Cornelis de Bie: Alphonsus en Thebasile, oft her-stelde onnooselheydt.
        Antwerpen, 1673.
Gevolgd door Cluchtighe behendigheyt van twee borsse-snyers
        (= De cluchte vanden verdraeyden advocaet).
Uitgegeven door from the page
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton009860Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd
        met een asterisk.

Continue
[
fol. a1r]

ALPHONSUS

EN

THEBASILE

OFT

HER-STELDE ONNOOSELHEYDT

TRAGI-COMEDIE

OP DEN SIN

        Oprechte Liefde can veel druck en lijden draeghen
        Om hem (die haer ontvlucht) op’t lest eens te behaeghen.


By-ghevoeght

DE CLUCHTE

VANDEN

VERDRAEYDEN ADVOCAET

Verthoont binnen Lyer den 16. en 17. Junij 1659.

Gherijmt door

CORNELIO DE BIE.

Waerheydt baert nijdt.

[Vignet: houtsnede]

T’Antwerpen, By Jacob Mesens, inden gulden Bijbel. 1673.


[fol. a1v: blanco]
[fol. a2r]

OP-DRACHT

AENDEN KONST-LIEVENDEN
HEERE

D’HEER JOAN BAPTISTA
COURTOIS


HEERE

Der Heerlijckheydt van

S. GORTTERS

Onder het District der Baenderije van
PUT, RYMENAM, &c.

RYM-MINNENDE HEER
NU ick my verstouwt hebbe dit teghenwoordigh Tooneel-spel door de edele Druck-pers te openbaeren en aen U.E. op te offeren (waer in de roemsuchtighe Liefde met overtollighe uyt-druckingen verbeldt wordt inden Ridder Alphonsus Grave van Barcelona (die sich op het gheval verlaetende, gheen ghevaer en vreesde) soo is mijnen uystersten wensch dat U.E. niet en heeft de minste twijfelsinnicheydt dat ick dit voorstel mocht hebben voltrocken ten opsicht van meer weldaeden (als ick alreede van U.E. goetjonsticheyt genoten hebbe) te ontfanghen, want t’selve sou strecken tot een onghemeyne ondanckbaerheydt: [fol. a2v] ghemerckt de naeste trap tot een oprechte danckbaerheydt, is weldaeden te erkennen: en hebbe oversulckx door het stilswijghen U.E. niet willen brenghen inden Labyrinth van mistrouwen, maer in teghendeel door dese oodtmoedighe toe-eygheninghe van mijn Herstelde Onnooselheydt alle teeckenen van danckbaerheydt te thoonen, om d’esstentiele oft wesentlijcke hinder-paelen van quaet achterdencken te doen verdwijnen

Gheen grooter monster der Natuer, om voor te schroomen
    Als de ondanckbaerheyt, die Sathan self behaet:
Uyt de ondanckbaerheyt is noyt jet goedts ghecomen
    Om dat den wortel is van alderhooghste quaet.

    Heb ick my hier oft daer misgrepen bidde t’selve te legghen op de schouders van de vreese die grooter was als den wil van d’uytwerckinghe, de welcke ick licht sou naerghelaeten hebben, en hadde den yver (die meer was als het verstandt) my niet aenghelockt om te voltrecken, en want ick niet en twijfel oft mijn bot ghebeckte penne can haer door veel misslaeghen verloopen hebben, ghelieft te peysen dat het is haeren blinden yver, ghenoegh sijnde my selven te troosten datter meer sijn, en te segghen:

Exiguas Laudes operis praestantia confert
    Sed pretium facti zoelus & ardor habent:
Accipe quae ferimus tragico tibi munera versu
    Quidquid in hac Scoenâ deficit ornat amor.


[fol. a3r]
    D’uytstekentheyt van’t werck hier cleynen lof verdient,
Maer liefd’ en yver van het werck den prijs behaelen,
    Ontfanght dan daer de konst haer selven voor verbindt
Het gen’ sy niet en can, haer liefde sal betaelen.

    Ontfanght dan in U.E. beleefde bescherminghe mijnen goedthartighen yver voltrocken inde wanckelbaere en wispeltuerighe minne-lusten van Alphonsus, en oordeelt waer in hy wel oft qualijck ghemint heeft een soo overschoone en ghetrouwe Felicia die onverghelijck was in de volmaecktheydt om haer heuselijcke, achtbaere, tintelachtighe en aentreckelijcke leden, t’soet opslach van haer vrolijcke ooghen en andere uytstekende voltoyde gaeven der Natuer, sulckx dat ick my onbequaem vond’ om de doorslepen aerdicheyt en Spaense vernuftheydt inde avontuerse voorvallen van haer leven te beschrijven met eenige tael-rijcke Redenen oft Homeerse hooghdraeventheydt, veel minder de veranderlijcke sinne-tochten van Alphonsus te ontdecken en de losse geesticheyt en d’engelse lijmighe soeticheydt van Thebasile anders uyt te wercken als door mijn cleynmoghende rijmkunst in ’t licht te brenghen, en te segghen met den gheleerden Terentius.
                    Horum nihil prae Caeteris
                    Omnium autem mediocriter.

