Isaac de Groot: De bedrooge speck-dieven. Amsterdam 1653.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton032760 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[fol. A1r]

DE

BEDROOGE

SPECK-DIEVEN.

Gherijmt

DOOR

ISAAC de GROOT.

[Fleuron met beer]

’t AMSTERDAM,

By CLAES EBBINCK, Boeck-verkooper inde Papen-brug-steeg.

Den 27. Februarij. Anno 1653.


[fol. A1v]

OP-DRACHT:

Aen mijn Heer, Mijn Heer;

HEERE PIETERS MAETSUYCKER.

        Mijn Heer,
AChter-volgende de belofte aen u.e. benoopende mijn voorigh Treurspel: te weten, de Ongerechte Wraeck Sucht, heb ick om u een beter vergenoeginge te geven dees Neuw-geteelde vruchten, op geoffert. Die spruytende sijn uyt een gloeyende yver, dogh soo ick door hevicheyt my verloopen heb, ick versoeck aen u een redelijck verschonen, uyt een koele ondertastinge: my versterckende, ondertusschen, het door uwe bescherminge van laster ontbloot te sien. Dies ick tot een vergeldinge volharde, in uwen dienst, als steets u dienst willige vrint en dienaer.
                                                                    JSAAC de GROOT.
__________________________________________________

Personagien.

Joost:Een kael Koopman.
Trijn:Zijn Vrouw.
Tamponistus:Een Sot gestudeerde Secretaris.
Motje:Zijn Knaep.
Pruthaghje:
Schobbert:
Jackhals:		 } Drie Gauw-dieven.
Dominie:Profester onder de Dieven.
Luytenant:Op-siender onder de Dieven.
Flas-baert:Een officier.
Jerimias:Een Waert.
Continue
[fol. A2r]

Eerste Uytkomst.

JOOST alleen.

DAer ist bruyen al weer gaende, de droes die schen dat wijf trouwen;
Ick segh dat hy saligh is, die dat goet kan van’t lijf houwen.
    Schoon ik geen klagen heb, want ’t puyckje van de Stadt,
    Heb ick als ’t myn ge erft, geen hekel Veltse kadt
(5) (Hoe kuijs sy oock magh sijn) myn Tryn sou die beschamen,
Ja datmer branden wou: Sy seijd’ gewilligh, Amen:
    Eer sy van anderen heur eens kernisplen’ liet;
    Sy trouden om de kool: maer om het kwisplen niet:
En evenwel myn dunckt: als ’t soo veer was gekoomen:
(10) Een buyten kansje was dan goet al meed genoomen
    Al schoon de eerbaerheyt, die oneer schynt te vlien:
    En of die wellust, oock eenmael in vlees en bien
Dan eens te voorschyn quam, ick sou al heen gaen flensen
Want ider my als vaer hier mee: geluck sou wensen:
    (15) O heer dat beurt soo vaeck, maer sacht daer komt myn tryn,
    O Vroet vrou van myn lust: O Hemelse Bagyn;
O Fruyt vrou, van myn hof: soo ’k in jou Vel mocht steecken,
Ick vasten in een Maent, meer als in 7 weecken;
Trijn. Ogh Hartje;                                        tryn uyt.
Ioost. Hartje? hoe, dat woortje dat klemt vast;
(20) Hebje al over eleyt Liefsten, of dat Zegel aen jou hemt past?
Verstaje wat ick mien? ’k spreeck van de Secretaris
Trijn. Och Liefste ’k sy sacht jae. Maer ’k Vrees voor d’ Inventaris
Hy heeft my weer op nieu: tot sulcken schant versocht;
Ja wel! Ick bleef wis Doot: soo hijer my toe brocht:
Ioost. (25) Dat dunckt me: denck ick wel;
Trijn. Wat schandt het u sou weesen
Dat weet gy alte wel; hy socht my te beleesen
Met woorden, en door gelt: hy boodt my Flusjes nogh
        Ruym duysent gulden:
Ioost. En wat sijdje?
Trijn. Neen:
[fol. A2v]
Ioost. Ogh Ogh Ogh!
Wat hebje daer versuymt, ick bin door jou bedurven:
Trijn. (30) Jae, ’k had geen Jae geseyt, al had ick voort gesturven,
Soo lief heb ick myn eer:
Ioost. Ogh! was ick ongetrout.
Mijn welvaert mis, ick Ogh! want gy my die onthout:
Ogh! Ogh! Waer kom ick toe?
Trijn. Ick liet my eer bedelven:
Ioost. Ogh! ’k gaf het duysents deel, so veel niet voor mijn selven.
Trijn. (35) Wel hoe: hoe ist met jou?
Ioost. Ogh! hadje jae geseyt.
Trijn. Soo raeckten ick om ’t gelt: mijn moje eertje quijt;
Ioost. Wat eer? wel hy, wats dit? wat kan de Eer jou baeten.
O! schoorstien van myn Vlam: jey bint van al dit praeten*
de eenge Oorsaeck: Ogh! Ogh!
Trijn. En ’t meest dat my noch quelt:
(40) Is dat hy Tavont komt, en brengt de sack met gelt:
Ioost. Ogh! dat is goet, dats goet; maer selt dan eensjes locken?
Trijn. ’k Had liever dat de Beuls: my Voort an stucken trocken.
Ioost. Maer wat beduyt dan ’t gelt?
Trijn. Ick heb’t hem toe geseyt;
Ioost. Dat woort verquicktme weer;
trijn. Nu pas ick op ’t beleyt,
(45) Om hem door uwe hulp, heel aerdigh uyt te strijcken.
’t Is waer ick laet mijn min: aen hem nu beter blijcken
Maer ’k heb doe ick Vrijster waer het soet soo wel geproeft
Van dese leckerny: dat het my nu bedroeft;
En wijl ick ben getrout sou ick veel eerder sterven
(50) Eer dat (schoon dat gy wilt) ’k u sou die kroon doen erven;
Ioost. Ja dat geloof ick wel
trijn. Maer luyster toe, het gelt
Dat hy ons brengen sal, sal ons ten buyt sijn: Stelt
U list met my int werck; wanneer hy aen komt strijcken:
Sal ick mijn Vrind’lijckheyt, aen hem soo laeten blijcken
(55) Dat hy licht meerder geeft: Als hy heeft toe geseyt:
Want voort de Tafel sal: met spijse sijn bereyt.
Soo haest als hy dan sit, en is seer wel te vreeden,
Sult ghy u proncken gaen: met Swarte Duvels kleeden
En rijsen schielijck op, van onderen door het Luyck;
[fol. A3r]
(60) Maer doet, al ’t geen gy doet, al stilletjes ter sluijck:
En seght dat Pluto u om hooge heeft gesonden
Om hem met Vier en Vlam, op ’t ysselijckst te wonden,
Om dat soo Goddeloos: hy soent een anders Wyff,
En als gy dit Vol voert, sal ick door mijn bedrijff
(65) Het endt wel vinden, om met woorden hem te paijen:
Ioost. Dat luckten seecker wel, soo ’t maer voor wint wou waijen.
trijn. Nu haest u dan met my, de tijt sal nu haest sijn
Ioost. Ogh! had ick gelts genoegh ick had den bruy van Tryn.        binnen.


