Johannes Theodorus van Gesperden: Wanckelbaer Fortuyn, ofte treur-bly-eyndich-spel van Croesus. Utrecht, 1636.
Naar Joannes Paulus Crusius: Croesus drama novum. Straatsburg 1611.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton030450 — Facsimile bij Ursicula — books.google
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[fol. A1r]

I. V. GESPERDENS

Wanckelbaer Fortuyn

OFTE

Treur-bly-eyndich-spel

VAN

CROESUS.

Op het woort

Niemant sit soo hooch in eer,
Of hy can haest vallen neer.  

[Gravure: Schildpad]

T’WTRECHT,
_________________

Ghedruckt by Amelis Ianssz, Boeck-vercooper inde Rijnmerckt, Anno 1636.


[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

In Doctissimi Iuvenis

D. IOHANNIS THEO-

DORI à GESPERDEN

Tragoediam de Croeso.

QUisquis Hyantaeam non planè respuis artem,
    Et gaudes tragicis te dare saepe libris:
Huc ades, et facili mecum doctissima vultu
    Carmina, facundi suspice Vatis opus.
(5) Non minùs ipse bono conscriptus Apolline versus,
    Quàm tibi materies (perlege) gratus erit.
Nil hîc invenies incultum, aut turpiter hirtum,
    Omnia sed mirâ dexteritate fluunt.
Omnia laurigerum redolent Helicona, sacrique
    (10) Castalio plenas Numine fontis aquas.
Quàm varios rerum subeant mortalia casus,
    Quamque levis rapido sors stet in orbe rotae:
Quàm celeri versentur opes, versentur honores
    Turbine, perlecto carmine docus eris.
(15) Hîc alias gentes assumere magna videbis
    Robora, et excelsum tollere ad astra caput.
Hîc alias subitò lapsis subsidere rebus,
    Atque pati miseras, luctificasque vices.
Inclyta florebat quondam censuque virisque
    (20) Lydia, et immensas Croesus habebat opes.
Hanc tamen, hanc Cyrus domuit, Regemque superbum
    Contudit, & vinctas jussit habere manus.
Submissâque, genu posito, cervice coëgit
    In faciem ante suos procubuisse pedes.
[fol. A2v]
(25) ô fallax fortuna bonis! ô lubrica! praeceps!
    Quàm dubio magnum fluctuat omne mari!
At tu, qui calamo faelix et, IANE, Camaenis
    Hoc cultum docto pectore tradis opus:
Perge, nec Aonios pigeat coluisse recessus,
    (30) Saepius et gratum concinuisse melos.
Iam tibi lata patet mansurae in saecula laudis
    Ianua: jam capiti serta parata tuo.
I modò Pegasidum quò te vis enthea ducit,
    Et quò te pennis ardua fama levat:
(35) Fama ruinoso quae nunquam concidet aevo,
    Nec petet extremi tristia fata rogi.
Sed quae perpetuos doctae tibi frontis honores,
    Nomen et à serâ posteritate dabit.
 ROCHUS HOFFERUS
Zirizaeus.


[fol. A3r]

In conjunctiss. amici

Ioh. Theodori à Gesperden

TRAGICO-COMOEDIAM

Belgicam

DE

CROESO

Scazon.

DUm fata CROESI, spiritusque ventosos,
Lasciviamque, dite copiâ rerum
Ac Proteorum fraudulentiâ fôtam;
Et inde (sicut praevius mali fastus)
(5) Sublapsa retrò cuncta, perditum sceptri
Ius invidendi; vincla, carceris sordes,
Ac virulentas despicantium sannas
Perlata: moxque pristinae potestatis
Umbram receptam largitate victoris,
(10) Scenae bonoque publico repraesentas,
Felix leporum promi-conde GESPERDI;
Monesque Reges, ne volubili divae
Regnoque fidant; idque Belgicâ linguâ,
Quam splendido curas juvare conatu:
(15) Duplam merêris lauream, duplam laudem.
Illam Batâvus debet, hanc dabunt Reges.
ARN. à SLICHTENHORST
Gelrus


[fol. A3v]

Toe-eygeninge

Aen mijn HEER, mijn HEER

ARENDT van DEUVER-
DEN, Student der beyden Rechten.

MYN HEER,
MEn seght by den Liefhebberen der Luyte een gewoonheyt te zyn, dat zy de selvige gehandelt hebbende, niet uyt de handen wech en legghen, voor die weder te hebben de snaren laten aflopen ende dat dewijl door ervaerentheyt zy weten, of al te groote hitte, of felle koude, of swacheydt des weders soude de selvige doen af barsten. Welcke ghelijckenisse seer wel mijns oordeels kan gevoecht worden op den Menschen ende voornaemelijck op die, die de vrye Konsten beminnen, welckers leven vereyst altemets eenige eerlijcke tijt-cortingen ende vermaecken, op dat niet door al te nevelige dampen haer verstant stom ende sleeu gemaect, ten laetsten werde uytgeput, jae oock uyt geblust. Om dan mijn Geest altemets wat te verquicken ende van hoogher ghedachten af te trecken door eenich soet vermaeck, hebbe ick uyt een bysonder genegentheydt tot de Poësy myn de selvige voor alle anderen te dien eynde verkoren. Hebbende dan verscheyden malen myn lust daer in gheraeckt, is myn ten laetsten voor ghecomen dese schoone materie, in welcke ick uyt de Latijnsche taele in onse Neder-duytsche Rym over te setten, myne ledige uren bestadicht hebbe: ende dewijl ick U E. kenne een Lief-hebber der Konsten te wesen, hebbe ick gedacht U E. dit, hoewel gans slecht werck, op te offeren, vastelijck vertrouwende, dat U E. het voor alle quae-willige ende Schorpioenighe tongen bewaren sal. Vale. In Utrecht den 30. May. 1636

UE. dienstwillighen   
I.v.G.


[fol. A4r]

Inhoudt van’t Spel.

CRoesus Coninck van Lydien Rijck ende machtich, zich op zijn schatten verhovaerdigende, wort verstoort, overmits het tribuyt, dat hy meende zijne nae-bueren hem schuldich te zijn, niet ghebracht en wierde; dat hy sweert te willen wreken. Atherbal een van zijne Raets-heeren, Bocchi zijns Collegaes hooghen staet benijdende, soeckt die te vernederen: Daer over hy met Hanno zijn vrundt raet hout, die te samen hem nae Cyrum, Coninck van Persen (daer zy haeren Coninck op wisten verstoort te zijn) in gevaer soecken te stieren. Croesus raetslaecht met zijne Heeren, die hem raeden door Ambassadeurs het tribuyt te eyschen: Daer over hy Atherbalem nae Griecken en Bocchum nae Persen stuert, tot groot genoegen van de anderen. Semiramis Bocchi Huys-vrouwe, wort verschrickt over een droom, doch wort van Andromache haer Suster ghetroost. Atherbal uyt Griecken comende, is verwondert over de wijsheydt van Solon Philosooph van Athenen, daer hy teghen Hanno van spreeckt, die de rest begeert te weten, doch wort op geset, dewijl hy door de reyse vermoeyt was. Croesus van Cyro door Bocchum antwoort ontfangen hebbende het gelt niet gereet te zijn, wil niet wachten. Bocchus wil Cyrum daer toe dwinghen ’t welck alle de anderen toe staen, daer over zy een Legher versamelen om Cyrum onder te brengen. Atherbal naer der Griecken antwoort ghevraecht zijnde, verhaelt haer dienstwillich te zijn, daerom haer de schult wort vergeven. Croesus de wijsheyt van Solon verstaen hebbende, laet hem haelen. Bocchus begeert voor hem en zijnen Sone van zijn Huys-vrouwe verlof, die hem weygert, doch moet het lijden. Atherbal versoeckt Solon om met hem te willen trecken hem veel goets belovende, hy veracht het, doch wort gedwongen mede te gaen. Croesus over de Victorie (als men secht) triumpherende, deelt Cyri rijck onder zijne Heeren, vraecht nae Solon die gebracht zijnde wort veracht en bespot. Solon het Rijck met de schatten verachtende, wenst in rust te moghen leven. Cyrus klaecht over de Hovaerdy van Croesus, leest den Brief daer in hy het tribuyt eyscht, ende wort qualijck van zijne Raets-heeren tot den Oor- [fol. A4v] loch gedrongen. Semiramis klaegende over het afwesen van Bocchus, kan van haer Suster niet ghetroost worden. Cyrus vermaendt zijn Krijghslieden tot den slach, dien hy windt. Croesus vergadert ander volck. Sijn Raets-heeren klagen over de slapheydt van Bocchus, dien hy haer overlevert ende wort gedoot met zijnen Sone. Semiramis zijn Huys-vrouwe in raserny ghevallen zijnde, vergeeft haer* kinderen. Haer Suster doorsteect haer selven ende wort van Semiramis door inneminghe van fenijn ghevolcht. Cyrus klaecht over de schaden des Oorlochs ende van zyne Heeren getroost zijnde, geeft raet om den Vyandt te krencken. Bessus ende Ochus snijden haer den pas af. Croesus wort in den slach gevangen, doch blijft even moedich, daer over hem Cyrus wil straffen. Hy beklaecht de rampsalicheyt die hem Solon voorseyt hadde. Cyrus wil hem dooden met den vyere daer door hy wee-moedich wort, niet roepende dan Solon, Solon, Cyrus vraecht de oorsaecke, dewelcke als hy verstaen hadde, wort verbaest ende vergeeft hem alles.


Personagien.

CroesusConinck van Lydien.
Bocchus
Bomilcar
Atherbal
Hanno		}
}		Croesi Raets-Heeren.
SemiramisBocchi Huys-vrouw.
AndromacheBocchi Suster.
MaximiliaenBocchi Soon.
Solon.
CyrusConinck van Persen.
Bessus
Darius
Ochus
Nabarzanes		}
}		Sijn Raets-Heeren.
Mallepier een Panlecker.
Een Kock.
Blinde met een Iongen.
Twee kinderen van Bocchus, twee Beuls, stom.
Continue
[fol. B1r]

Treur-bly-eyndend-Spel,

VAN

CROESUS.

EERSTE BEDRYF.

Croesus, Bochus, Bomilcar, Atherbal, Hanno.