              Ten is niet veel van meer als dit
              En van de rest min als een lit.
    Ick verhope seer weet-lievende en rijm-minnende Heere (steunende op U.E. goede gunste) dat U.E. my tot be- [fol. a3v] scherm-Heer sult verstrecken, om dit nieuw ghedruckt Bly-eindigh Treur-Spel (het welck met alle nedricheyt U.E. opghedraeghen wort) met sulcken jever, liefde en affectie te ontfanghen als de ontschuldighe Thebasile en ghetrouwe Felicia naer soo veel ontworstelde allenden in hunne onnooselheyt hebben trachten herstelt en in ghenade ontfanghen te worden, en ick, die (in plaets van d’oude schuldt over u ghenoten weldaeden af te doen) my door dese stoute opdracht steke in nieuwe Obligatie, hope dat t’selve te goede sal ghenomen worden van hem die altijdt sal pooghen te blijven

            Goetjonstich
        en Discrete Heere

                    U.E. altijdt verplichten en toegheneghen Dienaer
                        en Greffier van uwen ghemelden Laet-Hove


                                    CORNELIO DE BIE.

                                        Waerheyt baert nijdt.

Uyt mijne Studeer-Camer binnen
    Lyer den
20. October 1672.



[fol. a4r]

INHOUDT.