Tweede Uytkomst

Tamponistus en Motje

Tamponistus.
O Dagh: u Dagh-Licht, recht doetmy mijn Vreucht verkorten;
(70) Het schijnt men terght my weer;
Motje. Wat of hem nu magh schorten?
tamp. Nu phebus, went u koets, maer vry na ’t Westen toe
Op dat de swarte Nacht, my in mijn vreughde: (moe
En mat van Vreught) bedeck met hare duystre Tabbert.
Motje. Al weer is hy van ’t sop, der minnery beslabbert;*
(75) Maer Meester seght myn togh: wat isser weer in til?
tamp. Wat ben ick vol geluck. Vermits dat ick mijn Wil
De aenstaenden Avont noch gebruijcken sal; ’k sal heeden,
Soo dra den Dagh vertreckt: de sachte zy bekleeden
Van myn goddin.
Motje. Van wie?
tamp. Van Joostens Trijn.
Motje. (80) Dat sonne beelt?
tamp. Wat son? ick noemt mijn Maene schyn;
Sy sal door weder min, eens af doen al haer schulden,
En sulcken grooten gunst: kost my maer Dusent gulden
Motje. Maer Dusent gulden? he: dats een geringe prijs;
Je hebt geen diert daer aen; sis poeseligh van Vleys,
tamp. (85) Het doght my wonder vremt, dogh ’t schijnt dat my de gooden
Benyden, elck om ’t seerst, om mijne lust te doden;
[fol. A3v]
Wat ick haer bid of smeek: my dunckt men hoort my niet;
O! Groote Iupiter, heeft my u boo verspiet?
Ick sal dogh u geboon, nogh wille geensins breecken;
(90) Dogh ’k merck al reê u gunst;
Motje. Dat ’s met de gooden spreecken;
tamp. Ha Phoebus, ’k voel u haet; vermits ick dese Nacht:
In stee van uwe glans myn hooren licht verwacht;
O Suyvre Vrou: hoe licht sal uwe glans my schijnen?
Motje. Recht als een doof pot, tusschen twee swarte Gordijnen;
tamp. (95) Hoe stel ick my best aen, als ick myn lust geniet?
Motje. Begroet haer int lantijn, soo worje niet verspiet.
tamp. Hoe sal ick syn verheucht, als ick dat poesel Vleysje
Beknobbel en betast?
Motje. Ogh mocht ick oock een reysje!
tamp. Stil bengel snoert u mont, gy hoont de Godt Jupyn;
        (100) O Homo, Homo, Homo.
Motje. Foey, dat is fraey Lantijn.
tamp. ’K sal op haer Papilla, offeren mjn Medulla spinales.
Motje. Dats Schoenmaeckers Lantijn, dat duncktme dat te kael is.
tamp. O Matrona, Matrona, wat maeckt gy my verblijt.
Motje. Hy spreekt van het patroon, licht dat hyer ien na snijt.
tamp. (105) Ick sal ----------------
Motje. Je praet van sal, van sult, jy sult, wy sullen.
Maer doetet, wantje weet, dat woorden geen sackken Vullen.
tamp. Godin, gy syt geen Pelex, Succuba, Pallaca, maer slechts mijn Concebijn.
Motje. Dat aert soo wel in heur, als de swavel inde brandewijn.
tamp. Mijn Lingua besterft. O goon Ick kan nau spreecken:
Motje. (110) Ick heb hem soo amoreus niet gesien in een Jaer en 6 weeken
tamp. Agh! ’k Voel de pituita;
Motje. Hoo hoo, hy krycht de pip!
Hier Meester snuytje neus. sie Daer daer is mijn slip.
tamp. Myn (Nervis) ryst van vreucht. ay help my soete Veenis!
Motje. Ay geef die haen, een hen, die van een haen getreen is:
tamp. (115) Ay my! waer bergh ick mijn, de tijt valt my te langh.
Motje. Nou jey selt poesten, als een Vloo op een hete tangh:
tamp. O Volva. Volva: ick draegh perfeckt jou klepel
Motje. Dat heb ick meer gehoort, dat suyghje uyt yemants tepel
[fol. A4r]
tamp. Ay Phebus: Phebus: ay help my dat bid ick an.
Motje. (120) Ay Phebus doetet tog, wat weetje waert weer te pas komen kan
tamp. Jupijn ay helpt gy mij!
Motje. Hy noemtse al by Naeme;
