd en schoonheyd, met dese Koningin in dart’le wellust bleef leven, daer sy sijn moedig hart door haer verwaentheyt, die sich Outaers liet stigten, en als Isis aenbidden, en haer, en sijn Kinders voor Apollo, en Diana, en door d’overdaed, die de kostelijkste* Paerlen door haer keel deed swelgen, so wist te streelen, dat hy ’t dreyghen van Augustus, en den Roomschen Raed veragte, en haer dwang door een groot Heyrkragt hem uyt sijn schand te doen ontwaken. Den eersten strijd geschiede in Neptunus rijck, waer sigh de moedighe Cleopatre aen haer Veldheers sijde vond: doch vlughte in ’t heetste des Zeeslags, met hare vloot, schandelijk gevolgt van haer verliefden Antonius. Waer op Augustus haer volghde, en in Alexandrie quam besluyten, en dagelijcks bestormen, daer begind het Treurspel.


[p. 6]

Namen der Vertoonders.

GODEN.                                    MENSCHEN.

VENUS.

CUPIDO.

JUNO.

MARS.

APOLLO.

DIANA.

MERKURIUS.

JUPITER.		       
Iras.
Cleopatre.
Marcus Antonius.
Eros.
Charmione.
Priesteres.
Acetes.
Emilius
Straton.
Rodon.
Albinus.
Hooftman.
Agrippa.
Crassus.
Mecenes.
Caesar Augustus.
I Slaef.
2 Slaef.
3 Slaef.
4 Slaef.
Boer.
Alexander.
De jonge Cleopatre.
Tholomeus.
Swijgende.
Gevolgh van Roomsche en Egyptische Edelen.

        Het Spel speelt in Alexandrien, in en om’t Hof van Cleopatre.
Continue
[p. 7]

ANTONIUS

EN

CLEOPATRE

TREURSPEL.

EERSTE BEDRYF.

Iras. Cleopatre,
HOud moed, ô Koningin!
Cle.                                      Hoe, nu God Mavors donder,
    Soo dol dreund op mijn muur! en mijnen Vorst daer onder
    Ligt leid verplet helaes! ô Goôn!
Iras.                                                Bedaerd Mevrouw.
Cle. Ick soeck mijn held vergeefs, dat dompeld my in rouw.
    (5) Ach! heeft hy dan sijn Bruyd voor haer verlof verlaten
    Om ’t vyandlijck gestorm?
Iras.                                       Vorstin, de nood u ’s staten
    Dwingt hem daer toe.
Cle.                                Soo dwingt my dan mijn liefdens nood
    Om hem te volgen; kom ick tart nu self de dood,
    En ’t blixem vuur van Mars, en al sijn donderklooten,
    (10) En pijlen: met dees borst, die van de min doorschoten
    Geen wonde vreest, als sy een schild streckt voor haer Vorst.
Iras. Hou stand Mevrouw, waer heen?
Cle.                                                       Wijkt Iras, ach! ick dorst
    Om met mijn Heer en Lief, door bloed, en zilte tranen,
[p. 8]
    Een selve wegh te treên, schoons’ ons de doodt gaet banen.
    (15) De wanhoop dringht my, wijckt.
Iras.                                                         Daer is de Vorst, bedaerd.


Cleopatre. Antonius. Iras.
MYn Held, mijn Ziel, noyt was uw’ komste mijn so waerd,
Ant. Noch my uw glans, die nu doet blaken mijne leden,
    Om vol van oorlogs vuur, na ’s vyands woên te treden,
Cle. Wel aen, maer ick moet met die glans u voor gaen treên.
Ant. (20) O! toortse van mijn ziel, die door u schoone leên,
    Voor Paphus wond’re Rijck, al ’t Vorstendon doet buygen:
    Ha Phoenix uw’s geslacht, dees moet uw’ minkonst tuygen.
Cle. Voert haer dan in triomph, by u verheven eer.
    Zeeghaftig oorlogs held, die door uw’ dappre speer
    (25) Neervelde d’ Arabiers, en ’t Rijcke der Armenen:
    Wiens alverwinb’re son de Parthers heeft beschenen;
    En die by de Syriers uw’ standaerd hebt geplant;
    En oock Celicien deed buygen voor uw’ hand;
    Die Brutus hebt gestraft, tot Romaas hoogste pralen,
    (30) En soo op u gehecht de roemb’re helde stralen:
    Die Cesars wond’ren arm deed schitt’ren op sijn swaerd.
    Soo dan dees grooten dagh my met u maeckt vermaerd,
    Sal ick deelachtigh zijn aen al die lauwer bladen.
    Verhoort dit mijn gesmeeck, ô Vorst! geeft dees genade
    (35) Aen een slavin der liefde, ach! leydt haer mee ten strijd.
Ant. Houd op mijn Vrouw, ick sweer soo ghy ’t gevecht niet mijd,
[p. 9]
    Dat ick self voor u oog verpletten sal mijn ziele.
    Vaer wel dan, ’k moet ten strijd, eer dat wy door ’t verniele
    Uw’s muuren t’saem vergaen.*
Cle.                                             ’k Verlaet u niet mijn Vorst:
    (40) Ick heb des werelts last soo langh met u getorst.
Ant. Ghy moet, mijn Koningin, ghy moet uw’ Vorst verlaten,
    De Vrouwen past het huys, de man past d’oorloghsstaten.
Cle. Ik vreesde ’t krijgs-woên niet, self op de woeste zee.
    De liefde weckt een moedt die rotsen splijt ontwee:
Ant. (45) Ghy deed, ’t is waer, mijn Lief, den Godt Neptunus velden,
    Van uwe liefdes brand, en dapp’re moet wel melden,*
    Een roem die al de eer der Amasone tart:
    Wanneer Augustus daer ons toonde d’eerste smart
    Van desen krijg: maer ach! de min quam’t u benijden,
    (50) Hy won de hooghste lof in dat verwoede strijden:
    Door ’t roven van mijn hert, ’t welck blaeckte in de gloet
    Van Mars: tot dat het sag door ’t vallen van uw’ moet,
    De zegekrans, verplet, die ’k soo lang had gedragen.
Cle. ’t Is waer mijn waerden Held, dat toen mijn moet verslagen,
    (55) Door liefd’, en vrees, uw’ Vloot verliet in ’t grooste woên;
    Na dat ick wist, dat uwe liefde u sou behoên
    In my te volgen: maer, nu sweer ick by de stranden
    Van ’t nare sticx, ick sal door ’t stael mijn hart aanranden
    Eer dat ick u verlaet.


Eros. Antonius. Cleopatre.
D                                Oorlugste Heer, en Vrouw,
    (60) Augustus fel gestorm steld heel de Stad in rouw:
[p. 10]
    Hy donderd op de muur, dat al haer toornen kraken:
    Soo dat de wedergalm, veel huysen roofd van daken.
    Dit maeckt self ’t krijghsvolck soo verbaest, dat hare pligt,
    Door het gesag haers Vorst moet worden uytgerigt.
Ant. (65) Vaer wel dan mijn Heldin, ick ga uw’ muur beschutten.
    Daer d’Oversten verschuyld, sal ’t heyr geen vyand stutten.
Cle. O wreeden rover! laet gy my hier zieloos staen?
Ant. Roof ick uw’ ziel? de mijn sal in haer plaetse gaen:
    Wijl d’uw’ op eer verhit, vol moedt my ’t spoor sal banen,
    (70) Waer door ick keer vercierd, met zegenrijke vanen
    Vol adelaers besaeid, de Keiserlicke pragt.
Cle. Acht sy mijn smeecken, ach! ick bid sy ’t al veragt,
    En u mijn pragt, en schat bewaerd.
Ant.                                                     Sy veild mijn wegen.
    Vaer wel mijn ziels godin.
Cle.                                       Moet het dan zijn? den zegen
    (75) Der Goôn brenght u weerom, besprengt met viands bloed.
Ant. U wensch versterckt mijn hart met een onwinb’re moed.
    Kom Eros, volght u Heer tot midden in het woeden.
Cle. ’k Beswijck, ô! Iras komt my voor het vallen hoeden.
Iras. Mevrouw steld u gerust, en smeeckt de hulp der Goôn.
Cle. (80) Mijn Vorst is weg!
Iras.                                     Die gaet nu strijden voor uw’ kroon:
Cle. Antonius! gy hebt mijn ziel met u gedragen.
    Wat sal nu ’t levens ligt, van dit mijn lichaem schragen?


[p. 11]

Charmione. Cleopatre. Iras. Priesters.
GEliefd de Koningin nu d’offerhand bereyd;
    Siet hier de Priesters, door u gebod geleyd,
    (85) Belaen met offer-vuur, en reucken die verspreyden.
Cle. Ja helpt haer vaerdig hier het outaer toebereyden.
    En gy mijn Iras, kom beklaegd met my de tijd
    Mijn’s rampen, ghy die vaeck u met mijn hebt verblijd.
Iras. O Koninglicke Vrouw! hoe smelt gy dus in tranen?
Cle. (90) Helaes! mijn wreede lot gaet my dees wegen banen,
    Wijl ’t al de mijne druckt. Self mijn alwaerde pand,
    Den Keyserlicken Soon, geteeld in ’t d’egten band,
    Die d’aldergrootsten, en ontrousten aller Vorsten
    Verbroocken heeft (’t welk mijn wel streng na wraek deed dorsten:
    (95) Maer niet benam de liefde, een ’s moeders tot haer soon)
    Een Prins, die waerdig was sijn ’s vaders groote kroon
    Te dragen op het hooft, die moet als balling swerven,
    Voor die de plaets bekleed, die hy alleen most erven.
    O Caesar! ghy die hebt uw’ woonplaets by de Goôn:
    (100) Beschermd nu in sijn vlugt, uw’ waerd’, en grooten soon.
    Mijn hart voorseyd my dat hy eeuwig is verdwenen.
    Ach! ’t is geen lafheid, om dees sware ramp te wenen.
Priest. ’t Is alles nu bereyd doorlugste Koningin:
    Buygd u eerbiedig voor de schoone min-godin.
    (105) De smoock van ’t outaer stijgt reeds boven door de wolcken:
    Wild ’t innerlijck u ’s hart al biddende vertolcken.
Cle. Ick kniel met hart, en ziel, in desen diepen noot.
Priest. Die soo de Godtheyd eerd blijft noyt van hulp ontbloot.
Cle. O harte Koningin! ô Voester-vrouw der liefde!
    (110) Die door uw’ lieven soon, de ziels met min doorgriefde
[p. 12]
    Van my, en mijnen Vorst: en soo vast samen band,
    Dat onse egte koets tart alle onheils brand.
    Wijl hy is uit u bloet, die mijne ziel doet blaken:
    Soo weerd om hem ’t verderf, van Alexanders daken,
    (115) Ach smeeckt den krijghs-God, dat hy hier sijn woên verlaet:
    Bekoord hem door een lonck, tot heil van desen staet,
    En tot uw’ godheyds roem: vleid hem door honigh woorden,
    En strengeld hem, met uw’ alboeyelijcke koorden
    Van liefde en minne vast. Soo word de twist geboeid,
    (120) Alwaer de liefde heerst, de vrede haest weder bloeid.
Pri. Vorstin gy hebt voldaen, de vlam houd op van blaken.
    De Vrouw van Paphos moet u met veel heil genaken.
    Geeft my verlof, dat ick na mijne tempel keer.
Cle. De Godheyd die geleid’ u veyliglijck daer weer.
    (125) Mijn hart vlieght by mijn held aen mijn bestormde wallen:
    Och dochters! mogt een slag my nevens hem doen vallen,
    Kom gaen wy daer ick staeg verneem hoe ’t met hem gaet.
Iras. De liefde een uurwerck lijckt dat nimmer stil en staet.


Hier moet Venus en Kupido van boven komen.

Venus. Kupido.
MYn Soon, wat geur van lieffelijcke smooken*
    (130) Doet ons Egyptes Vrouw hier stadig stooken?
    Diens hoogmoed spot met d’outaers aller Goôn:
    En d’onse vierd soo yverig, dat ’s haer kroon
    Hoe sy die mind sou om dien dienst veragten.
    Laet ons dan haer oock bystaen, met ons kragten:
    (135) En met haer lief, gesproten uyt ons bloed,
    Behoede voor de dood. Schoon ’t nootlot spoed,
    Om haren staet voor Caesar t’onderdrucken.
[p. 13]
    Op dat ons stam heel d’aerd tart in gelucken.
    Sy kennen door ons leven in een rust,
    (140) Die al de staetsugt in haer zieltjes blust.
Kup. Wel aen Mevrou, wat is hier toe van nooden?
Venus. Dat gy gaet streelen door u vuur, dat Gooden
    Buigd voor uw’ troon, God Mars, tot hy verlaet,
    Om my ’t Roomsch heir in weereloose staet.
Kup. (145) Wel toefd dan hier, ick sal met hem voort keeren.
Venus. Gaet heen, ick sie vrouw Juno wiens begeeren:
    My sal weerstreven, strijckt hier uit de lugt.


Venus. Juno.
WElkom Vorstin des hemels, wat gerugt
    Heeft u beweegt: om ’t starre dack vol stralen
    (150) Te laten voor Egiptes gulde zalen.
Juno. Ick kom tot straf van ’t geil Egypten-lant,
    Dat sig soo lang heeft tegen my gekant.
    Mijn Godheid is door haer Vorstin vertreden;
    Toen sy den Roomschen held heeft ’t hart bestreden,
    (155) Door listig vleyen, overdaed, en pragt,
    Waer door sy hem van sijne egt-eed bragt:
    Maer nu sal ick dat dart’le paer doen voelen:
    Dat Juno komt in bloed haer smaed af spoelen.
Venus. Hoe is Jupijns gemael dus wreed van sin,
    (160) Op die maer sijn gehoorsaem aen de min?
    De Godheid past medogend voor de menschen.
    Wat doet u hier na wraeck soo woedend wenschen?
Juno. Weer gy dan niet dat dese wraeck u zaet,
    Het spoor moet banen tot den hoogsten staet?
Venus. (165) Ja ’k wil daer toe de staten graeg doen sneven,
    Van hem die uyt mijn bloed oock kreeg het leven.
Juno. Dat blust die niet, het stael of het fenijn,
    Moet hem de hel eerst off’ren door veel pijn.
Venus. ’k Sweer ick hem nog sal hoede voor die stranden,
    (170) Betemt uw’ wraeck, houd op in haet te branden.
[p. 14]
Juno. Hoe! sou nu Juno ’s Hemels Koningin,
    Hier swigten, voor vrouw Venus wufte sin,*
    Die stadig draeyd gelijck de losse winden?
    Neen ick sal haest tot uwer spijt verslinden,
    (175) ’t Vervloeckte paer, van menschen, en van Goon.
Venus. Mijn Soon, wiens magt tart d’opper-Gode troon,
    Sal met mijn stutten al u reed’loos woeden.
Juno. Wel aen, siet toe of gy haer kent behoeden.
    Gy sult eer lang sien wat mijn magt vermag.
Venus. (180) En gy hoe wijd’ dat uitstreckt mijn gesag.