.
ALphonsus Grave van Barcelona op d’Engelse kusten aenghelandt, en sijn saecken in’t Hof verricht hebbende met den Coninck Henricus, alwaer hy eenighen tijdt sijn verblijf hadde, vervalt in swaere minn’ op des selfs Dochter die ick noem Thebasile met de welcke hy de vrijagie soo veer vervoordert datse hem tot onderpandt van haer wedermin en vast beloofde trouw, gheeft eenen costelijcken diamant-rinck, die hy mede draeght naer Spanien op hope om daer naer met Thebasile te vereenighen, d’welck gheschiede met sulck eenen secreten toestel datter niemandt van en wist. Het ghebeurt dat Thebasile eenighen tijdt naer het vertreck van haeren beminden ghehouwelijckt wordt met den Coninck van Bohémen waer door dat sy (schoon teghen haeren danck) haer eerste liefde aen d’een sijde moest stellen, middeler tijdt is t’selve aen Alphonsus in Spanien vercondtschapt, den welcken als rasent ghevoedt met vinnich spijdt sich ghenootsaeckt vindt int’ ghedult te troosten en wederom sijn eerste Meestersse by naem Felicia een edel Graven dochter te gaen besoecken die hy langh te voren bemindt en om de liefde tot sijn afghevallen Thebasile verlaten hadde. T’is gheschiet dat Felicia (desen handel in’t heymelijck achterhaelt hebbende) haer greensints van Alphonsus en wilde laeten bewillighen bedenckende den lichtveerdighen aert van sijn onghetrouwicheyt die nochtans niet af en liet alle ken-teeckenen van liefde in te spannen om haer te beweghen en sijn selven van sijn onghestadicheydt te verschoonen, Felicia (niet teghenstaende haer nortsicheydt en gheveynsde afkeericheydt ) was evenwel op hem in liefde verslinghert (al en liet sy’t niet blijcken) gheveynsende haer bysijn aen Alphonsus niet te willen vergunnen, die gheduerich volhert en als hulpeloos blijvende scheen in sijn hope te verswacken, doch door ghetrouwe volherdinghe het Jae-woordt becomen hebbende, en sijn selven Felicia voor sijn tweede siel toeschrijvende die nu overwonnen was en haer woordt ghegheven hadde crijght eenen brief uyt Engelandt van Thebasile hoe dat sy (midts de doodt vanden Coninck van Bohemen) was een weduwe sonder kinderen ende Erfghenaem van het Rijck, bereedt om haer voorighe liefde te voltrecken en met Alphonsus te trouwen soo wanneer hy aen niemandt anders verlooft en was, wachtende met verlanghen naer sijn overcomst. Dit clonck soo soet in sijn ooren dat hy inder haest uyt een blinde onghestadigheydt van sinnen verandert met een vast voornemen om Felicia te verlaeten die hy nochtans sijn woordt ghegheven hadde en niet en overde als de bevestinghe van trouw, toch bedenckende d’onneer die daer uyt mocht spruyten gaet te raden by eenen waerseggher die ick noem Taurinus sittende besich met sijn tooverkunsten uyt te wercken, vergheselschapt met veel bleecke schimmen die aldaer in overvloedt waeren monsterende tot sijn overgroote schrick en vrees, en het hol wat naerder inghetreden sijnde meynde dat hy was inden mondt van Aver- [fol. a4v] nus om hellewaerts te daelen ontrent den jammerpoel by de gelieven (die uyt wanhopende minne sich selven het leven benomen hadden) daer bejeghent hem Taurinus hem als toornich aensiende, meynde van de spoocken ontijdich wechgheruckt te worden, maer ten lesten versterckt sijnde, ende de reden van sijn stoute incomst verclaert hebbende was verwondert dat Taurinus de secreten van sijn avonturen soo wel uyt een seker gheweten wist te segghen, en sonderlijck dat Felicia op het lest noch sijn vrouw souw wesen schoon hy de selve scheen te vluchten en meynde vast te gaen om Thebasile te trouwen, evenwel dit niet gheloovende en den waerseggher wantrouwende treckt met sijnen knecht Mopsus heymelijck over zee naer Enghelandt daer hy van Thebasile verwacht wordt, Felicia ondertussen t’selve verstaen hebbende, en kennende de cracht van haer liefde die sy Alphonsus toedroegh, nempt voor, hem in mans cleederen te volghen haer betrouwende op den tijdt en het gedult, des anderen daeghs heel vroegh als den dagh aenbrack, en het bedauwde cleet des duystren nachts gheschoven was, en dat de sonne straelen d’aerde begosten te lichten is met Nimus haeren ghetrouwen knecht (waer mede sy wel over een droegh) sittende alle beyde als Ridders te peerdt over het landt vertrocken, niet anders op den wegh praetende als van het braef opsicht en oorloghs dapperheydt daer Alphonsus mede begaeft was, verfoeyende des selfs wanckelbaeren aert, met hope dat sy hem den wegh sou af-snijden en sijn drieftich voornemen beletten, quam by gheval in’t ghemoet eenighe Torcken, die met een cleyn bootjen ghelandt waeren, hebbende met den anderen twee ghevanghen slaven die sy veylden om te vercoopen, te weten Alphonsus en Mopsus sijnen knecht aen een gheketent, uytgheschudt en half naeckt de welcke seer ongheluckich op zee in hun handen ghevallen waeren, d’welck nochtans maer een beghin en was vande ellenden die Alphonsus over het hooft honghen, ghelijck Taurinus hem voorseyt hadde, die niet en dede als jammeren, suchten en kermen tot dat Felicia medoogen creegh om hem met den knecht te verlossen ghelijck sy ghedaen heeft haer gheveynsende oft sy Alphonsus niet ghekent en hadde onder de ghelofte die hy haer dede van wederom te doen gheven t’ghene sy voor sijn rantsoen betaelt hadde, en is alsoo met sijnen knecht wederom naer Spanien ghekeert met eenich teir-gheldt dat Felicia hem mede gaf om door den noot niet verdruckt te worden, en alsoo onbekent (ghelijck d’een en d’ander sich gheveynsde) van malcanderen ghescheyden sijnde, soo ist ghebeurt dat Felicia binnen Londen in Enghelandt aenghecomen is, alwaer sy naer eenighe daghen hadde ghehoort hoe dat Thebasile ten houwelijck versocht werdt van den Keyser Adolphus, den welcken tot dieneynde aldaer hadde ghesonden eenen Ambassadeur om de selve te bewillighen, ghelijck den heelen Engelsen Raedt goet vont toe-te-stemmen, maer Thebasile dit versoeck verscheyde reysen afgheslaeghen hebbende en haer selven daer toe niet willende te verstaen gheven tot verwonderingh van alle de Hovelinghen die niet en wisten op wie haer secrete [fol. b1r] liefde ghegrondt was, wachtende gheduerich naer de Overcomst van Alphonsus die sy niet en cost uyt haer hert stellen, was ghedurich quijnende aen een brandende minnekorts en haer selven sieck ghelaetende om uytvlucht te nemen en dede niet als in’t heymelijck post op post te seynden naer Spanien dat Alphonsus mocht overcomen, onwetende van t’ghene hem soo ellendich op den wech hervaren was. Den Coninck Henricus haeren Heer Vader niet connende achterhaelen de reden van haer quellingh en weygheringh van sulcken hooghen Keyserlijck versoeck, verviel in toornighe gramschap proevende met wreetheydt ende soetheydt om sijn dochter te doen resolveren, maer te vergeefs, want terwijlen haer ghedurich in den sin schoten de menichvuldighe deughden en cloecke eerbaerheden van Alphonsus, en dat sijn wesen en verhael van minnen-brandt al te diep in haer hert gheplant stonden, en liet niet het Keysers versoeck af te slaen, Felicia dit altemael vernomen hebbende vercleedt haer als vremdelingh in Pellegrims clederen en gaet soo al singhende heen en weer de straeten van Londen tot dat sy haer laet vinden ontrent het Hof oft sy quansuys pooghde een aelmoes te vraeghen, versoeckt de Coninginne Thebasile te spraeck te moghen comen, en de selve alleen sprekende maeckt haer wijs datse van Ierusalem quam, alwaer sy ghevonden hadde een arme slaeve te weten den Graeve Alphonsus, den welcken meynende over zee naer Enghelandt te comen, ghevallen was inde barbarisse handen der Torcken, die hem soo hadden afgheslaeft ende mishandelt dat hy in duysent allenden en miserien lagh op de straet ghelijck een beest niet wachtende als naer den lesten snick van sijn leven, en dat den selven Alphonsus (hoorende Felicia singhen d’avontueren van haer Pellegrimagie en van sin was naer Enghelandt te trecken) beval dese allenden aen de Coninginne van Bohemen eens te openbaeren, daer by voeghende dat sy den selven Graef daeghs daer naer op de straet had vinden doodt legghen. Thebasile dit altemael voor waer gheloovende, en meynende dat Felicia eenen man was, doet den selven hercleeden en nempt hem aen voor eenen mignion, bedenckende met groote droefheydt dat haer hopende verlanghen naer Alphonsus vruchteloos was, resolveert met den Keyser Adolphus te trouwen tot groote blijschap van het heel Hof. Wonder avontuer, ter wijlen dat men alles tot de reys naer Duytslandt toeruste, en dat de princelijcke jachten ghereedt werden ghemaeckt om te vertrecken, comt by gheval Alphonsus uyt Spanien binnen Londen, en verstaen hebbende dat Thebasile verlooft en verbonden was aen den Keyser, scheen vier en vlam van spijt te spouwen, vervloeckende sijn fortuyn en siende het heel Hofnaer den oever vertrecken, en dat Felicia (die in mans cleederen was) Thebasile met de handt leyde naer het schip, gheeft hem uyt voor eenen Juwelier en doet aen Thebastle verstaen dat hy jet selsaems en costelijckx te coop brocht, d’welck sy wilde sien, en den selven diamant-rinck die sy aen Alphonsus ghegheven hadde, ontfanghen hebbende was verwondert, versoeckt den Juwelier selfs te spreken, ghelijck gheschiet met [fol. b1v] verwonderingh dat Felicia haer soo bedroghen hadde, middeler tijdt hem doende verstaen dat tot haer leet de comste te laet quam ende datse nu van juweelen versien was, omdat niemant hun secreet sou bemercken, is vertrocken, berispende op de reys Felicia, ghedurich (die sy meynden een man te wesen ) over haer vals bedroch, die haer soo geestich wist te verschoonen datse even wel inde gratie bleef. Alphonsus vol droefheydt, druck en lijden bewandelt de straeten van Londen met duysent suchten en becommernissen, besproyende de steenen met sijn traenen waer door hy sijn selven dickwils meynden het leven te benementen waer dat het Mopsus sijnen knecht belet hadde. Dit soo eenighen tijdt gheduert hebbende, en sijn liefde tot Thebasile niet connende uyt den sin setten als versuft door het vrempt voorgheval dat hem overkomen was, nempt voor met sijnen knecht maer Duytslandt te trecken, om sijne wanhopende min door het ghesicht noch meer te voeden de welcke hy voor het hert niet en cost uytwercken, en dat hy oversulckx sijn selven sou troosten met ondertussen Thebasile noch eens te sien en alsoo liever eenen Venus Martelaer te sterven als de selve door een gheduerighe afwefentheydt te moeten derven. Siet hoe vrempt dat alles op sijnen tijdt gheschickt wordt en hoe wonder dat de liefde de sinnen vanden mensch can draeyen en weerdraeyen, verlichten en beswaeren. Als Adolphus den Keyser met Thebastle nu ghetrouwt was, en dat hy haer alle vreught en tijdts-ghenucht socht aan te doen met balletten, bancketten, jaegerijen en andere princelijcke plaisteren te vergunnen soo isser op-gheresen een haetelijcke belgh-sucht oft jalosie tusschen den Edeldom uyt oorsacck dat Thebasile te veel werckx maeckte van Felicia die in mans cleederen was en voor een en man werdt aenghesien, dat twee gheapposteerde fielen hunnen eedt bieden van de Keyserinne met Felicia te hebben sien leven in overspel, d’welck van den meesten Edeldom bevesticht sijnde, worden alle twee met den hals ghenomen en de Keyserin ghedoemt om t’hooft voor de voeten gheleyt en Felicia buyten het Hof aen eenen boom verworght en van de beesten geten te worden. T’is gheschiet als twee Scherp-Rechters met Felicia int bosch besich waeren om te verworghen dat Alphonse met sijnen ghemelden knecht aldaer ter goeder uer voorby compt en hoorende het ghejammer, ghekrijs, ghesecht en ghekerm van Felicia dat hy oordeelt een vrouvven stemme te wesen heeftse sonder te kennen kloeckmoedelijck verlost en de selve van den boom en de oogen, die met eenen sluyer bedeckt waeren, ontbonden hebbende sach tot groote verwonderinghe dat Felicia was die haer oock met reden verwonderde over het vrempt voorgheval en miraeckeleuse verlossinghe. Hier over synsy samen ghetreden naer het Keysers Hof terwijlen de Iustitie besich was om de Keyserin te gaen onthalsen, die als een onnoosel lammeken verblint voor het sweert knielde, verwachtende alle ooghenblicken den slach inde teghenwoordicheydt van den Keyser en het heel hof, alwaer Alphonsus d’onrecht [fol. b2r] veerdicheyt heeft ontdeckt ende d’onheluckighe doodt van Thebasile belet, bewijsende dat sy onnoosel was van het opgheleyt misdaet des overspels uyt reden dat die daer sy mede beschuldicht wert selfs een vrouw-persoon was en oversulckx de leughenen achterhaelt sijnde, sijn de Verraders veroordeelt ter doot om levende verbrandt te worden, Thebasile wederom tot vreught van het heel Hof op den throon ghestelt, en Alphonsus met Felicia ghetrouwt.
Waerheydt baert nijdt.



