Frederik Cornelis De Coninck: De liefde en ’tgeval speelt somwijl met den mensch. Antwerpen, 1636.
Uitgegeven door Marti Roos.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton020210 — Facsimile bij Ursicula — google.books
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
[fol. A1r (p. 1)]

TRAGYCOMEDIE Op den Reghel.

De Liefde en ’tgeval speelt somwijl met den mensch:         Maer waere trouw en deucht brenght hem noch tot sijn wensch.

Vertoont Op de Camer der Violieren, den eersten September deur F.C. de C. [Vignet: fleuron] T’ANTWERPEN, By Ian Huyssens, Boeckvercooper aen de nieu Borse. Anno 1636.

---

[fol. A1v (p. 2)]

Goetgunstighe Leser.

GElijck vele geschriften der Poëten vande nauw siende letterkauwers op de waeghschael van haer neuswijs onbedacht verstandt gheoordeelt, en naer haer vergalt vergifte tongh bestreden worden soo ben ick oock wel versekert, dat vele opgeblaesen schijngeleerde waensotten (’kwil segghen versen maeckers, want sy meriteren niet den tijtel van Poëten) deur trotsche sinlijcke laetdunckentheyt dese geringe kladden, met te oversnuffelen sich sullen bemoeyen, ende met haetende lastertonghen lasteren: sonder te dencken, dat wie de splinter in eens anders ooghe wilt beschimpen, moet eerst den balck uyt sijn eyghen ghesicht weiren.         Om dan van sulcke vreese ontslaeghen te sijn hebbe mijn toevlucht genomen tot U.L. om onder de vleughelen van uwe goedt-aerdicheyt beschermt te moghen worden teghen het vliegende gerucht, van sulcke dweepgeesten ick hadde wel de selve met meerder Poëtische pinceelen willen overstrijcken, hadde den tijdt en occasie my sulckx toeghelaeten: toch ick hope, dat mijn gheringhe Ievren by geene verstandighe gelastert, noch by geen neuswijse geblameert sullen worden: maer ben my betrouwende in u faveur ende bescherminghe, onder wiens protectie ick my tot grooter dinghen animeren sal: vale,

F.C.de C.

---

NAMEN DER PERSONAGIEN.

Coninck van Arragonien. Brisida Princers van Arragonien. Capiteyn der Barbaren Struyckroovers. Tweede Barbare roover. Derde roover stom. Alexander. Orlando sijnen dienaer. Grave van Rossilion. Eerste Raedtsheer. Tweede Raedtheer.

Eenen Edelman. Eenen knecht. Camenier. Pagie. Cipier. Klaes eenen Boer. Lijs een Boerin. Scharprechter. Edellieden en knechten stom.

---

[fol. A2r (p. 3)]

Inhoudt.

BRisida des Conincx van Arragonien Dochter ghevanghen sijnde van eenighe Barbare Struyckroovers wordt geluckelijck deur eenen Ridder van Toledo verlost: den Coninck haer soeckende, vindtse ontset, ende versoeckt den Ridder Alexander in sijn Hoff te blijven. Brisida de Princers deur dese weldaet beweeght vest haer Liefde op Alexander: die hem met de selve passie beseten vindende, malcander heymelijck te spraecke comen, de Liefde openbaeren ende met handt belofte en ander versekeringen de Trouwe geven; welck den Graeve van Rossilion oock op de Princersse verlieft, ende deur yversucht haer manieren gaede slaende, inde warande (alwaer hun belofte gheschiet) naer ghespeurt hebbende, ten ergsten by den Coninck gaet uytbellen: die hun (daer sy malkander tot de echt genietinghe bestemt hadden) compt betrappen, ende beyde in bewaeringhe doet houden. De Princersse naer vervulde tijdt baert een Kindt, twelck den Vader doet in het veldt te vondel draghen om het selve te meer van sijn toecomende erfrecht te ontvremden: ende met eenen vergaedert sijnen Raedt om den gevanghen Alexander sijn vonnis te sluyten, ende met den hals te doen vergelden: Brisida dit verstaende gaet in mans kleederen (den Cipier omghekocht hebbende) hem verlossen, en blijft in sijn plaetse op hope van haer Vaders genaede. Alexander buyten dwalende vindt by gheval den Boer, by den welcken sijn Kindt opgenomen en ghevoedt werdt, welck hy aen de merckteeckenen bekent: neempt met eenen veur in onbekende kleedinghe d’eynde van Brisidas rechtdach te gaen afsien: over de welcke den Vader (haer ten ergsten de verlossinghe haers mans afnemende) de straffe vonnist; maer alsoo sy veirdich is, om veur het recht te buygen: doet Alexander die in onbekendt gewaet aldaer verschijnt) het selve ophouden: naer belofte van sijn vryheyt deur den Coninck geswooren verkleirt hem: ende wordt alsoo alles deur de betoonde affectien van Liefde vergeven, versoent, en gheluckelijck uytgevoert.

---

[fol. A2v (p. 4)]

In Honorem. Praenobilis prudentiâ,variarumque scientiarum, ac artium usu Conspicui Iuvenis. Domini Dni F.C. de C. huius Tragicomediae authoris.

AEquá Iudicii meditatus lance vetustos
Orbis terrarum cursus, perclarius ipso
Lampade Tythanos, sexus utriusque iuventae
Indomitum monstras ignem vitare, pericla
(5) Ne post illicitos Veneris graviora sequantur
Lusus mixta neci, queis aestus vincula casti
Non subiecta quidem, Tragi Comoedia portat,
Testis Alexander, testis regina Brisida.
Quâ tua post cineres virtus mansura perennis
(10) Ingenii, quae morte caret, divumque theatra
Quassando lauri capiti Diadema parabit,
Parnassique tuam super alta cacumina famam
Tollet, & assiduas in laudes ora resolvant
Musae, queis similem te reddis versibus orbe
(15) Nobilitate trahis verâ qui nobile nomen.

Amico Amicus ponebat, I.R.de L.

[fol. A3r (p. 5)]

Eerste deel.         Eerste uytcomen. Dry Mooren Struyckroovers brenghen de Princers van Arragon met haer Staet-jongfrouwen gevanghen uyt. Capiteyn van de Roovers.

                VOlbrenght mijn wil, want u verlossingh en u leven,
                Iae doot staet in ’tgewelt van mijnen lust geschreven.
Brisida de Prin.           Eer sal ick sterven Heer: ’ken ben geen lichte maeght,
                Die om een kleyn ghewin haer eer t’onteeren draeght;
                (5) Ick ben een Coninckx Kindt van Arragon gheboren,
                Aensiet mijn ongeluck, wilt my genadich hooren:
                Bedenckt toch wat ghy doet eer g’u handt aen my slaet.
Capiteyn.        U clachten en geween die comen veel te laet:
                Toch evenwel wil ick een weynich tijts u schencken,
                (10) Oft ghy tot u gheluck terwijl u mocht bedencken.
                Schoon oft ghy sijt Princers van d’ Arragonsche Kroon,
                Ghy sijt in onse macht, en sonder uwen throon:
                Ghy hebt geen Heerschappy, ghy kont hier niet gebieden,
                Volbrenght het gen’ ick wil, eert’bloedt begint te sieden,
                (15) En inde blauwe aeders bobbelt: daerom doet
                Mijn herts begeirt, eer dat mijn gantsche breyn verwoedt
                (Welck deur u schoonheyts glans in rampspoet is gewickelt)
                Tot noorts en bitter vraeck mijn sielens tocht aenprickelt.
Brisida           Mijn Heer dempt uwen lust, bemerckt wie dat ick ben,
Capiteyn        (20) Weet dat ick u alleen veur mijn slaevinne ken.
Brisida           Oft wel u lusts begeirt in uwe sinnen steyg’ren,
                Soo sal toch mijn gemoet u heete tochten weyg’ren:
                Wat is mijn leven oft de ionckheyt? soo ick gis
                Helas een vroeghe vrucht, die noch niet rijp en is.
Capiteyn        (25) Wat schandt doet ghy my aen: sal dan een vrouw my tergen
                Daer selfs sich Iupiter moet veur mijn aensicht berghen:
[fol. A3v (p. 6)]
                Siel angstich, half beswijmt, en suysselich hy vliedt,
                Wanneer den blixem van mijn aengesicht verschiedt:
                Ha opgeblasen beldt? wat sijn oock trotse wijven,
                (30) Die naer haer sinnen op haer eerst voornemen blijven?
                Ghy schimpt met mijnen heysch, ghy lacht, ghy boert, ghy spot,
                Ghy dertelmoedich strijd hier teghen mijn ghebodt.
                Ha krijgelsinnich hert! oft derft ghy wel ghedencken
                Dat sonder het gheniet ick, ’tleven u sal schencken?
                (35) Neen, neen steenherte maeght: siet aen wat dat ghy doet
                G’en raeckt niet uyt mijn handt veur ghy mijn wille boet:
Brisida           Ghy sult my niet in eer, in faem en deught verdrucken,
                Al soudt ghy snijden my in hondert duysent stucken:
                Ghy meught doen wat ghy wilt, g’en brengt my niet tot val,
                (40) Soo langh mijn droeve siel in’t lichaem woonen sal.
Capiteyn        Meynt ghy met teghenspraeck mijn herte t’overwinnen?
                Neen snoode Crocodil houwt uwe traenen binnen:
                Ghy hebt een Slanghen tongh, en Tygers vreet ghemoet,
                Een ijser stael gedacht in d’aeders giftich bloet,
                (45) Ghy wederspannich mensch, oft meynt ghy my t’ontvlieden?
                Daer Hemel, aerdt, en locht, staen onder mijn gebieden:
                Ick trotsch’ den Dondergodt, op Mars ick niet en pass’
                Schoon hy ghewapent is in’t nijdich harrenass:
                En sult ghy creatur my teghenspreken derven?
                (50) ’Tis wonder dat ick u gedrochte niet doen sterven:
                Want ghy sijt als een bloem verbeten van de vorst
                De welck afvallen wil deur haer verdrooghde korst.
Brisida           Ick kniel ootmoedich neer, Heer wilt my toch verhooren
                Sijt ghy een Edelman der peckswert-gette-mooren:
                (55) Betoomt u snoode wil, betemt u geyle lust,
                Verworpt u boosen aerdt, en geeft u selven rust.
                Mijn sonden groot en swaer die maecken dat ick proeve
                De straffe van mijn Godt, waerom ick troost behoeve:
                Niet, dat ick niet en wil betaelen veur de schuldt
[fol. A4r (p. 7)]
                (60) Maer dat ghy doet de vraeck neem ick in ongedult.
Capiteyn        Gy maeckt mijn herssens los, verwoedt, vergrimt en korsel
                ’Tis wonder ick u niet tot kleyne briesels morsel:
                Soo ghy mijn wil niet doet, dit stael gaet deur u huyt,
                Terwijl ghy my deur roof ghevallen sijt tot buyt.
                (65) Voorts knechten vat haer aen, en bindt haer beyde armen.
Brisida           Heer wilt u over my bedruckte maeght erbarmen        Sy binden haer
Capiteyn        Neen mijn verwoedt dolsinnich hert verbrandt in my,
                Soo ick verwinner van u schoonheyts schoont niet sy:
                Om u verherdt ghemoet mijn siel niet is te stillen;
                (70) ’tSchijnt de vergulde Astren veur mijn gramschap trillen:
                Maer ghy o Vrouw aensiet noch wapen, sweirdt, oft stael,
                Noch hoort naer wijs vergaerde redens rijp verhael.
                Doet willich wat ick wil oft anders suldy moeten,
                Ick sal mijn lust met wil oft crachten aen u boeten:
                (75) Klapt, snapt al wat ghy wilt u armen die sijn vast.
tweed’ R.        Wy hebben Heer volbracht, wat ghy ons hadt belast.
Capiteyn        Ras koppelt hun aen een.
tweed’ R.        Mijn Heer het sal geschieden.
Brisida           Wel is dan geen genaed in u geylsuchte lieden?
Capiteyn        Gaet henen met u twee, hun saemen ’tboswaert stouwt,
                (80) Op dat wy onsen wil volbrenghen in dit wout.
Brisida           Och Hemel staet my by! ontdeckt u blauw gordijnen,
                Seyndt hulpe my tot hulp, laet my toch troost verschijnen!
Capiteyn        Nu voorts ghy slim gebroet, in, in staeckt uwe clacht
binnen

Verschooninghe Alexander ghewapent met sijnen knecht Orlando.

Alexand.         Wat stemme hoor ick daer?
Brisida           Ay my ick wordt vercracht,                                        van binnen
Alexand. insiende     (85) Ha snooden roover wacht ick sal u dat verleeren.
Capiteyn        Wie isser die my derft soo comen hier braveren?        Alle wederom wt
[fol. A4v (p. 8)]
Alexand.        Wat doet ghy dese maeght?
Brisida           Siet oft Godt niet en heeft
                Sijn straffen, die hy dan aen boose menschen geeft.
Capiteyn        O Iupiter wat ramp! ick swil van nijdt en toren
                (90) Och waer ick blindt, en van mijn Moeder doof gheboren!
                Sal soo een creatuer my vraghen wat ick doe?
                O Gôon ick lijd’ dat niet van hem! neen neen, wel hoe
                Sal een geringh persoon my derven soo aenspreken?
                Daer dit hel blinckend’ stael mijns ong’lijckx ramp can vreken
                (95) Ghy snooden hangebast de saeck gaet u niet aen.
Alexand.        Ick ben verbonden, dees bedruckte by te staen.
Capiteyn        Ick sweir by Iovis throon dees crom geslepen sabel
                Sal snijden hier in twee u levens korte kabel:
                Ick sweir eer’t avondt is ghy raeckt in Charons boot,
                (100) En sult gescheyden sijn van u rampsalich hoot.
Alexand.        Daermen de handen roert behoeven weynich woorden,
                Want met de selve moor sult ghy ons niet vermoorden:
                Wel aen betoont aen my u uyterste ghewelt,
                Ghy sult bespeuren wie dat meester blijft in ’tvelt.

Sy vechten binnen,

Brisida knielende         (105) Och Heer almachtich Godt! wilt met u luyster ooren
                Mijn suchten en ghekarm, en bidden toch aenhooren:
                Ontfermt my aerde worm, verlicht mijn angst en pijn,
                Laet mijn verslaghen hert u een brandt offer sijn,
                Laet mijn ghebedt daer van sijn Heer d’onsteken kolen,
                (110) Wiens aengenaemen reuck opklimme naer de polen.
                Erbarmt Heer, geest genaed’, vertroost my inden noodt,
                Want ghy sijt Heer mijn Godt in leven en in doot:
                Strijdt toch o Heer veur my! ay laet u hulp verschijnen
                Verlost mijn hygend’ hert van d’ingecropte pijnen:
                (115) Helpt mijnen kampion, den Ridder, die ghewis
                My van u Heere Godt tot hulp gesonden is.

Alexander met Orlando weder wt.

[fol. B1r (p. 9)]
Alexand.        Ionckvrouwen vreest toch niet, schept moet, ay wilt toch breken
                U knagende verdriet, de mooren sijn gheweken:
                Gaet hen’ onbindt hun saem, maeckt los den strick en bandt.
Orlando         (120) ’Tis gheluck meyskens dat mijn meester u hier vandt.
Brisida           Ick danck u Ridder veur den dienst aen my bewesen,
Alexand.         En danckt niet schoone maeght, o peirel uytgelesen
                Wat ick u heb ghedaen ick schuldich was te doen.
Brisida           ’Ksal my met gragen yver tot vergeldingh spoên.
Alexand.         (125) Den dienst die ick u ded’, wilt die in danck ontfanghen:
                Maer om te weten wie ghy sijt is mijn verlanghen?
Brisida           Ick ben den erfgenaem van’t Arragonsche landt.
Alexand.         Ick kus’ Princers deur onderdaenicheyt u handt.
                Vergeeft het my om dat ick als u minste slaeve
                (130) De eere die u quamp behoorlijck niet en gaeve;
                Ick kend’ u hoocheyt niet mijn fouten ick belijdt
                Soo dat d’onwetenheyt mijn botticheyt bevrijdt.
Brisida           My is veel eer geschiet, daerom wilt my verklaeren
                Van waer ghy zijt, u naem, en wie u ouders waeren?
Alexand.         (135) Genaedighe Princers aenhoort dan wie ick sy
                Terwijl u Hoogheyt dit nu weten wilt van my.
                ’K ben in Toledos hoogh gebouwde stadt ghesproten,
                De welck berghachtich met den Tago schijnt besloten:
                Van d’oudt vermaert geslacht Padillia ghenoemt
                (140) Dat mijnen veurnaem Alexander maeckt beroemt:
                Aen soo een Vaderlandt hadt ick mijn ieught gheoffert,
                De sterckte van mijn arm was in haer muer ghekoffert.
                Ick dreef den vijandt meer als eenmael op de vlught,
                Den vijandt was veur my meer als veur haer beducht.
                (145) Hy vreesde meer mijn sweirt als gantsch Toledos sterckte,
                ’Tscheen dat alleen mijn kompst vrees inden vijandt werckte,*
                Maer mijn tropheen helas vercreghen deur den strijdt
                Die waeren oorsaeck van den schraelen bitschen nijdt,
                Die deur afgonsticheyt de vijandtschap eerst baerde
[fol. B1v (p. 10)]
                (150) In velen, die my met verradery beswaerden:
                Soo dat mijn vromicheyt werdt naederhandt veracht,
                Tot dat ick in den haet werdt van ’tgemeynt gebracht,
                Die my verioeghen uyt mijn Vaderlandtsche stede,
                Waer van ick ballinck ben tot op den dach van heden,
Brisida           (155) ’Tis noch wel meer ghesien dat in een menschen hert
                Getrouwicheyt beloont met schand’ en laster werdt.
                Compt in mijn Vaders Hof en wilt u niet in belden
                Dat ick u kloeckheyt als Toledo wil vergelden
                ,, Een Coninck Vorst oft Heer met reden wordt ghehoont
                (160) ,, Soo hy den trouwen dienst sins dienaers niet en loont.

Hier hoortmen een gheroep van binnen.

                Maer laes wat groot gerucht is ginder op geresen?
Alexand.        Soo langh ick by u ben Princers en wilt niet vreesen.

verschooninghe den Coninck van Arragon met den Graeve van Rossilion ende knechten zijn Dochter de Princers soeckende comen wt.

Brisida           Nu is mijn siel ghetroost mijn Vader ick hier vindt.
Coninck         O wonderlijck gheluck! siet min geroofde kindt.
Brisida           (165) Och Vader och ick ben (Godt lof) de handt ontcomen
                Der vreede Mooren die my hadden opgenomen.
Coninck         Mijn droef gheklach dat wordt nu inder haest gestaeckt,
                Hier ben ick inde plaets waer naer ick heb gehaeckt.
Brisida           Des’ Ridder heeft beschermt mijn kuyscheyt en mijn leven,
                (170) En deur sijn vromicheyt mijn vryheyt weer gegeven
Coninck         Voorwaer hy heeft dan hier sijn eer met eer betoont,
                En dat het Edel hert met kloeckheyt is bewoont.
Alexand.        Groot machtich Coninck d’eer die is te menichvuldich,
                Ick ded’ soo veel ick cost, de rest blijf ick u schuldich.
                (175) Voorwaer ick soud veur my niet wenschen meer! dan hoe
                Ick u in meerder noodt noch grooter diensten doe?
Coninck         Heer Ridder ’tis genoegh, ick bidt laet u genoeghen
                Compt wilt u in mijn Hof med’ by mijn Heeren voegen.
[fol. B2r (p. 11)]
Brisida           Den genen die my in den noodt heeft by gestaen,
                (180) Die neem ick in mijn siel en herts gedachten aen.

Alle binnen behalven den Graef die Orlando roept.

Graef         Holla vrindt hoort een woordt!
Orlando         Wat is mijns Heers believen?
                Want siet ick slacht de quacksalvers ick can u met woorden en waer gerieven.
Graef         Seght my hoe desen nieuwen Ridder is ghenoemt?
Orlando         Ick heet Orlando Furioso, die inde weirelt soo is beroemt,
Graef         (185) Ick vraegh u daer niet naer antwoort my op de reden:
                Seght toch hoe heet den Ridder, die onlangs gheleden
                Mijn hertens afgoddin verlost heeft met sijn swaerdt?
Orlando         De vromicheyt is met mijn sterckte innerlijck ghepaert.
Graef         Man raetelt u den kop? wilt naer mijn reden hooren:
Orlando         (190) Ick ben niet onder Capricornus maer in teecken Gemini geboren
Graef         Ghy nar ick vraegh dat niet meer hoe u meester heet?
Orlando         Ick heet Orlando en den anderen Alexander claer uyt geseet
Graef         Hoe Alexander hy! sijn naem is uyt ghelesen,
                Sijn naeme met de daedt sijn beyde in het wesen:
                (195) Begroet hem mijnen ’tweegh, en geeft hem te verstaen
                Dat ick sal danckbaer sijn wat hy my heeft gedaen.
                Wilt hem veur alle dingh mijn diensten presenteren,
                Want die ons deught betoont die moetmen weder eeren:
                Ick blijf verbonden hem, terwijl hy heeft verlost
                (200) Mijn eenighe Princers die niemant helpen cost.
Orlando         Wat sijn oock machtighe sullen en hoofsche ionckers?
                ’Tis een rapiamus van een volc: ’tsijn sulcken geharnaste pronckers
                Sy toonen in hun kleeren, en schoone veiren maer den schijn
                Van den Aedel, die sy van binnen niet en sijn.
                (205) Ic kan niet eygentlijck seggen, oft sy geplant, oft dat sy geboren sijn*
                Oft dat sy ghesaeyt worden, oft dat sy uyt koren sijn
                Met ’tonkruydt: oft dat sy geint worden, oft dat sy opschieten in’t wout,
[fol. B2v (p. 12)]
                Oft datmens’ uytbroeyt, oft datmens’ uyt de rotsen houwt:
                Sy brageren met hun Edeldom, als een bed’laer met sijn mantel vol lappen,
                (210) En ’tsijn al te mets kalissen die uyt een ander vaetken moeten tappen:
                Hadden sy gelt, sy stoffeerden beter hun uyt geteirde borst,
                Sy loncken daer naer als een hin op een pier oft de kat op de braetworst,
                T’sijn sulcke geseemde, gesuyckerde gepoeyerde stoepschijters
                Sulcke raeskoppen, verdwaelde sielen, o ’t sijn sulcke steenkrijters
                (215) Sy swaeyen, en draeyneirssen een heelen dach deur het Hof, en deur de stadt
                Sy keirden ghewis de straet haddense een bessem aen t’gat.
                G’lijck onse jouffrouwen met hun rocken doen, o die kunnense oock lustich veghen
                Insonderheyt des somers als de straeten droogh sijn sonder reghen:
                En oft al metter Heeren placcaet is verbóon.
                (220) Datter niemandt als den Pachter de straet mach maecken schoon
                Soo paster toch dit volck op brieven, bullen oft placcaeten:
                Want d’exsters kunnen qualijck het huppelen laeten.
                Het regent ende son schijnt ’tis kermis inde hel
                Ick sien my scheel aen dit volck, ’tis weirdt dat ick ’tvertel,
                (225) Sy weten hun te vercieren, te bestrijcken en blancketten,
                Die een bult heeft sal haeren bouwen daer naer laeten netten
                Die kleyn is van persoon, die treckt een hooghe schoen aen,
                Die geel is van coleur, die doet een kleedt swert van fatsoen aen:
                En die scheef is, die weet het met vulsel te decken.
                (230) Maer die te vet wort, die purgeert, oft laet haer een deel bloedt aftrecken.
                In summa summmarum ’twilt al muysen wat van katten comen can,
[fol. B3r (p. 13)]
                Sy dencken die aen een gulde waghen grijpt houwt daer een rat oft nagel van.
                Nu ’tis genoech ick gaen, ’ksou my hier wel verliesen,
                Want ick soud’ niet weten welcken wegh ick sou moeten kiesen:
                (235) Sy moghen nu al sijn ontrent het Conincks Hof
                Ick volgh hun naer en houw mijn graviteyt med’ op den nieuwen snof.
                binnen

---

De tweede uytcompst.    De verliefde Brisida eenich inden hof.

Brisida           TOt stille eensaemheyt word’ ick deur liefd’ gedreven,
                Waerom ick my alhier in desen Hof begeve,
                En wil hier storten uyt den bodem van mijn hert
                (240) De ingecropte quael van mijn verborghen smert:
                Helas wat heete vlam moet desen boesem voelen?
                En can geen waeter dan der liefden hitte koelen?
                De liefde is een brandt, die nimmermeer verteirt,
                Een bittersoet verdriet dat onse sielen deirt:
                (245) Een hoop’ vol sorgh en angst, een zee vol swaer tormenten,
                Een raesende ghewoel, een diefwegh onser lenten.
                Een uerwerck, wecker, een gewenschte slaverny,
                Een innerlijcke doot, een uyterlijck ghevry
                Ghy wordt met recht o liefd’ by ’tsterven vergeleken,
                (250) De doot ons leven rooft ghy compt ons vryheyt breken:
                De doot doodt wel het lijf, maer liefd’ doodt ons verstant
                In doot en liefd’ men noyt veel onderscheyt en vant.
                O blinde poesselwicht! sijn dan soo vol fenijnen
                U schichten? dat die in my brenghen soo veel pijnen
                (255) Is uwen aert soo vreet? dat noyt mijn swaer verdriet
                Sal eynden en vergaen, welck my de liefde biedt?
                Ach Alexander ach, springaeder mijns gedachten
                Verhoort mijn tweede siel dees uyt gestorte clachten.
[fol. B3v (p. 14)]
                Ach dat de schaempt verbiedt de vrouwen maer alleen
                (260) Te melden haere liefd’! sijn sy dan meer van steen
                Als mans persoonen, die de liefde openbaeren?
                Mach ick niet alsoo wel als sy mijn liefd’ verclaeren?
                Wat stelt de schaemt een wet! wat vreeder tiranny
                Ghebruyckt sy met den mensch, in sonderheyt, met my?
                (265) Ha schaempt ha roode schaempt! wilt ghy met schaempt beschaemen
                De liefd’ geschaeckelt in der minnaers herten saemen?
                Wech uyt mijn siele, wech uyt ’tinnerlijck ghedacht,
                Soo langh de schaempt my raedt blijft liefde onvolbracht.
                Siel hongrich snackt mijn siel naer u mijn Alexander
                (270) Naer u mijn Ridder, Phenix, naer u en geen ander;
                Naer u terwijl u straelens glans mijn siele voedt
                Naer u mijn herscher, die regeert mijn herts ghemoet.
                Ick leef deur diên ghy leeft in ’t leven van mijn leven,
                Gewickelt om mijn siel: hoe can ick hem begeven?
                (275) Ick leef deur hem alleen mijn leven is niet mijn,
                Ick ben mijn leven quijt mijn leven dat is sijn.
                Sijn herte is mijn graf, ick leef en ben gestorven
                Op dat mijn levend lijck sou sijn gemoet vermorven:
                Want is sijn hert mijn graf en sielens sepultuer,
                (280) Soo ben ick in gemetselt in sijn hertens muer.
                Ach Alexander ach! dat ik een sprake vonde,
                Die sonder spreken u mijn liefde melden konde:
                ’Kmeyn ghy geen beul soudt sijn van dees bedruckte maeght,
                Die haer ghemoet en siel van u te pande draeght.
                (285) Alwaer u hert als ijs t sou smilten deur mijn weenen,
                Gelijck het waeter teirt de herte keysel steenen:
                Maer toch o mijn ghedacht hebt ghy u wel versint?
                Ghy lieft die ghy niet weet oft hy u weder mint?
                Wat helpt my oft ick ben der mooren handt ontcomen,
                (290) Soo mijn verlosser my, mijn vryheyt heeft ghenomen:
[fol. B4r (p. 15)]
                Wat helpt my dat ick ben deur hem de doot ontgaen,
                Soo ick die weer van hem deur liefde moet ontfaen;
                Soo haest ick hem eerst sach beroerden my de sinnen,
                Benevelden ’tverstandt deur t’locksel tot het minnen:
                (295) Ach Alexander ach! ghy gaeft het leven my
                Toch deur u heusch gelaet naemt ghy het weer tot dy
                beraedt, betracht, besluyt, volbrenght u herts gedachten
                Brisida, eer de droefheyt slensst met haere crachten
                U ionghe lenten, en u schoonheyts hooghsten glans,
                (300) Die eertijts leytsteir was in d’ooghen van de mans;
                Wat sal ick vanghen aen? mijn hert dunckt my te scheuren,
                Wt d’ooghen berst het vocht en voedich sap mijns treuren:
                Mijns levens los ghebouw vol alderley ghewoel
                Steeckt tot de siel helas in ramspoets diepen poel.
                (305) Wel aen wat raedt daer toe? wil ’khem mijn liefd’ verklaeren?
                Iae, neen, waerom: wel hoe? wilt ghy u openbaeren
                Daer ghy niet weet oft hy u weder liefde draeght?
                Niet soo: neen holla niet: wel waerom dan geklaeght?
                Wel sal ick hem dan gaen mijn schoonheyts glans vercoopen?
                (310) Segt sal het hoy het peirdt, oft ’tpeirdt het hoy naer loopen?
                O doolhof mijns gedachts! ick dwepe in mijn siel,
                Toch laet mijn afgodt niet veur welck ick nederkniel.
                Neen Alexander, neen, ’ken can u niet verlaeten,
                Al moest ick eeuwichlijck mijn selven daerom haeten:
                (315) ’K ben sonder hert en siel ’k ben eenich met mijn twêen,
                Ghy zijt in mijn ghemoet, en toch ick ben alleen,
                staeckt u gewoel mijn siel, laet d’ingecropte sorghen,
                Maer laes ’ten kan niet sijn de wanhop’ wilt my worghen:
                Baert swangher rijp verstandt, bot uyt met u vernuft
                (320) Houwt niet u reden meer ghesloten op verduft.
                Ick sal hier sitten en mijn droef gedacht vergaed’ren
                Ghelijck het roode bloet in t’hemels blauwe aed’ren:
                maer toch wat hoor ick daer van snaeren klank gespel?
[fol. B4v (p. 16)]
van binnen wort gespeelt
                Ick hoor een Hemels vreught, maer voel een aerdtsche hel
                (325) ’Tsijn mijn Staetdochters die hun saemen exerceren,
                En hel soet toonich op malkander accorderen:
                Speelt op iongvrouwen speelt, op dat mijn quael en smert
                Mach mind’ren in dit afgemat geteirde hert.

Sittende valt in slaep: daer wordt binnen ghesonghen en ghespeelt, terwijlen compt den Graeve uyt in verschooninghe.

Graef         K’heb mijn Princers ghesien naer desen hof haer spoeyen,
                (330) Ick denck sy is daer noch, ick wil my hier bemoeyen,
                T’ontdecken haer mijn hert: ach liefd’ bestiert mijn reen
                Dat ick vermorven mach haer hert ghemoet van steen.
                Siet daer, daer sit sy noch, mijn wonden sich vergrooten,
                Helas my dunckt sy slaept haer ooghen sijn ghesloten.
                (335) Ha tintelsteirich licht! ha Diademe vrouw!
                Ha hemels salich beldt! en hope van mijn trouw!
                Mijn eyghen sielens siel, mijn diamanten croone,
                Mijn hertens ieugts prieel, waerin ick stadich woone:
                Siel boeyster, schoone bloem, mijn daeghraedt, morgenstont,
                (340) Mijn hemels paragon, mijn Nectars soeten mont.
                Mijn levens voestervrouw, Goddinne, mijn beminde,
                Princers van mijn ghemoet, ’theugt my dat ick u vinde.
                Maer g’lijck de son niet can bedecken ons sijn licht
                Soo kunt ghy my oock niet verbergen u ghesicht.
                (345) Hoe soet slaept sy o Godt! Siet hoe haer kaecken bloosen,
                G’lijck* deur den verschen dauw twee roodt ontloken roosen:
                O engelijcke beldt! o schoonheyt uytgesocht,
                Dat ick mijn smert en quael aen u verhaelen mocht?
                Wil ick haer spreken en deur reden wacker maecken?
                (350) Maer neen ick mocht daer deur uyt haere ionst geraecken:
                Siet ghy niet dat sy slaept en op dees cruyden rust,
                Staeckt u begeirlijckheyt en sielens gragen lust.
                Wel oft sy slaept oft niet: ick wil mijn hert ontdecken,
[fol. C1r (p. 17)]
                Maer toch ’twaer stoutheyt haer soo uyt den slaep te wecken:
                (355) Neen neen, beraedt u wel, ’tis beter niet bestaen,
                Als deur lichtvaerdicheyt dus onbedacht ghedaen.
                Wat staet my dan te doen? wat wil ick dan beginnen?
                Hoe sal ick connen dese tygerin verwinnen?
                Daer vind ick raedt: nu wel, ’kwil spreken teghen haer,
                (360) Als oft sy maer het beldt van mijn Princerse waer:
                Als oft haer schoon gedaent in wit abast gesneden,
                Ons hier vertoonden haere goddelijcke leden:
                En dat ick hier mijn clacht com schudden uyt mijn borst,
                Het welck veur d’eygenaer ick niet uytstorten dorst,
                (365) Misschien wat troost my dan het beldt sal willen geven,
                Terwijl in haeren wil bestaet mijn doot oft leven?
                Nu wel ick gaen gemoet, en hoop’ dat mijne clacht
                Beroeren sal haer siel, vermorven haer gedacht.

Hy compt by de slaepende Brisida

                Brisida schoonheyts glans: o phenix van de vrouwen?
                (370) Ick com hier veur u beldt in wit abast gehouwen
                Mijn offerhande doen: en offer u mijn siel
                O mijn goddinne veur de welck ick neder kniel:
                Hier ligh ick arme Graef met nat bevochte ooghen
                Veur uwe schildery op mijne knién gebooghen:
                (375) O beldt volmaeckte beldt! dat mijn Princers afbeldt,
                Ick com vrymoedich stellen my in u ghewelt.
                Ick com vrymoedich u mijn lijden openbaeren
                Terwijl ick die niet derf, den eygenaer verklaeren:
                Een ingekropte min, die men verborghen draeght,
                (380) Is als een worm helas die hert en siel beknaeght:
                Vertroost (o son van mijn gemoet) mijn herts ghedachten,
                Verlost (o* Phebi nicht) my uyt der liefden crachten.
                Mijn siel is met een boey gehecht aen ’tswaer verdriet,
                Ach klaere Noordersteir ick kan u laeten niet.
                (385) Fonteyn van mijnen geest, ghy compt mijn hert bespringhen
[fol. C1v (p. 18)]
                Soo dat twee aderbeecken uyt mijn ooghen dringhen:
                Belooft my toch genaed al schijnt u beldt van steen,
                Laet u gemoet vermorven deur mijn heet geween,
                Ach lockaes! sielens spijs, ach daeghraet van mijn leven
                (390) Ach sonne van mijn vreugt die my het licht compt geven,
                Ach voedtsel van mijn hert, mijn tooverschaeckel min,
                Ach hemelijcke beldt ghy hebt mijn hert en sin.
                Ach schoone schildery die niet u verf doet blijcken
                Het conterfeytsel dat mijn goddin doet ghelijcken:
                (395) Beooght mijn groote pijn, met reden u verwint,
                Ghy hoort al sydy doof, ghy siet al sydy blindt:
                Ghy spreeckt al sydy stom, siet, hoort, en kunt ghy spreken
                Soo Wilt mijn banghe ramp en sorghen comen breken:
                Want g’lijck een dorstich hert snackt naer het koele vocht,
                (400) Soo bid ick dat ick oock wat laeff’nis hebben mocht:
                Beloont mijn liefd’ met loon, deur liefds gerechte looningh,*
                Laet in u siele sijn mijn siel en hertens wooningh:
                Vergelt mijn trouwicheyt, wilt my verstooten niet
                Geboeyt, gheketent in den kercker van verdriet.
                (405) Waer hier Apelles dat hy mocht dit beldt aenschouwen,
                Onder de schilders sou hy hem gheluckich houwen,
                Dat hy een schets nam van u overschoon gelaet,
                Terwijl u schoonheyts glans het schoon te boven gaet.
                O beldt abasten beldt! te recht van my gepresen,
                (410) Midts u ghelijckenis toont mijn Princerssens wesen:
                Soo by Brisida nu geen reden meer en gelt,
                Soo sal ick ’tklaeghen u o over schoone beldt:
                Soo mijn Brisida haet soo com ick u dat klaghen
                O engelijck gedaent: soud’ ghy het dan verdraghen
                (415) Dat u originel mijn trouwe dinsten hoont,
                Daer ick soo trouw’lijck dien u overgroote schoont?
                Princers ghy sijt gehaevent in mijn hertens sinnen,
                Ghy sijt geanckert in mijn siel o mijn goddine:
[fol. C2r (p. 19)]
                Mijn siel leeft in u siel, u siel leeft inde mijn,
                (420) Ons sielen connen niet van een gescheyden sijn.
                Versacht u steenen hert ’ksal vangen aen te kussen
                Goddin u witte poesselhanden ondertusschen          Hy kust haer handt

Brisida in slaep spreeckt.

Brisida           Ach Alexander ach!
Graef             Wat hoor ick daer helas?
                Wat ist dat my verschrick? wat naem, hoe ben ick dwaes?
                (425) Sy meynt my veur gewis, en toch sy noemt een ander
                Hier is u Graef Princers, hier is geen Alexander:
                Siet uyt mijn ooghen vensters alderliefste gaen
                Een zee van stroomen, een deluvy van getraen:
                Ach dorst mijn grage hoop! ach woud’ de vrees verdwijnen
                (430) ’Ksou noch een soeten kus begeiren veur mijn pijnen:
                Oft mocht ick toetsen haeren roodt koraelen mondt,
                Mijn quaelen dreven wech al bleef mijn hert ghewont.
                Mocht ick haer lippen met de mijne maer gheraecken,
                Ick soud een hemels dauw, en voedsel daer uyt smaecken:
                (435) Ick waegh my en bestaen te kussen het gebloos
                Van haer robijnen mondt ontloken als een roos.        Hy kust haer

Brisida wacker wordende seet.

                Helas wie raeckt my aen? wel Graef wat’s u begeiren?
                Hoe compt ghy inden hof? wat compt u siel verweiren?
                Wie maeckt u segt soo stout dat ghy my naecken derft?
Graef           (440) Princers vergrampt u niet oft mijne siele sterft.
Brisida           Wat soeckt ghy in dees plaets? wat wildy hier beginnen?
                Wel sijn u herssens los, oft sijn verstroyt u sinnen?
Graef           O goddelijcke nimph ick bidt niet vrempt en vindt,
                De stoutheyt van u slaef die u in deugt bemint:
                (445) Terwijl hy wordt ghequelt meer als in sonderheden
                Deur ’twonder groot cieraet van u volmaeckte leden:
                Waermede soo het schijnt ghy trotst des weirelts wiel,
                Soo dat u ooghen sijn de spijse mijnder siel.
[fol. C2v (p. 20)]
                Genadighe Princers ick com deur hôp’ gedreven
                (450) T’onfanghen t’voetsel veur het onderhout mijns leven:
                Om oft ick cost mischien deur mijn bedruckt gelaet
                Van mijn vaeldoode verf beroeren u ghenaedt.
Brisida           Berst hemel scheurt van een! van wie wordt ick verkoren
                Wat derft een onderdaen my legghen nu te voren?
                (455) Derft ghy een Coninckx kindt ontdecken uwe min?
                Waer is u wijs vernuft en rijp beraeden sin?
                Derft my een ondersaet sijn liefde openbaeren?
                Sal my een dienaer selfs sijn hertens wil verklaeren?
                En bouwt niet inde locht, noch anckert niet terstont
                (460) U dwaes vermetentheyt op klip oft keysel grondt:
                Soo vry een vryer mach een maegt sijn wenschingh segghen,
                Soo vry mach van ghelijck een iouffrouw hem verleggen:
                Daerom vertreckt u Graef u redens sijn te licht,
                Ick ban u eeuwichlijck te naecken mijn gesicht:
                (465) Ick ban u eeuwichlijck in desen hof te comen,
                ’Ten waer ghy wilt dat u het leven sy genomen:
                Toch als men u ontbiedt soo compt en wilt u spoen,
                Maer nu hebt ghy alhier in minste niet te doen.         Brisida binnen
Graef         Genadighe Princers wilt mijn verschoonigh hooren,
                (470) Helas het is vergeefs, sy gaet ick blijf verloren:
                Ick sterf en toch ick leef, ick leef en ben in noot,
                Al levende ick sterf een sterven sonder doot.
                Hoe Graef sijt ghy versot, is u ghemoet betoovert?
                Heeft dan begeirlijckeyt u sinnensslot verovert?
                (475) Brisida segt my toch is dan u hert verstaelt,
                Dat mijn bewogen siel geen voedsel van u haelt?
                Balsturige geluck wat ketst ghy my veur plaghen?
                Wat vreeder mins gesuchts stuer woelend’ storrem vlaghen
                Scharmutslen in mijn breyn? Brisida ghy vermoort
                (480) Mijns levens corte lent’ die u met recht toehoort.
                Ach ooghen distilleert uyt u ontsloten kraenen
[fol. C3r (p. 21)]
                Een bitter siltich nat van uytgestorte traenen!
                Gebannen van haer licht? gebannen? laes ick sterf,
                Soo ick deur liefd’ mijn lief met weder liefd’ niet erf.
                (485) Begeirt ghy dan mijn doot? is vreetheyt aengeboren
                U goddelijcke schoont? hebt ghy mijn liefd’ versworen?
                Sijt ghy den breydel dan en teugel van u wil?
                Is u gemoet verstorven, sijt ghy cout en kil?
                Siel waerde schoone nimph, o doolhof van de steden,
                (490) O Pallas eyghen beldt geharnascht met de reden:
                Croonwaerde wijse maeght, fonteyn van alle deught,
                Hoe comt dat mijne liefd’ geraey-braeckt u verheught?
                Waerande van mijn siel, o lusthof mijns gedachten,
                Mijn Echo die helas weer galmt mijn droeve clachten:
                (495) Mijn hertens diamant, mijn lentens ieughts vermaeck,
                O luyster deser eeuw, o Nectars soeten smaeck:
                Versacht toch u gemoet, siet dees aprilsche drupp’len
                Hoe dat sy rollen, en op d’aerde neder hupp’len;
                Besiet Brisida lief elck biggel traentjen aen,
                (500) Ghy sult in ieder een u beldt’nis vinden staen:
                En saeght ghy dan mijn siel, mijn circe, mijn beminde,
                Ghy soudt u selven midden in haer welfsel vinden
                Gevlochten om ’tgemoet, gewortelt in mijn hert,
                Genagelt in mijn borst met bitter bange smert.
                (505) Wel engelijcke schoont laet u genaed dan dringhen
                Op d’aesem van mijn geest: ay wilt die toch bespringhen
                Met een medoogend’ vocht, rouwhertich met beraedt
                Verhoort toch dese klacht, aensiet mijn droef gelaet.
                De liefde voeyt de deugt, deur deught werdt liefd’ gevoestert:
                (510) De liefde wordt deur deugt, en deugt deur liefd’ gekoestert:
                Waerom verstoot ghy my, die u soo trouw bemint?
                Soo men de liefd’ in deugt en deugt in liefde vindt:
                Moet ’swanger ongeval mijn hertens kas beknagen?
                Moet ick om uwe schoont dees ramspoets quael verdraegen?
[fol. C3v (p. 22)]
                (515) G’lijck als het quaet met quaet sijn eyghen meester loont,
                Soo hoort de deugt met deugt deur deugt te sijn ghekroont.
                Ghy segt, ghy sijt Princers geboren in dees landen,
                ’Tis soo: maer my te nemen veur u man, waer ’tschande?
                Het is wel meer gesien al wildijt niet verstaen
                (520) Dat eenighe Princers trouwt met haer onderdaen.
                Ghy sijt een Coninckx kindt, ’tis waer: maer ick een Graeve,
                Ghy sijt die my gebiedt, en ick u dinstbaer slaeve:
                Soudt ghy verstooten soo een Graef oft sijns gelijck,
                Die d’eerste is van stam in ’t Arragonsche rijck?
                (525) Versmaet ghy soo een Graef? heb ick te kleyn vermoghen?
                Oft is een Graef te slecht in uwe hoogheyts oogen?
                Oft staen ick u niet aen? ick misse mijn gedult?
                Waerom veracht ghy my seght aen wat is de schuldt?
                Oft ben ick u te oudt? oft schijn ick te licht vaerdich?
                (530) Oft ben ick bot, oft grof, oft boersch, oft heel onaerdich?
                Oft spijt u dat ick my met kussen hier vergreep?
                De liefd’ dwonck my daer toe met haere prickelsweep.
                Maer toch ’ten is geen kus, ick denck noch om de reden
                Die sy ontgrendelt my in slaep onwetend’ dede:
                (535) Sy noemden Alexander die haer hadt verlost:
                Hoe naer bemindt sy hem? och dat ick ’tweten kost.
                Waer hy van meerder stam als ick, ick waer geduldich,
                Maer nu soo ben ick meer: en daerom is sy schuldich
                Te loonen my met weder liefd’ en echten schijn:
                (540) Wat kan sy beter doen als mijn goddinne sijn?
                Sy heeft verweten my deur haere toornicheden
                Te sijn een onderdaen: en desen is in stede
                Een Ridder diemen niet en kent: men seyt geen sant
                Die wordt verheven in sijn vaders stadt oft landt.
                (545) Wat weet men wie hy is, het noemen Alexander
                Mijn peysende gedacht ontschroefden uyt malcander:
                Niet dat ick eygentlijck weet oft sy hem bemint,
[fol. C4r (p. 23)]
                Toch Heeren ionst, en vrouwen liefd’ sijn als den windt
                Veranderlijck van weer: ick wil voortaen nauw letten
                (550) Op haeren wil, en liefdens tuymeldroncke wetten.
                Want een schoon waerde maegt is als een groot iuweel
                Dat elck een coopen wilt en hebben veur sijn deel.
                Dat ieder soeckt met gelt en woorden te verhooghen,
                Terwijl het wel bevalt ons kleyne flicker ooghen,
                (555) En sou een ander dan met veel geringer moet
                En gelt gaen coopen, dit o schoone goedt?
                Neen neen ick lijd’ dat niet: waer vlieghen uwe sinnen?
                Seght Graef, wat wildy doen soo sy hem gaet beminnen?
                Ist dat sy hem aenvaerdt deur ’twagg’len van haer hert
                (560) Soo moet mijn droeve siel vergaen deur pijn en smert,
                Oft mijn helflick’rich swaerdt moet d’ong’lijcx banden breken.
                En haere hoogmoets trots aen Alexander vreken:
                Nu wel ick sal bespieden gaen, wie dat haer vrijdt,
                Het welck ick weten sal deur tijts versleten tijdt.
                (565) En soo ick iemandt speur die tot haer is ghenegen,
                Dit scherp geslepen stael sal ick hem stellen teghen:
                Toch soo daer iemandt blijft soo is sy selfs de schult
                Om dat sy heeft beroert mijn swanger ongedult.        binnen

---

De derde wtcomst Alexander wt.

Alexand         Wie prickelt dese borst? wie breydelt mijn gedachten?
                (570) Wie compt mijn hert en siel stormwoelich over-crachten?
                Ach Alexander ach ghy streefden eens naer eer
                Maer nu ontvalt de lust ghy soeckt geen strijden meer
                Als liefdens soeten strijdt: die u bestrijdt van binnen*
                Met ramspoets soet verdriet, en wilt u overwinnen:
                (575) Ick die eertijts met bloedt volvoerde mijn tropheen,
                Word’ nu verwonnen deur een teere maegt alleen.*
                Princers wel waerde-eyghen-erfdeels-rijck bekroonde
                Mijn sielens cabinet, mijn son mijn hoogst bethroonde:
                Volmaecktheyts autaer, en mijn herts verkoren cel
[fol. C4v (p. 24)]
                (580) Ach spiegel mijns gemoets dien ick veur ooghen stel:
                Het is om alleen Brisida mijn beminde,
                Mijn aengenomen siel wilt toch mijn hert ontbinden
                Van d’ingeplante smert, damt af mijn traenens vliet
                Die ick om uwent wil onsluyse en vergiet.
                (585) Soo haest mijn siel u sach, soo haest werdt hert en sinnen
                Betoovert, my ontvoert deur u o schoon Goddinne,
                O goddelijcke nimph ick leef in u gemoet,
                Terwijl u schoonheyts glants mijn siel en herte voedt:
                Ghy geeft het leven my deur ’tleven van u leven,
                (590) Ick leef deur u ghy kondt oft doot oft leven geven:
                Maer soo mijn leven deur u leven wordt bevrijdt?
                Hoe compt dan dat mijn leven is sijn leven quijt?
                Helas om uwe schoont onfangh ick dees verdrieten,
                Terwijl ick u bemin en niet en kan ghenieten:
                (595) Want ghy sijt erfgenaem van dit groot swanger rijck
                Maer ick een Ridders soon in ’tminst u niet gelijck,
                Toch liefde siet niet aen d’ong’lijckheyt der persoonen
                Maer can een trouwe liefd’ met trouwheyts trouw beloonen:
                Hoe Alexander hoe! derft ghy in uwen sin
                (600) Gedencken op den wil van haere weder min?
                O iae, dit is toch meer gebeurt op ander tijden,
                Wat raes ick dese rêen die teghen reden strijden?
                Ay Alexander neen bepeyst eer ghy begint,
                Bouwt niet los onbedacht casteelen inde wint?
                (605) De liefde prickelt my nochtans tot liefdens haeven
                En compt mijn hert en siel deur rennen en deur draeven:
                Sy wilt dat ick van haere min niet scheyd’ noch loop,
                Maer voeyt mijn hoop met hoop deur hoops verhoopte hoop:
                O schatkist van de deugt siet mijne offerhanden
                (610) In mijn gemoets forneys veur u ten offer branden:
                Ach weegt mijn liefde in de waegschael van u ionst
                Want stuer en vreet te sijn Princers en is geen konst:
[fol. D1r (p. 25)]
                Wat helpt u dat ghy rooft den herft van mijne iaeren
                Die u daer naer meer smert als vreugt sal connen baeren:
                (615) Neen neen in het gelaet van u vergulde schijn
                En can geen stuere vreetheyts vlaegh verborghen sijn:
                O goddelijcke schoont laet u magneete straelen
                Van u genaed’, siel vreugdich op mijn herte daelen:
                Want ’troodt geblos van uwe kaecken is de rent
                (620) Die schoonheyt aen dees eeuw tot danckbaerheyt bekent.
                O seyl-steen die naer u treckt al de aerdtsche gaeven,
                Natuers volmaeckte deugt is in u borst begraeven.
                O leytsteir mijn ghemoets, siel brekende goddin,
                Mijn hertens gloriroem! de voester van mijn sin:
                (625) Slotvocht van mijn gedacht, mijn Daphne pronck der maegden,
                Mijn suyvere Diaen Auroras roodt gedaegde,
                Etst mijn getrouwe liefd’ in u verstaelt gemoet
                Eer mijn siel kanckers worm sijn graegen honger boet:
                O phebi gulden glans: kroonvoerster van de weirelt!
                (630) O Venus hoovaerdy met schoonheyts glans bepeirelt.
                Ach schoonste schoonheyts schoon, u schoonheyts schoont betoont,*
                Dat u hert met cieraet van deugden is bewoont.
                Laet toch genaed Princers uyt uwe siel onspringhen
                En in mijn swack gemoets hert aeder nederdringhen.
                (635) Ghy sijt met als begaeft o uytgelesen greyn
                Stelt mijn onstelt verloopen woelend’ uerwerckx breyn;
                Veracht niet uwe slaef laet niet u ionst bevriesen,
                U ionst heef toch geen schuldt de liefd’ spruyt uyt ’tverkiesen
                Siet niet aen wie ick ben in macht ben ick niet g’lijck
                (640) U mogende Princers van dit soo machtich rijck:
                Let op mijn trouwe liefd’ en niet op hooge staeten,
                Maer toch soud’ ghy om my u croon en schepter laeten?
                Neen Alexander neen, beldt u dit selfs niet in
                Maer stelt dees dwaese gril uyt u verweirde sin.

---

[fol. D1v (p. 26)]

Verschooninghe Orlando als van binnen vast gehouden spreeckt.

