Guilielmus Gnapheus (of Fullonius) (Willem Claesz. de Volder, Willem van Haeghen): De Hypocrisis falsa religione, ficta disciplina et supplicio, deque Psyches calamitate et restituta illi per veram poenitentiam salute Tragicomedia, Hypocrisis titulo inscripta. Bazel 1544.
Uitgegeven door dr. V. Demoed
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton030820 facsimile Bayerische StaatsBibliothek
Het spel is gedrukt in cursief; wij hebben romein gebruikt.
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[p. 1]

HYPOCRISIS¶
DE HYPO-
CRISIS FALSA RELIGIONE, FICTA
DISCIPLINA ET SUPPLICIO, DEQUE
Psyches calamitate, & restituta illi per veram poe-
nitentiam salute Tragicomedia, Hypocrisis titulo
inscripta. Autore Gulielmo Gnapheo Hagiense,
illustrissimi Principis D. Alberti Marchio-
nis Brandenburgensis, & primi Bo-
russiorum Ducis consiliario.


BASILEAE¶
ANNO,
________________

M. D. XLIIII.


[p. 2]
IN PARTEM TRAGICAM
Tetrastichon.
    Quisquis amat falsa specie virtutis haberi
        Quantivis precii, nullius assis erit.
    Nullius assis eris, simul & damnabitur Orco,
        Qui malus Hypocritam fronte serenus agit.

IN PARTEM COMICAM
Hexastichon.
    Qui volet astrigeri conscendere laetus Olympi
        Culmina, desierit hac ubi luce frui:
    Comprimat affectus, saevique Cupidinis aestum,
        Et facilis praestet, quae Metanaea dabit.
    (5) Nam dabit, ut superis sit pura mente litandum,
        Quo ductu verae Palladis astra petas.



[p. 3]

ORNATISSIMO VIRO
DOMINO IODOCO WILLICHIO RESEL-
liano bonarum literarum & Medicinae Francoforti cis
Viadrum professori longe doctissimo, D. &
patrono suo observando, Guliel-
mus Gnapheus Hagiensis,

S. D.

RE IPSA comperio, ornatissime vir, non temerè esse, quod proverbio ferunt: Similitudinem esse amoris matrem. Nam ex quo tempore nominis tui celeberrima fama in his patriae tuae regionibus, ubi ad sexennium rem scholasticam administravi, quàm latissimè extenderetur, non potui non geniali quadam animi propensione, ob communia potissimum studia, in tui amorem ferri. Quis enim hoc ingenium non amet, non exosculetur, quod non modo patriam suam ornare, sed rempublicam literariam iuvare omne genus scriptis doctissimisque commentariis, quod tu non minus sedulo quam feliciter facis, stu- [p. 4] dio habeat? Accedit & illud coniunctioni nostrae, quòd non ita dudum illustrissimum Principem D. Albertum, March. Brandob. Borussiorum ducem, qui me quoque in clientelam suam benigne exceptum, liberaliter habet, non modo studiosè observas, sed editis etiam lucubrationibus pro eximiis illius & Heroicis virtutibus celebras. Haec itaque studia tua, haec communis professio facit, ut inhumanus sim, pariter & ingratus, nisi rationem aliquam mediter, qua contestatum fiat omnibus, haec tua quae dixi studia, & de literis merita mihi vehementer placere. Caeterum quòd hunc meum erga te amorem hactenus nullo vel epistolio tibi insinuaverim, partim inscitae ac ruditatis meae conscientia, partim pudor meus in causa fuit, quippe qui nihil dignum in ingenii mei tenuitate adverterim, quo tibi viro tali possem gratificari. Quapropter eram etiam amplius ac diuturnius mihi silentium indicturus, nisi homo doctus & candidus, Georgius Wagner frater [p. 5] tuus hunc pudorem mihi exemisset, & animi tui integritatem & candorem sic praedicasset, ut eius sermone fretus, nihil primus mihi faciundum existimem, quàm ut qualicunque argumento declarem me sanè tui in primis studiosum esse. Quare cum audiam quod & facilè de te mihi persuasum habeo, te quidem ex animo omne genus Hypocrisis odisse & adversari, pariterque res ipsa loquatur. Apollinem & bonas Musas tibi suo encomiastae non parum debere, propterea quòd talentum illud tuum ingenii, & omnigenae eruditionis, cum docendo, tum scribendo, non sine foenore ad domini tui mensam quàm fidelissimè reportas, tantum abest, ut quicquam habeant causae, de quo tecum illi, quemadmodum in hoc poëmate cum ipsa Psyche, expostulent: hinc adeò committere non potui, quin, quicquid hoc est poëmatis, quidquàm à follibus etiamdum calentis, tibi dedicarem. Ut te hic patronum habeam, qui non minus velit ex officio, quàm etiam possit & debeat ex [p. 6] professo ipsam tueri, idque, si opus sit, adversus Hypocritarum gentem, & ignavorum quorundam literatorum invidiam & sycophantas, qui suum sibi hulcus hic à nobis tactum fortasse quiritabuntur. Nolim tamen interim huius poëmatis, quod damus, novitate quicquam offendaris: nam hoc consilio hanc Hypocrisim conscripsi, ut rei Comicae studiosis viam quandam aperirem, qua quicquid visum sit materiae etiam Theologicae κομικῶς tractent; si quando libeat Poësios usum clariorem facere, eiusque pomeria dilatare, id quod si passim praestetur nostro exemplo, futurum erit, ut haec quoque scribendi facultas, non in postremis habenda, innocentius aliquanto quam hactenus tractetur. non enim eorum probo consilium, qui apertè male dicendi, & quasvis etiam umbras, Principesque viros nominatim traducendi libidinem, pro gloria & virtute ducunt. Qua re, quid aliud, quàm optimis literis odium, morum integritate proborum, Christianae aut professioni non parvam [p. 7] labem conciliamus & accersimus? Excipias igitur vir ornatissime hanc Thaliam nostram altero nimirum pede, Cothurnatam, pro tessera quadam meae erga te observantiae, quam si apud te benigne haberi & pro meritis tractari sensero, equidem nunquam futurum pronunciem, ut me huius in nuncupando audaciae, ex fratris tui consilio, unquam rei possit, vel debeat poenitere. Iis bene vale & G. Gnapheum tuum tibi commendatum habe. Salutat te doctissimus vir Ioannes Bryseus medicus, & Felix noster Polyphemus, homo tui & bonorum omnium studiosus. Regiomote Borussiae. 8 Kalendae Augusti Anno 1544.

Tuus ex animo
Gulielmus Gnapheus.



[p. 8]

PROLOGUS SENARIIS
constans.

MIraberis fortasse, Lector optime,
Titulum novum, nova histrionum nomina.
Variè petita, huic poëmati indita.
Sed hoc sine exemplo poëtico datum,
(5) Quisquis putat, sane haud videt, quae ratio sit
Poëseos, quae gaudet usque serias
Res ludicris umbrasse fabulis, pium
Formasse pectus & notasse crimina.
Scriptoribus si seculi huius insolens
(10) Sit, ad hunc modum suis figuris ludere:
Non improbabitur spero bonis,
Si malui id genus poëma scribere,
Quod dente neminem lacessat improbe,
Non factionibus faces subiecerit,
(15) Turpeis quàm amores impudentius dare,
Sectas fovere, & principes perstringere,
Licentius, quam iustius quod factitant
Plerique, qui scribunt novas Comoedias.
Quasi sit ingens gloria, ad licentiam
(20) Comoediae veteris, stilo maledicere
Quibuslibet, cum fustuarium prius
Mereantur istinc, quàm perennem gloriam.
Sed cum bonis Musis nihil sit sanctius
Pudore, quem quidem per omnia nos decet
(25) Referre, non modo in poëmatis, sed &
[p. 9]
Vitae innocentia, & modestia haec ea
Est causa, cur hoc argumentum sumpsimus
Media è Poësi, candidatos Musices
Quod officî admoneat sui, à lasciviaque
(30) Ad optimam frugem, atque Poenitentiam
Revocet, pudorem eis commendet, &
Quam plurimis prodesse doctos pervelit.
Quid quod licebit discere ex hac fabula,
Quis exitus maneat malos Hypocritas
(35) Quae Poenitentibus salus speranda sit?
Autoris hoc studium boni omnes consulant
Boni. Malorum enim nihil nos calculum
Moramur, optimis placere qui modo
Studemus. Haec satis sit in Proëmio
(40) Dedisse, quod restat, periocha sic habet.



ARGUMENTUM

Senarii.

PSyche ad Iovis tribunal ob connubium
Cupidinis vocata, Musico à choro
Rea facta, mire tristis angitur. Bona
Hypocrisis huc inducta Dirarum dolo, ut
(5) Cum Apolline experiatur in Psyches suae
Causa, nimis dat turpiter sese, quia
Dicto die nudata, iure proditur.
Adiudicatur Orco, & ipsius interim
Erinnyos vexata flagris oppetit.
(10)     Supplex Psyche Metanaeam addit, Genio duce,
[p. 10]
Separata sed divortio a Cupidine,
Cuius refracta ut tela profert poenitens,
Metanaea eam excipit, viam ad Litas docet,
In qua Cupido suam Psychen frustra appetit.
(15) Hinc Palladis iussu illa prompte supplicat,
Et charitate accensa vera Numinis,
Quam prodit usque gestiens in regiam
Tandem patris coelestis introducitur.



FABULAE INTERLOQUUTORES,
cum nominum ac personarum ratione.

PSYCHE, Anima est hominis peccatoris, eruditione praesertim sua abutentis.
GENIUS, Bonus est angelus, Psyche datus custos.
CUPIDO, Veneris filius, affectus malos & vicia animi signat.
ALECTO, Quae falsae Religionis personam interim induit, Ultrix est conscientia.
ATE, Turbarum parens, sub fictae etiam Disciplinae persona Cacodaemonem quendam exprimit.
HYPOCRISIS, Simulata est sanctimonia de nomine.
BROMIA, Cupidinis ancilla à Bacchi studio nomen habet.
IUPITER, Deus Optimus Maximus, arbiter rerum omnium.
APOLLO, Musarum ductor, studiosorum patronum agit.
[p. 11]
MERCURIUS, Deorum nuncius, praeconis parteis subit.
PALLAS, sive Minerva Iovis filia, divina est sapientia.
METANAEA, id est, resipiscentia, quae eadem & Poenitentia.
PARCA, Fatalis dea, quae nemini parcens mortis typum gerit.
CALLIOPIUS, Musarum candidatus, perorationem reddit.
CHORUS, Musis ipsis & Charitibus constans, vim bonae mentis, & optimas quasque disciplinas figurat.



AD PIUM LECTOREM

Tetrastichon.

Sit licet in speciem crassum vanumque poëma,
    Quod dabit hic Soccus, quodque Cothurnus habet.
Attamen inspicias operis si mystica sensa,
    Dices, quòd summo cortice multa tegat.
Continue
[p. 12]

ACTUS I.   SCOENA I.

GENIVS,   APOLLO.

Trimetri Archilochii.