Croesus.
HA Jupijn! wat een schandt! sal ’t Croesus moeten lijden?
Kan zijnen naem en deucht dien laster niet vermijden?
Sal d’aller volcken Vorst, wiens groote Schepter swaeyt
Van d’op tot d’onderganck, met beus’len zijn ghepaeyt?
(5) Neen, neen, verachters neen, ick wensch dat eer de Bergen
Mijn storten op het hooft, dan dat ick sal u tergen,
U smaet, en u bedroch, verdragen met gedult,
Ick sweert! de tijdt die comt, dat ghy ’t beclagen sult;
Dan doch t’is dan te laet, ghy sulter al om sterven.
Bocch.
    (10) Dat zijne Majesteyt door beed’ niet kan verwerven,
Dat krijcht dat dreygent swaert. Bomil. De beed’ men niet en acht:
Men krijcht al wat men wil alleen door groote macht.
Croesus
    Ten sal haer niet vergaen, gelijck een kleene sake:
Mijn hart ontsteeckt in brandt, mijn dorst te nemen wrake:
(15) Wech vrede, gaet ter zy, ghy wort hier niet gehoort:
’t Moet altesaem in roer, ick wensch nae Krijch en Moort,
Wat d’aerd’ heeft voort gebracht, of Zee, of Lucht geschapen,
’k Salt breken metter vaert, of gaen te samen rapen,
Ick puf de Conincxkens, het moet al door mijn kracht,
(20) En groote vromicheydt zijn onder mijn gebracht.
Ick moet het aertsche volck met mijnen Blixem wennen,
Tot dat zy niemant niet dan Croesum sullen kennen,
En schricken voor mijn naem; Barst Aerde, rijt van een,
Comt Chaos neemt mijn in, indien ick ’t niet en meen,
(25) Indien ick niet verdelch die boosen en rebellen,
Die haer nu tegens mijn soo stoutlijck derren stellen.
[fol. B1v]
Bocch.
    Den Vorst bruyck zijn gewelt, om t’ander wech te slaen.
Bomil.
    Voorwaer ’t is groot gewelt den Koninck aengedaen,
Sal d’alderrijckste Prins en machtichste op Aerden,
(30) Niet krijgen wat hy wil, en zijn in grooter waerden?
Croesus
    Eer sal den Tijger-stroom gaen rollen nae de hoocht,
Gans tegen de natuer, dan Croesus dat gedoocht.
Ick sal mijn groote galm noch in de Wolcken setten,
Geen Grieck of Persiaen en sal mijn dat beletten,
(35) Noch wie het oock mach zijn, die hem daer tegens stelt,
Dien laet mijn trotse Borst oock nimmer ongequelt.
Binnen.
Atherbal.
Ather.
    Hoe wispelturich is ’t geluck in alle saecken!
’t Can in een oogenblick die kleen zijn groot gaen maecken,
De groote weer vertreen: den eenen werpt het neer,
(40) Den and’ren dringht het op tot groote staet en eer,
Dit wijst ons Bocchus aen, die schier wt slijck genomen,
Is tot de hoochste trap ons’ Coninckrijcks gecomen,
En uyt een Slachters Soon verheven tot een Man,
Die ’t gantsche Lijdien naest Croesum dwingen kan,
(45) Een die veracht, bespot van yeder plach te wesen,
Daer schrickt een yeder voor, dien moet een yeder vresen,
Een die met handen werck placht om de kost te sien,
Kan nu als overhooft het gantsche Hof ghebien,
Verkrijghen wat hy wil, alleen door konstich vleyen,
(50) Hoe kan oock Flattery een Vorst en Heer verleyen!
Hy laet hem alles toe, en doen al wat hy denckt,
Daer is geen mensch soo koen, die hem in ’t minste krenckt,
Maer dit doet my het seerst:’k en can het qualijck lijden,
Dat een uyt sulcken stanck sal yeder noch benijden,
(55) En yeder een versmaen. Hy acht een ander niet,
Die nochtans over hem voor desen had’ gebiet.
Van hoochmoet blaeckt zijn hardt, met niemant van de Heeren,
Hoe Edel, machtich, rijck, en wil hy meer verkeeren:
Ghelijck als of hy was gansch over ons gestelt
(60) En ’t gantsche Lijdisch-rijck had onder zijn ghewelt.
Neen pochert, snorcker neen, ghy sult u endt bekomen
En dat ’t geluck u geeft sal haest weer zijn genomen,
Men siet wel menichmael een Boom die Heerlijck stont,
By nae in een minuyt geslagen tot de gront,
(65) Hoochmoet komt voor den val, als Blixem voor den Donder,
Al staet ghy nu op ’t hoochst ghy raeckt weer lichtlijck onder,
Seer snel is de Fortuyn, het eeuwich draeyent rat,
Wort lichtlijck omgerolt indien men ’t niet en vat:
Dan moet de laeg’ om hooch, de hoog’ nae ’t laege drijven:
(70) Sy laet hier niemandt licht op d’hoochste trappe blijven.
[fol. ]
B2r]
Soo veel als mijn belanght altijdt ick doe mijn best
Dat ’t groote hovaerts vyer mach uyt u zijn ghelest;
Doch alles metter tijdt, een hondt door ’t ylendt broeden,
Moet negen lichten lanck zijn blinde jongen voeden,
(75) En oock ick soeck een vrundt waer tegen dat ick vry
Mach openen mijn hart ghelijck als teghens my
Binnen.
Hanno.
Hanno.
    Den Vorst schijnt seer gestoort, doch niemant weet de rede
Die hem tot gramschap port, nochtans hy is t’onvreden,
Hy klaecht dat zijn ghebodt van yeder wordt veracht,
(80) Dat zijne Majesteyt wordt langer niet betracht,
En wil zijn grooten naem gaen in de Wolcken setten,
Geen Grieck of Persiaen en soud’ hem dat beletten;
Dit is nae ick versin dat Grieck of Persiaen
Yets hebben tegen hem of zijne Kroon ghedaen,
Atherb.wt.
(85) Dat hem int minst behaecht: Midschien de jaer’ge schatten
En zijn hem niet gebracht, ick wil nu aen gaen vatten
Dees goe gelegentheydt, dan ’k sie Atherbal daer,
D’welck is alleen mijn hulp in nooden en gevaer,
Mijn vrunt weest seer gegroet. Ath. de Goon u eewich sparen,
(90) My dunckt ick heb gemist u by zijn duysent jaren.
Wats’ d’oorsaeck Hanno Heer dat ghy dus treurich zijt?
Spreeckt uyt een open hardt, wat isser dat u spijt?
Hanno.
    Dat ick u openbaer ick bid’ houdt het verborghen.
Ather.
    Den eenen vrundt behoort van d’ander niet te sorghen
(95) Ick wensch dat dese borst mocht opgeoffert zijn
Op het Altaer van liefd’, die tussen u en mijn
Tot heden is geweest, en altijdt sal vermeeren,
Soo langh als desen aem mijn Lichaem sal regeeren,
Daerom ick bid’ u vrunt op mijn vertrouwen stelt,
(100) Het geen ghy openbaert sal nimmer zijn gemelt,
Dit hooft stel ick te pandt; indien ick u verrade,
Soo snijt het van dees’ romp. Quaemt ghy door my in schade
De doot ick had’ verdient, daerom spreeck wat ghy weet,
Ick sweert by al de Goon ’t blijft eewich int secreet.
Hanno.
    (105) Ghy weet Atherbal Heer wat groote dertelheden,
Wat pracht, wat hovaerdy, wat hoochmoedighe reden
Dat Bocchus steets gebruyckt, ghy weet dat hy veracht
De Heeren van het Hof en als voor jongens acht.
Hy eet staech by den Vorst, hy gaet met hem te raden,
(110) Hy wil al wat hy wil geen mensch en kan hem schaeden.
Ather.
    O dats een kleene saeck! dat is mijn hert geen pijn,
Den Coninck wie hy wil mach by hem laten zijn,
Maer dat dees pocchert nech sal komen ons bespotten,
Of achten voor een knip, voor doren of voor sotten,
[fol. ]
B2v]
(115) Dat stae ic nimmer toe, daerom ick wercken sal,
Dat dees’ laet duncken nar mach komen tot een val.
Hanno.
    ’t Is waer ’t is een verdriet te sien voor onse ooghen,
Die groote Hovaerdy, ’t is qualijck te ghedooghen,
Maer wie kan ’t hem verbien, waer is een sulcken Man,
(120) Die met gewelt of kracht hem vry sal grijpen an?
Doch ick weet goeden raet, laet ons niet gaen beginnen,
Met Wapen schilt of speer, wy konnen soo niet winnen:
Voorsichticheydt is goet, berouw comt al te laet:
Wy mochten komen selfs door hem in ’s Konincks haet:
(125) Die hem soo seer bemindt, dat doot noch rasernijen
Den bant tot geener stondt aen sticken konnen snijen,
Maer hoor dits ’t alderbest, laet ons met schijn van eer
Hem brengen in verdriet, of stieren ergens heer,
(Daer hy perikel heeft) om ’t oorlochs volck te voeren,
(130) Soo konnen wy hem best zijn hooch gemoet besnoeren:
Dit heb ick in den sin, hier op ick stadich wacht,
Ick weet zijn groote faem sal haest zijn t’onderbracht,
Of hy blijft in den strijdt, of comt in’s Vyants handen,
Of geeft hem op de vlucht, niet sonder groote schanden,
(135) Want siet zijn bloode hart en raet hem niet te staen,
Tot dat den Vyandt comt om tegen hem te slaen.
Ather.
    Ick help hem tot den val: den haet sal eewich dueren
Het monster moet van cant, men moet hem wech gaen stueren:
Met onrecht of met recht ’t is evenveel hy moet
(140) Wt mijnen oogen zijn, dien lust moet zijn gheboet.
Hanno.
    D’occasi is de siel van alderhande dingen,
Ghelijck het spreeckwoort seydt, dees comt ons heden bringen,
Een langh gewenste saeck, en grijpen wy die aen,
Voorwaer t’sal zijn seer haest met Bocchi lof gedaen:
(145) Den Koninck is gestoort, ghelijck wy uyt zijn woorden
Een weynich tijts gheleen in ’t Hof altsamen hoorden,
Ick meen ’t is op den Persch, om dat hy hem berooft
Van ’t jarige tribuyt dat van hem was belooft,
Ick meen hy sal niet meer op schoone woorden achten,
(150) Maer dwingen ’t haer te doen met swaert en Wapens krachten.
Ather.
    Ick weet eens Conincks toorn is schrickelijck en swaer.
Hanno.
    Ick wed’ mijn vrunt ghy hoort in kort een ander maer,
Hy sal zijn gantsche Heyr kloecmoedich in de Wapen,
Wt al zijn heerschappy in kort te samen rapen.
Ather.
    (155) Heer Hanno dit’s voorwaer een goe gelegentheyt.
Hanno.
    Weet dan dat de Fortuyn hier nimmer stil en leyt:
Sy ritsts twee Vorsten op, hoewel niet even machtich,
Nochtans gelijck in deucht en even wrevelachtich,
Den trotsen Persiaen en sal niet vallen neer,
(160) Ons Prins en Heer te voet, maer bieden dapper weer:
[fol. ]
B3r]
Wanneer den swaren noot hem dwingen sal tot strijden,
Soo soeckt hy als een Helt zijn Coninckrijck te vrijden,
Te drijven ons gewelt te rugh met zijn gewelt,
Te toonen dat hy zy aen yeder sulcken Heldt,
(165) Die nimmer heeft gevreest voor volcken, Steden, Wetten,
Oock alles wat hy heeft, jae leven selfs te setten.
Laet ons den Coninck dan gaen geven desen raet:
Dat hy den Cyro sendt, vermidts het groote quaet
Dat van hem is ghedaen, den oorloch op zijn Landen
(170) En dat hy Boccho gae het gansche Heyr behanden
Ghelijck als d’aldervroomst die in ons Lantschap is,
Soo leydt hy al den last op hem, mijn vrundt dits wis:
Hy sal hem in het velt al veel te cloeck af wesen,
Want Cyrus is een man die grootlijcx is te vresen.
Ather.
    (175) Ha, ha, ick weet dat wel, jae ’t is een fijne gast:
Dit is voorwaer een saeck die hem wel deftich past,
Gelijck een Uyl den sanck, of Os of Koe het danssen,
Ick meen den Krijchs Godt Mars zijn kloec breyn sal bekranssen
Met groenen Lauwer-lof, ter eeren van de daet
(180) Die sal roemruchtich zijn wanneer hy Cyrum slaet.
Hanno.
    Dan sal zijn hovaerdy, gans ongelijck de wercken,
By yeder zijn bekent, een yeder salse mercken:
Wanneer der Goden schicht, dien trotsaert tot een straf
Sal zijn op ’t lijf ghemickt, zijn eer vliecht wech als kaf,
(185) Door Boreas geblaes: ’t is quaet maer eens te missen
In ’t bloedich oorlochs spel, genoech is eens vergissen:
Daer helpt geen blauw excuys, de liefde van den Vorst
Verkeert seer haest in toorn, in wraeck-lust, moordens dorst.
Ather.
    Maer of ’t dien vrouwen man geviel te triumpheren.
Hanno.
    (190) Soo moet het gantsche ront in t’oude Chaos keeren,
Neen, neen der Goden wraeck heeft langh genoech gerust
Sy volcht den hovaerdt nae tot zy is wt-geblust.
Ather.
En so hy valt en blijft? Han. So sal dien dach verschijnen
Op welck ick heb gehoopt verlost te zijn van pijnen,
(195) Daer sal geen blijder roock aen Pluto zijn gebracht,
Dan van dees’ Offerhandt als ’t Beest sal zijn geslacht.
O Vader van de Goon! (indien door eenich klagen
Ghy hebt van uwen troon de ogen neer geslagen)
Aensiet ons nu ter tijdt, drijft van ons doch dit quaet,
(200) Den Acheron ons Hofs niet meer floreren laet.
Hola! te langh’ gepraet, laet ons ’t sermoon afsnijden,
Wy moeten ons het meest voor quae suspici mijden.
Maer vrundt als’t comt te pas doch op mijn woorden let,
En wat ick heb geseyt daer stracx u raet nae set.
Binnen.
[fol. ]
B3v]
Croesus Bocchus Bomilcar, Hanno, Altherbal.
Croesus
    (205) Mijn wondert ’t hert gemoet der stureloser Griecken
En obstinaten Pers’, dat zy niet stracx beswiecken,
En vallen neer te voet haer Heeren ende Godt,
Die doch haer ringh terstont met kracht en swaerts gebodt
Dat Croesi Majesteydt niet meer wort aengebeden
(210) Van haer, maer spots gewijs, en lasterlijck vertreden,
Wat ongelijck is dit gedaen aen mijnen acht,
Van ’t vuyl en slim gespuys van ’t bedelaers geslacht?
’t Is langh genoech gedult, ick wil patienci breken
En mijn vertoornt gemoet wil ’t grove laster wreken,
(215) En doen dan voorts zijn best dat Croesus als een Heer
En apper Aertschen Godt by yeder blijf in eer.
Bocch.
    Ten zy dat sulcks gheschiet, toelaet sal haer verderven.
Bomil.
    Ooc soud’ ons Vorsts gebodt daer na van haer niets werven.
Hanno.
    Seer qualijck wort geheerst als grooter Majesteyt
(220) Van kleene wort veracht en als ter neder leydt,
Ons is geen grooter schaed’ als uyt verlengh te wachten,
Men siet een kleene vonck die nou men scheen te achten,
Tot d’Hemel rijsen op, en maecken ’t al ter schandt
Door Flickerende vlam die door de dacken brandt,
(225) Hier dient geen luyen raet nae wien de blode vlijden,
Men moet stracx op de baen en voor ons vryheydt strijden,
Wanneer zy anders sien ons lancksaem ledicheyt,
Soo sal haer trots gemoet ten strijde zijn bereyt
En tergen onsen Vorst, die schijnt een Leeuw te wesen,
(230) Wiens groot en stercke kracht ten Hemel is geresen,
Daerom met grooter vaert de Waep’nen tot u neemt,
Soo sal haer vluchtich hardt bevreest staen en verkleemt;
Te laet comt dan ’t berou. Ath. Is daer berou te wachten
Van die, die met opstel wil ’s Konincks eer verkrachten
(235) Soo stoutlijck en verhardt? neen, neen met swaert en vier
Moet alles zijn vernielt en rollen over stier,
’t Exempel quader is als sond’ of daet mach wesen,
Daerom den Vorst die maeck ons naemaels niet te vresen:
Maer doe haer gansche rijck te gronden metter spoet
(240) Ghelijck den Oceaen het Landt met water vloet:
Op dat niet een gewest het hooft weer op mach steken,
Om op ons nae-geboort de schaede oyt te wreken.
Croesus
    Dat sweer ick by dees’ Kroon: noyt heeft de groene Lent
De vruchtbaerlijcke Aerd’ met soo veel bloems geprent,
(245) Noyt heeft Erijx gebracht soo veel vergaende blaren,
Noyt heeft ’t Ionis Meyr gebroken soo veel Baren,
Noyt heeft den heeten Oost ons soo veel saets gebracht,
Noyt heeft den Winter ons met soo veel Sneeus bedacht,
[fol. ]
B4r]
Noyt zijnder soo veel steen gewrocht aen Babels mueren,
(250) Als dees mijn fluxe handt sal menschen nederstueren,
’t Is Man ’t is Vrouw, ’t is Jonc,’t is Out ’t moet al vergaen
Ick sal den rappen Soon met d’oude Vader slaen:
In kort al watter leeft, moet voor dees’ Scepter buyghen.
Bocch.
    Dat sal een Conincks hardt en trots gemoet betuygen,
(255) Wanneer verachtenis is uyt haer lijf geperst:
Besonder van u Vorst die over alles herst,
Dien Asien aenbidt, die dien de swerte Mooren
Gelijck als haren Godt en overhooft aenhooren,
Ja die van Iupijn selfs zijn rock heeft af gedeelt,
(260) Daer nae alleen door winck dat dwinget en beveelt,
Die Cyrum overtreft in soo veel deucht en waerde,
Als d’opper Goden Troon de neergesoncken Aerde,
Daerom in ’t eerst siet toe, dat niet dat gruw’lijck quaet
Gang over ’t Aertse Rijck, zijn wort’len uyt en slaet.
Hanno.
    (265) Indien men ’t recht doorsiet ’t Exempel staet te vresen,
Wt toelaet van dees’ saeck mocht quader zijn gheresen,
Daerom ’t is wel geseyt den oorspronck doet te niet,
Op dat niet and’ren oock uytschudden u ghebiet;
Mijn reden is aldus en vastlijck soud’ ick achten,
(270) Dat door eens boods gesicht hy flux nae vreed sal trachten
Beschaemt zijnd voor u naem, sendt Bocchum met bescheyt
Van straf dreygenden sin van zijne Majesteyt
Dees’ is de grootst gheacht en waerdichts van de Heeren
Die zijn int gantsche Hof, en soo zy niet en keeren
(275) Tot sijne Majesteyts voornemen wil of sin,
Soo treckt met macht te Veldt en nemet alles in:
Ghelijck den Medicijn, wanneer hy om het leven
Te lengen geenen raet bykans meer weet te geven,
Soo neemt hy ’t uyterst voor, hy brant, hy blaeckt, hy houdt,
(280) Tot dat den Mensch geneest of door de doot verkoudt.
Ather.
    Voorwaer een wijsen raet! ’t schijnt Bocchus is ghebooren
Tot dees’ ghewichte saeck, of vande Goon verkoren:
En soo den Persiaen oft Grieckse boos geslacht,
Niet kan ghedwongen sijn, dan door de Wapens kracht,
(285) Seyndt Bocchum kloeck en wijs in oorloch en in vreden,
Ick weet Cyri ghemoet door hem sal sijn vertreden.
Croesus
    Nochtans en meen ick niet dat hy den oorloch wacht,
Die hem van zijnen Godt en Heer wort toe gebracht
Van Croeso voor wiens toorn hy vresen sal en schricken,
(290) Wiens deucht en groot gewelt terstont hem kan verstricken,
Bocche. Boch. Wat is des Vorsts en Majesteyts begeert.
Croesus
    Hoor hier ick wil dat ghy met yl nae Persen keert:
Secht Cyro mijnen slaef dat hy kom sonder falen
Sijn Heeren ende Godt het Lants tribuyt betalen:
[fol. ]
B4v]
(295) Indien hy niet en wil dat door mijn groot gewelt
Wort alles wat hy heeft in sob’ren staet gestelt,
En ghy Atherbal gaet vercondicht mijne Knechten
Rontsom in Griecken-landt; dat zy na mijne rechten,
Mijn woorden en gebiet, doen alles nae behoort,
(300) Op dat mijn Godlickheydt op haer niet wort verstoort
En dat mijn lancksaemheydt haer geenen straf gaet brengen,
Veel grooter als te voor: ick wil ’t niet meer gehengen:
Daer is niet aen misdaen al koom ick schoon in haet,
Wanneer maer mijnen schrick haer als voor oogen staet.
Binnen.
Malle Pier.
(305) Vos Studiosi genaemt Studenten,
Die al u goet vast hebt verteert,
Met danssen springen en Batementen
En niet een kruym daer voor geleert:
Qui per Plateas, des nachts grasseert,*
(310) Vercoopt u Boecken, coopt goet geweer,
En wilt met and’ren
Nae d’oorloch wand’ren,
De Boeren quellen van boven neer.
    Hoort, hoort maetjens, dit is de tijt, daer ick so na verlangden,
(315) Neemt yeder een nu vry drie lustige daelders op hangden,
Ick wiet zy hebben den raes-worm een diel besuckt in het hooft,
Wilje nu niet na den krijgh? so benje geheel vanje sinnen berooft.
O mannichje, zy sullen jou soo veel loven en geven,
Daerje alje leven lanck wel mootjens op cont leven,
(320) Al word’je schoon so out as de wech, wel mannen is dat niet fraey
Ick soudt menen, gans bloem ick sie so geern een goe schapraey:
En die meen ick oock hier en daer in de dicke Boeren Huysen,
Hiet ick aers als ick hiet, wel schoontjes uyt te pluysen,
Ick heb nu soo langh met ien laegen buyck krijch evuert,
(325) Ick loof mijn maech is in ien hiel ront jaer niet wel eschuert.
O Heylige satheyt! hoe sal ick noch konnen by jou komen,
Ick vrees wel dat ien hongerige Wolf mijn lijf het in enomen:
Hoe komter die uyt kijnder? jae ’t is al wel epraet,
En of ick ’t sech of niet, ick wiet mijn langer gienen raet,
(330) Kom ick iens yewers in ien vette Koken om te schranssen,
Soo leeren mijn de Kocx so besuckt den trappen dangs danssen,
En houwen niet op van mijn te stoten, te werpen, te slaen,
Tot dat mijn laege huyt haest qualijck t’huys kan gaen.
Ick moet al wier te veldt en soecken mijnen honger te keeren,
(335) Hier of daer in het Hof by de groote Mongseurs en Heeren:
Ic salje daer ien malle greep dry of vier gaen schudden uyt de mou,
Dat hoort dat Volckjen gaern, en zijn dan even wacker en gou,
[fol. ]
C1r]
Om hier of daer een moye Boudt of Ham te vinden,
Die ick als het niemis en siet in mijn rockjen sal winden,
(340) En stootender met nae huys, ic wensch jou alle gaer goeden dach
Maer hoort borsjes, bid dat my doch wel mach lucken desen aenslach.
Continue