                (645) Laet my los seg ick ghy hanglippen, ghy smeirgoet, ghy druypneusen
                Ick segh noch eens laet my los ghy eirsgats tronien ghy sijt erger als slijckgeusen.
                Ghy toomeloos gedrocht, ghy pimpelmeesen van de stadt,
                Ghy wout merrien, ghy bekladde prijen, ghy sijt meer van binnen als van buyten nadt.
                O ghy sletvincken, ghy wermaecksters, o ghy ouwe kalander!
                (650) Laet my los segh ick ghy meiren, ghy vuylen huspot met malkander
                Dat u de duytsche pocken schenden: ick seg noch, eens laet my gaen        hy raeckt los
                Die karoten houwen als een octobersen stofreghen aen:
Alexand.        Wat maeckt ghy veur gewoel, wat voerde toch veur klachten?
Orlando         Wat sou daer sijn? een duysent meysens twee oft dry die willen my vercrachten.
                (655) O ghy snot teven, gaet ghy aeders vol vergift,
                Gaet deur met u koren u meel is langh deur de moelly gesift
                Heer ghy gelooft het niet ick ben soo quaet als een sater,
                Had ick hun veur een purgaty ingenomen, ick liep en lostense in’t water.
Alexand.        Ick sien ghy sijt het landt Orlando niet gewent:
Orlando         (660) Ho ho Heer ick ben hier alree als de quaey munt bekent.
Alexand.        Nu nu Orlando nu ’tsijn dochters ghy meugt u daer aen niet stooten:
Orlando         Die prijen meynden dat wy Cupido met een kogel van seven
[fol. D2r (p. 27)]
                        pondt hadt deur het hert geschoten:
                Maer ick ben steeckvry, en scheut vry dat Cupido al schiet:
                Ick heb twee pansiers over malcanderen aen sijn pijlen vatten niet
Alexand.        (665) Hoe sijn in u geselschap dese dochters dan ghecomen?
Orlando         Heer ick socht u, en siet ick hadt mijnen wech deur ’thoeren quartier genomen
                Daer vond ick dat moy goetken by malcander, ick condse niet quijt worden sy quaemen al med’
                Tot hier toe, soo dat het schen’ dat mijn hert op een kruywaghen red’:
                Maer volgt my noch eens naer ick sal u met ongebrande assen soo louwen
                (670) Dat ghy het stof daer van in u backhuys sult blijven houwen.
                Hoe hebben dese lichte vodden dan geen eer in’t bloedt?
                Ick sal’t geen verckens claghen com ick menschen te ghemoet.
                Heer ick ben eerlijck van herten al ben ick wat fielachtich,
                De tranen springhen m’ uyt den neus als ick gedachtich
                (675) Ben van hun groot gewelt: ’tmoet hier ’tlant sijn daer de koeckoecken nest’len veur ghewis:
                Daer de Kraen de Vos, oft de Vos vande Kraen genoyt is:
                Heer die vuyle truggelsacken stoncken als verrotte eyers,
                Ick hadt my licht aen hun vergrepen sonder de kompst van twee oft dry scheyers.
                Maer ’tis een goeden schout die sijn beurt wel wachten kan:
                (680) Ick sal hun leeren respeckt draghen aen de reputaty van een man.
Alexand.*   Iae soo Orlando is u vromicheyt soo groot,, toch
[fol. D2v (p. 28)]
Orlando         Iae iae Heer daer salmen van vertellen seven iaer naer mijn doot,, noch
Alexand.        Segt waerom compt ghy hier de oorsaeck my bediet?
Orlando         Mijn Heere de Princers u vaerdichlijck onbiedt
                (685) Te comen daer sy is
Alexand.        Waer hebt ghy haer gelaeten?
Orlando         Hier by inde warand’: ick wist daer soo te praeten
                Van al u vrind’lijckheyt, u heuscheyt, courtesy,
                Dat sy gelijck een vinck steets luysterden naer my:
                Doen ick dat werdt gewaer ben ick meer voort gevaeren,
                (690) En maeckten een heel legende van u leven ten minsten van tachtentich blaeren
                O seyd’ ick, ’tis een drolligen haen soo hy slechts dreck picken wou.
                Hy steeckt soo vol deugt als een ey vol smedkolen mijn vrouw.
                Ick seyd haer ommers soo veel dat ick haer wist te verdooven,
                Ick docht, ’ksal my te bersten lieghen wildijt maer slechts g’looven!
                (695) Het is toch soo in’t spreeckwoordt steeckt
                Wiens broodt ghy eet, wiens woordt ghy spreeckt:
                De woorden ontvielen my wel, maer sy costen my niet ontloopen
                Ick kabbelden al de reden uyt, die in mijn cerberum waeren gekropen.
                Ick schepten met den grooten pollepel op want den cleynen had een gat,
                (700) Ick wist het ommers soo te seggen trots eenen inde stadt.
                In somma summarum ick maeckten haer den kop so kroes dat sy my om u heeft ghesonden.
                Waer over ick u socht tot dat ick u heb vonden.
Alexand.        Verquickt u lieve siel, springt op en sijt verheugt,
                Terwijl ick hier ontfang een onverwachte vreugt:
[fol. D3r (p. 29)]
                (705) Ach hoop ghy geeft my hoop, ick hoop en wil verhopen,
                Dat haer bewogen siel mijn qualen sal ontknoopen
                Ach Goddelijcke schoont! ick hoop dat u ghenaedt,
                In u medoogend’ hert uyt ionsten wil bestaet.
                Wel aen ick gaen daer hen’ liefd’ leert mijn tonge spreken
                (710) Op dat ick haer gemoets weerbuyich tij mach breken
                Fortuyn hout u toch stil wilt my verstooten niet,
                Denckt wat ick heb geleen, en wat my is geschiet.        Alexander binnen
Orlando         Ia, ia, de muysen nestelen oock al in sijn bolleken,
                Wil hy hem niet wijser draghen soo gheraeckt hy med’ op ’trolleken:
                (715) Ick geloof hy ontstack ’tvier hadt hy een solphersteck achter in sijn poort
                Ick rieck lonten doet het poeyer wech, oft wy steken al de moort:
                Wil hy broeyen men hoeft hem maer met ’tgat in ’twater te setten
                Want hy is veel te swaer, by mocht het heele nest met eyers pletten:
                Och hoe ketsen, hoe loopen, hoe rennen ionge vrijers oock na een wijf?
                (720) ’Tschijnt dat sy sot worden, oft dat sy quicksilver hebben in’t lijf.
                Sy crijten, sy schreeuwen, sy tieren, sy clagen ghelijck een arm vol katten
                Iae worden heel mistroostich als hun de dochters niet willen vatten:
                Een mager luys bijt scherp, en een hongerige vloy nijpt hert en een trouwen minnaer lijdt veel.
                Toch ick hebber niet med’ te doen, sy mogen’t koken soo sij’t eten willen, ick hou de pan met de steel.
                (725) Ick ben een out soldaet, ick hebt al dicwils hooren dond’ren, ick laet my doch soo niet vanghen:
[fol. D3v (p. 30)]
                Neen toch, eer ick een wijf naem ick waer liever opgehangen
                Want dat ick een quaet stuck van een wijf hadt, ick waer d’eerste iaer doot
                Oft ick moest daglijckx aloë innemen veur de pijn in ’thoot.
                Waer t’niet iammer, dat een sulck soet gesicht, sulcken goeyen sul, sulcken schoonen lecker
                (730) Van vrouwen hem liet bekouten? iae toch hy waer gecker als gecker:
                Siet my een reys aen, siet ick heb een backhuys soo vroom als hanneken-uyt
                Mijn tronie staet g’lijck een afghebrandt dorp en mijn lijf als een duytsche fluyt.
                Ick ben veur achter als langer, en dat is wat raers inde weirelt
                Ick ben over al met puysten en robijnen beperelt.
                (735) Ick ben geestich van alle dinghen, ’kheb al wat ick wenschen mach
                Mijn verstandt, vliegt uyt en in als de duyven uyt en in den duyven slach
                Ick doen al wat ick wil, daerom soeck ick mijn leven niet te trouwen
                Want die met den droes eens geschept is die moeter med over die een vrouw genomen heeft die moetse houwen:
                En daer heb ick geen sin toe, ick weet nu hoe ick t’heb, maer niet hoe ick ’thebben sal:
                (740) Want de vrouwen sijn ongestadich sy spelen met hun sinnen als den ketser met den bal.
                Men seyt dat men met een dreck een Engelsman soud konnen veriaeghen
                Cond ick de vrouwen oock soo verdrijven, och hoe soud’ ick hun plaeghen?
                De vrouwen ende katten sijn toch al van eenen aerdt alsmen meynt met hun te spelen soo krabben sy:
[fol. D4r (p. 31)]
                Een sot maeckter veel toch sy crijghen my om geen goet aen ’tgevry
                (745) Daer sijn sommighe melckmuylen die cruypen uyt het nest eer sy vlugh, sijn,
                En vrijen, vleyen, en smeecken, sy moeten meynen dat sy capuynen van brug, sijn,
                Want de hersens gaen op stelten, hun gedachten op krucken en ’tverstandt is op de loop,
                En dan comen sy en brenghen de jouffrouwen veneetschen driaeckel te coop.
                Is dit geen sotterny? in summa summarum ’tsijn bengels die bot hoorden te vanghen:
                (750) Toch wat heb icker med’ te doen; die ’tlanck heeft laet het lanck hangen.
                Holla daer compt den Graef deur sijne kompst soo valt mijn backhuys weer in slot
                Ick mach wel swijghen oft ick geraeck gewis in ’tkot.

Verschooninghe den Graef Alexander soeckende.

Graef         ’Kheb Alexander over al gesocht te spreken,
                Maer vint hem nieuwers niet, ’kweet niet waer hy mach steken?
                (755) Toch hier is sijnen knecht die sal my veur gewis
                Ten minsten seggen waer hy aen te spreken is:
                Want my den yversucht met achterdencken prickelt
                Soo dat laes mijn gemoet in ramspoet is gewickelt.
                Dat ick niet weet wat dat ick doen in mijnen sin,
                (760) Terwijl mijn herts gedacht verheert is van de min:
Orlando         Den desen heeft gewis een blauwe schen’ gheloopen,
                Oft hy compt hier op de mert om sottekruyt oft keyen te vercoopen?
Graef         Van waer vrindt is de compst, my dunckt ghy sijt besweet?
Orlando         Ay my, my is soo bangh: mijn Heer ick com van huys en van ’tsecreet.
Graef         (765) Ghy sot geckt ghy met my wat gaedy daer verhaelen?
[fol. D4v (p. 32)]
Orlando         Heer kheb daar in mijn hemd Oostindien af gaen malen
                Vol eylandekens, vol figuerkens soo fraykens en net,
                Heer ghy gelooft het niet, ’tis met groen, geil, bruyn en grauweverf over al afgeset.
Graef         Ghy sijt seer wel bemont ick merck’t aen u ghebrabbel.
Orlando         (770) Ia Heer ick ben soo liberael op mijn woorden als een ioncker die een snottebel veur ducaten worpt te grabbel.
Graef         U ongeveynst gemoet mijn stuerheyts vlaegh verwint:
Orlando         Maer heer en wort niet gram, ick ben u dienaer, slaef, en vrint
Graef         Can ick u meester niet ter sprake erghens komen?
Orlando         Niet wel want hy heeft naer het hof ende princers sijnen wegh genomen
                (775) Die hem onboden heeft:
Graef         Mijn vrees schijnt niet ghemist.
                Scheurt hemelen van een, ick sal deur ghelt en list
                Sien desen botten gruys tot mijn begeirt te trecken,
                Misschien deur gelts aenpor’ sal hy sijn hert ontdecken.
                Orlando goeden vrindt weet ghy den waerom niet?
Orlando         (780) Wel mijn meester moet komen als hem de Princers ontbiet.
Graef         ’T is soo maer weet ghy niet waerom hy is ontboden?
Orlando         Wat weet ick dat mijn heer wy menschen sijn geen goden.
Graef         Segt my dat is veur u waer dat sy hem verwacht?        Hy geeft hem gelt
Orlando         Inde warand’ mijn heer.
Graef         Hoe trilt mijn herts ghedacht?
                (785) Waerom gaet ghy niet med?
Orlando         Sy meughen samen vrijen,
Graef         En minnaers willen om geen goet toehoorders lijen.
Orlando         Hoe vrijen? hoe toch dat?
                Wel connen sy niet beyde sijn verlieft.
                Soo dat den een den ander uyt warmherticheyt gherieft:
Graef         Dat hy dat eens begint, ick sweir hy sal’t bekoopen:
Orlando         (790) Ay my ’tschijnt dat mijn hert van achter uyt wilt loopen.
Graef         Hoe mint hy de princers verklaert my sijn bedrijf?
[fol. E1r (p. 34)]
Orlando         Och ick schijt koten’, want ick heb een heelen os in’t lijf.
Graef         ’Kwil van u weten selfs, oft hy sijn boersche sinnen
                Gestelt heeft en geset op mijn aerts afgoddinne?
Orlando         (795) Iae Heer my dunckt dat hem Vulcanus met sijn smis van binnen heeft verbrandt
                Toch ick weet noch niet eygentlijck, ghy kunt selfs gaen hooren in de warand.
Graef         Hoe derft u meester my mijn sonnens licht ontluystren?
                Hoe derft haer gulden glans sich veur mijn siel verduystren?
Orlando         Mijn Heer my dunckt nochtans dat nevels damp verdwijnt,
                (800) Ick sal binnen segghen gaen dat sy maecken dat de son weer schijnt.
Graef         Wacht schelm ick sal u wel verleeren hier te gecken,
Orlando         Mijn Heer ’ken wacht u niet, ghy mocht my de leên uyt een laten recken                 Orlando binnen
Graef         Berst nu uyt uwen krop ghy scherp getande spijt
                Met uwe vraeckx basuijn: en ghy o schraele nijdt
                (805) Onsnoert, ongrendelt toch u opgespalckte kaecken,
                Spouwt uyt u diepe maegh u gift om hem te raecken:
                Benevelt gulde son u flicker fackel strael
                Tot ick mijn vijandt heb verwonnen deur dit stael:
                Ach Alexander! ach wat moet ick om u lijden?
                (810) Want mijn gefronste sorgh compt mijne siel bestrijden:
                Den yversucht alleen sijn lusten in my boet,
                Den angst regeert in my het roer van mijn gemoet.
                Ick haeck naer uwe doot, ick dorst naer ’troot besprenck’len
                Van u gestorte bloedt, en uyt gedroogde schenck’len:
                (815) Toch Graef bedaert u wat: ghy weet niet wat bediedt
                Dat s’hem onboden heeft: ’tis beter eerst bespiet
                Wat dats’ inde warand’ te saemen daer verrechten?
                En dan ist tijts genoegh deur prickel lust te vechten,
                Wat wensch ick sijne doot, daer ick geen recht bescheet
                (820) Van mijn in beldingh heb: men mach sich soo gereedt
[fol. E1v (p. 34)]
                Deur vraecklusts aengepor soo licht aen niemant vreken:
                Wel aen dan Graef wel aen wilt u veurnemen breken,
                Speurt eerst oft hy oock is geanckert inde ree
                Van haere ionst: oft dat hy noch drijft inde see
                (825) Van liefdens storm gety en pekel soute baeren:
                Maer toch des afgunsts prangh compt mijn gemoet beswaeren,
                En g’lijck den blinden mol het swerte landt omvroet,
                Soo vroet den yversucht als kancker in mijn bloedt:
                Ick gaen daer henen dan, en sal met luyster ooren,
                (830) Stil speuren oft ick can hun beyder reden hooren,
                Hoe wel dat sy my heeft te veur den hof ontseyt,
                Mijn ialousije lijdt geen onderdanicheyt,
                Mijn vrees die is te groot, mjjn sorgh compt my opwecken
                ’Kwil sien oft ick niet stil hun aenslach can ontdecken:
                (835) En naer dat ick bespeur wat hy met haer verricht,
                Soo lijdt sijn leven noodt, oft k’blijf aen hem verplicht.

---

De vierde uytcompst     Brisida met Alexander saemen uyt.

Brisida           Wel Alexander naer dat ghy alhier sijt comen
                En heb ick van u in het Hof schier niet vernomen:
                Ick weet niet waer ghy steeckt dat m’u soo luttel siet:
                (840) Oft is u eenich leet oft afgunst hier geschiet?
                Dat ’k u onboden heb, is om u te betoonen
                Dat ick u trouwe deugt met danckbaerheyt wil loonen:
                Niet naer den dinst, die ghy veur my ’ten eynde bracht
                Maer naer den wil van mijne kleyn vermoghens macht.
                (845) Aenveirdt Heer Ridder dan met uwe wel behaghen        Sy geeft hem een keten.
                Dees keten, die ghy sult tot mijnder eeren draghen:
                U sterck gebouwde deugt en u beleeftheyt Heer,
                U heusheyt, courtesy verdienen noch veel meer:
[fol. E2r (p. 35)]
                Dit is een kleyne loon veur uwe hooghe dinsten,
                (850) Den grooten volghen sal, dit is noch maer den minsten:
                Mijn Ridder ghy sult noch bespeuren metter vaert
                Dat d’aldergrootste eer wordt tot u nut bewaert.
Alexand.        Genadighe Princers ick kan u niet deur reden
                Genoeghsaem dancken over u genegentheden
                (855) Tot my: die ghy betoont my die’t onwaerdich ben,
                Terwijl ick my een slaef van uwe schoonheyt ken.
Brisida           Ick danck u heusch gemoet, wy sullen daer van swijghen
                Tot dat wy meerder stof en reden daer toe crijghen:
                Seght my toch Ridder eens uyt uwes herten grondt
                (860) Oft ghy oock in dit landt alhier wel aerden kondt?
Alexand.        Hooghmogende Princers, ick waer te seer vermeten
                Te klaghen over ’tlandt waer in ghy sijt geseten:
                Want g’lijck de stercke stroomen loopen inde see,
                Soo is alhier vergaedert ’sweirelts schoonheyt med’:
                (865) Het landt, de locht, u schoont en can ich niet begeven,
Brisida           Maer segt: hoe kundt ghy dan verslijten soo u leven
                In naere eensaemheyt, in staeghe quaels verdriet,
                Die vreugt in d’echte staet uyt sielens kluys verbiedt?
Alexand.        De wanckelbaer fortuyn is mijn geluck soo teghen,
                (870) Dat ick niet melden derf, waer toe ick ben genegen
                Sy ligt mischien noch inde wiegh, die my aenvaerdt;
Brisida           Die waer veel beter veur u erfgenaem gespaert.
Alexand.        Genadighe Princers wiên soud ick derven kiesen?
Brisida           Kiest die ghy wilt, ghy kunt daer mede niet verliesen,
                (875) ’Tsou moeten sijn een koel oft een stock dorre vrouw
                Die haere wedermin en ionst u weyg’ren sou:
                Oft ick u minden soudt ghy mijne ionst verachten?
Alexand.        Neen seker ick soud’ my wel veur geluckich achten:
                Maer toch geckt niet met my, die soo geringh van stam
                (880) Is, tegens daer u hoocheyt uytgesproten quam.
Brisida           Hoe Alexander, hoe derft ghy u selfs niet waeghen?
[fol. E2v (p. 36)]
                Hoe can een vryer (seght) troost crijghen sonder vraeghen?
Alexand.        Wel oft ick op u hadt gestelt mijn hert en sin?
                Soud ick van u vercrijghen uwe wedermin?
                (885) Dorst ick mijn reyne liefd u leggen maer te voren?
Brisida           Vraegt my daerom ghy sult de antwoordt van my hooren.
Alexand.        ’Kweet niet oft ghy my proeft?
Brisida           En ick niet oft ghy vrijt
                ’Tschijnt dat ghy uyt den sneeuw’ oft ijs voort comen sijt?
Alexand.        Ick min maer derf mijn hert aen niemandt openbaeren.
Brisida           (890) Hoe can men u helpen, derft ghy u niet verklaeren?
                Schoon oft ghy klaegt oft steent van liefdens swaer verdriet
                Geen chirurgijn geeft troost veur hy de wonde siet.
Alexand.        Een maget mach oock vry haer eyghen liefde melden.
Brisida           En denckt dat Ridder niet wilt sulckx u niet inbelden,
                (895) De schaemt heeft in ons vrouwen soo een wet geset
                Dat wy niet moghen openbaeren wat ons let.
                Het staet de vrijers toe hun liefde te belegghen,
                De vrouwen om hun aen oft weder af te segghen:
Alexand.        Wel aen ’tis best dat ik ondecke u de vlam
                (900) Die uyt u ooghs gelonck sijn eersten oorspronck nam:
                Ontgrendelt redens slot, berst uyt u herts spring-aeder,
                En opent u siel tochtens sluys, dat ick vergaeder
                Mijn quaelens quael, vermengt met bitter heet getraen
                Op dat u hoogheyt mach mijn lijden nemen aen.
                (905) Genadighe Princers ick word’ tot liefd ghetoghen
                Deur’t tooverlijcke licht van uwe flicker ooghen:
                Gedoogt niet schoon Princers dat liefd’ met pijn en smert
                Haer vreede pijlen smeedt op ’taenbeldt van mijn hert’.
                Vergeeft mijn stout bestaen, ghy kunt alleen troost geven
                (910) Terwijl mijn leven heeft den oorspronck van u leven.
                Terwijl mijn liefde spruyt uyt uwe groote schoont
                Soo dat u schets Princers in mijn gedachten woont:
                Geeft deur genaed’ genaedt, met g’naedens g’naedt genaedich:
[fol. E3r (p. 37)]
                Oft is u staele borst in vreetheyt onversadich?
                (915) ’Tis waer ghy sijt Princers, ick maer van Edel bloedt,
                Toch liefde siet niet aen op hoocheyts stam oft goedt.
                Laet toch u ionst, met ionst, goet ionstich my gerieven,
                Want liefd’, baert liefd’, deur liefd’ inde verliefde lieven:
                Laet bloeyen uwe lentens maegdelijcke deugt
                (920) Roemrijcke glory strael! geeft mijn hert weder vreugt:
                Sijt ghy uyt grijs grauw schuym van Thetis opgetrocken
                Mijn tweede Venus beldt, om my tot u te locken?
                Soo hoort mijn wils gedacht dat ick veur u onsluyt
                Ick wensch alleen de liefd’ van uwe lentens spruyt.
Brisida           (925) Ick heb u wel gehoort maer kan noch niet deurgronden
                Oft in u herte is soo grooten liefd’ bevonden?
                Want ick en g’loove niet wat dat de tonghe seyt
                Soo in u hertens gront vergift verborghen leyt.
Alexand.        Siel brekende goddin ghy hoort mijn droeve klachten,
                (930) De welck ontgrendelt daelen uyt mijn herts gedachten:
                Ghy hoort mijn sielens luyt haer droeve melody
                Die deur haer suchts geklanck speelt innerlijck in my:
                Is u verstaelt gemoet dan wet-loos afgesneden?
                Dat uwe uerwerckx breyn niet hoort naer klacht oft reden:
                (935) Hebt ghy versworen dan Princers in uwen sin
                Te weyg’ren my de ionst van uwe weder min?
                Ach wilt mijn liefde in u hertens boeck vergaed’ren,
                Ay overslaet u peysende gedachtens blaed’ren:
                Leest daeghelijckx daer in wat dat een minnaer lijdt
                (940) Die mint en vreest te sijn van de natuer benijdt.
Brisida           Men moet soo haestich niet der vrijers woorden g’looven,
                Want sy met reden ons vermeynen te verdooven:
                Men moet hun toetsen, en beproeven als het gout
                Op dat de haesticheyt daer naer ons niet berouwt.
Alexand.        (945) Hert stelende Princers, o steire hoogh geresen
                U wesens wesen is in’t wesen van mijn wesen:
[fol. E3v (p. 38)]
                Ghy boeyt mijn teergemoet, ghy voedt mijn ionge ieugt
                Deur uwer oogen glans en aengeboren deugt:
                Mijn diep gewortelde gegrondt begraeven suchten
                (950) Die sullen deur u ionst wt mijn herts schuyl plaets vluchten.
                Ghy sijt de schoonheyt self die uwe deugt afmaelt
                Schoon marmert, en verciert uyt de natuer gedaelt.
                Sal dan mijn hop’ met hop’ geen hop’ van u verwerven?
                Sal mijn misluckte hop’ wanhopich moeten sterven?
                (955) Helas ick vreese, want ick voele dat de vrees
                Mijn hop’ vernieticht in mijn afgematte vlees:
                G’looft toch mijn woorden nimph de welcke u betoonen
                Dat liefd’s stantvasticheyt mijn siel en hert bewoonen.
                ’Twaer iammer dat in ons geen trouw te vinden waer.
Brisida           (960) Die lichtelijck betrouwt die stelt sich in gevaer,
Alexand.        Die lichtelijck betrouwt, ontfermt sich deur genaeden.
Brisida           Die lichtelijck betrouwt, wordt lichtelijck verraeden,
Alexand.        Die lichtelijck betrouwt compt tot sijn wils geniet,
Brisida           Die lichtelijck betrouwt geraeckt in swaer verdriet.
Alexand.        (965) Die lichtelijck betrouwt die doet sijn quaelen enden,
Brisida           Die lichtelijck betrouwt vervalt in swaer ellenden.
Alexand.        Die lichtelijck betrouwt ontledicht ’sweirelts pack.
Brisida           Die haesticheyt die brengt den mensch in ongemack.
Alexand.        Waer trouwe liefde is daer hoeft geen sorgh te wesen,
Brisida           (970) Wie trouwelijck bemindt die is vol angst en vreesen
Alexand.        Wie trouwelijck bemindt die is sijn lief getrouw,
Brisida           Een onstantvastich mensch speet elck wat op de mouw.
Alexand.        Een trouw oprecht gemoet is geensins te versmaeden
                Der ontrouw wispeltuer can mijne trouw niet schaeden.
Brisida           (975) Wie een ontrouwen man een goet gelaet betoont*
                Die wordt gemeynelijck veur goet met quaet geloont.
Alexand.        Genadighe Princers ick waer te seer vermetel
                Dat ick ontpurp’ren sou u Conincklijcken setel
                Met vals geveysden schijn: waer deugt is ingheplant
                (980) Daer blijft lichvaerdicheyt veur eeuwich uyt ghebant.*
[fol. E4r (p. 39)]
                Bemerckt mijn trouwicheyt, bespeurt mijn groote pijnen,
                De liefd’ deur vroet mijn siel en graeft verscheyden mijnen:
                Den brandt verbrandt met brandt mijn blaeck’rich brandend’ hert,
                En smert deur smert mijn smert met innerlijcke smert.
                (985) Ick blijf u trouw Princers deur trouwheyts trouwicheden,
                G’looft mijn ontdeckt gemoet besegelt deur de reden:
                Ontfermt u over my slaet my niet haestich af
                Oft siet mijn swacke romp moet in het duffe graf:
                Siet daer met dit geweir laet ick mijn trouwheyt blijcken
                (990) Daerom geeft my genaedt oft ’tleven moet beswijcken
                In uwe liefd’ oft haet bestaet mijn hoop oft noodt,
                Mijn vreugt, angst, hulp oft quael, mijn leven oft de doodt.
                Soo u mijn doot verblijdt soo sterf ick heel gewillich,
                Soo ’tsterven u behaegt soo is my ’tsterven billich:
                (995) Toch soo ick sterven moet soo schrijft op ’tgraf de daet
                Dat uwe groote schoont was oorsaeck van mijn quaet.
                Hy set het rapier op de borst.
Brisida           Houwt in hoe worde dol? wat wildy segt bedrijven?
                Wilt ghy uyt wanhoop dan u selven gaen ontlijven?
                Port d’ingeprente dwanglusts dolle raserny
                (1000) U siel tot sulcken daet? foey schaempt u toch veur my:
                Wilt ghy den onvolsponnen draet uws levens breken?
                Wilt ghy deur vreetheyt vreet o selfs met vreetheyt vreken
                Wilt ghy berooven wat natuer gegeven heeft?
                En dat des maeckers is die’t al het leven geeft?
                (1005) Steeckt uwen degen op, oft mijn genegentheden        Hy steeck den degen op
                Veranderen in haet, deur u bot boersche seden:
                Laet blijcken dat u groene versche lentens ieugt,
                Stijf hert gewapent is met ijser staele deugt
Alexand.        Troosterse van mijn siel, vreugt teelster van mijn iaeren
                (1010) U lodder oogens gluer mijn herts gedacht beswaeren:
                Mijn liefde schoon Princers is soo in my gheprent
                Dat sonder uwe ionst my volgt het droeve endt.
[fol. E4v (p. 40)]
                Mijn endt mijn levens endt en kan ick niet ontvlieden,
                Terwijl ick staen in mins gepor dwanckrijck gebieden:
                (1015) Schept uyt mijn herts fonteyn mijn qualens groot verdriet,
                Waer van ick trillend’ vocht uyt d’oogens traenen giet.
Brisida           Ick speur u trouwe liefd’ ick heb die in u vonden,
                Het welck mijn ionst tot u veel meerder heeft verbonden:
                Soo dat ick geenen loon soo groot en weirdich acht,
                (1020) Die by u trouwicheyt in g’lijckheyt sy gebracht:
                Ick lijd soo wel als ghy, u lijden is mijn lijden,
                Het gene dat u heugt, moet my oock med’ verblijden:
                Mijn pijn, is deur u pijn, een pijnelijcke pijn,
                U smert kan niet soo groot als wel de mijne sijn.
                (1025) U quael vergroot mijn quael deur uwe quaelens quaelen,
                Mijn innerlijck verdriet en is niet af te maelen:
                Mijn toomeloos gedacht bestrijdt mijn herts gemoet,
                Soo dat mijn siel aen d’u gewillich is geboet:
                Noemt my niet meer Princers maer uwe wel beminde
                (1030) Want u manhafticheyt den naem met recht verdinde:
                Terwijl ons redens twist geslist is deur ’tverdragh
                Soo wensch ick dat u wensch met wensch gheschieden mach.