Kupido. Mars. Venus.
VRouw Moeder, siet den God die ’t al doet branden
    In ’t dolste vuur, kost door sijn stael mijn banden
    Niet keeren, self in ’t midden van sijn woên.
Mars. Door uwen Soon kom ick my tot u spoên,
    (185) Godin wiens luyster self Apol doet swigten.
    Hoe komt hier d’aerd te sien dees helle ligten:
    Die Mavors rijck vernielen door haer brand?
Venus. Seegaftig God, die ’t stael vest in de hand
    Der helden: ick kom hier om u te smeeken,
    (190) Dat gy de rust u stael hier op doet steeken.
    Ey staeckt het woen dat ’t Roomsche heir vermoeyd:
    En gaet met my, terwijl de rust haer boeyd
    U wat vermaecken. Laet mijn Soon u leyden
    Na Paphos Hof, daer u daer toe verbeyden
    (195) De soeste lusten eygen aen mijn troon.
Mars. Mavors Voogdes, wiens magtige geboon*
    Het stael verbreken, en de fiere leeuwen
    En ’t vlugtig hart, van hare kragt doen schreeuwen,
    Door ’t woeste bosch. Uw’ wil mijn moet beheerd.
    (200) Mijn dol gedreig is in gesmeeck verkeerd,
    ’k Ben hier gereed te laten al het woeden,
    En wil mijn daer ’t uw’ wil beliefd voort spoeden.
[p. 15]
    De schoonheyds strael, wind vuur, en stael, door kragt:
    Dat blijckt aen Mars die hier swigt voor uw’ magt.
Venus. (205) Kom dan mijn Soon, stijgt op mijn minnewagen,
    En gaet dees God, na ’t weelig Paphos dragen:
    Ick volg u spoor, wagt daer een kleene tijd.
Mars. Mevrouw u schoon gesigt het al verblijd.*


Cleopatre. Iras.
DE schrick die volght my waer dat my de voeten dragen,
    (210) Uytbulderend voor mijn oor, uw’ Vorst die is verslagen:
    De wanhoop eyst uw Ziel.
Iras.                                       Omhelst ’t geduld Mevrouw:
    Soo sal ’t u door de hoop, verlichten van dees rouw.
Cle. Ach! waer ’s de hoop die my de ramp sou doen verlaten?
Iras. Sy praeld om haest de rust te wagten in uw staten.
Cle. (215) Helaes sy is lang dood voor die soo lieve rust.
    Egipten is te swack, wat maeckt nu ’t vuur geblust,
    Daer door de staetsucht, en de nijd haer komt verteere?
    Waer sijn de Vorsten nu, die mijnen waerden Heere
    Aensagen als de Son van haer verheven staet?
    (220) Ach! die ontrouwe vliên: nu hem ’t geluck verlaet,
    Na die het nu omhelst, tot schrick van hare eeden,
    Soo plegtelijck wel eer gedaen, en nu vertreden
    Tot ’t eeuwiglijck verderf, van die des werelts kroon
    Soo moedig torste. Ach! waer is sijn glansch gevloôn,
    (225) Die ’t Oost, en West, en Zuyd, en Noord, soo heeft bescheenen,
    Dat al der helden roem, in ’t duyster is verdweenen
    Voor hare stralen. Soo verplet de Son een roos,
    Als sy het oog verruckt, door ’t streelende gebloos,
    Uyt vreese dat sy al haer luysters sal verdoven.
    (230) Gelijck God Mars, nu al de wond’re roem komt roven
    Van mijnen held, ach! ach waer of sijn ziel nu sweeft?
    Is sy ter Hel, soo heb ick veel te lang geleeft.


[p. 16]

Charmione. Cleopatre. Iras.
VOrstin.
Cle.           O! Charmion is mijnen held gebleven?
Charm. Neen, neen Mevrouw, geluck, de Vorst is nog in ’t leven,
    (235) En komt Zeegpralend van den Vyand. Ey schept moet:
    Op dat gy vol van liefde, al juychende hem begroet.
Cle. O vreugd! mijn wanhoop vlied, voort ’t geen gy hier komt melden
Iras. Vorstin siet daer de Vorst, in ’t midden van sijn helden.


Cleopatre. Antonius. Iras. Charmione.
WEest wellekom mijn Son, waer voor de nevel swigt
    (240) Waer in mijn ziele dwaeld. Den Hemel had geen ligt,
    Voor my, soo lang de vrees my om u nood deed treuren:
    Het scheen al oogenblick dat d’aerd begost te scheuren,
    Wanneer ick aen u dagt, op ’s vyands storm geweld.
    Ick riep staeg tot mijn borst, gaet keerd van uwen held
    (245) De schigten die rondom sijn waerde leden krielen:
    En offerd u soo, voor sijn waerde, en groote ziele
    Voor Plutoos nare troon. Maer nu danck ik de Goôn,
    Die u bewaerden, ô! mijn steunsel, rijck, en kroon.
    Maer hoe zeeghaftigh Vorst, hoe komt soo haest geweeken,
    (250) Het trotse Roomsche volck? dat ick u hier mag spreeken
    Eer my die hoop bescheen.
Ant.                                         Soet leven van het mijn
    Ick sweer uw’ minne ramp, vol vrees, en suiv’re pijn,
    Ontsteld my meer als strax de woedende vianden
    Mijn harte deên, dat sy met doods geweer aenranden.
[p. 17]
    (255) Hoort dan hoe ick voer: soo haest ick aen uw’ muur
    Genaeckte, trof mijn reuk, het Solfer, Peck, en Vuur,
    Waer door den vyant ’t al socht onder puun te delgen.
    ’k Vond al u Volck daer reeds voor buygen: als de telgen
    Een ’s Booms door ’t woèn der wind. Maer ick trat haest voor
    (260) Met mijne helden, waer door ons voort op het spoor
    De blooste volgden, soo beklommen haest de transe
    Der toornen, die uw’ muur verstrecken starke schanse:
    Waer uyt men ’t wreedste, daer natuur haer kunst in sloot,
    Wierp in haer Oorlogstuyg: die toen de magt der dood
    (265) Quam tarten, in te stout de muuren te beklimmen,
    Was in een oogenblick in het getal der schimmen.
    Maer als eer het serpent, dat Herkules bestree,
    Als het een Hooft verloor, kreeg seeven in de stee:
    So groeyde ’s vyands magt, in spijt van ons verweeren;
    (270) Doch na een korten tijt sagh men haer haestig keeren
    Door d’ Overstens bevel: soo trocken sy dan af,
    Na dat een groot* getal bleef eygen aen het graf.
Cle. Ach! hadden sy toen maer Egypten heel verlaten:
    Soo sou de soete rust nu bloeyen in mijn staten.
Ant. (275) Hier toe mijn waerde Vrouw wil dit mijn moedig swaerd,
    Gaen maken door haer vlugt dees grooten dag vermaerd.
Cle. Mijn overwinnaer! ach wilt ghy mijn ziel weer wagen?
Ant. Een Prins die zegen soekt laet noyt sijn Volck vertragen.
Cle. De bange vrees, vol schrick, plet een verliefde Vrouw.
Ant. (280) Waer is uw moed Vorstin, die past geen laffen rouw.
Cle. Helaes! de liefde doet die uyt dees boesem vlugten.
Ant. Mijn schoone Koningin, ey staeckt dees droeve suchten.
    De tijd die roept my, daer ick voor mijn volck berey.
Cle. Ick sal in ’s Vyands oog, mijn Vorst u doen geley
[p. 18]
    (285) Met ’t lighaem: maer de ziel en sal u niet begeven;
    Maer midden in de moord, gestadig om u sweven
    Tot dat sy met u sterft: of stijgt ter eere troon.
    Maer hoe mijn groten Held, en hope van mijn Kroon.
    Gy komt naeu uyt den strijd met u vermoeyde leden.
    (290) Woud gy so daed’lijck weer den Vyand tegen treden*?
    Neen, neen, ick moet u eerst, op ’t Vorst’lijk ledekant
    Doen rusten.
Ant.                 Wel mijn Son, mijn wil staet in uw’ hant.
Continue

TWEEDE BEDRYF.

Hier moet Apollo en Diana in een beslote Wolck van boven komen.
Apollo. Diana.
MYn Suster, hier most onse reis sich staken:
    Hier slaet men ’t oog op die vervloeckte daken:
    (295) Daer dartelheyt, en wellust, heerst den troon,
    En d’opgeblasen pracht, neemt d’eer der Goôn.
Diana. So quamen wy, om ’s moeders smaed te wreeken,
    Op Thebens burcht op haer versoeck gestreeken:
    Om Pelops Suster, met haer dwase moet
    (300) Te smooren in haer waerde kinders bloed.
Apollo. Wy hebben hier wel grooter smaed geleden:
    Doch soo lang als ons Vyands sijn bestreden,
    Met ramp, op ramp, hield onse wraeck sich stil:
    Maer nu de Mingodin, toond dat haer wil
    (305) Genegen is, om haer van straf te vryden:
    Soo hist de wraeck ons armen op tot strijden.
Diana. Nu Mars alree door haren dart’len Soon
    Ontmacht, gebracht is, in haer weeldes troon,
    En daer heel los, in ongebonde lusten
    (310) Het Krijgs-geschrey in ledicheyt laet rusten:
    So mocht daer wel een Vreede uyt ontstaen,
    Voor die wy reeds al sagen t’ ondergaen,
Apollo. Ha! desen hoon en staet ons niet te lijden.
[p. 19]
    Ons bogen die gereed staen om te strijden,
    (315) En sijn noch niet verminderd van haer kracht,
    Die eer Niobes trots heeft onderbracht.
    Kom laet ons dan de Goddeloose salen,
    Daer van doen dreunen, en daer die op pralen,
    Haer nieuwen Phebus in den Helschen grond
    (320) Daer door gaen senden, met de wreeste wond.
Dian. ’k Sweer haer Diaen sal ook geen schoonheyt baten:
    Als ick haer doe de teere ziel verlaten
    In ’s Moeders schoot, die op haer nare graf
    De staet van Isis dan sal leggen af:
    (325) Door haer getraen. Apol. Hou, hier komt treden
    Den Dondergods gemael: laet ons bekleden,
    Met onse wraeck haer Goddelijcke sy:
    Terwijl sy mee gehoond, gelijck als wy,
    Met ons oock saem hier na een wit komt doelen.


Apollo. Juno. Diana.
    (330) GOdin der Gode, hoe kan soo verkoelen
    Uw’ gramschap, die soo lang hier is getart?
    Dat gy vertoeft te dompelen in smart,
    Het paer, dat na het breeken uwer Wetten,
    Met quaed, op quaed, so God’loos sich ging smetten.
    (335) Lijd niet dat Venus dan uw’ wraeck belaegd:
    Gy die de Kroon van al de Goden draegd,
    Saturnus kind, en Jupijns gemalinne;
    Suster van Neptuun, en Pluto, Vorstinne
    Des Hemels, gy moet wreeken onse smaed,
    (340) Aen die haer kinders pronckt met onse staet.
    Smoord d’ Echtverbrekers in haer ongelucken;
    En helpt ons hoon met d’ u, soo nederdrucken.
    Verheft uw’ hand, Godin ’t is meer als tijd,
    Dat gy uw’ macht hier toond tot Venus spijt.
Juno. (345) ô Werelts licht, en kuysheyts hoederesse,
    Weest maer gerust, ick salde vlam haest lesse
    Der Godloosheyt, die hier in top gesticht
[p. 20]
    Aen ’t overspel heeft Outaers op gericht.
    ’t Is waer, de Mingodin heeft door haer streeken
    (350) God Mars verlockt: maer ick heb wat besteeken,
    Dat haest sal spotten met haer list, en kragt.
    ’k Heb mijn Bodin gesonden daer de nagt
    Cierd Plutoos Rijck: om hier ter plaets te dagen
    ’t Gerugt dat in de leugens schept behagen:
    (355) Op dat het voort het volck vol onverstant
    Inblasen sou, hoe dat sich heeft verpant
    Haer Vrouw aen Caesar, die ’t gestroom deed staken:
    Wijl hy maer soeckt Antonius, tot wrake
    Sijn ’s Susters hoôn. ’k Heb oock door haer gedaegd
    (360) Een van de slaepgods volck, dat d’aerd belaegd
    Door droomen: op dat die de Vorst sou quellen,
    Nu dat hem gaet de laetste slaep versellen,
    In dit Paleys, op ’t Purp’re ledekant:
    Daer hy in schijn werd vrees’lijck aengerand,
    (365) Van sijn Octavia, die groote Vrouwe
    Die hem verwijten gaet al sijn ontrouwe,
    En dreygen dat Egyptes Koningin,
    Hem doemt ter dood: voor sijn getrouwe min.
    Wat na dees droom uitwercken de geruchten
    (370) Verneemt men haest.
Diaen.                                   Godin daer ’s niet te duchten,
    Dat hy dat pack sal weeren van sijn neck.
Juno. Na dit bestel wist ick eerst het vertreck
    Van Mavors uyt het Heyr sijn ’s gunstgenooten:
    Dies ick om Venus listen om te stooten,
    (375) Mijn trouwe Iras, voort ging senden, om
    Den schrand’ren Merkuur; (die vaeck de rom)
    Van Mars verplet: om dees verheve muuren
    Door sijne list, (in spijt van Mavors vuuren)
    Te buygen voor Augustus dapp’re hand:
    (380) Soo dat men daer den Adelaer geplant
    Siet op het steil, tot schrick, van mijn vyanden,
    Die om de lust verbreken d’Echte banden.
[p. 21]
Diaen. De zege is door u, voor ons bereid:
Juno. ’k Sie daer twee Hopluy die ’t gerucht licht leyt:
    (385) Om haren Vorst te raden sich te hoeden.
Apol. ’k Verlang hoe hy daer na sal sijn te moede.
Juno. Soo laet ons sien de wercken mijner macht.
    Terwijl ons Godheyt haer gesicht niet acht.


Juno. Apollo. Diana.
    Acetes. Emilius.
    ’t IS alles nu vol moet, het Heyr is al aen ’t trecken:
    (390) Emilius ’t is tijd, dat gy de Vorst gaet wecken:
    Want d’ eerste vyerigheyt des Volcks dient niet verkoeld.
Emil. Houd op, wy weten wel waer na uw’ loosheyt doeld:
    Verrader, swicht gy niet? nu self de straets geruchten
    Al ’s Vorsten Volck beweeghd, om ’t wreede lot te suchten
    (395) Van haer Manhaften Heer. Ontsinnige Vorstin!
    Verraed gy dus, die om uw’ overdart’le min,
    Sijn schoon en echte Vrouw, en Keyserlijcke staten,
    Tot schand sijns hooge naem, vrywillig heeft verlaten.
Acet. Ha gy verwoede! swijgt, eer dit getergde stael
    (400) Uw’ dolle tong ontlast, van haer heyloose tael.
    Gy ons doorluchste Vrouw, so goddeloos te schelden?
    O snood gedrogt! sa, sa, uw’ dood mijn trou moet melden.


Juno. Apollo. Diana.
    Eros. Antonius. Acetes. Emilius.
MYn Heer, wat jaegd u dus? wat maeckt u soo versaegd?
Ant. ô Droom! ô wreeden droom! die my de ziele knaegd.
    (405) Ach mijn Octavia! dreigd vry mijn trouwloosheden,
    Mijn Bruyd, vol glans, en deugd, ick wil uw’ sy bekleden:
[p. 22]
    Kom mijn Romeinsche Vrou. Neen, mijn Cleopatra
    ’k Omhels uw’ schoone leên, verstoot gy my? gena,
    Genade mijn Godin, ick sal u eeuwig minnen:
Eros. (410) Bedaerd ô deftig Vorst, dit rasen krenkt uw sinnen.
Ant. Ghy weet wel Eros dat haer Schip my heeft ontmand:
    Door Goddelijcke pracht, en schoonheyts offerhand,
    Die Venus self my bood: om soo mijn ziel te roven.
    Wat komt Octavia my dan noch straf beloven?
    (415) Mijn oor is blind daer voor, en als mijn oog verdooft:
    Door schoonheyt, en door Geest, van die mijn hartje rooft.
    Door ’t blixemen haer ’s brands, en ’t drucken van die lịpjes.
    Die mijne ziel erkend, voor lieve Nectar klipjes,
    Daer op sy ademloos, voor eeuwig blijft gestrand.
    (420) ô Keyserlijcke Vrouw! wijck, wijck dan, want dees brand.
Eros. Hou Heer, denkt om u eer door ’t wack’re stael te rechten.
Ant. ’k Moet Vorst, Odavia send hondert duysent knechten
    Tot mijnen dienst. Volgt my, kom ’t geld der Parthen land.
    Wat segt gy van mijn eer? s’ is aen een Son verpand,
    (425) Diens goude stralen, al de glans, en pracht van Romen
    Verduysteren, wech vliet dan dreigster door de droomen.
    Al seyd der Roomschen Raed, verlaet ghy sulck een Vrouw.
    Sy kent mijn Isis niet de heerster van mijn trouw.
Eros. Ach! Heer waer ’s u verstant? hoe kan dat licht so smooren?
Ant. (430) Waer ben ick vrienden? ach mijn sinnen sijn verlooren!
Emil. Weest maer wat stil mijn Heer, uw brein dat is ontsteld.
Ant. Een droom, een wreeden droom, die doet mijn ziel geweld.
Emil. Ach ongeluckigh Held! hoe swaer druckt mijn u lijden.
Ant. Mijn trouwe Emilius, kom laet ons maer gaen strijden,
[p. 23]
    (435) En vellen al mijn ramp op eenen dach ter neer.
    Langt my mijn wapens maer, sa Eros.
Emil.                                                       Ach mijn Heer!
    Uw wapens sijn onnut, gy zijt al overwonnen,
    U trouw werd hier vertreen: verraed heeft al begonnen:
    Om door haer zegeprael te stooten van den troon,
    (440) En voeren in triomph, u Vorstelijck persoon.
    Rampsalig Vorst! helaes wat sal ick meerder melden!
    Ick sterf met u hoe ’t gaet, ô roem voor alle helden!
Ant. Wat ’s dit Emilius? hoe roerd gy mijn gemoet?
    Helaes! wat voor verraed, verkoopt mijn ziel en bloet?
Emil. (445) Heel ’t Hof dat is in roer, de straten vol geruchten
    ’t Egiptische gejuyg, baerd veel Romeinsche suchten:
    Om dat de schelle faem uytschreeut, Egiptes Vrouw
    Heeft aen Antonius verbrooken hare trouw!
    En tot haer Rijcx behoud Augustus min verkooren.
Ant. (450) Hoe valt den Hemel dan? of sijn sy dol gebooren
    Die dat uytschreeuwen?
Emil.                                 Neen, men roept tot vaster blijck,
    Dat Caesar al besit de Rijcksstaf van dit Rijck.
Ant. Sou dan den Donder en den Blixem dit verdragen?
    O Goôn mijn Vrouw, mijn lief, mijn wellust, diens behagen
    (455) In my allenig rust; die aen haer Heer, en Vorst
    Gehecht is met haer ziel; die mijn verliefde borst
    Met vlammen heeft gequeekt, die ’t ingewand deên* blaken
    In haer vergodde min, die ’k streelende op haer kaken
    Vaeck weer deed gloeyen, als het slickerend robijn,
    (460) Sou die my dan verraên? neen, neen, haer sonneschijn
    Bestraeld my als een blom, die stadig na haer keere
    Haer overgroot gemoet acht meer des liefdes eere:
    Als duysent krone: maer het rijk schreeut haer verraed
    Volmondig uit, ach mijn Emilius!
Emil.                                                 U staet
    (465) O droeven Vorst! eyst goeden raed, eer ’t leven
[p. 24]
    Van u, door ’s Vyands list, tot onsen druck gaet sneven.
    Daer is geen twijf’len aen, u hoôn is vast gesteld.
    Ach! sorgt voor u en ons roemruchtig Oorlogs-held.
Ant. Is daer geen twijf’len aen? berst aerde, wild dan scheuren,
    (470) Kom Pluto maeckt mijn plaets: of ick sal uwe deuren
    Oprammen met mijn knods. Heeft my mijn Vrouw verraên:
    Soo wraeck ick ’t Hemels licht, daer sy ’t voor heeft bestaên,
    De Hel alleen moet dees verlate ziel bedecken.
Emil. Waeck op, ô Vorst! ey wild van dese plaets vertrecken,
    (475) Daer u ontrouwe vast na toe wend hare treen.
Ant. Hoe kan ick vluchten? ach! ick sie de schoone leên,
    Diens soet omhelsen my, mijn trouw, en eer deên haten,


