Johannes Theodorus van Gesperden: Wanckelbaer Fortuyn, ofte treur-bly-eyndich-spel van Croesus. Utrecht, 1636.
Naar Joannes Paulus Crusius: Croesus drama novum. Straatsburg 1611.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton030450Facsimile bij Ursiculabooks.google
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[
fol. A1r]

I. V. GESPERDENS

Wanckelbaer Fortuyn

OFTE

Treur-bly-eyndich-spel

VAN

CROESUS.

Op het woort

Niemant sit soo hooch in eer,
Of hy can haest vallen neer.  

[Gravure: Schildpad]

T’WTRECHT,
_________________

Ghedruckt by Amelis Ianssz, Boeck-vercooper inde Rijnmerckt, Anno 1636.



[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

In Doctissimi Iuvenis

D. IOHANNIS THEO-

DORI à GESPERDEN

Tragoediam de Croeso.

QUisquis Hyantaeam non planè respuis artem,
    Et gaudes tragicis te dare saepe libris:
Huc ades, et facili mecum doctissima vultu
    Carmina, facundi suspice Vatis opus.
(5) Non minùs ipse bono conscriptus Apolline versus,
    Quàm tibi materies (perlege) gratus erit.
Nil hîc invenies incultum, aut turpiter hirtum,
    Omnia sed mirâ dexteritate fluunt.
Omnia laurigerum redolent Helicona, sacrique
    (10) Castalio plenas Numine fontis aquas.
Quàm varios rerum subeant mortalia casus,
    Quamque levis rapido sors stet in orbe rotae:
Quàm celeri versentur opes, versentur honores
    Turbine, perlecto carmine docus eris.
(15) Hîc alias gentes assumere magna videbis
    Robora, et excelsum tollere ad astra caput.
Hîc alias subitò lapsis subsidere rebus,
    Atque pati miseras, luctificasque vices.
Inclyta florebat quondam censuque virisque
    (20) Lydia, et immensas Croesus habebat opes.
Hanc tamen, hanc Cyrus domuit, Regemque superbum
    Contudit, & vinctas jussit habere manus.
Submissâque, genu posito, cervice coëgit
    In faciem ante suos procubuisse pedes.
[fol. A2v]
(25) ô fallax fortuna bonis! ô lubrica! praeceps!
    Quàm dubio magnum fluctuat omne mari!
At tu, qui calamo faelix et, IANE, Camaenis
    Hoc cultum docto pectore tradis opus:
Perge, nec Aonios pigeat coluisse recessus,
    (30) Saepius et gratum concinuisse melos.
Iam tibi lata patet mansurae in saecula laudis
    Ianua: jam capiti serta parata tuo.
I modò Pegasidum quò te vis enthea ducit,
    Et quò te pennis ardua fama levat:
(35) Fama ruinoso quae nunquam concidet aevo,
    Nec petet extremi tristia fata rogi.
Sed quae perpetuos doctae tibi frontis honores,
    Nomen et à serâ posteritate dabit.
 ROCHUS HOFFERUS
Zirizaeus.



[fol. A3r]

In conjunctiss. amici

Ioh. Theodori à Gesperden

TRAGICO-COMOEDIAM

Belgicam


DE

CROESO

Scazon.

DUm fata CROESI, spiritusque ventosos,
Lasciviamque, dite copiâ rerum
Ac Proteorum fraudulentiâ fôtam;
Et inde (sicut praevius mali fastus)

(5) Sublapsa retrò cuncta, perditum sceptri
Ius invidendi; vincla, carceris sordes,
Ac virulentas despicantium sannas
Perlata: moxque pristinae potestatis
Umbram receptam largitate victoris,

(10) Scenae bonoque publico repraesentas,
Felix leporum promi-conde GESPERDI;
Monesque Reges, ne volubili divae
Regnoque fidant; idque Belgicâ linguâ,
Quam splendido curas juvare conatu:

(15) Duplam merêris lauream, duplam laudem.
Illam Batâvus debet, hanc dabunt Reges.

ARN. à SLICHTENHORST
Gelrus



[fol. A3v]

Toe-eygeninge

Aen mijn HEER, mijn HEER

ARENDT van DEUVER-
DEN, Student der beyden Rechten.

MYN HEER,
MEn seght by den Liefhebberen der Luyte een gewoonheyt te zyn, dat zy de selvige gehandelt hebbende, niet uyt de handen wech en legghen, voor die weder te hebben de snaren laten aflopen ende dat dewijl door ervaerentheyt zy weten, of al te groote hitte, of felle koude, of swacheydt des weders soude de selvige doen af barsten. Welcke ghelijckenisse seer wel mijns oordeels kan gevoecht worden op den Menschen ende voornaemelijck op die, die de vrye Konsten beminnen, welckers leven vereyst altemets eenige eerlijcke tijt-cortingen ende vermaecken, op dat niet door al te nevelige dampen haer verstant stom ende sleeu gemaect, ten laetsten werde uytgeput, jae oock uyt geblust. Om dan mijn Geest altemets wat te verquicken ende van hoogher ghedachten af te trecken door eenich soet vermaeck, hebbe ick uyt een bysonder genegentheydt tot de Poësy myn de selvige voor alle anderen te dien eynde verkoren. Hebbende dan verscheyden malen myn lust daer in gheraeckt, is myn ten laetsten voor ghecomen dese schoone materie, in welcke ick uyt de Latijnsche taele in onse Neder-duytsche Rym over te setten, myne ledige uren bestadicht hebbe: ende dewijl ick U E. kenne een Lief-hebber der Konsten te wesen, hebbe ick gedacht U E. dit, hoewel gans slecht werck, op te offeren, vastelijck vertrouwende, dat U E. het voor alle quae-willige ende Schorpioenighe tongen bewaren sal. Vale. In Utrecht den 30. May. 1636

UE. dienstwillighen   
I.v.G.