Nochtans soo weet ick wel, dat sij noijt by hem quaeme
tamp. Nu is de tyt na by: mij dunckt de son verdweijnt;
Motje. Is dat al mee een Godt? wat of hij daer mee meijnt?
(125) Maer Meester seght me togh: heb iy oock met de Gooden
Jets uytstaen? want ick sie sy volgen u gebooden.
Soo haest als gy die stelt
tamp. Wel hoe, wel vraegie dat?
Den Hemel gingh te niet, soo ick geen aerdt besat
Motje. ’K hoor inden Hemel daer sou iy niet dienstigh wesen,
tamp. (130) Den Reusen striidt, die is alleen door my geresen;
Motje. Doen waerje noch niet out?
tamp. So out als cerberus start;
Motje. Maer waerom storfie niet? of hoena, waerje hardt?
tamp. De Blicxem van Jupyn, kon my geen haeren zengen?
Syn donder noch te meer kon, myn niet onder brengen;
Motje. (135) Ben iey dan oock die Reus, dien aen syn korte Las
Syn Pater noster hingh doe d’ stryt op ’t hevighst was?
tamp. O Ja, ’k dee noch, veel meer, schoon ’t niet int openbaer is
Motje. Als ick het selver sie, soo sweer ick dat het waer is;
tamp. Ick was de grootste Reus, al gaan ick nou wat Krom;
Motje. (140) Dat het syn oorsaeck al, dat komt door ouderdom;
tamp. Door Ouderdom o neen, dat komt door ’t hevigh minnen
Motje. gaet me daer me krom van? dat kan ick niet versinnen.
tamp. Wat spreeckt gy binnens monts?
Motje. Niet; als daer viel een star:
tamp. Dat is myn Engelin.
Motje. Iy levendige nar;
tamp. (145) O goden wat een gift sal ick u hier voor schencken?
Motje. Hy Nootse welte gast, dat sou ick oock niet dencken
tamp. Jupyn het waer my lief, indien gy quamt om laegh
Motje. Het schynt, hy quam wel eens, maer doetet togh niet graegh
tamp. U Blicxen Vier, Voorwaer streckt my een warme deecken
Motje. (150) Hy hout hem maer voor Sot, ick hoor geen tegen spreecken
tamp. Jupyn, gy syt myn hooft, myn hulp, en rechter arm
Motje. Ick bidje nood hem niet, de kost en is niet warm
[fol. A4v]
Wat spreeckje met de goon, oock gestudeerde woorden,
Maer Meester segh, de goon -------------
tamp. Stil datier eens verstoorde
(155) Ie waert jou leven quyt;
Motje. Synse so korsel van hooft?
Dat dunckt me wonder vremt, dat had ick noyt gelooft;
tamp. Nu ist myn tyt, pas op, Ick gae nu haestigh heene
Motie. God Phebus blyfie by, soo gaeye niet alleene;
tamp. Gy Fielt wat seght gy daer?
Motie. Dat treft hem in syn Vleys.
tamp. (160) Wat seght gy?
Motje. Niet medal, als geluck opie reys
tamp. Dats goet gaet heen drinckt nu vry uyt het meers vat
Motje. heb danck, dat was een mont, als een bril sonder eers gat
tamp. Mot maeckt nu goede cier.                                         Binnen.
Motje. En Gy volbrengt u reys;
So iy geen Schip breuck leyt, op soo en Schip van Vleys
(165) ’T sal meer als wonder syn, dat ick oock thuys sal blyven
En heb ick niet int sin, ick ben nou versien met schyven
Dies speul ick mee moey weer, maer sacht, daer blyft hy staen;
Nu vraeght hy aen de goon, waer dat hy in sal gaen
Daer treet hy weder voort, hy sal noch licht wat wandelen
(170) Of in parcibel, met de goon Van ’t werckie handelen
Maer stil mot Houtie mont; ie spot slechts met de goon
want d’ Hemel so hy seyt, hout stant door siin persoon,
Ick treck de deur int slot: en peurde nacht aent hollen
Myn Meester soent een hoer, en ick gebruyck haer snollen
                                                                                    Binnen.