TWEEDE BEDRYF.
Semiramis, Andromache.
Semir.
    Helaes wat swaer verdriet moet ’t vrouwen hert verdragen:
Wat schrickelijcke pijn komt door haer lichaem knagen:
Wanneer haer waerde helft, die ze wel heeft besint,
(345) Wiens liefde in haer hert staet vast en strengh geprint,
Wort van haer afgeruckt: ick klaech niet door de schichten,
Van ’t al vernielend’ dier, voor die moet yeder swichten
En dragen met gedult, maer als met schijn van eer,
Sy werden ver van ons, door Conincklijck begeer,
(350) Gestiert en wech gevoert, van ons haer huys genoten,
Soo wort een scharpe pijl door onse borst geschoten:
O al te wrede Goon! o al te doef besluyt!
Daer comt niet eenen dach zy spouwt haer weedom uyt
Of brenght een nieuwe smert. And. Mijn suster stempt u clagen,
(355) Wat pijn, droefheyt of ramp is in u hart geslagen?
Hoe komt dat traenen vloet dus uyt u oogen springht,
Wat is het voor verdriet dat u door ’t Lichaem dringht?
Semir.
    Het onder-aerts gespoock schijnt my yets quaets te seggen,
Ick heb gesien mijn Lief in grooter anxsten leggen.
Andro.
    (360) Sijt ghy van sin berooft? Hoe koomt ghy dus te wesen?
U Lief leeft staech in vreucht watr moothi gy doch voor vresen,
Heeft hy niet u gekust en gist’ren wech gegaen,
Hoe soud’ hy komen dan in quaden stant te staen?
Wat komter in u sin wat snel veranderingen
(365) Heeft u nu desen dach soo schielick konnen bringen?
Wat heeft u rode cleur soo haest in bleeck verkeert,
Ick bid u seght Me-Vrouw, wat isser dat u deert?
Semir.
    Ick weet niet wat gesicht quam voor mijn oogen schijnen,
En deed’ uyt ’t droevich lijf den soeten slaep verdwijnen,
(370) Een voorbeelt van het quaet dat ons hanght over ’t hooft,
Dat mijn beroerde breyn van alle vreucht berooft.
Andro.
    Wel Suster wat is dat? Sem. Als d’Hemel was beswolcken
Met nare duysternis en dick gedrongen Wolcken,
Als ’t blauw gesteernde kleet was over ons gedaen,
(375) Is mijn vermoede lijf bedroeft ten slaep gegaen:
Want als het blijde licht was voor den nacht geweecken
En Phoebi gulde schijn gantsch onder ons gestreecken,
Ick mis d’omhelsinge van mijn seer waerde Man,
[fol. ]
C1v]
Soo dat ick in den slaep niet langh gedueren kan,
(380) En oock het nare schim mijn hardt quam soo beroeren,
Dat vrees met grooten schrick den slaep my ginck ontvoeren,
Daer sach ick ’t lieve hooft van Bocchus afgeclopt,
In ’t purperverwich bloet geworpen en gestopt,
Een strick om zijnen hals, gestroopt gans onverbolgen,
(385) Mijn vrees dwongh my terstondt het elendt nae te volgen:
Dewijl ick dat bestae soo berst de gantsche Aerdt
Met donderlijck geluyt, daer stondt ick seer vervaert,
En kon noch stem, noch woort wt ’t angstich lichaem drijven.
Andro.
    Aen wien mach doch dit quaet in ’t ende noch beclijven?
Semir.
    (390) Als gist’ren heeft mijn Lief een reys genomen aen
Om schier uyt d’Aerde kloot te trecken en te gaen,
Door Aerden, Bossen, Ze’en, door ongebaende weghen,
Periculeus onveyl, hier door heb ick gekregen
Beswaernis in mijn hart. And. Wat neemt een luchten sin,
(395) Sulck nickerlijck gespoock heeft geen beduyd’nis in.
Semir.
    Ick heb in mijnen sin te branden op Altaeren
Een roock-werck onse Goon, op dat sy ons bewaren,
Voor laster, schaed, of schand’, dat ons of vuyl gespuys,
Of nickerlijck gebroet mocht comen senden t’huys,
(400) En dat zy ongeluck en quaden van ons weeren,
Den grooten schrick en vrees op onsen Vyandt keeren,
Gaet ghy bidt d’opper Goon dat ’t tegenwoordich quaet,
Daer met wy zijn belaen uyt onse herten gaet.
Atherbal uyt Griecken comende.
Ather.
    Jupijn wat groot verschil is onder d’Aertsche Menschen!
(405) Hoe seer mocht yeder een de wetenschap wel wenschen!
Mijn seer verwondert ooch heeft nimmer noch gesien
(Als in het Griecksche-landt) sulck’ overwijse Lien.
Ja als ick ’t recht beken, ick heb’ t’Atheen bevonden,
De wetenste van al die zijn in werelts ronde:
(410) De bancken beven staech daer Phoebi volck regeert,
Daer is niet eenen Mensch die alles niet en leert:
Maer doch ick moet mijn spoen om onsen Vorst te langen,
De bootschap die ick heb van ’t Griecksche volck ontfangen.
Hanno.
    ’t Is al noch wel geluckt, ick hoop den Persiaen
(415) Sal stoudt en onvertsaecht de bootschap af gaen slaen,
Dan moet hy tegens hem. Hola! wie sie ick komen?
Ist Heer Atherbal niet? och neen, ick moet het droomen,
Hy is niet langh verreyst: voorwaer, voorwaer hy ist.
Weest wel gecomen vrundt: ick had mijn schier vergist,
(420) Niet wetend’ of ghy ’t waert, wel comt ghy soo uyt Griecken?
Ather.
    Ja vrundt soo datelijck coom ick te Lande striecken.
Hanno.
    Hoe gaet het daer al toe? wort Croesus noch geacht,
Of moetmen ’t maecken gaen met schrickelijcke macht?
[fol. ]
C2r]
Ather.
    Wel siet ghy niet mijn Heer hoe swaer ick ben belaeyen?
(425) Sy meenen onsen Vorst met schoone woord’ te paeyen:
Sy hebben munt noch kruys: maer Goon wat schoon verstanden
Wat treffelijcke Lie’n zijn inder Griecken Landen!
De Musen hebben selfs haer plaets daer neer gestelt,
En woonen by haer in en zijn met haer verselt;
(430) Ick laet de ander Ste’en, gae maer Atheen verheffen,
Want dees kan s’ altesaem in wijsheydt overtreffen,
En alderhande konst, ick wed’ men niet en vindt,
Een onder al den hoop die niet de wijsheydt mindt,
Al had ick soo veel spraecks, en soo veel rappe monden
(435) Als’t sweven’t al verneem de Fame wort bevonden,
En hadt tot mijn behoef een gantschen nacht en dach,
So kon ick melden niet al ’t wonder dat ick sach.
Hanno.
    ’t Is veel dat ghy vertreckt, ick heb wel meer voor desen
Van anderen verstaen de Griecken kloeck te wesen;
(440) Maer doch soo seer niet vrundt als ghy hier nu verhaelt.
Ather.
    Soo hebt ghy grootelicx in u gemoet gedwaelt:
Ick heb gesien een man, die niet in ’s menschen sinnen
Alleen, maer oock der Goon, een yeder kon verwinnen,
In wetenschap en const, wiens woorden men ontsiet,
(445) Gelijck een Coninck selfs die strenghelijck ghebiet,
Dees’ Solon is genaemt. Hanno. Ick bid u niet wilt stooren,
Mijn hart nieuschierich is om van dees’ Man te hooren.
Ather.
Ghy sult hier nae verstaen, mijn lichaem soeckt zijn rust,
Tot dat de moeyicheyt sal uyt mijn zijn geblust.
Hanno.
    (450) ’t Is wel mijn Heer, ’tis wel: maer hoor laet ons doch maecken
Dat ons voor nemen mach ten goeden ende raecken,
’t Is langh genoech gebeydt, wy moeten ons wat spoen
En moeten ’t scharpe pat door ’t baenen effen doen.
Ather.
    Het hart mijn noyt ontbreeckt, de swaerheyt van de saecken,
(455) Sal mijn een luchten sin tot het volbrengen maecken.
Hanno.
    Gelooft mijn dit vry toe, daer is geen beter raet,
Dan datmen desen Toorn, die soo verheven staet,
Met wijsheydt ondergraeft, om plat ter neer te vellen,
Men moet het wreede swaert gaen tegen Cyrum stellen,
(460) En Bocchum onvertsaecht, tot Heer en overhooft
Stracx maecken van zijn Heyr, zijn eer sal zijn gerooft.
Wat hoor ick voor geraes? ick gis dat onsen Coningh
Met al zijn pompery sal comen uyt de woningh,
Ick hoor het schoon gespeel, comt laet ons by hem gaen,
(465) Draecht alles met gedult, maer swijcht en denckter aen.
Binnen.
Croesus, Bocchus, Bomilcar, Hanno. Atherbal.
Croesus
    Hoe lang sal ’t strev’lend’ volc mijn goetheyt noch misbruycken?
Tot wat endt streckt haer moet, en wilmen noch niet duycken
[fol. ]
C2v]
Gaen onder mijnen arm, die haer vernielt terstont,
Haer Vesten en haer Ste’en verderft en werpt te gront?
(470) Wat mach zijn het excuys dat Cyrus voort sal brengen?
Wat of den Grieck versint? ick meen zy al verlengen,
Den tijdt op welck ’t tribuyt sal tot mijn zijn gebracht;
Maer ’k wed dat Croesus niet een maent meer langer wacht,
Wel Bocche wat ’s bescheyt dat ghy van Cyro hoorden?
(475) Acht hy oock mijn gebodt en straf dreygende woorden?
Bocch.
    ’t Is ongelooflijck Heer wat vrees ick aen haer bracht,
Men hoorden niet als schrick en jammerlijck geklacht
Als ick haer opende mijns Majesteyts begeeren,
Te langh is al ’t verhael, ’t ginck al in rouw verkeeren.
Croesus
    (480) Ick vraech niet nae gekarm, maer maeck dat mijnen Knecht
Die ongehoorsaem is wel schricken mach te recht,
Als ick de Wapens neem om tegens haer te vueren,
Dan koemt eerst tijt van klacht, van droefheyt en van trueren,
Maer wat was heuren sin, den dachte Cyrus niet,
(485) Dat hy was mijnen Knecht, gans onder mijn gebiet?
En die mijn schuldich is het Jaers tribuyt te geven,
Of wild’ hy onvertsaecht noch langer weder streven?
Bocch.
    Hy kend’ ootmoedelijck zijns Godts en Heeren schult,
Maer bad dat doch den Vorst een weynich had gedult,
(490) Hy soud’ zijn beste doen om ’t gelt by een te maecken,
Op dat hy in den haet des Conincks niet mocht raecken.
Croesus
    Gansch niet,’t is langh genoech geduldet en gewacht,
Ick wil dat stracx mijn Wet en wille zy volbracht:
’t Is altijt het gebruyck van ongehoorsaem Knechten,
(495) Wanneer zy ’s Heeren toorn niet anders konnen slechten,
Soo soecken zy met praet hem maer te setten af,
Op dat niet op haer valt de langh verdiende straf:
Maer Atropos, ick bid den draet van Croesi leven
Wilt eerst met uwe schaer de bitt’re snede geven,
(500) Eer dat hy sal aensien, dat zijne Majesteyt
Wort langer niet ge-eert en in de assche leydt.
Bocch.
Indien den Cyrus niet te recht en doe zijn dingen,
Soo sal dees mijnen Arm, dit stael hem daer toe dringen,
’t Welck is der quaden schrick. Han. Ick meen de rechterhant
(505) Van Bocchus hem in korten tijden maeckt ter schant,
Als Bocchus overhooft van ’s Heeren Heyr sal wesen,
Soo suft den Persiaen en lecht in grooter vresen,
Sijn hart sinckt hem ter neer, zijn breyn sal zijn verdooft,
Hy waenen sal dat Aerd’ en lucht hem slaen voor ’t hooft,
(510) Wanneer hy ’t machtich volck sal brengen in de Velden,
Soo sult ghy sien vernielt die haer tegens u stelden,
En in triumph gebracht. Bomil. Daer moeter soo veel neer,
Als vallen dooge blaen door ’t blasend’ Winter weer.
[fol. ]
C3r]
Ather.
    Dit heb ick langh gedacht soo Bocchus wort gesonden,
(515) Daer sal geen weerstandt zijn hy slaets in korten stonden,
’t Sijn Jongens altesaem, en niet gewent te slaen,
Al quam hy met een roe zy sullen voor hem gaen.
Croesus
    Een roe, een roe ’k gebruyck om haren lust te stooren,
Of werpen haer op ’t lijf mijn Goddelijcken tooren.
(520) Den neck van Sysiphus door mijn moet zijn ontlast,
Ick roep op mijn den steen die hem soo dick verrast,
Het bodem-lose vat ick wensch te moeten vollen,
En ’t eeuwich lopendt rat der Hellen om te rollen,
Den honger en de droocht van Tantalus ick draegh,
(525) Ja wery den Helschen Meew die plucken mijnen maegh,
Indien ick niet het stael, het Vyer, jae alle plagen,
Het ongehoorsaem volck tot wraecke gae toe dragen,
Indien voor mijn gewelt niet alles en verdwijnt,
Dat in der Persen Landt de gulde Son beschijnt.
(530) Den eenen steen en sal op d’ander nimmer blijven
Maer neer geworpen zijn, het houdt sal ’t vyer verdrijven,
Oock alles inder yl: gaet Bocche, gaet vergaert
Een wel geoeffent Heyr en dwinger van de Aerdt,
En die vroomhertich zijn voor haren Prins te strijden,
(535) Den Vyant toe te gaen en ’t Vaderlant bevrijden.
Leest thienmael duysent Paerd’, en hondert duysent Man
Die deftich zijn te voet en treckt tot Cycum an
En leert hem dat hy gae zijn Vorst en Over-heere
Met meer gehoorsaemheyt, als voor dees’ tijden eere,
(540) Leert hem wat quaet het zy zijn dwingh-lant zijnen Godt
Met loos bedriegery te houden tot een spot,
Soo langh als dese kloot niet sal zijn wech genomen,
Soo langh den eenen dach sal nae den and’ren comen,
Soo langh als volcht den dach de Son den nacht de Maen,
(545) Soo langh de soete Nyl nae ’t bracke Meyr sal gaen,
Soo langh sal ick mijn straf van Persen nimmer wenden,
Maer altijdt maecken nieuw begeerich haer te schenden:
Atherbal wats ’t excuys dat Griecken heeft geseyt?
En zijn zy om ’t tribuyt te brengen niet bereyt?
(550) Wat was haer antwoort doch doen zy mijn noemen hoorden.
Ather.
    Ick openbaerden haer mijn Heers verstoorde woorden,
Een schrick quam op haer lijf, zy baden om genae:
De Kassen waren laech dan doch zy hoopten drae
Den Coninck te voldoen en brengen hare schulden.
Croesus
    (555) Soo sal mijn goet gemoet een weynich met haer dulden:
’kVergeef haer al het quaet dat van haer is gedaen,
Dewijl zy tot berouw van selver zijn gegaen.
Bomil.
    Het is een rechten Prins die can der goeden sinnen
Met goet en milde jonst, maer boosen boos verwinnen.
[fol. ]
C3v]
Hanno.
(560) Laet leven dan den Grieck door ’s Conincks goedicheyt
Dewijl hy zijn gebodt te houden was bereyt,
En is soo ick verstae begaeft met alle deughden.
Ather.
    Ja dit is noch een saeck waer in ick mijn verheughden
En ’t welck ick niet verswijgh: ick heb in eene Stadt,
(565) Gesien een seecker man, die yeder schier aenbadt;
Ja diemen d’alderwijst niet sonder recht mocht noemen.
Croesus
    De wijst’ van altemael? wat wijsheyt gaet ghy roemen?
Is eenich dinck in Zee, in Hemel, of op Eert
Dat Croesus niet verkrijcht, wanneer hy het begeert?
(570) Is yemant oyt geweest die wijser scheen te wesen
Als ick, wien d’Asiaen met d’Africaen moet vrezen?
Wat isser dat mijn Goudt en Rijckdom overtreft?
’t Is sotheyt al het geen dat ghy hier dus verheft.
Ather.
    Mijn Heer ick bid’ verlof om eens te mogen spreecken,
(575) Ick segh het is een man by niemant oyt geleecken,
De wijste die daer is in yeder eens gedacht,
Dit selfs heeft oock den Godt Apollo voort gebracht.
Syn naem is Solon. Croes. O ghy nerre aller nerren
Soud’ oock Apollo selfs dat stout’lijck seggen derren!
(580) Soo kent hy Croesum niet, noch zijne Majesteyt:
Dan doch ick moet eens sien het uyterlijck bescheyt,
Reyst naer Athenen toe, laet Solon herwaerts coemen
Mijn hart verlanght te sien dien Phoebus dus gaet roemen,
En die mijn overtreft in wijsheydt, staet en eer:
(585) Daerom gaet metter spoet, en comt hier haestich weer.
Binnen.
Bocchus, Semyramis, Maximilianus, Mallepier.
Bocch.
    Hoe lastich valt ghy mijn met u smeeckende woorden,
Mijn harts en waerde lief, het geen ghy niet behoorden!
Ick moet, ick moet daer gaen, daer mijn den Coninck sent,
En daer den stouten Persch zijn sinnen henen wendt:
(590) Voorwaer ’t is sotheyt Vrou dat ghy mijn dus gaet quellen
Het moet zijn uyt-gevoert, ’t is niets, u tegen stellen.
Semir.
    Nochtans kan niet d’een helft van d’ander sijn geruckt,
Ick volch u ballinck nae oft goet of qualijck luckt.
Bocch.
    Ick ben geen ballinck Lief uyt ’t Vaderlandt gestooten,
(595) Maer van den Coninck selfs en zijne Hof-genooten
Het groote eer begaeft, ick ben met ’s Conincks macht
Gestiert, dat Cyrus mocht van mijn zijn t’onderbracht,
En dat door dese handt zy Persens glimpt benomen:
Ghy sult my sien becroont met Lauwer weder comen.
Semir,
    (600) ’t Kan alles wel geschien, nochtans en weet ick niet,
Wat Morpheus in den droom mijn kortlijck heeft bediet,
Mijn hart schroomt door ’t bedenc, mijn oogen droevich traenen
Door ’t schrickelijc gepeys. Bocch. Mijn siel wilt doch niet waenen
[fol. ]
C4r]
Dat sulck een hels gespoock wat quaets bedieden sal,
(605) ’t Is al maer groot bedroch, geloofmen ’t men is mal.
Semir.
    Ick heb u waerde hooft van ’t lichaem sien gesneden
Verworcht met eene koort, daer nae met bloet bekleden:
Helaes wat swaerder saeck was ’t voor mijn oogh te sien!
Bocch.
    Ick bid stelt uyt u hooft ’t sal alles niets bedien,
(610) Ick heb doch niet te doen met spoock of helsche dromen,
Maer met die wacker zijn, ghy sult sien wederkomen,
Mijn gans Victorieus, verlanght niet nae mijn hart,
Laet varen fantasy en nickerlijck smart:
Dees’ Maximiliaen sal ’t Paerde volck gheleyden,
(615) Op dat ick hem van joncks mach tot de deucht bereyden.
Semir.
    t’ En sal noch kan geschien. Max. Ick bid u laet doch toe
Vrou-moeder dat ick gae en ’s Vaders wille doe,
Op dat ick van mijn jeucht mijn ’s Vaders kloeckheydt leere.
Semir.
    Wilt ghy ten strijde gaen en nimmer weder keeren?
(620) Mijn Soon, noyt met mijn wil; maer soo ghy mijnen raet
Niet volgen wilt en blijft verhart en obstinaet,
Soo neemt mijn met u heen, op dat wy ’t saemen sterven
Of een geluckich endt van quaden mogen erven.
Maxi.
    Ick bid’ u Moeder wilt niet langer tegen staen,
(625) Laet toe my inden krijch mijn Vader nae te gaen.
Semir.
    Neen, neen, mijn hart en kan u doch geen oorlof geven.
Bocch.
    Ick bid mijn Lief en wilt u niet langer tegen streven,
’t Is haest te langh gebeyt, wy moeten ons wat spoen,
Ick gae mijn Wapentuych aen mijnen rugge doen:
(630) Vaert wel mijn lief mijn hart. Max. Vaert wel beminde Moeder,
Draecht alles met gedult en altijt wacht na goeder.
Hy kust haer.
Mallepier uyt.
    Gans vijfthien Turcken hoe wel is my dese aenslach eluckt,
Ick heb ien hiele Bout uyt de Kocks hangden eruckt
En moeytjes wech ebort, en die sal ick ’t huys op gaen knappen:
(635) Maer of de Meester quam je moet mijn immers niet beklappen,
Hoorje wel volckje.
Sy smijten het met een Teljoor.
Hola! Vryer dats mis:
Kock.
    ’t Is waer, maer ic wed’ ic mijn op een ander tijt niet weer vergis,
O bloemen harten bengel kan ickje eens in mijn kluyven krijgen,
Ick salje soo slingervuysten, datje nae jou aem sult staen hijgen:
(640) Laet ick jou vreet op hier eens weer in de Koken sien,
Ic salje so Knof-looc geven datje wel selt weten dat ’k het mien.
Malle.
    Al schaep-voetjes genoeg vrient. Bocch. wat doet hem dus tieren
Malle.
    Ick wiet seper niet Joncker wat hy al gaet versieren,
Waer blijft hy daer? kom hier, wat schortje, secht veent?
Bocch.
    (645) Maer Vaendrich ick denck immer niet dat hy u meent.
[fol. ]
C4v]
Malle.
O neen mijn Heer: Bocch. Maer hoor gaet heen u Vaendel halen.
Het volck is al gereet, ick sal mijn Paert gaen salen
En ’t Wapen trecken aen. Mal. Ick sal het doen Capiteyn:
Binnen.
Hoe nae was ick daer verklickt van dien schelmsen vileyn,
(650) Wel nu ick mach gaen mijn Vaendel met in den hoop dragen:
O vijftich stuyvers hoe willen wy nu de Boeren bruyen en plagen.
Hy trompt op zyn borst, wacht u Boer ick koom.
Binnen.
Atherbal, Solon.
Ather.
    Soo helpen mijn de Goon, ghy zijt u selver teghen,
Mijn Vader ’t is u best, ick koom van ’s Conincks weghen,
Die u verlanght te sien, en soo ghy niet en gaet,
(655) Ghy laedt op uwen hals een onverdraechlijck quaet:
Daerom ’t is u profijt. Sol. Profijt ick niet en wensche,
Ick acht geen gelt noch goet, nae welck den ylen Mensche
Verlangen heeft en hoopt: meent ghy dat mijn ontbreeckt
Gout tot den sob’ren kost of in mijn sinnen steeckt?
(660) Acht ghy gelijk te zijn my d’ongestuyme Meeren,
Die hoe zy drincken meer, hoe meer zy al begeeren?
Wech, wech, met sulck gedacht, wy soecken Rijckdom niet,
Die doch den Aertschen Mensch tot alle quaden riet,
Die is alleen de moer van stelen Roven Moorden,
(665) Het schrickelicst’ Fenijn dat oyt hier yemandt hoorden:
Het is alsoo mijn vrundt, dat die in ’t minsts betaemt,
Voor die, die als een Wijs’ op Aerden is befaemt.
Ather.
    Niet soo mijn Vader wilt de Rijckdom niet verachten,
Want sonder die van dorst en honger wy versmachten,
(670) Voorwaer ghy zijt wel sot dat ghy die goeden mijdt,
Die u behoeflijck zijn in uwen Ouden tijdt.
Solon.
    Ghy dwaelt, ghy dwaelt te seer, ick meen in d’oude dagen
Moet minder zijn begaert en meerder afgeslagen:
’t Waer doch seer onbequaem, dat soud’ een reysent man,
(675) Hoe meer den wech verkort, meer reys gelt nemen an,
De doot, de doot, mijn Heer, die moet een oude vresen.
Ather.
    Men siet nochtans den Mensch nae goet begeerich wesen,
Hy is dan jonch of oudt hy tracht altijt nae meer.
Solon.
    Het goet daer tegens is het minst dat ick begeer,
(680) Genoech is hy begaeft, dien Iupijn heeft gegeven,
In maticheydt den kost waer van hy wel can leven,
Natura heeft den mensch genoechsaem toe gebrocht,
Indien hy maer de gaef recht te gebruycken socht;
Dat sonder Gout of schat het leven lanck kan blijven,
(685) Dat wijst Natuer ons selfs die diep in d’Aerd’ gaet drijven
Het blinckende Metael, en wil niet dat het oyt
Van yemandt die daer leeft mach worden uyt-geroyt:
Het listich Creatuer gaet sweten, wercken, draven,
[fol. ]
D1r]
Om tot zijn eygen schaedt ’t verborgen kruyt te graven.
(690) Wech Gout, wech Rijckdom gaet, wech seer elendich pandt,
Ghy brenght den Mensch tot quaet en lasterlijcke schandt:
Maer vrundt alleen dees beed’ ick sal van u begeeren,
Dat ghy mijn brenght by dien daer van ick yets mach leeren,
Niet by een Rijcken vreck, die heeft in overvloet,
(695) Het gelt, dat ydel is en nimmer goet en doet,
’t Is oock genoech gegaen,’t is langh genoech getoeyet,
Secht waer heen is u wech, mijn Lichaem is vermoeyet?
Ather.
    En heb ick niet vermaent dat Croesus u verwacht,
Die om u eens te sien met groot verlangen tracht?
Solon.
    (700) Ick ken dien Croesum niet, noch hoorde oyt hem noemen:
Wat ist doch voor een Man die ghy dus rijck gaet roemen?
Of schort u aen een praet? soo ist te langh gestaen:
Vaert wel, ick moet terstont weer nae mijn Boecken gaen.
Ather.
    Ghy sult niet weer te rug’ nae uwe Boecken keeren,
(705) Maer gaen met mijn van hier door ons’ Conincks begeeren,
Nae Croesum, Croesum toe. Sol. Ick ken dien Croesum niet.
Ather.
    Weet ghy niet wie het is die ’t gantsche Lant gebiet,
Die al de Werelt kent ghelijck een Over-heere,
En schier wort aengebe’en met grooten lof en eere?
(710) Ghy doet u selfs te kort, gae voort, en volcht mijn nae.
Solon.
    Ick lijd’ kracht en gewelt, ghy dwinght my dat ick gae.
Croesus, Bomilcar, Hanno, Atherbal.
Croesus
    Onlanghs ick heb verstaen, in een der Griecken steden,
Te zijn een Ouden Man, die naer Apolloos reden
De wijst mach zijn geacht van alles datter leeft;
(715) Dan doch dat is een saeck, die ons in ’t minst yet geeft,
Laet ons dat doen te rugh, een and’ren wech beginnen,
Waer door wy ’t hooch gemoet van Persen konnen winnen:
Ick stae op mijn propoost soo langh’ dat Cyri Lant
Vernielt zy door mijn deucht met Wapen-kracht en brant.
(720) Mijn borst blaeckt schier van toorn, ’t is langh genoech geleden,
Dat ick geduldet heb de ongeregeltheden
Van het rebelle volck; soo langh zy sullen zijn,
Soo langh sal dueren oock den haet en wraeck van mijn.
Ick meen niet soo te doen gelijck de Jonge Kind’ren,
(725) Die haestich brullen op, en voort den toorn vermind’ren,
Haer sinnen zijn te kranck, mijn wraeck-lust noyt vergaet,
Het moet zijn uyt-gevoert dat in mijn boesem staet.
Hanno.
    Laet ons het oordeel dan van desen Cyro strijcken,
Soo wreet het immer mach; vermits hy gaet afwijcken
(730) Van’s Konincks goote Kroon, en dat met snellicheydt,
Want ’t is de beste deucht die in de rasheydt leydt.
[fol. ]
D1v]
Het uytstel schaed’lijck is, die dorft moet niet verbeyden,
Maer dat hy voor hem neemt seer kloeck ten eynde leyden:
Mars knapen zijn in ’t Velt, den afgevallen Knecht
(735) Kan niet gedwongen zijn, dan door een wreed’ gevecht:
Wat wachten wy dan noch? noyt in bequame dingen,
Kan langh vertoevinge profijt of baet by bringen.
Ather.
    Dat is oock dat ick acht, de gaven van de Goo’n
Verkrijcht den luyen noyt, noch blode tot zijn loon,
(740) Maer die kloeck is en vroom,’t is dan in wel te raden,
Of in de Wapen-konst en treffelicke daden.
Croesus
    Wel aen dan tot de saeck de woorden achterstelt,
Dit sal het voordeel zijn dat uwen Prins vermelt;
Als dat den boosen Knecht door mijn gebiet sal sterven,
(745) En wy het Persen Lant Victorieus beerven:
In ’t eerst ick Boccho schenck gans Persen en het Landt,
Dat streckt tot Susian en ’t roode Meyren strandt,
Het vruchtbaer Medien van allen het gesienst,
Verkrijcht hy van mijn hant voor zijn getrouwen dienst,
(750) Den goeden ben ick goet, den quaden daer en tegen,
Heeft nimmer van mijn rust tot hy is neer gesegen:
Ick geef Assyrien Heer Hanno u tot buyt
En ’t Lant, dat den Euphraet en Tijger stroom besluyt:
’t Mesopotaensche rijck sal u Atherbal komen
(755) Gelijck u eygen Erf, als ’t hem is afgenomen,
Oock al het vaste Landt, dat ’t brack Hyrcanis-meer
Van Persen heeft gedeelt, verkrijcht u deucht en eer.
’t Is alles nu bestelt, daer is niet meer vergeten,
Dan dat ick niet den straf van mijnen Knecht kan weten
(760) Die van mijn is gevlucht, hem selfs gestolen heeft;
Nochtans mijn hart dat brant, om dat hy langer leeft,
Lecht hem hier onder mijn, snijt van hem hand’ en voeten:
O neen, ’t is niet genoegh, ’t kan noch mijn lust niet boeten:
Ha! Pluto wat een straf sal ick doch toe gaen schrijve
(765) Het voetsel Acherons, daer met ick mijn gerijve?
Rijst Rhadamante rijst, uyt d’eewich doncker poel,
Brenght voor het licht een straf waer met ick mijn verkoel,
Waer voor den Hel-hondt* selfs moet schricken, lillen, beven,
Oock wy en al het volck die op der Aerden leven.
Hanno.
    (770) Soo veel de gaef’ belanght die ick van u verkrijch,
Die is soo groot mijn Heer, dat ’k schier ten Hemel stijch:
Ick weet u eeuwich danck en sal ’t gedachtich wesen,
Soo langh’ als niet mijn siel uyt ’t Lichaem is geresen.
Den dach sal eer de nacht in klaerheyt zijn gelijck,
(775) Eer ick u jonst vergeet of uyt gedachten strijck:
Van dese gaef en deucht sal gans de Aerde spreken,
En in u lof en eer met hart en mont uyt-breken:
[fol. ]
D2r]
Maer in het oordeel Vorst, ick acht u veel te laf,
De misdaet is te groot, te kleen is noch de straf.
(780) De Ooren rijt hem af, laet voor zijn voor-hooft branden,
Een teecken van een slaef gevluchtet uyt u handen,
En stiert hem voor u heen een yeder tot een spot,
Soo leert hy wat het zy verachten u gebodt.
Ather.
Ick heb de Helsche straf met een Pinceel sien malen,
(785) Waer door de bange siel lijdt hondert duysent qualen:
Ick sach den grooten Key steets went’len van de hocht,
Die door Sysiphi moeyt was tot den top gebrocht,
Ick sach den Ouden Grijs met ’t hooft nae ’t water bucken,
Versmachtende van droocht, de spijse van hem rucken,
(790) Ick sach den fellen Gier, die Tyty Lever knaecht
En wat zy is gegroeyt weer met zijn keel ontdraecht,
Maer noyt kan Eacus noch Minois bedencken,
Een straf die nae verdienst sal Cyrum konnen krencken,
Wy moeten selver doen ons uyterlijcke best,
(795) Niet eer sal doch ons toorn en wraeck-lust zijn gelest.
Croesus
    De resoluty dan van dit zy soo ghenomen,
Als dat hy krijcht een straf, die in mijn sin sal komen:
Maer ghy Atherbal Heer en hebt ghy niet gedacht
Aen uwen Philosooph? Ath. Gedacht en oock gebracht.
Croesus
    (800) Wat schijnt hy u te zijn? Ath. Mijn Heer wat sal ick seggen,
Ick sprack geen eenich wbort, hy wist mijn weer te leggen,
De schatten hy veracht, ick meen hy niet en heeft,
Nochtans begaert hy niet, ’t is wonder dat hy leeft:
Daer zijn in silver, gout en yser geen verschillen,
(805) Wanneer de Menschen maer het een niet liever willen;
Dit was staech zijn propoost. Croes. Wel aen gaet brengt hem hier,
Ick wed’ ick desen Mensch een and’ren wech in stier:
Soud’ Delphos groote Godt d’elendichst hier op Aerden
De wijste maecken gaen? ick houdt van geender waerden*
(810) Soo most een beed’laer zijn veel wijser noch geacht:
Als ick, die alle dinck heb in gewelt en macht:
Maer soo veel ick verstae den bloet is uyt zijn sinnen,
Men moet den groven sot gaen aen een stroo-bant binnen,
Malle.
    Ho ho dats mijn gesel ick wild’ hem wel eens sien.
Hy comt voor den Koninck.
Croesus
    (815) Bent ghy den Solon vrundt, de wijst’ van alle Lien,
Van wien dat Bergen, Ze’en, ja soo veel Landen spreecken,
Wiens wijsheyt en verstandt Apollo heeft geleecken
By ’t grootste goet op d’Aerdt? Sol. Ick bent die Solon heet
Van wijsheyt weet ick niet, als dat ick niet en weet.
Croesus
    (820) Wats dat? en weet ghy niet? voorwaer ’t is aen u wercken
En uyterlijck gelaet oock lichtelijck te mercken:
Want die verstandich is, en wys en kloeck, die ras
[fol. ]
D2v]
Kan buygen zijn gemoet wanneer het comt te pas:
Ghy staet voor Croesi stoel, niet als een wijst der wijsen,
(825) Maer als een houten stam die plamp uyt d’Aerd’ comt rijsen.
Wie meent ghy dat ick ben? en ben ick niet den Man,
Die u in uwen noot en Armoet helpen kan?
Solon.
    Ick weet u eewich danck en sat u eewich eeren,
Soo ghy mijn wijst een Man waer van ick yets kan leeren.
Croesus
    (830) Wat? leeren? dat ’s een klucht; hout ghy van leeren meer
Als van een Rijcken schat die ick wel licht vereer?
Weet ghy niet tegens wien dat ghy dus sot gaet spreken?
Ick ben den Croesus vrundt, die niemant heeft geweken
In Kloeckheyt of geluck. Sol. Niemant geluckich oot,
(835) Voor hy is neer gedaelt, getroffen van de doot.
Croesus
    Geluckich voor de doot? soud’ ongeluck my deeren?
Waer is een sulcken saeck die Croesum sal verveeren?
Een aller Princen Prins, een aller Vorsten Heer,
Die Asien besit, en Afriken regeer,
(840) Die Lijdien beheers, mijn Vyanden verkrachte,
De kleene Conincxkens, maer voor mijn slaven achte:
Sal die niet voor de doot geluckich konnen zijn?
Solon.
    Aensiet meer eens het ent. Croes. Ick bid u secht doch mijn,
Wie meent ghy dat ic ben? Sol. Een mensch van mensch gebooren:
(845) Die licht kan rijsen op, doch licht weer gaen verlooren,
Gedenckt dat ghy het bent. Croes. Ick wil hy zy gebracht
Dat hy den Rijckdom sie, wiens deucht hy soo veracht:
Gaet wentelt hem daer door, op dat hy mach aenschouwen,
Het goet, dat de Fortuyn dus langh hem heeft onthouwen.
Sy leyden hem binnen.
Croesus
(850) Is dat een wijsen Man die sotter is als sot?
Dees Mensch veracht het goet, den Rijckdom hy bespot,
En acht geluckich niets dan daer hy van kan leeren!
Voorwaer ick wild’ voor my die wijsheydt niet begeeren.
Hanno.
    Hy hoeft een Medicijn die hem hier van geneest.
(855) Indien ick had den Soon van Coronis geweest,
Ick had’ hemt desen raet hier toe gaen ordineeren,
Dat hy in nam een kruyt, dat sotheyt han verweeren.
Malle.
    Hola! waer is dat kruyt? ick bid u wijst het mijn.
Hy komt weder.
Croesus
    Wel hebt ghy nu geweest daer Croesi schatten zijn?
(860) Wat dunckt u van de saeck, soud’ yemant meer begeeren?
Solon.
Ick heb noch niet gesien waer van ick yet kan leeren.
Croesus
    Wilt ghy dan leeren niet, van dien, die het geluck
Soo seer gesegent heeft, dat armoet, noodt, of druck,
Hem geensins kan mis doen? ja ’k tart selfs de Goddinnen
(865) Van ’t onder-aersche Rijck zy Croesum noyt verwinnen.
Solon.
    Aensiet maer eens het ent. Croes. gaet brengt hem flux van hier
[fol. ]
D3r]
Eer ick zijn snoode siel met Atrops nederstier:
Ick kan gedulden niet de herseloose klappen,
Daerom gaet neemt hem wech eer ’k hem met voeten trappe.
Malle.
    (870) ’t Sa’t sa, gae voort, gae voort, of ick geefje stracx een schop.
Gans bloet hoe rammelt desen borst het houtjen in de kop.
Binnen.
Croesus
    ’k Verwonder my voorwaer dat volcken lijden mogen,
Dat sulck een plompen nar gaet wand’len voor haer oogen.
Wat wil ick zijn vertoornt? ’t is niet dan sotte praet,
(875) ’t Is windt,’t zijn beuselen, die desen mensch uytslaet.
Binnen.
Solon.
Solon.
    Die op ’t vergancklijck Rijck hovaerdich wil betrouwen,
En ander Princen kracht als niet, en klack-loos houwen,
Bedriecht hem op het laetst, ’t is niet dan eb’ en vloet,
Dat schier op eene tijdt wast en ter neder spoet:
(880) Ha los! bedriechlijck goet der grooter Koninckrijcken!
Ghy staet op d’hoochste trap om schielijck neer te wijcken,
U glans schijnt fraey in ’t ooch; maer die nae zijnen lust
U staech regeren sal, krijcht noyt gewenste rust:
Als d’eene sorch vergaet, stracx sietmen d’ander komen,
(885) De vrees is nimmermeer van zijne borst genomen,
Maer wort altijt vernieut, ’t een quaet brenght ’t ander voort:
Geen spijs eet hy met rust van vreest te zijn ghemoort:
Want tot den Helschen Godt zijn weynich sonder wonden,
Of doot-slach, of verraet, van dese Aerd’ gesonden,
(890) Die machtich zijn geweest, ist niet door grooten strijdt,
’t En minsten ist door haet, door wraeck-lust, oft door spijdt.
Dees’ Croesus meent hem heeft de Menscheyt gans begeven
En acht ’t geluck soo vast, dat ’t nimmer weer kan sneven,
Om dat hy rijck besit het wanckelbaere Gout,