[fol. A4r]

Inhoudt van’t Spel.

CRoesus Coninck van Lydien Rijck ende machtich, zich op zijn schatten verhovaerdigende, wort verstoort, overmits het tribuyt, dat hy meende zijne nae-bueren hem schuldich te zijn, niet ghebracht en wierde; dat hy sweert te willen wreken. Atherbal een van zijne Raets-heeren, Bocchi zijns Collegaes hooghen staet benijdende, soeckt die te vernederen: Daer over hy met Hanno zijn vrundt raet hout, die te samen hem nae Cyrum, Coninck van Persen (daer zy haeren Coninck op wisten verstoort te zijn) in gevaer soecken te stieren. Croesus raetslaecht met zijne Heeren, die hem raeden door Ambassadeurs het tribuyt te eyschen: Daer over hy Atherbalem nae Griecken en Bocchum nae Persen stuert, tot groot genoegen van de anderen. Semiramis Bocchi Huys-vrouwe, wort verschrickt over een droom, doch wort van Andromache haer Suster ghetroost. Atherbal uyt Griecken comende, is verwondert over de wijsheydt van Solon Philosooph van Athenen, daer hy teghen Hanno van spreeckt, die de rest begeert te weten, doch wort op geset, dewijl hy door de reyse vermoeyt was. Croesus van Cyro door Bocchum antwoort ontfangen hebbende het gelt niet gereet te zijn, wil niet wachten. Bocchus wil Cyrum daer toe dwinghen ’t welck alle de anderen toe staen, daer over zy een Legher versamelen om Cyrum onder te brengen. Atherbal naer der Griecken antwoort ghevraecht zijnde, verhaelt haer dienstwillich te zijn, daerom haer de schult wort vergeven. Croesus de wijsheyt van Solon verstaen hebbende, laet hem haelen. Bocchus begeert voor hem en zijnen Sone van zijn Huys-vrouwe verlof, die hem weygert, doch moet het lijden. Atherbal versoeckt Solon om met hem te willen trecken hem veel goets belovende, hy veracht het, doch wort gedwongen mede te gaen. Croesus over de Victorie (als men secht) triumpherende, deelt Cyri rijck onder zijne Heeren, vraecht nae Solon die gebracht zijnde wort veracht en bespot. Solon het Rijck met de schatten verachtende, wenst in rust te moghen leven. Cyrus klaecht over de Hovaerdy van Croesus, leest den Brief daer in hy het tribuyt eyscht, ende wort qualijck van zijne Raets-heeren tot den Oor- [fol. A4v] loch gedrongen. Semiramis klaegende over het afwesen van Bocchus, kan van haer Suster niet ghetroost worden. Cyrus vermaendt zijn Krijghslieden tot den slach, dien hy windt. Croesus vergadert ander volck. Sijn Raets-heeren klagen over de slapheydt van Bocchus, dien hy haer overlevert ende wort gedoot met zijnen Sone. Semiramis zijn Huys-vrouwe in raserny ghevallen zijnde, vergeeft haer* kinderen. Haer Suster doorsteect haer selven ende wort van Semiramis door inneminghe van fenijn ghevolcht. Cyrus klaecht over de schaden des Oorlochs ende van zyne Heeren getroost zijnde, geeft raet om den Vyandt te krencken. Bessus ende Ochus snijden haer den pas af. Croesus wort in den slach gevangen, doch blijft even moedich, daer over hem Cyrus wil straffen. Hy beklaecht de rampsalicheyt die hem Solon voorseyt hadde. Cyrus wil hem dooden met den vyere daer door hy wee-moedich wort, niet roepende dan Solon, Solon, Cyrus vraecht de oorsaecke, dewelcke als hy verstaen hadde, wort verbaest ende vergeeft hem alles.



Personagien.

CroesusConinck van Lydien.
Bocchus
Bomilcar
Atherbal
Hanno
}
}
Croesi Raets-Heeren.
SemiramisBocchi Huys-vrouw.
AndromacheBocchi Suster.
MaximiliaenBocchi Soon.
Solon.
CyrusConinck van Persen.
Bessus
Darius
Ochus
Nabarzanes
}
}
Sijn Raets-Heeren.
Mallepier een Panlecker.
Een Kock.
Blinde met een Iongen.
Twee kinderen van Bocchus, twee Beuls, stom.
Continue
[
fol. B1r]

Treur-bly-eyndend-Spel,

VAN

CROESUS.

EERSTE BEDRYF.

Croesus, Bochus, Bomilcar, Atherbal, Hanno.

Croesus.
HA Jupijn! wat een schandt! sal ’t Croesus moeten lijden?
Kan zijnen naem en deucht dien laster niet vermijden?

Continue

Tekstkritiek:

vs. er staat: