Klucht van de saus. Herdruk Amsterdam, 1657.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton116420 — Ursicula
Eerste druk 1635 (Ursicula); herdruk 1679 (Ursicula)
De tekst is grotendeels gezet in gotische letter; voor neventekst en eigennamen is de romein gebruikt. Hier is het gotische lettertype in een aparte kleur weergegeven.
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue

[p. 1]

Boertighe Klucht,

Vande

SAUS.

Op ’t Spreeckwoort:

Natuur voor Leer.

Gespeelt op d’Amsterdamsche Schouwburg, A°. 1657.

[Vignet: Yver, in liefd’ bloejende]

Tot AMSTERDAM,
__________________

By Dirck Cornelisz. Houthaak, Boeckverkooper op de hoeck
van de Nieuwe-zijds Kolck, Anno 1657.


[p. 2]

Persoonagien.

            Dorstich Hart.
            Magher Harst.
            Goosen.
            Catrijntje.
            Ritshart.


[p. 3]

EERSTE UYTKOMST.

      Dorstigh Hart uyt, kael ghekleedt.
HEy dat moet zijn gangh gaen sey Mieuwes, die wat het
    Die kan moy weer speelen, anders het mer niet of te bet,
    Dus heb ick al den dagh de Stadt miest deur gheloopen
    Om sien offer niet was behendigh wat te koopen
    (5) In ’t after-om halen en betalen sonder ghelt,
    Nou lustigh schaf op Boeren, of ick haelt met ghewelt.
    Ja maer wat paster op, als ick dat gae bedencken,
    Se souwen op sen Enghels speulen, Hachje die moet hencken,
    En ick hou daer niet of, dat is te groote mallicheydt,
    (10) Die hem in sulcken perijkel wil stellen, ’t is gheen bevallicheyt,
    Want boven elf ooghen te werpen dat is gheen kans,
    Maer een onderriem of te knippen en gaender mee ten dans,
    Dat komt seer aerdich, want dat goet is te ghemeen,
    Wat hebbeser mee op ’t lijf te doen, se meugent gelt tot wat aers besteen,
    (15) En komen soo niet treen soo weyts om wat te koopen,
    Op de Vismarckt of in de Hal, kon icker maer ien stroopen,
    Ick binder niet te goet toe, ick speulde lustich op,
    En lietse toekijcken die soo gaen als een Kermis-Pop.
    Dan desen dagh heb ick mijn Macker niet vernomen,
    (20) Holla, tot mijn geluck soo sie ick hem daer komen,
    Ho Cameraet is de vanghst goet of hebje niet op edaen?
Mager Harst uyt.
Mager. Ick mocht dat ick niet segghen wil, de buyt is mijn ontgaen.
    En noch ter nauwer noot soo ben ick ’t noch ontkomen,
    Hoe wel dat ick het had soo goet niet op enomen,
    (25) Se waren mijn after na.   Dorst. Wel hoe raecktejer van?
Mager. Ick koos het Hase-padt, en trock de Schoenen an
    Van een gezwinde Hindt, doen voort op het schremincken.
Dorstich. Die tot hangen geboren is die sal niet verdrincken.   
    Maer seghtme waer ontrent dat dit doch is geschiet.
Mager. (30) By de Grimmenisse Sluys daer vil het mijn te hiet,
    Soo ick juyst legghen sagh een party Camerijcx Doecke,
    Ick namse daer van daen, en strack ginck ickse broecken,
    En peurde voort te run, een Buurman die dit sach,
    Die riep vast hout den Dief, hout Mannen watje mach.
    (35) Een Diender daer niet veer van daen quam voort ghesartelt,
    En riep Burghers hout vast, dat hyje niet ontspartelt,
[p. 4]
    Ick ’t Mesjen in mijn handt: want die my vangen wou
    Die peurden ick eens slaeghs in ’t loopen na sijn Mouw,
    Mits komtmer twee te moet, d’een sey, ey laet hem loopen,
    (40) Raeckt hy in hechtenis se sullen hem op-knoopen,
    Dat was recht na mijn sin, mits komter een Soldaet
    Die vatme, en hy sprack geefje gevangen maet,
    O bloedt docht ick wat raet, dees kans die is verkeecken,
    Och vriendt, och houtme niet, ick hebber een doorsteecken
    (45) Of totter doodt gewondt, hy lietme los en vry,
    Ick koos de Doele-brugh, de Poort in, want in ly
    En mocht ick niet langh zijn, dus liep ick inde sloppe
    Dicht by de Duyvenmarckt, soo ontquam ick de soppe
    Van Water en van Broodt, ick docht ’t is best in Stadt
    (50) By d’een of d’ander Trijn, als in een doncker gat,
    En soo ben ick den dans tot mijn geluck ontsprongen.
Dorstigh. ’t Is beter in het wilt als in de kou gesongen.
Mager. Dat denck ick seecker wel, daer toe ben ick niet graegh.
Dorstigh. Mijn keel die smacht van dorst.   Mag. Ick krijgh jeuckten in mijn Maegh,
    (55) Want ick hou lijdigh wel daer lecker wat te bicken,, is.
Dorst. En ick daer d’eele vocht in overvloet te slicken,, is:
    Want lestent middernacht soo raeckten ick op een Schuyt
    Daer seer veel Wijn in lach, ick lapten in mijn huyt
    d’Een Roemer nae den aer, soo dat ick moy bestooven
    (60) Bekruysten al de straet, ’t is waert om te gelooven,
    Want ’t minste dat ick dronck een pondt was of een half,
    Soo dat ick zwangerde en baerde voort een Kalf,
    Het geen ick nae de Marckt vergeten heb te stuuren.
Mager. O bloet, ick kan van honger niet veel langer duuren.
Dorstig. (65) En ick van de groote onlijdelijcke dorst.
Mager. Wat raet nou, Dorstigh Hart, hebje niet wat gemorst.
Dorstigh. Ick heb goe middel om voor u de kost te krijgen.