QUID tanta vos tenet mei admiratio,
Quòd tam nova forma hospes istuc prodeam?
Si nosse vultis, quis vocer, quid gestiam,
Venustus unde appaream, et lubentiis
(5) Cur affluam, paucis dabo per singula.
Huius loci sum Genius, hic servo focum.
Harum aedium custos salutor, quas Psyche
Mea incolit. Nam cur non meam nominem,
Quae floribus, vino atque thusculo mihi
(10) Secum velut nato deo, usque supplicat?
Id gestio, quod huic Psyche divinitus
Satae, datus custos sui, vernantibus
Quod & caput meum corollis cingitur.
Spiroque odores affatim, non perperam,
(15) Sed quod hodie dies Psyche natalis est.
Hinc coniugem suam novis amoribus
Maritus ipse destinat genialiter
Amplectier, coenaque eam Pontificia
Excipere. Non venustus hinc appaream?
(20) Ò me beatum terque felicem deûm.
AP. Proh numinis summi fidem. Proh Iupiter!
Adeon’ Psychen nostram Cupidinis sui
Oestro rapi, teneri & immutarier
[p. 13]
Ut neutiquàm credas eandem esse?   GE. Hem quis huc
(25) Novus hospes contendit?  AP. Ah dolor gravis.
Quod facta nunc sit fabula omnibus bonis
Et triste de se praebeat spectaculum
Misera Psyche.  GE. Quid quòd Psychen hic nominat?
AP. Insanescit quàm gravis sibi exitus
(30) Instet.  GE. Pharetram gestit atque intonsus est.
AP. Nescit suis cum nuptiis quàm turpiter
Sese datura sit.  GE. Quid? Hic ne est Delius?
Quid nunciet, volo scire. Adibo & alloquar.
    Quid augurî ex te Apollo de Psyche mea
(35) Audire visus sum obsecro?  AP. Quis hoc loco
Tam curiosus arbiter verbis meis
Intervenit?  GE. Genius Psyches Apollini
Cognatione proximus.  AP. Genium mihi
Narras, genus cuius lubens agnosco. Sed
(40) Psyche.  GE. Quid illa?  AP. Actum est, periit, ah, funditus.
GE. Istuc quid est Apollo mi?  AP. Ten’ hoc latet,
Geni?  GE. Nisi dicas.  AP. Misera Cupidini
Nupsit.  GE. Scio.  AP. Iuveni, feroci, audaculo
Imberbi, amori perdito.  GE. Sed Iovis
(45) Nepoti.  AP. Eho audisti, & placet factum Geni?
GE. His nuptiis interfui auspex optimus.
AP. Quid? An voluptatem inde natam scis quoque?
GE. Ego nesciam?  AP. Numen pudendum, talia
[p. 14]
Si comprobes.  GE. Sic fert Genius.  AP. Atqui mane,
(50) Nondum omnia audisti.  GE. Quid est quaeso amplius?
AP. Psychen ream nos egimus coràm Iove.
GE. Qua gratia obsecro, Apollo mi?  AP. Haud sanè bona.
Nam longius quae plurima admisit mala
Ne repetam, id in primis habet Musas malè,
(55) Quod, dum ipsa vidit pessimam se gratiam
Inisse apud Nymphas Cupidinis mali
Ob nuptias vitamque culpatissimam,
Quàm virginum exhorret pudens Collegium,
Suam Thaliam blandius tractans, eo
(60) Induxit, ut tandem sonoro carmine
Se poenitere perpetrati criminis
Cantaret, omnia simulat sed improba.
Quin Hypocrisi dum crimen ingrati addidit,
Nulli nisi sibi uni bona atque commoda,
(65) Existimatione nostri nominis
Nos exuit, locoque movit perfida.
GE. Dic Phoebe id explicatius.  AP. Psyche facit.
Recessus ut discentium tam frigeat,
Nostri clientes ut malè audiant, pudorque
(70) Ut noster in docente raro appareat,
Hinc ille Musarum dolor.  GE. Quid audio?
AP. Iovi illa dicam fusius.  GE. Perii.  AP. Quid haec
Videntur? An non digna causa est, cur Psyche
Vocetur in ius Perduellionis &
[p. 15]
(75) Rei malè hîc gestae rea?  GE. Ah, periit Psyche.
Nisi ocius, si quid queam, providero.
Quod te per istam dextram, & fidem tuam
Oro, ut quid ominere, vel tandem fore,
Divine vates, explices.  AP. Quando urgeor,
(80) Id ominor quidem futurum, ut si Iovi
Purgari sese nesciat. uti nesciet,
Mox ipsa ad aram Misericordiae, velut
Sacram anchoram se conferens, Litas bonas
Dein sibi adiungat precatu supplici.
GE. (85) Omen placet. Ego intro ad Psychen, si laverit,
Ut omnia haec ex me resciscat. Commodum
Exit foras Cupido, iam sola est Psyche
Cum ancillula. Quid quod rogo te, Apollo?  AP. Quid?
GE. Pro iure summo ut nil agas.  AP. Quieveris.



ACTUS I.   SCOENA II.

CUPIDO, APOLLO, BROMIA.

Trimetri Archilochii.

(90) CUrentur omnia haec, volo rectissimè.
Post illa, lectos sternito, subinde item
Odora cuncta incendito, omnia munda sint
Facito. Revortar huc.  BRO. Quod e cellario
Vinum hauriam?  CU. Vetus. Reviso si in foro
(95) Sit quispiam, quem iaculer. Hem nemon’ adest?
AP. Prodit Cupido gestiens, sed improbus
Nescit, Iovi quàm ingratus esse coeperit,
[p. 16]
Psychen suis quod ignibus succendere
Ausus fuit. Tam audax enim est & impudens,
(100) Ut neminem vereatur, omneis appetat
Telis suis, praeter Minervam, Deliam, &
Musas canoras. Poenitentiam adderem,
Nostrum ordinem nisi dignior transcenderet?
CUP. Quis fundit istic verba? Quis? Taces? Mane.
AP. (105) Nisi ocius Musas petam.  CUP. Quid tam fugis?
Sanè, quia aufugis mea à face tutus es.
    Nunc cogito, quinam suis meam Psychen
Explere possem gaudiis, potissimum
Verò hoc die. Utpote qui Psyche natalis est.
(110) Nunquam quidem beatiorem me scio
Fuisse, pluribusque laetum gaudiis,
Quàm ex quo Psychen dulcissimam sensi. Ô mihi
Ceu mutuo esse mancipatam pectore.
Quoties Cupidine ipsa saucia, in meum
(115) Prona irruet sinum? Ò quot egimus dies
Noctesque, summis gaudiis & lusibus?
Cytherea non me filium agnoscat suum,
Nisi redamare coniugem talem iuvet,
Iuvet Psyche genialius convivere.
(120) Nam baltheo ipsa praecingitur Aphrodisiae,
Tum balsama redolet fragratque cynnama.
Hodie novis, si vivo, me lubentiis
Explebo cum illa. Hodie diem festum volo.
Psyches meae causa, iecur mihi quae ulceret.



[p. 17]

ACTUS I.   SCOENA III.

PSYCHE, GENIUS, MERCURIUS,
CUPIDO.

Eiusdem generis Trimetri.

(125) AIn’, Geni?  GE. Sic est, Psyche.  PS. Quod iudici
Sistar severo, & temporis ratiunculam
Reddam peracti?  GE. Sic est Psyche.  PS. O rerum vices.
Quàm contremisco, & horreo illum iudicem,
Qui cuncta dicta, factaque ad vivum exigit?
(130) Itan’ Cupido maximis doloribus
Tua gaudia usque temperas?  CU. En commodum
Psyche obviam venit suis è balneis.
Amplectar hanc. Non me vides, festivitas
Mea? Hem Psyche me respice, & me amplectere.
(135) Quid hoc, quòd avertis tuum vultum Psyche?
PS. Nihil Cupido mi.  CU. En faces tibi, nisi
De more sis amica, mollis, lubrica.
PS. Accensa sum satis tui Cupidine.
Faces reconde.  CU. Figito osculum mea
(140) Lux.  PS. Ah.  CU. Quid ingemiscis altius?  PS. Nihil.
CU. Quin dic quid est?  PS. Amo, quo magis suspiriis
Laboro.  CU. Mitte, si sapis, gemitus graveis,
Cupidinem maritum habes.  PS. Imo habeor abs
Te, mi marite.  CU. Desine ista proloqui.
(145) Devincti sumus alter alteri.  PS. Ah.  CU. Gemin’
[p. 18]
Iterum? Quid hoc, quod non venustula es ut soles?
PS. Quia enim misera sum.  CU. Quid tuum cor vellicat
Cedo.  PS. Dolor, metus, malum imminens, amor.
CU. Eamus intrò, quo dolores & tuum
(150) Quicquid malè afficit animum, Baccho procul
Mittamus. Intus omnia apparata sunt.
Lectus, Lycus, & dapes cum Nectare.
Amaracus, violae, rosae, crocus, thymum,
Veneres, ioci, Psaltes, chorus cum Gratiis.
PS. (155) Credo, Cupido. Sed Psychen quid mordeat
Nescis.  CU. Quid?  PS. Ah Genius.  CU. Quid ille?  PS. Me nimis
Turbavit.  CU. Erras. Ille enim voluptaria adamat.
PS. Amat. Interim tamen futura nunciat.
CU. Atqui Cupido te iubet securius
(160) Vivere potentior deus cum sit.  PS. Iovem
Sed timeo, ne me perdat, aut mactet malo.
CU. Quid fabulâre inepta? me vide. Iovis
Quod pertimes iram, tribunal illius
Quod forsan exhorrescis usque, fabulae.
(165) Nondum oppetendi tempus est, aetas viget,
Annique vernant. Tum, quod aevi vivimus,
Nostrum est Psyche. Cur seriis te torqueas?
Facti senes, curabimus quòd Iupiter
Factum volet. Nunc quò libido nos vocat
(170) Eamus intro, coena nam corrumpitur.
PS. At at marite.  CU. Quid tremiscis?  PS. Respice.
[p. 19]
MER. Psyche hem Psyche, vocaris ad summi Iovis
Tribunal, ut rea facta, causam cras agas,
Si contumax sis, fulmine inde Numinis
(175) Plusquàm trisulco concides. En tango te.  PS. Ah,
Perii misera. divina quod me contigit
Virga. Obsecro, quid nunc agam Cupido mi?
CU. Si substitisset, cuspidem hunc quidem meum
Sensisset Hermes.  PS. Quid misera autem agam?
CU. (180) Alium require, Quid Cupido consulat?
PS. Quin hic manes, marite?  CU. Iam revortar huc.



ACTUS I.   SCOENA IV.

PSYCHE, GENIUS, ALECTO,
PARCA.

Trimetri Terentiani.

QUid nunc agam misera? quid inceptabo? Nam
Qui me respiciat, nemo est. sola sum. nihil
Cum maximè est opus, Cupido consulit.
(185) Me deserit, solam relinquit perfidus.
Quem nam requiram nescio. Amicos optimos
Per hasce nuptias iratos reddidi.
Alienus sum, à Musarum contubernio.
Offensa Pallas me fugit. Posset malum hoc
(190) Quidem ad salutem converti, Cupidinem ut
Queam excutere. Quid si tentem? nil egero.
Curae ingeminant, rursusque resurgens ipse amor,
Oestus suos in me ciet. Sacrum inter &
Saxum haereo. Sacer etenim est Cupidinis
[p. 20]
(195) Ignis. Iovis mandatum saxo durius.
Vah, quàm me torquet?  AL. Oportunè huc advolo,
Quia sola moeret. Anguem è crinibus inseram
Huic in praecordia.  PS. Veh miserae mihi, Faces
Quia Eumenidum truces versantur ob oculos.
AL. (200) Urgebo hanc acrius. si forte hinc ad sui
Necem properet.  PS. Parum abest, ut non vel Penthei aut
Orestis, in me exempla edantur maxima.
Regiones mavellem colere Acheronticas,
Quàm haec perpeti, quàm tam diris agi malis.
AL. (205) Angues spirate virus in praecordia.
PS. Erinnys ipsa me flagellat intime,
Faces intentat, obtuetur aegrius.
Horresco tota, dum recordor quo vocer.
Cupido me captat, tenet, me fascinat,
(210) Menti incumbit, fici ut oculis dirissimi.
Quid Iupiter porro, quem perdita horreo,
Ubi me tremulam videbit atque pallidam
Haerere, voceque in media resistier,
Suspiria altè ducere, ut vestigiis
(215) Vacillare trepidam, vani ut amantes solent?
Quid dicet? Qua me poena dignam iudicet?
Moriar potius & quovis me perimam modo
Funestum, quàm coràm Diis spectaculum
De me tam indigne praebeam. En iterum ingruunt
(220) Mihi Eumenides. Quid quaeso agam? An laqueum petam?
[p. 21]
AL. Animum despondet, angues heus insistite.
PS. Quid hoc, quòd coelum versicolore formula
Apparet? Quid, quòd soles geminos contuor?
AL. Laqueum necto.  PS. Quid si hinc me faciam pensilem?
AL. (225) Huc Atropos pensum ruptura convoles?
PAR. Quis me vocat?  AL. Neca Psychen. PAR. Fatis vetor.
GE. Psyche hem Psyche?  PS. Quis me?  AL. Vah, praeda excido.
GE. Psyche hem?  PS. Quis, quid?  GE. Tuam salutem respice.
PS. Quis es, mihi?  GE. Genius tuus.  PS. Meus obsecro
(230) Genius?  GE. Si sim vide.  PS. Absque te pependeram.
GE. Tam atrox scelus in teipsam ut tentares?  PS. Huc quidem
Me Erinnys perpulit.  GE. Imò Cupido. Ut nescias.
Malè istuc in te consulis. Quid pertimes?
PS. Iovis iram. tum, me conscientia territat.
GE. (235) Erras. Ad iram Iupiter quia tardus est,
Quò fit, nihil ut minus, quam te ille perdere
Velit, nisi te tuapte sponte is perditum.
PS. Atqui mea me condemnant scelera.  GE. Sed Deus
Gaudet, suam benignitatem in maximis
(240) Etiam peccatis clariorem reddere,
[p. 22]
Hoc impium sit, de parente credere,
Quod gratiae, illius rigor praeponderet.
Scin’ supplicando, in vota nostra, numina
Facilè vocari, & aspirare supplici?
(245) Subeant mentem, quae multa exempla ille edidit
Clementiae, ut est natura clemens ac pius.
Ut ingruat tibi iudici’ dies, tamen
In re mala, si animo bono utare adiuvat.
PS. Animum adderes miserae Psychae, Geni bone,
(250) Nisi arctius Cupidini devincta sim.
Quàm, ut ad preces iustas animum meum queam
Instituere, ille me tenet obstrictum sibi, ut
Nec cum illo, nec sine illo possim vivere.
GE. Scin’ quid facies?  PS. Quid?  GE. Ubi ille exibit hinc foras,
(255) Iubeto, ut te sui solvat Cupidine,
Aut tecum adeat solium Iovis. En ipse exiit.