Derde Uytkomst

Iackhals, Schobbert, Pruthaghje

Iackhals. (175) WAer hebt gy ’t nu gemunt, gy kloeckste van de braeve?
Schob. Ick heb een galg in ’t oog hier inde Swarte Raeve.
Pruth. Recht noemt hy galg en raef, dog hem ist even veel
Iackh. ’t Is pryckel in het oog, ’t past beter om uw keel.
Pruth. Hoe lustig schobbert, sel het Hansje iou nog martlen?
[fol. B1r]
Schob. (180) Ja wel, wat sal ick doen?
Iack. Slechts met de biene spartlen,
Dogh dat en achtje niet, gy weet best hoe het hoort,*
Maer doet gelijck als Kees, spreeckt met jou achter poort.
Schob. Ick wou als’t beurden Jack, dat iyme wat verpoosten,
Iack. Ons heele compangie moet met die stryt haer troosten,
(185) ’k Wet dat ons Luytenant, verlanght na soo een eer.
Prut. Hy siet de galligh wel, maer hout niet van de leer
Laest met ons Domine, gingh ick langst ’t Y spanseeren.
En mit soo sagh hy Kees, noch hangen in zijn kleeren,
Ogh sey hy wat en eer, dat hem alleen geschiet.
(190) Veel Dieven hangen wel, maer soo vatsoenlijck niet.
Ogh ’k heb hem wel gekent, hy kon geen steelen laeten,
Als ick van de manier, van’t deftigh hangen praeten,
Ja doght ick, schoon ick steel, ick hou van’t hangen niet,
’k Kroop eer in een Bagijn, eer ick me vangen liet,
(195) Maer weetjet dat bosjet dat mantjen is ontslaapen?
Schob. Wel waer is die gerecht?
Prut. Hoor, de Schout wou hem betraapen,
Tot Krijn de Botter-Boer, al waer hy was in huys,
En ’t scheen doort stommelen, en oock deur het gedruys,
Dat ’t het Volckje wacker wiert; doen is hy stil gekroopen
(200) Recht na een Oly-ton, en heeft hemselfs versoopen.
Iack. Dats een vry moed’ge doot,
Schob. Dats recht, een inter val.
Hy storf, en doen hy storf, hy noch de Oly stal.
Prut. Dats hem de grootste eer: hoe vet most hy wel kacken?
De Schout wou in sijn buyck, noch Oly-koecken backken;
(205) Maer ’t wiert hem wel belet, men setten hem op een koe,
Want tot het hangen, der was hy te smerigh toe.
Schob. Eer ’k met hem wayen wou, ’k liet liever my begraven,
Iack. Kom houwen wy en oogh gins op de swarte Raven
Kom Prutje gaijey me, kom Schobbert sie mee toe,
Prut. (210) Ick steel, en of ick steel, ’k word noyt van steelen moe.
                                                                                    Binnen.


        Trijn uyt, met Tamponistes.Hier staet een
Tafel gedeckt.
Trijn. MYn engel, agh! myn lief, ick kon u nau vertoeven.
Tamp. Ogh soetert sonder u sou ick u slechts behoeven.
Dogh nu dat ick u heb, vrees ick voor geen gevaer.
Mijn schoone! agh! een kus!
[fol. B1v]
trijn. Neemt vrijelyck een paer;
tamp. (215) O Hemels-Ambrosyn; Jupijn mocht ghy dit smaecken
Gy sout om sulck genot: den Hemel wel versaecken;
O Gooden: dael om laegh, gy acht myn vreughde kleyn
Maer ziet wat Vreucht dat hier mijn grootste vreucht kan sijn,
En so wort gewont, hiers raet, u te geryven;
Trijn. (220) Ay haeltse dogh niet aen: laet ons hier enigh blyven
tamp. Myn troosje sijt gerust: wy boerten met malkaer;
Trijn. Schoon kaey kop weesjen wiert, gy echter bleeft sijn Vaer
Nou beckje sit wat neer.
tamp. Wel ick sal by u komen;
Maer daer, neemt eerst het gelt: ick heb het meed genomen
Trijn. (225) Ogh dats seer wellekoom, nu sit een weynich aen.
tamp. Hout my niet langer op, laet ons maer boven gaen
Trijn. Kom Hertje sterckt jou hert, denckt wat gy sult beginnen
tamp. Agh als ick ’t over denck, verander ick van sinnen
Trijn. Nu peuselt wat met my, dan gaen wy stracx te bet
(230) Sie dats een hoenderbout: Ay sie hoe lecker vet.
Gy hebt dees avont wel getreft een suyver baentjen
tamp. Maer wat hout gy voor u
Trijn. Het Kammetje van ’t Haentjen
tamp. Dats beste dat u dient; het staet my wonder aen;
Maer ey maeck dogh begin.
Triin. Nu kom wy sullen gaen:
Ioost uyt: van ondren op in Duyvels gewaet: en singht als Volght,
                                    1.
                (235) O Taponistus siet eens om,
                Wie dat u Pluto sent,
                Om u met vuur te maken stom,
                In d’eeuwige ellent.
                Want Pluto kunt gy nau voldoen,
                (240) Dat sweer ick u tot nogh,
                Voort gy moet met my na beneen,
                Tamp. Ogh-ogh-ogh-ogh-ogh-ogh.
2.                 Hy valt achter over, en 
blijft voor doot leggen.

                Ioost. Hoe dijst gy neder van u stoel?
                Gy valt maer niet te laegh,
                (245) Voort daelt met my na d’helse poel,
                Voort, voort; wilt gy niet graegh?
                Ick sal in stucken scheuren uw,
                Gy goddeloosen Fiel,
                Nu, op, en zyt voor my niet schuw,
                (250) Maer voor uw eygen Ziel.
                                    3.
                Hy leyt als roereloos gevelt,
                ’Tis best dat ick hem tors;
                Maer ’k wil dan van hem ’t draege gelt,
                En dat ick my bemors:
                (255) Want soo sijn vleys de hel maer ruyckt,
                Soo brant hy voor als teer,
                Soo hy dan selfs niet onder duyckt,
                Soo bruy ick hem maer neer.
                                        Uyt.
trijn. Ogh liefte kleedje uyt, gans bloet wats dit te seggen
(260) De keerel die is doot.
[fol. B2r]
Ioost. Gans lichters blyft hy leggen?
trijn. Hey leyt, en is soo stijf gelyck een Heere myt.
Ioost. Wat raet, Nochtans hy het hem sellefs Neere leyt
trijn. O heyntje man: verwis heb jey dit werck gesponnen:
Ioost. Wat werck? myn lieve moer, daer wert geen werck gewonnen,
(265) Quam dat tuygh inde hel, soo wast daer mee gedaen,
Want seecker ’k weet de Vlam, sou door de Werelt slaen.
trijn. Ogh, ogh, wat gaet ons aen, dat comt door jou vervaeren.
Ioost. Hadt ieyt my niet geraen, ick sou het soo niet klaeren,
Maer evenwel dats slecht, dat komt te byster kael.
trijn. (270) Ick weet niet wat ick doe, of ick de buuren hael.
Ioost. De galligh om jou neck,
trijn. Die kant jou best betaelen.
Ioost. Tis reedlyck duyster weer, mijn list en kan niet faelen,
Ey! siet eens na syn huys, staet daer oock ymant veur?
Soo neem ick hem op mijn schoft, en set hem veur syn deur.
trijn. (275) Dat dunckt me haecht me wel, ey liefte man verstoutje,
Ioost. Kom baes leg nou op mijn, in stee’ van op my Vroutje.
Kom Trijn, kom help me wat, neemt gy het ent va veur,
Hy set hem over ent voor Tamponistus deur, met ’t aensigt veur.
Sta daer gy mannekracht: kom Trijn gaen wy nu deur.
Wie of tot een’ger tyt, op ons dit sal verhaelen?
Trijn. (280) Dat gy een duvel waert, dat moet hy dier betaelen.            Binnen.