Juno. Apollo. Diana.
    Cleopatre. Antonius. Acetes. Emilius. Straton.
    Eros. Egiptische Edele.
WAt doet mijn waerde Vorst sijn rustplaets dus verlaten,
    Eer mijn verliefde hand sijn lichten heeft ontdeckt?
    (480) Om hem te leyden, daer hy Mars ter strijd opweckt:
    En soo des werelts kroon te vesten op sijn haren.
Ant. Siet daer de schoonste mond, in veynsery ervaren.
Cle. Wat is dit? goede Goôn! mijn Vorst, kent gy my niet?
    Mijn leven, sijt gy’t self, die voor uw Vrouwe vliet?
    (485) Wat’s dit? is ’t u bewust, so meld het my mijn Heeren,
    Wat dat hier gaens mag sijn?
Ant.                                           Ey wil van hier maer keeren,
    U listen sijn te niet.
Cle.                             Mijn ziel, mijn eygen hart:
[p. 25]
    Wat heeft u groot gemoet in reed’loosheyt verwart?
    Waer wend gy u gesicht, vol glinsterende stralen?
    (490) Ontroofd gy my dat licht, soo moet ick neder dalen
    In d’eeuw’ge duysternis. Verveeld mijn by sijn u?
    Wat is de reên mijn Vorst? ach! ick gevoele nu
    Een noyt bekende smart; spreeckt, wilt mijn misdaed uyten.
    Kan dan al mijn ghesmeeck, u wreed hart niet ontsluyten:
    (495) So sal ’t mijn dood wel haest ontsluyten: indien ’t noch
    Niet heel versteend en is.
Ant.                                      Trouwloose! u bedroch
    Is aen mijn oor ontdeckt, wijckt, wild mijn niet genaken:
    Of ’k sal op u geveyns, een vloed van last’ren braken.
    Gaet heen, lief koost dien Held die na mijn bloed al dorst.
    (500) Speeld met u loose tong, by dien Romeinschen Vorst.
Cle. Neen, neen, ontsinden Prins, wilt voor my niet verbergen,
    Al wat mijn trouwe ziel tot in der dood kan tergen,
    Dit is de laeste slagh, die my noch treffen kost;
    Dit sal s’ oock sijn, die my van alle ramp verlost.
    (505) Ick soeck dan hier geen rust, want die is niet te vinden,
    Daer Goôn en menschen my saem trachten te verslinden.
    Maer ’k wensch dat na mijn dood, mijn naem mach sijn bevrijd
    Van trouwloosheyt. ô Vorst! het schijnt de minnenijd
    Beheerst uw waerde Borst: hoe heeft ser plaets genomen?
    (510) Ick sweer u by ons liefde, en by dees bracke stroomen,
    By onse vruchten, eer de zegels onser Trouw,
    Dat gy de duysterheyt verlicht! van dees mijn rouw.
    Spreeckt op dan deftigh Vorst, gy kent dit niet ontvluchten.
    Een wel gegronde reên, voor d’uytspraeck noyt gaet duchten.
[p. 26]
Ant. (515) ô Ziele rovers! ô honigrate tong!
    Die met uw’ list soo vaeck het binnenste doordrong
    Van mijn rampsalig hart. Wat wilt gy van my weten:
    Dat gy om Caesars staet, uw’ trouwe gaet vergeten?
    Vergeeft ’t mijn wanhoop, dat sy ’t u so wreed verweet,
    (520) Gy hebt aen sijn geluck uw’ gunst seer wel besteed:
    Nu ’t mijn gans is verplet, door uw’ zeeghaste lusten,
    Die al mijn moedig vuur, door geyle vlamme blusten,
    En triumpheerde van mijn ziel, en staet, en eer.
    Maer nu walgt haer die zeeg; sy soeken grooter Heer,
    (525) In die, die door mijn val alleen nu wacht de kroone
    Der gantscher aerd om hem op ’t Kappitool te tonen,
    Als meester van ’t groot rond. ’t Is tijt dan dat ick wijk,
    En voor soo ’n helle glans, ten duyster grave strijk.
    Egipten vol van pracht, en mijn gewonne kroone,
    (530) Die ’k offerde aen u voet, en maekten saem geen trone
    Die waerdig was u treen:’t roemdragend Room alleen,
    Daer heel de wereld houd haer luysters van te leen,
    Is waerd haer Tempels door u goddelijkheyt verheven
    Te sien: gy deed dan wel, dat gy ’t ong’luckig leven,
    (535) Van my hier om verkocht; ick ga verheugd in ’t graf:
    Om dat gy swaeyen soud, des werelts opper-staf.
    Verheugt in ’t graf? Neen tong, ja hoon, ja spijt, gaet sterven:
    Gy sult van mijn geen troost op, d’eys u’s wraeck verwerven.
Cle. ô Goôn! Ontboeyd mijn toog, mijn lief.
Ant.                                                            Dat ’s die Mevrouw,
    (540) Die sich nu Keyser siet, door uw staetsuchte trouw.
Cle. Antonius.
Iras.               Mevrouw de Vorst gaet voor u vluchten.
Cle. Verwoede; keert, en hoort de droeve, laeste suchten,
    Van u getrouwe Vrouw, ô hoôn! ô smaed! ô spijt!
    My dunkt dat voor my d’ aerd, en afgrond open splijt.
    (545) ô Ramp! ô groote ramp! ô oversware ellende!
    ô Onverdraeglijck lot! waer heen sal ick my wenden?
    ô Dood! waer is u schicht?
[p. 27]
Ace.                                       Bedaerd, ô groote Vrouw!
    De Goden sullen baest verlichten uwe rouw.
Cle. ô Son! die alles siet met uw doorlichte stralen,
    (550) Saegt gy mijn liefde oyt, een ogenblick verdwalen
    Van mijnen Vorst? helaes! wie spoog dit op mijn eer?
Ace. Vorstin, heel ’t Rijck plet die met sulck geschreeu ter neer,
    Dat self den Vyand daer het galmen af kan hooren:
    ’k Wou door Emilius daerom de Vorst doen stooren
    (555) In sijne rust: eer dat het door sijn Heyr oock vloog:
    Maer hy vervloekten u, tot ick dit stael uyttoog:
    Om het te wreeken, als de Vorst hier quam, van binnen
    Geheel verwoed, een droom beroerden hem de sinnen
    En als hy was gestild, door Eros, kracht daer op
    (560) Emilius verhael, sijn rasen weer op ’t top.
Cle. Wat woedend dier mag noch de rust mijn ’s Huys benijden?
    Een boosen Vyand komt in tegenspoed felst strijden
Cle. Ach! hoe ontvlugt ik best dees dolheit van mijn man?
    De jalousy, die gort de wraeck de wapens an:
    (565) So haest de wanhoop die door raserny gaet smeeden:
    Die dan ook niet ontsiet, de schoonst, en teerste leden
    Op ’t off’ren aen de wraek. Hoe keer ick dit? ô Goon!
    Ach, ach, vergeet de wraeck van uw’ geleden hoon!
    Die my dreigt, met het licht te smoren van mijn leven,
    (570) En Alexanders muur, door strijdbaerheyt verheven
    Te pletten eerse buygt. Helaes! waer berg ick mijn
    Voor soo veel rampen, vol van dodelijke pijn?
Ace. Vorstin, houd moed, soekt raed: om al die ramp te weeren.
    Wie wijs, en swak is moet door list sijn onheyl keeren,
Cle. (575) Getrouwe, geeft mijn raet, u wijsheit stut mijn troon.
    In uwe handen staet, mijn leven, Rijck en Kroon.
Ace. Mijn raed is dat Mevrou, moet ’s Vorsten oog ontvlieden.
Cle. Die raet die schijnt wel goet, maer hoe kan die geschieden?
[p. 28]
Ace. Met u te sluyten in ’t onwinbaer hoogh Kasteel,
    (580) De muur u’s prachtigh graf: terwijl men ’t volck, dat heel
    Is ingenomen met u ontrouw, doet gelooven
    Dat desen hoon door druk, u ’t leven heeft gaen roven,
    En aen de Vorst, dat sijn verwijd dit heeft volbrocht:
    Soo siet men haest wie dat dit onheyl heeft gesocht.
    (585) Want een minnydigh man, of een gemeent aen ’t hollen,
    Sijn meer te vreesen als een leeuw in ’t hevigst dolle.
Cle. Dees raet verquickt my, als de Nijl het dorre gras.
    De doodt versmelt den haet gelijck het vuur het was.
Sta. Wel dan Mevrouw ghy sult uw’ nyders haest sien smoren:
    (590) Wanneer men meent dat ghy het leven hebt verloren,
    Tot blijck van uwe trouw.
Cle.                                       Men vordert dan dees raet,
    Eer dat de wanhoop ons voor eeuwigh nederslaet.


Juno. Apollo. Diana.
VErwaende Vrouw, dees raet sal u niet baten,
    Maer self de Vorst het leven doen verlaten:
    (595) Ghy werckt uw’ val, hoe ghy u wendt, of keert,
    De straf en word niet van uw’ neck geweert.
    Daer komt Merkuur uyt mijne last afdalen:
    Nu sullen wy de zege haest behalen.


Merkuur. Juno. Apollo. Diana.
OHoofd-godin van al het Godendom!
    (600) Op u gebodt is ’t dat ick hier nu kom:
    Waer toe is u doch myne dienst van nooden?
Juno. O schrand’re tolck, van d’Opperheer* der Goden,
    U is soo wel bewust, als al de Goôn:
    Hoe langh mijn Godtheyt stout in haer geboôn
    (605) Gehoont is, in dit Rijck, door haer Vorstinne:
    Nu wordt mijn wraeck noch door de Min-godinne
[p. 29]
    Gestut, die Mars vervoert heeft van dees muur,
    Daer hy op woede met sijn stael en vuur:
    Maer soo ghy ons nu maer uw’ handt wilt bieden,
    (610) Sal sy haer val nu echter niet ontvlieden:
    Dus is ons bee, dat ghy hier toe niet spaert
    Uw’ list, die meer verwoest als ’t scherpste swaert:
    Doet Cesar hier door tot de zege stijgen,
    Ghy sult daer voor my uw’ verplichte krijgen.
Apol. (615) En mijn altijd tot dienst van uw’ geboôn.
Dia. Mijn macht is d’u, soo ghy hier wreeckt ons hoon.
Merc. Hemels Vorstin, Straelgodt, en Jacht-godinne,
    ’t Is al te veel uw’ Godtheyts gunst te winne,
    Voor eenen dienst, die wel is in mijn macht:
    (620) Maer eer uw’ wil door my magh zijn volbracht,
    Moet ick den Dondergodt sijn wil oock hooren:
    Hy mocht hem licht om uwe wraeck verstooren.
Juno. Mijn neck die torst sijn haet die daer uyt spruyt,
    Dus steld om dese vrees ons beê niet uyt,
    (625) Ghy sult al ’t Godendom hier door verplichten.
Mer. Wel aen, mijn vrees moet voor uw’ wille swichten,
    Ick ga soo voort aen Caesar bystant doen.
Juno. Wy wachten hier hoe ghy u werck sult spoên.
Apol.Mevrouw het viel u swaer hem t’overreden.
Dian. (630) Hy gaet wel heen, maer sijne loose schreden
    Getuygen niet dat hy haest overwint.
Juno. ’k Vrees hem de Mingodin als Mars verblint
    Door hare vleyery, kom s’hier te keeren,
    Met haren soon.
Apol.                     Dat staet Mevrouw te weeren.
Juno. (635) Soo is ’t geraên, dat ick na boven keer,
    En smeeck Jupijn, dat hy op mijn begeer,
    Sijn dochter komt gebiên haer woên te staken.
    Maer Phoebus, ghy moest ondertusschen waken
    Met u doorstralend oogh, op dat Merkuur
    (640) Ons niet bedrieght: en ghy Diaen, die ’t vuur
    Der kuysheyt staegh beschermt, ghy moet bewaren
[p. 30]
    Augustus hart: op dat hem ’t wedervaren
    Sijns voorsaets niet en treft, door list van ’t Wicht,
    Dat in Antonius ’t verderf nu stigt.
Apol. (645) Ons lust tot wraeck doet yv’rig uw’ gebooden.
Juno. Ick reys dan heen na d’oppertroon der Goden.
Diaen. Wy wachten u met ’t noodlots onderstant:
    So sal de zege ons biên haer blijde hand.
Continue

DERDE BEDRYF.

Venus. Kupido.
MYn Soon sijn dan ons machten heel verslagen?
    (650) Dat sy hier Juno sien de zege dragen
    Van onsen twist, oock sonder tegenstant.
    Hoe worden sy niet opgeweckt, door schand
    Daer sy het trouwste paer ons offerhanden,
    Alreede sien in droeve wanhoop branden.
Kup.* (655) Heb ick geen pijlen meer? hoe rust mijn boog?
    Die self den Donder-God soo vaeck bedroog
    Te laten sijnen troon; en Neptunus sinnen
    Hoe stuur, en woest doen branden heeft tot minnen:
    Ja self den suffen God van ’t laegste Rijck
    (660) Verliet daer door sijn staet tot vaste blijck
    Van mijne macht: soo dat ’t heel al kan tuygen,
    Dat Hemel, Aerd, en Zee, en Hel, moet buygen
    Voor ons al heerschend rijck, Sal dan dees hand
    Nu voor Vrouw Juno swichten? neen, mijn brand
    (665) Sal stracx als Mars Merkuur ook gaen bedwingen;
    En doen Apol weer minne-deuntjes singen:
    So dat den een daer door laet Junoos wraeck.
    En d’ and’re sijn haet om ’t mins vermaeck.
Venus. So doet tot spijt van die ons naem verachten,
    (670) Heel d’ Aerde sien uw’ wonderbare machten.
    Brand, blaeckt, en woeld, hier tot ons eer, so fel,
    Dat alles swicht, en buygt voor u bevel.