(895) Daer met de Coningen hy dwinght en neder hout:
Maer laes! ’tis maer bedroch, hy dwaelt gans van zijn wegen,
De vastheydt van het Rijck, is in geen schat ghelegen:
Maer wel in kloeck verstandt, die dat verkregen heeft,
Te recht mach zijn een Vorst, waer voor den Vyandt beeft,
(900) Indien hy ’t Rijck begaert, en soo hy weet de sorghen,
Die in het schijn van goet bedeckt’lijck zijn verborghen,
En soo hy overweecht de swaer ramp-salicheydt,
Die in een grooten Prins gestadich wort bereydt,
Hy aers’len sal te rugh, en oock door gene dingen,
(905) Hoewel zy schijnen goet, tot stier-roer zijn te bringen.
Soo veel als mijn belanght, laet Coningen haer goet,
Laet Vorsten prijsen gaen, te zijn in overvloet,
En dat in haeren wil haer niets en kan verhind’ren,
Noch haeren grootsen staet verkrachten of vermind’ren,
[fol. ]
D3v]
(910) Laet domineeren haer in ’t hoogh verheven Hof,
Het kan soo licht vergaen als ’t opgewaeyde stof:
’t Is mijn genoech alleen dat ick in rust kan leven,
Mijn sinnen en verstandt vry tot het leeren geven:
Laet mijn in eenen staet van slechten naeme zijn,
(915) Het endelijck besluyt gelijck is haer en mijn:
Die yeder was bekent, had’ grooten lof verworven,
Is dickwils onbekent sich selven afgestorven:
Niet seecker als de doot, den dach is onbekent,
Onwisser noch de uyr, gelijck sal zijn het endt,
(920) Van Croesus en de Armst van die op Aerden woonen:
De doot die alles rooft sal niemant hier verschoonen:
Niemant de wreetheyt soo van Atrops heeft verdooft,
Dat hy sich eenen dach te leven heeft belooft:
Dan ’t is te langh gepraet, ic moet mijn t’huys waert maecken,
(925) Want sinnen en gemoet nae ’t leeren eewich haecken:
Daer sal ick lesende meed’lijdent zijn met haer,
Die noyt bedencken gaen, dat ’t alderminst ghevaer
Is in den minsten staet, dat wijsheydt inde wercken,
Maer niet in overvloet van Rijckdom zijn te mercken,
(930) Oock door mijn deucht bedeckt ick aensien sal van veerst,
De dwalingh het bedroch, dat d’Aertschen Mensch beheerst.
Malle.
    Goe’n dach wijs-hooft, goe’n dach, wel benje noch* niet genesen?
Wat Bestevaer hoe moochje doch soo bekrenckt sot-wijs wesen?
Solon.
    Goe’n dach vrunt goe’n dach. Mal. ey lieve liert mijn iens genan
(935) Hoe ick sonder gelt lustich smeeren en teeren kan,
Ick saltje danck wieten soo langh als ick sal leven:
O bloemen harten! konje mijn dien raet geven,
Je waert de wijste Man die in de Werelt leeft.
Solon.
    Voorwaer ick weet niet vrundt wat doorheyt u in heeft?
(940) Begeert ghy wetenschap om d’honger te verjagen?
Vaert wel ick gae van hier, ghy most een ander vragen.
Binnen.
Malle.
    Hola! noch soo niet borst, hier, hier, kom leert my wat.
Solon.
Ick raed’ u laet mijn gaen eer ick een stock aenvat
En drijf u flucx van hier, wat gaet ghy mijn noch stooren?
Malle.
    (945) Ey lieve siet den nar; neen vaer, je selt dat gat niet booren,
Benje beget soo boos, soo ist beter dat ick wijck,
En doe mijn eygen raet, dat is, dat ic yewers in een Koken strijck
Of gae op schaffertjen bom daerse mijn niet en kennen:
Want ick ben een Vogeltjen dat hiel licht is aen te wennen,
(950) En wil oock wel aennemen, als ick ien Meester vinden kan
Die een vette Koken heeft, o Mannen ick wilder dan soo an!
Hy kanme niet soo veel wijsen, geven of leeren,
Of ick soud’ altijt noch veel meer wijsheyts begeeren,
Is dat niet leergiericheyt? ick meen seper dat het wel is:
(955) Wel hadieu baesjes ick moet gaen ier ick mijn maeltijt vergis.
Binnen.
[fol. ]
D4r]
DERDE BEDRYF.
Cyrus, Bessus, Darius, Ochus, Nabarsanes.
Cyrus.
    Der Persen moedich Rijck dus langh ick Heers in vreugden,
Door mijn vroomheydt alleen en treffelijcke deughden:
Niet door Voor-vaders dienst of hoogen Tytuls lof,
Dat koemt een ander toe, ick maeck mijn prijsens stof:
(960) De groote faem en eer die zy voor haer verwerven,
Ick acht van haer op ons te konnen nimmer sterven:
Maer al dat ick besit hoe veel het oock mach zijn,
Ghy Vaders van het Rijck, hebt het gegeven mijn,
Het koemt van uwe handt, u gonst mijn gaet vereeren
(965) Een hooge Monarchi, met d’aldergrootste eeren,
Door u ick ben de eerst uyt onvermaert gheslacht
Tot d’aldergrootste staet ons Koninckrijcks ghebracht:
Om dat ick wierd’ geseydt alleen te konnen maecken,
Dat ons vervallen Rijck in welstandt mochte raecken:
(970) En dat ick d’Republijck met grooter trouwicheydt
Bediende, en den last die my was op-gheleydt:
Alsoo ick noch sal doen door dapperheydt en sorghen,
Daer leydt geen veynsentheydt in mijne siel verborgen,
Geen quaet, geen Tyranny, quam oyt in mijn ghedacht,
(975) Den Cyrus sal ick zijn dien ick te vooren placht.
Bessus.
    Wy dancken onsen Vorst en loovent soo te wesen.
Cyrus.
    In sulcken staet en eer daer in ick ben gheresen,
Hoe groot zy oock mach zijn, ick nimmer ben bevrijt,
Maer word’ vervolcht van haet verradery en nijt:
(980) ’k Laet varen noch de sorch, den arbeyt die de Rijcken,
Over ’t regeerders hooft ellendelijcken strijcken,
En quellen sonder maet, soo dat niet eene uer
Verloopt, die brenght geen stof tot klagen en getruer.
Bessus.
    Die met den haet en nijt hem selven wil verveeren,
(985) Weet niet de rechte konst om Landen te regeeren.
Darius.
    Hy dient niet aen het Rijck die vreest ghehaet te zijn,
’t Regeeren en den nijdt is van den Godt Jupijn
Gelijck op d’Aerd’ gebracht, soo dat oock geen kan wesen
Waer in het overhooft voor haet niet heeft te vresen.
Cyrus.
    (990) Och of de Liefd’ mijns volcks, mijn bystant bieden kon!
’t Waer alles uyt-ghevoert al wat ick maer begon:
Maer zy mijn meer belet als helpt in dese tijden,
Sy Wapent ’s Vyants hart meer dan zy brenght in lijden,
De stil-stant van ons Rijck heeft Croesus nijt verweckt,
(995) Sijn Hovaert op-geritst, en giericheydt ontdeckt.
Dees’ doet mijn overlast, en gaet met onrecht quellen,
Meent in ons Vader-lant zijn Konincks stoet te stellen
[fol. ]
D4v]
Met krachten en gewelt, wie derft hem tegenstaen?
Te kleen is onse macht, met hem in’t Velt te gaen.
Bessus.
    (1000) Die slaet een herden steen sal zijne handt bederven.
Hy sal met woorden niet al zijn begeert verwerven:
’t Is niet dan klappery van Croesi voort gebracht,
Voorwaer by is wel sot die op die beus’len acht:
Wy sullen voor een praet de Waep’nen tot hem senden,
(1005) En niet met tongh of mont, maer met den swaerde schenden.
Darius.
    De woorden noch gedult, maer komt het tot de saeck,
’t Is tijdt dan dat ons Vorst den Croesum swijgen maeck.
Ochus.
    Ick heb van d’oude tijt veel saeken overlesen,
Oock zijn tot mijn gehoor veel dingen opgeresen:
(1010) Maer niets ick heb verstaen, dat meerder schaden bracht,
Als dat den eenen Vorst eens anders sterckt veracht:
Hier door komt roof en moort, hier door comt blaecken branden,
Ja ’t aldergrootst verderf voor Menschen steden Landen.
Nabar.
    Altyt hy schuldich was te gelden met het hooft,
(1015) Die ons Voor-vaders eer of glory had berooft,
De swaerste straf van al voor hem stont te verwachten,
Die d’heylige Majesteydt des Conincks wild’ verachten.
Cyrus.
    Den trotsaert noemt my staech, zijn afgevallen Knecht,
Een beed’laer van een Mensch, ja ’t alderslechste slecht:
(1020) Doch ick en weet niet laes! wat groote rasernijen
Hem woelen in het breyn, die my met sulcks betijen?
Is Cyrus niet den Man, die Persen Lant regeert?
Die ghy Assyrien en Meden hebt vereert,
Om tot een Over-hooft en heerscher te gebruycken?
(1025) Hoe? sal die onder ’t jock van Croesus moeten duycken?
Sal die dan zijn een slaef die selfs de vryheyt heeft
In zijn gewelt en macht, en die de Wetten geeft?
Sal die een beed’laer zijn, een Mensch van geender waerden,
Die niet heeft sulcken schat als Croesus hier op Aerden?
(1030) O neen ick ’t nimmer lijd’. Bess. Indien hy laster spreeckt,
Hy moet oock hooren weer dat hem in ’t harte steeckt,
Want soomen met gelijck ’t gelijck weer kon vergelden,
En wist te maecken yets dat zijnen Hovaert quelden,
’t Was voeghlijck datmen ’t deed, maer nu het niet mach zijn,
(1035) Nu grijpt de Waep’nen aen, dat is den raet van mijn.
Darius.
    Wat vuyl gesnap is dit, soud’ dat een beed’laer wesen,
Die over ’t Persen Landt tot Prins is uyt-gelesen,
Om dat hy niet besit het over-groote goet
Dat doch vergancklijck is, gelijck den Croesus doet?
(1040) O laster smaet en schandt, te swaer voor ons te lijden,
Die trachten voor het quaet ons Republijck te vrijden:
Voorwaer met ’t gladde stael zijn tongh moet zijn gehecht,
En d’hoochte zijns gemoets met Wapen kracht geslecht,
[fol. ]
E1r]
Op dat op onsen Vorst de Boomen niet en vallen
(1045) Als nu de blaed’ren doen. Och.Wat doet den sot dus mallen?
Sal Persens groot Monarch, een soo veel Landen Heer
Sijn zijnen slaef geacht? te groot is die oneer.
Iupijn verdraecht ghy noch die grove laster stucken?
Waerom gaet uwen toorn zijn siel hem niet ontrucken?
Cyrus.
    (1050) Hoort aen ’t hovaerdich schrift dat hy u Koninck schrijft,
’t Is wonder dat de wraeck noch in zijn ruste blijft!
O gantsch onlijd’lijck feydt, een Prins te swaer om dragen,
Te seer in mijn gemoet en kloecke borst geslagen!
Hoewel ick ’t dempen wil nochtans en kan ick niet,
(1055) Den nootsaeck dwinght my staech te op’nen het verdriet.
Hy leest den Brief.
Croesus Koninck aller Koninghen, Heer aller Heeren, wenst Cyro zynen slaef, saluyt.
ICk stelle u selfs de saeck, sonder eenige om-wegen te gebruycken, voor oogen: alsoo ick oock begeere, dat ghy metter haest den sinne van desen voldoet. Ghy weet dat de Tribuyten, die ghy aen mijn te betalen hebt, nu vier jaren herwaerts niet ghebracht en zyn, daerom oock mijnen wille aldus is: dat, indien ghy mijnen Goddelijcken toorn op u niet en wilt laden, ghy het gelt met den Interest van dien stracx tot mijn overstiert, altijt gedenckende dat gy mijnen knecht ben’t, ende wat dien betaemt te doen.
    Iupijn! ben ick een Knecht? Een slaef uyt Croesi banden
Geworstelt en gevlucht? te groot zijn dese schanden.
Ben ick hem schuldich doch te geven schat en Gout?
Ha seer verwaende nar, wat raet u doch soo stout?
(1060) Ons neem en faem was kranck, en tot den val genegen,
Indien zy was in hem gevesticht en gelegen:
Waer heeftmen oyt verstaen, een meerder laster spreck,
Als uwen Koninck hoort, van dien verwaenden Geck?
Bessus.
    ’t Is waer dat ’t spreec-woort seyt: een Vos sal wel vercieren
(1065) Sijn huyt met nieuwe hayr, maer worden in manieren
Noyt beter afgericht: van joncks heeft Croesi Borst
Nae blaecken, Branden, Roof en Moordery gedorst,
Die nimmer is, noch was, noch nimmer oock sal wesen
Gelest, maer altijt meer, en meerder op geresen,
(1070) Hem helpt niet al het Gout dat Tagus diep beschrijdt,
Noch dat door spitters konst uyt d’hooge toppen splijdt,
Hy wenst gestadich meer zijn hart moet eewich vroeten,
Sijn geerheydt en zijn lust zijn veel te groot om boeten.
Darius.
    Hy isser door verblindt: waer hy een Godt en Heer
[fol. ]
E1v]
(1075) Gelijck hy bromt en pocht, en socht van yeder eer,
Hy most haer nemen niet, maer alles goets te senden
En doen haer geen verdriet, maer helpen uyt d’elenden.
Ochus.
    Hy schijnt een suchtich mensch die nae den Beker haeckt
En door het drinckens veel, zijn dorst noch grooter maeckt
(1080) Soo kan oock schadt en gelt zijn dorstich hardt niet laven,
Hoe wel het licht in’t Gout, gelijck in d’Aerd’ begraven.
Nabar.
    Laet zijn begeerlickheyt vry tot de Wolcken gaen,
Wanneer by laet ons Rijck in rust en vrede staen.
Cyrus.
Men vraecht niet waer men ’t haelt, wanneer men ’t can becomen,
(1085) ’t Is dan van Persch van Meed’, van Grieck of Schijt genomen
Met oneer of met eer, het doet hem even veel,
Sijn hart men nimmer temt dan met des Gouts gestreel,
Ick heb den Mensch een schat, ’t is nu vier jaer, gesonden,
Op dat wy souden zijn in vrundtschap t’saem gebonden
(1090) Als ick den Schepter kreech, maer geensins was ’t tribuyt
Gelijck hy hier verhaelt, en meent te perssen uyt:
Ick dacht soo by mijn selfs, dat wie het oock mach wesen
Noyt vrunden heeft genoech, maer hoorter meer te lesen
Door weldaet, dienst of Goudt, daerom ick hebt gedaen:
(1095) Maer laes! ’t is heel verkeert van mijn gedacht gegaen.
Darius.
    Wy Persen zijn geweest noyt ander Konincks slaven,
Die schuldich waren haeren dorst met Gout te laven:
Want slaverny en schult is heel van ons vervreemt,
Daerom ’t is nodeloos dat ’t Croesus voor hem neemt:
(1100) Wy zijn in vryheyts lust, in ’t minst is ons begeeren
Te dienen onder hem, of meerder Rijck regeeren.
Nabar.
    Een sweep drijft hem alleen te lopen in ons Landt,
d’Welck is de giericheyt, de moer van alle schandt.
Cyrus.
    Laet vaeren dere saeck, men kan hem beet’ren niet,
(1105) ’t Is tijdt dat men ons Rijck van alles wel versiet:
De leytsman van het Heyr des Vyants is te Velde,
Daerom ’t was alderbest dat wy ons tegen stelde:
Maer laes de wreede Goon! wat sal ick nemen voor,
Wilt g’u ontfarmen niet en mijn daer helpen door?
(1110) Bedruckte Vaderlant! bedroefde ondersaten!
Mijn trouheydt kan in last en leet u weynich baten,
Ick min u wel,’t is waer; maer laes de macht is kleen!
De nijders zijn te groot, die u soecken te treen.
Bessus.
    Vlucht tot de Wapens Prins om ’t Lant in vree te stellen.
Cyrus.
(1115) Sy zijn in geender waerd, als machten niet versellen.
Darius.
    Stut haer met ’t blancke stael en drijftste uyt het Landt.
Cyrus.
Indien zy sochten niet te bieden wederstandt.
Ochus.
    Men heeft een grooter macht van kleender sien verdrijven.
Cyrus.
Nochtans veel dicker noch de grooter boven blijven.
Nabarz.
    (1120) Hy is niet wel bedacht die op zijn schat betrout.
[fol. ]
E2r]
Cyrus.
    Nochtans het is een dinck dat Wapens onderhout.
Ghy raet mijn tot den strijt, een saeck gansch onverbolgen,
Wiens eyndelijck besluyt geen goet noch vreuchden volgen,
Maer diert, Moort, honger, schandt, jae ’t alderquaetste quaet
(1125) Waer voor den mensch verschrickt, en als den Hel-hont haet:
Maer Goden, ghy die Aerd’ en Wolcken kont regeeren,
Wilt doch dees quade saeck ten alderbesten keeren,
Die mijn nu quelt en plaecht, soo dat ick naulicks kan
Door snuf’len eenen wech on hier te raecken van:
(1130) Gaet desen snorcker niet tot mijn verderf ophissen,
Maer veel eer dit verschil met goede vrede slissen,
Indien het kan geschien, soo niet, u segen geeft:
Want als ick die verkrijch, ist tijt dat Croesus beeft.
Bessus.
    Wat helpt een grooten last veel swaerder noch te maecken
(1135) Met klagen en gekarm? hy moet de droefheyt staecken
Die een vroom Konincks hart heeft liggen in het lijf,
Hy moet gantsch achten niet de wree fortuyns bedrijf.
Darius.
    ’t Is licht te dragen ramp, maer swaerder te verdragen.
Door vroomheyt kan ons quaet seer wel zijn afgeslagen,
(1140) Daer is geen droeft’ soo groot, die niet kan zijn gestelpt,
Wanneer een cloeck gemoet, maer tot de saecken helpt.
Cyrus.
    ’t Is waer, maer in dit stuck is d’hoop mijn gans ontloopen.
Bessus.
    Die niet can hoopen Prins, in ’t minst moet niet wanhoopen.
Nabar.
    ’t Is deucht het groote quaet zijn kloecke borst te bien,
(1145) Maer ’t is een vuyle schandt van vaer’nis te ontvlien.
Cyrus.
    Helaes! hoe swaerlijck word’ ick tot den Krijgh geraden,
Den Krijgh die niet en brenght als droeffenis en schaden.
Darius.
    Men moetse kiesen Heer op datmen vrede krijcht.
Bessus.
    De vreed’ is Krijghs besluyt daer yeder een na hijcht.
Cyrus.
    (1150) Ghy dringht mijn tot de saeck en maeckt dat ick sal moeten
U Oorlochs gage lust in Martis kampen boeten;
Hoewel ick weet den Krijgh seer nae een Visscher lijckt,
Die om geringe vanck zijn Net in’t Water strijckt
Van kostel Gout gebreyt, welck als ’t sal van hem dwalen,
(1155) Sal duysent vangens prijs de schaden niet betalen.
Doch als u raet soo is, dat door ’t gewelt, gewelt,
Door Waep’nen Wapen-kracht moet zijn te rugh gestelt:
Soo sal in Cyri lijf geen vroome deucht ontbreecken,
Noch oyt in zijne borst geen luye traecheyt steecken:
(1160) ’t Is beter door het swaert dan eenmael te vergaen,