Verschooninghe den Graef uyt.

Graef           My dunckt ick com tertiid’: sus dat sy my niet hooren:
                Ick mach wel swijghen om hun reden niet te stooren,*
                (1035) ’Tis best ick luyster toe en houde my secreet
                Tot dat ick ’tgants bescheet van hunnen handel weet.
Alexand.*     Licht klaere noordesteir, torts vande blauwe wolcken,
                Glans dooster van Auror’, o flicker son der volcken:
                Mijns sielens aedemtocht, mijn herts gemickten doel.
                (1040) Ghy teugelt mijnen wil, ghy breydelt mijn gewoel.
                U tooverlonck port my tot liefdens echte schaeckel,
                U ooghenshelle glans werckt in my dit miraeckel:
                Ick scheen veur desen doodt nu ben ick weer gesont
                Deur uwe reêns onthael van u ontloken mont
                (1045) O wonder saeck! nimph die met schoonheyt sijt gepeirelt
[F1r (p. 41)]
                Ghy dwingt met u gesicht een gantsche kleyne weirelt:
                O glory van Europ’! o hemelsche Sireên’
                U meyn ick die mijn hert regeert en anders geen,
                ’Kdanck u goet ionsticheyt veur u genegentheden.
                (1050) En veur u antwoordts uyt gestort vergulde reden:
                Goddin die deur u vreugt met vreugt mijn vreugt geeft vreugt
                Ghy iaeght mijn sorghe wech deur u begrenste deugt.
                Danck seg ick over danck, ick danck en moet u dancken,
                Dat ghy te hulpe compt een schier gestorven krancken:
                (1055) Gebiedt u minste slaef en uwen onder-daen
                Wat dat u lusten mach, twordt daetelijck gedaen.
                Toch Conincklijcke maegt hoe sullen wy bewercken
                Dat onse liefde niet compt iemant te bemercken;
                Want dat den Coninck iet daer van in ’t minste wist
                (1060) Ick waer mijn leven quijt, u eer die viel te quist.
Brisida           Daer toe soo weet ick raedt, wy vrouwen sijn ervaeren
                In mins deurtrapte list, om d’eere te bewaeren.
                Wy weten duysent quaet soo heymelijck te doen
                Dat niemant van ons wil in ’tminste kan vermoên,
                (1065) Maer Vorst van mijn gedacht, stadhouder van mijn sinnen,
                ’Tschijnt dat ghy sonder echt mijn hert vermeynt te winnen:
                Soo liefd’ deur echt met echt in echt niet wordt geecht
                Soo is mijn liefde uyt en weer van u onthecht:
                Meynt ghy met vleesch lusts geyle ontuchts prickel grillen
                (1070) Mijn eerens grens bepaelde glans soo licht te stillen?
                Ick sterf veel liever buyten d’echte staet de doot,
                Eer dat ick u liet toe ’tgeniet van mijnen schoot.
Graef             My dunckt sy sijn ’t al eens, tschijnt dat den coop is vaerdich
                En niemant weter af: wel dat kompt seker aerdich.
                (1075) Nu well ick houw my stil en hoor de reden uyt
                Van hun begonste liefd’ en onbedacht besluyt,
Alexand.        Eer glory-rijcke cier Goddin, deugt van de seden,
                U reden sijn met reen gegront vest in de reden:
[fol. F1v (p. 42)]
                De wijt bepaelde faem van u begrenste schoont
                (1080) U deugt met liefdens purper Diadem bekroont.
                Siel roovende gesicht en voeyt niet dees geschillen,
                U wil is mijnen wil van ons tweewillich willen:
                Mijn hertens voester vrouw, de echt is liefdens wet
                In welck ick hert en sin deur liefden heb geset:
                (1085) Mijn echte trouwheyts trouw deur trouw getrouw sal blijcken
                Laet d’angst sorgh kommerlijcke vrees in u beswijcken:
                Ontfangt diên rinck in teecken van mijn trouwe echt,
                Hy geeft haer eenen rinck
                Met eenen oock mijn hert, het welck by ’tuwe legt.
                Laet toch een kus mijn echts beloofde redens reg’len,
                (1090) Met uwe wederionst in u herts wil beseg’len:
                Mijn vast gegrond’ belooft gebouwt is op een rots,
                Gemetselt op een bergh, spijt alle lichtvaerdts trots.
                Daer is mijn rechte handt welck mijne echt be-eedigt,
                Princers u hert van achterdencken toch onledicht:
                (1095) Dees handt bevestigt mijn beloofd verbonden trouw,
                En kiest u voor mijn afgoddin, Princers, en vrouw.
Brisida           De handt trouw is gemeen en van geringh vermoghen,
                De handt trouw heefter van ons maegden veel bedroghen:
                Toch ick trouw op u woordt en vaerd’ u aen veur man
                (1100) Want d’echt spruyt uyt de liefd die niemant dwingen kan.
Sy geven malkanderen de handt
Alexand.        Ick steel daer op een kus Princers weer ondertusschen.
Graef               Helas wat moet ick sien! siet hoe d’een d’ander kussen,
                O aysselijcke ramp, hoe knaegt ghy mijn gemoet?
                Hoe raey-braeckt ghy mijn hert? hoe kanckert ghy mijn bloet!
                (1105) Ach mocht ick met dit stael mijns ong’lijckx rampen vreken,
                Maer sus ick luyster best en hoor hun voorder spreken.
Alexand.        Medoogende Princers, uyt muntende cieraet
                Waer in mijn sielens troost en mijn geluck bestaet:
                U dertel maeckend’ licht geeft mijn gemoet het leven,
                (1110) U spigels gladde glans heeft ’tleven my gegeven:
                U tongs onslibbert iae, kroonwaerdighe goddin
[fol. F2r (p. 43)]
                Heeft mijn verdriet veriaegt o soete vijandin.
                Maer engellijcke beldt och costen wy vol voeren
                Ons echt beloofde trouw, die wy te saemen swoeren:
                (1115) Wat helpt ons dat de trouw is van ons beyd’ geschiet
                Als wy niet crijgen naer beloofte, d’echts geniet.
Brisida           Hebt toch gedult mijn Heer sijt niet soo tuymel droncken:
Alexand.        Als ick mijn vlamme blusch liefd’ compt die weer ontfoncken:
Brisida           Kunt ghy u lusten niet verbreken veur een tijdt!
Alexand.        (1120) Seer qualijck och mijn lief, terwijl ghy mijne sijt.
Brisida           Wel wilt u t’avondt dan in desen hof versteken
                Daer sullen wy te saem van liefd’s volbrengen spreken.
Alexand.        Vaert wel mijn deugts fonteyn. Brisi: mijn eerste ieugts vermaeck,
Alexand.        Mijn schoon, Brisi: mijn paragon. Alex. mijn licht, steir, hop’, en baeck.
Brisida           (1125) Mijn Ridder dien in min. Alex. den hemel van mijn oogen,
Brisida           Mijn hoogh begaefde Prins. Alex. ick staen in u vermogen,
Brisida           Mijn eygen eygenschap. Alex. mijn levens eyghen kracht,
Brisida           Mijn horisont. Alex: mijn son. Brisi. o doolhof van’t gedacht.
Alexand.        Warande van mijn lust. Brisi. mijn hemels hoogste polen.
Alexand.        (1130) Mijn voedtsel. Brisi. mijne vreugt. Alex. gy hebt my die gestolen
Brisida           Mijn vryheyts gulden eeuw. Alex. gewenschte slaeverny.
Brisida           Mijn opperste bestier. Alex. ghy hebt verwonnen my.
Brisida           Mijn herts vernoegde lief. Alex. mijn siels verheven autaer:
Brisida           Wie doet daer offerhandt? Alex. lief gy die mijn hert houwt, daer.
Brisida           (1135) Mijn ingestortte siel. Alex. mijn schoone toover maegt.
Brisida           Mijn veir beoogde wit. Alex. mijn lief die my behaegt
Brisida           Slot vocht van mijnen wil. Alex. regente van mijn sinnen.
Brisida           Borggraef van mijn gemoet. Alex. gy triumpheert hier binnen.
Brisida           Monarch die my gebiedt. Alex. mijn peirelrijcke kroon,
Brisida           (1140) Beschermer van mijn eer. Alex. mijn hoogh verheven throon.
Brisida           Mijn levens adamant. Alex. de schaeckel mijnder iaeren,
[fol. F2v (p. 44)]
Brisida           Mijn echt vercoren man. Alex. mijn wel vernoegt vergaeren.
Brisida           Om u lijd’ ick verdriet. Alex. om u ben ick verwondt,
Brisida           Waer med’. Alex. met u gesicht en root koraelen mondt.
Brisida           (1145) Vaert wel het is genoech wy moeten van een scheyden,
Alexand.        Ay wacht mijn afgoddin een kus moet my geleyden.     Beyde binnen

Den Graef in Tonneel tredende.

Graef         Wat heb ick daer gehoort? hert brekend’ ongeluck
                Wt dondert uwe quael! o swaer vergalden druck.
                Wat hebben sy geseyt? wat hebben sy besloten?
                (1150) Compt ramspoets vreede tocht uyt mijne borst geschoten:
                Mijn aedemloose rif van reen is uytgeput,
                Terwijl mijn vreugt met d’ong’lucx draeyboom wort gestut,
                De vraecklust compt mijn siel en mijn gedachten mert’len,
                Soo dat mijn hersens in mijn breyn te samen spert’len
                (1155) En woelen woest deur een: ’tschijnt dat ick sonder my
                Niet wete oft ick selfs mijn eygen ben en sy:
                Mijn hóp is sonder hop gespoelt van haeren ancker,
                En mijn herts kas beknaegt een ingesloten kancker,
                Vraeck roep ick over u o licht verleyde maegt
                (1160) Die uwe eer te coop aen vremde lieden draegt:
                Galmt uyt mijn ingekropt droef worgende herts suchten,
                Scheurt mijn gemoet van een, siel wilt uyt ’tlichaem vluchten.
                O onbedachte! ghy versoetelt uwe trouw,
                Een vremden, die niet weirt is dat hy kussen sou
                (1165) Den sool van mijnen voet: een Ridder sonder naeme:
                O schandelijcke daet! dees schand’ ick selfs my schaeme.
                Dat ghy veur man verkiest misschien een slimme boer
                Niet weirdt dat hy de handt van een Princers aenroer,
                Maer neen ’ten sal niet sijn al moest ick mede sterven
                (1170) Soo sal de schrappe doot sijn boersche romp verderven
                Om sijn vermetenheyt, want mijn onfanghen smaet
                Verruylt mijn eerste liefd’ in eenen bitschen haet
                Tot dees lichtvaerde maegt: wil ick dan Alexander
[fol. F3r (p. 45)]
                Doen stronckelen te neer? o neen, ’tis best een ander
                (1175) De vraeck veur my vol voer, soo blijf ick buyten quel
                En ongepant te hoof: het is soo best nu wel
                Ick wil sijn Majesteyt de heymelijcke trecken
                Van sijn verbastaert kindt en desen boef ontdecken:
                En soo hy by geval dees slim bedachte streeck
                (1180) Geloove weygert, tot bevestingh ick bespreeck
                Dat hy selfs inden hof compt: daer sy met hun beyden
                ’Tvolbrenghen van hun lust ontuchtelijck bescheyden:
                Wanneer hy dan wel is versekert van de saeck
                binnen. Sal hem sijn grootsheyt doen voort yveren tot vraeck.

Den tweeden actus. Eerste uyt compst.

Alexander heymelijck des avondts inden hof comende.

Alexand.        (1185) Waer mach toch mijn Princers soo langhe tijdt verblijven?
                Wat mach sy binnen doen, wat mach sy daer bedrijven?
                Op ’trits’len van een bladt neemt mijn verlanghen acht,
                Het roeren van een riet haer compst met hop’ verwacht:
                Ach schoone Dianin’! ach deugdens hoogste luyster!
                (1190) Compt haest met u gesicht, compt schijnen in het duyster:
                Maer sus ick hoor daer iet? ick hoor daer iemant gaen:
                Mijn glory-rijcke son dunckt my compt ginder aen.

Camenier in stilte wtcomende.

Camen.         Haer hoocheyt seyndt my hier om haeren wel beminden
                Heer Alexander: dat hy haer soud’ comen vinden*
                (1195) Inde salet; ’tis vrempt wat de verborghen cracht
                Van liefde brengt te weegh’ in’t maegdelijck gedacht.
                Toch ick volgh haer bevel, en hoef geen quaet te vreesen
                Het mach gaen soo het wil, ick sal onnoosel wesen.
                Holla wat hoor ick daer?
Alexand.        Tongh redens antwoordt geeft
                (1200) Hier is verborghen een die staegh in hope leeft.
Camen.         Sijt ghy den Ridder die genaemt wordt Alexander?
[fol. F3v (p. 46)]
Alexand.        Den naeme hoort my toe, die ben ick en geen ander.
                Wat ist dat ghy begeert?
Camen.         Mijn reden Heer aenhoort.
Alexand.        Wel dochter seght my dan u boodtschap met een woordt.
Camen.         (1205) D’infante u onbiedt te comen op haer caemer.
Alexand.        Geen boodtschap mijn gemoet ontfongh oyt aengenaemer,
                Wijst my den wech daer hen’:
Camen.         Compt, volgt, ick gaen u veur,
                En sal u leyden aen ’tportael van haere deur:
                Siet hier langs vindy haer.
Alexand.        Ick sal u dat beloonen
                (1210) Houwt daer, dat is veur u, neemt dese goude croonen.
Alexand. geeft haer gelt, en gaet binnen
Camen.         O wonder wilcom gelt, o geil saffraenich gout!
                Ghy laeft en ghy verquickt de menschen ionck en oudt:
                Quamp hy wat dicker uyt hoe soud’ hy my behaeghen?
                Ia wat een schoonen steirt soud dan mijn kat niet draeghen?
                (1215) Hy is daer binnen by sijn wel vernoegde bruydt,
                ’Tis wel een houten claes en recht hy nu niet uyt.
                Want niemandt hem belet sijn aengevanghen vrijen,
                Bedijdt hy nu niet, soo sal hy sijn leven niet bedijen:
                Ist niet een groot geluck dat de vrijster om de vrijer sendt:
                (1220) ’Tis een teecken dat sy hem veur desen meer heeft gekent:
                Ick denck wel, hy weet dat hy smeden moet terwijl het ijser,, heet,, is
                Oft anders ist vergeefs wanneer het ongereet,, is.
                Heer hoe verandert oock der seden goed manier,
                De weirelt is verkeert. ’tgaet al averecht schier.
                (1225) De iongmans plachten eens uyt vrijen te comen geloopen,
                Maer nu moet men die deur maeckelaers en oude wijven laten op coopen
                De mans sijn nu ter tijdt tammer als tam: want siet
                Oftmense schoon al tot pap noydt s’en gaepen niet:
                Sy dencken mischien op ’tspreeckwoordt: schoone peirden en ionghe vrouwen
                (1230) Die costen veel te onderhouwen.
                dat’s waer gy hangbroecken, gy hinnentasters gaet en vrijt een pop
                Die sal u niet costen, en die cundy sluyten op:
[fol. F4r (p. 47)]
                Weet gy lieden wel dat de luyicheyt des duyvels oorkussen,, is
                En dat de giericheyt met geen gelt te blusschen,, is.
                (1235) Wy dochters sijn om de waerheyt te segghen wel quaelijck daer aen,
                De iongmans verkeeren over al maer de dochters meughen nergens gaen:
                Ist niet een groot verdriet? als wy dencken in ons gedachten,
                Dat wy op de vrijers soo langhe iaeren moeten wachten:
                En compter dan eenen met een noorden windt gewaeyt by ons veur,
                (1240) Die bedriegt ons, en veegt sijn eirs aen de poort, en ritst so weer deur.
                Groote Heeren en slimme boeven,
                Die brengen menich in bedroeven:
                In fin ’tis al quaet hoe dat ick het draey, keer, legh, oft wend’,
                Ick g’loof seker de weirelt is op’t leste endt.
                (1245) Dat eens de manier waer dat de dochters self mochten vrijen,
                Soo souden de iongmans oock wat hebben te lijen.
                Iae wy souden soo vinnich, arch, geveyst worden als sy:
                Maer nu sijn wy eenvoudich wy connen niet tellen het getal vandry
                Wy moeten ’t oock wel sijn, want als wy iemandt onse liefde onbedacht ontdecken
                (1250) Soo soud’ de selve lichtlijck ons bedriegen, ofte met ons gecken:
                Wy weten hoe in ’tspeeckwoort staet, dat die met katten spelt
                Oft licht lijn liefde melt,
                En die een vremden trouwt secreten
                Die is wtsinnich oft beseten.
                (1255) Och laes dese ionge Princes heeft op Alexander gestelt haer hert en sin
                Wat weet sy oft hy haer trouw is, ba iae sy doet als een sottin,
                De iongmans bedrieghen de arme dochters veur hun ooghen,
                Want de helft vande reden die sy segghen is gheloghen:
                toch ic denck wel datsy so slecht niet is als mijne rechte nicht,
                (1260) Die liet haer op enckel toesegh bedrieghen, en doen sy bevrucht was, seyds’ het was de gicht
                Maer naer de negen maenden tijt dat haer de sieckte openbaerden
                werdt sy verlost van een soon, die den vader doen niet wou aenvaerden:
[fol. F4v (p. 48)]
                de princers mach ooc wel toesien dat sy vast in haer schoenen gaet
                Want ’tberouw compt naer de daet; en dan ist te laet
                (1265) Sy is vryer en vrijster beyd’, hoort hoe sy saem eens kaeck’len:
                My dunckt sy hebben niemandt van doen om het houwelijck te maeck’len
                Toch ’ten waer niet goet dat den Coninck iet daer van waeyden in d’oor
                ’Ken geloof niet dat hy daer van soud’ doof sijn in’t gehoor.
                ’Ken woud’ om geen duysent guldens dat hy een post creegh van dees dinghen
                (1270) Iae hy soud’ ons een ander lietjen leeren singhen,
                Toch ick vrees niet, want ick ben soo secreet alst eygen secreet
                Hoe can hy ’tweten als hy’t van my niet en weet.
                Nu wel ’twordt tijdt ick mach eens ras gaen binnen stappen,
                En sien oft ’taccoordt gemaeckt is: want al dat klappen
                (1275) Helpt weynich tot de saeck, ’khouw veel van weynich reen,
                Men can een man gerieven met een woordt van iae oft neen.
binnen

De tweede uytcompst, De Coninck en den Graeve comen met ghewapende lijfknechten ende flambeauwen uyt.

Coninck         Wat scherp geslepen sweirt deur kerft mijn hert van binnen?
                Wat dol uyt sinnicheyt schermutselt in mijn sinnen?
                Wat vrees, wat angst, wat sorgh, becrijghen saem mijn hert?
                (1280) Geen smert dunckt my soo groot als wel mijn eygen smert.
                Mijn winters grijsse tijdts besneewde oude haeren
                Die rijsen over endt, mijn stockoudt dorre iaeren
                Verweiren over hoop de tochten van mijn siel.
                Weerhaenighe fortuyn hoe draeyt ghy met u wiel?
                (1285) Wat plaeghen laet ghy met een stormwindt op my haeg’len?
                Met wat een vreetheyts ramp compt gy tgemoet deur nag’len?
                Besiet mijn quael geschildert in mijn herts panneel,
                Ghy sult bekennen dat ick lijde veel te veel.
                Maer Graef can’t mooglijck sijn? neen neen ghy sijt bedrogen
[fol. G1r (p. 49)]
                (1290) Ick kan’t niet g’looven veur ick sien’t met dese ooghen,
                Hoe soud’ mijn dochter my berooven van de rust,
                Geprickelt veel te dwaes deur geyle minne lust?
Graef           Croondraegher, en monarch de geessel der Maranen,
                Der Francken breydel, en de sweep der Africanen,
                (1295) De muylbandt van Granad’, de boey van ’tslaefs geboeft
                Ghy sult de waerheyt speuren soo ghy wat vertoeft.
                En vindt ghy ’t niet alsoo: wilt dan met heeten toren
                D’onsluysde leugentael bestraffen naer behooren:
                Soo ghy mijn Heer gedult wilt nemen weet gewis
                (1300) Dat ghy selfs sien sult dat het te waerachtich is.
Coninck         Helas wat hoor ick daer? wat tweedracht compt bestrijden
                Dees oudt verdorde borst? mijn kindt moet ick dat lijden?
                Moet ick verdraeghen dat ghy schandt vleckt mijne Croon?
                O schat kist van mijn sorgh, pylaer van mijnen throon,
                (1305) Mijn dochter kan het sijn? ghy brand-merckt u hercomen,
                Ghy raey-braeckt onsen stam: kost ghy u niet betoomen
                Van u begeirlijckheyt? ha snood’ vervloeckte min!
                Ontkleedt ghy soo den roem van eene Coningin?
                Ach laes mijn silte-biggel-rijpe traenen bobb’len
                (1310) En dringhen uyt mijn ooghen vensters, die als knobb’len
                En buylen staen: roept mondt, galmt uyt mijn groot verdriet
                Dat ick deur heet getraen ontwickel en vergiet.
                D’ontsteken faems basuyn sal u oneer uyt schallen
                Lichtvaerde, hoe ghy sijt van d’eerens trap gevallen.
                (1315) U eer begraeven leyt op ’tkerckhof van de schandt,
                U ieugts besmette glans deur dringt het gansche landt:
                De vraeck ontsteeckt mijn vraeck met heet ontvonckten toren
                Cost ghy niet wederstaen des geylheyts prickel sporen?
                En ghy verrader wist ghy niet hoe dat men ’tbloedt
                (1320) Des Coninckx naer behoort recht billich eeren moet.
                ,, Wanneer een Heere is van naem en faem geweldich
                ,, Soo is de vraecke oock om sijne eer vergeldich.
[fol. G1v (p. 50)]
                Ick sal hem toonen hoe dat vraecklusts sweep my iaeght,
                En straffen sijn bedrijf dat mijne siel deur knaegt.
                (1325) Haer caemer die is hier aen dese groene linden
                Laet ons besien oft wy hun daer niet saemen vinden:
Graef        U Majesteyt heeft dese saecke wel bedacht.
Coninck         Wel aen gaen wy daer hen’, ghy al te gaer neempt acht
                Soo haest de deur onsluyt geringh daer in te raecken.
                hy klopt
                (1330) Holla doet op!
Brisida van binnen
                Wie daer?
Coninck         Ick ben’t wilt open maecken.                        Brisida uyt
                Ghy dienaers gaet en siet wie dat daer binnen sy

Sy vallen alle inde caemer behalven den Graef.

Brisida           Helaes wy sijn ontdeckt! ach hemels! ach oy my!
Graef           Ick merck de saeck is waer.
Coninck         Ick ben in duysent sorghen,
                van binnen         Groot machte Majesteyt hier is een man verborghen.
Coninck         (1335) Onwaerde dochter quetst ghy my met dees snoode daedt
                Uws vaders ouderdom?
Brisida           Heer vader ach genaedt?

Alexander wordt in verschooninghe half gekleedt uytgebrocht.