[p. 31]

Jupiter en Juno op Wolken.
    Juno. Jupiter. Venus. Kupido.
HOu stant ô Venus met uw Soon: komt hooren
    Wat dat het nootlot voor u heeft beschooren.
    (675) ’t Welck hier Jupijn komt melden, treed dan toe:
    Op dat gy voort u woelen hier word moe.
Jup. Mijn Dochter staeckt u werck hier, om te hoeden
    Voor ’t graf, die hier te lang, en heyloos woede.
    ’t Is toch vergeefs: het noodlots streng besluyt
    (680) Wil haer nu laten aen de straf tot buyt.
    Ontboeyd God Mars: soo mach sijn vuur weer woelen,
    Op dat de Goôn haer smaed daer in verkoelen,
    Daer sy haer d’ eer van hebben toe gewijd;
    En die haer wetten sijn vertreên, tot spijt
    (685) Van haer gesach. Dus wijckt, en wilt verkeeren
    Uw’ wille, die de wraeck nu af wou weeren,
    Van ’t dart’le paer, vervloeckt van mensch, en Goôn:
    Maer gy mijn ega, ga, en wreeckt uw hoon
Juno treedt van de Wolcken.
    Op ’t alderfelste, doet heel d’ aerd aenschouwe,
    (690) Dat gy noch sijt in macht, God Jupijn Vrouwe;
    En al de Goôn in haer gesach geraeckt,
    Voldoet die mee, so hoog haer wraecklust braeckt,
    Vaer wel, volbrengt wat ick u heb geboden,
    Terwijl ick wacht ’t besluyt met al de Goden.
Venus. (695) Mijn Soon men moet dan wijken; hoe ’t ons spijt
    Dat ’t nootlot hier ons wil, en werck benijd.
Juno. Ja wijckt, ’t is meer dan* tijt.
Venus.                                             ô Wreede Vrouwe!
    Hoe dorst gy, om mijn bloed en sijn getrouwe
    Aen ’t graf te bien.
Venus.                       Ick wraeck die deugden haet,
    (700) En sie niet aen de minnaers min, noch staet.
[p. 32]
Venus. Uw wreedheyd neemt die schijn om haer te saden,
    ô Vyandin! der Hemelsche genade.
Juno. Vliegd vry maer voort, Godin wiens wuste Wet
    Den Hemel self door uwen Soon besmet.
    (705) Die dickwils heele Rijken brengt in roeren!
    Door wellust, maer ick ken haer machten snoeren;
    En swayen ’t slagswaerd van de wraeck na lust:
    Tot dat het al mijn toornig vuur uytblust.


Juno. Apollo.
WAt jaegd hier ’s werelts licht?
Apol.                                             ’k Socht u te spreken.
Juno. (710) Is dan Merkuur van onse sy geweken?
Apol. Neen, hy heeft hem by Caesar wel gevoegd:
    Maer recht niet uyt dat onse wraeck vernoegd:
    ’t Is nodich gy sijn traegheyt op komt wecken.
Juno. Wel aen, maer gy moet dan terwijl vertrecken
    (715) Na Venus Lusthof, daer men Mars nu eerd:
    Gaet haeld hem hier, nu dat Jupijn begeert,
    Dat ick ons aller wraecke sal vernoegen,
    Moet Venus sich na ’t nootlots wille voegen.
    Dat stracx mijn man heeft na ons wensch verklaerd.
    (720) Vliegd dan, en haeld, den God met vuur en swaerd.
Apol. Ick sal terstond met d’Oorlochs-godt hier wesen.
Juno. Mijn yver tot de wraeck in top geresen,
    Drijft voort de raserny uyt ’t diepst der Hel
    Na ’t Hof: op dat sy ’t heerst na mijn bevel.
Apol. (725) En ick Mevrouw sal u hier weder vinden:
    Om dan met Mars de muur te gaen verslinden,


Antonius. Eros.
UW raed behaegd my niet, ô Eros! door de vlucht
    Soo sou de schelle faem, dat blasende gerucht
    Uytschreeuwen tot mijn schand, dat ick uyt doodes vreese
[p. 33]
    (730) Mijn Koningin tot ’t laetst mijn plicht niet had bewesen.
Eros. Wild ghy dan moedigh Vorst, gheboeyd door ’s Vyants hand,
    Voor sijne zege-koets, in al ’t gejuych, met schand
    En onverdraegb’re smaed, tot Romaas spot u toonen?
    ô Neen, uw grootheyt wil sich so niet laten hoonen.
    (735) Volcht dan mijn raed, neemt moet, verbreeckt des liefdens band,
    Van haer, diens ontrouw u doen vloecken moet haer brand.
Ant. Helaes! ick kan dees raed, op reên ghegrond niet volgen:
    De liefde houd haer stant, hoe dats’ oock is verbolgen
    Op d’ontrouw, en waer s’ eens haer Rijcks-troon nedersteld,
    (740) Veracht sy redens klacht, en heerelijck geweld.
    Een trouwe minnaer wil eer voor de voeten sterven
    Van sijn ontrouwe lief: als dat hy haer sou derven
    En lijden duysent doôn: doch in Augustus hand
    Wil ick niet vallen, neen, ick volg der helden trant:
    (745) Als Juba deed, het hooft der strijtb’re Mauritane:
    Als ick mijn stael mijn ziel, een weg na stix doe banen,
    In spijt van ’s Vyans swaerd. Hy heeft te lang geleeft,
    Die in wanhoop van Goôn, en mensch verlaten sweeft.
Eros. Noyt sal een wijse ziel de wanhoop soo beheeren:
    (750) Indien hy overdenckt, hoe haest ’t geval kan keeren.
    ’t Is schrick’lijck voor den mensch, en gruw’lijk voor de Goôn,
    Wanneer de raserny, de mensch sich self doet doôn.
Ant. Een ziel die voorspoed smaeckt schrickt voor* soo’n dood met reden,
Eros. Geen reed’lijck mensch, of schrikt voor ’t breken van sijn leden.
Ant. (755) Dat ’s voor een laf ghemoed, niet voor een dapper helt.
Eros. Ach! Heer! de lafste ziel wort lichst door ramp gevelt.
    Dat sijn recht helden, die gelijck metale muuren,
[p. 34]
    De schigten van ’t geval kloeckmoediglijck verduren.
Ant. Wat schigt Fortuyn oyt schoot, sy splisten op dees borst:
    (760) Soo langh mijn vrouwe maer, getrouw bleef aen haer Vorst.
    Maer ach! mijn droevig hart moet self de hoop nu derven,
    Van in haer waerden arm een soete dood te sterven.
    Dit was de trouste troost die my geselschap hiel,
    Dat ick op haren mond, sou offeren mijn ziel.
    (765) O lieflijck lust-prieel, gy kent dees wensch getuygen:
    Dat my soo vaeck sag voor mijn afgodinne buygen.
    Maer hou, wie sie ick daer?
Eros.                                       ’t Sijn Raden der Vorstin,
Ant. Haer komst gevalt my niet, dit heeft wat wonders in.


Straton. Antonius. Acetes. Eros.
O Ramp! ô sware ramp! ô Alexanders wallen
    (770) Uw trotsheyd is gedaen, uw’ kroon is al gevallen.
Ant. Hoe Heeren wat is dit? waer toe dat laf geween?
    Nu dat de Vorst der aerd uw throon haest sal bekleên,
    En dient ’er niet dan vreugd.
Ace.                                           O Vorst! de helle stralen
    Daer Ptholemeus huis, soo wonder op ging pralen
    (775) Sijn heden uytgedooft.
Ant.                                           Wat stralen? ’k vrees, ô Goôn.
Sta. De Koningin die heeft verlaten hare kroon,
    Soo klaegd de droeve Faem.
Ant.                                           Hoe! is sy dan gaen vlugten
    Na Caesars heir?
Ace.                         Helaes! verblinden Vorst, de vrugten
    Uw’s minne-nijd, die sijn vergiftig voor dit land:
    (780) ’t Is tijd gy met ons doofd door tranen haren brand.
Ant. Spreeckt op, wat onheil treft mijn nog al waerde vrouwe?
Ace. Haer ziel die is versmagt: tot zegel aen haer trouwe.
[p. 35]
Ant. Haer ziel versmagt! ô Goôn!
Stra.                                             Soo meld het treurig Rijck!
    Dat haer de wanhoop heeft vervormt, in ’t droefste Lijck.
Ant. (785) Ach! waer na wacht gy dan, om hare dood te wreken?
    Waer sijn de helden nu? of is haer moed besweken?
    Hoe, kont gy met u tween verkondigen dees maer?
    Waerom geen duysenden? om hier de moordenaer
    Van hare Koningin tot weerwraeck te verdelgen,
    (790) Wat ongetrouwe ziel kan soo een moord verswelgen?
    Ach kander dan niet een de pligt eens onderdaen:
    Dat heel Egypten haer Vorstin soo siet verraên,
    En haer doorlugste Lijck geer stasy-pragt en bouwen
    In ’t bloed haer’s moordenaers? Lafharte waer ’s uw’ trouwe?
Ace. (795) Treft u de dood, ô Vorst, van die gy hebt versmaet?
Ant. Verraders, wijckt van my, ’k wil dat gy my verlaet:
    Of dat gy op dees borst uw’ pligten komt betoonen.
Stra. O Vorst geeft reden plaets.
Ant.                                           ’k Sweer ’t sal u niet verschoone.
    Terug, of treckt u stael.
Hy dreigd Acetes en Straton, sy wijcken.
    Eros.                           O wijsen held bedaerd!
Ant. (800) Auroor, mijn dageraed, schijnd gy nu onder d’aerd?
    Soo sal ick als Alcyd, de leere boot bestappen,
    En binden Cerbrus vast. Sa ’k moet mijn ligt bestappen:
    Maer Pluto houd’ haer vast, en Proserpijn die weend,
    En berst van minne-nijd: wijl hy als ick versteend
    (805) Aensiet, hoe dat mijn bruyd sijn schatten kan verteeren.
    Hy noemt haer een Godin, en doet haer Iris eeren.
    Hoe maeckt dees goddelickheyd Apol, dan, en Diaen
    Van mijne kinders? Ja, maer ’t sal nu haest vergaen:
    De wellust, en de pragt, haer glants en heerlijckheden
    (810) Verbrijselen tot gruis, en werden gantsch vertreden.
[p. 36]
    Sijt gy dat Eros? help! mijn Vrouw leit van haer troon.
    Ondankbaren August, ick stry noch voor haer Kroon.


Straton. Acetes.
ONs raed schijnt in de Vorst het rechte wit te treffen.
Acet. s’ Heeft sijn gedoofde min weer uyt haer as gaen heffen.
Stra. (815) Wat nu gedaen dat weer sijn rasend brein wat stild?
Acet. Dat dient in yl bedacht, hier dient geen tijt verspilt.
Stra.* Men steld hem dan voor ’t oog dat noch ’t gerucht kan liegen:
    Om sijne waanhoop soo wat sacht in slaep te wiegen.
Acet. ’t is goet, gelukt dit wel so krijgen wy weer macht.
    (820) Alwaer dat eendracht heerscht beswijckt des Vyandts kracht.
Stra.* Waer vinden wy de Vorst?
Acet.                                             Men moet dees Hof doorsoeken:
    Een droeve ziele soeckt de stilst en naerste hoeken.


Apollo. Mars.
HIer is de plaets daer u Jupijns gemael
    Ontboôn heeft, dapp’ren God, die ’t vreesb’re stael
    (825) In d’ys’re vuysten voerd, sy komt ons moeten.


Juno. Mars. Apollo.
O God, die pracht en hoogmoed, met uw voeten
    Tot puyn vertreed, u staet door ’t nootlots wil
    Beschooren: hier te enden het geschil
    Om ’s werelts rijck, dat werck doet sy u voegen:
    (830) Sy wil niet dat door Venus vergenoegen
    De rust u boeid. Gaet daer men vast verwacht
    Dat gy Merkuur komt bystaen met uw’ macht:
    Breeckt daer verwoed de trotse Poorten open,
    En doet het menschen Bloed met stroomen loopen.
    (835) Drenckt soo u Stael, dat het in lang niet dorst.
    En geeft de Zege-kroon den Roomschen Vorst.
[p. 37]
Mars. Als ’t nootlot wil ben ick gereed te woeden,
    In rook, en bloed, sagh my noyt yemant moede.
    Ick ga dan heen, en Donder ’t al ter neer.
Juno. (840) Wel aen ick sal getuygen van uw’ eer,
Apol. En ick wil daer mijn pijlen doen vertoone
    De Dood in volle macht.
Juno.                                   Soo valt de Kroone;
    Vol dwase glans, van ’t wuft Egypten Land.
    De raserny stoockt vast haer dolste brand,
    (845) Soo fel in ’t hart, daer eerst d’ onkuysheyt ruste,
    Dat sy dien Vorst na dood en Hel doen lusten.


Eros. Antonius.
ACh! neemt wat rust mijn Heer, is ’t niet genoech gemaeld?
    Bedaerd uw’ groote ziel, waer toe dus omgedwaeld?
Ant. Ja ’t is genoech gewoeld, mijn ziele soekt te rusten,
    (850) Hier is geen mensch die haer sal stutten in haer lusten.
    Ach Eros! ’t is dan waer, mijn Koningin is dood?
Eros. Dat is der Goden wil, Heer troost u in dees nood.
Ant. Wat troost, ick heb vermoord de roem voor alle Vrouwen.
    ô Boose achterklap! de Hel heeft u gebrouwen,
    (855) Van ’t alderstarckst vergift, daer sy de ziels door dooft:
    Gy hist de min-nijd aen, tot dat haer woeden rooft.
    Des liefdes soetsten buyt. Ah hier heeft sy ’t gewonnen:
    Sy heeft door mijn gedooft de luyster aller Sonnen.
    Jupijn, sy trotst uw’ macht, of send uw’ donders neer
    (860) Om mijn te pletten: tot een roemstof voor uw’ eer:
    Om dat sy door mijn dienst, mijn Vrouwe heeft doen sterven.
    Een die de Hel dient, hoort geen Hemels straf te derven.
Eros. ô Vorst geeft aen mijn reên een oogenblik gehoor.
Ant. Ick heb geen ooren, neen, mijn sinnen sijn van ’t spoor
    (865) Der reden afgedwaeld, en banen my de wegen
[p. 38]
    Des naren afgronds. Sa kom voort mijn helden degen,
    Die ick vaeck heb’ omhelst met viands bloed bespat,
    Sy smeecken om uwe hulp, sy wijsen my om ’t pat
    Te naecken door uw’ dienst: waer dat mijn Son gaet treden;
    (870) Verheerlijckt door de glants, van schoone onsterflickheden:
    Daer moet ick vol berouw neervallen aen haer voet,
    En smeecken dat haer hert, uytblusschen wil de gloed
    Haer ’s gramschaps? O mijn bruid! ick brand om u te volgen:
    Veel meer als toen mijn heyr, door mijne vlucht verbolgen,
    (875) Aen Caesar overliep en spotten met mijn min.
    Gy vlugt nu oock vergeefs, voor mijn, ô mijn Godin!
    Of baken in de trouw! mogt ick u niet omvangen,
    En kussen voor het laetst, uw’ roos, en lely wangen
    De wellust van mijn ziel? waer zijt gy schoone mont?
    (880) O parrel-kas, daar ick al mijne roem in vont:
    Wanneer dat ghy ontboeide het spraeck-lit, dat mijn ooren
    Verrucken kon: so dat ick scheen in ’s hemels kooren
    t’Aenhooren Pallas, als gy voerde staf en kroon.
    Dog als u groote ziel boog voor des liefdes troon:
    (885) Om my te vleyen, tot gy streelend my ontzielde:
    Soo scheen ’t gy waerd een buys, daer minnegoodjes krielde,
    Die op haer vleugels, uwe woordjes van der aerd,
    Met mijn verliefde ziel opvlogen hemelwaerd:
    O Sonnes, die mijn oog deed scheemeren door uw’ ligten,
    (890) Waer blinkt gy nu? die my vaeck door uw’ gloed sag swigten,
    Voor ’t stralend minne-vuur?
Eros.                                         O grooten held! bedaerd,
    Eer dat Augustus krijgt de kroon der gantscher aerd,
    En u maeckt tot sijn slaef.
Ant.                                       Ick ben een slaef der liefde
[p. 39]
    Gebonden door een lock, van die als ’t haer beliefde,
    (895) De vlugge Mingod daer door vast bond aen haer min.
    O snoode minne-nijd! door mijn vervoerde sin
    Hebt gy die magt geveldt. O wanhoop! heerscheresse
    Van dees benaeude ziel, ick sal uw’ vlam haest lesse.
Eros. Wat wild ghy doen mijn Heer? waer toe streckt uwen sin?
Ant. (900) Mijn eer is mijn niet waerd, de kroone noch veel min:
    Nu ick mijn vrouwe mis wil ick ’s alsame derven:
    Mijn alderhoogste wensch, is door uw hant te sterven.
    Ach! doet my desen dienst in mijnen laetsten noot.
    Men kent een trouwe vriend op d’oever van de doot.
Eros. (905) Ick ben van overlangh, ô Held! met stale banden
    Aen uwen dienst verknocht. Sou ick dan met dees handen,
    Nu storten ’t heilig bloed uit uw’ doorlugste borst?
    Mijn hart schrickt van dees eysch. Maer soo uw’ ziel soo dorst
    Na Plutoos Rijck, wel aen, ick sal de weg gaen banen.
    (910) Ontfanght dan Heer voor ’t laetst, dees vruchteloose tranen:
    Om uwe rampen, en gy groote Goôn mijn ziel.
Hy doorsteeckt sig.
    Soo breeckt een buy vol druck de sterckte levens kiel.
Ant. Ach Eros! gy toont regt de weg die ick moet volgen.
    O overtrouwe vrient! weest niet op mijn verbolgen
    (915) Dat ik uw’ trouw niet roem, de ziele van mijn vrouw
    Laet my gheen tijdt daer toe: sy roept, sa toont uw’ trouw.
    Ja heylige Godin, wel honderd duysend dooden
    Soo ickse lijden kon, sijn tot versoen van nooden
    Voor mijne gruwel tong; doch ick en kan niet meer:
    (920) Dan off’ren mijn bloed, mijn lijf, mijn ziel, mijn eer.
Doorsteeckt sig.