Als eewich in elendt en oneers naem te staen:
De wilde beesten selfs die noyt de reden kenden,
Men siet uyt vryheyts lust haer eygen leven wenden
Tot scherm van hol of nest, en soecken eer den doot,
(1165) Als door de wreede jacht van die te zijn ontbloot.
Wel aen dan maeckt een Heyr, soeckt uyt-gelesen Helden
[fol. ]
E2v]
Die voor het Vaderlant haer kloecke leven stelden,
’t Is tijdt men moet daer gaen daer ons den Vyant dringht,
En sien of wanhoop noch tot hoop een oorsaeck bringht.
Semiramis, Andromache.
Semir.
(1170) Aurora komt int Oost,
Haer Suster koudt verpoost
En gaet met bloose kaecken
De duyst’re Aerd’ vermaecken.
De blinckende Diaen
(1175) Moet van haer plaetse gaen,
Haer Broeder comt verschijnen,
Die doet den damp verdwijnen:
Soo dat het Wilt Ghediert
Van vreughden tiereliert,
(1180) En gaet hem als haer Heere
Met soeten sanck vereere.
In’t Kruyt het Geytjen leydt
En springht met dertelheydt,
Schijnt Phoebi gulde stralen
(1185) met vreughden te onthalen.
Den hoeder van het Vee
Verwacht zijn Galathe,
Die vast in’t Velt gaet bucken
Om Floraes saet te plucken:
(1190) En wandelt daer zy vint,
Den Harder die zy mint
Daer zy met minne kussen
Weet yets zijn vlam te blussen.
Daer is niets datter leeft,
(1195) Dat nu geen vreucht en heeft,
En met een bly ghesichte
Aenschout des Hemels lichte.
    Alleen ick droeve Vrou mach in geen vreuchden zijn
Den blijtschap van den dach verdrijft mijn nare pijn,
(1200) De vreucht van Tytans strael licht in de duyst’re smoocken
Van mijn beroert gepeys verslagen en gedoocken:
’t Is dat ick sit of ligh, ’t is dat ick gae of stae,
Mijn droefheyt heeft geen endt, de vreese volcht mijn nae.
Waer vlucht ick noch helaes! wat Lant sal mijn bevrijden?
[fol. ]
E3r]
(1205) Wat Huys,wat Stadt,wat Velt, sal ’t eysschelijcke lijden
Verjaghen uyt mijn hart? And. Ick sie mijn Suster staen:
Wel Suster is u oock van yemandt leet gedaen?
Wats d’oorsaeck van u quael, my dunckt ick hoor u trueren?
Semir.
    Ick ben een Weduw’ ach! die veel quaets moet besueren.
Andro.
    (1210) Een Weduw? neen vrindin, grijpt maer een goeden moet,
’t Is niet dan fantasy die u dus klagen doet,
Godt sal het beter doen, ghy sult u Lief sien keere
(Nae wien ghy soo verlanght) met d’aldergrootste eere,
En vatten in u Arm, een die der Persen macht
(1215) Heeft door zijn kloeck verstant en vroomheyt t’onderbracht.
Daerom stelt u in rust laet vaeren sulcke vresen,
En yl rampsalicheydt, ghy sult geen Weduw’ wesen.
Semir.
    Elendige fortuyn! And. Hoe quelt ghy u soo doch!
De quaden zijn seer kleen, een droom is maer bedroch.
Semir.
    (1220) Helaes wel al te groot! als ander dierkens springen,
En met haer dertelheydt schier dach en nacht door bringen,
Soo leef ick in de quael, des nachts nat ick het Bedt,
Des daechs ick mijnen mont met bracke dou besmedt.
Andro.
Laet varen doch de klacht, ’t sal wel ten besten raecken,
(1225) Den dach en langen tijt, u rou sal kleender maecken.
Semir.
    Ghy weet, ghy weet het niet, wat ’t quaet voor my sal broen.
Andro.
    Voorwaer ’t is niet met al ’t sal u geen schade doen.
Mallepier uyt al singende.
Ick heb mijn leven geen goet gedaen
En ick hebt niet in den zin,
(1230) Men ziet het aen mijn veed’ren wel
Wat Vogel dat ick bin.
    Hola! de wolf in de paerts stal ic moet nu byget stemmich wesen,
Dees diertjes sellen sin in mijn krijgen soud’ ick vresen,
Goe’n dach Nimphjes, goe’n dach, o ick heb jou soo besuckt onwetendt Lief?
(1235) Wel hey hoe houje dus schets? ick heb seper noch gien wief
Datje dat mient. Sem. Wel wat mach doch dees mensch beginnen?
Voorwaer nae dat ick sie hy is niet wel by sinnen.
Andro.
    Kent gy ons Vaendrich niet? Sem. Jae Suster. And. Siet hy ist.
Semir.
    Wel Vaendrich ick had schier in u persoon gemist:
(1240) Brenght ghy niet nieus van ’t Heyr? Mal. Ick heb soo veel muse-nesten en grillen
In mijn hooft, in mijn lijf, in mijn buyck, in mijn struyck, in mijn billen,
Dat ick ’t niet wel seggen ken Joffrouw, maer ick heb sulcken onlijdelijcken dorst
Als offer een gloeyende steen was evallen van boven neer in mijn borst.
[fol. ]
E3v]
Semir.
    Maer antwoort van het Heyr ick koom geen beus’len soecken.
Mallep.
(1245) Ja, ja, wat sel ic seggen, ons soldaten zijn een diel rechte schijt-broecken.
Semir.
    Hoe vaert mijn Bocchus vrunt is die noch wel te pas?
Malle.
    Ja Heer, maer hy kriech nu lestent sulcken tas
Van de Jutphaser Meulen, dat ick vrees dat hy hier geraeckt sel wesen
En soo mocht op wel een Kovel en een Koeck-geck zijn wort hy niet genesen.
Semir.
    (1250) Ey lieve secht doch eens wie is u Over-hooft?
Malle.
    Ons Over-hooft? o wietje dat niet, soo benje geheel verdooft?
Wy dienen in het Lant van dorst, in ’t Velt van groot dronckeijen,
En daer sellen wy soo ick hoor in de Wed’ suypen en strijen,
Wie hem daer best sal quijten en weeren by de Kan,
(1255) Die sel zijn ons Over-hooft, ons Prins ons beste Man.
Andro.
Hy is niet wijs Mazoor, ey lieve laet hem loopen.
Binnen.
Malle.
    Ben ic niet wijs? ben ic niet wijs? so moet ic drie kovels koopen
En Naeyender ien daer, ien daer, en ien daer.
Benedijste Domine nu ben ick in gevaer,
(1260) Ick hoor van’s Vyants volck: o lijden dit sal ick betrueren!
Hier is gien beter raet als stracx mijn gat te schueren.
Hy gaet loopen.
Cyrus met zyn Soldaten.
Cyrus.
    Calomnen van mijn rijck, ick weet en heb beproeft
Dat tot een vroom gemoet geen Konincks stem en hoeft,
Noch dat tot blode vrees geen schoone woorden gelden,
(1265) Maer Moer Natura selfs schept dapperheydt en Helden:
Daerom is ’t noodeloos dat ick veel redens maeck,
Of door een langh ghespreck u drijve tot de saeck,
Ghy moet nu selfs een hart vol vroome deuchden rapen,
Dewijl ghy weet als ick, hoe alles is gheschapen,
(1270) Ons vryheyt is in last, soeckt ghy die by te staen,
Soo moet de vaste knoop zijn met het stael ontdaen.
De saeck roert ons het meest, wy strijden voor ons leven,
En Vaderlandt, dat ons het voetsel heeft gegeven:
Sy voor een trotsaerts eer, die anders niet en tracht,
(1275) Dan dat zy en wy ’t saem, zijn tot den val gebracht,
Daerom stut zijn gedacht, toont dat ghy in het strijden,
Sijt mannen die door deucht de Republijck bevrijden,
Valt met my tot haer in, ick die u voor sal gaen
En u bescherm Heer zijn soo langh mijn beenen staen:
(1280) ’t Pericul is het meest voor die het meeste vresen,
De stoutheyt sal voor u ghelijck een Cingel wesen.
Aensiet het gulde Heyr voor u niet als een prijs
Voortreffelijcken dienst en Mannelijck bewijs,
[fol. ]
E4r]
Hier door sult ghy een endt van al u moeyt verwerven
(1285) En soo ’t niet wesen mach, voor vryheyts lusten sterven;
Want soo de wree Fortuyn ons eewich tegen drijft,
Maeckt dat u doot niet slecht en ongewroocken blijft:
Voorwaer noch beter ist met vry gemoet te sneven
Als eewich in den dienst en slaverny te leven.
Binnen gheschiet het ghevecht, ondertusschen comt Cyrus uyt en spreeckt.
    (1290) Mijn glorieusen toorn schier tot den Hemel rijst,
’t Is Vyant al die geen die mijn geen Vyant wijst.
VIERDE BEDRYF.
Croesus, Bomilcar, Atherbal, Hanno.
Croesus
    ’t Is qualijck aengeleydt met d’ongehoorsaem knechten,
Fortuyn is ons gemist door slapheyt in het vechten.
Ick weet hoe ’t is gegaen, de sorgh is kleen geweest
(1295) Van velen, doch ’t geluck ontbrack haer ’t aldermeest:
Nachtans net is geen endt, geensins, men moet voort varen
En drijven ’t starcke Schip door d’ongestuyme baren:
Och oft geoorlooft was, dat zijn rebellich hooft
Van mijn mocht met een slach aen bricken zijn geklooft!
(1300) Mijn schrickelijcken haet sal doch niet eer cesseeren,
Voor dat ick alles krijch nae lusten en begeeren:
Ick weet dat eer de Son sal brengen duyst’re nacht,
Eer ick mijn grammen moet oock eenichsins versacht.
Ather.
    Voorwaer ooc met groot recht. Bom. Ten zy het niet geschiede
(1305) Soo sal geen volck noch Stadt meer hooren nae’t gebiede
Van haren grooten Godt. Han. Het moet soo zijn gedaen
Sal alles nae het recht en nae de reden gaen.
Ather.
    Den Prins vergaer een Heyr veel grooter als te vooren,
En treck self meed’ present, ick weet het is verlooren,
(1310) Door loos verradery die Bocchus heeft gesticht;
Soo niet den slaef had langh voor sijnen Heer geswicht.
Hanno.
    Ick kan genadich Vorst, hier van niet anders dincken
Al scheen den top des luchts gantsch op mijn hooft te sincken.
Bomil.
    Ick acht zijn Hovaerdy daer oorsaeck van te zijn.
Ather.
    (1315) Den Hovaerd’ is een saeck veel quader dan Fenijn,
Men siet wat groot stuck-weechs ons heeft te rugh gaen setten,
En ons in ons geluck verhind’ren en beletten
Een op-geblasen Mensch, doch neemt de schae voor leer,
En stelt op een Mans breyn niet sulck vertrouwen meer:
(1320) Want soo vermaerde Prins ghy hem weer macht wilt geven,
Soo mocht den daeger wel voor d’uyt-gedaechde sneven.
[fol. ]
E4v]
Croesus
    Men sal van Boccho sien daer nae: maer d’ongehoorsaemheyt
En laster is te wijdt van Cyro uyt-gebreyt,
Hy sent mijn Bocchum toe gekluystert in de banden,
(1325) Op dat mijn gramme handt mocht wreken alle schanden
Op een elendich Mensch, en hy dan zijn bevrijdt:
Maer ha bedriechlijck hart! ha lasteraer! ha spijdt
Voor Croesi aengesicht! genae sult ghy niet werven
Maer nae u snoo verdienst de wreetste straffen erven.
Bomil.
    (1330) Men siet dat Cyrus niet dan door een omwech soeckt,
Dat zijne Majesteydt mocht van hem zijn verkloeckt
En dat hy soo het jock dan van zijn rugge dede.
Ather.
    Voorwaer ick loof voor eer hy niet sal zijn te vreden,
In d’een handt hout hy Steen, en biet met d’ander Broot:
(1335) Maer zijn wy in de wacht, soo is het gantsch geen noot,
Den gantschen handel is in Wapen-kracht gelegen,
Die laet ons grijpen aen, tot dat is neer gesegen
Dien bloden Trasonijdt, die hoewel hy verwon,
Nochtans voor zijnen Heer wel smeeck’lijck buygen kon:
(1340) Volherdt, volherdt de saeck, gaet ander Mannen lesen,
En maeckt een oorlochs Vorst sorchvuldiger als desen,
Op dat de slappicheyt van Bocchus ons niet schaedt.
Croesus
    Ick wed’ hy mijn fortuyn niet langer tegenstaet:
Ick sal in dese saeck een sulck exempel stellen,
(1345) Dat al mijn Hof-gesin de vrese sal versellen,
Wanneer tot ’s Konincks dienst zy worden uyt-gestiert,
Ick wil men mijne faem met meerder sorgen viert.
Wat dat den Krijgh belanght, men sal van nieus beginnen,
Ick moet besoecken eens of ick niet kan verwinnen:
(1350) Leest thienmael duysendt Paerd’ en twintich mael te voet,
Daer meed’ ick doe mijn best dat ick mijn lusten boet.
Daer boven geef ick u de machte om hem morgen
In ’t kriecken van den dach met zijnen Soon te worgen
Gebonden aen een staeck, op dat hy ly de straf,
(1355) Voor dat hy is geweest in zijnen dienst te laf:
Hy kon mijn altijt wel in voorspoet tegen streven,
Maer ick in tegendeel altijt hem niet vergeven.
Ather.
    Den Coninck leef in eer. Hanno. Den Coninck leef in eer.
Bomil.
    En die hem tegen stelt moet zijn geworpen neer.
Atherbal, Hanno, Bomilcar, Bocchus met Maximiliaen ghevanghen, Semiramis, Andromache twee Scherp-rechters.
Ather.
    (1360) Wel aen gaet leyt hem voort, Justici moet floreeren,
Of Hemel, Zee en Aerd’, sal om en t’omme keeren.
Hanno.
    Wel aen gaet voort, gaet voort, bint d’handen aen de pael,
[fol. ]
F1r]
Eer ick u siel ontruck door dit manhafte stael.
Bocch.
    Ontfermt u over mijn, vergeeft my mijn misdaden
(1365) Die k’onvoorsichtich deed. Max. Ick bid u om ghenaden,
Verschoont doch rechters laes! mijn jonge Levens draet:
Mijn breyn was veel te teer te geven Oorlochs raet,
Ick was niet wel bedacht. Ath. Gaet gy u maer voort spoeden,
’t Bedencken comt te laet, zy mosten’t eer bevroeden.
Bocch.
    (1370) Ick bid wilt met de straf soo haest niet vaeren voort,
Verdort doch niemant niet eer ghy zijn ontschuldt hoort.
Sy knielt.
Maxi.
    Ach! wat heb ick gedaen? ach! wat heb ick bedreven,
Dat dees versmaede strop sal nemen ’t jeuchdich leven?
Indien ick schuldich was de straf ick lijd’lijck droegh:
(1375) Wie sal onnosel zijn als aenklacht is genoech?
Ather.
    Wech, wech, vaer voort, vaer voort. Bocch. Elendich creatueren.
Ather.
    Ick segh dat ghy u haest, ’t is nood’loos al haer trueren.
Maxi.
    Ick sweer by al de Goo’n die in den Hemel zijn
Dat ick ontschuldich ben in ’t geen ghy leght op mijn,
(1380) Indien ick had’ misdaen, ’k soud’ willich sterven wenschen,
Maer dus onnoosel laes! Ath. Wech, wech, met dese Menschen.
Maxi.
    Ha schrickelijcke doot ’k onschuldich u verwacht.
Semir.
    Ick bid u Rechters hoort een droeve Vrouwens klacht.
Ather.
    Hier is genoegh gesnapt. Sem. Helaes! waer is gebleven
(1385) De goede vruntlijckheyt die ghy ons placht te geven?
Ather.
    Wech, wech. Sem. Ick sal ’t niet doen door de onsterflijckheyt
Der Goden bid ick u hebt doch mee-doogentheyt.
Ather.
    Neen, neen het moet so gaen. Sem. dees schaepkens wilt aenschouwen,
Die ghy haer Vader en haer Broeder sult onthouwen,
(1390) Indien ghy haer ontsielt, ick bid dat niet en doet,
U gram en woedent hart niet aen dees Kind’ren boet,
Want wat den Vader lijdt dees sullen moeten dragen.
Ather.
Wy vragen daer niet nae. And. De wreetheyt is geslagen,
Te diep in haer ghemoet, daerom versoeckt het niet,
(1395) Sy willen Suster doch dat ghy komt int verdiet.
Semir.
    Wort ghy dan niet vermorwt door droeve traentjes weenen,
Daer wel een sachten vloet vermorselt d’herde steenen:
Soo gaet mijn schaepjens gaet, kust Vader in zijn leydt
En seght hem laes! adieu tot inder eeuwicheyt.
Andro.
    (1400) Wilt ghy hem Suster niet in ’t laetst de groet’nis seggen?
Semir.
    De droeve rampen my te seer op ’t harte leggen,
Ick weet niet wat ick doe. Bocch. Mijn lammerkens vaert wel,
Leeft vry nae mijn in vreucht, u broeder ick versel.
Hy kust haer.
Maxi.
    Vaert wel mijn Broederkens ick hoop u weer te sien,
(1405) In ’t Elisaesche Velt, want ick het niet verdien.
Hy kust haer.
Ather.
    Nu nu verworcht haer stracx, laet ’s Conincs recht geschieden.
Sy worgen haer.
[fol. ]
F1v]
Ather.
    ’t Is alles nu volbracht nae onses Vorsts gebieden.
Soo moetense vergaen, die niet nae zijn begeer
Of als haer plicht betaemt verbreyden zijne eer.
Semiramis, Andromache.
Semir.
    (1410) Daer is niet ov’rich meer, als ons onnosel sielen,
De straf is onbekent die haer noch sal vernielen,
Ick vrees geen strop noch swaert, de doot, de doot, staet vast,
Sy is de pleyster recht die op mijn wonden past:
U bid ick Helsche Goo’n wilt mijn een swaert verleenen,
(1415) Daer door ick mach vergaen en met mijn Lief vereenen:
Komt blinde Chaos komt, en Plutoos doncker Sael,
Komt wijst een steyle Klip, waer van ick neder dael,
Rijst Helsche furien rijst, met d’onder-aertsche spoocken,
Rijst nickers, drochten rijst, rijst uyt u nare smoocken:
(1420) Maer siet daer komt Megaer, Thesiphone ghedult,
Den tijdt van mijnen loop en is noch niet vervult,
Wacht slangen-voester wacht: hoe gaet Alecto sweven,
Ick sal haer stracx mijn siel uyt wanhoop garen geven.
Siet siet de Helsche deur staet open en verbeyt
(1425) De droef Semiramin, die haer ter doot bereyt,
Wie moet dien grooten steen daer op zijn schoud’ren dragen?
’t Is d’oude Sysiphus, hy is laes te beklagen:
Wie rolt gins met het rat? houdt Charon geeft geen stoot,
Hier is een droeve siel die wenst te zijn in ’t boot.
(1430) Megaera slaet doch niet, wech met u Helsche vueren,
Ick heb u niet misdaen, u slangen voort gaet stueren
Siet daer de Aerd’ die sinckt, waer komt dit volck doch heen?
Dees dieren sullen mijn hier onder voeten treen:
’t Sa Atrops stelt een wech waer door ick ’t mach ontloopen,
(1435) Ick segh u flucx van hier eer ghy ’t noch sult bekoopen.
Andro.
    Wat staet ghy hier alleen met raserny en tiert?
’t Sijn beus’len al het geen u door de herssens swiert.
Semir.
    Gaet heen mijn Kinders haelt met ’t ongeluckich glasken,
Dat ick voor Bocchi doot verborghen heb in ’t Kasken,
(1440) Het leven is mijn wars, ick wil niet zijn een spot