Coninck         Och albesiende Godt hoe kunt ghy toch gedooghen
                Dat mijnder dochter schandt ontdeckt haer veur mijn ooghen?
                En ghy verrader, och wie hadt dat oyt gelooft
                (1340) Dat ghy soudt hebben my van d’eeren krans berooft:
                D’allarm trompette blaest, ick soeck mijn smaet te vreken,
                Als roodt scharlaecken is mijn gramschaps nijdt onsteken:
                U levens ueren wijser wijst u sterven aen,
                Ghy sijt ghelijck een keirs die haestich uyt wilt gaen:
                (1345) Ghy hebt vol speelt de rol van u onsalich leven,
                Om dat ghy hebt mijn eerens luyster uyt gevreven.
Alexand.        Grootmachtich Atlas Vorst die met triumph lauwrier,
                Verwinder sijt van al u croon bestrijders schier:
                O Vorsten dwingelandt wilt uwe gramschap delven
[fol. G2r (p. 51)]
                (1350) In’t alderdiepste diep, verwint u eyghen selven:
                Want die met eyghen cracht sijn selven overwint,
                Die heeft den lauwer en triumph veel meer verdint
                Als die met macht van volck de rijcken compt verstooren,
Coninck         Swijgt snood, verrader swijght, ’kwil u niet langer hooren.
Brisida           (1355) Heer vader sijt te vreên, hebt over hem gedult,
                Hy is onnoosel; maer ick ben’t die heb de schult
                Van sijn swaer ongeval: Heer vader hoort ons clachten,
                En stelt die inde vierschael van u herts gedachten:
                Ick ken ick heb misdaen, Heer u genaed’ verleent,
                (1360) Den smaedt is niet soo groot als ghy wel Heer vermeent,
Coninck         De stormen van’t geval gaen swangher met veel rampen,
                Het dravend’ ongeluck compt mijne siel aenklampen:
                Hoe kan ick dulden dit? o smaedt! berst uyt u krop:
                Moet ick verdraeghen dat mijn wit gekroonde kop,
                (1365) Die met het orphier roodt geil blinckend’ is bepeirelt
                Sijn schedel decken moet met schande veur de weirelt?
                Ghy onbedachte kindt sijt oorsaeck van mijn smert,
                Want deur u snood’ bedrijf deur nagelt ghy mijn hert,
                Deurboort ghy mijn gemoet, deur priemt ghy mijne siele,
                (1370) Deur breeckt ghy t’ingewandt: mijn pijnen (laes) door krielen
                Inwendichlijck dit rif: u maegdens palm prieel
                Is inde grondt geruckt deur ’t schandich oneers seel.
                Ghy pleeght den stock te sijn van mijne oude iaeren,
                Maer nu sijt ghy mijn pack, en aldergrootst beswaeren.
                (1375) Seght my toch wie u heeft tot desen val gebracht?
Brisida           De liefde: die ick niet cond wederstaen deur cracht.
Coninck         ’Tis wonder dat ick niet ontkercker mijn vermoghen:
                Ontgesp mijn swaere straf, en keten uwe loghen.
                Ontknoop u levens draet, onbindt u redens snaer
                (1380) Soo ick niet dachte dat ick uwen vader waer:
                Maer sijn ontrouw sal ick gerecht met straf beloonen
                Al ist dat ghy hem met u veur spraeck wilt verschoonen:
[fol. G2v (p. 52)]
Brisida           Ick ben de oorsaeck selfs.
Coninck         U reden die sijn vals,
                Hy sal eer langh het stael betoetsen op sijn hals.
Brisida           (1385) En spreeckt geen kreupel recht veur gy hebt meerder klaerheyt,
Coninck         Ick ben gewaepent met de vast gehelmde waerheyt.
                ’Ken soeck geen haeste vraeck met staed’ ick die bepeys,
                Die vind’ ick met der iaeren ijser staele seys,
                Die hem afmaeyen sal het bloeysel van sijn leven:
Brisida           (1390) Genaedt staet Heer in uwes herten boeck geschreven,
                Weet dat ick desen heb getrouwt veur echten man.
Coninck         Wie is dan u getuygh, wie heeft bescheet daer van?
                Geen kindt mach buyten weet det ouders sich besteden,
                In sonderheyt daer sy niet mede sijn te vreden:
                (1395) Maeckt u van hier. Holla! set desen Ridder vast,
                En blijft ghy daer toe dat u anders wordt belast.        binnen

De derde uytcompst. Orlando uyt.

Orlando         Och hoe ben ick besorght, ’kweet niet in wat gat dat mijn Ioncker mach steken,*
                Ick wacht hem g’lijck de Ioden haeren Messias: ’t sijn nu dry volle weken
                Dat hy van my gongh, en doen beval hy my sijn huys, sijn kist, sijn kat en den hondt.
                (1400) Maer hy liet my geen geldt, en daer geen geldt is, is’t huyshouden niet te bondt.
                Soud’ hy wel een ongheluck ghecreghen hebben? maer neen men sou daer al af hooren:
                Oft soud hy oock wel gevanghen sijn? neen dat compt m’oock niet te voren:
                Oft soud’ hy doot sijn? waer hy doot, soo waer ick naeste erfgenaem.
                Iou hoe soud’ ick dan mijn borst uytsteken, want ick confisqueerde sijn heele kraem
[fol. G3r (p. 53)]
                (1405) Och hoe soud’ ick krijten als ick soo onversints van hem moest erven,
                Ick soud’ aiuyn med’ brenghen om op d’ooghen wat te scherven:
                Iae traenen als lollepotten souden my uyt sport’len veur ghewis
                Maer ick maeck mijn rek’ningh sonder weirdt, want ick vrees dat hy noch niet doot is
                De woorden vullen geenen sack: ick woud’ wel dat hy uyt dit leven
                (1410) Hem toch spoedich wilde by hans mors tot de doot begeven:
                Dan soud’ ick een koets houden met vier oft vijf lackeyen: alwaer ten toon
                Soud’ in te sien sijn mijn illustrissimo & reverendissimo persoon
                Want het volck gaetter nu niet meer te voet uyt, sy willender al uyt rennen:
                Ba dat d’ouders eens verresen, ’k gloof niet dat sy de naer komelinghen souden kennen
                (1415) Al evenwel ick mocht lijden dat den man d’ooghen sloot
                Anders bouw ick casteelen inde locht en blijf al even bloot.
                Het is wel soet alsmen soo onversints wat mach verwerven
                Maer ’tis oock wel suer alsmen selver gaet ligghen sterven:
                Want raecktmen eens in’t mollenrijck men scheytter niet licht van
                (1420) Sy legghen een mensch soo veel sercken op’t lijf datmen sijn selfs nauw roeren kan:
                Sy dencken oft m’in d’ander weirelt hiel te drooghe tafels
                Dat men weer sou comen snuflen naer de vette waefels:
                Alle maets sijn goed’ maets behalven den dooden: veur my
                Ick sal dat vonnis uyt stellen soo langh alst moog'lijck sy:
                (1425) Want behalven dat men soo scheef, soo vies, soo grauw en blauw,, siet.
                Soo keert u elck den rugh g’lijck alsmen den bytebauw,, siet:
[fol. G3v (p. 54)]
                Alle gecken op een eyndt, ’tis genoegh van sulcken praet,
                ’Tsoud’ my beter heugen dat ick wist waer mijn ioncker saet,
                En dat geen schandt en waer soo groote ionghers uyt te laeten roepen:
                (1430) Om tot de weet te raecken, soud’ icker noch een dicke duyt aen versnoepen.
                Het is niet moog’lijck oft hy moet ievers by een juffrouw gekamert sijn                    Camenier uyt
                Hoe vet sal hy van dat kempsaet worden, ba soo rondt als een eeckelswijn
Camen.         Ick sien een anders seer kan niemandt hincken doen oft schaeyen:
                Wanneer den wolf oudt oft sieck wordt dan bijten hem de kraeyen.
                (1435) Het blijckt wel aen dees vlugh, die hier noch guygelt, geckt en spot
                Terwijl sijn meester sit gevetert in het kot:
                Wel luysbos, eselscop, lust u noch wat te iocken?
                Men hoorden u van hier te kraemen doen met stocken:
Orlando         Wel draeckenvel, slangenkop, pisteef, backhuys van den droes
                (1440) Geeft ghy my te eten, soo crijgdy med’ wat van dat moes:
Camen.         Ghy lanterfant, langtong, schrobber, bengel, sater,
Orlando         Ay met verlof, eer ghy voorder praet, soo spoelt den mondt eerst met water:
                Ghy quaede pest, ghy helsch fenijn wat ist dat u ontbreckt
                Dat ghy een man van reputaty als my soo toespreeckt?
                (1445) Toch Procureurs en quaede wijven,
                Die sietmen selden sonder kijven:
Camen.         Wel wout aep, kemel, key, wildy my niet hooren dat ghy’t laet
Orlando         Neen ick wil niet want u backhuys stinckt gelijck een privaet*
Camen.         Ghy hangebast, ghy galgenaes; ghy schuym van alle boeven,
[fol. G4r (p. 55)]
                (1450) Compt ghy noch gecken daer u meester sit in sulck bedroeven
Orlando         Waer is hy dan mijn flouweelen backhuys? iae toch speet my wat op de mouw
                Hoe naer meyndy dat ick al u leugens gelooven sou?
Camen.         Ghy so weet ghy niet dat u meester gevanghen is?
Orlando         Wel hoe! anders niet: ’kmeyn dat hy al langh gehanghen is:
                (1455) Ick heb ten nacht gedroomt en dat steeckt my noch inden kop
                Dat ick den timmerman een galg sach veur hem rechten op:
                Waer loopte ghy toch hen’?
Camen.         Ick meyn met pack en sack te vluchten:
Orlando         Waerom? een blaes met erten sou my oock verschricken deur dees quaed’ geruchten.
Camen.         Om dat ick daer by ben geweest doen u Ioncker de Princers heeft getrouwt
                (1460) Ick meyn sy weten best oft hun nu niet berouwt.
Orlando         Hoe naer hebdy het besluyt gemaeckt naer hun believen?
                Of hoe naer waerdy Notaris, en maeckten hun de schep’nen brieven
                Ba dat men die al vangen moest die een houw’lijck invisibel hebben gemaeckt
                Ick wil wedden dat de helft van de stadt in de boeyen raeckt,
                (1465) Wat sullen sy toch met hem doen, sou hy oock wel in noodt,, sijn.
Camen.         Och ick vrees dat het eyndeken wel mocht de doot,, sijn.
Orlando         Soo wil ick hier niet blijven oft ick raeck oock vast,
Camen.         ’Tis veel beter dat ghy hier blijft en op den dinst van uwen meester past.
Orlando         Daer crijghdy my niet toe; neen, neen, ick ben veel wijser:
                (1470) T’is beter soomen seyt in’t rijser als in’t ijser.
Camen.         Ghy luyen bengel, ghy hoorden u meester in desen noodt by te staen
                En hem in doot oft leven nimmer soecken af te gaen:
                Maer lecker wijfs en luye clercken
[fol. G4v (p. 56)]
                Daer salmen selden deught aen mercken.
Orlando         (1475) Ia ia toch: dat spreeckwoordt en stelt u oock niet vry.
Camen.         Ghy eereloose guyt wat segdy teghens my?
Orlando         Och niet als eer en deugt.
Camen.         Ick raed’ u als een vrindt soud konnen raeyen:
Orlando         Ghy raeyt my maer ghy soeckt daer selfs u gat uyt te draeyen
                Ick spiegel my aen mijn Ionckher, neen toch gh’en hebt geen slechten veur,
Camen.         (1480) Ick mach hier niet langher staen, doet wat ghy wilt ick maeck my deur.
                Vaert wel, ick verdwijn in een blauw landtschap, en gaen wand’len met dees volle brock.                Camenier binnen
Orlando         Iae wel ick loop oock naer huys, en pack mijn goedt med’ in een holleblock
                ’Ksal sien oft ick daer het vet van de pot can schuymen en dat neem ick med’
                En tijd’ naer ’tboeren quartier toe, en daer houw ick sted’:
                (1485) Want het boeren leven staet my wel aen men hoeft hem daer veur niemandt te mijen,
                Noch men hoeft niet te vreesen dat hem iemandt sal comen benijen:
                Men weet daer van geen afgunst oft bedwonghen slaverny,
                Den aedel soeckt den pracht, maer ick een boeren py;
                ’Tis beter op het landt droogh broodt met rust ontbeten,
                (1490) Als alle leckerny in stadt met vrees gegeten:
                Adieu volckrijcke stadt ic vlught veur u ghewelt
                Met vrees beladen! om te woonen op het velt            binnen

De vierde uytcompst. Alexander ghe- boeyt sijnde ende van den Cipier uytgelaeten.

Alexand.        Rampsalich ongeval wat moet den mensch verdraghen?
                Die ghy verstooten compt, oft die ghy soeckt te plaghen:
[fol. H1r (p. 57)]
                (1495) Wie weten wilt wat troost by u te vinden sy
                Die neem sijn ooghemerck en spiegelt sich aen my:
                Berst aerdt, ontfangt daer in den droeven Alexander!
                Sijn werelts roem die is gevallen van malkander:
                Dit lijf is hem te nauw, sijn siel deur pijn en smert,
                (1500) Ontgrendelt en onsluyt de traelly van sijn hert.
                Veranderlijck geluck! hoe speelt ghy met de lieden
                Op ’sweirelts rondt tonneel? wie soud’ niet willen vlieden
                U soet geseemde ionst? u schael met rijpen wijn
                Die is helas gemengt met dootelijck fenijn.
                (1505) Ghy vleugelt aen dit rif verdriet en alle quaelen,
                Ghy stoot my over rugh: dies moet ick nederdaelen,
                In d’afgrondt van de sorgh: de doot heyst my tot buyt,
                En blaest mijn ongeval met droef basuynen uyt,
                Mijn levens klouw dat is ontrolt en afgewonden,
                (1510) Mijn graf dat gaept my aen, mijn swaer begangen sonden
                Bestrijden mijn gemoet: en maecken los het seel
                Van mijn siel vreuchdich-levens-cabel herts gereel.
                Ontwapent uwe vrees, besnoeyt d’onnoode sorghen
                O Alexander! eer den ramspoet kompt verworghen
                (1515) U lentens ieugt: doet op de deur van u verstant
                Eer uwes herten tuyn ontuynt wordt en vermant
                Van uwen teghenspoet: laet af van al dit suchten,
                Vergaert niet in u hert een poel vol ongenuchten.
                Toch waerom raes ick soo? daer ’tongeval hier boet
                (1520) In my sijn gragen honger: daer een hooghe vloet
                Afspoelen wilt (helas) mijn siels gemaeckte dijcken:
                Toch een groot moedich hert en mach niet licht beswijcken.
                Ick worstel met mijn siel, ick strijd’ met mijnen geest,
                ,, Een hoogh begaeft gemoet en wordt niet licht bevreest.
                (1525) Hoe suckelt mijn verstant, hoe woelen my de sinnen?
                Helas wat vangh ick aen? wat sal ick toch beginnen?
                De onrust is mijn bedt, mijn kussen onder ’thoot
[fol. H1v (p. 58)]
                Dat is de swaere sorgh, mijn leven is mijn doot.
                Mijn tranen puylen uyt dees nat bevochte ooghen
                (1530) Mijn suchten en gesteen, verswacken mijn vermoghen:
                Om dat ick derven moet die mijn gemoet verclaert
                Om wiens wil ick my geef veur tribuyt aen d’aerdt,
                Compt vry rustrijcke doot, compt mijne borst door kerven
                Ten sy ick mijn Princers onketent mach verwerven.
                (1535) Al waer’t schoon sonder rijck, en dat men ons ’tgeniet
                Van ons verbonden echt met stille rust toeliet.
                Want ’thof is vol bedroch, vol af-ionst sijn de Heeren,
                Het hersch gier suchtich volck laet ick daer domineren.
                O croon begeirde-lasts-gevoelde-slaeverny,
                (1540) Ick koos mijn afgoddin seer geiren sonder dy.
                Toch Alexander stil wilt voorder daer af swijghen
                Ghy sult Princers, noch Croon noch Schepter nimmer crijgen:
                U roem die is ontkleedt, u faem die is verdort
                U eer die is verslenst, u macht die is te kort,
                (1545) Wel is sy niet mijn vrouw? ghy hebt die weer verloren:
                Wel waerom dat? om dat sy is te hoogh geboren
                Veur u geringen stam: ’tis soo, maer toch de deught
                Dat is den grootsten roem daer ghy op steunen meught:
                O onvervuldich lot! sal ick mijn vrouw dan derven?
                (1550) Soo wil ick en ick sal, soo moet en wil ick sterven:
                Ick blijf gekerckert en mijn vrouw die ben ick quijt,
                Ick ben veroordeelt deur den hert en bitschen nijdt
                Ter doot: wel hoe kan ick het ongeval niet keeren?
                Sal de vaeldoode doot mijn leven eclipseren?
                (1555) Moet ick gescheyden sijn van mijne afgoddin?
                Seght siele: ick en sal, sy is geboeyt hier in.
                ’Theeft my wel veurgestaen, en ’tis my med’ vercondight,
                Dat hem den Graef hier aen ten hoogsten heeft besondight,
                Hy heeft haer langh bemint, maer midts hy siet dat my
                (1560) Meer ionst als hem gebeurt, soo woelt sijn ialousy:
[fol. H2r (p. 59)]
                Dus sijn de deuren van mijn toornicheyt ontsloten,
                Des gramschaps grimmicheyt compt my in ’thert gheschoten,
                En berst uyt mijn verheven sterck beschanste borst
                En plondert mijn vernuft: dat ick my vreken dorst
                (1565) Aen hem die d’oorsaeck is, voorwaer hy mocht wel schroomen
                My dunckt dat ick hem hoor sou hy oock hier wel comen?

Cipier in verschooninghe.

Cipier         Heer buyten isser een die spraeck u geiren aen.
Alexand.        Wie ist, den Graef? vertoeft.
Cipier         Ghy hebt my niet verstaen.
                ’Tis eenen die mijn Heer soud’ geiren willen spreken.
Alexand.        (1570) Segt dat hy binnen compt, hebt ghy hem wel bekeken?
                Ist oock den Graef? soo niet: seght dat ick besich ben.
Cipier         Ghy meught hem selver sien midts ick hem niet en ken.
Alexand.        Seght dat hy wedercompt.
Cipier         Mijn Heer het sal geschieden.
Alexand.        Seght dat hy wacht, en gaet.
Cipier         Wat sal toch dit bedieden?
Alexand.        (1575) Is buyten niet den Graef?
Cipier         ’Tschijnt dat ghy met my geckt:
                ’Tis eenen ionghen Heer: wat ist dat u onbreckt?
Alexand.        Siet daer staet dan den Graef, my dunckt hy spreeckt den vader
                Van mijn beminde vrouw, ha moorder, ha verrader!
                Ontdeckt ghy ons bedrijf?
Cipier         Den Graef en is niet hier
Alexand.        (1580) Ick worde dol van spijt en uyt mijn sinnen schier.
                Sijt ghy mijn vijandt dan?
Cipier         Wie sach dat meer gebeuren?
Alexand.        Nu vrek’ ick mijnen smaedt, ’k sal u in stucken scheuren.
Cipier         . Ick ben Cipier alhier van dit gevanghen huys:
Alexand.        Ghy sijt den oorspronck van mijn aldergrootste cruys.
                (1585) Vermoordt my fluckx, sa sa!
[fol. H2v (p. 60)]
Cipier         Mijn Heer wat compt u over:
Alexand.        Ras langt my een rappier, oft k’dood’u snooden roover.
Cipier         Ick g’loof voorwaer mijn Heer en weet niet wie ick ben.
Alexand.        Meynt ghy dan hangebast dat ick u niet en ken?
Cipier         Geen vremder avontuer heb ick oyt meer gelesen:
Alexand.        (1590) Ick ben Brisidas man ick ben ’t en sal het wesen,
                Spijt blindt geval: spijt ongeluck, spijt hoochmoets trots!
                Ick wijck niet van den echt, maer blijf staen als een rots.
                Holla wien hoor ick daer? siet toch, wie is daer ginder?
Cipier         Ick sien daer niemant die u doen wilt eenich hinder.
Alexand.        (1595) Mijn peirdt sa fluckx mijn peirdt ick sien hem veur gewis.
Cipier         Maer Heer ken ben niet blindt, ’k sien datter niemandt is.
Alexand.        Siet daer hy roept my toe, hy wenckt my met een vingher,
                Hy houwt een stock in d’een, in d’ander handt een slingher.
                De gramschap klaeuert in mijn breynrijck beckeneel        hy slaet inden wint
                (1600) En woelt in mijnen kop: sa, sa, houwt daer u deel.
Cipier         Ach Heer en slaet my niet.
Alexand.        Derft ghy u lippen reppen?
                Derft ghy noch hijgende u matten aedem scheppen?    hy slaet den Cipier
Cipier         Wat duyvel wordy dol?
Alexand.        Hoe spreeckt ghy noch een woordt?
Cipier         Ick maeck my beter deur eer dat ick wordt vermoort.    Cipier binnen
Alexand.        (1605) Compt radamanthus compt, ick heb met u te spreken,
                Ia siet daer is hy toch, daer compt hy aengestreken:
                Ick sien hem recht daer staen met sijn gevlamde croon,
                Siet daer hy klimt om hooch op sijn verheven throon:
                Hy steirooght op den Graef, sijn sweetrich haeren rijsen,
                (1610) Hy roept my en begint op dese vlugh te wijsen,
                Hoe naer compt hy alhier te rechten ons geschil?
                Wel aen dan luystert toe, sus sus, nu sijt wat stil:
                Maer toch hy spreeckt niet eens, spreeckt, oft ick sal u tom’len
                Dat al de duyckers in de hel allarm gaen trom’len.
                (1615) Spreeckt d’uyt-spraeck swert gedrocht oft ’tis met u gedaen
[fol. H3r (p. 61)]
                Al quaemen duysent legioenen duyvels aen
                U helpen, twaer om niet: want g’lijck den fellen donder
                Sijn groote cracht betoont, soo sal ick ram’len onder
                Dit licht gespuys, blijft staen, ick leer u eenen spronck
                (1620) Van boven in u duyster roockende spelonck.        hy schermt
                Nu wel hy is gevlught, en is van hier verdwenen,
                Maer laes dit rif beswijckt en suysselt schier daer henen.
                Ick sal hier sitten en my houden voort gherust,
                Terwijl ick toch mijn vraeck aen iemandt heb geblust.
Pausa

Van binnen wordt ghesonghen, uyt sijnde spreeckt Alexander.

                (1625) Wat schoonder melody wat hemelsche verblijdingh
                Dringht deur mijn ooren? ach ick vrees het is de tijdingh,
                Van mijn aenstaende doot: berst droeve traenen uyt
                De aerdt wilt sijn mijn vrouw stort peirlen aen de bruydt.
                Compt aengenaeme doot wilt ’tleven niet verlengen,
                (1630) Vliet silte vocht, wilt d’acker mijnder siel besprenghen.
                Maer toch ick wensch te weten wie daer binnen sanck,
                En my verdoofden met sijn droef getoonden clanck.
Cipier uyt         Waer sydy hou Cipier?
Cipier         Mach ick nu binnen comen?
Alexand.        Wie ist die’t u belet?
Cipier         ’Tschen’ dat u was benomen
                (1635) ’Tverstant, doen ick flus sprack.
Alexand.        ’Tgedacht dat was verweirt
Cipier         Ghy waer’t gelijck als dol ick was van u verveirt,
                Wat dat ick seyd’ oft niet tschen’ ghy naer my niet hoorden:
Alexand.        Herhaelt my toch noch eens u uyt gestortte woorden.
Cipier         Seer geiren, toch mijn bodtschap had ick u gedaen,
Alexand.        (1640) Hersegt het noch een reys het segghen can niet schaên.
                Weet ghy oock niet wie dat daer buyten heeft gesonghen?
Cipier         Wie sou hier singhen wel dat waeren braeve spronghen:
                Wie soud’ het connen sijn? Heer ick weet niemandt niet,
Alexand.        ’Ken heb het niet gedroomt ’tis even wel geschiet.
[fol. H3v (p. 62)]
Cipier         (1645) Hier binnen is een knecht u wachtende gebleven.
                Om Heer u eenen brief in eyghen handt te geven.
Alexand.        Seght dat hy binnen compt en niet en schroom veur my,
                Ick haeck te weten nu van waer hy compt en sy.        Cipier binnen
                Wie mach sich mijnder noch in mijnen noot ontfermen?
                (1650) Wie wil mijn ongeluck met sijn geluck beschermen?
                Ick weet niet wie op my mach dencken? toch ick gis,
                Dat hy van mijn Princers tot troost geschreven is.

Cipier met den Pagie in verschooninghe uyt.

Pagy             Heer hier is eenen brief, de welck u sal verconden,
                Van waer hy compt, en wie hem heeft aen u gesonden:
Alexand.        (1655) Gaet buyten alle beyd’: ghy Pagy wacht daer veur,
                Als die gelesen is soo seynd’ ick u weer deur.        beyde binnen
hy doet hem op* Hy is van mijne vrouw, ach hemels wat sal ’twesen?
                Den prickel port my die met yver t’overlesen.

PRins van mijn hert, ick heb niet onder laeten konnen dit briefken als een pandt mijnder affectij uwe hoogh-begaefde deught toe te seynden: op dat ghy speuren meught dat mijne jonst deur geen teghenspoet uyt-gheblust, noch mijne liefde deur geen absentij vergaen is: hoe meer den wijngaert sijne rancken besneden wordt, hoe meer den selven vruchten is voort-brengende: hoe van ghelijck de liefde met teghenspoet wordt benepen, hoe meer sy is groeyende inde herten der gener, die de rampspoet sijn lijdende. Daerom herts alder-liefsten man schept moet, ick sal soo haest ick can u sien te verlossen: want ghy moet weten dat ick swaer van kinde ben: ende soude u alhier eenich ongheval van mijnen Vader toeghevoeght worden, soo soude niet alleen de vrucht onses houwelijckx vergaen, maer de Echt selver deur onser beyder doot ghescheyden worden: laet dan vloeyen de straelen der ghenaden op dit onnoosel briefken, ende beantwoordt hem, ghedenckt haerder die u altijt in ghedachtenis is houdende, wiens affectij noyt en sal vergaen maer al groeyende toenemen. verblijvende

Uwe ghetrouwe, ende seer bedruckte BRISIDA Princers van Arragon.

hy kust
den brief
                O engelijcke troost, o aengenaemen brief!
                (1660) O wel ghecomen maer! die my nu is soo lief
                Als d’aldergrootste gift ter werelt my gegeven.
[fol. H4r (p. 63)]
                Wtmuntende cieraedt, o leven van mijn leven,
                Princers u ingeboren hoogh begaefde deugt
                Verselschapt wel u groene versche lentens ieugt.
                (1665) Ick sal daer binnen gaen en haer de antwoordt schrijven,
                Oock waer sy heymelijck sal met de vrucht verblijven:
                Ick ben verblijdt, toch schroomlick vrees veur meer gevaer
binnen     Godt geve dat dees saeck niet compt in’t openbaer.

---

De vijfde uytcompst.    Claes ende Lijs alleen eerst uyt.