[p. 40]

Acetes. Straton. Rodon. Antonius. Lijck van Eros.
ICk.hoor des Vorsten stem.
Sta.                                     Ach! dat wy hem hier vonden.
Rod. Hier leyt hy, groote Goôn! het bloed bruyst uyt sijn wonden,
    En Eros aen sijn sy, als trouwe Grafgenoot.
Ace. Hy leeft noch, maer helaes! ’tis in de poort der doot.
Stra. (925) Indien ghy spreeken kunt, ô Vorst! soo wild ons melden,
    Wat Vader-moorder u soo schelms ter neder velden:
    Op dat de felste wraeck, het droevig wee voldoet,
    Van soo veel helden.
Rod.                             Ach! wat hant was soo verwoet?
Ant. Mijn hand, mijn eygen hand: om by mijn Son te komen,
    (930) Wiens glans mijn minne-nijt, heeft van haer Rijck genomen.
    Ach sluyt my in haer graf: of ick haer heb misdaen:
    Het is mijn laeste bee.
Acet.                               Wat heeft de Vorst bestaen?
    De Koningin die leeft, de faem heeft haer beloogen.
Ant. Ay my, wat ramp! ô Goôn! helaes ik ben bedrogen!
    (935) Brengt my nu daer ick sterf in d’armen van mijn Vrou,
    So laet mijn droeve ziel haer woonhuys sonder rouw.
Ace. Wy dragen u dan Vorst, waer haer de Koninginne,
    In ’t prachtig graf besloot, voor uw’ vervoerde sinne.
Ant. Ach haest u, eer ’t vertreck mijns ziels mijn oogen sluyt,
    (940) Dat sy voor ’t laeste sien, mijn schoone, en lieve Bruyt.


Albinus aen d’een, Emilius aen d’ ander, sy uyt.
ACh! Heer waer blijft de Vorst om ’t vallend Rijck te schragen:
    Augustus woed gestorm, vervult de lucht met klagen,
[p. 41]
    De muur die schut, en kraeckt, ’t best Krijghsvolck word gevelt,
    De rest is op de loop, naeuw een de plicht eens Helt
    (945) Toont voor sijn Vaderlant. Elck roept wie sal meer vechten,
    De Koningin die heeft haer Rijk al vast gaen hechten
    Aen Caesars groote Kroon: die maer uyt loos beleyd
    Zijn Volck zeegpralend heeft tot desen storm bereyd:
    Wie sich nu dan verweerd, die laet onnodig ’t leven;
    (950) Antonius die heeft hem op de vlucht begeven,
    Dit woên wort haest gestut, dit sijn de woorden Heer
    Die ’t al beroeren. ’t Is dan nodig voor sijn eer,
    Dat ons onwinb’ren Vorst dees twisten voort komt slechten:
    Op dat door sijn gesach het volck weer raeckt aen ’t vechten.
Emil. (955) Houd op wy weten ’t wel, gy soekt hem in de noot:
    ’t Is waer: waer om ons oock te doden door sijn doot,
    ’t Geveynst gestorm is uyt, met al de loose lagen.
    ô Snode! gy sult self de straf u ’s boosheyt dragen.
Alb. Bedaerd, en siet hier d’aerd in purperverf gekleurd.
Emil. (960) Daer leyt een Lijck.
Alb.                                                         En hier een bloedig swaerd.
Emil.                                                                                                         Ach! wie keurd
    De Vorst sijn trouwste slaef om ’t moordig hart te saden?
    Dit sal den droeven Helt met swaerder ramp beladen.


Emilius. Rodon. Albinius.
ACh? Rodon siet uw Vrient die hier verslagen leyt.
Rod. Sijn ongemene trou is reets van my beschreyt;
    (965) Maer ach! der Vorsten doot, die ramp komt overwegen.
Emil. Wie bracht de Vorst ter doot?
Rod.                                                 Ach Heeren desen degen,
    Die heeft hy self geplant, in d’aldergrooste borst,
    Doen Eros door sijn doot een weg wees aen de Vorst.
[p. 42]
Emil. En waer is ’t grote Lijk dat ons ons hoop doet derven?
Rod. (970) In ’t Vorst’lijck graf gebrocht: om daer gerust te sterven
    In d’armen van sijn vrouw.
Alb.                                                 Hoe is de Koningin
    Beslooten in haer graf?
Rod.                                                 Soo meld haer huysgesin.
Emil. Maer hoor, wat ’s dat gerugt?
Alb.                                                 Ick vrees het ons komt melden,
    De laetste val van ’t Rijck.
Rod.                                                 Hoe blijven dan de Helden
    (975) Dus ledig in soo ’n noot?
Alb.                                                     Wat sou men doen mijn Heer?
    Door ’t Vorsten afzijn leyt al ’t volck den degen neer.
Rod. Wel is ’er dan voor ’t laetst geen hulp meer op te spooren?
Alb. Daer komt een Hoofman heel verbaest, nu sal men hooren
    Een uytkomst van ons vrees.


Hooftman. Emilius. Albinus. Rodon.
O Ridders!
Emil.                 Hoe, wat boeid
    (980) O Hoofman uwe tong?
Alb.                                         Hy is te seer vermoeid.
Hooftm. Segt my waer is de Vorst? Of waer de Koninginne?
Emil. Daer gy haer niet kunt sien. Maer wat ontroerd uw’ sinne?
    Wat wil dat groot gedruys?
Hooftm.                                                 Augustus heeft de Stat,
    ’t Staet al in roock, en vuur, men slibberd in het nat
    (985) Van ’t dierbaer menschen bloedt; ’t ghekerm van de vrouwen;
    En ’t kinderlijck geschrey, sou ’t stoutste hart benouwen.
Rod. Hoe komt d’onwinb’ren muur soo schigtig neer gevelt?
[p. 43]
Hooftm. Den viand is in ’t Hof eer dit u is vertelt,
    De waghten die de Vorst niet na haer ampt deed draven,
    (990) Die hebben niet gemerckt, dat stil was ondergraven,
    De zuyd-sy van de stat, het swackste van de muur
    En looslijck ondermijnd, met solpher, peck, en vuur:
    Wijl dat dan smookte quam het heir de storm beginne
    Aen d’and’re zy, verwoed, en trots, dat die van binne,
    (995) Na weinig tegenstant, ontsacken deed haer moed.
    Elck weeck, dit maeckte in ’t kort de muur gheverft met ’t bloed
    Der Hopmans, en soldaets; alleen de trouwe wagten
    Der Vorstins, hielde stant: om alle eer te smagten
    In ’t bloed, dan in het laetst te breecken hare pligt.
    (1000) De stoutste volghde weer: maer alles schigtig swigt,
    Door ’t schrickelijck getier dat aen haer ooren naekte:
    Toen d’ondergrave muer haer swavelvlamme braakte.
    Strax was de weg gebaend, oock sonder tegenstant,
    Voor Romaas Ridderschap, de welke stank nog brant
    (1005) En vreesden: om de moord de grootste roem te laten.
    Soo gingen sy al voort, door al de grootste straten:
    Toen ick mijn ampt verliet: om aen de Koningin
    Te raden datse weeck: eer sy haer leven in
    Het eerste woeden liet. ’k Heb daer toe ’t Hof doorlopen:
    (1010) Maer vond haer, nog haer stoet, en al de deuren open,
    Dog niemand die daer van de reden openbaert.
    Ick liep verbaest van daer, tot hier, daer gy verklaert,
    Dat ik aen mijn Vorstin mijn pligt niet ken betoonen.
    Elck sorgt dan voor sig self, wil mijne vlugt verschoonen.
Alb. (1015) Die ’s tijd van ons gevolgt: ey siet de viand daer
    Verschijnen.
Emil.                         Elck die vlagt.
Rod.                                                 O al te droeve maer!
    Ey helpt dit trouwe Lijck een weinig onderschragen,
[p. 44]
    Van mynen vriend: om hier in dit pryeel te dragen,
    Tot dat het veyliglijck mach rusten in een graf!
Emil. (1020) O ongeluckig ryck! hoe vald uw’ groote staf!
Agrippa. Crassus.
SOo stijgt Augustus naem tot boven door de wolken!
    Soo word hy als een god, gevierd van alle volken
    Des aerdtkloots ommeswier!
Cra.                                                 Soo word sijn roem vermaerd;
    Terwijl de zege hier hem meester maeckt van d’aerd.
Cra. (1025) Daer is den Held, houd stant, siet hem daer komen treden,
    Omheinigt van de stoet der Ridderlijcke leden.


’t Volck van binnen.
    Mecenes. Agrippa. Crassus. Augustus.
’t Volk. Lang leef des werelts heer, lang leve Caesars soon!
Mec. Hoe klinckt hier Caesars naem! ô Vorst; Egiptes troon
    Ontfangt u met gejuyg; haer zetelstee vol stralen,
    (1030) Wil niet meer op haer goud: maer op de roem gaen pralen,
    Van d’aerdes opperhoofd.
Agr.                                                 Dat Room nu vierd van vreugd.
    Nu dat Augustus arm, en sijn manhaste deugd,
    Het kapitool verheft; tot aen de starre daken:
    Wijl hy Egiptes vrouw, haer hoogmoed heeft doen staken.
    (1035) Nu dat de vrugtb’re Nijl, voor ’t swaerd des Tybers vald,
    Soo is het tijd dat Room op sijne zege brald.
Cra. ô Room, lus luyster Kroon! hoe sal ô held der helden!
    De faem uw grootheyd, door de wyde wereld melden.
[p. 45]
Aug. Ick heb de wysheyd, en de krachten self om my:
    (1040) Is ’t wonder dan dat voor ons buyght wat ick bestry?
    O helden! vol van moed, die ’t alles gaet beheeren,
    Waer uw onwinb’ren arm, haer schitt’rend swaerd doet keeren,
    Het zegenrijcke Room is schuldigh, al haer eer
    Aen uwe wijse raed, en dapperheyd u ’s speer.
Mec. (1045) Der goden wil ging u den weg tot grootheyd benen.
    Wy hebben maer verrigt de pligt der onderdanen.
    Gy heft de Caesars naem op d’eeres hooghste top.
    Den eersten ’t roemrijck Room, met haer verbeven kop
    Dee stooten aen de Faem, die Macidoons gerugte
    (1050) Net soo veel roemstof blies, dat daer verbaest voor vluchten
    Al d’oude helde glans: door d’onvermoeiden Vorst,
    Die op syn wond’re swaerd de wereld heeft getorst,
    Self in syn teerste jeugd: maer uw’ doorlugte luyster
    Maekt die twee ligten in haer grootste pralen duyster:
    (1055) Sy bogen menig held, door haer onbuygbaer stael:
    Maer ’t uwe boog die geen, die ’t zijn soo menighmael
    Geverft heeft met het bloedt van d’aldergrootste helden:
    Hier door sal men uw’ lof ver boven hare melden.
    Die’n moedigh held verwind, vermaerd door groote daên,
    (1060) Wind voor sijn heldigh hoofd een reex van lauwer blaên.
Agr. O aerdschen God! gy plant de vruchb’re vree-banieren
    Op Romaas Kapitool. De vreugde-tekens swieren
    Van alle sijden, en beteeckenen: hoe d’aerd
    Door d’Adelaers geboeid, geen twisten meer en baerd.
Aug. (1065) De Goden komt de lof van al dees roem, en eere.
    God Mars de vader van ons Romules, doet keeren
    De zege op ons rijck, met wil van al de Goôn:
[p. 46]
    Op dat haer bloed aldaer vast hegt des werelts troon.
    Dat Room die gunst dan vest: door danckb’re offerhande
    (1070) Op haer roemrugtigh hoofd: tot spijt van ons vianden.
Mer. Geluckigh is het volck, diens Vorst haer leydt een baen,
    Waer in sy blijven op den top der eere staen.
Agr. Soo d’ Opperheerscher leefd, soo leven d’onderdanen:
    Dat tuygd’ Antonius, die eer de Roomsche vanen
    (1075) Geplant heeft op het steil der viand’lijcke muur:
    Tot sijn manhaftig hart, bestreên van ’t heiloos vuur:
    Dat ’t heldigh stael verstomt, daer door verliet de reden:
    Want toen sijn volck haer moed, door wellust wierdt vertreden.
Aug. Gaet Crassus, siet wat dat daer ritseld in ’t geboomt.
Cra. (1080) ’t Is een Egiptenaer, die voor uw’ oogen schroomt.
Aug. Ga siet wat hy daer maeckt, en doet hem hier verschijnen
    Met mijn ghenade: want ick voel de wraeck verdwijnen
    Op ’t overheerde volck. Ga dan Agrippa, spaerd
    Voor ’t al het burger bloed: soo word de moord bedaerd.
    (1085) Verneemt oock vlijtigh waer het Hof sigh heeft verscholen.
Cra. Ick ga volbrengen Heer dat ghy my hebt bevolen.
Mer. Een overwinnend Vorst, vol goetheydt, maeckt sijn naem
    Onsterf’lijck: door ’t gheblaes der nimmer moede Faem.
[p. 47]

Crassus met Rodon by d’ Arm.
DAer is de man Heer, die ick vondt een Lijck betreuren;
    (1090) Daer ick op u gebod, hem naeuw’liks af kon scheuren.
Rodon knield.
    Rod. Genade grote Vorst, geeft dat ick ’t leven houw:
    Tot dat ik mijnen vriend, een waerdig graf opbouw’,
    Indien uw grote ziel de trouste trouw behaegde:
    Bewijst het aen sijn Lijck, dat self de trouheyt schraegde.
Aug. (1095) Wat zijt gy voor een man? en wie was uwen vrient?
Rod. Wy hebben lang te saem dien groten Helt gedient,
    Die noyt voor ander stael, als voor het u most buigen:
Aug. Wat trouw deed uwen vriendt, daer ghy af komt getuygen?
Rod. Dat hy sijn waerden Heer in d’alderhoogste noot
    (1100) Heeft voorgegaen, ja self tot in de poort der doot:
    Toen hy van hem versoght, die door sijn hulp te naken.
    Hy wees dan heer’lijck, hoe een Heldt de ziel moet braken
    Door eygen hand, als hem de ramp tot wanhoop drukt.
    Dit stael, dit droeve stael, heeft hem de ziel ontruckt:
    (1105) En ’t heeft oock d’ eer gehad, het Vorstelijcke leven
    Des dapperen Romeins, moordadig te doen sneven.
    En smooren met sijn roem.
Aug.                                                Antonius! ô Goôn!
    Wat droever ongeval!
Rod.                                                Hy heeft de ramp ontvloôn,
    Die hem sou treffen, nu sijn vryheydt ging verlooren.
Aug. (1110) Wat dolheyd kost hem tot die wreede dood bekooren?
Rod. Die groote Vrouwe, daer hy ’t al om heeft versmaed,
    Daerom hy heeft getorst, der Goôn, en menschen haet.
[p. 48]
    Heeft door de roep haer ’s dood hem en dees stat doen vallen:
    Dien valschen donderslagh, kneusde haer onwinb’re wallen:
Aug. (1115) Helaes! mijn meegenoot, hoe matight dit mijn vreugd!
    Gy waert mijn waerste vriend, eer gy verliet u deugd,
    En waerdig, nevens my ’t groot Rome te beheeren.
    Ick quam niet om uw’ dood, ô neen, maer om te keeren
    U harte tot uw’ vrouw: daer het was afgeweerd.
    (1120) Mijn wraeck steeg noyt so hoog, had gy u self beheerd:
    Wy hadden wederom als broeders mogen leven.
    Rijst Ridder, Segt my, waer is ’t grote Lijck gebleven?
Rod. Hy is gantsch slaeuw gebragt, ter plaetse daer Mevrouw
    Blijft opgesloten, in haer pragtig graf gebouw.
    (1125) Dit was sijn laetste wil, als hy verstont haer leven.
Aug. Wel aen, wild u met ons na dese plaets begeven.