VERTHOONDERS.

Alphonsus Grave van Barzelona.
Mopsus sijnen Knecht.
Taurinus Waer-seggher.
Felicia Edel Iouffrouw.
Thebasile Dochter van
      Henricus en Coninginne
      van Bohemen.

Nimus Knecht van Felicia.
Eenen Boer.
Eenen Torcksen Schipper.
Sultan eenen Torck.
 Adolphus Keyser.
 Henricus Coninck van Engelant.
 Romanus Ambassadeur.
Atrastes.
Iulius.
Eduardus.
Carolus.
}
}
Edele.
 Twee Pagien.
 Twee Hellebaerdiers.
 Amurathes eenen Torck.

HET THOONEEL.
Wordt eerst verthoont in Bosschagie.



[fol. b2v]

TOT DEN AUTHEUR

Op het uyt-gheven van sijn

HERSTELDE ONNOOSELHEYDT.

DE BIE, die hier verthoont, met vast gherijmde reden
Hoe dat d’Onnooselheydt, wordt met den voet ghetreden,
En veele quellingh, en vervolghingh onderstaet,
(Om datse deughtsaem is) door belghsucht, nijt en haet,
(5) Heeft my soo aenghelockt, dat ick mijn pen oock dopte
In t’nat van Hypocrëen, en d’aders eens ontstopte
Om uyt te storten, dat ick op Parnassi bergh
Had inghesoghen, en nochtans is sonder mergh
In verghesijekenis van t gheen hy comt te maelen
(10) Om de verholentheydt der liefde te vertaelen
Daer hier maer een cleyn prouf, wort van ten toon ghestelt,
En in den Graef Alphons, seer aerdigh af-ghebelt:
Wat dat de liefde is, om t’Schouwborgh te stofferen
In deughtsaem Spelen, daer veel sin is uyt te leeren:
(15) Schoon datse Midas al wat minder acht als stof,
Die esels ooren draeght, en stoot een yders Lof
Met voeten, om alleen dieer-trappen te betreden
Mits hy sijn selven siet, van d’esels aenghebeden.
Vaert voort dan waerde BIE, en acht gheen Lastersucht
(20) Want oftmen uwen Rijm met spijt en onghenucht
Wilt gaen doorsnuffelen, en tot verachtingh lesen
Hy blijft ghelijck hy is, en sal niet argher wesen:
Ick weet dat uwe pen, niet als in liefde vloeyt
Op dat op t’Schou-tooneel u yver-const meer groeyt.

U toegheneghen Vriendt

H. DE KA Prince der Groeyende Boom-camer

tot Lier
1673.
Continue
[
p. 1]

Eersten handel.

Alphonsus met Mopsus sijnen Knecht.