Van alles datter leeft. And. Ick doe nae u ghebodt.
Sy gaet binnen.
Semir.
    O Bocche, Bocche Lief, wel eer in grooter waerden!
U glory leydt seer diep ghewentelt in de Aerde:
Ick volch u daetlijck nae niet wetend’ of den val,
(1445) Of ons voor’ge fortuyn in groot’ het winnen sal.
Sy brenght de Kinders, met het glas.
Andro.
    Siet hier d’onnoselheydt bereydt om af te scheyden.
Semir.
    Wel aen komt hier by mijn de doot sal ons gheleyden,
[fol. ]
F2r]
In een een veel beter wech: maeck van u pijn een endt,
Weest als u Vader deed’ stantvastich in elendt.
Sy drincken en vallen.
Andro.
    (1450) Ha Iuno wat ick sie! ach wat is hier ghedaen!
Nu sal oock ’t wreede stael door mijne borsten gaen.
Sy doorsteeckt haer met een Mes.
Semir.
    En hebt ghy Suster oock des Hemels wech ghevonden?
Ick laet u niet alleen maer volch in korten stonden,
Nu Helsche Goden nu mijn leven tot u haelt.
Sy drinckt ende valt.
    (1455) Ick heb mijn waerde Lief met trouwicheydt betaelt.
Mallepier met een doosken.
    Noch heb ic mijn leven so niet ebruyt eweest als ic nu sal wesen.
O Hammen en schouderen kon ic jou in mijn schappraeyken lesen,
Hoe willich soud’ ick zijn! ick wiet mijn nu by sint juttemus gienen raet,
Want daer is niet een Kock inde Werelt of hy is op mijn grimmich en quaet
(1460) Sy geven mijn soo veel namen dat ick ’t qualijck ken seggen:
Dan slor-sper, dan vreet op, dan Bier-leers, dan Rover van de wegghen,
Ja noch wel duysent daer toe, soo dat ick altemet selfs niet en weet
Door slabbeseringh wie ick ben, of hoe ick heet:
Maer maet seyd’ ick flus, ’t is geen noot als ic maer wat ken becomen,
(1465) Ick selt jou geven seyd’ hy en heeft stracx een stock genomen,
En ier ick het te deeg’ wist soo setten by hem nae mijn gat
Dat ick ’t noch wel voel; ja docht ick geef een ander oock wat:
Ende summa summarum, soo sal ick nu moeten loopen
En sien of ic mijn kruyt voor Ratten en Musen niet ken vercopen
(1470) Want daer is wel een duytjen aen te winnen alsser goe neering is.
Kruyt voor Hirratten ende Musen,
Maecktse jou quijdt schadelijcke Beesten*
Hirratten en Musen.
Een Blinde comt uyt met zyn Iongen.
Malle.
    Hola! Wie comt daer gins,’t is mijn genan nae ick gis,
(1475) Die oock vast niet veel te knauwen heeft, o bloem hoe wil ick hem scheeren.
Wel Petebaer hoe ist: mijn dunckt je hebt oock niet te veel om te verteeren,
Want nae dat ick aen jou sie soo benje geheel beroyt:
Maer wat doeje met desen broot-muys? Blind. die heb ick van joncks aen op etoyt
Om dat op mijn van het ien huys aen ’t ander soud’ leyen,
(1480) Want ick ben een blint Man en kan accharm niet arrebeyen,
Daerom moet ic goe luy besoecken. Mal. ’t Is wel gedaen ’t is wel,
Maer jaecht desen schelm wech ick sal zijn u gesel:
[fol. ]
F2v]
Van hier jong’ van hier, comt Vader ick sal u leyden en stueren
Ick weet alle weghen van aken tot Paesschen, vande middagh tot twaelf uren,
(1485) Gae voort, gae voort. Blind. Ay my ick ben soo moe comt set u wat neer
Laet ons wat ontbijten. Mal Dat is werentich dat ick begeer
Want ick smacht schier van honger. Blind. Loopt haelt mijn Korf met Eten.
Malle.
    Siet daer dat ghy en dat ick: ick heb u seper het alderbest toe esmeten.
Blinde.
Ja maer waer is dat speck datter op was ghedaen?
Malle.
(1490) Wel hey! wat speck ey lieve siet dese Kairel eens aen:
Ick heb gien speck ghesien. Blind. Nochtans rieck ick datter op het eleghen.
Malle.
    Dat is ien teecken datje noch gien strondt in jou Neus hebt ekregen,
Verstaeje dat wel? hier en is niet ienen beet Speck,
Wel dat komt seper kluchtich, wilje met mijn scheeren den geck!
Blinde.
    (1495) Ick meende dat ick het roock, maer ey lieve wilt het niet qualijck nemen.
Malle.
    Neen kom staet op, laet ons wier een weynichjen voort temen,
’t Is nodich datmen tegen den avondt wat Etens bewaert.
Blinde.
    Dats waer, so heeftmen weer wat te knuyvelen alsmen wat spaert.
Malle.
    Wacht u, wacht u, hier is een sloot daer moetmen wel overtreden.
Hy loopt tegen een Boom.
Blinde.
    (1500) Op! op! Mal. Wel Bestevaer hoe dus benje teghen ien Boom aen eschreden?
O jou Susanne boef, je kont flus riecken datter speck was gheweest op ’t Broot,
Konje jou nu niet wachten, dat jou aen een Boom niet en stoot.
Binnen.
VYFDE BEDRYF.
Cyrus, Bessus, Darius, Ochus, Nabarsanes.
Cyrus.
    Den aengevangen krijgh dus langh’ is wel geloopen
En brenght een oorsaeck ons om meerder goets te hoopen,
(1505) Dewijl des Vyants Heyr is uyt ons Lant ghejaecht,
Voorwaer een schoone saeck die Cyri hardt behaecht:
Dan ’t is noch niet volbracht, den nijdt is niet vertreden,
Daer hoort veel meerder toe, sal Persen zijn in vreden.
Ick bid’ verhoocht u niet mijn Heeren, want ’t geluck
(1510) Komt vaeck goet gonstich aen, doch keert seer haest in druck:
G’looft mijn van alle Scheep, en zijn geen sonder vresen
Voor zy op vrye Ree, of Haven sullen wesen;
Want als ick ’t recht beken, ick sie geensins een ent,
Maer merck dat dese sorch hem tot veel grooter went.
Bessus.
    (1515) Fortuna helpt den Helt, den bloden sal zy plaghen,
’t Is waer zy kan den Mensch wel goet en quaet toe-dragen,
[fol. ]
F3r]
Maer aen een kloeck gemoet kan zy geen voordeel sien,
Noch in een trotse borst regeeren en ghebien,
Prins wijckt niet voor het quaet, maer gaet u schaden wreecken.
Cyrus.
    (1520) Soo veel als in belanght, mijn sal geen hardt ontbreecken,
Ick acht niet meer ’t gheluck, ghelijck een fantasy,
Maer door des Konincks daet komt d’ondersaet in ly:
Wy Princen voeren dick den Krijgh om kleyne dingen
Die nochtans ’t Arme volck een groot elendt kan bringen.
Bessus.
    (1525) Wy weten vroome Vorst dit alles waer te zijn,
Wy weten dat den Krijgh is ’t schrickelijckst Fenijn
Dat op d’Aerd-bodem is, en sien veel beter saecken,
Nochtans wy volgen ’t quaet: men kan soo niet geraecken
Tot zijnen wil en lust, het wordt den Aertschen Mensch
(1530) Hier alles niet bestelt nae zijnen sin en wensch.
Cyrus.
    Den Vyant komt te Veldt ons Vaderlandt te quellen,
Wiens Hovaerdich ghemoet veel volckeren versellen
Ons Persen onbekent, en maeckt te niet het Landt,
Mesopotanien door al te wreeden handt:
(1535) Men siet het arme Volck Velt-vluchtich tot ons komen,
Die hy haer goet, haer bloet, jae ’t Eten heeft ontnomen,
Soo dat tusschen den stroom van Tijger en Euphraet
Geen eenich Huys-gesin in rust en vrede staet,
Sal onse kloecke handt zijn plicht dan niet betrachten
(1540) En altijt vreed’ voor Krijgh, voor Wapens slapheyt achten:
Neen neen, ick ben bereydt met haer in ’t Velt te gaen
En voor ons Vaderlandt te strijden en te slaen,
De Goden sullen ons in slaep geen vreughden senden,
Wy moeten selfs ons borst gaen tegen Croesum wenden.
Nabar.
    (1545) De vreed’ verwint den Krijgh indien zy wesen kan,
Maer soo zy ons ontseyt en noot komt aen den Man,
Soo is den Oorloch best om stille rust te werven:
Want anders kloecke Prins slapheydt soud’ ons bederven.
Ochus.
    Ghy acht wel altesaem den Oorloch quaet te zijn
(1550) Nochtans zy is nu goet in het ghedacht van mijn:
De vlecken staen in brandt, de Steden gaen ter schanden,
Veel Besten van ons Rijck zijn strengh in ’s Vyants handen.
Moet Persens groote faem met goeden oogen sien
Dat in haer Vaderlant een ander sal ghebien?
(1555) Moet door ons vredens lust dan alles gaen verlooren,
En alles zijn vernielt? ’t waer beter noyt gebooren:
De doot voorwaer de doot, soud’ ons bequamer zijn,
Als altijt levendich te wesen in die pijn.
Daerom laet ons het Stael gaen grijpen inde handen
(1560) En koelen onsen lust in ’t bloet der wree Vyanden:
Wat sorgh brenght Croesus ons? al heeft hy schoon gebracht
Veel duysenden in ’t Velt, een schrickelijcke macht,
[fol. ]
F3v]
Van onbekende Lien, sal dan daer meed’ den Goden,
Ons helpen in den noot en bystaen zijn verboden?
(1565) Voorwaer gelooft mijn Prins sy helpen u tot spijt
Van’s Vyants groot gewelt dat van haer wort benijt,
Daer is geen feyl meer aen, als maer de saeck te dorven,
Sy hebben overlangh Victory ons verworven.
Cyrus.
    ’t Is Waer als hare handt ons geenen bystant doet,
(1570) Soo ist oock noodeloos al watmen tegen vroet:
Ick sie den krack ons Rijcks schier tot den val gheneghen,
En onse stut is kranck die wy daer stellen tegen,
Wy konnen ’t daer niet door beschermen en bevrijn.
Darius.
    Ons macht is groot genoech indien wy Mannen zijn.
Cyrus.
    (1575) Ja kan u dan het volck niet brengen haer te vreesen
Dat is uyt vremt gebiet ons onbekent geresen?
Nabar.
    Neen, neen ick vrees die niet, de Helden zijn bekent
Haer faem van het begin streekt tot des werelts ent:
Wat Mannen zijn doch dat, die noyt men hoorde noemen?
(1580) De deucht en vromicheyt sal yeder mensche roemen.
Cyrus.
    Ick schrick daer oock niet voor en weet het zy een Heyr
Dat gans is onbequaem te bieden vroomlijck weyr,
Maer nochtans moet men ’t eerst met goeden raet bedencken,
En sien op wat manier men kan den Vyandt krencken.
Bessus.
    (1585) Den raet is niet met al wanneer den nootsaeck dringht.
Cyrus.
    Nochtans een goeden raet veel uyt elenden bringht.
Bessus.
    Den tydt en laet niet toe op alles te beraden.
Cyrus.
    ’t Is nu het best de tijdt in wijsheyt te bestaden.
Bessus.
    Den Vyant moet door haest zijn uyt het Lant gejaecht.
Cyrus.
    (1590) Door haest en oock door raet, eer ’t meerder Man beklaecht,
Doch met een kort bediet wy sullen ’t af gaen maecken:
Ghy Besse sult het naest by Croesi Leger naecken,
’t Mesopotaensche Velt verbrandt en maeckt te niet
Soo datmen over al geen eenich Hutjen siet
(1595) En dat ghy niet beschermt maeckt heel tot een Woestijne,
Soo moet des Vyants macht van hongers noot verdwijne.
Ghy Oche soo u borst veel kloecke deuchden draecht
Voor mijn en ’t arme volck ick bid goetwillich waecht,
Snijt haer de bruggen af, den pas waer door zy halen
(1600) Al wat haer is van noodt, soo sullense gaen dwalen
In ’t onbekende Landt, daer niet en is noch blijft:
Laet sien of Etens lust paer niet te rugh en drijft:
Ick gae mijn eygen Heyr aen Tauri hoochten stellen
Daer mijn aen d’eene zijd’ den Tijger sal versellen,
(1605) Aen d’ander klip een Duyn, soo dat hy niet en kan
Omringen ons door veelt, maer strijden Man voor Man:
Daer sal der Helden deucht en vroomheydt mogen blijcken,
En wie die Mannen zijn die nimmer willen wijcken.
[fol. ]
F4r]
Siet mijn aen in den slach, ick die u voor sal gaen,
(1610) En voor mijn Vaderlandt in ’t eerst ghelitte slaen:
Ick sal mijn leven niet door laffe bloyheydt vier en,
De wonden die ick krijch mijn Lichaem sullen cieren:
Daer bovens bid ick u door d’opper-goden troon
En klare Sonnens glans die voor ons staet ten toon,
(1615) Dat ghy der Persen naem voor schanden wilt bevrijden
En voor u vryheyts lust en Konincks eere strijden.
Komt Helden volcht mijn nae, laet ons het Vaderlandt
Met zijn gewelt en macht gaen dragen in ons handt.
Binnen.
Bessus, Ochus.
Bessus.
    Indien wy in dees slach verwinners mogen blijven
(1620) En Croesum weer te rugh uyt onse paelen drijven,
Voorwaer soo slist den strijdt, den Vyant komt ter schandt.
’t Mesopotaensche rijck is om en t’om in brandt,
Hy kan niet voeren ’t Volck wanneer hy krijght geen eten.
Ochus.
    De Buggen op d’Euphraet heb ick al afgesmeten:
(1625) Ick meen haer honger, dorst, en elent achter set,
Dewijl haer toevoer is in alles nu belet:
De Landen zijn te dor om haer uyt nood te helpen,
Dies kan ons frissche Heyr haer lichter over stelpen,
Ons krachten zijn ververst en moedich toe-gherust,
(1630) De haer zijn door ’t gebreck kranck en schier uyt geblust.
Bessus.
    De saecken zijn seer goet, indien wy ons maer spoeden.
Ochus.
’t Is waer het langh verbeyt kan ons veel schaden broeden.
Bessus.
    Hola! Heer luyster toe, ick hoor de Wapens klanck,
Het roeren van ’t geweer en der Trompetten sanck.
Ochus.
    (1635) Het gae gelijck het wil, komt laet ons t’samen sterven
Of voor ons een Triumph door vroome deucht verwerven.
Bessus.
    Wel aen, wel aen.
Sy vechten binnen, Croesus gevangen.
Cyrus, Bessus, Darius, Ochus, Nabarsanes,
Croesus ghevanghen.
Cyrus.
Waer is nu Croese u ghemoet,
Dat eertijts brulden op gelijck een Leeuwe doet
Wanneer hy is gestoort? waer is u wilde tonge?
(1640) Merckt ghy niet dat ghy zijt nu tot den last ghedronge,
Van swaer gevanckenis! looft ghy niet dat ghy bent
Ghevallen van de hoocht in ’t alderlaechst’ elent?
Croesus
    Ick sie wel mijn fortuyn, maer niet ’t gemoet gevallen.
Cyrus.
    Ick raed’ u dat ghy swijcht en laet u tegen rallen:
(1645) Ghy mannen werpt hem neer om mijn den voet te kussen,
[fol. ]
F4v]
Op dat ick mach het vuer mijns toorns daer yets door blussen.
Sy leggen hem neer.
    Verandert is de eeuw en heel rontsom ghekeert,
Siet hier, hier is een slaef die Over-heer regeert.
Croesus.
    Die ghy verwonnen hebt wilt niet u vrunden achten.
Cyrus.
(1650) Ha schrickelijcke beest, hoe hooch gaen u gedachten!
Bessus.
    Hy leydt noch d’Hovaerdy en straf ghemoet niet neer.
Ochus.
    Al drijftmen uyt natuer zy komt van selver weer.
Cyrus.
    Ick sal s’uyt drijven noch dat swrer ick by mijn Kroone
Niet met een furc maer Voet. Dar. men moet hem niet verschoonen
(1655) Dat Helsche Monster dier: hoe grints hy met den beck?
Cyrus.
    Met desen mijnen Voet ick stracx hem breeck den neck.
Croesus.
    Fortuyn geeft haest geluck, maer doet weer haestich sneven
Den tijt ick Cyre hoop noch beter te beleven.
Cyrus.
    Noemt ghy mijn Cyre noch daer ick ben uwe Vorst?
(1660) Waerom niet voort een slaef gelijck ghy eertijts dorst?
Of meent ghy dat ghy schrijft aen een van uwe Knechten,
Dat hy u ’t jaers tribuyt en schatten sal oprechten,
U als een Heer en Godt? o sotte Hovaerdy,
Hoe seer slaet uwe kracht op het ghebeent van my!
(1665) Ick bid’ u allen hier aensiet den Godt der Aerden,
Die eertijts is geweest in sulck een grooter waerden,
Aenschout dien grooten maf voor mijnen troon verneert,
Die als een Opper-heer van yeder wierd’ ge-eert.
Wel Croese slaept ghy noch? Croes. Ha wreeden overwinner.
Cyrus.
    (1670) Hoopt dat ick met en word’ nach grooter strafs versinner,
Ben ick alreets te wreet daer ’t niet en is volbracht?
Och neen mijn grammen sin heeft swaerder u bedacht,
Ick sal u meerder quaet en schanden noch toe senden
Ghy sult in lancksaemheyt u draevich leven enden.
(1675) Voorts Mannen, wiens gemoet en treffelijcke deucht
Mijn hebben uyt den noot ghestelt in d’eerste vreucht,
Ick geef hem in u handt, hem gaet tot spot bewaren
En siet of hy in ’t laetst hem niet en sal bedaren:
Den Vyant van ons Rijck vernielt, verplet, vertreet,
(1680) ’t Sy wat ghy oock versint ’t is wel aen hem besteet.
Croesus ghevanghen.
Croesus.
    Helaes wat swaeren last is op mijn rugh gestooten:
Wat schrickelijcke pijl heeft Croesi eer doorschooten,
Ha handen die wel eer van Prince: wiert ghekust,
Waer is u glory laes! ghy die in boeyen rust?
(1685) Waer zijn u Ringens veel die ghy wel placht te dragen?
Waer zijn u Ketens nu uyt fijnen Gout geslagen,
Waer is u schilt, u swaert? waer is u Wapens-kracht?
Ist alles in de wint en tot een niet gebracht?
[fol. ]
G1r]
Waer is mijn schat, mijn Goudt, daer op ick placht te brallen?
(1690) Waer is al wat ick hadt, ist met sijn Heer gevallen?
Ist al in ’t nijdich stael verkeert dat ick besat,
Dat mijn nu (als een schelm) elendich d’hand’ omvat?
Neen Croesus is geen dief: ach of ick had gestoolen,
En ander lieden goet tot mijn profijt verschoolen.
(1695) Soo wist ick wis mijn straf van wegen mijn misdaet,
Nu hanght mijn over ’t hooft misschien een wreeder quaet.
Ha! felle avontuer, hoe schichtich zijn u vlagen!
Gelijck geeft ghy ’t geluck, gelijck gaet ghy ’t ontdragen,
Ghy vleydt wel dick den Mensch en smeert hem om den Mont
(1700) Het uyt werp van den By, maer quelt hem weer terstont.
En die ghy hebt verheft tot d’alderhoochste saelen,
Moet dickwils ’t alderlaechst van boven neder daelen.
Ick heb u wel gehadt, maer zijt seer haest ontvlucht
En hebt gebracht elendt voor luck, voor vreucht een sucht,