Lijs         Ghy luyen hangedief! ghy kneuckel soudy niet meer soecken te wercken?
Claes         (1670) Hoort hoe sy grolt ’tis quaet te doen te hebben met een vercken:
                Want dat wroet een heelen dach in’t dreck en recht selver niet uyt
                Iou ick weet niet wat ghy my van al dat wercken in d’ooren tuyt?
                Ia ick hebber sulcken lust toe als tot gespogen speck,, vrouw.
                Die meest wercken eten de honden.
Lijs         Iae soo, wat seyt de geck,, nou?
                (1675) En die niet wercken wilt die wordt der raeven aes,
                De windt die luyt met sulcke klocken verstady dat baes:
                ’Tschijnt dat ghy gestadich nu den duyvel op het werck,, siet
Claes        Iae iae! soo sotten praet en craeyt den haen op den toren van ons kerck,, niet.
Lijs         En doen gh’een vrijer waert scheen’t ghy den droes sijn gat af vrocht
                (1680) Maer nu sit alle daeg met ’tbackhuys in het vocht
                Ofter een exteroogh waer in u keil gedouwen:
                Is dat den eedt bewaert doen gy my quampt te trouwen?
[fol. H4v (p. 64)]
Claes        Iae Lijs de iongmans belooven de dochters soo veel dat aen de helft genoeg waer.
                Het segghen is goeden coop, maer d’eynden legghen d’eyeren verstady dat kaer.
                (1685) Hoort weet ghy wel hoe ’tspreeckwoordt luyt.
                Soo langh men vrijdt, al schoon ghefluyt,
                Toch als de vrijster is de bruydt.
                Soo sijn de schoon beloften uyt.
Lijs         Ghy guyt dat ’lijckt aen u en aen u snoode ganghen.
Claes        (1690) En kouwt my niet van dat wercken, ick hebber gaer geen lust toe (seyd den duyts) en hy moest hanghen.*
                Ick ben al te eel van gebeenten, van geslacht, en van stant,
Lijs         Ghy meught een esel sijn.
Claes        Wat meugdy raetelen, mijn wapen hangt ommers binnen aen de want.
                Mijn veurouders hebben deur hun cloeckheyt den aedel wel verdient,, toch
Lijs         Ia besaegdy u hemdslip eens, ’kwed’ ghy ’tdaer beseghelt vindt,, noch.
                (1695) Een fraey geslacht: u vader was Ariaen hoeben, en u moeyer modde van gompen,
Claes        Ick segh spreeckt mijn eer niet te naer, wy pleghen toch eelliên te sijn, al sijn wy nu wat in een gecrompen.
                Ick can het u niet wijs maecken ghy sijt te botten hoer.
Lijs         Ia ick heb een braeven eelman, waer blijf ick met den boer?
                Maer wilt den boer niet wercken, ’tsal den eelman wel vervelen,
                (1700) Den boer sal moeten vasten, en den eelman sal op ’tsoutvat spelen.
                Beschickt u wat te doen, gaet stroyt de koeyen, besaeyt het lant en laeyt het mest:
Claes        Iae wel dees besuchte pry acht my niet eenen vest.
Lijs         Ghy sleyplenden ick heb lang genoegh u luyerdy gehouwen:
[fol. 11r (p. 65)]
                Als ghy wat te doen hebt, den spoeyt ghy u in post als oft ghy slacken gingt stouwen.
Claes        (1705) Lijs laet my wat rusten ik ben moed van dat kouten ick set my wat neer.
Lijs         . Gants bloet hout dat en dat.            Sy slaet hem
Claes.        Ay ay laet staen.
Lijs         Gaedy niet ghy crijght noch meer.
Claes        Ick wil niet wercken, noch sal niet wercken, noch can niet wercken al soud’ ick meer crijghen.
Lijs         Siet ick sal u by gut den kop met de sleutelreck van een rijgen.
                Hoe naer meyndy canary-voghel dat ick alle dinghen sal moeten doen wat ick niet en can,
                (1710) En ghy soudt het luy en lecker aenstellen, en niet wercken als een man.
                Neen maet dat gat en boorde niet, wy souden ons leven soo niet verrijcken,
Claes        Al evenwel wijf wat my daer invalt, een knecht soud’ ons wonder wel gelijcken:
                Dat heeten en gebiên dat maeckt een mensch soo prat,
Lijs         Iae Claes dat ghy een knecht cost vinden die twee ruggen en geenen buyck en hadt
                (1715) Ghy soudt u luyerdy van hem wel doen versoenen.
                Maer neen ’ten doet geen noodt, ghy sult het schimmel selfs wel uyt het broodt boenen:
                Een knecht te houwen! neen seker alle dinghen is te dier op dit gety,
                De winst en worpt het niet af, dus praet my van geenen knecht vry.
                Het landt geeft hoe langs hoe meer te costelijcke pachten
                (1720) Naemde ghy eenen knecht ghy soudt wel moghen de schuyt van sinte reyn-uyt bevrachten.
Claes        Wat een botte hoer sijt g’h oock Lijs, want ghy siet en sijt blindt,
[fol. I1v (p. 66)]
                En weet ghy niet dat een neirstich knecht sijnen kost ruym verdint.
                Offer schoon al een mensch min oft meer is, is dat soo groot beswaeren
                Segt slecht hooft, ghy hanglip, soud’ ick om een knecht daer achter uyt moeten vaeren?
Lijs         (1725) Ba ia toch een knecht isser seer van doen ghy sijt noch ionck en sterck
Claes        ’Ten doet Lijs ick ben veul te swack veur sulck ghestadich werck.                 Orlando verkleet uyt
                Maer siet wat compt daer veur een huysman uyt gewaeyen?
Orlando         Och ick ben soo besorgt veur mijn leven ick weet niet waer ick henen wil draeyen
                Wel te pas vind ick hier eenen boer tot den welcken ick my wil spoen
                (1730) Om hem te vraghen oft hy geenen werckman oft knecht en heeft van doen?
Lijs         Wat mach diên vent toch aen sijn eyghen selven segghen!
                Hy preutelt als een deel potten by ’tvier.
Claes        Nu stil wijf ghy sulter geen hout by legghen.
Orlando         Dach landtsman, hebdy geenen knecht van doen? die cloeck sterck is, en getrouw
Claes        Wel ia, waer is hy?
Orlando         Ick ben’t selfs.
Claes        O ghy sijt het gastien niet dat my dienen sou.
                (1735) Ghy siet my veel te meeps, neen maet ghy soudt my niet ghenoeghen.
Lijs         Soo veel te beter sulcken meester sulcken knecht dat sal hem fraeykens voeghen.
Orlando         Hoe wercken? ia wat een praet, het wercken heb ick soo fickx als een vierslach,
                Het gaet my soo wel ter handt, k’wou om een duyt dat ick mijns g’lijcken sach
[fol. I2r (p. 67)]
Claes        Wel dat hoor ick geiren condy lustich wercken soo soudt ghy my vermaecken:
Orlando         (1740) ’T is soo gelijck ick segh.
Claes        Wijf dats een braeven vogel-heyn met soo een knecht souden wy wel gheraecken
Lijs         Ay luyaert swijght daer van, wy sullen sonder knecht het goet wel crijghen op.
Claes        Wat duyvel wijf ghy speelt oock dapper met u kop.
Lijs         Wat hoeven wy een knecht het spaeren is goed med’genomen,
                Het valt ons suer genoegh selfs aen de kost te comen.
Claes        (1745) Een quaet wijf is een vegevier op de weirelt en veur den man een cruys,
Lijs         Man wy sullen wel een fraeyer knecht crijghen, de beste peirden comen niet van selfs ’thuys.
Orlando         Wel moeyer stoort u niet de leelijckheyt is remedy teghens de liefde
Claes        Ia Lijs hoe naer haddy geren eenen die u al te mets wat geriefde
                Ba soo knecht siet wel toe dat sulckx niet en geschiedt,
Orlando         (1750) Neen meester ’tis geen noodt vercracht sy my slechts niet.
Lijs         Ia wat een haesewintscop siet wat hy hem laet veurstaen:
                Ghy hebt een fraey citers troniken ghy meugt seker wel by tijd’ deur gaen
                Eer gh’om dat fraey fatsoen van iemandt hier gestolen wordt.
                Buervrouwen gaedy groot packt u wech eer gh’u vruchten doet te kort.
                (1755) Waer’t dat ghy by geval saeght desen oyelijcken rekel.
Claes        Hier landtsert compt by my, w’en hebben niet te passen op haer ghekekel.
                Wy sullen sonder haer den coop wel maecken hier,
                Oft scheirt sy ons te rouw, soo gaen wy naer ’tleeuwken en sluyten’t met een bier,
                Dan mach ’tverbrubbelt wijf den necker voortaen d’ooren lellen,
[fol. I2v (p. 68)]
Lijs         (1760) Ia huert hem soo ghy wilt compt hy hier binnen, ’k sal my daer teghen stellen.

Sy gaet in de deur staen

Claes        Byloo knecht oft ick vocht, segt sulde my oock helpen dan?
Orlando         Ba ia baes ’k heb den bras van twijf, ick houw het met den man.
Claes        Nu wel, nu wy met ons tween sijn soo wil icker op aen tijen,
Orlando         Dats een vrindelijcken wilcom, her her het wilt nu hier gedijen.
Lijs         (1765) Ghy bengel, eselskop blijft met den knecht daer veur.
Claes        Ghy meir ick wilder in, al soud ick daer met stubb’len raecken deur.                 Sy worstelen binnen

---

De sesde uytcompst.    den Coninck met den Graef uyt.

Coninck         Wat grooter quaedt en heeft mijn Dochter niet beganghen?
                Wat grooter smaedt heeft haeren vader niet ontfanghen?
                Mijn breynrijck sins verstandt van reden is verdooft,
                (1770) Terwijl mijn Dochter is van d’eeren glans berooft:
                Ach Dochter wat verdriet? ’ten can niet wesen nader!
                Ghy sijt het kerckhof laes van u rampsaligh’ vader.
                U mins wulps geil begeert ontvonckte kolen brandt
                Verteirt mijn knagend hert, deur u bedreven schandt.
                (1775) Ramspoedighe Planeet hebt ghy my dan vercoren
                Om in mijn quaelens see mijn leven te versmooren!
                Ghy sijt die in mijn siel aenwijst mijn droevich endt,
                Ghy schrijft in mijn ghemoet het leste testament.
                Ghy martelt, en ghy prangt, ghy pijnigt mijn ghedachten,
                (1780) Waer deur mijn hertens kas ontgrendelt haere clachten:
                Heeft hemel, aerdt, en al gesworen in mijn straf,
                Soo compt o snelle doot en maeyt mijn iaeren af.
Graef         Aensienelijcke Vorst, als ick com t’overlegghen,
[fol. I3r (p. 69)]
                En dat ick u de rechte waerheyt moeste segghen,
                (1785) ’Ken hadde noyt gelooft dat soo een hooghe vrouw
                Soo schandelijcken stuck, als dit, bedrijven soud:
                Dat ick een rechter waer, ’ksoud’ anders daer in leven,
                En naer rechts billicheyt hier van het oordeel geven:
                Hoe sal een Coninck dan verdraghen dat sijn kindt,
                (1790) Een Ridder met verkrokingh van haer eer bemint?
                Stelt niet de wet een wet deur wets verbonden wetten,
                En wie dat onbedacht hem derf daer teghen setten,
                Die volgt de straf terstont op sijne hielen naer
                En stelt sijn levens g’las te breken in gevaer?
Coninck         (1795) Voorwaer het is alsoo sy hebben overtreden
                Mijn Conincklijcke wet: dus speur ick deur de reden
                Dat sy verdinstich sijn de straf: mijn ampt roept vraeck,
                Mijn ongestuymich hert dreyght d’eynde van de saeck.
                Oft schoon al Atlas droegh den hemel op sijn schouders,
                (1800) Een meerdere gewicht beswaert de vruchtbaer ouders!
                Wie kinders heeft die stelt hem inde waegschaels sorgh,
                Want van hun tuchticheyt en heefter niemandt borgh.
                Dit speur ick aen het mijn, haer smaet die compt my perssen
                Soo crachtich, dat mijn wit beschuymde tanden knerssen;
                (1805) Want mijn bedwelmt gemoet stelt alles in’t verweir.
                En werpt de raders van mijn uerwerckx breyn om veir.
                Haer schande is geschroeft in alle mijn gedachten,
                Mijn quaelens springvloets baeren willen my versmachten:
                Mijn gramschaps nijdt onsluyt en speirt haer kaecken op,
                (1810) En woelt in mijn oudt rimpel-wit gefronste kop.
                Mijn hert dat wordt bestormt van alle sijn vyanden,
                En port my dat ick vreeck mijn eers ontfanghen schanden:
                Ick ben uytsinnich, soo dat ick de see naer bots,
                Die swadd’rich schuymt en quijlt ontrent een steyle rots.
                (1815) Ach Alexander! ach waer is u deugt gebleven?
                Dat ghy mijn ouderdom soudt brenghen om het leven.
[fol. I3v (p. 70)]
                Oft ghy mijn dochters eer van oneer hebt verlost,
                Wat baet het als ghy my nu dobbel schande kost.
                Sy ligt vast sieck te bedt, ick heb haer doen besoecken
                (1820) Deur eenen van mijn volck: niet om haer te vercloecken,
                Maer om te weten wat haer letten mach oft schort,
                Op dat sy deur verdriet haer niet en doet te kort.

Een Edelman met een kindt inde armen in verschooninghe uyt.

Coninck         Wel sy dy daer? hoe ist?
Edelman         Mijn Heer sy is bevanghen
                Met sieckten, en met een heeft sy dit kindt ontfanghen.
Coninck         (1825) Gaet werpt het in het velt ’ken wil toch eeuwichlijck
                Niet lijden, dat naer my een bastaert compt aen ’trijck.    Edelman binnen
                Wilt waeyighe fortuyn is aen u radt ghevleugelt
                Dan ramspoets ongeval? waer mede ghy beteugelt
                Ons aller willens wil: gedenckt op mijne smert
                (1830) Want met u swaer gewicht verballast ghy mijn hert.
                Stort traenen uyt mijn sielens fles deur ’tscheel van d’ooghen
                Besproeyt dit oudt gesicht dat anders wilt verdrooghen
                Deur ouderdom: knipt af mijn fijn gesponnen draet
                O doot: wat klaegh ick daer het klaghen is te laet.
                (1835) Maer g’lijck de dolle see by beurt is opgeblasen,
                Soo rammelt my den kop, en vangt my aen te rasen:
                Dees schand’ die maeckt een bres in mijn verschanste borst,
                ’Ksnaeck gretich haeckende naer vraecklusts dolle dorst:
                Een trouw plicht schuldich kindt leeft naer sijn ouders wetten
                (1840) Toch een verbastaert mensch sal op geen leeringh letten:
                Soo doet ghy baselisc’ die met u snood fenijn
                Doot uwen vader, daer het eynde haest wilt sijn.
                Och waer ick uyt mijn moeders lichaem noyt gecomen
                Soo had mijn dochter dese daet niet veurgenomen.
                (1845) Mijn bloedt dat stijght om hoogh en woelt in mijne kop
                En set de vensters van mijn gramschap binnen op.
                Vraeck Alexander vraeck: wanneer mijn stems afgrijsen
[fol. I4r (p. 71)]
                Deur mijne gorgel slipt: u haer om hoogh sal rijsen:
                Daer is verrader geen genade veur u meer,
                (1850) Om dat ghy hebt geplondert mijnder dochters eer:
                Eer morghen Phebus compt sijn breyd’loos hengst t’ontsnoeren
                Soo sal ick sijne straf, ten eynde laten voeren.
                En soo hy weten wil de oorsaeck, sijn gedacht
                Salt segghen hem, waerom hy wordt ter doot gebracht.
                (1855) Seght Graef wat straffe dint den booswicht toegeschreven?
Graef         ’Tis best dat hy deur ’tsweirt wordt in sijn graf gedreven:
Coninck         Neen holla! neen soo niet: hy is voorwaer niet weirdt
                Dat m’hem genade doet en doode deur het sweirt.
                De galg verdint hy best: wat gaet u seght toch over,
                (1860) Dat ick bermherticheyt betoonen sal een roover.
Graef         Heer sijn gemaeckte schuldt betaelt hy met sijn hoot,
Coninck         ’Tis beter dat hy sterft een smaedelijcker doot,
                Den beul die sal hem wel in cleyne stucken mort’len,
                Want mijn siels diep geknaeg besnoeyt mijn hertens wort’len:
                (1865) Ick sal niet rusten veur dat sijne siel verscheydt,
                En in t’geronnen bloedt sijn lijf geswaddert leyt.
                Maer segt wat straf behoor ick aen mijn kindt te geven?
Graef         Groot mogende monarch behouwt haer by het leven,
                Want ghy sijt oudt bedaegt en sonder erfgenaem,
Coninck         (1870) Ick hebber geen van doen tot schande van mijn faem!
                Vraeck hong’rich snackt mijn lust naer haere leste daghen
                Om dat s’een ander liet haer eerbaerheyt ontdraghen:
                Ontsluyt nu biggel-herts-oogh-schreyende fonteyn
                U silte vocht, om mijn kindts sonde, die niet cleyn
                (1875) Maer mijnen gantschen stam met schanden heeft deurvlochten:
                Hoe word’ ick in mijn siel met tweedrachts strijdt bevochten?
                De liefde met den nijdt die stormen teghen een,
                Soo dat ick teghen wil, wił wat ick niet en meen:
                Toch mijn onsteken vraeck port mijn gemoet tot vreken.*
                (1880) Soo dat ick sal en wil haer levens bloem afbreken.
[fol. I4v (p. 72)]
Graef         Groot moedich hoogh gethroonden Vorst, ’ten is niet goet,
                Dat ghy in toornicheyt soo haest haer straffen doet.
                ’Tis beter dat den Raedt en Staeten van de landen
                Het oordeel spreken: Heer besoetelt niet u handen.
Coninck         (1885) Mijn wil is mijne wet die ghelt in als veur al,
                ’Kben Coninck, laet sien wie my tegenspeken sal.
                Toch ’kvoegh my maer naer u woordt, en sal den Raedt vergaeren,
                En hun alhier mijn leedt en lijden openbaeren,
                En soo daer niemandt recht, deur recht, met recht, verrecht,
                (1890) Soo is het noodich dat mijn mondt het oordeel segt.
binnen

---

De sevenste uytcompst, Orlando met het gevonden kindt.

Orlando         Kijck wat een lieve kindt heb ick by huys gevonden?
                Soo costelijk verciert, soo netkens opgebonden:
                Oft het daer wetens oft by ong’luck is gheraeckt?
                Ick denck dat de moeyer niet weet mischien wie ’theeft ghemaeckt.
                (1895) Ia ’tis te wonder watter al omgaet van veel besuchte prijen,
                Dat vinnich goetken is soo kael als een rat, en ’twilt noch al te peirdt rijen:
                ’Tis al iock mijn dilleken, ’tis wel mijn willeken, maer wordt men dan eens moer,
                Soo woud’ men strack wel dat de vâer en ’tkindt veur den necker voer.
                Maer moest het iust de pry veur onse deur gaen legghen?
                (1900) Wie salmen’t nu aentijghen? van wie sal men connen segghen
                Dat het is: ia ia dat het kindt spreecken oft antwoordt geven cost,
                Dan wistmen wie de vader waer, en wie het hebben most.
[fol. K1r (p. 73)]
Claes wt        Ho ho meester siet daer is u een kermis thuys gesonden,
Claes        Swijght bengel mijn wijf compt.            Lijs uyt
Orlando         Och hoe sal haer dat gerecht monden?
Claes        (1905) Ick seg u maeckt u deur dat sijt niet wordt gewaer
Lijs         Holla en gaet niet wech laet sien wat hebdy daer?
                Ia sijn dat de vruchten die ghy thuys crijgt en die ghy over al gaet vinden,
                Wacht wacht, ick sweir ick sal u den droes op een kussen binden:
Orlando         Wel ’tis een kermis vrouw men crijgtse wel om niet,
                (1910) Gants lijden meester s’hadt dat oock wel ras bespiet:
                De wijfs die sijn te gauw, maer droes hoe sals’ u quellen?
                Sy sal wel toesien dat gh’u vingers niet meer aen ’tgelt sult blauw tellen:
                Sy sal dencken, die een ghebreck heeft crijghter met een slingher tien:
                Ick sweire baes s’en sal niet deur de vingher sien:
                (1915) Sy weet men vinter meer als haer, men vinter nu met hoopen:
                Ick acht mense dit iaer sal veur een stooter coopen:
Lijs         Swijght snapper, raescop, blaesheiringh, eselscop hout u backhuys toe,
                Segt geytenbaerdt, van waer ist kindt? hoorde niet, hoe
                Wilde my ’tniet segghen, soo begeir ick niet langer met u huys te houwen,
                (1920) Sy sijn wel ongeluckich, die met sulcke lichte vogels trouwen:
                Ick soud’ sorghen? iae toch, en ghy bengel soudt het grof en groot verteiren neen men raeckter soo licht niet aen.
                Seker die een spaerpot heeft mach hem wel gaede slaen,
                Als het goetken eens verquist is, ghy sult soo haest geen ander crijghen.
Claes        Een quaet uytgelaten stuck van een wijf antwoordtmen met te swijghen
[fol. K1v (p. 74)]
Lijs         (1925) Nu voort ick wil’t weten segt my van wien ist kindt?
Claes        Wacht ick versin my wijf, van niemandt ter wijl het geen vader vindt
Lijs         Hoort toch eens, ’tkindt sou van niemandt sijn u klap soud’ my wel vervelen,
Orlando         ’Tis soo gelijck den baes seyt ick heb’t te Ceulen op d’orgel hooren spelen:
Lijs         Swijgt galgenaes, deugniet, lanterfant, ay bedeckt toch wat u meesters schandt
Orlando         (1930) Vrouw dat het kindt iemandt toehoorden ’ten quaem ons niet ter handt.
Lijs         Wel en daerom hebben sij’t oock hier comen draghen:
                Om dat men niet naer den vaeyer sou hoeven te vraghen.
                Siet hoe slecht siet hy daer uyt, als oft hy nergens van en wist.
Claes        Iae wijf ghy sijt de plaegh van uwen man en den nagel van sijn doot-kist.
Lijs         (1935) ’Kmach u niet langher hooren, compt maer binnen, daer suldy van den droes droomen                 Lijs binnen
Claes        Ick moet my waep’nen gaen, want ick vrees teghen haer slaegs te comen.
Orlando         Hy baes verschrickt u niet van dit verbribbelt wijf
                Beroepter eens te velt met vuysten lijf om lijf.
Claes        Och hoe is een man ghequelt daer de vrouwen ’thoogste woordt voeren:
Orlando         (1940) Waer ick maer in u plaets ’k sou haer dat gesnatert backhuys wel doen snoeren:
                Al soud ’ick haer al te mets stock-vis te eten geven.
Claes         maer dat gherecht
                En staet hun gants niet aen: ghy weet niet wat ghy seght,
                Men seyt veel lichter canmen wilde dieren dwinghen
                Als datmen can een vrouw tot redelijckheyt bringhen:
                (1945) De vrouwen sijn van sulcken aerdt dat al sloegde hun doot
                Ick geloof dat sy hertneckich souden blijven staen op hun hoot.
[fol. K2r (p. 75)]
                Segt my wie tot dit kindt veur peter best sal schocken?
Orlando         Baes neempt altijt een die wat in ’tmelck heeft te brocken
Claes        By gut niet beter als den Coninck selver dan
                (1950) Ick ben sijn hovenier, ’kweet dat hy ’tniet onseggen can.        Claes in
Orlando         Ia ia ick mach het kindt wat pap gaen t’eten geven,     hy langt een potteken
                Ist gemaeckt, ’tblijft gemaeckt, ’tmoet als een ander leven,
                Sa sa gaept, dat gaet wel, ba siet het smeirt wel sijn,
                Neen gaet dat soo al voort het sal eer langh een man sijn:
                (1955) Al op, wel cleynen dwergh, ghy kunt wel lustich slocken,
                Siet wat hy binnen crijght, kijck wat een groote brocken:
                Soonken wilt ghy soo voort ghy wordt noch wel een reus
                ’Tis beter dat m’u set den spen bril op de neus.            binnen

---

De achste uytcompst,    Brisida in mans kleederen met den Cipier uyt.

Cipier         Genadighe Princers, het is nu al bestelt         hy geeft haer de sleutels
                (1960) Siet hier de sleutels, die ick geef in u gewelt
Brisida           Wel laet dan mijnen man in dese camer comen,
                ’tVerlangen tot hem heeft my ’tleven schier genomen.
Cipier         Hoogmogende Princers vertoeft in dese sael
                Tot ick daer binnen gaen, en hem van boven hael.         Cipier binnen
Brisida           (1965) Benevelt is mijn siel, mijn droeve ooghen weenen,
                En met mijn snel getraen besproed’ ick aerdt en steenen.
                Mijn droef gemoet dat is omtoghen met een vlies,
                Soo dat ick my, deur my, in my, met my, verlies:
                Ach Alexander! ach men wilt u vonnis sluyten
                (1970) Dus woud’ ick wel dat ghy geraeckten eerst daer buyten:
                Dit is de oorsaeck dat ick heb dees cleeren aen,
                Op dat ghy meugt deur my mijns Vaders straf ontgaen,
                Den gierighen Cipier die wist ick te bepraeten
                Met gelt, soo dat hy heeft belooft hem los te laeten:
                (1975) De liefd’ tot mijnen man heeft my daer toe verweckt
                Waer over ’troot geil gout de grendels open breckt:
                Wist ick maer van mijn kindt had’ ick’t toch weer gevonden,
                Het welck als ballinck is onschuldich wech gesonden,
[fol. K2v (p. 76)]
                Wat laet ghy toe o Godt, ach moest dit al geschiên.
                (1980) Cost niet het cleyne schaep het ongeluck ontvlien?

Alexander met den Cipier in verschooninghe uyt den Cipier gaet weer binnen.