 WAt quelt my inden gheest voor onghestadicheit;
Die my gheluck en vreught jae alle rust ontseyt,
 Die my ghedurichlijck bevanght met t’vier der minnen,
 Ick sterf soo t’langher duert, helaes waer sijn mijn sinnen.
     (5) Het schijnt dat liefde self bevecht mijn flau ghedacht
     Het schijnt dat Venus wicht ontweldicht heeft mijn macht,
 Sal dan de vreed’ fortuyn met mijnen Eeldom spotten?
MopsusDe heetste minnaers sijn altijt de grootste sotten.
Alpho.    Wat swangher ongheval; wat voor een quaey Comeet
     (10) Mach hanghen boven t’hooft daer ick niet af en weet,
 Bedwelmt is mijn ghemoet, mijn bloet schijnt te verteren
 Daer ick niet comen can daer treckt mijn herts begheren,
     O ademloosen mondt, U tongh niet en verberght
     Maer spreckt de oorsaeck wt waerom my liefd’ soo terght,
 (15) Ghy die t’aenlockich aes van min hebt inghesoghen
 En laet mijn banghe siel niet sonder crachts vermoghen,
     Die ick eens heb bemindt is my helaes ontrooft
     Waer door den luyster wort van mijnen stam verdooft,
 Aen wie sal ick als nu mijn onghevallen claeghen?
Mopsus(20) T’is wel bestedt had ghyse beter gad’ gheslaghen,
     Met oorlof Edel-Heer dat ick eens spreken sou
     Waerom soo dwaeselijck ghejammert om een vrouw,
 En seght dat sy u is met groot ghewelt ontnomen
 Ick maecket soo dat sy van selfs ter handt my comen,
     (25) Als my maer jet en lust, doch ben een wijser man
     Ick leef op mijn ghemack en gheef den bras daer van,
 Eer dat ick paren sou ick liet my liever hanghen,
Alpho.Wat ratelt u in’t hooft, ick smijt u voor de wanghen
[p. 2]
     Oft snoert terstond den bek, ten gaet u oock niet aen:
Mopsus    (30) Die nu de waerheydt seydt die heeft terstont misdaen
Alpho.Hoe luttel peyst een knecht op ’smeesters onghenuchten
 Die voelt sijn siel vol leet, vol droef en bitter suchten,
     O doove eenigheydt, ô stille Wildernis
     Die niet en hoort oft siet wat lijden in mij is,
 (35) Thebasile; ist waer dat ghy my hebt verlaeten;
 En schijnt mijn trouwe min met weygheringh te haeten?
     T’is waer sy is ghetrouwt, en ick blijf in misbaer
Mopsus    Soumen niet segghen dat hy sonder sinnen waer,
Alpho.T’is waer ten is gheen droom ick moetet vast ghelooven
 (40) En laeten d’afgunst nu mijn soete rust ontrooven,
     Ten is voorwaer gheen droom die my met loghens voedt,
Mopsus.    Schoon droom maer loghen is hy dickwils lagghen doet.
 Ick droomde lest mijn Heer wat wonder, k’sal’t u segghen
 Soo ick u dat met tijdt ten vollen wt mach legghen
     (45) My docht soo waerelijk, Alphon. ick segh u hout den mondt
Mopsus.    My docht ick was ghehouwt en dat k’u by mijn wijf vondt
 En dat ick u een klem had op den snuyt ghebonden
 Ghelijck men in ons landt doet aen de Ruyghe honden
     Als men hun vindt in huys, men slaetse wel te keur
     (50) Men bindts’ jet aen den steert op t’sluyten van een deur
 Daer sy vast sijn gheklemt en laetse soo gaen strijcken
Alpho.Wel boef sult ghy my hier by eenen hondt ghelijcken
     Seght Esel kop hoe comt des’ reden toch te pas
Mopsus.    Mijn Heer ick heb gheseyt dat het maer droom en was
 (55) Waerom gheeft ghy my dan des’ onverdiende slaeghen?
Alpho.Toe schelm ick sal u noch voor al de honden Jaeghen
     Oft seghelt uwen mondt onaerdigh trugghelsack
Mopsus.    Waer med’ met ouwelen, met wasch oft rooden lack?
Alpho.Wel sijde dom oft sot, moet ick u noch eens louwen
 (60) Ick segh draeght my respect en wilt u backhuys houwen
[p. 3]
     Oft k’jaegh u daet’lijck door en treck u niet meer aen:
     Met onghewillighe ist quaet ter jacht te gaen,
 Die my in dit verdriet met spotternijen quellen
 En sien mijn herten wensch van d’een en d’ander vellen;
     (65) Ten offer vande deught had ick mijn siel verplicht
     Maer Liefde heeft in my een ander vier verricht;
 Den goeden moet nochtans sal my tot hope brenghen
 En mijn verswackte kracht eens met een troosting menghen
     De Liefde gheeft den mensch dan vreught en dan verdriet.
Mopsus    (70) De Liefde gheeft my rust want ick en soeck haer niet,
Alpho.Ick hop’ de min sal my eens haere jonst toesturen
MopsusSoo sy in’t Cellebroers gheen Camer en gaet hueren
     Voor uwe rasernij, Alph. Ick wensch niet als de doodt
     Waer Charon hier ontrent met sijnen helschen boot
 (75) Om te bevrachten ach; mijn siele naer het sterven
 Nu ick Thebasile soo teghen danck moet derven,
     O Wispelturich wicht, Cupido wreet Tiran
     Heb medelijden met een eelgheboren man
 Die wenst de doodt, oft thoont aen hem eens u ghenade
Mopsus.(80) Een minnaers wensch is sot, en comt altijt te spade. Binnen.
Alpho.    O min ô wonder min, wat hebt ghy loosheydt in
     Wat isser dobbelheydt verborghen inde min,
 Ick min, toch sonder min, want die ick min gaet vluchten
 In plaets van weder min en crijgh niet als veel suchten
Echo.    (85) Wat middel vind’ ick dan om eens te sijn verblijdt,—— lijdt.
     Ach t’lijden is te swaer, ick word’ te seer benijdt?—— nijdt.
 Wie heeft my desen nijdt van menschen toegesonden?—— sonden.
 De sonden, ach t’is waer, wie can dit al bemonden?—— monden.
     Den mond’ die seyt al veel t’gen t’herte niet en denckt—— denckt.
     (90) Ick dencket laes soo veel dat my verteert en krenckt—— krenckt.
 Hoe mach den hollen mond van Eccho my soo blamen?—— blamen.
 Ten is geen blamens werck, ghy hoort u sulcx te schamen—— amen.
[p. 4]
     Te schamen wel met recht, die my t’onrecht de schuldt:
     Van sond’ en schand’ opleght door stadigh onghedult—— dult.
 (95) Ick dul en raes van spijt, ick ben vol anxt en smerten
 De twijfelingh van gheest die gaet my meest ter herten
     Die ick bemin is wegh, mijn tweede min is doodt
     Soo dient mijn eerste min gheholpen uyt den noodt,
 Al ist dat mijnen wil is d’eerste wil t’onbillich
 (100) Stantvastigheyt die sal haer maecken eens eenwilligh,
     Toch laes wat raet soo sy my niet meer en bemindt?—— mindt.
     Beminnen die my vlucht, schoon ick t’noot heb verdint—— dint.
 Den dienst die ick haer doen die sal systets verachten—— achten.
 Ick vrees dat ick niet sal als weygeringh verwachten,—— wachten.
     (105) Wat raet wanneer sy vlucht en stelt haer op den loop
     En dat eylaes t’verdriet my aenvalt overhoop—— hoop.
 Sy raybraeckt mijne hoop, de wanhop’ wort gekoestert—— koestert.
 Wat koestren als de trou met nortsheyt wort gevoestert.—— voestert.
     O min ô valsche min wat ist dat ick vermach—— ach.
     (110) Ter wijl g’u gunsten berght voor al mijn droef geclach—— ach.
 Ach lief Felicia hebt met u lief medooghen—— dooghen.
 Dooght my noch somtijts eens een soen tot my gevlogen—— logen.
     Ist loghen dat ick soght ons beyd’ te maecken een—— neen.
     Wel waerom schoonste son wilt ghy niet naerder treen—— reen.
 (115) Wat reden seght my eens ghy my niet sout begheren—— gheren.
 Gheluckigh, wist ick hoe ick my nu sal gheneeren—— eeren.
     Wat eer sou ick u doen waert ghy mijn bed’genoodt—— noodt.
     Noot; ach wats dit gheseyt ick sterf by nae de doodt,
 Ick gaen de proef dan aen, en wil de kans eens waeghen
 (120) Oft ick mijn lief niet meer sal dienen oft behaeghen
     Nu tweede is misluckt, ick sal het stuck bestaen
     Al waert dat ick daerom moest naer mijn doodt kist gaen,
 Holla wats dit gheseyt, soo ick niet can verwerven
 Noch vinde die ick soeck, soo wil ick geren sterven,
[p. 5]
     (125) De doodt is aenghenaem aen trouwe minnaers, die
     Verlaten sijn van min, en weten wel voor wie,
 Sy trachten naer hun eynd’ het gen’ niet swaer sal vallen
 Als’t uyt trouw min gheschiet, maer neen t’is niet medallen
     Mijn voorstel, wat ick raes, wie ist die my belet,
     (130) T’is niemandt als sy self daer t’hert is opgheset
 Waert dat een ander had meer uyt comst van sijn wenschen
 By haer besonder dijn ick boven alle menschen
     De schoonste gis te sijn, soo mocht ick wel te recht
     Beletten sijn gheluck uit liefde door ghevecht,
 (135) Maer aenghesien sy noot heeft jemand’ gunst ghedraeghen
 Als my, wat reden dwinght my dan om noch te claeghen,
     Siel boyster, schoone blom, ô voester van mijn hert
     O luyster deser Eeuw’ Gheneester van mijn smert,
 Ick gaen, ick wil, ick sal mijn lijden openbaren
 (140) Soo vrij een vryer magh sijn herts tochten verclaeren
     K’en bouw niet inde locht, k’en ancker op gheen grondt
     Waer op men oyt een klip, oft gronden grond’loos vondt
 Ick wil met goet beleyt des’ saeck eens overlegghen