Motje alleen.
DIe vrolyckheyt is uyt, dat dansen is gedaen,
Maer hoor ick daer de klock geen 12 uuren slaen?
O ja, ’t sal 12 syn, dan magh ick oock wel vresen,
Ick hoop niet dat de sot alrede ’t huys sal wesen,
(285) Dan waer het recht verknolt: ô bloet ick sie hem staen,
Is hy’t? ô ja, hy ist; ogh-ogh, wat gaet mijn aen?
Gans elven, ’k weet geen raet, dat gat is moy versteecken.
Maer hy, ick acht het best, dat ick hem wat gae smeecken,
Wel licht dat hy’t my vergeeft: ogh Meester hebt gedult,
(290) Dat ick niet op en dee’, dat is mijn ygen schult,
Ick was gins op een plaets, daer elck my dapper nooden,
Hy moet weer besigh syn, of handelt met de gooden.
Hy rept noch roert hem niet, hy staet al even styf,
Kom iey soo stevich weer, en kom je van een Wyf?
(295) Ay! Meester geeft genae, het sal niet weder beuren,
[fol. B2v]
Wilt gy dan oorsaeck sijn, dat ick altyt moet treuren?
Hy rept noch roert hem niet hoe benje dus verstoort?
Ay! geeft dat bid ick jou doch eens een gunstigh woort.
Maer wat een smeer vlack sit daer onder aenje kleeren?
Hy raeckt de kleeren aen, en hy valt recht voor over op hem neer.
(300) O buuren help, ogh help, help doch sijn gramschap keeren
Ogh help: Ogh help, Ogh help: Ogh laci ’k ben in noot
Ey sie nou leyt hey stil: de duker hy is doot;
O Joost, O Joost, O Joost, wat heb jem in gegeven?
Vermoorje sulcken man? dat kost oock weer jou leeven.
(305) Of docht je guyt sack (Ha: Ick vat jou potsen wel)
Dat schoon je hem hier nu brocht, het soo af lopen sel?
O neen, en denckt dat niet, het sal der niet by blyven.
Of soght je Funs kop my dit op den hals te dryven?
Ick heb soo wel als gy die potsen oock in myn;
(310) Het sou niet goet sijn Joost, wist dit de Godt Jan Pyn:
Gans Bloet hoe fray sou hy tot loon jou* transformeeren.
Maer kom, ick sel je best, met dese buyt vereeren
Kom Kom, hoe vat ick hem: hy is soo krom gebult:
Hy draecht hem voor Joost en deur, en set het Aensicht tegen de deur an.
Kom stae daer moeytjes vast
Hebt metje doot gedult
(315) So reght moy overent: Wat kan hem beter passen?
Gut datje als een boom, eens Veur syn deur bleeft Wassen
Hoe aerdigh sou dat sijn: ick wout wel een mael sien
Maer ’k heb myn tyt van doen: de klock loopt al na ien
Nou ick ga stilletjes heen: eer datse myn betraepen.
(320) Ick ben dogh sonder Schult. Ick magh gerustigh slaepen:
                                                                                    Binnen.
Ioost roept van binnen.
Hoort Trijntje doe het soo: vraegh na de wille keur,
Sy doet de deur op, en Tramponistis valt in Huys.
Trijn. Ogh Joost! Ogh Joost! Ogh help! Hier is hy weer aen de deur:
Ioost van binnen.
Een stront dats niet metal: wat mach die lari kallen;
Trijn. Ogh Joost, hier leyt hy doot: weer in ons huys gevallen
Ioost uyt.
(325) Daer speelt de Duker mee, wat droes, of dit wil sijn?
Trijn. Ogh! Ogh! wat gaet ons aen?
Ioost. Wel hoe wel, huylje Tryn?
trijn. Is dat geen huylens waert?
[fol. B3r]
joost. Wat stront meuch jey togh kryten:
Kom kom ’t is best, dat ick hem inde gracht gae smyten.*
Daer achter leyt een sack: gaet haalts, hy moeter in:
(330) sen neus die blaeut, so fraey, als vars gegoten tin
trijn in, en uyt met een Zack om hem daer in te steeken.
joost. Kom wysheyt, Kom verstant, gaet met dit doot kleet waeren
Hier Tryn kom help me wat, ick kant alleen nau klaeren
Wat so dat staet hem fraey, ’k vereer hem dese buyt*
Nou Trijn gaet stil in huys, en blaest de kaers oock uyt.
(335) Nou sel ick met der haest, hem inde gracht gaen smyten
                                                                                    trijn binnen.
Maer saght wat hoor ick daer? hier dien ick niet te kryten.

Iackhals, en Schobbert, uyt. Met een groote sack met speck.
Iack. BUyt, Buyt, Buyt. Hier Schobbert hier vat an;
Schob. Waer blyft Pruthagje weer?
jack. Hoo, Hoo, myn soete man:
Die sit noch inden hoff, om sulcke vrucht te plucken;
Schob. (340) Die karel die doet vroom
jack. Hier syn wel twalef stucken.
Alleen in dese sack:
Schob. Wat ist?
jack. Gesoute speck:
Waer schuylen wy het best?		Sy setten de sack met
Speck in’t heck.
Schob. Kom settet in dit heck:
Dat gaet noch fraey voor wint dats kost voor onse Robbert.
Gut ’t is soo fraey van reuck.
jack. Waer duker Blijfje Schobbert?
(345) Kom voort: en help ons wat, hy maeckt de gelt-la los;
Schob. Hy mocht de duker, dat is wis een arge vos:
De kost ruyckt wonder soet: het sel verwis niet stincken
jack. Kom schortje selver mee: of schytje inde Vincken?
                                                                                    Binnen.
Ioost.
HA, Ha, Ha, Ha, Ha, Ha: recht loopt het veur de wint;
(350) Gans pluymen sien ick wel, of ben ick siende blint;
Kom Secretaris oom, ick selje transformeeren
In dit gestolen Speck; eer dat sy weder keeren;
[fol. B3v]
Hy leyt de Secretaris met de Sack int heck.
Daer* maetje legh daer neer, gans stuyten, tis soo swaer
Hier heb ick speck genoegh al waer ’t voor ’t hele jaer
(355) Ick loop hier meed’ in huys, en dan eens heene wandelen:
Nae Jeremias: die sel licht wel Met haer handelen.
Daer leeft hy’t meest wel of: nu hier niet langh te gaen
Mee’ sou voor soo veel speck: een speck struyf laten staen
Daer hoor ick heur alweer: ick peur hier me na binnen.
                                                                Ioost met het Speck binnen.