Mager. Waer mee doch.   Dorstigh.Wistje dat.   Mager. Ey seght.
Dorstich. U kan ick niet verzwijgen,
    Hoort, alsoo ick alle hoecken en straten meest heb deur egaen
    (70) Soo vondt ick after de Hal een party volcks staen,
    Waer onder dat ick sagh een ouwen saghlaer koopen
    Een hoope kleyn gebient, om moytjes te bedroopen,
    En beval de Drager wel dat hy sou haestigh gaen
    En brengent daetlijck t’huys, en sijn Wijf doen verstaen
    (75) Op wat voor een manier hy ’t hebben wou gebraden,
    Op dat sy lecker haer daer mee souden versaden,
    En dat sy daer een Saus welsmaeckend maeckt daer by,
    Ick hoorden ’t aen, en voeghde my onder sijn zy,
[p. 5]
    En trock hem uyt sijn sack dit Mesjen met de schede,
    (80) Ick docht hier krijgen wy de vrye kost wel mede,
    Het welck geensins ons in ’t minst sal kunnen missen
    Als wy maer op ’t gety met drooge netten vissen,
    Voor negenen voor wis sal ’t ons niet mogen falen.
Mager. Niet?   Dorst. Neen.
Mager. Wel hey wilje de kost deur dit Mes halen?
    (85) Ick geloof wel eer hadmen een deel Hoenderen veur
    Datmense daer mee sou ontleden deur en deur,
    Maer de kost daer deur te krijgen dat en kan ick niet gelooven.
Dorst. Wel Mager Harst hoe dus, ’k loof niet je bint bestooven,
    Is jou verstant geheel en al wech vande Meule,, slach,
    (90) Het dunckt me soo vreemt of ick al je sinne speule,, sach,
    Want de spijs die sal hier door hem worden haest ontoogen.
Mager. Hoe dat?   Dorstich. Met dat Mes wort de Vrou wel haest bedroogen.
    En we selle slicken en smullen dat ons de Kin druypt,
    Want wislijck sit hy by sijn lagenoots en suypt,
    (95) Ick meen wel dat hy hem door ’t selschap sal vergeten,
    Daerom dient by ons wel Kruys of Munt op-ghesmeten
    Wie van ons beyen nu de kunst te werck stelt.
Mager. Kruys of Munt?   Dorstich. Ja Kruys of Munt.   Mag. Dats best, we hebbe verschiet van gelt.
    Ick weet rechtevoort niet of het ront of vier-kant,, is.
Dorstich. (100) En ick legger soo veel by, ick hebt soo veel dat het schant,, is.
    Nu dat overgeslagen, want’er moet een van ons beyen
    De Vrouw bepraten en behendigh om den thuyn leyen,
    Seggende dat haer Man is by een vrient te gast,
    En ons gesonden heeft, en wel expres belast
    (105) Datse het gebraen voort daetlijck mee moet geven,
    Om dat hy by ’t geselschap te vreughdiger mach leven,
    En of ’t gebeurde dat ons praet niet mocht verschoonen
    Soo salmen haer dit Mes stracks van haer Man dan toonen,
    Tot een gewisse saeck, en tot een seecker waerteecken.
Mager. (110) Die raedt is goet, daer tegen en salse niet spreecken,
    Geef my ’t Mes, ick gae sonder daer om te looten,, heen.
Dorstig.    Ick neem de saeck aen.   Mager. Neen ick sal ’t gaen afstooten,, heen,
    En met een kloeck gemoet gaen tyen op de beenen,
    En ick verseeker u, want ’t gaet niet buyten meenen
    (115) Dat ick ’t gebraet sal krijgen vlytigh en wacker.
Dorstich. Ick houdt met de Brouwer.   Mager. En ick met de Backer.
    Ick heb, hoe ’t gaet, garen dat den Darm ront,, staet.
Dorstich. En ick heb garen dat de vocht-lepel in de Mont,, gaet,
    Ho Maet een nat zeyl doet wel aen de windt klemmen,
    (120) Als ick maer onder Water duycken mach en in ’t Bier zwemmen,
[p. 6]
    Soo verheughtet al watter om en an,, is.
Mager. Neen bylo, den Darm rondt de kracht vande Man,, is,
    Ghelijck het dickwils blijckt, nu en tot allen tyen,
    Doch veel daer af te verhalen en wil den tijdt niet lyen,
    (125) Wy souden onse kost dus doende wel verpraten.
Dorstich. Dat is alsoo Cameraet, dat ongheluck waer te haten,
    Ick vorder het ghebraen, wilt om een volle Kruyck,, sien,
    Waer uyt de Wijn sonder raecken sal in mijn buyck,, vlien.
Mager. Ick ga nu haestich voort, en past wel op u slicken.     Mager binn.
Dorstich. (130) Ho dat lichte werck heb ick goet te beschicken,
    Sorght ghy maer voor de koele Wijn, ick sorgh voor de kost,
    Van hongher en van dorst worden wy haest verlost,
    Want ick raecker van desen, sonder moeyten te keur,, aan.
    Holla, daer sien ick de Juffrou inde deur,, staen,
    (135) Welck ick voor alle werck beleefdelijck moet groeten,
    Dan ’t is noch wat te vroegh, ick sal wat wachten moeten.
Catrijntje. Dorstich Hart.
        Het Maentje lieflijck schijnt, dus is het beste weer
    Het gheen men wenschen mach, was ick die gheen wel eer
    Die ick te vooren was eer dat ick quam te trouwen,
    (140) ’k Sou met een Jonghman my soo langh in Huys niet houwen,
    Maer wand’len hier en daer heel lustigh onder ’t groen,
    Al waer het menigh wel uyt vrientschap soude doen.
    Waer of den Grimmer blijft die hem nu wou versaden
    Met my dees avont van het leckere ghebraden.
    (145) De kost die is al gaer, se doet niet dan verdrooght,
    Was hy maer eens van Huys, ick was wel haest eens vooght,
    En liet tot mijn vermaeck mijn boeltje Ritshart halen.
Dorstich. Dit is de rechte slach, nu langher niet te dralen,