Juno. Mars. Mercurius. Apollo. Diana.
O Segenrijcke Goôn! gy hebt volbragt
    Mijn ’s harten wensch, des werelds grootste magt
    Swigt voor uw wil. Nu sijn verwonnen
    (1130) Die my veragten, en de wraeck begonnen
    Aen alle kanten: waer voor ick uw magt
    Verpligt blijf, weer te helpen dag, en nagt.
Mars. O hooft-Godin, wild my geen danck hier geven:
    Want in sulck werck bestaet Gradivus leven.
    (1135) Als ’t nootlot maer gebied, het menschen bloed
    Te plengen, vlieg, en yl, ick haer te moet.
    En doe voort Caron met sijn boot staeg varen:
    Of hy dan vloeckt, dat ick hem tot bedaren
    Geen tijd en laet: ick vaer al voort te doôn:
    (1140) Tot dat my sulcks belet het hooft der Goôn.
Mer. Ick heb hier maer mijn pligt aen u bewesen,
[p. 49]
    Mijn dienst is noyt tot uwe danck geresen.
    Gebied my voort, ’k ben hier voor u gereet.
Apol. En ick heb maer gewroocken eygen leet.
    (1145) Waer door dat ick my vind verpligt Mevrouwe
    In uwe hulp.
Diaen.                                                 En ick my oock soo houwe.
Mars. Segt maer Mevrouw wat ons hier noch verpant?
Juno. Niet als ’t Kasteel, dat nog niet is vermant,
    Waer op haer heeft de Koningin begeven
    (1150) Met haer gesin. Daer moet dan heen gaen sweven
    Den God Mercuur: en voort sijn wack’re list
    Doen wercken, die nog noyt en heeft gemist:
    Om eer als ’t stael, de Rijcken te beheeren.
    God Mars, Apollo, en Diana, gy kunt keeren,
    (1155) Daer uwe godheyd hare lust in vind.
    Ick sweer uw’ dienst my eeuwiglijck verbind.
Mars. Ick keer ten hemel, tot ick weer kom woeden
    Met vuur, en stael, in ’s menschen goed, en bloede.
Apol. Als het Mevrouw beliefd blijf ick haer by:
    (1160) Tot ’t end haer wraeck-lust, en beklee haer zy.
Dian. En ick sal my by u, en broeder houwe.
Mar. En ick vertreck na u bevel Mevrouwe.
Juno. My is seer lief u aller goede wil.
    O jagt-Godin, weest dan met my niet stil:
    (1165) Vrouw Venus mogt het harte nog aenranden
    Van Caesar, en sijn hoge deugd doen stranden,
    En nemen tot de geyle lust sijn keer:
    Steld hem voor ’t oog de kuysheyd, trouw, en eer:
    Voor dat hy komt, de Koningin t’aenschouwen.
Diana. (1170) Wel aen Vorstin, wilt my dit vry vertrouwen:
    Mijn wackerheyd gestaeg het wigt belaegd,
    Dat al sijn roem op trage sinne draegd.
Continue
[p. 50]

VIERDE BEDRYF.

Antonius gewond leggende op een Ledekant.
    Cleopatre. Iras. Charmione.
O Harte-scheurend wee! ô ziele-druckend lijden!
    O opgehoopte ellend! ick swigt al, staekt u strijden.
    (1175) O onversoenb’re Goôn! verheugd gy in mijn rouw!
    Soo juygd nu op het hoogst.
Ant.                                                 Troost u mijn waerde vrouw,
    Dees droeve klagten doen my duysent doden sterven,
Cle. Mijn ziel met d’ u vereent, gereet om ’tligt te derven,
    Doet my nu smaken al uw’ doots ondraegb’re pijn.
Ant. (1180) Mijn ligt, mijn helle ligt, moet ik uw’ sonneschijn,
    ’t Cieraet der aerden, dus in wolken sien versmooren,
    Van droef getraen, om my? ach! wilt dees bee verhooren
    Van een ziel-togend, die sterft om uwe min:
    Dat gy uw druck wat stilt: rampsalige Vorstin!
    (1185) Mijn doot is nodig; om u lijden te doen enden:
    ’k Ontfangse dan met vreugd, sy sal haest al d’elenden
    Gaen jagen uyt u rijck: beklaegdse dan niet meer:
    Ick heb mijn tijd beleeft, in pragt, en roem, en eer:
    En sterve nu na wensch, omhelst van uwe leden,
    (1190) Daer ick wel duysend mael de Goôn om heb gebeden.
    Vergeeft mijn mistrouw dan, en staeckt u droef geschrey.
    Ach! komt, neemt met een kus mijn ziel in u geley.
Cle. Ons ziele die zijn een, de doot kan haer niet scheyde.
Ant. Sy wil mijn lief, en gaet my al ter helle leyden.
    (1195) Helpt my, ô Goôn!
Cle.                                                         O pijn!
Ant.                                                                         Ick voel geen pijn.
Cle.                                                                                                         O doot!
Ant. Die is mijn soet by u.
Cle.                                                 O ziele wee! ô noot!
[p. 51]
Ant. Ons kinders ach!
Cle.                                 Mijn ziel men roep u al van ond’ren.
Iras. De Vorst is dood! ô ramp!
Cha.                                 Help, help de droefheyts dond’ren
    Verpletten ons Vorstin.
Iras.                                                 O droefheyt sonder maet!
Cha. (1200) O ondergang van ’t rijck!
Iras.                                                                 O val der grootste staet!
Cha. Mevrouw indien de dood uw oogen heeft gesloten,
    Waerom en hebben wy niet ’t eyge lot genoten?
Ir. Sy leeft, neemt moed Vorstin, denkt om u lieve zaet;
    En dat een Koningin is eygen aen haer staet.
Cle. (1205) Ach doot! waerom ontvlugt ghy my? ey schiet uw’ schigten
    Op dese borst: sy sal voor uwe godheyd swigten
    Met slavelijck ontsach.
Iras.                                                 Vorstin, ick bid bedaerd:
    Een ziel vol wanhoop is der goden hulp niet waerd.
Cle. Ick soek geen hulp, als om mijn levens ligt te doven.
Cha. (1210) Mevrouw den hemel wil dat noch van d’aerd niet roven.
Cle. O Goôn! moest ick dan van dit treurspel ’t wercktuygh zijn?
    Kom stael, vergift, of vuur, helpt my uyt dese pijn.
Iras. Vorstin, soekt raet om nu u vallend lant te schragen:
    Antonius is doot, wie sal de lasten dragen
    (1215) Van dit rampsaligh rijck, en stutten Caesars swaert?
    Die ’t Rijck in noot verlaet en is de kroon niet waert.
Cle. Helaes mijn Vorst is doot, om wien ik heb geleden
    Al ’s werelts hoon, en haet; om wien ik wort bestreden
    Van ’t heel ’t Romeynse rijk. ô Nijl! beweent de doot,
    (1220) Van die uw heerschappy soo heerlijck heeft vergroot.
    Sijn hant, deed kroon, op kroon, voor uwen eer-troon buygen,
    O Alexanders muur! doch ghy sult niet lang tuygen
    Hoe hy u heeft vereerd: uw’ roem leyt al gevelt,
    Uw val die sal haest zijn de Lijck-pragt van mijn helt.
[p. 52]
Iras. (1225) Mevrouw sal dan u Landt geen hulp van u verwerven.
Cle. Swijgt Iras, mijne wil is vast gestelt tot sterven.
Cha. Vorstin, hoort wat gerugt dat aen ons ooren naekt.
Iras. Ick vrees de viand is door list in ’t slot geraeckt.
Cha. Ontwaeckt, de slaverny is ons ligt al beschooren.
Iras. (1230) Hoor, ach! ’t neemt toe!
Cha.                                                         Vorstin wy gaen al t’saem verlooren,
Cle. Hoewel de dood alleen dit lighaems hope voed:
    Soo sal ick in dees saeck versien.
Iras.                                                             Ach! schept tog moed.
Cha. Het is te laet versien: wy sijn in ’s viands magten,
    Siet daer Mevrouw, wie onse vryheyd komt verkragten.


Agrippa verschijnt. Cleopatre vat een swaerd van ’t Ledekant.
    (1235) KOmt stael end maer mijn druck, ’t vertoeve dient nu niet,
    Volbrenght mijn wil, eer dat my meerder hoon gheschiet.
    Mijn Vorst ontfanght uw helft, laet my uw’ ziele vinden.
                                                    Agrippa houd haer arm vast.
    Agrip. Laet af, ô Koningin! wilt gy dit beeld verslinden,
    De wereld door geroemd, van Vorsten aengebêen?
    (1240) Neemt moed, ô groote Vrouw! ick sweer ghy hebt geen reên:
    Om dus u dierb’re bloed, tot wanhoops buyt te geven.
    Een dolle bemorst het heerelijckste leven.
    Kom Juffers helpt, ey helpt, de Koningin beswijckt:
    Siet hoe des levens gloor, in ’t lieflijck aensigt wijckt.
Iras. (1245) Mistroostige Vorstin! ach wat wilt gy beginnen?
    De dood is al te trots: om in de noot te winnen,
    Haer dan hoogwaerde gunst.
Agrip.                                                 Vertroost uw’ droeve Vrouw,
[p. 53]
    Ick sal aen Caesar gaen verhalen dees haer rouw.
Cha. Vorstin, is u de mond door rampspoed toegesloten?
    (1250) Spreeckt, soo gy kent, ach spreeckt!
Cle.                                                                         Hoe ben ick overgoten,
    Van wee op wee gehoopt! rampsalige! mijn lot
    Dat weigerd my de dood, en maekt mijn raed tot spot.
    Die ’k tegen ’t wreed besluyt der Goôn had voorgenomen.
    Antonius, hoe sal mijn ziel by d’uwe komen?
    (1255) De dood die vlugt voor my, verschrickt voor al mijn ramp:
    Hoe ’k haer met tranen smeek, sy weigerd in de kamp
    Te treden met dit lijf: maer ’k moet haer daer toe dwingen,
    Niet door het wreede stael, in mijn borst te wringen.
    Neen, door veel saghter wegh sal ick haer haest doen spoên:
    (1260) Daer sy voor eeuwigh my voor rampspoed moet behoên.
    Men kan haer dwingen. Ja, door duisenderley stricken,
    Sa dan mijn hart wilt voor haer tegenstant niet schricken.


Crassus. Cleopatra. Iras. Charmione.
MEvrouw, den Roomschen Vorst versoeckt om u te sien:
    En uwen droeven staet, sijn dienst, en hulp te biên.
Cle. (1265) Hy komt als ’t hem beliefd: als meester vol van eere:
    Nu ’t nootlot heeft gheschickt mijn rijck tot hem te keere.
Iras. Mevrouw dees heusheit toont Augustus ed’len aert.
Cle. Een hoofsche veinserey noit heusche woorden spaert.
    Hy spreid maer stricken: om mijn leven vast te binden
    (1270) Tot d’eer sijn ’s zegenprael, dat schand’lick komt verslinden.
    Maer ’t trotsche Rome sal my noyt gebonden sien
[p. 54]
    Aen al mijn pracht en schat. Neen ’k sal dien hoôn ontvliên:
    Al sou dit prachtigh graf my levend ’t Lijckvuur strecken,
    Maer ach, dat sou mijn zaet te wreed na stix doen trecken.
Cha. (1275) Mevrouw, Augustus komt.
Cle.                                                         Ach! dat mijn druck sich dwingt:
    Op dat mijn oog geen vloet, die my niet past, ontspringt.


Cleopatre. Augustus. Iras. Charmione. Agrippa. Mecenes. Crassus. Roomsche Ridders.
SIet hier zeeghaftigh Vorst, een vrouw van soo veel kroonen:
    Siet hier Fortunas roem.
Aug.                                                 Rijst, ô Vorstin! wy toonen
    Dat ons geluck ons niet verandert heeft van aert.
Cle. (1280) Soo ’n edelmoedig Heer is ’s werelts kroone waert.
Aug. Mevrouw het nootlot, daer de Goden self voor swichten,
    Dat niemant kan ontvlien, diens onvermijdb’re schigten
    De wijsheyt self niet stut, de dapperheyt niet keert,
    Vertoont in u, dat sy noch ’t groote rond beheert,
    (1285) Ons Keyserijck, dat nu stijght op den top der eeren,
    Dat liet wel eer sich van het wilt gediert beheeren;
    Egypten blonck toen met veel grooter heerschappy:
    En nu soo buygd het neer, voor Room tot slaverny:
    Soo wonderlijck verkeert fortuyn haer wank’le raden:
    (1290) Daerom soo komen wy, ons hier van haet ontladen.
    Steunt op ons gunst, soeckt rust, en legt u wanhoop af:
    Uw dag vol stralen schrickt voor ’t nare duyst’re graf.
Cle. De Goden, deftig vorst, die wensch ik dat uitbreiden
    Uw’ naem tot hemels hoog; en uwen staet verspreiden,
    (1295) Van’t oosten, tot het west, van ’t zuiden, tot het noort,
    Tot ’t uyterst werelts ent, voor ons noch ongeboort.
    Ja dat self God Jupijn omringt van al de Goden
    Die vestigt, en u komt tot het gebieden noden,
[p. 55]
    Dit ’s al dat ick kan doen, tot loon u’s hooge deught,
    (1300) Die mijn mijn dienstbaerheydt verdraghen doet met vreught.
    Mijn hemel hoogen staet most tot uw luyster dalen:
    Op dat gy zegenrijck op mijn verlies soud pralen.
    Geen vrees voor vallen trof in lang mijn kroon, noch lant:
    d’Olijfboom van Minerf, scheen alsoo vast geplant,
    (1305) Tot heyl des ondersaets, op mijn al-oude mueren:
    Of sy een stale eeuw, sou onvermoeyd verdueren.
    Gesteunt door sulk een helt, die mijner oud’ren* kroon
    So vast sloot om mijn kruyn, dat menschen ende goôn
    Benijden mijn geluck, en helle diamanten:
    (1310) Die sijn zeeghaftig stael, staeg op het top quam planten
    Van mijn verheer’lijckt hooft: maer ach! dat ’s nu gedaen,
    ’t Medogen moet alleen haer zielen nu beslaen.
Aug. Soo gaet het met den mensch: door ’t heerschen van de tijden
    Den een haer droefheydt teelt, en d’and’re weer verblijden
    (1315) Na dat het nootlot* wil: maer ’t past wel, dat het hart
    Een ’s Vorst, sig noit te seer in vreugdes strik verwart:
    Maer al lockaes wraeckt, als rechte droefheyts hoolen,
    Daer in sich ydelheyt, en wellust houd verschoolen.
    De wijsheyt, en de deught, sijn ciersels aen de kroon
    (1320) Van een voorsichtigh Vorst, en vestigen sijn troon.
    De wellust tragt de deugt heel woedend t’overheeren:
    Maer die door matigheyt, de wellust weet te keeren,
    Wert noyt door haer bestreên. En waer de wijsheydt raet
    Sal geen lafhartigheyt genaken met haer quaet.
    (1325) Doch quam de vreught wel eer u groot gemoet gebieden:
    Uw wijsheyt vint meer lof de droefheyt nu t’ontvlieden:
    Soo sult gy op der aerd te recht Godinne zijn.
    Vaer wel, en overwint, gy voelt noyt werelts pijn:
[p. 56]
Cle. Eer dat de Keiser gaet, versoeck ick met gebeden:
    (1330) Dat hy sijn volck verbied, in dit vertreck te treden:
    Op dat ick in de rust verkrijgen mag sijn wensch.
    Vergund dit kleen geluck, aen my onluckigh mensch.
Aug. Vorstin wy staen al t’saem gereed op uw’ geboden.
    Gebied als Opper-vrouw al wat gy hebt van noden.
Iras. (1335) Vorstin is Caesar niet de kroon der aerde waerd?
    Heeft sijn beleeft onthael, uw’ ziel niet wat bedaerd?
Cle. Ach Iras! meent gy dat mijn ziel sig kan bedaren
    Door yd’le troost? die graeg, om by haer Vorst te varen,
    Verliet des hemels pragt, en vreugd der Opper-goôn,
    (1340) Schoon haer Jupijn die bood, in sijn saphyren troon.
Cha. Hoe wil uw’ wijsheyt dan geen beter uytkomst vinden?
Cle. Sy soeckt niet als de dood.
Iras.                                                 Wilt gy dus wreet verslinden
    Natuurs cieraet, en roem? Hebt mely met uw’ glans,
    Die nu uw sonneschijn bekroond met braver krans,
    (1345) Als eer uw dageraed, hoe lieflijck haer kon geven.
    Ach! laet soo roeckeloos, die godlijckheydt niet sneven.
    Wat viand die niet haest moet swigten voor u oog?
    Een wijse schoonheyd, wel een wreet Tyran bewoog
    Dat hy een slave wierd van haer doorlugste gaven.
Cle. (1350) Ha! kon u oogh maer mijn bedroefde borst doorgraven,
    Dees yd’le sin en wierd niet door uw tong gemeld:
    Mijn levens lust, en vreugd, die werd ter neer geveld,
    Door liefd’, en hoogmoed, ach! wat wee doen sy my smaken
    O doodt! ick moet dees pijn, nu door uw’ hulp uytbraken.
Iras. (1355) Wat dat Mevrouw dan kiest dat is voor my bereyt.
Cha. ’t Sy ’t leven of de dood, een selfde lot my leyd,
    Mijn ziele kleeft aen d’u.
Cle.                                                 Beproefde noots vriendinne,
[p. 57]
    Uw’ trouw wagt ander loon.
Iras.                                                 Sy wenst niet meer te winne.
    Maer, door wat weg Vorstin raeckt gy uyt uwen noot?
    (1360) Den kloecksten heldt verschrickt, in ’t nad’ren van de doot:
    Als hem niet onversiens, komt schigtig overwinne.
Cle. ’k Beken ’t, mijn swackheyd vreest haer pijn, mijn teed’re sinne,
    Die stellen my voor ’t oog, hoe gruw’lijck dat se woed
    Eer dat haer wreeden aerd haer lusten heeft geboed.
Iras. (1365) Dat doet oock ’t wercktuyg veel dat daer toe word verkoren.
Cle. Hier sijn vier Slaven op ’t Kasteel, die door ’t verstoren
    Des overleden Vorst gevangen zijn gebragt,
    En eygen aen de dood, die sal ick stil en sagt
    Hier t’saem doen brengen: en haer voort voor my doen sterven,
    (1370) Elck een besond’re doot: soo sie ick wat kan kerven
    Op ’t soetst des levens draed. Wist ick maer eenigh mensch,
    Die hier deed brengen ’t geen ick nodigh heb, mijn wensch
    Was haest daer in volbragt.
Cha.                                                 Hier komen twee u ’s raden,
    Acetes, en Straton.
Cle.                                     Die sullen my ontladen
    (1375) Van ’t levens sware pack, en helpen aen de dood.