Luijtenant, Dominie, Flasbaert.
Luyt. (360) MYn ouwe kouwe sul, wat meuchje toch beginnen
Ga jey noch mee op roof?
Dom. O kinders dats myn eer;
Al bin ick out en kout: myn dunckt dat ick noch leer;
Flasb. Eer ick soo moeijelyck stal: ick liet myn liever hangen;
Dom. Ogh soon, ick hoorje bent noch al met schrick bevange
(365) Je vreest maer voor een doot, die my het hert verheught
Ogh denckt op ’t hangen dogh: nou jeyt gebeuren meucht:
Had ick soo veel geluck. Oft mocht, dees beed’ ick erven.
Eer dat ick tot myn eer, als Martlaer kom te sterven;
Luyt. Wat beed versoeckje togh? Seg heylige Dominie spreeck
Dom. (370) Niet als ick wensten, dat ons Compangie dees weeck
Het Martlaers ambt ontfingh, hoe heerlyck sou ick sterven;
Flasb. Maer Dominie wat een bee, wie sou jou goet dan erven?
Dat gunje immers ons, of maeckjet aende Stadt?
Dom. Ick wensten datjer eerst, een Vrolycken dagh van hadt.
(375) En datje dan getroost, om langher niet te leven.
Jou voort met leertjes lyn, ginght in den echt begeven
Luyt. Ogh dats een schoone les, myn ogen traenen schier:
Flasb. Je hebt me wel getroost: nou vrees ick niet een cier:
Al wout gy datelyck, ick wou de vlagh wel strycken
Dom. (380) Maer kinders wat staet gins? ay lieve help me kycken
Wat schemert daer in’t heck? ick bidje siet ’t is buyt.
Gans lichters Luytenant, kom help het wacker uyt
Ick Leun vast op myn Kruck: myn hulp kan weynich baten
                                                        Sy krygen de sack uyt het heck.
[fol. B4r]
Schobbert, Iackhals, Pruthaghje. Hier op uyt komende, sien dit.
Schob. O Haghjes dat is mis, dat moetje ons hier laaten.
Prut. (385) Wel wat is hier te doen? dat ick soo suurlijck win,
Wert daer niet op gepast? hoe quamen sy hier in?
Dogh soo ick ’t recht besie, idt Luytenant, den eelen.
Iack. Hoe soecktnu d’eene dief, den anders roof t’ontsteelen?
Dat dunckt me is wat neuws,
Schob. O Heer dat beurt soo faeck.
Dom. (390) Ogh kinders heb ick jou? dit is mijn een vermaeck.
Prut. O Vader van u volck, Hoe gaje nogh met kruckken,
Soo vlytigh hier op roof?
Dom. Dats niet, al gaen ick huckken.*
Al ben ick out en kout, mijn moet blyft even jongh.
Prut. Dat is een hyligh man,
Schob. O wel bespraeckte tongh.
Dom. (395) ’k Sal als een herder u na d’hooge wyde wyden,
Iack. Ogh datje ons het spoor tot sulcken eer beryden.
Dom. ’k Waer ongerust, ô Soon, soo ick uw achter liet,
Iack. Je hout vant sterven wel, maer gaeren doejet niet.
Dom. Maer kinders hebje yet dat moetje haestigh bergen,
Prut. (400) Dit is ons arbeyts loon, wie willen wy nu vergen,
Die dit nu van ons koopt? Ia ’k weet, de nuwe Waert.
iack. Doen dat de Waerden mee?
Dom. Ogh dats huer beste aert.
Iack. Hoe gaen sy mee op roof? ick moet noyt sulcke mannen;
Dom. Sy roven binnens huys, ten aensien van haer kannen.
Prut. (405) Hoe winnen syt soo licht? daer ick veel moeyte doe.
Dom. Ogh Soon, jou komt vry meer als ’t simpel hangen toe.
Kom klop hier aen de deur, en drincken wy en soopje.
Ieremias uyt.
Jeremijas siet eens hier; hier hebben wy een koopje
Ierem. Hoo mannen binje daer waer in bestaet de buyt?
Prut. (410) Slechts in gestoolen speck:
Ierem. Dat seghje ront uyt.
Kom beste vaer sit neer: je hurckt soo opje krucken.*
Dom. Dats waer, ick ben so moe, ick sta myn lyf aen stucken
Ierem. Nou hoe veel loofjet wel, soo als ’t is in de sack?
[fol. B4v]
Prut. Maer 50 daeldertjes; maer ’t geltje dienter strack,
(415) En boven dat een kruck,
Ierem. Ay, seght my togh voor wie?
Prut. Wel is dat vragens waert? voor onse Dominie.
Dom. Soo lang als ickker ben, sal ick ’t hier wel meed’ slissen,
Maer tis een teecken soon, dat iyme niet wilt missen.
Ierem. Nou wat begeerje meer, een engelse dukaet,
Prut. (420) Je weet wel, lieve man, dat die hier niet en gaet.
O neen, dat kan niet sijn, je hebt een kostlijck deel.
Schob. Weg, weg, dat gaet niet aen,
Ierem. Wel, ’k looft kost jou selfs soo veel.
Dogh hoe dier ’t jou mag staen, daer laet ick jou veur vresen,
Prut. Een gulden int gelagh, en minder macht niet wesen.
jerem. (425) Ick weet van geen gelagh, ick hier geen dieven set,
Iack. Of hy sijn leven oock, wel beter klanten het.
Dogh ’t Speck dat is verkocht.
jerem. Soo meuchje ’t geltje strycken.
Maer vrinden dit voor al, laet ick het eerst eens kycken.
Prut. O tis soo dillekaet, en groot, ten is niet klijn,