Mopsus uyt.
Mopsus.
 Mijn Heer wat nieuws, ick heb my daer gheluck doen segghen
     (145) Van eenen ouden grieck wit bondt en lanck van haer
     Die wist te segghen wat my overcomen waer
 Ey gaet daer maer eens by, en wilt hem wel betaelen
 Hy sal u toonen waer ghy een schoon vrouw moet haelen,
     Het is een wijs vernuft een brau en lustich man
     (150) Al wat my is geschiet den dief die weeter van
 K’en sagh noyt vieser haen, die kenden mijn secreten
Alphonsus.
 Seght Mopsus canmen daer den naem niet van gheweten,
Mopsus    Hy heet Hollo Tromp, Barulipsis, k’en wetet niet wel
     Altijt daer en is soo niet eenen inde hel
[p. 6]
 (155) Gaet daer maer slechts eens by k’sal u sijn huysken toonen
Alpho.Ick ben daer keurich naer, waer mach den duvel woonen
     Soo t’eenen Duvel is ken vraegher niet veel naer
     Als hy my helpen can, Mopsus: mijn Heer den Toovenaer
 En woont niet veer van hier en wilt gheen moyten spaeren
 (160) Ghy cont de proef haest sien van al u wedervaeren
     Wel dan niet langh ghetoeft, sa gaen wy naer sijn huys
 Mopsus    Gaen wy mijn Heer; soo maeckt dan eersten een groot Cruys,
Alpho.Ick hop’ in corten tijdt mijn liefde te verwinnen
 En stellen eens in rust mijn afghematte sinnen,
             Willende binnen gaen wordt van Mopsus weer-houden.
Mopsus    (165) Mijn Heer eer datghe gaet moet ick u noch eens spreken
     Hebt ghy oock heylichdom te voor by u ghesteken
 Want t’is een muntien peck dat uyt den aestack spelt
Alpho.My dunckt dat ghy u Heer met geckernijen quelt
     En sijt ghy niet besorght, oft k’sal u ooren vryven
Echo. 
Mopsus    (170) Ick en soeck gheen verdriet t’is beter tuys te blijven—— lijven.
 Daer is den Toovenaer, hy eyst ons lijven eerst—— Eerst.
 Hou —— Hou. waer is hij daer —— daer. —— waer
     Ick ben bevreest —— vreest.
     Ick beef van anxt, ô droes t’is seker sijnen gheest—— gheest.
 (175) Ick en heb gheenen gheest, wilt ghy gaen koecken backen      
 O Heer ick gheef den gheest en sal my noch bekacken—— kacken.
     Moet ghy oock kacken siet, wie dat u overhout—— hout.
     T’sijn oorders die misschien hier woonen in het wout
 Ick gaen, en loop daer sy my niet en sullen vinden—— vinden.
 (180) Ey ey ey och ey ick sterf, ick moet mijn broeck af binden
     Oft sy raeck seffens vol ten is gheen Tooverij
Alpho.    Ick moet noch lagghen met die sotte viese prij
 Gaet aen oft k’sal u stracx eens dit ghepraet verleeren
MopsusT’sijn seker moordenaers die in dit wout verkeeren
[p. 7]
     (185) Wat Duvel hoorde niet —— niet, ons naeckt een groot gequel—— wel
 Ick gaen, en loop daer sy my niet en sullen vinden—— vinden.
     Ick val in onmacht, want ick sien ten is gheen spel
 En hoorde dan niet wel, ick beef op beyd’ mijn beenen
 Godt hoed’ ons hier van moord’ en wil ons niet verleenen
     Een droeve swarigheyt, Alphon. t’is d’Eccho hier ontrent
Mopsus    (190) Den Echo, wie is dat, waer woont toch dien vent
Alpho.Wat vieser snaeck is dit, ten is gheen mensch ghy beeste
MopsusDat is noch argher Heer, soo ist dan eenen gheeste:
Alpho.    Het is den wedergalm uyt eenigh hol gheberght
     Die u bloohertigheydt dus sonder leet doen terght
 (195) Waer over ick my niet van lagghen meer can houwen
MopsusMijn heer ick hoor hem weer, och Godt mijn beenen vouwen
     Ick gaen t’is tijt Alph. blijf hier Mop. k’segh dat ick weder com -
     Comde ghy, ick loop weg,
                                   Alphon. Hy is gheweldigh vroom(ick com.
 Die van een gallem vlucht en staet daer voor verbolghen
 (200) Gaet aen Mop. mijn Heer gaet voor ick sal van achter volghen.
 binnen.



Tweede uyt-comen.

Taurinus eenen waerseggher, sittende in sijn
Toover-studie.