    De kost die is al gaer, ick voeghme voort by heur,
    (150) Terwijl dat sy noch staet alleenich voor de deur.
    Veel goeden avont Juffrouw, ick moet beleeft je groeten,
    Door dien ick een bootschap van je Man heb aennemen moeten,
    Om het ghebraen te halen, het gheen noch aen der speten,, is,
    Door dien hy by de beste en deftigste gheseten,, is
    (155) Hier binnen Amsterdam, dus haest ick bidje dat.
Catrijntje. Het ghebraen?   Dorst. Ja Juffrouw.   Catr. Wat haest heb ick, ontbeyt wat,
    Het ghebraen te halen denckt niet dat mijn verlanghen,, is,
    Denckt vrient dat het quaet Vossen met Vossen te vanghen,, is,
    Dat meen ick met hem self te kluyven, kijck toch hoe soet.
Dorstich. (160) Wat sal ick segghen? siet toe Juffrou watje doet.
[p. 7]
    Mijn Heer en wil hem voor ’t gheselschap niet beschamen,
    Voor soo een Juffrou alsje bint en soudt oock niet betamen
    De spijs te houwen waerom dat hy my heeft ghesonden.
Catrijntje.   U.   Dorst. Ja my.   Catr. Waer mach hy dusschen puyck toch hebben ghevonden,
    (165) Dus moy ekleet met weynich Laken, ey siet eens hier,
    Wel Fijnman hebje ’t Jack an, of hebje ’t gat vol Bier?
    En warender anders gheen boden als jou te krijghen?
    ’t Is onwaerachtigh.   Dorst. Juffrou ick bid wilt dat woort zwijgen,
    Daer is niemandt van mijn zijn leven bedroghen geweest.
Catrijntje. (170) Soo wildy ’t nu doen.   Dorst. Dat segh ick niet, maer zijt nu onbevreest,
    Daer is u Mans Mes tot een seecker waer-teecken,
    Is dat sijn eyghen niet?   Catrijntje. Ja ’t Vriendt, ick heb niet meer te spreecken,
    Dus neemtet mijn ten goeden dat ick u heb verdocht.
Dorstich. ’t Is een kleyne misdaet Juffrou dieder is ghewrocht,
    (175) Rept je handen en haelt de spijs, se sitten en wachten.
Catrijntje. Ick sal.   Dorst. So most het luyen, nu sal haest mijn dorst versachten,
    Mijn Maegh die smart, waer blijftse, dus heb ick verlanghen,
    Want mijn buyck meent dat mijn Keel is opghehanghen.
    Holla, sy komt, o bloedt nu dryvewe haest in ’t vet.
Catrijntje. (180) Hou vrient, sie daer, maer siet datjer niet of besmet,
    Draeght het al sachjes op dat het soo mach op Tafel komen,
    Maer seght vry an mijn Man alleenich sonder schromen,
    Dat hy maer om mijn denckt wanneer als het hem wel,, ga.
Dorstich. Garen Juffrou, och hier wacht een graegh ghesel,, na,
    (185) De spijs die ruyckt seer wel, maer beter salse smaecken,
    ’k Mach na mijn Macker gaen om goede cier te maecken.
Dorstich hart binnen.
Catrijntje. Dat Wilt is mijn ontglipt, de moeyten is ghedaen,
    Een ander (soo het schijnt) sal eeten van ’t ghebraen,
    En ick sal hier in Huys in eenicheydt verwachten
    (190) Soo langh tot dat hy komt, misschien na midder-nachte.
    Had ick ’t gheluck dat ick eens hoorden van sijn doodt,
    Of dat hy sneuvelde in een gedrooghde Sloot,
    De blijtste ginghen veur, ’k en sou my niet bedroeven,
    Maer met een jongher quant de kunst der Minnen proeven.
    (195) Nu ’k mach verwachten hem soo langh tot dat hy komt,
    Hier inde Stoep, maer wie gaet wand’len daer vermomt?
[p. 8]
Ritshart, Catrijntje.
        Vermaecklijck ist te gaen des Somers na den eten,
    Daer ick te vooren was meest inde Kroegh gheseten
    Tot na de midder-nacht, ick hou daar niet meer van:
    (200) Maer drinck noch altemets by borsten wel een Kan,
    ’t Optrecken is verdriet, vol onghesondicheden,
    Wanneer men nacht en dagh met drincken mat de leden,
    Dat hou ick niet voor goet, maer dit ist meest playsier,
    Wanneer men wand’len gaet, ’t een soet of ’t ander dier
    (205) Ontmoetje by de straet, dus schep ick meer vermaecke
    In sulcken tijdt-verdrijf als in ’t langhduerigh waecke,
    Want Cramer-goet is soet, het weyg’ren staet aen heur,
    En slaenset je niet of, soo gaeter vry me deur,
    Daer ghy u meeste vreught van haer hebt te verwachten.
Catrijntje. (210) Ken ick die Jonghman niet, och ja! want mijn ghedachten
    Ghetuyghen ’t is mijn Lief: wel Ritshart, wel te pas
    Soo komje hier, vermits ick om je denckent was.
    Nu geeft gheleghentheyt mijn Lief.   Ritsh. Hoe so Catrijntje?
Catrijntje. Mits Goosen is te gast en drinckt het koele Wijntje
    (215) In d’een of d’ander Kroegh, want flus quam hier een bood’,
    Als dat hy Vrienden op ghebraden had ghenoodt,
    Waer van ick sellever noch meenden van te bancken,
    Dan ’t schijnt den Grimmer heeft noch al sijn oude rancken.
    Fy dat ick heb ghetrout soo een verkleumden bloet,
    (220) Die nerghens van en weet, noch nerghens toe en doet,
    Die aen mijn groene zy niet doet dan snorcken, roncken,
    En dickwils met sijn Naers leyt in mijn schoot te proncken,
    Soo dat ick kiesen moet, om ’t vriendelijck gewoel,
    Een Jonghman na mijn hart, mijn Ritshart is mijn Boel,
    (225) Mijn Ritshart is mijn lust.   Rits. Ick haeck om u by-wesen,
    Want als ick van u ben Catrijntje, ’t schijnt ick vrese