Brisida           Siet daer compt mijnen man.
Alexand.        Hoe d’waelen my de ooghen,
                Ist droom oft fantasy oft word’ ick wel bedroghen?
Brisida           Slot vocht van mijn gemoet, kent ghy niet uwe vrouw?
                Die u getrouw, in trouw, deur trouw, met trouw, is trouw.
Alexand.         (1985) Ach kuysche tortelduyf wat compt u sorgh verstijven,
                Wat aengeporde drift compt uwe siel hier drijven?
                Wat onrust storms gewoel doot verft u willens lust
                Dat ghy u leven waegt? o sleutel van mijn rust:
                Dat het u Vader wist hoe soud’ hy hem verstooren?
                (1990) Denckt hoe hy swellen soud’ deur nijdts onsteken toren?
                Het voegt u ionckheyt niet herts buygende gelaet
                Dat ghy in desen kercker compt in dit ghewaet.
Brisida           Mijn uyt vercoren Prins laet toch u sorgh en commer,
                Ay matigt uwe vrees deur waere deuchdens lommer.
                (1995) U lijden meet ick af met mijne eyghen smert
                Welck blijft geteeckent in’t register van mijn hert.
                Herknauwt in u gemoet mijn wel besnoeyde reden
                O tempel mijnder siel, en stelt u selfs te vreden:
                Ick com u lossen hier, ay breydelt u getril,
                (2000) Want uwen wil die is den segel van mijn wil:
                Ghy quaempt deur my hier toe, dus com ick u t’ontmoeten,
                En wil als schuldenaer selfs veur mijn schulden boeten:
                Toch als mijn Vader dees getrouwe liefde siet,
                Sal sijn vraeckgiericheyt voorseker gaen te niet.
Alexand.        (2005) Troost gevende Princers u soete honichreden
                Doen smelten mijn verstant: u groote schoonicheden
                Beroeren mijn vernuft, en u bedruckt gesicht
                Heeft in mijn sielens kluys noch meerder smert gesticht:
[fol. K3r (p. 77)]
                Ach lombaert van mijn sorgh ghy woeckert mijn ghedachten
                (2010) Ghy klieft mijn siel in twee deur d’uytgestorte klachten:
                Ghy driegt mijn wil aen d’u deur’t silte heet getraen
                Van uwe siels rivier: ay wilt u lief berâen:
                Wilt u bedencken en u selven soo niet quellen,
                En u om mijn verdriet helas soo niet onstellen?
                (2015) Ik neem ick sterf: wat ist? de doot, is maer wat gals
                ’Tis beter sterven als gestadich ongevals:
                Ick vrees veur geene doot, wilt daerom oock niet vreesen,
                Laet toch den schuldenaer sijn eyghen offer wesen:
                En pijnigt toch niet meer mijn afgeslaeft gedult
                (2020) Want ick sterft deur de schuldt, die mijne schuldt verschuldt.
Brisida           Keurvorst van mijne siel, hertsvocht van mijn vermoghen
                Mijn rimpel brack getraen dat bortelt uyt mijn ooghen:
                Beweegt u moedich helt laet niet gestort in my
                U ingeswolgen ramspoets vreede tiranny.
                (2025) Ick bidt doet mijne raedt onworstelt niet mijn reden,
                Laet blijcken uwe deughts begaefd’ verheven seden,
                Men wil u leven lief gaen worpen inde griel
                En geven’t aende doot, o kerckhof mijnder siel.
                Versmaedt niet mijn begeirt, ay hoort mijn droeve suchten.
                (2030) Ick bidt wildt toch hier uyt met gragen yver vluchten.
                Want ick heb nu de macht, ick can u maecken vry
                Dit is de oorsaeck dat ick hier ghecomen sy.
                Want mijnen Vader heeft het vonnis al gegeven
                Om u te seyssen af het groensel van u leven:
                (2035) Vlugt, vlugt, ick bid’ u staeckt dit, minnelijck ghekijf,
                En spaert voorsichtelijck u eere, bloedt, en lijf.
Alexand.         Siel voedende goddin wat lust u toch te terghen
                Mijn overwonnen hert? wat raedt, wyaer sal ick berghen
                Dit uyt gemergelt rif? o spiegelrijcke vrouw
                (2040) Waer vlied’ ick daer u Vader my niet vinden soud’?
                Mijn hertens bornputs dauw, is uyt geput deut ’tschreyen
[fol. K3v (p. 78)]
                Mijn aedems hijgend’ geest wilt uyt mijn lichaem scheyen:
                Ick weet niet wat ick doen, ick doen niet wat ick moet,
                Omdat mijn doolhof-sins verstandt mijn siele voedt
                (2045) Met een deur knaegde vrees, neen laet my hier toch sterven
                Want met mijn snelle vlucht mocht ghy mijn straf beerven:
                U Vaders opgeswollen nijdt is veel te veel
                Pijlaerich vast gegrondt in sijn herts taefereel:
                Wat weetmen oft sijn gramschaps nijdt hem dan niet brochte
                (2050) Tot sijne heet onsteken onbedachte tochten?
                ,, Want als de dollicheyt den grammen mensch verwint
                ,, Soo straft hy even seer den vremden als het kint.
Brisida           Vreest niet mijn ongeval, ick schrick niet mijnen vader
                Schaeft niet meer mijn gemoet, oft anders ick vergader
                (2055) Een poel vol ongenucht: doet ghy maer mijn begeirt
                En sijt veur uwe vrouw in’t minste niet verveirt.
                Mijn vader sal toch niet soo onbermhertich blijven,
                Oft vreest ghy mijne doot! meynt ghy dat hy ontlijven
                Soo sal sijn eenich kindt? neen neen ick stel u borgh
                (2060) Laet u echt liefd’-geschaeckeld’-vrindtschaps trouwe sorgh
                Laet mijn wil sijn u wil, wilt toch gewillich willen.
                Wat mijn wils wil versoeckt, en wilt u vreese stillen:
                Vlugt, vlugt, mijn Heer en man, vlugt toch mijn herts forneys
                ’Ksal van mijn vader wel vercrijghen mijnen peys.
Alexand.        (2065) Ach hemelijcke beldt u reden-rijcke reden
                En connen mijn gemoet niet stellen noch te vreden:
                Mijn afgerolt geluck is tegens my gekant
                Soo dat mijn hersenpan berooft is van verstant:
                U Vader die is oudt en wonderlijck van sinnen
                (2070) Die met geen soet gevley siel smeeckend’ is te winnen:
                Wilt ghy my raeden en u selven doen te kort,
                Wilt ghy dat hy op u sijn heeten toren stort!
                Ick vreese veur u ieught, u quael die sou my spijten,
                De werelt sou my steets u ongeval verwijten:
[fol. K4r (p. 79)]
                (2075) Naer u gebodt mijn lief ben ick bereedt, maer hoe
                Soudt ghy dan willen nu dat ik u ontrouw doe?
Brisida           Wilt u geboeyde sorgh hertswillich toch ontsluyten
                Stoot toch den tegenwil uyt uwe siele buyten:
                Ontketent uwen angst, ontwapent uwen noot,
                (2080) Ontkleedt toch uwe vrees, ontfutselt uwe doot:
                Laet u deugts hooghe prachts triumph met glory brallen
                Laet u beruchte roem soo niet ter aerden vallen:
                Ick offer dese reen op d’autaer van u deught,
                Vliedt toch ick bidt u lief terwijl ghy kunt en meught:
                (2085) Want mijnen Vader sou u levens bloem verpletten
                En om u vreede doot niet aensien recht oft wetten:
                Ick ben gewaerschouwt dat u oordeel is ghevelt
                Daerom maeckt u van hier o onverwinbaer helt.
                Ick sal soo veel ick can u vonnis teghen strijden,
                (2090) Oft in dees vaste plaets u eyghen straffe lijden:
                Doet soo veel om u vrouw, vertreckt van hier toch nu
                En ick sal van gelijck soo veel doen lief om u:
                Wat stady noch en suft? wat hebt ghy toch vercoren,
                Oft sijt ghy dan hier in betoovert en besworen?
                (2095) Ben ick u morgensteir, oft uwe son niet meer,
                Ick sien ’tis veir van daer gelijck het was wel eer:
                Ick proef u trouwicheyt, laet uwe deught dan daelen
                Op ’tbinnenst’ uwer siel: ay wilt niet langher dwaelen
                In u noorts wederwil: ach herts vercoren vrindt
                (2100) Gaer doet soo veel om my ist dat ghy my bemint.
Alexand.        O daeg’raets roodt geblos ’ken can van hier niet scheyen,
                Oft ’k moet mijn uytvaerts doot vrywillich gaen bereyen:
                Want g’lijck den dach betreurt het helle sonnen licht,
                Soo soud ick van gelijck u vonckend’ ooghs gesicht
                (2105) (Aentreckelijcke son) betreuren om de schoonheyt,
                Dat my ontrocken wordt te schijnen naer gewoonheyt.
                Laet af siel hooghe beldt, mijn sorgh liefdraegend hert
[fol. K4v (p. 80)]
                Sou deur u tegenspoet vergaen in pijn en smert.
                Gevoelt mijn droeve herts vergaerd’ vergalde suchten
                (2110) O deughts verheven croon! ick can oft wil niet vluchten:
                Het neuswijs breynich volck dat spraeck my eeuwich schandt
                Dat ick mijn herts vermaeck sou laeten hier te pandt.
Brisida           Mijn bloedt dat wordt beroert, mijn quael bestrijdt my binnen
                Soo dat een groot ghekijf stormwoelt in mijne sinnen:
                (2115) Ick ben die onderschoor u levens los ghebouw
                Maer ghy versmaedt den raedt van u echt gaede vrouw?
                Can u mijn Vaders heeten toren niet doen vreesen?
                Wilt ghy het offer dan van sijne gramschap wesen?
                Wilt ghy u dwaesheyts schael uyt drincken tot den grondt,
                (2120) Wilt ghy dan breken ons echt schaeckel stael verbondt?
                Verrader van mijn trouw, struyckroover van mijn leven,
                Verachter van mijn wil wilt ghy mijn wil weer streven?
                Onwaerdich van mijn schoont, ha vijandt van mijn eer,
                Ick sweir ghy krijgt mijn ionst u leven lanck niet meer.
Alexand. knielende        (2125) Ach monarchaele vrouw! mijn haeckend’ troosts verlangen,
                Sijt ghy mijn vijandin? ick geef my u gevanghen:
                Ick staen in u ghewelt, maeckt daetich mijns ransoen
                Wat ghy van my begeert dat sal ick willich doen:
                Ick stel my in u macht, ick ben gebracht ten onder
                (2130) Om u begaefde schoont: is dat soo grooten wonder
                Dat een sielwaerde vrouw bekerckert mijn gemoet?
                Die mijn herts-wils-gedacht met haer ooghs straelen voedt:
                Mijn reên, sijn deur u reên, met redens reen, verwonnen,
                Soo dat mijn spraeck en tongh geen antwoordt geven konnen:
                (2135) Beveelt, my wat ghy wilt u wille wordt volbracht,
                U wet heb ick geprent in’t vleugelrijck gedacht.
                Vergramt u niet, wilt in u siel geen vraeck verwecken
                Den tijdt des waerheyts vader sal mijn hert ontdecken:
                Vergeeft, vergeet, vergunt wat ick u heb misdaen
[fol. L1r (p. 81)]
                (2140) Neempt hooghgeboren vrouw mijn weer troost lievich aen.
Brisida           Wilt ghy mijn wederionst soo strijdt mijn wil niet teghen:
                Oft is u dwaesheyts vlam op d’hooghste top gesteghen?
                Seylt met een rijp gedacht uyt u weer redens see,
                Volgt mijn besnoeyde raedt, vaert naer de vaste ree
                (2145) Van mijn siel wils begeirt: wilt ghy licht-vaerdich sterven?
                Wilt ghy deur uwe doot u vrouw en dochter derven?
                Mijn kindt dat van my is gebannen sonder reên
                Soo dat mijn hert van druck siel hygend’ berst van een:
                Daer sijn de sleutels vlugt, wilt niet mijn siel meer krencken
                (2150) Maer wilt stantvastelijck op uwe vrouw ghedencken
                Die ghy verlaeten moet.
Alexand.        O scheyden al te strangh
                Ghy valt mijn angst siel braeckend’ herte veel te bangh.
                Moet ick aerdts afgoddin dan van u wesen scheyden?
Brisida           Iae volght toch mijnen raedt den Heer wilt u gheleyden.
Alexand.        (2155) Herts engel-rijcke son, siel poesel schoone vrouw,
                Ick scheyd’ half doot van u met swert geverfden rouw:
                Laet ick u eerst u roodt bebloosd’ koraele lippen
                Betoetsen met mijn weer geverfde purper tippen.            sy kussen mal canderen
                Vaert wel mijn weirelts glans. Brisida. vaert wel vercierde deugt
Alexand.        (2160) Mijn hoogh verheven baeck. Brisida. mijn glory-rijcke vreugt.
Alexand.        Mijn sielsverbonden siel. Brisid. o seyl van mijn gedachten?
Alexand.        O steunsel van mijn smert. Brisida. mijn crachts verborghen crachten.
Alexand.        Mijn ancker vaste hop’! Brisida. mijn herts vernoegde lust:
Alexand.        Mijn wils vereende wil. Brisida. mijn wel gewenschte rust:
Alexand.        (2165) Vaert wel mijn hooghste greyn. Brisida. mijn alderhoogst vermoghen.
Alexand.        Ach lusthof mijns gemoets siet mijn betraende ooghen
                Wtbort’len ’tsilte nat, welck treurich valt te neer
[fol. L1v (p. 82)]
                Veur u op d’aerdt: vaert wel ick can niet spreken meer.
Brisida           Mijn druckx gecloven hert deur ramspoets quael wilt sterven
                (2170) Om dat ick moet mijn echts vercoren luyster derven:
                Foey haets vergrimde tocht! ha valschen achter klap
                Ghy hebt my afgerolt van mijnder eeren trap:
                O groen vergalde nijdt! u uytgespoghen reden
                Die hebben ’s Conincx hert met haer gewelt bestreden:
                (2175) Och Vader ’tschijnt dat ghy van ouderdom soo suft,
                Oft spijt beroert u wijs hoogh vloeyende vernuft?
                Mijn half versmachte siel die is daer af verslaghen:
                ’Tschijnt dat ick noch al hoor mijn alderliefsten claghen,
                Ach Alexander ach dat ick toch eens den dach
                (2180) Van uwe wedercompst met eeren weder sach?
                Wel hoe Brisida? hoe wilt ghy dat hy sijn leven
                Dan aen de vreede doodt soo onverdint sal geven?
                Wel wat is dat geseyt? wilt ghy dat hy aen d’aerdt
                Sijn lijf op off’ren sal? ay Brisida bedaert.
                (2185) Misgunt sijn leven niet, neen, neen, hoe can ick wenschen
                Hem ongeval, dien ick min boven alle menschen:
                Neen hy is my te lief, sijn doot waer mijne doot        Cipier uyt
                Het heught my dat hy is ontcomen dese noot.
Cipier         Princers den Coninck doet naer Alexander vraghen,
                (2190) Wat raedt?
Brisida           Schroomt niet, ick sal u straffen selver draghen:
                Als hem den Coninck roept soo sal ick veur sijn throon
                My voeghen op dat ick u onschuldt daer betoon.        binnen

Den derden Actus, eerste uytcompst.

Claes en Orlando elck met een schup, ende Lijs met eenen korf te mert gaende.

Lijs         Voorts Claes als een man naer ’twerck: want anders connen wy niet bedijen
Orlando         Vrouw ick sal nu om een waghen hout uyt gaen rijen:
Lijs         (2195) Dat’s wel, en ick sal daer en tusschen uytloopen naer sted’.
[fol. L2r (p. 83)]
Claes        Maer hoort wijf siet dat ghy u eerlijck draeght want ick en gaen niet med.
Lijs         Moeyt u met u werck, oft siet ghy voelt noch eens mijn ving’ren
                Die sal ick terstont om u langh geknoopte ooren sling’ren:
Orlando         Ay vrouw vergrampt u niet den baes die spreeckt uyt iock,
Lijs         (2200) Ick sal u noch eens soo louwen met eenen goeyen stock:
                Ghy onaerdighen schavuyt, ghy hel hondt, ghy rekel.
Claes        Maer vrouw sus sus en maeckt toch niet sulcken ghekekel:
                Hoort wat veur een wonderlijcken droom dat my desen nacht inviel.
Lijs         Iae ick denck ghy worpt weer een hondert duysent leugens inde griel:
Claes        (2205) Neen seker ick heb een practijck gevonden om haest rijck te worden ’tis weirt om te vertellen.
Lijs         Wel laet eens hooren dan?
Claes        My dunckt wijf dat men u behoorden in de ploegh te stellen
                In sted’ van os oft peirt, soo souden wy wel haest te boven seylen gaen,
Lijs         Ghy botten kluyt, ghy bengel, geckte met u vrouw? ’ksal u om d’ooren slaen,
Orlando         Maer vrouw en wordt niet boos: want mijn meester vertelt maer droomen,
Lijs         (2210) ’Ksal hem den necker veur een kermis ’thuys brenghen laetme maer weer coomen:
                Hoe derft ghy u wijf coniurieren ghy botten eselscop
                Ick sal u dat wijs maecken als ick in stadt ben gheweest dat sweir ick by mijn duymken op.                Lijs binnen
Claes        Mijn wijf is een quaed’ pestilensy vielse onderweghen in een sloot ick soud’ niet veel daer naer vraghen,
                Ick g’loof niet dat ik een halven dach soud’ om haer rouw draghen.
[fol. L2v (p. 84)]
Orlando         (2215) Onkruydt bederft noyt, siet wel toe dats’ uwen rugh met geen eyndeken hout afkeirt:
                Want ghy slacht ian-hen ghy sijt van u eygen vrouw verveirt.
                Maer wat sijdy oock een houten claes, ick sou mijn handen wel anders roeren
                Ha ghy sijt botte benghels ick houw veel van de kempensche boeren
                Die springhen wel anders met hun vrouwen om, want sy geven hun meer slaghen als behoort
Claes        (2220) Ghy weet niet wat liefde is, ick soud’ mijn Lijs niet connen slaen al hadt sy my vermoort.
                Dat ghy vijf oft ses iaeren gehouwt waert u sinnen souden wel verand’ren
Orlando         Baes dat mijn wijf de beest speelde ick hietse terstont wand’ren
                Ick ben al een drollighen dief en wonderlijck van aert
                Maer seker meester een goede vrouw is gout waert,
                (2225) Toch sy sijn soo dun gesaeyt men can hem soo licht verkijcken
                Daerom recht uyt geseyt, een quaed’ wijf soud my niet ghelijcken.
                En een wijf op den wilden boucht te nemen dat is groote sotterny
                Want ’tis met de vrouwen aleveneens als met de briefkens inde lottery
                Men legt gelt in op hop’ om naer een grooten prijs te taelen
                (2230) Maer toch men sou veur eenen prijs wel duysent briefkens moeten haelen.*
                Die een goedt wijf crijght die schiet den papegaey af:
Claes        Staeckt uwe reden en houwt op met u geblaf,
                My dunckt ick iemandt hoor seer iammerlijcken stenen
                En claeghen over hoop: my dunckt ick hoor hem weenen:
                (2235) Laet ons verberghen gaen en hooren sijn geclach
                Op dat ick naer sijn wensch hem troostingh geven mach.
[fol. L3r (p. 85)]

De verkleede Alexander in verschooninghe uyt.

Alexand.        Wie ’tsweirelts ongeval en hoogh geluck daer teghen
                In sijn breyn sorghen schael met aendacht wil beweghen:
                Die sal bevinden dat de werelt is een droom,
                (2240) Een uytterlijck gewoel, een innerlijcken schroom:
                Met wat een hel geblick compt sy ons siel verschijnen,
                Maer toch hoe onversints gaet weer haer ionst verdwijnen.
                Ach weirelt, weirelt ach! u wereltlijck geniet
                Is inde weireldt, deur de weirelt min als niet:
                (2245) Ach hemel hooghe Godt aensiet mijn ongelucken!
                Siet op mijn quael en angst die mijn gemoet verdrucken:
                Mijn rif deur ramspoets uytgeborsten-herts-tochts reen
                Is afgemat: soo dat ick suysel schier daer heen:
                Ay dringt ten boesem uyt mijn pekelnatte traenen
                (2250) Die mijn omringde siel den wech van droefheyt baenen.
                O druck, die deur den druck, verdruckt, mijn druckich hert
                Hoe compt ghy mijne vreught verruylt met bitter smert?
                Waer is ter weirelt oyt een mensch als ick ghevonden
                De welck als ick gevoelt soo diep gepriemde wonden?
                (2255) Waer vlucht ick, waer naer toe? waer ben ick ’kweet niet waer?
                Waer dat ick loop oft gaen de droefheyt volght my naer.
                Ick keer best wederom: ’tis beter daer te sterven
                Als vluchtich sonder hop’ mijn herts Princers te derven.
                Wil ick? neen toch: waerom? ’twaer onbedacht ghedaen
                (2260) Daer is oft dit oft dat ick derf het niet bestaen.
                Maer holla sin siet toe en let wel op u stucken?
                Wat seght ghy mijn gedacht, wil ick dan wederrucken
                Van daer ick comen ben? iae ick: neen toch, ick sal:
                Te blijven hier vind’ ick den besten raedt van al.
                (2265) ’Tschijnt dat mijn traenens vliedt mijn leven af wilt spoelen.
                Ay my ellendich mensch wat smerte moet ick voelen?
                Mijn herte smelt van angst, mijn siel vergaet deur pijn.
                Wie sal mijn ongeval toch geven medecijn.
[fol. L3v (p. 86)]

Claes en Orlando comen beyde uyt ghespronghen en stellen hun wedersijden.

Claes        Ick can u helpen vrindt seght my maer u believen.
Orlando         (2270) Man seght het my ick can u oock met troost gerieven,
Claes        Neen ick ben ficx in alle dinck ontdeckt maer u gedacht,
Orlando         Hoort hebdy wat te segghen soo neempt op my acht,
Claes        Wat claegdy hebde dorst oft lust u wat te eten?
Orlando         Mischien baes wordt hy van de luysen wat ghebeten.
Alexand.        (2275) Ay vrinden laet my toch mijn druck brengt my ter doot,
Claes        Ten doet ghy sijt noch sterck gh’en hebt soo licht geen noot.
Orlando         Heer siet toch wat neer en wilt niet langh staen kijcken,
Claes        Man rust toch wat eer dat de voeten u beswijcken:
                Seght met gemack wat dat u voorts mach schorten dan?
                (2280) Ick sal u bystant doen ist dat ick immer kan.
Alexand.        Helas ghy kunt my toch geen troost oft hulpe geven.
Claes        Bedaert, hebt toch gedult en spaert u eyghen leven.
Alexand.        Onlijdelijck verdriet!
Orlando         Seght wat u letten mach?
Alexand.        Het helle sonnen licht den schoon vercierden dach
                (2285) Deur mijn herts swangher quael die schijn ick te ontvlieden,
Orlando         Ghy slacht de uylen dan: wel wat sal hier geschieden?
Claes        Heeft u het ongeluck soo overrompelt maet?
Alexand.        Het ongeval helas brocht my tot desen staet!
Claes        Wel man ghy meught den moet soo haest niet sincken laten.
Alexand.        (2290) U redens sijn te licht, u raedt can my niet baeten
Claes        Ick bidt verhaelt my toch de oorsaeck van u smert?
Alexand.        Ick can noch mach u openbaeren niet mijn hert.
Orlando         Seght toch wy sijn u trouw, wilt uwe vrees verdrijven?
Claes        Het gen’ ghy ons ontdeckt dat sal besegelt blijven
                (2295) Ghesloten in ’tgemoedt: hebt veur ons geene sorgh,
                Ick stel mijn goedt en bloedt, iae alles u tot borgh.
Alexand.        Ter wijl ick u bespeur oprecht van doen en seden
                Soo sal ick mijn gedacht ontgrend’len deur de reden:
[fol. L4r (p. 87)]
                Hoort aen mijn groot verdriet dat mijne siel besat,
                (2300) Ghy sult bekennen dat ick reên te treuren hadt.
                Weet dan dat mijne smert uyt liefden is ghesproten,
                Die deur den noortschen nijdt te gronde is gestooten:
                En dat om eene nimph en wel vercierde maeght,
                Die met haer roodt gebloos den naem van schoone draeght:
                (2305) Dees tooverschoon goddin had’ ick tot vrouw vercoren,
                En met haer wederwil mijn echte trouw gesworen,
                Toch sonder ’svaders weet: die als by dese saeck
                Heeft naer-der-handt verstaen ontsteken werdt tot vraeck,
                Soo dat het hem soo seer vergrimt heeft en verdroten
                (2310) Dat hy (als wy te saem de echte vreugt genoten)
                Ons heeft betrapt, en my te vanghen heeft belast
                Waer deur ick ben gheweest wel neghen maenden vast:
                In welcken tijdt mijn vrouw een dochter heeft becomen,
                Die haeren Vader haer met cracht heeft afgenomen
                (2315) En werpen doen in’t velt: ’thadt my den hals ghecost
                Hadt my mijn eyghen vrouw met listen niet verlost,
Claes        Wat vreeder nortsicheyt! van wat verwoede sinnen
                Liet desen Vader hem deur passy overwinnen?
                Terwijl ghy daer van seght, ’k moet u vertellen vrindt
                (2320) Hoe vremdt dat onse knecht gevonden heeft een kindt
                Veur onse corenschuer: heel rijckelijck ghewonden,
                Met ketenen gesnoert, verguldich opgebonden:
                Het stof dat wederschen’, de straelen van de son,
                My docht den gouden glans des daeghraets licht verwon:
                (2325) Ick liet het opendoen, ontwick’len en ontpranghen:
                En vondt aen ’thalsken een cleyn briefken hanghen,
                Maer watter in mach staen en weet ick selver niet,
                Noch wat den rinck oft brief oft cost-lijckheyt bediedt.
Alexand.        Laet my hem sien.
Claes        Ick hael hem Heer.            binnen
Orlando         Wist ick geen ander.
[fol. L4v (p. 88)]
                (2330) Ick swoer dat desen waer mijn Heere Alexander.
Alexand.        Ach weirelt uwe ionst is gift welck ghy ons biedt.
Orlando         Dat ghy van Toledo waert, ick soud vraghen oft ghy Alexander hiet:
Alexand.        Helaes ick ben ontdeckt hy heeft mijn naem gheweten:
                Wel vrindt hoe kendy my? hoe sijde ghy geheeten?
Orlando         (2335) Maer Heer siet ghy niet wie ick ben is u gesicht verblindt:
                Kent ghy Orlando niet: die u veur desen heeft ghedint.
Alexand.        Wel vind’ ick u alhier?
Orlando         Tot u mijn Heers verheughen                Claes weer uyt
                Ick ben trouw, snel, secreet als knechts die willen deughen.
Claes        Siet daer mijn Heer daer is den brief en al het kraem,
Orlando         (2340) Iae Heer dit was by ’tkindt gebonden al te saem.
Alexand.        O Godt wat dat ick sien ist waer oft ist gheloghen?
                Oft wordt wel mijn gesicht beguygelt en bedroghen?
Hy leest. Dit is Brisidas kindt en erfgenaem van ’tlandt
                Dat haere vaders afionst van de croone bandt.
                (2345) Hoe suckelt mijn vernuft sou hier mijn dochter wesen?
Claes        Ghy sijt den eersten vrindt dien ick ’t heb laten lesen,
Alexand.        Iae dit is mijnen rinck, dit is den bandt en trouw
                Die ick op trouwe gaf aen mijne echte vrouw.
                Ach alder-trouwsten rinck hoe hadde ghy vernomen,
                (2350) Dat uwen ouden Heer hier wederom soud’ comen:
                En ghy verlaten kindt, ellendich vondelinck
                Dat ghy ghevonden wordt deur uwe vaders rinck.
                Tot wat ellendicheyt zijt ghy helas ghecoren
                Tot wat catijvich lot zijt ghy toch kindt gheboren?
                (2355) Ick vlught en loop deur vrees snel-vaerdich als den windt.
                In’t midden van ’tverdriet vind ick mijn eyghen kindt.
Claes        Het kindt en is niet u, neen neen ten sijn maer woorden
                Ghy hebt ommers gelesen dat het de Princersse toebehoorden.
Alexand.        Sy is mijn echte vrouw.
Claes        Ay my mijn herte beeft,
[fol. M1r (p. 89)]
                (2360) Iae iae soo sijde ghy dan die by de Princers geslapen heeft?
                En die den Coninck wilt met oordeels recht verwijsen.
Orlando         Heer ’tis goet dat ghy hier sijt ick soud’ anders aenvanghen te grijsen.
Alexand.        Ramspoedighe fortuyn hoe speelt ghy met ’tgeval.
Claes        Daer is hier niemandt die u openbaeren sal.
                (2365) Maeckt moet, mijn Heer maeckt moet en vreest niet u vijanden,
Alexand.        Ach huysman goeden vrindt ick stel my in u handen:
                Maer weet ghy niet wanneer den rechtdach wesen soud’?
                Want ick heb in mijn plaets ghelaeten mijne vrouw,
                En soud’ haer eenich leedt om mijnent wil toecomen,
                (2370) Oft swaere vraecklust teghens haer sijn veur ghenomen
                Ick keerden om, en viel den Coninck selfs te voet
                Op dat hy my de straf oplegge tot een boet.
Claes        Mijn Heer ick heb gehoort dat hy sou morghen wesen:
Alexand.        Helas ick ben in anghst vol hondert duysent vreesen
Orlando         (2375) Mijn Heer volght mijnen raedt
                Blijft hier, want ’kvreese dat u iemandt gaede slaet
Alexand.        Ick hop’ ten is geen noodt ’ksal letten op mijn saecken
                En sien dat ick can in des Conincx sael gheraecken,
                Het is wel meer geschiedt dat inden meesten stoot
                (2380) Het ongeluck weer keert en lost ons uyt den noot.
                Ick sal op dat men minst op mijn gelaet soud’ achten,
                My houden in dit kleedt en d’eynde soo verwachten.
Claes        My lust de uytcompst van dit wonder stuck te sien
                Ick wil oock met u gaen: maer hoort mijn Heer, deur dien
                (2385) Dat ghy sijt machteloos, vermoeyt en vol onlusten
                Soo compt hier in mijn huys om daer den nacht te rusten,
                En siet met een u kindt dat by ons wordt gevoedt
Alexand.        Gaet veur ick volgh u naer
Claes        Wel aen mijn Heer soo doet

---

[fol. M1v (p. 90)]

De tweede uytcompst, den Coninck den Graeve, met 2. Raedts-Heeren ende Edellieden.