ACTUS I.   SCOENA V.

CUPIDO, PSYCHE, BROMIA.

Trimetri Archilochii.

POstquàm intus omnia apparata, pro meo
Voto esse vidi, prodeo, ut Psychen vocem
Ad melle conditas dapêis & pocula.
(260) Atqui ipsa me appetit prior. Teneo ne te,
Psyche?  PS. Tenes miseram marite coniugem. Ah.
CU. Luctum profundum desine.  PS. Qui desinam?
CU. Quid ni?  PS. Dolor vetat.  CU. Quod ante te Athlantides
[p. 23]
Tam territat?  PS. Non territet dictus dies
(265) Causae, & Iovis tribunal? hoc mecum petas,
Marite mi, pro coniugali foedere.
CU. Egon’ Iovem? hoc rerum statu potissimum?
PS. Proin advocatum aliquem dato, nisi ipse eris.
CU. Eum require, qui Iovem sua magis
(270) Virtute sanctimoniaque moveat ac
Nudus puer Cupido.  PS. Quis sit, nescio.
CU. Num Flaminum aut Vestalium e collegio
Quem notum habes?  PS. Habeo quidem, sed nescio
Si operam suam mihi collocet.  CU. Nihil time.
(275) Horum tibi se nemo pernegaverit,
Si coniugem fateâre me palam tuum.
PS. Quid si mea Hypocrisis vacet huic muneri?
CU. Tua Hypocrisis? Vah, non potest melior dari,
Devincta nanque ea est mihi. Ut quae maximè
(280) Comitetur at te Bromia, pleno cantharo
Suffarcinata.  PS. Ratio perplacet, foras
Vocetur.  CU. Hem Bromia ades.  BRO. Adsum. Quid me here
Vis?  CU. Pallium indue, ut Psychen ducas meam
Ad Hypocrisin vestram. tenes?  BRO. Teneo omnia.
PS. (285) Quid restat, obsecro Cupido mi, tuae
Id coniugi praestes.  CU. Quid id quaeso est?  PS. Tui ut
Me amore solvas.  CU. Perfida, hoccine facere me?
Non centies dixti, mori mavelle te,
[p. 24]
Connubio quàm isto carere?  PS. Fateor. At.
CU. (290) Quid at?  PS. Mea hoc causa postulat.  CU. Quid? Ut
Solvâre?  PS. Sic ne apud Iovem singultibus,
Suspiriis, gemitu me amare proloquar.
CU. Si des fidem, te postea ad meum thorum:
PS. Revortar. En fidem dabo, solvas modo.
CU. (295) Prius sine amplectar meum sed suavium.
Itan’ Psyche divellimur?  PS. Divellimur
Qua lege dixi.  CU. Ut re peracta scilicet
Ad me reversa, me fruâre perpetim?
PS. Planissimè.  CU. Age age plumbeum telum accipe, At
(300) Serva fidem.  PS. Si fata dent. Num quid aliud
Me vis?  CU. Habesne cantharos Bromia?  BRO. Habeo.
CU. Abiit Psyche, cuius metuo causa nimis.
Quàm si Hypocrisis pudefacta non benè egerit,
Nulla amplius dignabor illam gratia.
(305) Ego intro visam, quid voluptas factitet.
     PS. Praecurre, Bromia, atque Hypocrisis fac ostium
Mihi pateat. Faxit Deus, quò sit domi
Meque audiat, nam saepe in aede supplicat,
Quò chariorem eam Iovi esse existimo.
(310) Quid nuncias Bromia?  BRO. Esse eam domi & fores
Patêre. te huic esse gratam.  PS. Gaudeo.
[p. 25]
Compone vestitum comamque & omnia.
BRO. Cultus nitet, quando voles, datur ingredi.



CHORUS MUSICUS
Saphici generis.

QUòd nimis tristêis modulos inimus,
(315) Palladae praeter solitum Camenae,
Id Psyches probrum facit, & pudendus
                                        Illius error.
Quippe quam iunxit sibi coniugali
Foedere insanus puer heu Cupido.
(320) Quo fit, ut curet minus, ac prophanet
                                        Sacra Minervae.
Flamines divae Paphiae pudicas
Virgines versant odiis, in omnem
Noxiam proni, nec amant probanda
                                        (325) Carmina Phoebi.
Ad Iovis quare trepidat tribunal
Iam Psyche praegnans sceleris venire,
Et sibi reddi similem patronam
                                        Stulta requirit.
(330) Improbus sane monitor Cupido
E loco tuto in scopulos referre
Quos sibi adiunxit malè feriatos
                                        Gaudet amantes.
Continue
[p. 26]

ACTUS II.   SCOENA I.

ATE, ALECTO.

Octonarii Terentiani.

NAe gratum nobis exhibet spectaculum mortalium
(335) Genus, dum inconcessas amat libidines, & contumax
Adeò, iugum supremi numinis abiicit, ut sibi nova,
Sed stultè, regna comparet Gygantéis cum fratribus.
Habeat sanè Psyche quem mente tota optaverat, Cupidinis
Torum, hoc fruatur, dum licet, hoc volutet sese quàm libet.
(340) Sed gaudia ista, quod spero, maeror sequetur maximus.
Imò hinc condiscet, scilicet, quid sit bonum, quid item malum.
Nae felix est, epulis deûm quae hinc accubet, coniunx Deo
Concumbat, pro libidine omnia agat, nullique pareat?
Non gaudeat, non gestiat, non se beatam praedicet?
(345) Cyprigenae nimirum Veneris nurus quod ipsa facta sit?
[p. 27]
Hoc illud est coelum Psyche quod affectavit: Haec ea
Animi libertas est, ad quam aspiravit stulta & arrogans,
Quid, quod blanditur insuper viciis suis, & prole se
Pulchra parentem esse autumat, quae si adolescat, nae maximam
(350) Umbrarum turbam Orco dabit nobis plectendam. Ut interim
Ne addam, quàm multis exitio atque infamiae fuerit, cruces
Quantas, caedes, rixas, bellîque seminaria excitaverit.
Quae regna item subvorterit.  AL. Proviso, si Psychen queam
Subvortere. Sed quis astat hic nostri ordinis, ni fallor, haec
(355) Ate est. Adibo & alloquar. Quid Ate tecum cogitas?
ATE. Quid glorias meas, Alecto, in filia Psyches mihi
Repositas.  AL. Rectè, cum esca sit mali Voluptas. Sed Psyche
Quod colligis futurum? Ate. Quid? suo ut partu capiatur, ut
Hamo piscis.  AL. Sed Olympicam ferunt sedem, qua tu quidem
(360) Olim excidebas huic nepoti destinatam coelitus.
[p. 28]
ATE. Potius autem me dem cruci discipulam, quàm hoc non prohibeam.
AL. Si possis.  ATE. Quid possim, sensere Musae, sensit Iupiter.
AL. Quid ita? ATE. Quia omnes commovi in Psychen, quam in ius per me scio
Vocatam.  AL. Imò haud procul abfuit soror, ut non se suspenderit.
ATE. (365) Quid audio? Ha ha he.  AL. Genius servavit hanc dependulam.
ATE. Ut illum dii perdant.  AL. Sed scin’ huic* cogi in arctum copias?
ATE. Dic obsecro. Quia ipsa in Galliis turbavi plurima,
Ut quae hic gerantur, nesciam.  AL. Novum advocatum comparant.
ATE. Quem?  AL. Ride, si libet, suam Hypocrisim.  ATE. Non rideam, duos
(370) Lepores uno saltu ut capiamus? Frigidam at suffundier
Nos addecet. quò causam agendam sumat illa.  AL. Quomodo?
ATE. Si mutemus cultum atque transformemus nos in angelos
Lucis.  AL. Quinam? ATE. Tu disciplinam, ego Relligionem mentiar.
[p. 29]
AL. Vah, nunquam vidi melius consilium dari.  ATE. Fac paululum
(375) Ad hanc aedem divortas, donec à Proserpina petam
Fucum, cultum, atque odores optimos, mox huc revolavero.
AL. Astutè sanè. Quàm auspicatò, in hanc Aten ego incidi,
Bonae cui ad hanc subvortendam rationes sunt, nil dubito,
Quin, qua est velocitate, plusquàm Pegasea, citissimis
(380) Quadrigis citius huc redierit. Atqui Hypocrisis exit, huc
Concessero, ne me hoc habitu videat relinqui hic arbitram.



ACTUS II.   SCOENA II.

HYPOCRISIS, ATE.

Trimetri Terentiani.

MIseram me, quae post tot curas, ieiunia,
Psalmos, cantus, labores & liturgias,
In maximum nunc incidam metum. Nimis
(385) Enim metuo, ne summus vitae terminus
Cras instet, neve poena sit mihi Tartarus.
Tam me commovit causa flebilis Psyches.
Quae lacrimis profusis orans, obsecrans,
Obtestans, me urget, advocata sim sibi
(390) Apud Iovem contra Musas & Apollinem.
[p. 30]
Quibus verbis videtur hoc mihi dicere,
I sanè ab oculis hinc procul, ac suspende te.
Quippe, auribus velut tenens lupum haereo,
Quid sim factura, nam vultum Iovis nimis
(395) Formido, qui suo quam saevus fulmine
Sit in nocentêis non latet me, tum a choro
Mihi Musico semper metui. Contra Psychen
Si deseram, in summis malis, mihi
Quoque instet exitium istinc praesentissimum.
(400) Nam quò divortam, quis me sedibus
Dignabitur errabundam, & nesciam
Laris proprii, nisi apud Psychen, cui culta sum
Vel maximè?  ATE. Absolvi ocius me ab inferis,
Ut fabrica nostra quàm primum procederet.
(405) Soror intus est, opinor, hic mutavero
Vestem.  HYP. O si me videat Religio in hac via,
Si Disciplinam sciret, tam malè habere me. ac
Perplexam, & consilii inopem esse, accurrerent,
Scio, atque opem ferrent. Quid misera verò agam?
(410) Abdárne in solitudinem, ne quá Psyche
Me unquàm inveniat? Quis illic sit locusve,* honósve
Hypocrisi, nisi apud Crocodêilos forsan meos?
Equidem hoc lararium petam, illinc obviam
Processerint quos hac super re consulam.



ACTUS II.   SCOENA III.

ATE Personata, ALECTO Personata, HYPOCRISIS.*

[p. 31]

Eiusdem generis Trimetri.