Straton. Cleopatre. Acetes. Iras. Charmine.
VOrstin, ’t is ons vergunt in desen uwen noot
    Ons dienst u aen te biên: als uwe trouwste raden.
Cle. Ick ben Augustus meer verpligt voor dees genaden:
    Als of hy my de kroon hersteld had op het hooft.
    (1380) ’k Sweer u gesigt heeft wel de helft mijn’s ramp verdooft.
Ace. Vergeeft* ’t ons dat wy niet ons hulp aen u besteden,
[p. 58]
    En tot de laetste snick voor uwe vryheyt strede:
    Sy viel al t’onverwacht, dit matight onse schult.
Iras. Mevrouw indien uw’ druck u laet soo veel gedult,
    (1385) Soo laet ons vragen hoe dat wy hier zijn verraden?
Cle. Wel aen, die korten tijt sal aen mijn doot niet schaden.
    Gy Heeren soo gy ’t weet, verhaelt het ons met spoet.
Ace. Wy vonden Eros doot, en onsen Vorst in ’t bloet
    Gewentelt in den Hof, al hygend na sijn ende.
    (1390) Wy vraeghden vol van schrick na d’oorsaeck dees elende
    ’t Welck hy sey het gerucht, van uwe doot te zijn.
    Toen sagen wy, hoe dat ons raed, en medecijn
    De Vorst vergifticht had in plaetse van genesen.
    Wy swoeren hem dat gy noch leefde, ’t welck sijn wesen
    (1395) Meer vreught gaf, als toen hy met u betrat den troon:
    Hy badt en smeeckten ons, met een verliefden toon:
    Om hem te brengen daer hy in uw’ arm mogt sterven.
    Ghy weer hoe swaerlijck hy hier d’inkomst kost verwerven:
    Tot dat gy self quaemt sien sijn laetst en droefste staet,
    (1400) Ghy liet een mant neer, en wy heften na uw’ raet
    De Vorst vol pijn daer in: hy was naeuw opgetrocken,
    Of wy verstonden door ’t geschreeu, ons ongelocken
    Door ’t overgaen der stadt. Men stont noch magteloos
    Tot vluchten: door de schrick, elck wist niet wat hy koos:
    (1405) Terwijl men Caesar sag, met groot gevolg verschijnen,
    Hy deed ons staen, en door sijn woort ons vrees verdwijnen,
    En vraeghden hoe de Vorst in ’t Slot was ingegaen:
    Maer yemandt van sijn volck sach ’t venster open staen:
    Daer op soo hielt hy raet, liet storremladders halen,
    (1410) Men hechte die aen een, daer sonder langh te dralen
[p. 59]
    Een stout Romeyn opklom, geswind gelijck een God:
    Die in een oogenblick de poort ontsloot van ’t Slot.
    Toen viel ’t verwinnend rot daer in gelijck een regen:
    Daer quam een deel weerom, en boôn haer Vorst den zegen:
    (1415) Wijl dat geen tegenstant ontmoete voor haer stael.
Iras. Mevrouw ’k hoor volck hier naest, men let op ons verhael.
Cle. Ick sal daer in versien, laet ons van hier vertrecken:
    Ick moet u in ’t geheym, mijn laetste wil ontdecken.
Continue

VYFDE BEDRYF.

Juno. Diana. Apollo. Mercurius.
    ’t GAet wel, het hart des zegenrijcken Helt
    (1420) Trotst door ons al de macht, van ’t mins gewelt.
Dian. Hy sou sijn hart daer niet voor kunnen wachten,
    Soo wy ’t niet sterckten met onwinb’re krachten:
    Van kuysheyt, houw’lijcks plicht, en lust tot eer,
    Gesteunt, door last, en sorgh.
Juno.                                         Ick wist hoe teer,
    (1425) De ziele zijn, voor schoon en droeve loncken,
    En dat het zijn de felst, en helste voncken
    Der Min-god, die hy door ’t medogen spreyd:
    Daerom heb ick sijn hart een wegh geleyd,
    Daer het die klip geluckigh is ontvaren.
    (1430) Nu vreest die kiel niet meer het slaen der baren,
    Haer krachten zijn maer voor de raserny,
    Die haer vervolght met onse wraeck op zy,
    Die sy moet met den laetsten roof beladen.
    Dit swart omhanghsel voor de praelgewaden
    (1435) Belooft haer zege.
Apol.                                     Daer komt Mercuur oock aen.
Mer. Vorstin, geeft my verlof, om na den troon te gaen
    Des Opper-god: of is hier meer van noden,
[p. 60]
    Voor my te doen, dan gy my hebt geboden?
Juno. O neen, ick blijf voor uwe dienst verpligt:
    (1440) En strijck vol zege na de zael vol ligt.
    ’k Heb hier gewrogt een werck, dat in veel eeuwen
    De straf des overspels sal uyt doen schreeuwen.
    Die voor de dood gaet planten in de borst,
    Van die haer ziel, soo schand’lijck siet bemorst
    (1445) Door ’t overspel, en goden eer te roven:
    Dat sy den brand die’r knaging uyt moet doven,
    In Plutoos nare vloed. Soo leert ’t geslagt
    Der aerd, ontsien des hemels grote magt.
Dian. Apol. Kom wolcken wilt ons rysend weer bedecken.
Juno. (1450) En gy mijn wagen homt my opwaerts trecken.
Mec. Vaer wel ick spoey op mijne vleugels heen:
    Daer mijn geen oog van d’aerde na kan treên.


Acetes. Cleopatre.
MEvrouw ’k heb met onwil uw’ wille doen volbrengen.
    Wat hart is soo versteend, dat voor het reuck’loos plengen
    (1455) Uw’s bloet niet schrickt, en beeft? Wie siet een helle Son
    Op ’t heerlickst haer ’s geprael, die al de glans verwon,
    Van al dat luyster draegd, in duysternisse dolven,
    Die niet ’t medogend oog verdrenckt in bracke golleven,
    Van ’t ziel-beroerend nat? Hoe streed ick met mijn pligt,
    (1460) Eer uw geboôn, vol druck van my zijn uytgerigt?
    O wijtvermaerde Vrouw! ô bloem der Koninginnen!
    Ach! is’er dan voor u niet als een graf te winnen
    Door mijnen dienst? helaes! dat is te wreet een lot.
Cle. Weet gy wel wie hier staet? Een wereldts schrick, een spot
[p. 61]
    (1465) Van menschen, en van Goôn. Die Caesars zeghenwagen,
    Nu tot een voorbeeld aller Vorsten meent te dragen:
    Om van het rasend volck, tot schimp mijn ’s hooghe moet,
    Met smaetheyt, spijt, en hoon, en spot, te zijn begroet.
    Is dat een helle Son, die yeder mag genaken?
    (1470) Daer al het vuyl gespuys haer gal op uyt gaet braken?
    Ick ben ’t wel eer geweest: maer ach! mijn glants viel neer:
    Soo haest lag neergevelt, mijn Vorst der helden eer.
Ace. Daer komt het wercktuyg tot de droevighst offerhande.
    Wat grooter onheil, ach waer sullen wy belanden!


Iras. Charmione. Cleopatre. Acetes.
    (1475) MEvrouw daer is fenijn van twederhande aert.
Cha. En daer het wreede stael, diens punt de mensch vervaert.
    Die het ons gaf gaet gins Acetes wil verbeyden.
Cle. Mijn trouwe vriendt, gaet heen, helpt hem de slaven leyden,
    En brengt ’s in stilheyt hier. Ick hoop dat Straton u
    (1480) In yver is gelijck, en dat den Aspeck nu
    Al is op weg.
Ace.                   Ick ga, en sal uw’ wil volbrengen:
    Hoe wel mijn ziele nog uw’ dood niet kan gehengen,
Cle. Die is als vast gestelt. Ick ben niet eerder vry
    Mijn dogters, voor dat gy alleen bekleed mijn zy:
    (1485) Gy kent mijn grote ramp, en streeft niet meerder tegen
    De reden, die mijn ziel tot sterven maeckt genegen.
Iras. Dat doet dat onse druck met d’uw’ een end verwagt.
Cha. Sy zijn aen een geschaeckt met onwinb’re kragt.
[p. 62]
Cle. ’t Is tijt dat ick gerust mijn laetste wil ga schrijven,
    (1490) Wilt voor een oogenblik mijn trouwe wagten blijven.
Iras. Ick heb dat daer toe hoort al t’samen hier gebracht.
Cha. Ach! Iras wie kan sien dat haer de dood verkracht?
Iras. Beklagelijcke vrouw, u lot verweckt mijn tranen,
    Siet hoe ’t mijn aenschijn doet in bracke golven banen.
Cha. (1495) Hoe schichtig draeyt ’t geluck vol blintheyt heen, en weer:
    Sy voor wiens voeten dat de Vorsten bogen neer
    Soo korten tijt geleên; die haer outaers sag branden
    Gelijk een godtheyt hoort, van wierooks offerhanden,
    Helaes! is een slavin, en buyght nu voor de doot,
    (1500) Die sy eerbiedigh smeeckt: om hulpe in haer noot.
Iras. De Koningin die rijst, sy heeft haer wil volschreven.
Cle. Ick sal voort dit geschrift Acetes overgeven,
    Op dat hy ’t Caesar brengt: soo vlucht ick sijn gesicht,
    Dat door lafhartigheyt, mijn hart staeg strijden sticht.


Straton. Cleopatre. Iras. Charmione. Boer.
    (1505) VOrstin ick heb volbracht dat ghy my had bevolen.
Cle. Wel waer is dan de slangh?
Strat.                                           Hier in dit fruyt verholen.
    Met aerdig velt-gewas, ’t geen ’t oog tot lust verwekt,
    Is dat de lust verslint bedriegelijck bedeckt.
Cle. Gy komt hier regt van pas: siet daer de slaven komen:
    (1510) Maer ick voel mijne ziel vol doodelijcke schroomen
    Voor ’s vyants overval: dies bid ick u vertreckt
    So lang by haer: so wort ons werck hier niet ontdeckt.
    Doch als de Slaven door haer doot verlaten ’t leven
    Ontsla ’k u van die last: om my dan raet te geven
    (1515) Hoe ’k best mijn ziel uytbraeck.
Strat.                                                         Wel aen, ick ga Mevrouw,
    En ben gereet tot al dat blusschen kan uw rouw.


[p. 63]