    Dat ick dan nimmer weder by u komen sel,
    Soo dat mijn geesje leeft mistroostich en niet wel.
Catrijntje. Soetert als ’t komt te pas sal ick u doen ontbieden,
    (230) Want Lief dat eens gheschiet dat moet meermaels gheschieden,
    Schreumt voor u Enghel niet, want of ick worde zwaer
    Geen Ritshart heeft de wurp, maer Goosen is de Vaer,
    Want ick mijn groene tijdt verslijt niet by een bloetje,
    Dus als het spreeckwoort seyt, men trout een Aep om ’t goetje.
Ritshart. (235) ’t Is waer mijn Engel, want’er menigh word ghetrout,
    Het gheender naderhandt wel hondert-mael beroudt,
    En dat door ’t roode Goudt, wiens aanghesiende schijven
    Doet een jongh preutsich dier een loomen bloet gherijven;
[p. 9]
    En wederom een oudt en afghesleten Meer
    (240) Verkrijght een Jonghman wel tot haer lust en begeer,
    Oock zijnder die haar soo op ’t aldermoyst blancketten
    Met Lack en Farmeljoen, op datmen niet sou letten
    Op ’t geel en vlackigh vel, ’t zijn Juffers nae ’t ghesicht,
    En dickwils als het blijckt zijn ’t Cortesanen licht,
    (245) Het geen ick vast gheloof Catrijntje, want de sinnen
    Als ’t Poppen is ghedaen, die strecken tot het minnen,
    Dan achtmen sulcx niet meer, dat jonghe Kleuter-goet
    Soo wel, als meer wat Vrouws, oock stadich Kooten moet,
    De Jeught sulcx al vermach, ghelooft daer zijn veel Meysjes
    (250) Die niet al effen zijn, maer kreucken wel een reysjes
    Wanneer men doet haer wil, want som zijn soo doortrapt,
    Hoe nau men haer bewaert, haer suyverheydt ontsnapt.
    Maer of u Man quam t’huys waer sou ick mijn versteeken,
    Op dat niet uyt en quam ons listelijcke treecken?
Catrijntje. (255) Laet mijn daer mee begaen, gheen sorgh is op dit pas,
    Want ick u berghen sou in Kevi of in Kas,
    Maer ’k loof niet dat hy sal soo vroegh van ’t selschap scheyen.
Ritshart. Ach Montje waer uyt dat de soete woortjes vleyen,
    Mijn zieltje van mijn ziel, daer is gheen ooghenblick
    (260) Of ick naer het omhels van asems soetheydt snick.
    Als ick de Borsjes streel, twee wit Yvoore berghjes,
    Soo dunckt my dat ick voel de Min haer vlugghe vlerghjes,
    Soo dunckt my dat ick voel een over-groote vreught,
    Waer door mijn zieltje wordt op ’t alderhooghst verheught.
Catrijntje. (265) Ritshart Lief, mijn waerde Enghel
                  Na wien dat ick stadich henghel,
                  Na wien dat ick heb ghewacht
                  Menich ongheruste nacht,
                  Menich ongheruste uuren,
                  (270) ’k Heb gheseten by de buuren,
                  En ghepraet van dit of dat
                  ’t Gheen gheschiet is in de Stadt,
                  Nu ick heb om lust versaden,
                  Acht ick niet meer op ’t ghebraden
                  (275) ’t Gheen den Grimmer heeft ontboon
                  Om sijn gasten op te noon,
                  ’k Heb ghenoech om te verkoelen,
                  ’k Heb genoech van streelen, voelen,
                  ’t Gheen den ouwen suffen bloet
                  (280) Doet bedecken met sijn Hoet.
Ritshart.     ’k Wacht Catrijntje met verlanghen,
                  Om te zijn van u ghevanghen
[p. 10]
                  In de soete Minne-strick,
                  Vreughde voor een ooghenblick,
                  (285) Ziels vermenghel, soete lusjes,
                  Oversuycker-soete kusjes,
                  Groot bewegingh door ’t ghevoel
                  Van mijn over-schoone boel,
                  Door wiens lonckend’ bruyne Ooghen
                  (290) Is mijn zieltjen opghetooghen,
                  Want als ick alleenich bin
                  Denck ick om de soete Min,
                  Denck ick om mijn Lief Catrijntje,
                  Als ick gae in ’t Mane-schijntje
                  (295) Wandelen voorby u Huys
                  Altijdt is den grijsaert t’huys,
    Dus gheeft het nimmer pas om by u te gheraecken.
    Ey seght het eens, mijn Lief, kan hy u wat vermaecken
    Wanneer ghy samen zijt en rust u lieve leen
    (300) Neffens sijn dorre zy, tusschen ghesponne kleen?
Catrijntje. ’t Schijnt ’t is al uyt-gheput, sijn lust is haest te temmen,
    Wanneer het Visje maer in ’t Vyvertje mach zwemmen
    Soo is hy wel te vreen, want sulcken Weymans goet
    Wort anders niet dan als met manghelen op ghevoet,
    (305) En dat ter nauwer noot: wat mocht ick soo een trouwen,
    Waer mee soo langh hy leeft ick huys moet met hem houwen,
    Die vroegh als hy ontwaeckt maer een oogh open doet.
    Ick ken wel hy is rijck en machtigh oock van goet,
    Maer wat ist, ’t is soo veel of ick hem staegh moet dienen,
    (310) Dus wil ick in mijn jeught mijn tijdt een aer verlienen,
    Die frisser is van leen en meer lust hebben sou.
Ritshart. ’k Moet lacchen, soo verdient den Grimmer wel een jou.
Catrijntje. Liefste den avondt valt, kom gaen wy ondertussen
    In onse binnen-haert, om onse Min te blussen.       Binnen.