(415) Quam pulchrè ornatae Alecto soror incedimus!
AL. Cultus nitore Vestales nos dixeris.
ATE. Cavendum, nostra ne prodamus nomina, ac
Simulemus esse, quod persona dicimur,
Ne sentiat Hypocrisis, dolum sibi construi.
AL. (420) Quid vis iube.  ATE. Compone vultum, & lumina, ex
Decoro.  AL. Siccine?  ATE. Habes. iam prodito.  AL. Amplius
Ate non es mihi.  ATE. Nec tu Alecto diceris.
AL. Ego Disciplina. Tu Religio es.  ATE. Rem tenes.
HYP. Approximo Larario. Pol gestiens
(425) Animus novo mihi gaudio percellitur,
Quoties illud contemplor. Sanctimonia
Enim mea hic spectata imprimis redditur.
Oculi hic mihi pascuntur pictura nobili,
Statuis, panoplia flaminum, atque re sacra.
(430) Aureis demulcent organῶn modulamina.
Hic vivo & regno. hic numinis loco color.
    Sed commodum ecce Religio obviam venit
Cum Disciplina comite. Has compellavero.
ATE. Heram viden’? Honor illi deferendus est.
HY. (435) Salvete plurimum, charae pedissequae.
ATE. Hera nostra salve.  HY. Utinam modo salva sim.
ATE. Eho, quid tristis es?  AL. Domináne tristis est?
HY. Non tristis sim Psyches causa?  ATE. Quid illa? quid?
[fol. D8v, als p. 34]
HY. Iuvare me vel consiliis, vel re bona
(440) Vel consolando, si velitis, dixero.
ATE. Si non iuvemus Tartarus nos occupet.
HY. Psyche, multo charissima nobis foemina
Cupidini quae dudum nostro nupserat,
In ius vocata est hodie, à Maiae filio.
(445) Cras illi miserae dictus est fastus dies.
Maritus ipsam deserit, me porrò vult
Apud Iovis tribunal causam dicere.
Quod horreo, quod contremisco facere, nec
Tamen lubens meam Psychen perire, seu
(450) Mea ope destitui in hac causa, pati queam.
Habetis quid doleam optimae pedissequae.
Quid consulatis porrò audire pervelim.
ATE. Dic disciplina.  AL. Tu me natu es grandior.
ATE. Siquidem id tuá fit pace. dicam sedulò.
    (455) Primum, velim te habere persuasissimum,
Hypocrisis hera optima, te mihi carissimam
Esse, atque te fecisse semper maximi.
Quare, quod ex re sit, lubens tibi consulam.
Psychen ego dignam iudico, Cupidinis
(460) Quia coniunx est, & semper relligiosius
Te coluit, devota extitit, cui, si queas,
Opem merito feras. Nolim dicas, nihil
Te posse hic auxiliarier, quia plurimum
Si modo velis, possis, cum sis nostro Iovi
(465) Facie, forma, cultu, persona, verbulis
[fol. C1r, p. 35]
Vicina, & affinis multum. Quid? quod prece
Blanda, votis & supplicationibus,
Vestitu certa candido atque flammeo
Iovem tibi sic conciliasti, ut te proximam
(470) Deo dicant omnes, qui te modo viderint.
Non saepe adita refero divorum limina,
Non condita abs te memoro templa, non
Aras & coenobia. Quin hoc certò velim
Credas, Iovem in memoria habere, ab inferis
(475) Trophea quae dudum per nos acceperis
Umbrarum myriadas aliquot, utpote quas sacra
Re, votis, aere dato, ac variis diplomatis
Eximere te docuimus caeco carcere,
Poenarumque loco, ubi infectum eluitur scelus.
(480) Non dicam quae aera, quam sancte tinxeris,
Inunxeris, quas herbas, templa, caereos,
Quas lymphas, atque oleum Diis consecraveris.
Certe, si refrices Iovi in memoriam, & hoc,
Quod non paucos proselytos, non unius
(485) Sectae, non unius ordinis mystas sacros,
Sed plurimis notis variegatos, tuis
Sacris adiunxeris, in quibus tecum piè
Operantur. Usque, primo te sanè loco, in
Coelis, Astraea virgo iusta nobilis,
(490) Et casta, dignam deputet. Accedite, quod &
Te principum aulis, & sacris collegiis
Et inter Hierographos novos, primariis
[fol. C1v, p. 36]
Scriptoribus tete inferas, ne Religio
Meo loco movear, habeárve frigide.
(495) Quin sedibus pellis quoque adversarios,
Nostris qui dogmatis reclamant fortiter.
Si non credis tantis tuis virtutibus
Te numini summo placere, falleris.
Quid audies, cum tanta possis, tantaque
(500) Passim praestes, si hanc deseris, tam tui
Studiosam foeminam, quae verbis, gestibus,
Vita, cultu, nusquam non te circumtulit,
Te praedicavit, festos & dies tibi
Consecratos voluit, quid audies? nisi
(505) Quòd immemor sis omnium, quae in te piè
Haec nostra contulit? ne hoc audias, nihil
Te dignius, nil iustius unquam feceris,
Quam si causam hanc pulchrè defenderis.
Dixi Hypocrisis.  HYP. Quid Disciplina ad haec tibi
(510) Videtur dicendum esse, & praestandum mihi?
AL. Equidem arbitror, hanc sanè dixisse sedulò.
Quare, Religio sit tibi, religionis hic
Sententiae quàmprimum non accedere.
HYP. Dixistis rectè. At si tutum sit, nescio.
(515) Iovis quia metuo, metuo mihi valde à fulmine.
Tum vereor, ut me Phoebus pandat abdita.
ATE. Aufer verò metum istum, nanque in femina
Honesta non est ultio mortalibus.
Nedum Iovi. fulmen qui in terrae filios
[fol. C2r, p. 37]
(520) Gygantes, & Salmoneos gaudet quidem
Torsisse, non in foeminas, potissimum
Verò taleîs: nam ob virtutes digna es tuas,
Ut lauro cincta non tangâre fulmine.
Tum Phoebus ipse claritatem amat tuam.
HY. (525) Quid si tamen ab agendo foemina abarcear?
ATE. Quid si coelum ruat? Afflictis succurrere
Licet quibuslibet.  HY. At Psyches si causa sit
Venia digna haud scio.  ATE. Nodum in syrpo quaeris. An
Facilè condemnet Iupiter gnatam suam?
(530) Si id faciat, tum non sit, qui dicitur, iuvans
Pater. Quid? quod facile est crimen depellere,
In aetatem, atque amoris vim?  HY. Vera ista sunt.
Parum abest, ut non persuadeas, hanc aleam
Quò tentem.  ATE. Quid ni? Fortêis fortuna adiuvat.
(535) Tum, virtutum omne genus speciosa nomina
Quae veste summa te passim circumsident,
Iovis adeò perstringunt oculos, ut tui
Capiatur ilicet cupidine, nihil &
Maculae prae amore, advortat in te.  AL. Scilicet.
HY. (540) Vincor equidem sententiis. Age faciam
Quod vultis.  ATE. Pulchrè sanè. Id Dii vortant benè.
HY. Sed heu, quae nam huc tam tristis turba approximat?
[fol. C2v, p. 38]
ATE. Latonia proles, cum suo, ut apparet grege.
HY. Illi ipsi sunt, non possum adesse, nasum habent.
(545) Sequimini.  ATE. Est quod gaudeamus affatim
Hypocrisis quia haeret, capta est, perditur.



CHORUS MUSICUS
Phalaecium.

QUis circumveniant dolis strophisque
Mortaleîs, Cacodaemones maligni.
Egressi Stygio lacu, procacis
(550) Exemplo Hypocrisis licet videre.
    Ut quam flexanimis suis enescent
Dictis, quae viciis suis opertis
Se credat superis parem futuram,
Ob fucum, atque operis boni nitelam.
    (555) Nos casum miserae Psyches dolentes
Tristes ingredimur Iovis sub aulam.
In qua, non poterit suam tueri
Haud unquam Hypocrisis dolosa causam.
Continue

TERTIUS ACTUS.

ACTUS III.   SCOENA I.

ATE. Personata. MERCURIUS,
HYPOCRISIS.

Senarii Archilochii.

NAe serio triumpho, gestioque & glorior,
(560) Quod arte capta sit sua iam Hypocrisis,
Illecta quod ceu piscis in nassam ruat.
Cum vulpe vulpinari ad hunc decet modum
[fol. C3r, p. 39]
Cretesque fas est mentiendo illudere.
Instructam habere se putat mea domina
(565) Orationem, qua tribus negocium
Facessere oratoribus posse autumat,
Sed non videt sibi melle multo os sublini.
Hinc arbitrabor, intus illa quid paret
Nam facere. He ha he? Quàm anxiè laborat, ut
(570) Pro dignitate compta tandem prodeat?
Faciem lavat, stringit comam, vultum oblinit
Speculumque versat, flammeum induit novum,
Pudenda cordis fascia aurea tegit.
Quid? quod nive hybernia albior vestitus est?
(575) Quid? quod librum revolvit atque horarias?
Obmurmurans deo preces prodit foras?
Videte, quàm speciosa cultu appareat?
Quis hanc Deûm non sanguine satam dixerit?
Sed heu, quis illinc prodit? Hermes est, dabit
(580) Fortasse, quod forum exigit, praeconium.
MER. Audite populus, Praeco quid denunciet.
Quod sit bonum atque faustum, ut opto, Iupiter
Cognoscet ipse causam Apollinis & Psyches.
Adeste, quoscunque hoc negocium attinet.
(585) Haec hora vobis dicta stat.  ATE. Bene res habet.
Audita foeminis renunciavero.
Vultu dolorem mentiens, fallam Psychen.
Quid stas, hera, istic? Ad forum concedere
Nos tempus est, fac masculo sis pectore.
[fol. C3v, p. 40]
HY. (590) Egone fortis sim? Omnis in me spes mihi est.
Postquam laboris praestiti pensum deo.
ATE. Frugi es, quia ista cogitas. Eamus hinc
Ut evocemus & foras nostram Psychen.
MER. Prodite Nymphae, Apollo, vosque Gratiae
(595) His arbitris cuncti suum locum date. Ut
Iovi latus claudant utrinque. Cedite.



ACTUS III.   SCOENA II.

ATE personata. HYPOCRISIS, PSYCHE,
ALECTO Personata, MERCURIUS.

σκάζοντες.

EXite, quid cunctamini? Psyche prodi.
HY. Quid faustum erit, lustremur hac prius lympha.
Asperge nos deus hyssopo, & lavato nos.
PS. (600) Quod te ô mea oportunitas rogo, virêis
Facundiae omnêis exeras, malo ut nimis magno
Ne macter.  HY. Id ne fiat, omnibus sanè
Modis dabo operam.  PS. Disciplina me quaeso
Ne deseras.  AL. Ten’ deseram? tua in morte
(605) Tibi neutiquam defuero.  PS. Pectori aspergis
Aquam dolenti. Vos amo.  ATE. Nimis tardae
Incedimus.  PS. Quid? ad iudicem ire, num verè
Formidulosum existimas? & id talem,
Quem nemo non formidet? imò qui coelum
(610) Terramque misceat, velit modo, & cuncta
[fol. C4r, p. 41]
Nutu suo interire cogat?  ATE. At tu nec
Sola es, neque huc venis, tua unius facta
Virtute, sed magnos habes patronos. Quid
Num praeco adest? Quid dicturit?  MER. Tribunali
(615) Sistantur omnes, hic dies quibus dictus
Est.  HY. Quid, Psyche? an stupescis? Adiuva, ò chara
Religio, tuque Disciplina, consperge
Aquam.  ALE. Estne syderata?  HY. Nescio.  ATE. Haud multum
Movetur.  HYP. Euge, sanguinem subire artus
(620) Nunc sentio, salubriore se vena
Prodente. Numquid me, Psyche, vides?  PS. Heu. Ah.
MER. Assurgite omnes, ut decet, summo Iovi.
ATE. Quid tam tuo anime aegre est mea ó venustas?  PS. Ah.
ALE. Quid tam stupes, Psyche, an fores patris?  PS. Chare ô
(625) Pedissequae.  HYP. Quin surgis, & moves gressum?
PS. Adesse quod vos sentiam, levat mentem.
ATE. Quidni sacram locâris anchoram in nobis?
ALE. Sistamur hic.  PSY. Miserae genua labascunt.  ATE. Id
Degeneris est animi, timere frustra. Quin,
(630) In noxia esse te, metus loquetur. Proin
Hoc te loco sistas.  PS. Fave ó deus nobis.
ATE. Asta clienti Hypocrisis.  MER. Silete omnes.
HYP. Pulchra ô Laverna da mihi, ut Iovem fallam.



[fol. C4v, p. 42]

ACTUS III.   SCOENA III.

IUPITER, MERCURIUS, APOLLO,
PSYCHE, GENIUS.

Octonarii Terentiani.