Sy binden de Sack los, de man
valt achterover en ontwaeckt.  
tamp. (430) O gooden wat is dit? ay my! waer magh ick zijn?
Al de Dieven gelijck.
Ogh, ogh, wat of dit is? wat komt ons hier vertoogen?
jerem. Wel hoe! wel wat is dit? hoe hebje mijn bedroogen?
Verkoopje Mense-vleys, in stee van Verckens Speck?
De Dieven. Ogh, Ogh, Wat gaet ons aen?
Dom. Ick kyck mijn oogen geck.
tamp. (435) O goon, hoe com ick hier? wat is hier een gewemel?
Ay, segt my, ’k bid uw, om de welvaert van u hemel.
Dom. Ick wort gelijck een block, soo styf als ick hier sit.
Prut. Ick stal het stuck voor stuck, hier tot de Kaerse smit.
jerem. Hier moet een ent van zijn, hoe is het hier geschaapen,
(440) Joost, Joost, Joost, com hier, ick bidje helpme gaapen.
Ioost uyt.
Pas doch wat op die maets, ick loop wel na de Schout.
De Dieven. Wy bidden lyfs gena.
Dom. Nou moet ick in het Sout.
Tamp. Ogh Joost-buur, ogh ick bid, en wilt niet op mijn kijven.
[fol. C1r]
Ick socht, myn lust met Tryn Jou froutje te bedryven
(445) Ick heb aen haer daer flus, een groote somme gelt.
Terwyl, gy buyten waert, alree terhant bestelt
En doen ick by haer sou my vrindelyck verwonderen.
Soo komt er Plutoos boo, so yslijck op te donderen:
Dat ick met ’t eerste woort, van schrick viel heel ront om
(450) maer ’k weet tot dese uur, niet hoe ick hier in kom
Ioost. O Guyt wat wouje doen, secht gy self dat het waer is.
Ierem. Ey Joost siet wie het is: gort ’t is de sekertaeris,
Ioost. Hy is dan wie hy is.
tamp. Ick bidje weest gerust:
Ick heb geen quaet gedaen, Ick hebse maer gekust.
Ioost. (455) Wat is het anders niet? maer ’t gelt moet gy hier schenken:*
Daer komt se selver aen
tamp. Ogh, daer sal ick niet op dencken:
Ogh, Tryntje benje daer? vergeeft my wat ick dee!
Trijn uyt.
Ogh dat gedenck ick niet, laet my maer slechts met vree.
Wel wat is dit, dat hier dit Volckje leyt te malen.
(460) Ick sie wel wonder toe, ick kom myn Joost hier halen;
tamp. Og breng my dog eens thuys, ey Vrienden gaet tog mee.
Heb ickje jets gedaen? het rout me dat ickt dee:
Ioost, Trijn, en Ierimias, en Dieven.
Og! dats een klynicheyt, nou wilwe aen gaen kloppen?
Tamp. Ick sal met wijn en bier: jou sien de mont te stoppen.
Dieven. (465) Syn wy aen sulck genot: segh heerschip parsepant?
Tamp. O ja, dats int gemeen: sie daer, daer is myn hant;
Prut. Soo ben ick ’t ongeluck: noch sonder schant ontkropen:
Nou heerschip treet vry in, daer gaet de deur al open:
Motje doet de deur open.
Wel Meester benje daer, brenghje de gooden mee,
(470) Kom Vrinden tree in huys, nou is de kost geree.
                                                            Secretaris Joost en Tryn Binnen.
Dom. Nou segh ick ’t reght ront uyt: ’k heb 50 jaer gaen rooven:
[fol. C1v]
Wat schoonen tyt dat is, dat kunje nou gelooven
Maer ’k sweerje by myn eer, ick ben noyt soo geloert
Prut. De droes die het het speck: dat sweer ick weg gevoert,
(475) Ick hoorden noyt niet meer, van soo een transformatje.
Motje. Nou vrienden gaet doch in, versuym niet u Collatie.
Dieven. Dat was ons harten-leet, wy sullen’t niet versuymen.        Binnen.
Motje. O Bloet wat of dit is, gans stienen sonder pruymen.
Ick kan dit niet verstaen, dit is een wonder werck.
(480) Men hoort van soo een stuck; te Preken in de Kerck:
Ick weet niet wat ick denck, ick sal noch eens gaen kycken.*
Dat het sijn geest noch was, dat dunckt me sou wat lycken:*
Maer neen dat isset niet, hy ist selver in persoon.
Dogh so ick twijffel slae, Ick vraecht wel aen de goon.
(485) Ick sel so ick maer wil, wel in heur kennis raecken.*
Hy ist, of ist dan niet, sijn geest, dan of sijn doot.
Dogh soo hy ’t selver is, maeck ick myn Vreucht
                                                                                DE GROOT
                                                                                    Niet al te.
Continue

Tekstkritiek:

vs. 38 jey bint er staat: jeybint
vs. 74 weer is er staat: weeris
vs. 181 dat en er staat: daten
vs. 311 loon jou er staat: loon. Jou
vs. 328 ick er staat: iek
vs. 328 vereer er staat: ver eer
vs. 353 Daer er staat: Der
vs. 392b al gaen er staat: algaen
vs. 411 hurckt er staat: hurckr
vs. 455 schencken: er staat: scheurken:
vs. 481-82 deze twee verzen zijn, denkelijk ten onrechte,
            gesplitst en als vier verzen afgedrukt.
vs. 485 weesrijm.