Tweede Uytkomst.

Mager Harst uyt met een Kan met Wijn.
        (315) Waer of mijn Macker blijft, of hy wel met de spijs
    Gants overladen is, en neemter van accijs,
    Dat most byloo niet zijn: want ick heb door ’t bedrieghen
    Ghekreghen dese Kruyck met aerdighlijck te lieghen,
    Segghende dat ick quam van een hem wel bekent,
    (320) Hem noemende de naem, en dicht daer by ontrent,
    Hy loofden ’t, door dien dat ick setten sulcken wesen,
[p. 11]
    En door die vondt soo had ick hem wel haest belesen,
    Waer of mijn Macker blijft? wel hey na dat ick kijck
    Soo komt hy met ghebraen, nou al ons leve rijck.
    (325) Ho Dorstich Hart hoe lecker wille wy nou smullen.
Dorstich Hart uyt.
Dorstich. Want Cameraet hier mee ons hongher sal vervullen,
    Hoe raeckje aen dees Kruyck, ick bid verteltmen dit.
Mager. Ist niet genoech dat wy ’t hebben, kom eetewe, en sit,
    Nou dese leck’re buyt is in behouwen handen
Dorstich. (330) En dese Wijn neem ick alleen wel op mijn tanden.
Mager. Wel hey, waer is de Saus die hoorden by ’t gebraen?
Dorstich. Die is vergheten!   Mag. Dat is qualijcken ghedaen,
    Hebt ghy door grooten haest de toe-spijs soo vergheten?
Dorstich. Ick hadse daer niet laten blijven had ick ’t gheweten,
    (335) Ick souse wel mee ghekreghen hebben had ick ’t vermaent.
Mager. Het selfde padt weer op, de wech is nu ghebaent,
    Ick sal de Kost voor ons beyen soo langh wel bewaren.
Dorstich. Daer en hadjet niet linckert, je soutse wel alleen klaren,
    En oock mee soo kom icker terstont eerst van daen.
Mager. (340) Wiljet niet doen, soo wil ick daer mee heen gaen,
    Ghebraen sonder Saus is onghesont inghenomen.
Dorstich. Hoe na souse jou vrees je al te qualijck bekomen,
    Ick salse liever om uwent willen alleen op snappen.
Mager. ’t Sal niet willen vallen, ick wilder liever heen stappen,
    (345) De Saus die moet wesen voor al by het ghebraen.
Dorstich. Fiat, laet ons dan eerst wat aen d’een zye gaen,
    En voor de luyden in een hoeck gaen sitten schuylen,
    En suypen en vretten dat ons de ooghen puylen.