QUia in hunc diem forum & tribunal constitutum est, Mercuri,
(635) Si quae tibi nomina promulgata sunt, hodie quae litigent,
Ea nobis proclamato.  MER. Apollo cum Musis & Gratiis
Contra Psychen hominis, Cupidinis malesani coniugem,
Ingratitudinis atque malae tractationis.  IUP. Apollo dic.
AP. Etsi salutem largiatur, mi pater, haec mea dextera
(640) Mortalium quàmplurimis, simque ad servandum Pithius paratior,
Si maxime arcum & tela gestem, quàm ad nocendum, sit, neque ex
Decoro, si odiosè adeò mea nunc cum sorore litigem,
Tanta est tamen causae istius, quam acturus sum Phaebus modo
Indignitas, ut nisi cognoscendam hanc demus tibi ò Pater,
(645) Vereamur, ne nostro silentio tota intereat Psyche.
Siquidem hanc servare, quando ego non possum, solus pater potes.
[fol. C5r, p. 43]
Quare peto, ut nostram actiunculam hoc quidem benignius
A nobis illius bono institutam, quo magis Psyche
Favemus, audias & ex aequo & bono ipsam iudices.
    (650) Primum, hanc Psychen cum à sontica illa noxia expiatam, aqua
Lustrali, & lotione vivi fluminis, errare insciam
Quid de seipsa statueret, quomodoque os balbum fingeret,
Videremus, benignè ad nos receptam, tum educavimus
Nostroque fovimus sinu. Nam dotibus primum ingeni’,
(655) Dein Gratiis ornavimus, nostra Hippocrene iam satis
Prolutam, duximus sursum ac deorsum, donec regibus
Etiam multis innotesceret, ad haec ditem quoque fecimus.
Postremò & à remo ad tribunal veximus, quod dicitur.
Verum postquàm satis superque gloriae ac rei sibi
(660) Visa esset per nos comparasse, non modo negligentius
Habere nos coepit, sed planè contempsit, talentum humi
Recondidit, ne cui esset per nos utilis. Sed & loco
Nostro Cupidinem puerum nudum, coecum, lasciviâ-
Que diffluentem coniugem admisit. Bella unde scilicet
(665) Proles est nata, publica orbis pestis atque ingens malum
Voluptas. Non dicam, quàm indignum luxum, stupra, balnea,
Pernox interdiuque frequentaverit. At quid post fecerit,
Quam contumeliam nostro ordini irrogaverit, dabo.
[fol. C5v, p. 44]
Ubi enim vidit, nostra se gratia excidisse ob nuptias
(670) Suas parum auspicatas, hinc Thaliam (aetatis iam prope
Delirio affectam atque canendi desuetudine torpidam)
Eo aureis promissis blande inducit, ut nobis suam
Metanaeam carmine expressam atque cantiuncula (velut
Cygnaea) redditam orbi publicaret. Cantat, publicat,
(675) Nostraeque gratiae se poenitendo insinuat, sed nisi
Simulate haec omnia. Nam Cupidini suo ipsa vinculis
Plusquam Vulcaniis adhaerens, desiit pudescere.
Hinc literas, quas nostro afflatu didicit, non nisi ad suum
Quaestum, luxum fastumque & ocia commodavit pessima,
(680) Et dotibus ingeni’ ad calumniam, strophas, dolos malasque
Artes abusa, pudori nobis maximo, Pater, fuit.
Quo probro evenit, ut iactetur vulgo, artes Apollinis
Pestem esse praesentissimam innocentiae. Quod cum sibi
Persuasum habeat vulgo, hinc fit, ut scholae haberi in precio desinant
(685 Et usque frigeant. Quid, quod fidem tibi datam, Pater,
Psyche abnegavit, & facta infideli deterior, omnia
Sibi permittit, quae fert libido, non quae Musae suggerunt?
    Super omnia haec, satis liquet ex pedissequis, qualis bona
Haec domina sit. Sed summum ius urgere hanc contra nolumus,
(690) Quam destinatam novimus rebus vel multo maximis.
Modo ipsa non magis sibi desit, quam parens desit bonus.
    Haec ea sunt, quae, Pater, visum fuit in Psychen deponere,
Quae num dicenda ob haec, ingrata sit, pariterque obnoxia
His legibus, quae de tractatione sunt nobis mala
[fol. C6r, p. 45]
(695) Sancitae, vos id Iudices vestrae censurae liberè
Cognoscendum damus, ut rigorem iuris temperet
Clementia vestra, quae exerenda in filiam est. Dixi, Pater.
IUP. Vertatur clepsydra, & dicat Psyche.  MER. Psyche, dic. Quid taces?
PS. Oh Mercuri.  MER. Purgato te, atque crimina ista dilue.
PS. (700) Quid diluam quaeso frater?  MER. Saltem culpam supplex tuam
Tum deprecator.  PS. Hypocrisis pro me dicat.  MER. Dic, nam aqua effluit.
HYP. Si pace iudicum liceat. Iup. Licet.  MER. Silentium date.
HYP. Cum fas & iura non sinant mulierem causam dicere,
Neque tam facunda sim, ut vel umbram docti Apollinis assequar,
(705) Quia tamen nemo hic est, qui pro tam flebili causa Psyches
Meae clientis oret, vestra ego aequitate Iudices
Freta, ut sciam poteroque dicam. si quid labar interim,
Parûmve sit phalerata dictio, candoris vestri erit,
Mihi id donare, & foeminam ad dicendum admittere.
    (710) Igitur, aetate cum esset integra Psyche, atque corpore
Solido & succi pleno, quid miri est novique, Cupidini,
Qui & ipse e coelitum est numero, si se iuvenis coniunxerit,
Idque ex naturae Genio, qui coniungi ad hunc amat modum,
Siquidem Cupido affectio est naturae consentanea?
[fol. C6v, p. 46]
(715) Si quam commisit culpam, eam meritissimo iure elevet
Et adolescentiae impulsus & ipsius vis numinis,
Quod nemini non, si volet, negocium facesserit.
Imo a cuius telis ne Hercles quidem tutus degat, tam abest,
Ut femina mollis, lubrica illius resistat ignibus,
(720) Qui nescio si non accendant animos deorum identidem,
Nisi ab omni plane humanitate illi sint alienissimi.
Quod ergo crimini nostris minime datur maioribus,
Id in femella plectere, quis non indignissimum putet?
    Iam quid iniquius est, quam huius sugillare filiam, suae
(725) Matris naturae quae respondeat, quaeque & mortalibus
Ad multa conducat, nisi voluptas non est omnium
Studiorum, operum, officiorum seges, fomesque uberrimus.
Quid, quod nec Daelius, nec ipse Musae ab illa abhorreant?
Siquidem modulari ac ludere Parnasi incolis volupe admodum est.
(730) Neque enim laborant, eum Sysiphi saxum volvant, Heliconides bonae,
Quoties cantillant, labraque proluunt undis Permessidos.
Quid, an Poëtis & Musarum alumnulis non maxima est
Voluptas, ingeni’ labores optimos, velut recens
[fol. C7r, p. 47]
Exclusos foetus, lambere ac relambere, deinde & edere?
(735) Ut immortalem nominis sibi gloriam inde comparent?
Imò, si dicendum magis apertè est, quod sentio, deûm
Vitam haudquaquàm arbitrer nobis optandam, ni illorum quoque
Voluptates forent perpetuae & benè stabiles. I nunc, & hanc
Tam nulli non amabilem prolem passim traducito,
(740) Ceu publicam orbis pestem, cum sit nemo etiam in Vestalium
Choro, qui non saltem in sinu, Voluptatem circumferat,
Amet, & excoletur, quamvis id dissimulet foris.
Quin, si tollas è medio, hanc prolem, nesciam, si non genus
Mortalium sustuleris, cui miror tam iniquum Daelium,
(745) Cum amores ipsius varii iuxta ac monstrosi, Fabula
Sint facti publica. In medio praeter Daphnen, sunt plurimae
Mihi qui id testentur Vernulae, Sed non est ex modestia
Nostra adversarios recriminari, cum Psychen satis
Sit defendisse. Audite ergò calumnias Apollinis.
    (750) Culpa istius fit, inquit, ut nostrae scholae haberi desinant
In precio, quasi verò istam calamitatem Logodaedalis
Istis, Penelopes sponsis ac Sophisticis ranis minus,
[fol. C7v, p. 48]
Quam uni Psyche Apollo debeas. Cur illos in ius non vocas?
Nisi quia in foeminam tibi plus audaciae sumis, quam in id
(755) Genus viros, qui lingua non minus ac manibus prompti, tuam
Audaciam retundant? Quod porrò pudorem proditum
Fidemque violatam attinet, Sanè, si nunquàm tam benè
Quid gessit, aut dixit Psyche, quod diluat, quantum hic quidem
Culpae admissum sit, ubi tum illius sunt labores maximi?
(760) Ubi peregrinationes ad Solymorum limina?
Ubi umbrarum ex teterrimi Orci faucibus redemptio?
Ubi festae frondes, Psalmi, thura, operosaque omne id genus sacra?
Agnoscisne hisce rebus te pater optime imprimis coli?
Agnoscis opinor, quanquam doctissima Psyches poëmata
(765) Musas meritò placent, nisi nostri odio nimium exardeant
Quod si Psyche haud quaquàm sit digna, cui levem istam noxiam
Facilè donetis, iudices, tamen ego digna sum, quia
Vobis cotidie supplico, rarisque sum virtutibus
Ornata, cuius gratia piaculum hoc, si maximè
(770) Gravissimum sit, condonetis. Hic mea ecce Castitas
Est. hic humilitas, pectus ambiunt, Fides, Spes, Charitas.
Quid? quòd Religio, vestra haec affinis & boni, cum proba
Hac Disciplina ad hanc legationem comites sunt mihi?
[fol. C8r, p. 49]
Videte iudices, si non de facie preci’ sint maximi.
(775) Nos gratiam summam nos, ob cultum, & vestri observantiam
Meremur à vobis, nisi caute sitis vel Marpesia
Minimè quod spero, duriores,* qui nostris vel fletibus
Meritus, prece, thure, cultu sanctimonia & abstinentia
Moveamini. Haec ea iudices sunt, quae vel pro innocentia
(780) Vel admodum levi culpa Psyches, mihi pro re dicere
Visum fuit, nil dubito, quin, qua estis facilitate in reos,
Psychen vel absolvetis omni crimine, vel si quid mali
Fecisse cognoscatis, ipsam in pristinam vos gratiam
Recipiatis. Meretur hoc clementia vestra omnibus
(785) Bonis decantata, meretur Psyche, vobis quia filia est,
Merentur postremò virtutes nostrae, & sanctimonia
Non in postremis Diis hominibusque habenda. Dixi, Iudices.
AP. Priusquam* Iudices, sententiam feratis, liceat hic
Mihi pro causa dicere.  IUP. Dic, nam licet, sed paucula.
AP. (790) Quanquàm totam hanc Hypocrisis battologiam facilè iudices,
Queam refellere, pariterque sophismata istius parum
Doctae advocatae, imò Epicurei discipulae, quae quid afferat*
Quae de quibus dicat, nescit, possim explodenda prodere.
Nam, quid Sophi de duplici afferant* Cupidine, altero
(795) Mari orto, at altero cathena misso coelitis, hanc fugit.
[fol. C8v, p. 50]
Ut ne tamen fucus fiat Iovi, quem ludificasse sit
Nefas, malim litem hanc finiri, re ipsa cognita, ac bene
Perspecta, quàm cum tam pudenda larva velitarier,
A qua si nullum vis probrum tibi inferatur, optimè
(800) Pater, qui renes tentas, atque cardiognostes es deus,
Si item Musas, si Charites, si me denique filium tuum
Ames, iubeto purpuratam hanc simiam cultu omni exui,
Ut, quàm sit turpis intus, omnes videant, atque iudicent,
Temerè hanc fecisse, quae Psyches causam ausa sit defendere,
(805) Tum vero pedissequas Pater:  MER. Quid impuratae frenditis?
HY. Parergon est, quod iste dicit, Iupiter non audias.
AP. Non est parergon, mi Pater, res & forum istud postulat.
IUP. Quoniam fori huius nostri ratio id postulat, ut ex re magis
Quàm verbis, aut persona iudicemus, id ius esse, quo
(810) Nudetur haec, pronunciamus.  MER. Exuas.  HY. Nudabor heu?
MER. Palàm exue.  HY. Obsecro Religio ades, tum Disciplina? Veh
Mihi, sola sum. Quid, siccine aufugistis? hei hoi prodita
Sum ab istis misera.  MER. Flammeum pone, audin’? atque fascina hanc
Dissolve pectore.  PS. Hypocrisis mea, quid fit, quid quaeso agitur? Oh.
[fol. D1r, p. 51]
HY.(815) Perii, interii.  PS. Quid me fiet?  HYP. Tu videris. Vah miseram.
PS. Geni oh Geni?  GE. Ad aram Misericordiae, quantum potes Psyche.
PS. Ego misericordiam pater invoco, ô pater misericordiam.
IUP. Populo proclama, Mercuri, quae vicia Hypocrisis adferat.
Nos interim pro re & meritis sententias dictabimus.
MER. (820) Videtis optimi cives, Hypocrisis quantis sordibus
Foedata sit: quippe in quam ceu Augiae stabulum confluxerint
Genus omne fimus, et viciorum monstra, sed intus abdita. Hîc
Hircus cubat, hic canis iacet, hic sus volvitur, sic Crocodeilus est,
Ursus, Tygris, Leo, lupus, vipera, Pardalis cor occupant,
(825) Quod ceu Protheus in monstrorum bis mille formas vertitur.
Quae porrò gratia debeatur tam raris virtutibus,
Sententia lata audietis.  IUP. Mercuri.  HYP. Veh veh mihi.
Veh omnibus, simulant novam qui mecum sanctimoniam.