Acetes. Cleopatre. 1. Slaef. 2. Slaef. 3. Slaef. 4. Slaef.
    Iras. Charmione. Boer.
VOrstin wat is ’er voort tot uwen dienst van noode?
    Ghy siet de Slaven hier.
Cle.                                   Dat men haer haestigh doode:
    Sy hebben het verdient, en sijnder toegeschickt.
1. Slaef. (1520) Genade Koningin, de doot maekt ons verschrikt.
    Straft ons maer met veel pijn.
2. Slaef.                                                 Wy hebben quaet bedreven:
    Maer Koningin, wat kan der slaven doot u geven?
3. Slaef. Wy hebben ’s Koninghs wil niet na sijn sin voldaen:
    Maer sullen voortaen op sijn wencken vaerdig staen.
4. Slaef. (1525) Erbermt u, ach! de doodt het stoutste mensch doet schricken.
Cle. Kom voort maer Iras, wilt het sterckst* fenijn hier schicken.
1. Slaef. Soo een verschrickb’re doodt en dient niet seer gehaest.
2. Slaef. Ach! Koningin gena, wy bidden u voor ’t laest.
Iras. Mevrouw daer is ’t gereet.
Cle.                                             Laet het Acetes geven,
    (1530) Aen desen Slaef.
1. Slaef.                             Helaes!
Ace.                                               Drinckt, of ick doe u sneven
    Door duysenderley pijn.
1. Slaef.                             Ach! moet het dan geschien?
Ace. Ja sonder toeven, of ghy sult wat wreeders sien.
1. Slaef. Siet daer, daer is het leeg, ter gront toe uytgedroncken:
    Mijn dunckt ick voel mijn vleesch afrucken van de schoncken;
    (1535) Mijn hart dat staet in brant, ’tgedarmt scheurt van een.
Cle. Die weg is veel te hart, om voor ons na te treên.
Ir. Mevrouw ik schrik’er voor, siet hoe hy woelt in pijne.
    1. Sl. O wreede doot! ey doet mijn lijden haest verdwijnen
[p. 64]
Cle. Kom voort, lang ’t stael, en stoot den tweeden door de borst.
2. Slaef. (1540) O wreede Koningin! maeckt gy uw’ naem bemorst.
    Met Slaven bloed?
Cle.                         Wilt d’and’re ’t sagt fenijn oock geven,
    Men toeft te lang, om haer te helpen om het leven.
Ace. Siet daer een steeck die hem haest helpen sal van kant.
2. Slaef. O noit gevoelde pijn! kom kerft my ’t ingewand:
    (1545) Soo is het haest gedaen.
3. Slaef.                                         O wreetste van de vrouwen!
    Ick heb uw’ wil volbragt, gelijk gy kunt aenschouwen,
    Hoe my het lighaem sweld, en swaer gelijck een loot.
    Ey my hoe barst mijn hart.
1. Slaef.                                 Hoe raeck ick aen de doot!
    O hel komt my te hulp!
Cle.                                   Gy Boer komt nader treden,
    (1550) En laet u beest sijn werck doen op de laetst sijn leden.
Boer. Men moet dan eerst sijn arm ontbloten.
Ace.                                                                 ’t Is gedaen.
Boer. Gy sult hem eerder als dees al ter dood sien gaen.
Ace. Hy heeft de steeck al weg.
Cha.                                           Ey siet den dese swellen.
Iras. Maer siet den ander eens in duysend bogten stellen
    (1555) Het fel gepijnigt lijf.
Ace.                                           Siet dese slaeuwt door ’t bloên.
    Hy reckt sijn leên al uyt.
1. Slaef.                             O dood wilt u tog spoên.
2. Slaef. Ey my ick heb gedaen.
3. Slaef.                                     En ick moet hier nog woelen.
2. Slaef. Moet ick noch langer dees ondraeghb’re pijne voelen?
    Ick rijt dees borst van een, en scheur het hart daer uyt.
Cle. (1560) Heeft d’ Aspick het geklag van d’and’re gesluyt?
[p. 65]
Iras. Hy leyt gerust en slaept.
Cle.                                         Gaet sijn gevoele vragen.
Ace. Na dat ick sie Mevrouw soo sal hy noyt meer klagen.
Cle. Hoe is hy doodt? hy schijnt noch levend voor ’t gesicht.
Ace. Soo soet heeft sijne ziel voor ’t woên der doodt geswicht.
Cle. (1565) Dit is mijn harte wensch, hier heb ick in gevonden
    Mijn aengenaemste lust: maer ach! wie kan verkonden
    Hoe het gesicht der dood’ een vrouwe hart verschrikt.
    Siet of dees al sijn doot.
Ace.                                   Haer ziel’ schijnt langh verstickt:
Cle. Neemt dan de Lijcken op, draeg s’ in de naeste zale.
    (1570) En gy, ô Iras! gaet mijn waerde kinders halen:
    Op dat haer lief gesicht, wat stilt mijn zieles pijn:
    Die door de ramp verdruckt, tracht om verlost te zijn
    Van dit elendigh lijf: doch sy moet sich doch quellen:
    Tot dat Augustus gaet, haer laetste vonnis vellen,
    (1575) Dat in de weygeringh bestaet van desen brief.
    Acetes gaet dan heen: indien gy noch hebt lief
    Het leven u ’s Vorstin, dit voort aen Caesar geven.
    En soo hy ons ontseyt, de bee daer in geschreven,
    So moet ick sterven, hoe de doot my oock verschrikt.
    (1580) Mijn levens draet die blijft noch aen sijn wil gestrickt.
Ace. Mevrouw ’k sal noyt een stip van u geboden wijcken.
    Wilt voor de wanhoop maer u levens zeyl niet strijcken,
    Terwijl ick yver tot uw’ dienst.
Cle.                                               Stelt u gerust:
    ’k Doof tot uw wederkomst, door hoop, mijn stervens lust.
    (1585) O Charmione wy zijn vry, de rust komt naken,
    Soo langh by ons gewenst, voor ons rampsaligh waken.
[p. 66]
Cha. Vorstin siet daer u zaet, des aerdbooms grootst cieraet.
Cle. Dit is de jonghste strijt; die my te wachten staet.


Cleopatre. Alexander. de jonge Cleopatre. Tholemeus. Charmione. Iras.
OOrsake van mijn val, die door uw helle stralen
    (1590) Op hooghmoets hoogste top mijn sinnen deed verdwalen.
    O luyster mijn ’s Paleys! wat staet uw’ schoonheyt dier
    Aen u doorluchtigh huys? het slickerende vyer,
    Dat in uw’ oogen blaekt, heeft ’t godendom ontsteken:
    Om hare smaet daer door, van my begaen, te wreken
    (1595) Door uwer oud’ren doot, en ’t vallen uwer staet.
    Doch so nu ’t schuldig bloet maer blusten haren haet,
    En dat gy na ons doot ons plaets maer mogt bekleden:
    Hoe willigh offerde ick, dees mijne teere leden
    Tot soen mijn ’s misdaet, aen de wreest en felste pijn:
    (1600) Maer ach! mijn rampspoet wil dat ick van u verdwijn,
    Gantsch hopeloos, van dat ghy oyt een kroon sult dragen,
    Gy diese torsten eer uw’ morgenstont quam dagen.
Alex. Vrouw moeder, ach! wat ’s dit? ick dacht wy tot vermaeck
    Van u hier quamen, wel waer toe dees klacht? ey staek
    (1605) Uw’ tranes vloed: gy helpt mijn suster ook aen ’t weenen.
    Gy klaegt als of de doot reets voor u was verscheenen,
    Daer gy, de Goôn sy dank, noch schijnt in goede staet.
Jong. Cle. Ick sterf Mevrouw, ick sterf, soo gy niet af en laet
    Van weenen.
Cle.                             Ach mijn kint! de schoonste aller eeuwen,
    (1610) Wat sou de wereldt lof tot roem uw ’s schoonheydt schreeuwen:
[p. 67]
    Tot vreughd u ’s vaders, en tot uwe moeders lust
    Had haer wreet nootlot nu haer leven niet geblust.
    Maer jonge Koningin, die hoop is u benomen,
    Laet u Dianas glants, noyt weer te vooren komen:
    (1615) Want als ons droefheyt treft, is op ’t verleên geluck
    Te dencken, vaeck een spoor tot meerder ramp en druck.
    Doch of noch eens uw’ jeugt, door al u wond’re gaven,
    Veel aerdsche Vorsten sagh om uwe gonste draven:
    Soo laet de hooghmoet noyt beheerschen uwe ziel.
    (1620) Gedenck dat sy het was, die mijn voorspoed’ge kiel
    In ’t midden van haer vaert, soo jammerlijck deed stranden.
    Maer ach! ick sie een reex van wraecklust om u branden,
    Die u al t’saem daer voor licht eeuwiglijck bevrijt:
    Doch leert geduldigh zijn hoe ’t nootlot u bestrijt.
    (1625) Niet die de swaerste plaeg komt op den halse drucken.
    Maer die ’t de ziel meest treft, die voelt de grootste onlucken,
    Kom hier, omhelst my t’saem, kom hier mijn jonghsten soon,
    Den eerst der Tholomeus, die overquam dees hoon,
    Dat hy als slave voor het Roomsch gesach moest buygen.
    (1630) En ghy, die voert de naem van die sijn stael deed tuygen:
    Hoe een onwrickb’re moed het werelts ront beheert.
    Moet ick u dus van het geval heel sien verneert?
    Helaes! gaet t’saem van hier, vaer wel. Ik sie mijn ende.
    O Goden! laet mijn straf, uw’ haet van haer afwende.
Thol. (1635) Mijn Moeder lief, waerom sent ghy ons nu weer heen?
Jong. Cle. Ach! laet ons hier by u navolgen u geween.
Cle. Helaes! mijn hart beswijckt, gaet heen, en laet my rusten:
[p. 68]
    Gehoorsaemt soo mijn val, al mijn gesag niet blusten.
Alex. Wat doet u ons gesicht dat gy het dus versmaet?
Cle. (1640) Het stelt my staegh voor ’t oogh ’t vervallen van mijn staet.
    En tobt daer door mijn ziel tot op de droefheits baren,
    Gaet heen, een oogenblick sal haer wel weer bedaren.
Alex. Wy doen uw wil Mevrouw: op dat s’ u rust bereyt.
Cle. Mijn eng’len stelt u troost op uw’ onnoselheyt.
    (1645) Nu ick heb ’t al voldaen, de tijt brengt ’t al ten ende.
    Kom nadert lantman, met het heyl van mijn elende,
    Doet my die laetsten dienst.
Iras.                                                 Ach! ach! wie kan het sien!
    Dat uwe ziel sal uyt haer schoone woonhuys vliên?
Cle. Komt ghy noch voor het laetst mijn treurigh hart bestrijden?
    (1650) En wilt ghy dat ick blijf in dit ondraeghlijck lijden?
    Vaer wel vriendinne, kom omhelst voor ’t laetst uw’ Vrouw,
    Hoe my u droefheit smart getuygt dees bracken douw.
Iras. ’k Voel dat de doodt my naeckt met aenghename schichten.
Cha. Mijn rampen gaen alree voor hare kragten swigten.
Cle. (1655) Vaer wel noch eens mijn zaet, hoogwaerdigh godlijck bloet.
    Vaer wel, ô Caesars Soon! die droevigh swerven moet,
    Berooft van al uw’ staet, en uwe goude kroonen.
    Ach! dat de Goden u van soo veel ramp verschoonen,
    Als uwe moeders neck getorst heeft op der aert.
    (1660) Mijn ted’re jeugt was eer door broeders haet beswaert,
    En vluchtigh om sijn stael vol tyranny t’ontvluchten;
    Tot dat den dapp’ren helt, die al de faems geruchten
    Vermoeyde met sijn roem te blasen, my de kroon
    Door broeders doot, voor sijn verraet de rechte loon
    (1665) Hechte op het hooft; maer ach! sijn snoode minne lusten,
    Die mijn onnoosele, de glants mijn ’s levens blusten
[p. 69]
    Door ’t trouweloos verbondt verzaet, deên my de wraeck
    Om hulpe smeecken: tot dat ick met groot vermaeck
    Sijn moort aenhoorden, en de moordenaers ging stijven
    (1670) Door hulp: tot dat sijn vrient Antonius quam drijven
    Sijn zegepralend heyr op ’t Ciliaensche strant,
    En dreygde vol van wraeck, mijn rijck-staf, kroon, en lant,
    Te brijselen tot gruys. Dat deed mijn vrees ontwaken,
    Soo dat sijn afgesant, de rosen op mijn kaken
    (1675) Versterven sagh door schrick: doch door sijn wijse troost,
    Gingh ick dien winnaer van het noort, west, zuyd, en oost
    Verwinnen, door gesmeeck, en schoonheydt vol van prachten:
    Door ’t slick’rend diamant, en blakend gout, wiens machten
    Gepaert met wellust, ick deed glinst’ren in den troon
    (1680) Van mijn vergulde kiel, die t’saem van hem de kroon
    Der eer beroofde, en sijn hart aen mijn deên geven:
    Door sijn verheven trouw had toen mijn dart’le leven,
    Maer d’overdadigheyt der wellust afgeweert:
    ’k Waer nu niet van Godin, tot een slavin verkeert.
    (1685) Nu leyt mijn hoogmoet neer. O helle parrel drancken
    Geswolgen door mijn keel: tot dat de hoofsche klancken
    My riepen winster uyt, van ’t dart’le geschil,
    Hoe bitter smaeckt ghy nu! ô outaers die mijn wil
    Vol droefheyt stichte, ach! hoe ploft* gy op mijn ziele?
    (1690) Gehoonde Goden, wilt mijn kinders niet vernielen.
    Laet uw’ geleden hoon, en uw’ gerechte wraeck
    Geblust zijn door mijn bloet: dat is mijn grootst vermaeck,
    Mijn wensch, hier mee sal ick mijn staet sucht gaen bepalen:
    Dat op mijn ’s Vorsten bed, de doot my komt bestralen,
[p. 70]
    (1695) En ’t vuur ons asch vermengt. Verlosser waerde beest,
    Hoe krimt gy dus in een? waer voor zijt gy bevreest?
    Ach! ick sie sijn gestrael. Goôn wilt mijn kinders hoeden.
    Mijn Vorst, ick kom by u, aen Plutoos nare vloeden.
Sy sterft.
    Cha. O wel gewenste doot, die my helpt uyt dees pijn.
    (1700) De droefheyt kerft de draet mijn ’s levens, geen fenijn
    Als sy helpt my, ô wee!
Sy sterft.


Augustus. Acetes. Iras. Mecenes. Agrippa. Crassus. Boer. De Lijcken van Cleopatre en Charmione. Roomsche Ridders.

WIe maeckt dit droevigh schreeuwen?
Ace. Rampsaligh treurtoneel! ô schrick voor ’s werelts eeuwe!
    Ach! Iras spreeckt, wat ’s dit? Wie heeft dit werck volbrocht?
Iras. O Goôn! ghy die mijn ziel hebt aen mijn Vrouw verknocht,
    (1705) Breekt noit d’onscheydb’re knoop. O lieffelijke pijne!
    Boosdadigh nootlot! ach doet maer mijn ramp verdwijnen.
Mec. O Vorst! der Vorsten, siet hier noch veel droever daet,
    Als in het Mooren-lant, vast stelde u ’s vaders staet.
Aug. Wat hart is so versteent, die dit siet sonder klagen?
    (1710) Mijn komst is hier vergeefs: om uwen druck te schragen,
    O Koninglijcke Vrouw!
Ace.                                   Het is te langh getoeft.
    O ramp! die my het hart in wanhoops banden schroeft,
    Waer dit ’t versoeck, dat gy van Caesar soud verwachten?
    Ick vreesde u veinsen wel, en heb met alle krachten,
    (1715) Den grooten Vorst gebeên te stutten desen slagh.
    Daer is ’t geschrift, o Vorst! daer sy sey dat in lagh
[p. 71]
    Haer laetste wil, ’t welck ick niet over heb gegeven:
    Om door mijn yver haer te houden in het leven.
Aug. O overschoone blom, die van uw’ steel geruckt,
    (1720) In ’t cierlijckst u ’s geprael, maeckt ’t hartste hart bedruckt.
    Maer hou! wat hemels glants treft hier ons aerdich gesichte?
    Als hier de godtheyt komt, moet ’s menschen hoogheyt swichten.
Sy sterft.


Venus op Wolken.

Venus. Augustus. Mecenes. Crassus. Acetes. Boer.
    Agrippa. Lijcken van Cleopatre, Charmione, en Iras. Roomsche Ridders.
O Keyser van der aerd, die uyt mijn bloet
    Gesproten zijt, die ’t Vorstendom te voet
    (1725) Moet vallen. Wilt ’t gebodt met aendacht horen,
    Van dees Godin, uyt ’s hemels Vorst geboren.
    Beschermt het zaet van dat doorluchste paer,
    Die door haer val, u hechten op het hayr
    Des werelts kroon, en wilt haer op gaen voede
    (1730) Gelijck haer afkomst eyscht, van ’t godlijck bloede
    Sy zijn gestelt tot wond’ren van myn troon,
    Cleopatra sal dragen schoonheyts kroon,
    Die haer vol deught, een ryx-staf sal doen dragen:
    Door uwe wil, en ’t goddelijck behagen.
Aug. (1735) Almachtige Godin, uw’ wil is ons een wet,
    Die door geen vrees, of wraeck, sal worden omgeset.
    Mecenes, leest ons nu, ’t versoeck der Koninginne:
    Op dat ons het voldoen des godheits gunst doe winne.


Mecenes leest.
ICk sterf, ô Caesar! mijn ziel ontvlucht
    (1740) De slaverny: vergeeft het haer, en voldoet
[p. 72]
    Dees mijn laetste bede: geeft my een grafstee
    Met mijn Vorst: ons levens waren een:
    Ach scheyt ons nu oock niet. Soo moet
    U d’aerd als haren Jupijn eeren.         Cleopatre.

Aug. (1745) ’k Sweer groote ziel, by die Godin die ons verscheen.
    Wy gaen uw’ wil voldoen met overvlugge schreên:
    Soo rust ghy na uw wensch. ’k Sal oock uw’ spruyten toonen
    Een vaderlijcke min, dat sweer ick by mijn kroone.
UYT.
Continue

Tekstkritiek:

vs. 39 muuren er staat: mnuren
vs. 46 dapp’re er staat: dappr’e
vs. 129 geur er staat: guer
vs. 172 wuste er staat: wuste
vs. 196 Mars. er staat: Nars.
vs. 208 Mars. er staat: Mas.
vs. 272 groot er staat: goot
vs. 290 tegen treden er staat: tegent reden
vs. 457 deên (i.e. deden) er staat: d’een
vs. 602 Opperheer er staat: Oppeerheer
vs. 655 Kup. er staat: Knp.
vs. 697 dan er staat: dat
vs. 753 voor er staat: voo
vs. 817 en 821 Stra. er staat: Srat.
vs. 1307 oud’ren er staat: ond’ren
vs. 1315 nootlot er staat: notloot
vs. 1381 Vergeeft er staat: Vergeeeft
vs. 1526 sterckst er staat: sterckt
vs. 1689 ploft er staat: plost