Derde Uytkomst.

Goosen uyt, met een Lap voor sijn oogh.
        Veel te langh soo heb ick daer de praet ghemaeckt,
    (350) Het welck de nieuwe tydingh heeft veroorsaeckt,
    Niet denckent op de spijs die ick heb t’huys doen brenghen,
    Die ’k sorgh dat al langh sal wesen aen het senghen,
    Vermits het over tijdt gheleghen heeft aen ’t Spit,
    Dit is te qualijck toe ghesien, want al mijn sorgh is dit,
    (355) Datmen Wijf op mijn wel haest begint te kijven,
    Dus wil ick op de straet nu niet meer langher blijven,
    Maer wandelen voort na huys en kloppen aen de deur.
[p. 12]
Ritshart, Catrijn, Goosen.
Ritshart. Wel wat geklop is dat?   Catrijn. Mijn Man die is ’er veur.
    Fy dat dien Sagghelaer ons juyst most over komen.
Ritshart. (360) Seght Lief wat gaet ons aen als hy ons heeft vernomen?
Catrijntje. Geen sorgh is op dit pas, want als ick hem laet in
    Soo staet after de deur, en let wel op de sin
    Van ’t geen ik seggen sal, soo suljet wel ontsnappen.       Hy klopt.
    Kom voort.   Rits. Wel aen.   Goos. De Duyvel mocht soo tappen,
    (365) ’t Schijnt daer is geen gehoor, wel hoe of dit sel gaen,
    ’k Sel kloppen al sou ik de Ringh aen stucken slaen.       Hy klopt.
Catrijntje. Wie daer?   Goos. Al vrient, doet op.   Catr. Wel Liefste hebje lange
    Hier voor de deur gestaen?   Goos. Was ick soo langh ghehangen
    Ick was al stock-stijf doodt.   Catr. Ick was in sluymeringh,
    (370) En droomde voort een droom, een al te wonder dingh,
    Mijn docht Man dat ick sagh met onbevaeckte oogen
    ’t Geen mijn verblijden dee, maer nu ben ick bedroogen.
Goosen. Wat was het Liefste, segh?   Catr. Als dat mijn waerste sach
    Uyt dat geblinde oogh soo wel als uyt dat.
Ritshart loopt uyt het Huys terwijl sijn oogh toe is.
Goosen.                                                           Ick lach
    (375) Vast om de praet, want droomen loogens binnen,
    Want kackt vry in je bedt je sult daer na wel vinnen,
    Dus stel ick geen geloof, want had ick dat gheluck
    Ick gaf ’er om dit Huys, met ’t alderbeste stuck
    Van Schildery die’k heb.   Rits. De Nicker mocht bedencken
    (380) Wat dat een Vrouwe doet om d’eere niet te krencken,
    Nu ’k mach voort gaen naer Huys, en dencken om haer list,
    Want die niet op en doet die het sijn tijt verquist.       Binnen.
Catrijntje. Hoe komt mijn Liefste dat ghy zijt soo vroegh gekomen?
Goosen. Om dat ick ben vergist, door tijdinge vernomen.
    (385) Hoe vaertet, is de Spijs en Tafel haest gereet?
Catrijntje. Wel Man datje met mijn geckt dat is mijn leet,
    Vraeghje of de Spijs gereet, en de Tafel gedeckt,, is?
Goosen. Wel ja, want mijn dunckt dat’et met mijn gegeckt,, is,
    Hoe, leytet noch aen ’t Spit?   Catr. Wel dit komt seker schoon,
    (390) Wel Lief hoe praetje soo, hebjet flus niet ontboon?
Goos. Hoe, spotje mit mijn, voort ’t is hoogh tijt om te bancken.
Catrijntje. Hoogh tijt?   Goos. Ja hoogh tijt.   Catr. Van die beleeftheyt heb ickje te bedancken,
    Kost t’huys te senden, doen braen, en laten halen,
    Seecker de beste Vrou die sou daer op wel smalen,
    (395) Van onbeleefder werck en heb ick niet gehoort.
Goosen. Was’er een Roch in Zee die quam mijn nu aen boort,
[p. 13]