[fol. D1v, p. 52]

ACTUS III.   SCOENA IIII.

ATE, ALECTO, HYPOCRISIS,
PSYCHE.

Trimetri Archilochii.

PRoviso, quid rerum hic geratur, ad inferos
(830) Postquàm relata est larva, quam inde sumpseram
Precariò utendam. At quis astat hic?  AL. Tua
Alecto, mi soror.  ATE. Satin’ salva omnia?
AL. Hypocrisis spectaculum illic publicum
Facta est, viden’?  ATE. Quàm sanctula est nostra domina?
AL. (835) Quàm pollet & facundia!  ATE. Virtutibus
Exculta quàm nitet suis?  AL. Quàm est elegans?
ATE. Ubi sanctimoniae notha species?  AL. Ubi
Comites bonae?  ATE. Nae verticem coeli obtinet.
AL. Nae proxima assidet Iovi.  ATE. Cumanus ut
(840) Asellus haec pulsabitur.  AL. Meritò id quidem,
Fucum Iovi quia ausa fuit obtrudere.
ATE. Ubinam Psyche est?  AL. Non hanc vides, ceu mordicus
Aram tenere Miericordiae?  ATE. Audio.
AL. Trepidat, gemit, singultit, orat, supplicat.
ATE. (845) Si supplicat, si errasse se fatebitur,
E faucibus nostris bolus surreptus est.
AL. Hermes adest, soror, pedem ac vocem preme.
MER. Audite Iupiter deorum maximus
Quid arbitretur, quid’ve tandem iudicet
[fol. D2r, p. 53]
(850) De causa Hypocrisis, & sua quoque de Psyche.
    Quoniam tu Hypocrisis à puero id unicè
Tibi studio habuisti, ut histrionicam haud sine
Fuco ac dolo faceres malo, per omnia
Mendax, prece, oro, veste, gestu, moribus,
(855) Nutuque, & hanc quia coelitus satan Psychen
Sic fascinasti, ut gnesio cultu dei
Adulterato, & negligentius habito
Te fideret, causam suam haud sanè bonam
Tibi crederet, quàm & impudenter dicere
(860) Et perperam tueri, habes pro gloria,
Inepta, stulta, & arrogans, ob omnia haec
Tu pestilens malum, ex Iovis sententia
Adiudicâris inferis, Rhamnusia &
Diris agenda, dum tuo fato oppetas.
    (865) Habes e Dûm sententiam.  ATE. Nostra es, veni.
AL. Nostra es, venito, Acherontis ut sis pabulum.
MER. In carcerem heus tantisper illam mittite, aut
Duris cathenis stricta corpus moereat,
Dum Parca vitae rumpat illi stamina.
HY. (870) In carcerem misera? Ah dolor. Quin perdite
Me, atque etiam ad Orcum rapite, ne mortalium
Me quispiam hoc cultu videat.  ATE. Id viderint
Fata, in manu haud nostra est.  HY. Dolor gravis, ô dolor
Ingens.  ATE. Quid? an grandire non disces gradum?
[fol. D2v, p. 54]
MER. (875) Nunc te Psyche compello, fac aurem arrigas.
Etsi merebantur tuae libidines
Psyche, & Cupidinis torus, tum Musices
Charitumque neglectus minus ferendus, &
Tua falsa Poenitentia, ac mala gratia
(880) De te benè meritis relata, ut legibus
Te puniendam traderet iustissimus
Rerum arbiter: tamen quia illi filia es
Quae post malum admissum, tuum agnosti malum.
Atque adeò ad aram Misericordiae, bono
(885) Genio acquiescens, advolasti non pigrè,
Hinc passus est pater optimus, clementiam
Suam superiorem esse iustitia sua
Sed non sine hac lege, ut Cupidinis thoro
Renuncies. Metanaeam eo quoque moveas,
(890) Ut ad Litas, proles Iovis, dux sit tibi
Habes, tibi quid facto opus sit.  PS. Euge, amo
Patrem & suam amplector lubens sententiam.
MER. Ut salva sis, resipiscito.  PSY. Rectè id mones.



ACTUS III.   SCOENA V.

PSYCHE, GENIUS.

Eiusdem generis Trimetri.

QUàm gaudeo, quod hoc metu levata sum.
(895) Nam vita de pilo mihi pendebat, id
Quod Hypocrisi debere me fateor meae.
[fol. D3r, p. 55]
Quia illa iussit viverem securius.
Respiro nunc ad gratiam pii patris
Per filium partam mihi, ut qui opem tulit,
(900) In Misericordiae ara, amanter supplici.
Utinam mihi nunc dexter adsit, optimus
Genius, ut hoc ductore Poenitentiam
Petam, torumque Cupidinis saevi abdicem.
GE. Adsum Psyche, in tua vota quando me vocas.
(905) Hoc nunc ages. Cupido si quid tentet in
Te mollius, pugnus tuus tum in illius
Mala haereat.  PS. Quid? tela si in me torqueat?
GE. Ego Pallados tibi aegida adferam, forum
Petas, ibi Cupido plurimum est.  PS. Salus
(910) Me servet, ut Cupidini renunciem.
Qui, si quid ausit vel procacius velit,
Ut est petulcus & salax, pugnos edet.
Tantum mihi addidit animi Genius bonus.



CHORUS MUSICUS
Choriambicum.

LArvati Genii lucis in angelos
(915) Formati, offuciis ludere Hypocritas.
Et blanda specie prodere gestiunt,
Ut tandem hos lacui Tartareo inferant.
    Quid ni purpureis frontibus oblitos
Sic ludant homines Eumenides malae,
(920) Ut fuco proprio, quem faciunt bonis,
Ceptum dispereat Hypocrisis genus.
[fol. D3v, p. 56]
Porrò autem resipit dum ex animo Psyche
Servatur, Genio dedita iam bono,
Ex cuius monitis solvere se studet
(925) Quàmprimum, reprobi iure Cupidinis.
    Hoc omnes utinam qui sua nomina
Inscripsere pio Thespiadûm choro,
Praestent, ut Clarii sacra dei colant
Non ullis viciis pectora sordidi.
    (930) Id si fiat enim, perpetuum decus
Ex nostri studio docta choros sibi
Sub summum tulerit iudicii diem,
Quo docti veluti sydera fulserint.
Continue

ACTUS IIII.   SCOENA I.

HYPOCRISIS, ALECTO, ATE,
PARCA.

Senarii Terentiani.

MIseram me, tam duris constringi vinculis,
(935) Tam indignè haberi, tantis & premi malis,
Quae conspicua in luce hactenus versata sum! &
Tantum non pro Deo habita, imò cui locum
Primum in coelis mei dedêre flamines?
O rem duram, ô facinus indignum, nemo quod
(940) Non mecum, opinor, improbet, mecum horreat.
Credo equidem omnes superos & inferos meam
In perniciem coniurasse, ut me perderent
[fol. D4r, p. 57]
Fato tam infelici. Veh tibi Religio, veh
Tibi Disciplina, fictam & falsam quae mihi
(945) Speciem obvertistis. Vos me in hoc malum
Tam Tragicum vestris abductam larvis, dolis
Captam vestris intulistis, de quibus
Utinam me vindicare me liceat, lumina
Enim vobis primum eriperem, dein tunderem,
(950) Agerem, prosternerem, ad postremum, spiritum
Vobis excluderem.  AL. Quam splendidae minae!
ATE. Devotionis templum Hypocrisis sic solet
Miseram omnem expuere ex animo, dum quid dolet.
HY. An sic faciundum erat, ut fugeretis pessumae? &
(955) Me in his desereretis malis? Ubi nunc mei
Sunt ordinis centuriae innumera cohors
Coniuratorum, Nonnos & Nonnas loquor?
Ubi sunt colaces & ciniflones plurimi,
Qui me circumstabant, re nostra salva adhuc,
(960) Num ad unum omnes procul fugêre?  AL. Agitavero
Hanc amplius.  HYP. Vah, quam furiali agor malo!
Quàm dira Erinnys terret conscientiam?
Etenim, Aethna gravius onus mecum circumfero.
Foedissima quaeque crimina velut agmine
(965) Facto ingruunt, metu cor palpitat,
Tum, viscera aestus concoquit, oculi dolent,
Quoties quaam diram criminum lernam feram
[fol. D4v, p. 58]
Mecum, recogito, atque haec monstra contuor,
Quae veste candida tegebam noxia.
(970) Nunc sentio simulatam sanctimoniam,
Imò fastum. cum vanitate maxima
Coniunctum, me Solymas egisse, nec bona
Tractasse mente, sacrorum omne genus, meae
Professioni nec satis fecisse me.
(975) Nunc re ipsa experior, neminem mortalium
Summo tonanti larvis posse imponere. Hinc
Egomet me concoquo, & diris devoveo,
Quod à vero tam turpiter aberraverim.
AL. Audin’ soror, quid oret?  ATE. Non audiam?
(980) Preces nimirum dat, de more horarias.
HY. Horrore mortis anxia hanc perosa sum
Lucem, quam utinam mihi liceat abrumpere.
Iudex iratus heu supernus imminet,
Styx atra infernè aquas vomit inamabilêis.
(985) Quid Cerberum tricipitem, quid Minôa dixero?
Imagine mortis omnia undique plena sunt.
Quando tuis tandem Proserpina sedibus
Foedum cadaver inferar?  ATE. Perstrennuè,
Soror, angues officia faciunt.  AL. Audi amplius.
HY. (990) Utinam mater me non enixa sit. Utinam
Perissem infantula? Cur matris meae ubere
Sum ablactata? an, quo tam erumnosa viverem?
Cur, qua damner, legem tulisti Iupiter?
Cur ex libidine in nos torques fulmina?
[fol. D5r, p. 59]
(995) Ego te, si fata dent, Olympo detraham.
Tun’ iustus es, tun’ sanctus es, tun’ aequus es?
Qui mundo me pudendam larvam feceris?
Orco me adiucasti, cur me non statim
Illi demisisti?  AL. Quid cantio haec placet?
HY. (1000) Optem mihi dehiscat Tartarus, aut geminas faces
Intentant Eumenides, furore ut implear?
Nam me nil desperatius, nil foedius,
Nil execratius alma Tellus protulit.
Quin advenis, truculenta Mors, optata, Mors?
(1005) Nisi spiculum non sit satis acutum tibi?
PAR. Adsum vocata, & non vocata plurimis,
Neque quisquàm haec tela evaserit mortalium.
Omnes peto, omneîs hoc cogo sub spiculum.
Mea iura ferrea sunt, quae nemo solverit.
(1010) Nam quicquid vivit, morti obnoxium manet.
HY. Quando tandem mea vota Mors inaudies?
PAR. Cadas volo.  HY. At at.  PAR. Quoniam fugis? non me effugis.
HY. At at. quàm saeva mors es?  PAR. Hem, cadas volo.  HY. Ah.
PAR. En telo figeris.  HY. Ah.  PAR. Iacet cadaveri
(1015) Pallescit os, genae rigescunt, lumina
Defixa haerent, anhelum corpus spiritus
Vitalis ille liquit. At ceu vultures
[fol. D5v, p. 60]
Dirae imminent cadaveri, versant, rotant,
Postico & efferunt Acheruntis pabulum.
(1020) Sic fata perdunt noxios, servant pios.
Piis enim & diviniore spiritu
Imbutis mentibus nostra nil cuspide
Quantumvis aspera obsumus, potentior
Quia victor hic meum mihi aculeum abstulit.
(1025) Sed tempus est, Orci ad fauces redire me.



ACTUS IIII,   SCOENA II.

CUPIDO. PSYCHE. GENIUS.

Senarii Archilochii.