(1705) Ghy zijt ghelijck een glas dat klaer in ’t ooch kan schijnen,
Maer als het valt ter neer moet schandelijck verdwijnen.
Wat brenght ghy doch voor goet? Wat is u ydel eer?
Een op gegoyde steen die haest comt rollen neer.
Ach ick elendich Mensch heb uwe daet bevonden!
(1710) Ick die de vryheyt gaf ben als een slaef gebonden
Tot yeders spot en smart: o Solon, Solon vrindt!
Al wat ghy hebt geseydt is waer, want ick bevindt,
U Spraeck heeft niet gefaelt, dien ick als doen belachten:
Dat niemant voor de doot hem mach geluckich achten.
(1715) Ick weet helaes! ick weet, ach! of ick ’t niet en wist,
Dat u seer wijse breyn hier in niet heeft gemist.
Wat staet mijn nu te doen verwonnen en geslooten,
Niet van den Mensch alleen, maer d’opper Go’on verstooten?
Sal ick dan leven staech in dese pijn en smart
(1720) Al wat mijn wort gedaen verdragen in mijn hart?
Sal ick dien spot en smaet van alle Menschen lijden?
Neen, neen te sterven best, de doot sal mijn bevrijden,
De doot sal troosten mijn en helpen soo ick waen.
Echo.
    Waen.
Neen Echo ’t is geen waen,’t sal eer niet overgaen.
Ech.
    Vergaen.
(1725) Meent ghy dat ick uyt pijn noch sal een endt verwerven?
Echo.
    Werven.
En hier noch yet gelucks verkrijgen voor mijn sterven?
Echo.
    Erven.
O neen,’t is niet met al, ick nimmer beter wacht.
Ech.
    Wacht.
Ay! swijcht vervloeckte feex, ghy spot nach met mijn klacht.
Echo.
    Lacht.
[fol. ]
G1v]
Hoe? soud’ ick lacchen noch in sulcke swaer ellenden?
Ech.
    Enden.*
(1730) Indien ghy hielt den mont en niet en loocht ’t waer wel.
Ech.
    Vaer wel.
Ja gaet, ick heb genoech gehoort nae u ghequel.
Den last is groot genoech ghy hoeftse niet te swaren
Met uwen yd’len troost, ick moet ter Hellen varen:
Het is mijn op geleydt: indien dees’ rechterhandt
(1735) Volbrengen kon zijn wil en niet was in den bandt,
Ick soud’ mijn eygen selfs het oude leven enden,
En door mijn pijn geperst tot sterven willich wenden.
Swijcht Croese, swijcht hy komt, die u heeft in gewelt,
U sterf dach is nae by hy is met Beuls verselt.
Cyrus, Bessus, Darius, Ochus, Nabarsanes,
Croesus twee Beuls.
Cyrus.
    (1740) Men moet met desen Knecht nochtans een eynt gaen maecken,
Den snee van ’s Levens draet begint in hem te naecken;
Vermits hy is seer oudt, mijn hart meed’lijden heeft,
En kan niet langer sien dat hy dus treurich leeft.
Bessus.
    ’t Is waer,’t is oock verdriet dat ons gemoet moet lijden,
(1745) Noch langer zijnen trots, dewijl men ’t licht kan mijden:
Den Vorst can met een woort hem totter doot doen gaen.
Darius.
    De doot kan zijn gemoet en hovaert nederslaen.
Ochus.
    Voorwaer die zijne borst met goetheyt wild’ versachten,
Was gantsch van ’t pat gedoolt en most veel langer wachten,
(1750) Het komt hem niet te pas. Cyr. Komt hier ghy beest, komt hier,
’t Is tijdt dat ick u nu een and’ren wech in stier:
Voor Cyri glory knielt, soo langh hy gaet versinnen
Een straf die u gepoch en hovaerdy kan winnen.
’t Sa smijt hem onder mijn. Croes. ’t Is mijn nu opgeleyt
(1755) Van daech, maer morgen oock u dese quael verbeyt.
Cyrus.
    Ick wed’ ick daetlijck stil u wederspannich blaffen.
Croesus.
    Dat doet. Cyr. Met mijnen voet ic stracx u boosheyt straffe.
Croesus.
    Met uwen voet? helaes! Bess. Den Hel-hont men eer ringht,
Eer dit Hovaerdich beest met tot bekent’nis bringht.
Cyrus.
    (1760) Indien ick leven mach ick sal hem daer toe drijven,
Door smerten van het vier, dat hem aen’t Lijf sal klijven:
Gaet Mannen grijpt hem aen en bindt hem aen dees staeck,
Verschrockt zijn gantsche romp op dat ick mijn vermaeck,
Gaet maeckt u spoedich voort, het hout strecht in den brandt
(1765) Mijn oogen moeten sien den doot van haer Vyandt.
Sy binden hem aende pael.
Bessus.
    Dat is den besten raet. Cyr. Hoe swijcht den onbeschaemden?
Indien ghy vielt te voet en deed’ dat u betaemden,
[fol. ]
G2r]
Midtschien ghy vryheyt kreecht, maer nu ghy blijft verhart,
Nu send’ ick u op ’t Lijf de alderwreetste smart.
Sy steeekent aen.
(1770) Wel aen, steeck in het vyer. Croes. O Solon, Solon, Solon!
Cyrus.
    Mijn dunct hy krijcht berou. Croes. O Solon, ach, ach, Solon!
Bessus.
    Wie roept hy in den noot? Croes. O Solon, o Solon!
Cyrus.
    Voorwaer het is wel goet dat ick dees pijn verson:
Sy heeft hem dwee ghemaeckt, maer hoort ontbint zijn banden,
(1775) Doet uyt ’t elendich vier en laet ’t niet langer branden,
Ick wensch het te verstaen, wat dat hem overcoemt!
Of ’t is een mensch of Godt, dien by dus klaechlijck noemt.
Sy ontbinden hem.
Bessus.
    Hoe beeft ons Heer en Godt. Dar. Sijn hoochnoet is geweken.
Nabar.
    Hy komt om zijn tribuyt, en om de schant te wreken.
Hy valt op zyn knien.
Croesus
    (1780) Dees handen bidden Prins geslagen voor u voet,
Dat ghy den waren toorn yets van u slave doet.
Cyrus.
    Vervaerlijck Monster dier heeft u de vlam verwonnen?
Waerom hebt ghy niet eer te smeecken mijn begonnen?
Croesus
    Monarch ick bid’ ontfermt u over uwen Knecht,
(1785) Om d’opper Goden wil u hoogen haet beslecht.
Cyrus.
Voorwaer het vuyr heeft kracht, zijn trots is uyt gedreven,
Staet op, wilt op mijn vraegh, een ware antwoort geven:
Wat is ’t een Mensch of Godt die hoogher is als ghy,
Wiens name ghy aenriept, wanneer ghy waert in ly?
Croesus
    (1790) O Solon, Solon, laes! ick kan niet sonder qualen
U treffelijcke naem en waere re’en verhalen:
Ach hoe wel hebt ghy mijn de onghestadicheydt,
Van’s Menschen eer en staet in alles uyt geleydt!
Hoewel hebt ghy verstaen ’t elendich Werelts leven,
(1795) Hoe dat den Mensch klimt op en hoe hy weer kan sneven!
Cyrus.
    Wat ist? spreeckt met een woort, ick wensch het te verstaen.
Croesus
    Met uwen oorlof Heer sal ick ’t vertellen gaen:
Eertijts heeft de Fortuyn op d’alderhoochste trappen,
Van ’s Werelts pracht en eer my nae mijn sin doen stappen,
(1800) Het gantsche droevich ront door liep mijn groote faem,
Daer was geen eenich Vorst hy trilde voor mijn naem,
Ghelijck ghy selver weet: ick was in weeld’ geseten,
En die hem repten yets van mijn wierd’ neer ghesmeten,
d’Assyrier ick dwongh, den Persch, den Meed’, den Schijt,
(1805) Ja selfs geen Landt, geen Stadt, was voor mijn toorn bevrijt,
Het waren nae mijn sin niet dan verschoven Knechten,
Ghebonden om te doen nae mijne Wet en Rechten.
Dewijl ick sit en brom in glorieuse pracht
En steunde op den schat die mijn was toe gebracht,
(1810) Soo komt uyt ’t Griecksche Landt een gelts verachter rijsen,
Was ’t niet een Hemels Godt, in ’t minst een wijst der wijsen:
[fol. ]
G2v]
Dees als op had gesien de schatten en het Gout
Daer op den yd’len Mensch sich stellet en vertrout,
Veracht het en bespot, en ginck zijn leven keeren,
(1815) Tot sulcken saeck alleen daer van hy yets kon leeren.
Hy sprack dees Prophety van mijn geluck in schijn,
Aensiet maer eens het endt van u geluckich zijn:
Weet dat geluckich niets op d’Aerd’ mach zyn geacht,
Voor ’t is door Atrops snee tot Plutoos Rijck gebracht.
(1820) Ha Solon uwe reed’ is al te waer bevonden!
Het geen ghy hebt geseyt is mijn nu toe-gesonden,
Met reden is de straf der Goden mijn gestiert,
Waerom? om dat ick u niet heb geeert, gheviert
Ghelijck ghy hadt verdient, maer ginck u smaedich quellen.
Cyrus.
    (1825) Het hayr my rijst op ’t hooft om dat ick ’t hoor vertellen.
Croesus
    Door d’onsterflicke Go’on: ick bid’ u siet doch aen
Een overwonnen slaef dewijl ’t u wel sal gaen:
Wilt dit o moedich Vorst van mijn elend’ge leeren,
Dat die op ’t bovenst’ staet het lichtste kan verneeren,
(1830) Ick spreeck en hebt beproeft. Cyr. Ha wispelture Maecht!
Ick merck ’t is maer bedroch die op u hope draecht!
Croesus
O Crese! u geluck hebt ghy hier in genooten
Dat geenen Mensch of Godt u rampen kan vergrooten:
Maer o barmhertich Prins mijn doot staet in u macht
(1835) En als ghy ’t maer gebiet soo sal het zijn volbracht:
Daer is geen dinck soo swaer dat ick niet wil verdragen,
Wanneer ick u mijn Heer in ’t minste kan behagen.
Laet mijn ’t Egaeisch Meyr gans hoope-loos door swemmen,
En ist in mijnder macht den wreeden Hel-bondt temmen.
(1840) Wilt ghy’t ick worst’len sal met Colchos stercke Stier
En bieden mijne maech te swelgen d’Helsche Gier:
Daer toe zijn Majesteydt kan mijn het leven geven.
Cyrus.
    Neen Croese neen, ick noyt sal nemen u het leven:
’k Ontlast u nare pijn ’k verkeer in ’t goet het quaet,
(1845) Ghy sult in vreuchden zijn soo langh ’t u d’Hemel laet.
Dit heeft een Coninghs hart dat geen eeuw’ sal vernielen,
Hy helpt die uyt elent die voor zijn stoel komt knielen
Belijdende zijn sond’, maer die hem tegenstaet,
Dien werpt hy op het lijf de alderfelste smaet.
(1850) Ha Goon! wat is den Mensch? wat is zijn ydel roemen
Op Rijck, schat en gewelt, ’t is haest tot niet gekoemen.
Siet hier een groot Monarch een opper Werelts Heer,
Buckt als een slechte slaef voor mijne voeten neer.
En wijst d’onvasticheydt van swerelts snoode prachten,
(1855) Nae welck den Menschen laes! met hand’ en voeten trachten.
Staet op, ick bid’ staet op, verheft u van de Aerdt,
De eere die ghy doet is Cyrus nimmer waerdt:
[fol. ]
G3r]
De haet die ick u droegh is heel en al verdweenen,
Ick peyns niet op de straf, maer moet u droeft’ beweenen.
(1860) Ghy sult na desen zijn mijn Raets-man, mijn trou-wandt
En leyden waer ick gae, siet daer ons Liefdens pandt.
Hy biet hem de handt.
Croesus
    Och oft geoorloft was die niet mijn mont te kussen,
Op dat ick eenichsins mijn danck daer meed’ mocht blussen!
Ick noyt vergeet de deucht die ghy mijn hebt ghedaen.
Cyrus.
(1865) Ick laet het nimmer toe, komt laet ons binnen gaen,
Wy sullen ons verdriet met Bacchi sap uytdrijven
En al de voor’ge pijn uyt ons gedachten wrijven.
Bessus.
Aenschouwers soo ghy noch een weynich Liefde draecht
Tot Croesum, en zijn luck op ’t nieuwe u behaecht,
Soo maeckt met handt geklap dat ick u vreucht verstae:
Voorts heeft u ’t spel behaecht, soo roept eens stemmich jae.
FINIS.
E.M.V.Q.F.
[fol. ]
G3v]
LOOVERS
Gestroyt op’t hooft van den
Geest-rijcken Rymer
IOANNES THEODORi à GESPERDEN.
weghen zyne Spel van CROESO.
DE trots comt voor den val, als Blixem voor de
Donder.
Noyt yet soo hoogh, soo vast oft’ trackt wel schielijck onder.
Den dicken Eycken Boom, na jaren hondert dry,
By nae tot in de Locht gheraeckt met zijn gheswy:
(5) Can niet selfs in een uyr de Mensch van plaets verstellen?
Mits dat hy met een Bijl hem gaet ter Aerden vellen,
De Leeuw, den stercken Leeuw, het overmoedich Beest,
Dien yeder was een schrick, dien yeder heeft ghevreest,
Wort in een oogenblick ten aes der minste dieren,
(10) Brenght uyt zich selven voort de etterighe Pieren,
Die hem in corten stondt verinetighen tot stoff,
Waer is hy dan gheweest, waer blijft zijn sterckheyts loff?
Cort om van daer de Son met zijn blinckende Lampen,
Veecht van de Aertsche Lien de nevelen en dampen,
(15) Vast overblijfsels van de droef en nare Nacht,
Wanneer haer swarte Rock had alles t’onderbracht,
Noyt sachnen yet soo vast, daer men niet van gingh melden,
Hoe vaeck een oogenblick het gantschelijck verstelden.
Dees onghestadicheydt seer wijslijck overdacht,
(20) By dien die was ghesien in d’alderhoochste macht,
Vervult van eer, van goet, end’ alle salicheden,
Waer nae de Menschen oyt op d’Aerd haer poogen deden.
In d’over Oude Stadt heeft wel te recht gheseydt,
Dat alles ydel is en ware ydelheydt.
(25) Geluckich wel terecht is die, die hoogh gheresen,
Door’t vriendelijcke lot weet zijnen val te vresen,
Denckt, overwickt, hoe licht, hoe wanckelbaer ’t geluck,
Van d’hooghste vreughd’ hem smeet in d’alderdiepste druck.
O wijse Coningh Phlip, in d’hooghste glans geseten!
(30) Met al u Vorsten om de droefheydt te vergeten,
In ’t aldersoetste nat, met d’alustbeste spijs,
[fol. ]
G4r]
Die hielt u voor een maet, liet wesen voor en wijs,
Dat als een yeder riep, luck, welvaert, en lanck leven
Den Coningh voor wiens macht moet d’Hemel aerde beven,
(35) Wien als een Aertsche God doen Goddelijcke eer,
Mits wy eerbiedichlijck ons werpen voor hem neer,
Van wien alleen ons heyl en ware salicheden:
Vercrijgen en te recht oyt hebben afghebeden.
Als dan u wederom gestadich aen het oor
(40) Liet seggen: Phlippe noyt dit vleyen u bekoor,
Weet hoe ghy sterflijck zijt, en sult als and’re Menschen
Veel licht wel haestichlijck van al u eer verflenschen:
Veranderen tot slijck, en mits ghy zijt te graef
U oock sal zijn ghelijck dijn alderminste slaef.
(45) Wie soude na waerdy, met pen en inckt beschrijven,
Het geen door cloecke daet, weleer heeft gaen bedrijven
’t Geroemde Roma, dat de Aerden kloot nam in,
En maeckten dat zy wiert gheeert als Coningin,
Van daer de blijde dageraet met haere Roose wagen,
(50) Verjagend’ ’t Nacht ghespuys, seer soet begint te daghen,
Van daer de blijde Son blaeckt met sijn Helle licht,
Tot dat hy nu vermoeyt zich na beneden richt,
Te laven zijn vermadt en afghemende rossen,
Van waer haer plaets vervult de Mane met haer trossen?
(55) Als nu haer Keyseren seer heerlijcken gevoert,
G’lijck overwimers op den Wagen, en gesnoert
Selfs hadde Coningen, die met den hals geboogen
Voor zich demoedich lijdt te Roomen binnen toogen,
Soo wasser een die riep, dat u geen trots verruck,
(60) Siet aen dees Coningen ghevallen in den druck,
Wt al te hooghen moet bedenckt u sterflijck leven,
End’ dat ghy in u tijdt voor alles hebt te beven:
Vermits noyt seecker is, den Mensche, uyr of stondt,
Dat hy gevesticht is soo op een vaste grondt,
(65) Of hem gebeur wel yets ’t welck met zijn felle nucken
Hem onverwacht op ’t lijf ter Helle-waert gaet drucken.
Hy dan te recht is wijs, die in de tijdt gevat
Soo heeft het losse lodt, anders het glibbert glat.
’t Loopt soo met yeder een, gelijck als met de Rad’ren
(70) Daer aen dat was om hoogh men ziet de leeghte nad’ren.
Hoewel dit overdocht den Heer die met zijn vier,
[fol. ]
G4v]
Voor Paerden ingespand’ hielt staech zijn oogh geswier,
Als wijser op het wiel, Sesostris heel verbolgen,
Hem vraeghden wat voor ramp vervoert u te vervolghen
(75) Soo met een stadich ooch der Raderen ghery.
Dien hy dus! grootste Vorst, ick dencke dan op my:
Dan weder op u glants, ghy boven op de Rad’ren
Schijnt door u hoogh gheluck den Hemel te benad’ren,
Wy weder onder ’t Rat veracht van alle Man,
(80) Vier Coningen wel eer nu zijn u voortgespan.
Soo ongestadich, loopt het Radt der avontueren,
Dat die noch ’s morgens lacht het savonts moet besueren.
Sesostris nae hy had uit rijpelijck bedacht,
Sijn selven van het lot niet t’eenmael vry en acht,
(85) Neemt wech haer slaverny, doet haer als Vorsten eeren,
Leert soo zijn selven voor het valsche luck verneeren:
Erkennen, datter niet en is soo wanckelbaer
Als Conincklijcke pracht, die hanght aen Paerde haer,
Een scherp-twee-snijdend’ swaert waer aen men ziet gebonden
(90) En met dien lichten breuck van boven neer gesonden,
Om op des Conincke hooft oft hals te zien ghevelt,
Hem soo van alle luck al ommezien verstelt.
Hoe droeve Rol hier van, in Croeso heeft gaen speelen,
Het onghewisse luck, en sou my niet verveelen,
(95) Als nu te breyden uyt, hoe weynich en hoe laet
Den wijsen Solon eerst te rechte met hem praet.
Maer mits Apollo en de Susters alle neghen
Tot soo een deftich werck met Castalienschen Regen
Hebben verweckt de Geest, van GIO THEODOOR:
(100) Dat hy op zijne Luyt van Gout en wit Yvoor
Seer kost’lijck ingeleydt, dit droevich spel sou speelen!
n nae den opsch en Herd’op’t deftichst sou verdeelen.
Soo staeck ick hier mijn Pen, en neem tot hem mijn keer,
Die hier van heeft verdient de alderhooghste eer.
(105) Waerom wy om zijn hooft wel waerdichlijck te cieren,
Ons spoeyen om het selfd’ te kranssen met Laurieren,
Voor de genomen moeyt, van soo een deftich spel,
Te brengen na den eysch op rechte maet en stel.
Nihil est tertium.

Continue

Tekstkritiek:

fol A4v haer er staat: gaer
vs. 309 dubbelrijm
vs. 768 Hel-hondt er staat: Hel-sondt
vs. 809 waerden er staat: waer den
vs. 932 noch er staat: uoch
vs. 1473 weesrijm
vs. 1729 weesrijm