    Hebjet gebraden, seght, dan met een aer gegeten,
    En wordt ick onverdient nu met het Spit gesmeten,
    Seght mijn wie heb ick om ’t gebraen te halen ghehuurt?
Catrijntje. (400) Je hebter soo een als ick gesien heb om gestuurt,
    Die ick de Veeren niet sou derreven betrouwen.
Goosen. Ick?   Catr. Ja ghy, kijckt toch hoe vreemt kan hy hem houwen,
    Eveleens of hy te Keulen had hooren donderen.
Goosen. Wat sal ick seggen, ick ben in groot verwonderen,
    (405) Soud’ ick hier yemant stuuren, dat waer ’t eerst van mijn leven.
Catrijntje. Het eerst of laetste, daer en is niet aen bedreven,
    Kent ghy dat Mes wel daer deur dat ghy’t liet halen?
Goosen. Dat Mes?   Catr. Ja dat Mes.   Goos. Daer speult de Nicker mee,
    Dat is mijn eygen Mes, dit is mijn eygen Schee,
    (410) Ick zweer dat ick het sal dien Dief wel doen betalen,
    Dien schelm heeft het my uyt dese Sack getogen,
    En daer door u en my seer groflijck mee bedrogen,
    Nae dat hy als een doortrapte boeve heeft gehoort
    Wat ick belaste aen de Drager woort van woort.
    (415) Waer is de Saus, Ansioves, Cappers, en Olyven?
Catrijntje. Die heeft hy hier deur grooten haest laten blyven,
    Anders soo had hy die wel haestigh mee gedragen.
Goosen. Die veugel is gewent, en heeft meer van die slagen,
    Ick wou dat hy quam weer om de vergeten,, buyt,
    (420) Hy kreegh wel haest de rest op sijn beseten,, huyt.
    Holla wie komt daer loeren, siet daer Wijf, dus van veer?
Catrijntje. Sus sus Man, daer komt den selfden gauwdief weer,
    Ras om een hoeck en wilt een eyntjen houts gaen halen
    Om hem ’t gebraet en de Saus te doen wel duur betalen.
    (425) Wel komdy dus alree weerom, wat schorter an?
Magher Harst, Catrijn, Goosen.
Mager. Juffrou mijn Kameraet die kreegh een grauw van je Man
    Om dat hy by ’t gebraen de Saus niet mee en brocht,
    Aldus heeft hy om sulks te doen op my versocht,
    Anders soo had ick Juffrou wel van hier gebleven,
    (430) Dus ras geeft my de Saus.   Catr. De Saus?   Mag. Ja Juffrou.
Goos. Komt, die sal ick u geven.
Goosen smyt Mager Harst onder de voet en slaet hem, hy roept.
    Hou daer sticke diefs, dus wertse op u ribben geheght.
Magher. Och slaet mijn niet mijn Heer, je hebt voorwaer geen recht,
    Ick ben de Man niet, dus bid ick laet mijn gaen.
Goosen. Ofje raet hebt gegeven, of het werck gedaen,
    (435) Even diep soo benje in het leelijck feyt schuldich,
[p. 14]
    Hout dat en dat.   Mag. Oy my, ay my, zijt mijns gheduldich,
    Ick sal de schuldighe Man u inde handen stellen.
Goosen. Beloofje me dat?  Mag. Och ja ick.   Goos. Dus sal ick u niet meer knellen,
    Op die beloften schickt den Dief terstont in handen,
    (440) Of ick doe stracx de Schout u grijpen, tot u schanden,
    Flucx gaet en doet alsoo ghelijck als het gheseyt,, is.
Magher. Ick sal.   Catr. Hoe listigh Lief dat het by dese twee ghedreyt,, is,
    Bequam elck een alsoo de leughenen te lieghen
    Den een en sou den aer soo lichtlijck niet bedrieghen,
    (445) Seecker die kreegh ghenoch tot een reys voor sijn deel.
Goosen. Krijgh ick den ander, wis hy krijght wel eens soo veel,
    Kom gaen wy aen een zy, en rusten onse leden,
    Om die met slaen ons tijdt dan beter te besteden.       Binnen.