PRoviso ubi coniunx mea haereat, quia
Res illius dudum peracta dicitur.
PS. Frustra in foro Metanaea ubi sit quaerito,
Ubi pauperum pauperrimorum copia est,
(1030) In quos manum libuit benignam extendere
Et sublevandae inaediae stipem dare.
CU. Eho, quid hoc? deiecto humi vultu quod hanc
Incedere video? quae caput suum assolet
Lasciviens velut iuvencula tollere?
(1035) Adibo, & alloquar. Psyche heu? cur non domum
Recta redis? Quid in foro errans ambulas?
Non respicis me, amata coniunx? Respice.
PS. Manum abstine.  CUP. Cur non meum amplectar decus?
PS. Non est, manum abstine.  CUP. Psyche? non tu mea es?
[fol. D6r, p. 61]
PS. (1040) Tua? Neutiquàm sum.  CUP. An haec fides promissa erat?
PS. Si perfida tibi maximè sim, nil moror.
Lasciviam fastidio tuam, & expuo.
CUP. Nunc te arctius amplectar, ut Psyche crepes.
PS. Hem, vapula.  CUP. Scelesta, tun’ me ut verberes?
PS. (1045) Geni oh Geni? Cupido me telo appetit.
Atat.  GE. Aegida accipe.  PS. Hem tibi Cupido?  CUP. Papè.
Huic unde Gorgonis caput?  PS. Non hinc fugis?
Salva est Psyche à Cupidine. Haec mihi
Trophoea sumpsero in manus, quia mea sunt.
GE. (1050) Scin’ quomodo salva es Psyche?  PSY. Dic obsecro.
GE. Si non reflectas lumina ad Cupidinem,
Atque à Lyeo & Cerere temperes gulam.
Quia ocium, Liber, Ceres, Cupidinis
Fomenta sunt.  PS. Faciam Geni quod imperas.
GE. (1055) Hanc Aegidem serves tibi reconditam,
Ut usui sit, si Cupido quid velit,
Qui ad Poenitentiam imminet tendentibus,
Nec vertit ante terga, quàm prosternitur.
PS. Metanaeae ubi quaerenda mansio est, Geni?
GE. (1060) Clivus deorsum huc versus est. conscendito hunc.
Dein dextero calli usque gressu insistito,
[fol. D6v, p. 62]
Illius inde dum tigillo approximes.
CUP. Nusquàm ne eam! Nusquàm. Relapsa ubi mea
Sint tela viso. Vah, scelus funestum, atrox
(1065) Et ineluibile. Alterum telum quia
Infregit audax ecce foemina. Quid agam?
Nisi Mulciber telum hoc recudat, usui
Nulli est mihi. Vulcanias petam insulas.



ACTUS IIII.   SCOENA III.

PSYCHE, GENIUS, METANAEA.

σκάζοντες.

POstquam viae istius crepidines multas
(1070) Evasi in his angustiis, qua eundum sit   
Ad Poenitentiam haud scio. O Geni dexter?
GE. Hac est eundum, hic Poenitentia est verè
Discenda.  PS. Sub tam humili casa, atque item glebis
Tecto lare?  GE. En tibi Metanaea adest. Supplex
(1075) Hanc invoces.  PS. Fave ô?  MET. Quis hospes hic, quid vult
Sibi?  PS. Psyche, ô Metanaea, te rogat valde,
Catechista sis sibi miserae & foras pandas.
ME. Si corde vero id postulas Psyche, fiet.
PS. Nil mentior, mea ô salus, Receptes me.
ME. (1080) Primum abiice ergò, quae tuo geris tergo,
Gravia onera. Hinc fuco genae abluantur, ne
Quid Hypocriseos huc adferas dolo viro.
PS. Quid? siccine expedita sum satis quaeso?
ME. Sic forma iam nativa sit volo.  PS. Fiet.
[fol. D7r, p. 63]
ME. (1085) Quid restat, huc demissa humi penetrato.
PS. Conabor ut possim. Quod, ô deus?  ME. Salva est
Psyche, larem quia Poenitentiae irrepsit.
Doleo quidem, & palàm omnibus queror multum,
Quòd corde verè poenitente tam pauci
(1090) Mortalium ad me huc irruant, quia omnes in
Foramen istius laris ferè impingunt.
Sed ostium intus concrepat. Psyche hûc tendit,
Cui ibo obviam, ut catechista poenitenti sim.



ACTUS IIII.   SCOENA IIII.

MERCURIUS.

Senarii Archilochii.

ADsum profectus ex profundis manibus,
(1095) Ubi quaestioni iudicis dum subditur
Scelerum parens Hypocrisis, deus bone,
Quàm dira, quàm nefanda crimina illius
Versabat urna! inde ad gravissimas statim
Vocata poenas, execratur omnia,
(1100) Coelum, mare, astra, & ipsa numina.
Mirabar omnes Daemones nescire, quî
Poenas satis dignas ab ipsa sumerent.
Cavete, quotquot eius estis posteri,
Ne cum parente vestra, eodem in inferis
(1105) Mactemini malo. Dies nam iudici’
Vestri haud diu tardaverit. Coenaculum
Sed instruendi tempus est, diis omnibus.



[fol. D7v, p. 64]

ACTUS IIII.   SCOENA V.

METANAEA, PSYCHE.

Eiusdem generis Senarii.

INtelligisne quae Psyche dixi omnia?
PS. Opinor huc redire cuncta dogmata,
(1110) Mentem ut malam mutem, meumque deseram
Torum, probro atque infamia dignum. Sub haec,
Quae iusta sunt, colam, in deum spem collocem,
Christo unicè fidam, malis cum affectibus
Pugnem, nefas ceu scorpium vitem, quia id
(1115) Est poenitêre, &, ut decet, resipiscere, ex
Animo, malum odisse, ac bonum amplecti, pio
Studio in Deum, tum puritas affectuum,
Fides parit quam gnesia atque vivida,
Mentis sacer recessus, & fas pectoris
(1120) Cum gratiis deo, ut decebit, redditis,
Sunt hostiae atque victimae, quibus Deus
Placatur omnifariam. Fecessere hinc
Ergò iubes, operum nitelas, quas mera
Hypocrisis, suis stipata sororibus
(1125) Confingit, obtruditque nobis, ceu deo
Placeant, salutem & afferant, cum nil minus
Faciant, salus quia hypocritis nulla obtigit,
Sed lampadem hanc omnis boni vis ferre me,
Quò liceat fides mea omnibus palam
(1130) Pietatis ex operibus & virtutibus.
Haec sunt fere, Metanaea, quae dixisse te
[fol. D8r, p. 65]
Piè admodum, memini, ubi si quid devio,
Id quaeso te, ô bona domina, in me corrigas.
MET. Non devias.  PS. Quin ergo me hortulum
(1135) Iubes tuum ingredi?  ME. Cupidinem malam
Si verè ex animo oderis, ceu pessimam
Et execrabilem luem.  PS. Planè execror,
Et tartarum subire iubeo.  ME. Si fidem
Facies, Deo te mente tota credere...
PS. (1140) Scutum en tibi.  ME. Hortulum subire iussero.
PS. Quid hoc placet?  ME. Fidei est Psyche. Nunc arctius
Menti meae iungam fidelem foeminam.
Age, hortulum meum subito, quo precum
Libamina intus offeras, deinde & Litas
(1145) Ductu meo hac recta petas.  PS. Beata sum,
Per te, novae ô vitae magistra, te sequar.
Nunc Poenitentiam in recessu sentio
Habere plus amoenitatis, quàm sua
Vel fronte polliceatur, atque iactitet.



CHORUS MUSICUS
Glyconium cum Asclepiadio.

(1150) CUi mens est malè conscia,
Sensit cum Hypocrisi verbera Erinnyos,
Et mortem sibi proximam
Horret, quem sceleris non benè poenitet.
Sed, qui saeva Cupidinis
(1155) Frangunt tela, Psyche quod facit impigrè,
[fol. D8v, p. 66]
Nitens Aegide Palladis,
Captant ii tacito pectore gaudia.
    Non captant modo gaudia,
Sed discunt pariter, quis precibus deo
(1160) Libent grata piacula,
Quae coelos penetrent, ceu pia thuscula.
Continue

QUINTUS ACTUS.

ACTUS V.   SCOENA I.


ALECTO, ATE.

Senarii Terentiani.

UBi mihi es malè conciliata noxia?
ATE. Quid vis, tortura pravae conscientiae?
AL. Nae tu irae feminarium es.  AT. Nae tu flagri es
(1165) Gymnasium.  AL. Tu perturbas omnia.  ATE. Tu domos
Odiis versas.  AL. Tu Alastore es feralior,
Abelum nanque puerum iustum tu necas.
ATE. Cainum fratrem tu flagellas diriter.
AL. Iscariothen prodere dominum iubes.
ATE. (1170) Eidem tu laqueum nectis.  AL. Vah carcer.  ATE. Heus
Tu stimulorum seges.  AL. Veh sterquilinium.  ATE. Ut vis,*
Maledica?  AL. Caedo dexteram, idem pulvis quia
Sumus.  ATE. Nae pulchrè habita fuit abs te Hypocrisis.
AL. Operas recte coniunximus.  ATE. Sic res tulit.
[fol. E1r, p. 67]
(1175) Sed scin’ quod foedus nos novare oporteat?
AL. Dic.  ATE. Ut coniunctis copiis subolem quoque
Hypocriseos, in terris relictam, persequi haud
Desistamus: quippe quorum est in foro, in
Deûm delubris, in triviis, & compitis,
(1180) Ut ne aulam addam, & scholas, frequentia
Maior, quàm quis credat. Quotusquisque est enim
Inter mortaleîs, qui non creta se occulat,
non mentiatur ore, fronte, dextera,
Se sanctulum, se candidum, iustum ac bonum.
AL. (1185) In id genus homines mihi prona eruptio est.
ATE. Ergo id facias, ut in Germaniam citò
Contendas, correpta tecum irarum face,
Quò publicas ibi scholas, & pulpita
Sic agites, mutuis ut odiis conflagrent,
(1190) Simultates gerant, fastu crepent, item
Luxu vacent. Sophi cum Phrontisterii
Magistris: nam scis quae clades ibi
Accepta sit regno nostro, pietatis ex
Doctrina, ut non necesse sit tetricos sophos
(1195) Regnare illic, qui doceant Poenitentiae
Veros fructus.  AL. Rectè omnia. At Psyche interim
Quid fiet, num sic tandem abibit?  ATE. Illa si
Torum reposcat coniugis, tum operam quidem
Dabimus, ut posteriora illi peiora sint
(1200) Prioribus.  AL. Istaec res sit.  ATE. Consilium
Dies dabit, nunc hoc agamus.  AL. Quid prohibuerit
[fol. E1v, p. 68]
Tamen, si cum Proserpina nostra prius
Consultemus, quàm quicquàm huius tentavero.
ATE. Nihil prohibuerit si vis, eamus hinc.
    (1205) Quid vos, male faeriati mystae, plauditis?
An, quòd terras ut apparet, relinquimus?
Atqui huc reversae, vos omnes pulsabimus
Et pro virtute vestra vos ornabimus,
Simulatis qui nunc magnam sanctimoniam,
(1210) Fidemque inanem iactatis sine operibus.
Et ceu frugi sitis homines, seditis hic.
Parietes dealbati, iuxta Proverbium, &
Olida, in sepulchrali tumba cadavera.



ACTUS V.   SCOENA II.

CUPIDO solus.

Eiusdem generis Trimetri.

NUllamne feminam esse propositi sui
(1215) Tenacem? Dii vestram fidem? Quàm coniugem
Mihi arctiore iunctam pridem vinculo
Credebam, illa ipsa nunc facto divortio,
Me deserit, mihi resistit pertinax.
Metanaeae, non alii, hoc malum accepto fero,
(1220) Ut istam lamiam* perduint Stygii canes,
Quae vincit omneis arte Thessala magos,
Philtrisque captam, & ceu Letheîs poculis
Meam irrigatam coniugem sic fascinat,
Nil ut meum torum amplius curet. Nihil
(1225) Prosit, quòd Mulciber haec tela instauravit, &
[fol. E2r, p. 69]
Magno imbuit fervore, cum mihi langueat
Haec dextera, & tela excidant, ad istius
Venaeficae occursum, quae non alia mihi
Forma apparet, specum quàm si trophonii
(1230) Egressa sit, Adeò est macerata corpore.
Tum pectus tundit, illustrata lampade.
Hinc adeò fit, ut quam me huius spectri torvitas
Vel totum frangit, tam perstrictus illius
Luce obstupescam. Attamen reviso, num
(1235) Psyches detur mihi appetendae occasio
Solo è loco, qua gratia huc concessero.



ACTUS V.   SCOENA III.

PSYCHE, METANAEA, CUPIDO.

Senarii Archilochii.