Coninck         ’Tbetaemt een hoogh gemoet het ongeval te mijden,
                (2390) ’Tbetaemt geen groot sich hert sijn kinders smaedt te lijden:
                Het kindt dat sich vergeet aen onderdaen oft knecht
                Stelt vonnis van sijn eer in waegschael veur het recht.
                Een ondersaet van g’lijck mach vrijelijck oock weten
                Dat hem sijn Overheer met loon niet sal vergeten:
                (2395) Maer straffen sijn bedrijf naer ’tlandts verplicht geset
                Met hoogh onsachlycheyts gescherpt gevlimde wet.
                Een sulcken smaedt is my met droefheyt overcomen,
                Terwijl een van mijn volck heeft mijns kindts eer ghenomen
                Toch met haer wederwil: ach wat een snoode saeck!
                (2400) Hoe prickelt my mijn hert en port my tot de vraeck?
1. Raedts Heer Wilt heer u erfgenaem toch niet veur ons beschelden,
                Maer aen den schuldenaer alleen den smaedt vergelden:
                ’Tis ionckheyts wulpsicheyt en dwaes gesetten sin.
Coninck         Neen ’tis geen kinderwerck maer snoode geyle min.
                (2405) Ghy Graef gaet hen’ en wilt den roover selver haelen
                Eer mijn vraeckx heet vergift compt in mijn hert verschaelen,
                Neemt van mijn dienaers med’ brenght hem gheboeyt en vast.
Graef         Mijn Heer ick gaen daer hen’ volbrengen uwen last.        Graef in
Coninck         Den haer omvlecht mijn siel met hondert duysent pijnen
                (2410) Mijn geest die siet de doot veur haere deur verschijnen:
                Ick leve sonder troost want mijne groote smert
                Verwint mijn afgemat getrapponeerde hert:
                Mijn silver-wit-geverft-becroonde grauwe haeren
                Van mijn stock-dor-gekilt bevrosen oude iaeren
                (2415) Die sweeten bloedich sweet: ach dat ick lijden moet
                Dat soo een vleck den glans ontpurpert van mijn bloedt!

Brisida in mans cleederen met den Graef en dienaers uyt.

Coninck         Hoe flickert mijn gesicht wat sien ick ginder comen?
                Mijn dochter, oft een geest? sy ist wat wil ick schroomen:
[fol. M2r (p. 91)]
                Mijn dochter dus ghekleedt? oft is het een gedrocht
                (2420) Een broedtsel van de hel dat my wordt voorgebrocht!
Graef         Mijn Heer in sted’ van hem te brenghen hier gebonden,
                Heb ick u eyghen kindt in sijne plaets gevonden
                Aldus getransformeert: ghy sult uyt haer verstaen
                Hoe Alexander is het strafbaer recht ontgaen.
Coninck         (2425) Heeft sy hem dan verlost voorwaer sy mach wel schricken.
Graef Hy is deur haer ontgaen u swanger torens stricken.
Coninck         Sinroovende verdriet ghy neempt my mijn verstandt
                Om mijnder dochters eerens swert bevleckte schandt.
Brisida           Siet toch Heer Vader my veur uwe voeten weenen,
                (2430) Bemuert u herte niet met herte stuerheyts steenen:
                Sijt my genaedich toch dat ick tot troost geraeck
                En houwt in u gewelt de grendels van de vraeck.
Coninck         Hoe waert ghy niet vervaert het leven te verliesen?
                Deur u wulps geyl geprickelt onbedacht verkiesen!
                (2435) Beguygelt ghy my noch tot spot met dese dracht?
                Voorwaer ’ken hadde noyt dit stuck van u verwacht?
                Seght wat u heeft geport noch meerder my te quellen?
Brisida           Ick quamp veur mijnen man my dus gevanghen stellen.
Coninck         Waer henen is hy dan?
Brisida           Deur ’tover groot gerucht
                (2440) Van sijn aenstaende doot is hy deur my gevlucht.
Coninck         Ick word’ schier uyt mijn sin hoe conde toch bedecken
                U snoode dertelheyts vermeten stoute trecken?
                Mijn vraecktochts gretich hert siel snackend’ dorst naer’t bloet
                En heeft mijn wils genaedt gebannen uyt ’tgemoet.
                (2445) Ghy kunt u eyghen schandt deur reden niet bemomp’len
                Siet ghy niet dat mijn reên u reden overromp’len?
                Ick hoor des echos galm van mijn onsloten hert
                Sijn naer gebotste spraeck antwoorden op mijn smert.
                O ghy rebellich kindt ghy sult eer langhe daeghen
                (2450) De straffe die hem quamp oock selver moeten draeghen:
[fol. M2v (p. 92)]
                ,,Wie iemandt teghen wil des Coninckx helpt uyt ’tlandt
                ,,Die crijght de selve straf deur de iustiti handt.
Brisida           Roemsuchtighe monarch ontseght niet u genaeden
                U kindt, siet hoe in bloede traenen d’ooghen baeden:
                (2455) Laet af mijn Heer laet as van nijdts beknaegde spijt
                Geeft my genaedens troost terwijl ghy Vader sijt.
                Wilt toch u groote liefd’ en niet mijn fout daer teghen
                In u rijp oordeels schael siel ionstich overweghen.
                Met reden ondertast den helm van u verstandt
                (2460) Eer ghy u eenich kindt van u genaede bandt:
                U peirelrijcke staf ghebiedt van oost in’t westen,
                Wilt onverwinbaer Heer genaedens lauwer vesten
                In uwe ijser hert-verstaeldt geboeyde borst:
                Oft meynt ghy met mijn bloedt te lesschen uwen dorst?
                (2465) Neen neen, ay Vader neen: ken can noch wil niet g’looven
                Dat ghy my van u ionstvraeck-gierich soudt berooven;
                Natuer die gaet veur wet, en liefde voor de vraeck
                Dus geeft de liefde dan het voordeel van de saeck.
Coninck         Wech wech met u gesmeeck, u waenwijs tegenspreken
                (2470) Wilt mijn siel hertens cel doen barsten ofte breken:
                Ick spouw uyt vier en vlam, mijn ionst die is verdooft,
                Mijn sin draeyt in mijn dol vraeck-giers verweirde hooft;
                Ick mach u niet meer sien u soet geseemde worden
                Sijn priemen, die u ouden Vader (laes) vermoorden:
                (2475) Maer wacht u stoute vrouw, ick recht op om mijn smert
                Een wimpel in mijn siel, een bloedt vaen in mijn hert:
                U eer die is verdort, verslenst, verdaen, verdorven,
                Onkleedt, onteert, ontbloodt; gheschandvleckt, en gestorven.
                Ghy hebt ontsloten ’tslot van uwe kuyscheyts roem,
                (2480) Ick schaem my dat ick u mijn kindt en dochter noem,
                Ghy sijt een aeder slangh, u angel is de reden,
                U gift dat is helas des licht-vaerdts snoode seden:
                Mijn grimmich beckeneel deur vraeckx geprickel voelt
[fol. M3r (p. 93)]
                Hoe dolle raserny in mijn herts sinnen woelt.
1. Raedts Heer (2485) Grootmachtich Coninck die met groen geverft laurieren
                U Conincklijcken throon hebt weten te vercieren,
                Wy bidden geeft genaedt u eenich erfgenaem.
Coninck         En noemt haer niet alsoo, met reden ick my schaem
                Om haer begangen daet: moest sy haer eer verteiren
                (2490) Deur ’taengeketelt aes van geylheyts snood begeiren?
                Ay spreeckt haer toch niet veur, u reden doet niet op
                Haer vonnis steeckt in mijn breyns onbesuyste kop.
Brisida           Ick socht de lommerdeucht en geen licht-veirdich minnen:
Coninck         Ghy liet u vande prickel snood’ begeirte overwinnen.
Brisida           (2495) ’Tis waer ’kheb sonder raedt een echten man getrouwt.
Coninck         Een onbedachte echt veel maegden heeft berouwt.
Brisida           Een muysenestich hooft in houwelijckse saecken
                Can deur sijn neuswijs breyn oock licht een weiringh maecken.
Coninck         Een Vader volght sijn hoogh en rijp beraeden sin.
Brisida           (2500) Daer sijn veel ouders oock die soecken maer ’tgewin;
                Een Vader hoort op deught en op geen goedt te letten.
Coninck         Sal ’tkindt de ouders dan voorschrijven eygen wetten.
Brisida           Den wil des houwelijckx bestaet meest in het kindt.
Coninck         Een Vader weet toch best wat veur sijn dochter dient.
Brisida           (2505) Met oorlof Vader, ’tkindt dat moet daer huys med’ houwen.
Coninck         Ick speur de ouders meughen op geen kinders bouwen.
Brisida           Een kindt Heer-vader volght seer geiren d’ouders raedt
                Wanneer hun beyder wil in eenen wil bestaet.
Coninck         O ghy weerspannich mensch ghy maeckt dat mijne haeren
                (2510) Als witte kerckhofs bloemen op mijn cop vergaeren:
                In u is geen berouw naer dat ick can bevroên
                ’Tschijnt waer het niet gedaen ghy soudt noch willen doen.
                Nu wel ghy hebt de schuldt dat hy ’trecht is ontweken
                Waerom men sal veur hem op u het vonnis spreken,
                (2515) Wie yemandt soeckt met list van sijne boet t’onslaen,
                Die moet naer alle recht selfs veur de schulden staen.
[fol. M3v (p. 94)]
Brisida           De vrouw en man sijn twee, toch een naer godes reden.
                Van wesen twee, maer een deur godes mogentheden:
                Haer willens wil is een, twee sielen sijn gehecht,
                (2520) Twee sielen maecken saem een recht volcomen echt.
                Soud’ ick dan mijnen man dus laten gaen verloren,
                soud’ ick mijn wederhelft niet helpen naer behooren?
                Een vrouw mach haeren man in geenen noodt afgaen
                Ten can met eeren veur geen Christen mensch bestaen.
Coninck         (2525) U weder legghen can mijn gramschaps nijdt niet breken
                U wederspraeck port my mijn schandvleckx smaedt te vreken.
                Al mijn genaed is wech gevlucht uyt mijn gemoet
                Den spijt ontsteeckt in my mijn grimmich siedend’ bloet.
                Gaet iemandt laet terstont den scherreprechter haelen        Ed. binnen
                (2530) Op dat sy mette doot mach haere schandt betaelen.
                Geen hop’ is veur u meer de schuldt die is te groot
                Ghy kunt die niet voldoen als met u eyghen doot.
Brisida           Heer Vader straft my niet deur eyghen wils gesetten,
                Oft heeft den haet verblindt des oordeels rechte wetten?
                (2535) Mijn bloedt sal u veur Godt van vreetheyt claeghen aen
                Elck druppel tuyghen sal het onrecht my ghedaen:
                Wilt toch u siels verherdt verstaelde borst ontpranghen:
                Siet mijn onsluysde oogens traenen op mijn wanghen
                Als stroomkens daelen neer: hebt ghy my oyt bemint
                (2540) Soo laet u ionst nu blijcken aen u eyghen kindt?
Coninck         G’lijck als ’tverschrocken peirdt niet is met toom te mennen
                Wanneer het dol verwoet uytsinnich is in’t rennen:
                Soo is het oock met my ick acht u reden niet.

Den Edelman met den scherprechter uyt.

Edelman         Wat ghy bevolen hebt Heer Coninck is geschiet.
2. Raedts Heer (2545) Wy bidden al te gaer dat ghy toch wilt verspaeren
                De spruyt van uwen stam, den stock van uwe iaeren:
                Wie can den man toch best beschermen als de vrouw
                Deur waerheyts-echtens-prickel-siel-gegronde trouw,
[fol. M4r (p. 95)]
Coninck         Ken kan van dese daedt gans geen onschuldingh hooren,
                (2550) Swijght vrijelijck daer van, oft ’ksal my meer verstooren:
                Terght niet mijn gram gemoet, quelt niet ’tonsteken hert
                Eer dat mijn toornicheyt daer deur vermeerdert wert.

Alexander en Claes uyt aen d’een Zijde.

Alexand.        Mijn vrees was niet vergeefs, helas ick heb vernomen
                Dat mijne echte vrouw is inde vierschaer comen.
Claes        (2555) En dringht niet voorder toch hier in des Coninckx sael
                Wy sullen ’toordeel hier wel hooren al te mael.
2. Raedts Heer* Grootmachtich Coninck wilt u eyghen leet bejeg’nen,
                Laet niet de vreede straf op uwe dochter reg’nen:
                Wy kennen ons verplicht tot nutticheyt van ’tlandt
                (2560) Te bidden dat ghy niet u kindt en doodt met schandt.
Coninck         Een Crocodil oft Draeck die heeft haer uytgespoghen
                Sy heeft de tepels vol fenijn oft gift gesoghen:
                Ha winckel vol bedroch, ha schepsel sonder eer!
                Ick ken u veur mijn kindt en dochter nu niet meer.
                (2565) Maeckt vaerdich uwen hals ghy moet de doot verkiesen
                Oft ick moet deur u schandt het leven selfs verliesen.
                Des wets gekiste schadt dat is der sonden straf
                Deur welck u sal de doot het leven maeyen af.
Brisida           Terwijl ick dan mijn quaet moet boeten met mijn leven
                (2570) Wilt my een weynich tijts tot mijn gebeden geven:
                Ick bidde laet my toe dat ick mijn offerhandt
                Volbrenghen mach gerust eer my de doot vermant.
Coninck         Doet u ghebeden vry ick sal’t u niet beletten,
                Want in Godts reyne dinst en stel ick geene wetten.
                (2575) Toch maeckt het niet te lanck u redenen verkort
                Op dat het recht terstont naer wil vol comen wordt.
Brisida knielende Ach al besiende Godt die deur d’asuere wolcken:
                Bermhertichlijck aensiet ons broos geschapen volcken:
                Hoort mijne clachten aen, troost ’tafgemat ghemoet
                (2580) Terwijl mijn sonden deur u lijden sijn gheboet
[fol. M4v (p. 96)]
                Vergeeft mijn Vader (Heer) sijn onbedacht bedrijven
                En laet hem dese daet niet tot een straf beclijven.
                Ay haelt my deur de doot in u vergode rijck
                Dat ick met d’engels daer u love eeuwichlijck.
                (2585) Hier ben ick nu bereyt wilt geenen tijdt verlenghen.

Scherprechter treckt van leir.

Scherpre. Princers vergeeft het my dat ick het moet volbrenghen.
Alexand.        Houwt op scherprechter, houwt eer uwen slach geschiedt!
Graef         Van hier packt u van hier stoort de justity niet.
Alexand.        Houwt in o Godt houwt in! hier hebt ghy een gevluchten
                (2590) Die weder is gekeert op ’tspoor van dees geruchten:
Graef         Houwt op met dit geraes vertreckt uyt dese sael.
Alexand.        Ken wil niet gaen, veur ick den Coninck selfs verhael
                Wat mijn begeiren is,
Graef         Ick segh maeckt u daer binnen.
Coninck         Wie moeyt hem met de saeck?
Graef         Een mensch berooft van sinnen.
Alexand.        (2595) Ick weet mijn reden Heer die my daer toe verweckt
                En denckt niet dat mijn mondt uyt een dwaes herte spreeckt.
Coninck         Laet my hem hooren dan, want ick wil van hem weten
                De oorsaeck die hem drijft, dat hy hier soo vermeten
                Mijn recht verstooren compt: daer ick wil dat de vraeck
                (2600) Gheschiede sonder twist en sonder teghenspraeck.
Graef         Wilt reden van u compst den Coninck selver geven.
Alexand.        Ick com Heer Coninck u hier bidden om mijn leven:
Coninck         Den man is seker slecht: wel vrindt wat gaet u aen?
                Stilt u en sijt gerust, gh’en hebt my niet misdaen.
Alexand.        (2605) Ick vrees nochtans dat ghy u mocht van my gaen vreken
Coninck         Wel waerom dat? seght aen, ’kweet niet wat gy meugt spreken
Alexand.        Om mijn bedreven quaet.
Coninck         Wat quaedt! ay u bedaert
                Dit sweirdt is veur u niet, maer veur mijn kindt gespaert.
Alexand.        Versekert my u woordt laet my u ionst verwerven,
[fol. N1r (p. 97)]
Coninck         (2610) Ick sweir by mijne Croon, schrickt niet ghy sult niet sterven.
Alexand.        ’K betrouw my op u woordt.
Coninck         Hebt geene sorgh voor my.
Alexand.        Soo ick niet vreesen derf, besiet dan wie ick sy.        Hy ontdeckt hem
                Siet Alexander aen: die weder moeste comen
                Om selver deur sijn selfs u gram ghemoet te toomen:
                (2615) Ick g’loof niet Heer dat ghy sult buyten mijne weet
                Ontrecken my u ionst bevesticht met een eedt.
                Sijt my genaedich toch, Heer wilt my niet verstooten
                Des Coninckx ooren moghen nimmer sijn ghesloten:
                Beweeght u over ons, bespeurt ons groote smert
                (2620) Ick buygh voor uwen throon de knien van mijn hert.
                Denckt op mijn diensten Heer: oft sijn mischien de ooghen
                Van u vernuft gedraeyt, en met een vlies omtoghen:
                Mijn Heer met u verlof ick sal u doen verstaen,
                De dinsten die ick u wel eertijts heb ghedaen:
                (2625) Verlosten ick u kindt niet van de vreede mooren
                Hoort sy my niet met recht daer veur dan toe te hooren:
                ,, ’Tgen’ dat men in den crijgh moet haelen met sijn huyt
                ,, Dat valt ghemeynelijck den winder tot een buyt.
Coninck         Wat woelt in mijne borst? ick can geen aedem scheppen
                (2630) ’Tschijnt dat de storm clock in mijn woelend’ breyn compt kleppen:
                Mijn siels betraendt ghemoet loopt over deur mijn quael
                De ooghen perssen ’tgift uyt ’therts vergalde schael.
1. Raedts Heer Eersuchtich Heerscher wilt toch uwen nijdt ontvesten,
                Wt ’tswangher vreet ghemoet: op dat Heer niet ten lesten
                (2635) U breynrijck beckeneel wordt soo uytsinnich dol
                Dat ghy natura moet betaelen ’tlevens tol.
Coninck         Ick staen ghelijck versuft want neem ick van hun vraecke
                Soo breeck ick mijnen eedt dus weet ick niet hoe maecken?
                Toch de misdaet verheyscht dat niemandt hop’ verwerft.
Alexand.        (2640) ’Twaer teghens uwen plicht, soo iemandt van ons sterft.
[fol. N1v (p. 98)]
Coninck         Ick denck nu oft ick wil med’lijdich sijn als Vader
                Ten waer dat d’eer veur al, als rechter my gingh naeder:
                De liefde met de vraeck, en d’eere met de schandt
                Die campen in mijn siel: soo dat mijn hert vermant
                (2645) Niet weet wat vangen aen: als ick my denck te vreken
                Soo compt mijn dochters liefd’ die smeeckende weer breken:
                Maer als ick dan weer peys op haer verloren eer,
                Soo ben ick als verwoedt tot vraeck gheneghen weer:
                Dus suckelt mijn verstandt in dees verweirde saecken,
                (2650) En weet niet oft ick liefd’ oft haet veur liefd’ wil staecken.
                ’Tschijnt dat my de fortuyn alleen verlaten heeft
                Terwijlen sy my soo veel ramspoets quaelen geeft.
Brisida           Ick bidt weest niet soo straf wat is u toch van nooden
                Heer Vader my u kindt soo lichtelijck te dooden.
                (2655) Vergunt den wijngaert-ranck een blijdenrijcken dach
                Op dat ick tot Godts eer oock vruchten geven mach.
                Ick bidt laet deur genaedt toch wesen uytgevreven
                Wat d’onbedachtsaemheyt heeft teghens u misdreven:
                Toont dat ghy Vader zijt bekent my veur u kindt
                (2660) Dat ghy wel eertijds hebt soo vierichlijck bemint.
                Versaeyt Heer Vader toch u veurgenomen toren,
                Laet mijn ootmoedicheyt u stuerheyts hert deur booren:
                Ick draegh in mijn gemoedt der sonden strafbaer pijn
                Laet toch Heer mijn berouw u een voldoeningh sijn.
2. Raedts Heer (2665) Heer Coninck sijt te vreên wilt uwe gramschap bannen
                Wt u bevochten siel: wilt u herts boogh ontspannen
                Van nijts getrocken snaer: laet gifts gedopte flits
                Niet raecken u gemoet en klieven overmits,
                Hy is toch ommers Heer van Edel bloedt gesproten,
                (2670) Oft wilt ghy deur sijn doodt u Dochters schandt vergrooten?
                Hun daet verheyscht geen straf maer hope tot genaedt.
Coninck         Nu wel deur hun berouw vergeet ick dese smaedt,
                Aensiend’ u swaer verdriet, u groot en bitter kermen
[fol. N2r (p. 99)]
                Deur vlochten met getraen, soo moet ick my ontfermen:
                (2675) U misdaet is seer groot toch mijn genaedens lust
                Heeft in mijn gram ghemoet den toren uytgeblust:
                ’Kvergeeft u beyder fout toch niet naer wet vergeven,
                Wel aen staet samen op, ick schenck u beyd’ het leven.
Alexand.        Wy dancken veur de ionst: Heer Coninck laet my toe
                (2680) Dat ick tot inde doot u danckbaerheyt voldoe:
Coninck         Het gen’ den hemel voeght dat sal en moet geschieden,
                Wy volghen sijn bevel en doen naer sijn gebieden:
                Ghy Ridder sult naer my betreden desen throon,
                Genieten deur de echt u vrouw en mijne croon:
                (2685) Ick wensch u veel gheluck en veurspoet hier op aerden,
Alexand.        ’Tgeluck compt noyt te veel elck houwt het dan in waerden.
Coninck         Smeedt saem u hertens, wil op ’taenbeldt van de deucht
                Op dat ghy naerderhandt den loon verwerven meught
                Die Godt aen ieder een naer wercken uyt sal deylen.
Brisida         (2690) Wy sullen daer naer toe met graeghen yver seylen:
                En ons bekleeden met u hooch vercierde leer
                Op dat der deuchden verf de schandt verduystert weer.
Coninck         Nu ’tis ghenoech compt in om binnen saem te trouwen
                In ’topenbaer: ick wil de feest noch heden houwen.
Alexand.        (2695) Siet hoe geval en liefd’ beyd’ spelen met den mensch
                En hoe de trouwe deught hem brenght noch tot sijn wensch.

Alle binnen behalven Claes.

Claes        Wel wat droes dees dinghen sijn op geen exsterscheet uytcomen:
                Hy heeft haer al wech ghepackt, hy denckt ’tis goedt med’ genomen:
                Wel wat duysent torcken ick sien het houwelijck heeft niet veel om ’tlijf
                (2700) Ba ’tis met een set kleir: dat ick soo haest een ander cost crijgen ick verruylden mijn eyghen wijf.
                wel wat docht u daer van? hoe haest begon hy sijn borst uyt te steken
[fol. N2v (p. 100)]
                ’Tscheen hy woud’ my niet eens aensien noch veel weyniger spreken,
                Maer hy is my noch soo niet quijt, ick houw my hier noch onder ’tdack,
                Want daer is een bruyloft veur de handt, en daer blijf ick by als een peirdt by een haversack.
                (2705) Ick nood’ u med’ ter feest vermuylt geen lacker dinghen,
                Compt wy sullen ons wel aen de tafel sien te dringhen:
                Nu volght my naer ick gaen en voegh my aenden disch:
                Maer wacht ick sal eerst sien oft daer oock plaetse is.
                Al keer ick schoon niet weer compt binnen sonder schamen
                (2710) Daer sullen wy te saem uyt ionsten ons versaemen.

FINIS.

Imp. P.C.C.A.

Tekstkritiek:

vs. 146 alleen er staat: allene
vs. 205 eygentlijck er staat: eytgenlijc
vs. 346 G’lijck er staat: Gl’ijck
vs. 382 (o er staat: )o
vs. 401 looningh er staat: loonnigh
vs. 573 van er staat: vau vs. 576 verwonnen er staat: verwoonnen
vs. 631 betoont, er staat: be, toont
vs. 681 Alexand. er staat: Olexand.
vs. 975 ontrouwen er staat: ontrouw en
vs. 980 Daer er staat: Der
vs. 1034 swijghen er staat: swjigen
vs. 1037 Alexand. er staat: Alxand.
vs. 1194 Alexander er staat: Alexaander
vs. 1397 hoe er staat: boe
vs. 1448 privaet er staat: prauaet
vs. bij 1657 hem de m ondersteboven gedrukt
vs. 1690 hebber er staat: bebber
vs. 1879 Toch er staat: ’Toch
vs. 2230 eenen prijs er staat: eenenprijs
bij vs. 2557 2. Raedts Heer er staat: , Raedts Heer

• Ceneton
  
• Voorkeurenpagina Opleiding Nederlands