Vierde Uyt-komst.

Dorstich Hart.

        Waer Duyvel of den bloet dus over langh mach blyven?
    (450) Sou hy wel met praten en snappen sijn tijdt verdryven?
    Wel hoe dus, ick en versta mijn langher op dit spel,, niet,
    Daer komt hy selver aen ist dat ’t ghesicht maer wel,, siet,
    Is hy ’t of is hy ’t niet? wel hey gaeje verkeerde gangen?
    Waer is de Saus?   Mag. Die loose Meer en wouse mijn niet langen,
    (455) Sy had op u te nau en vast het oogh genomen,
    En seyden die ’t ghebraen haelden dat die most selver komen,
    Anders en mach de Saus van hier niet* worden ghelicht,
    Daer teghen heb ick haer wel duyd’lijck onderricht
    Als dat ick van haer Man last had om sulcx te doen,
    (460) Als datje niet kont komen, dus hadse op mijn vermoen,
    Somma sommarum duysent middelen had ick voorgewent.
Dorstich. Wat binje een slappen bloet en een te loomen vent,
    Kondy nu niet een Saus voort krijghen met schoon praten,
    Dat gheeft mijn vreemt.   Mag. Wat sou ick doen? se wouse niet volghen laten,
    (465) Ick en kon se haer immers qualijck met ghewelt benemen.
Dorstich. Vertreckt niet langhe, ick en mach niet langh staen temen,
    Dats gangh op wech, om Cappers, Olyven, en Saus,
    Want sonder dat en heeft het ghebraen niet veel kaus.
Magher. Jae gaet heen, ick heb de proef van Koeck-Saus ongebraden,
    (470) Ick wed hy haest sal zijn van Stockspijs overladen.       Binnen.
Dorstich Hart blyft.
        Wel te recht soo gaet het spreeckwoordt vast,
    Dat gheen bootschap yemant ter Werreldt beter past
[p. 15]
    Dan de Man selfs, het welck werdt haest bevonden,
    Oock seytmen ghemeenlijck met vollen verstandt,
    (475) Sentmen een Kat van hier naar Londen in Enghelandt,
    Se sal maeu segghen alsse wederom werdt gesonden,
    Dit listigh werck most door my aen werden ghebonden
    Souden wy de rest van ’t ghebraden in ’t lijf,, krijghen.
    Holla, daer komtse, het werck wert onderwonden,
    (480) Maer het bedroch most ick voor dat Wijf,, zwijghen,
    Juffrou mijn Macker most in groot ghekijf,, sijghen
    Dat hy de Saus niet by ’t ghebraden en ontfingh,
    Most ick juyst selver komen, dit is te vreemden dingh,
    Geeft my de Saus Juffrou, want dit is u te raden.
Goosen met een stock en slaet Dorstich Hart.
Goosen. (485) De Saus die sal ick u met Stocken op den hals laden,
    Hout dat, en dat, en dat, Olyven, en daer Cappers,
    Hout daer, en daer is Saus, en daer is noch wat dappers,
    Jou uytgheschudde fiel, most ghy mijn Sack betasten,
    En door mijn Mes ons spijs, ghy en u Maet vergasten,
    (490) Ick slae u hallef doodt, want ghy hebt ’t wel verdient.
Dorstich. Ick bid vergheeftet mijn, ghena mijn Heer en Vrient,
    Mijn leven dagen, zweer ick, sal ick het niet meer,, doen.
Goosen. Je moetter noch al bet an, al sou het noch so seer,, doen.
Catrijntje. O je bedriegher, schelm, rabout, en gauwedief,
    (495) Het Voolens Kerckhof booswicht dat heeft je lief,
    Houdt dat, en dat, en dat noch tot u overvloede.
Goosen. Alsoo Wijf, beuckter op, verkoelt u grammen moede,
    Hout doch niet op van slaen dat hem de leden kraecken,
    Soo doende sal hy aen de vrye Kost gheraecken,
    (500) Van ’t selfde sop wilt nu u Macker deelen mee.
Dorstich. Hout op, hout op hout op, ick ben schier doot alree,
    Hebt doch melyden Heer met my beroyde Ruyter.
Catrijntje. Deurtrapte sticke boefs en inlantse Vrybuyter,
    U gheschiede recht met reen datmen u voort doodt sloegh.
(505) Goosen.   Hout op, holla hout op, laet staen Wijf, ’t is ghenoegh,
    Voor dees tijdt is de Saus voor hem suur op ghebroocken.
Catrijntje. Wat meent ghy dat ick u ’t ghebraet sou vooren koocken?
    Ick segh u flucx van hier of ick scheur u van malkander.
Goosen. Gaet en vertellet nu u Cameraet den ander,
    (510) ’t Gheen u weervaren is, onthout dit tot een leer,
    En soo jet hebt bevonden soo komt vry morghen weer.
Dorstich. Is dat de Saus naer het Hof.   Catr. Wel dit gaet recht te degen,
    De Boeven krijghen Saus, en ick heb Saus ghekreghen
    Van Ritshart, ’t gheen mijn heeft veel meer aen ’t hart gheraeckt
    (515) Als dese Saus die van Stocksuycker was ghemaeckt,
[p. 16]
    Saus ick ghekreghen heb, en Saus heb ick ghegheven:
    Want ick krijgh sober Saus van Goosen al mijn leven,
    Dus moet ick of ick wil, want Saus is al mijn lust,
    Dies ick my voegen wil by d’ oude Sul in rust.       Bey binnen.
Dorstich Hart blyft.
Dorstigh. (520) Is dat uytlichten met een Lantaren, gans felten,
    Daermen de Honden mee uytlicht, mijn dunckt ik ga op stelten
    Was dat de beste Kaes, veel liever ick at droogh Broot,
    Ick docht niet anders wis, dan hier slaense mijn doot,
    Hoe schendigh ben ick daer met slagen uyt ghestreecken.
Mager Harst, Dorstich Hart.
Mager. (525) Wel Cameraet hoe ist, hoe ist, ist spel verkeecken?
    Hebje de Saus ghekreghen tot onser bey gherijf?
Dorstich. Ick mocht dat ick niet segghen wil, de pocken op u lijf,
    Die ’t u verghelden moeten speciael, verstaet ghy dat.
Mager. Mijn?   Dorst. Ja u.   Mag. Wenscht my niet meer, ick heb ghenoch ghehadt,
    (530) De Lenden my noch wel veel meer dan half krom,, staen.
Dorst. De Nicker mocht met sulcken verrasser wederom,, gaen,
    Souje mijn niet waerschouwen eer dat ik heen ginck stappen?
Mager. Waerschouwen?   Dorst. Ja waerschouwen.   Mag. Neen vrient, ghelijcke Munnicke, ghelijcke Kappen.
    Ick moeter noch om lacchen hoe qualijck het mijn lust,
    (535) Men seyt van oudts dat een ghemeene slagh wel rust,
    Nu en behoeftet d’een den ander niet te wyten.
Dorstich. Spot gy noch, om een hayr sou ickje wel gaen smyten,
    Dat u sint Felten schen, past op mijn handen wel.
Mager. Nou vrient weest maer te vreen, je bint een goet ghesel,
    (540) Ick weet wel datje dat soo haestigh niet sult pynen.
Dorstich. Een Man hier voor de vuyst die sal u nu verschynen,
    Isset inde ouwe Maen niet soo isset inde nuw.
Mager. Dats ’t alderbest, neemter dagh toe, dat prys ick u,
    Dan ’t is veel beter Maet daer niet meer om te dincken.
Dorstich. (545) Wat sout.   Mager. Tut, tut, kom laten wy het of gaen drincken,
    En eten het ghebraen al is de Saus te suur,
    De Schottel die verstreckt ons Wyn en Bier by ’t vuur,
    Want blyven wy hier langh wy kryghen licht noch meer.
Dorstich. Mijn lust niet, want de Saus die doet mijn noch te seer.

FINIS.

Continue

Tekstkritiek:

vs. 457: het woord niet ontbreekt in de tekst.
vs. 473 is een weesrijm.