VIam audio, qua eundum erit. Sed nescio,
Quid facto opus cum ventum erit sub culminis
Fastigium.  MET. Tum supplicabis optimis
(1240) Illic Litis, sacellulum quia propter est
Montis pedem.  PS. Quis signi habet?  MET. Crucis sacrae
Quàm ponè sit certus tibi viae scopus.
Tum, hanc gnesiae clavem scientiae feras,
Ne, si quid adversi incidat, spe concidas.
CUP. (1245) Quis astat hic? Certè est Psyche. Quid altera?
Non proferam me, donec illa abscesserit.
MET. Cave in via nutet fides, Psyche tua
Ut tela, si qua mittat hostis, arceas
Ut mittet usque, nanque ullam unquàm tibi hic
[fol. E2v, p. 70]
(1250) Speranda pax est.  CUP. Enecor mora hac nimis.
MET. Quòd si via ista sit salebris, saltibus,
Lamis quoque impedita, nil te moverit,
Nam pectore haec forti tibi vincenda sunt.
PS. Non me gravabit is labor.  MET. Vale interim.
PS. (1255) Succincta lumbos ingredi tentavero
Iter hoc meum, deo meo freta auspice.
CUP. Abeunt ne? certè abeunt. Sequar Psychen.
Viam ut vorat venaefica? Hem Psyche? Nihil
Ne audis? Psyche sistas volo. Evadat modo,
(1260) Sino, cuniculis tamen non desinam
Rem gerere, & iuges ipsius calcaneo
Post tendere insidias, mea gnata in sinum
Identidem illi immissa, ut in qua, maxima
Mihi ultionis spes reponitur, quia
(1265) Si Marte aperto hanc impetam, nihil egero.
PS. Quàm lubricus sub his salictis lapsus est?
CUP. Ancillulas ego interim meas petam,
Dolorem ut hunc lubentiis mihi leniant.
PS. Crepidinem tandem superasse gaudeo,
(1270) Olim istius, tum gestio, quod culmine
Contemplor isto, symbolon Crucis sacrae.
Hoc glorior signo, hoc triumpho seriò.
Hic salva sum. Sed nescio litandum ubi?
Nec quas foreîs pultem scio. Hic silentium est
(1275) Magnum, fides habenda nulla silentio est.
Sed parvulam hanc praevertero, quò tutior
[fol. E3r, p. 71]
Hoc sim loco, nec horream lemures vagos,
Sagas, magos, cum Thessalum spectris, quibus
Facilè iniici terror solet paventibus.
(1280) Quocunque specto solitudo est undique.
Hinc arbitrabor, intus an sit quispiam.



ACTUS V.   SCOENA IIII.

PALLAS, PSYCHE.

Senarii Terentiani.

EGo illa Pallas summi patris filia,
Quae veram postulantibus sapientiam
Adflasse amo, sursum ac deorsum obambulo,
(1285) Visura, num quis huc mittatur à
Metanaea ad supplicandum Diis coelestibus.
Cui non graver templi aperire penetralia.
Si porro illotus quispiam istuc irruat,
Propiùsve tangat hoc Litarum adyton, statim ut
(1290) Pellatur à me, hanc hastam in illum torsero.
Proîn hinc procul discedite omnes impii,
Qui poenitere nescium cor abditis,
Et non nisi falsam Poenitentiam foris
Praefertis, quòd speciosi Hypocritae assolent,
(1295) Quia nil vobis hic seritur, aut metitur boni.
PS. Litas necesse est invocem. Litae ô bonae.
Bonae ô Litae?  PAL. Vocem audio tristis feminae.
PS. Lite ô Lite, Litae optimae, loci istius
Terrore misera compleor.  PAL. Non proferam
(1300) Me, ni constantius ipsas invocet.  PS. Lite ô bonae?
[fol. E3v, p. 72]
Quin supplicem exauditis? Hei dolor.
Tacent. Crux altera parata forsan, in
Hac solitudine. O’ Litae optimae! Ad ravim
Clamo, oh succurrite, & mei miserescite,
(1305) Miserescite obsecro. Heu hoî.  PAL. Tentata est satis
Misera, non possum, quin veris lachrymis Psyches
Movear. Cuius nam vocem audire hîc visa sum?
PS. Miserae Psyches, nova mi facies?  PAL. Quid quaeritas?
PS. Litas, quae si sub hoc luteo gurgustio
(1310) Habitent, nescio. si tu scias, edisseras.
PAL. Si cortici summo, citique inhaereas,
Nil vilius, sed intimè si quod latet
Benè aestimes, Porroque mentis lumine
Conspexeris, nil sanctius, nil altius
(1315) Nil dixeris divinius.  PS. Quid ita obsecro?
PAL. Quia Christus ille domini istic reconditur,
Quanquam Litarum sub colendo nomine.
PS. Si non Minerva sis, mirer.  PAL. Cultum vide.
Vocem audias, agnoscito & quid hîc loquar.
PS. (1315) Dea ô Minerva, quod te per fidem Atticum
Oro, iudices, ubi litare oporteat?
PAL. Si gratia & virtute credas hîc deum
Nobis praesentem, affectibus lota sis:
PS. Spero esse me.  PAL. Sacellulum patefecero.
PS. (1320) O’ pande quaeso, nam credo.  PAL. Nunc inspice.
PS. Quàm myrrhea hem fragrantia aspirat meis
[fol. E4r, p. 73]
Hinc naribus? Sed ista transenna obicem
Novum ponit cur ingredi volentibus?
PAL. Hucusque multis ingressus datur ad Litas,
(1325) Qui labra, non cor, cum deum invocant, movent,
Facileque redeunt ad vomitum suum canes.
Ut per transennam conspicentur arculam,
Quae propiciationis habet mysterion,
Quod oculis propius cernere, atque pectori
(1330) Astringere arctius, id quidem paucissimis
Contingit; nimirum piis per omnia
Mentibus, & regni filiis vera fide in deum
Sic confirmatis, denuo ut levi
Momento prolabantur vix unquam in scelus.
PSY. (1335) Sine obsecro ingredi me, ut omnia conspicer,
Christoque supplicem.  PAL. Si quod victoriae
Signum prostrati abs te hostis referas è tuo
Conflictu fortiter habito, fac proferas.
PSY. Cupidini haec ego trophea sustuli.
PAL. (1340) Quid audio?  PS. Cupido cum coepit mihi
Alludere, petulcus nimium & mollis puer,
Pulsatus à me primulum, deinde in fugam
Actus, timore Gorgonis tela abiicit.
PAL. Agnosco virtutem Aegidis, Psyche, meae.
(1345) Ut autem supplices intus Litis bonis,
Forêis claudantur, pessulo, ut ne sentiat
Vulgus prophanum, quid geratur intime.
Mysteria haec quia non volgari conveniunt.
[fol. E4v, p. 74]
PS. O’ me felicem & ter beatam foeminam,
(1350) Cui contigit litare in hoc sacellulo, in
Quo sunt thezauri conditi sapientiae.



ACTUS V.   SCOENA V.

MERCURIUS solus.

Senarii Archilochii.

CUm multa sint mihi subeunda negocia,
Interdiu ac noctu, meum quae distrahunt
Variè animum, quando haud minus res manium,
(1355) Quàm coelitûm procuro sedulus, nihil
Minus gravat, quam Musica aut palestrica
Legatio, quae causa, cur ceu gestiens
Denunciem Germaniae, ut, rempublicam
Florere si suam velint, scholis suis
(1360) Et pulpitis iuxta pios ac sedulos
Iungant viros, qui rem gerant, doceant gregem,
Ut oporteat vos innocenter vivere.
Quòd si piè praestent, futurum tum quidem,
Ut nil mali metuant sibi à calumnia aut
(1365) Hypocrisi, qui profitentur literas,
Neque enim cadent res semper Ate mollius.



ACTUS V.   SCOENA VI.*

PALLAS, PSYCHE, GENIUS.

Senarii Archilochii.

FAc regiam nostri patris recta hac petas,
Edocta postquàm es omnia haec mysteria.
PS. Quid si patris mihi non patescat regia?
[fol. E5r, p. 75]
(1370) Pulsabóne? an iubebo quempiam foras
Prodire.  PS. Quid? fores vel ultrò cesserint,
Ardentiore si illas mente presseris,
Et leniter clavem hanc serae si admoveris.
Davidis est clavis enim. Abito, quo viae
(1375) Ratio feret, ego nube quadam subtrahar.
PS. Abeat dolor, moeror facessat hinc procul,
Praesentius quia adest deus nunc, quàm prius,
Facie retecta gloriam euge conspicor
Soteris optimi, velum obditum cordi fuit,
(1380) Sed arculae hoc divinioris sustulit
Inspectio. Nunc qua via ad vitam ingredi
Detur, video. Quàm laeta sum, quàm prompta sum,
Quanquàm expeditè eam vorare gestio!
In coelo adesse mentibus videor piis,
(1385) Videor patris sentire sceptra vertice,
Quae gratiam factu suo mihi spondeant.
Quid, quod mihi pectus flagrat verissima
Dilectione tum dei, tum proximi?
Quin ardeo sortem meam palàm dare,
(1390) Palàm omnibus, ceu gratulando, erumpere.
    Videte quaeso, pectoris sub ambitum
Quis splendor, & quod iubar undique emicet.
Impressa cordi stigmata en circumfero
Victoris & Triumphatoris maximi,
(1395) Seraphis refert qui flammei faciem novam.
Huc lumina huc, sed puriôra flectite.
[fol. E5v, p. 76]
Si fortè vos & ardor accendat Dei.
    Quid hoc? quod inscia ad viae metam feror?
Dum vos voco ad communem mecum gaudium.
(1400) Quis iste porrò iubilus, quod grande epos
Modulantium? Tam dulcis harmoniae sonos
Audisse nostro in orbe, ne memini quidem.
Quid si fores petam, & serae clavem inseram?
Hui, quàm levi tactu patescit ianua haec?
(1405) Quid, an coelo Psyche inferor? Sanè inferor.
Nam prodit huc Genius loci istius bonus.
Qui dexteram benignus ecce porrigit.
GE. Adesdum, amica, sponsa summi numinis,
Adesdum, ut arcem, ad quam piè commuteris,
(1410) Felicitatis incolas, & quam tibi
Benignus in coelis Pater sedem dedit,
Cum filiis regni & beatis omnibus
Felix futura perpetim nunc occupes.
Ego te Psyche ad regis thronum deduxero.



PERORATIO PER CALLIOPIUM.

Trimetri Archilochii.

(1415) NOn est, quod expectetis, optimi viri,
Dum iterum exeat Psyche, & palàm denunciet,
Quid intus assequuta tandem sit boni,
Humana cum vox illa non queat assequi,
Quae praeparata sint beatis mentibus
(1420) Post exitum vitae huius in coelestibus.
Catastrophen tamen supremam claudere,
[fol. E6r, p. 77]
Visum fuit, sortis futurae imagine,
Cuius typum palàm exhibebimus omnibus,
Ceu viva sit pictura, quam modo dabimus.
(1425) Spectate cum silentio, & spectaculi
Mysteria huius altius recondite,
Cortina nam reducitur. Consistite, &
Quid gestibus Mimi velint cognoscite.
    Psyche ante Patris optimi iacet pedes.
(1430) Adorat, orat, supplicat, sceptro Pater
Radit benignus verticem, cui & imminet
Corona, symbolum victoriae aurea, ut
Quam iusticia cum misericordia tenent.
Charites chorusque Musicus circumsident,
(1435) Ovationis istius velut arbitri.
Tibicines Psaltesque cernas, ceu canant,
Sed voce nulla reddita, nec gestibus
Subinde motis, quamlibet plectron premant.
Mutis enim res omnis Hystrionibus
(1440) Et gestibus statis refertur propalam.
Claudatur eia scena, namque haec actio
Modo absoluta est, calculus quae candidis
Si promeretur approbari, Plaudite.



CHORUS MUSICUS
Sapphici generis.

EN caput sacra redimita lauro
(1445) Turba Musarum Iovis exit aulam,
[fol. E6v, p. 78]
Laeta testetur, sua quo serenae
                                Gaudia mentis.
Nam Psyche nostro est animo salus est
Parta pro voto, Metanaea postquàm
(1450) De sua causa benè poenitentem
                                Fidere iussit.
Iussit, & ductu aethereae Minervae*
Ad Litas posthac celerare gressum,
Qua via in Patris rediit favorem
                                (1455) Illa Tonantis.
Ergo quid restat, nisi, quo vocamur,
Ad scholas doctas redeamus, atque
Pro fide nostra tueamur omnes
                                Carmine doctos.
(1460) Quos decet vitam gerere innocentem,
Et suum multis studium probare,
Ni velint nobis superum sub oris
                                Esse pudori.

TRAGICOMOEDIAE FINIS.

Continue

Tekstkritiek:

vs. 280 moveat er staat: moneat
vs. 366 hinc er staat: huic
vs. 411 locusve, er staat: locósve,
voor vs. 415 HYPOCRISIS. er staat: PSYCHE.
vs. 777 duriores er staat: dariores
vs 792 en 794 afferat/nt er staat: asserat/nt
vs. 834 viden’? er staat: viden’
vs. 1113 unicè er staat: unicà
vs. 1171 vis. er staat: is
vs. 1220 lamiam er staat: lamam
voor vs. 1367 SCOENA VI. er staat: SCOENA V.
vs. 1452 aethereae er staat: aehereae