 HEt schimmel bleeck ghewoel van mijne Caracteren
 In’t Phlegetons ghemael de Lethes vliet regheren,
     Den windt, den mist, den sneeu, den haghel, donderslach,
     Den blixem, aerts gheroer: staen onder mijn ghesach.
 (205) Ick can wanneer ick wil de heele aerd’ doen beven
 Ick can als ick begeer den mensch veel quellingh gheven,
     Soo daer een schip op Zee voorspoedich seylt voor windt
     Ick maeck dat stracx een klip tot sijn verdervingh vindt,
 Iae soo den Ackerman sijn vruchten wel siet groeyen
 (210) Ick canse door mijn konst door onweer stadich snoeyen,
[p. 8]
     T’gheboomt dat staet en bloyt en compt seer aerdich aen
     Ick doen het door de risp oock inder haest vergaen.
 De peerden inden stal, de koeyen inde weyen
 Can ick door mijn ghestreel en boos fenijnich vleyen
     (215) Verderven, en de pijn hun haest de doodts baen wijst
     Soo maer mijn rappe konst op hun lichaemen rijst.
 De pad’, Slangh en den wl, de fledder-muys, jae mollen
 Die staen naer mijn ghebiet, die roep ick uyt hun hollen,
     Die koock ick onder een ghemenght met giftich cruyt
     (220) Dat geeft een swerten damp maer brenght veel consten uyt;
 Een vrouw die vruchtbaer is, en als sy staet op t’baeren
 Soo maeck ick, datse blijft in druck en groot vervaeren.
     Waer ick maer com’ ontrent, daer wast geen groene cruyt
     Daer hoortmen op t’gheboomt gheen voghels soet ghefluyt.
 (225) Siet hier mijn studi aen uyt schoon en wonder boecken
 Waer in des’ edel konst Magia is te soecken,
     Dit is Agrippas werck, een man gheleert en wijs
     Die inde Tooverij behoudt den hoochsten prijs,
 Om met den swerten nacht de werelt om te varen
 (230) Op wolcken vande lucht oft door de zeese baeren,
     Dit Sicodasculo, die al t’verloren goedt
     Dat ghy verloren hebt terstont u vinden doet,
 En dit is Faustus const, om sich te doen verandren
 Om al het hels ghespoock te roepen by malcandren,
     (235) Dit is Cometa selfs, Megera nieu en vers
     In alle tooverij de grootste tooveres,
 Dit is Pancratius die aen wijst wonder dinghen
 Om al wat leven heeft tot sijnen wil te bringhen,
     Hier uyt in ’t cort gheseyt ick jeders herten ken
     (240) En inde waere konst ick seer ervaren ben,
 My dunckt ick hoor daer volck dat my hier comt besoeken



Alphonsus uyt.
Alphonsus.
Alpho.Ghegroet sijt donder Heer, weermaker door u vloeken,
[p. 9]
     Locht drijver, schrick der zee, haghel stroyer die verweckt
     Veel blijschap en verdriet als ghy maer eens en spreckt,
 (245) Die sijt onsienelijck en scheut vry naer u wenschen
 Die quaet en goet cont doen onder de swacke menschen
     Somma in ’cort gheseyt ick efter u aensien
     Voor d’opper-hooft der kunst, en wijsten vande lien
 Dus, t’gen, my lijden baert soeck ick van u te weten.
Taurin(250) Ghy sijt als ick aen merck met Venus min beseten,
     En die ghy soo bemint en woont niet veer van hier
     Ten Westen noch ten Noort maer t’is in’t Suyd’ quartier,
 Sy vlucht u soo het schijnt, toch heeft u in haer sinnen
 En sult haer Nortsicheyt in corten tijdt verwinnen
     (255) Soo ghy naer mijnen raet wilt weten wat u schort
     En waerom dat u hert tot my ghedreven wordt.
Alpho.Ick bid’ u weerden vrindt, en sal u wel beloonen
 Wilt my de oorsaeck eens van mijne quellingh toonen
     Van mijn innich verdriet en druckich ongheval
Taurin    (260) Soo moet ghy dan al doen dat ick u seggen sal,
 Voor d’eerst soo wil ick hier een doode handt doen haelen
 Een doodtshooft met wat Cruyt, het ghen’ ghy moet betaelen,
     Dry Slanghen met een Pad, de gal van een Foret
     Een ongheboren Calf, een keers van menschen vet,
 (265) De Lever van een raef, en neghen kraeyen ooghen
 En noch veel ander goedt om over t’vier te drooghen
     Waer med’ ick weten can wat u gheschieden sal
     Tot d’eynde aen u doodt gheluck oft ongheval
 Maer eerst soo sout ghy my dry Croonen moeten gheven
 (270) Eer ick mijn Const aen u tot onder-hout van leven
     Wil openbaren voor den oncost die ick doen
Alpho.    Ick wel te vreden ben can ick maer liefde voen
 Oft mach ick weten eens wie dat mijn vrou sal wesen
 Ick waer van alle pijn en quellinghen ghenesen,
[p. 10]
Taurin     (275) Soo staet hier in dit perck en wijckt daer nimmer uyt
     Want anders sout ghy sijn den helschen vyandts buyt,
 Siet dry-mael naer den oost, en dry-mael naer het westen
 En seght ick geef aen u mijn lijf en siel ten besten,
Alpho.Mijn Heer; ick gheef aen u mijn lijf en siel ten besten,
     (280) Doet nu het geen ghy wilt, ick sal hier stille staen
     Tot dat ick weet hoe dit door konst my sal vergaen.
 O Heer wat sien ick ach nu rijsen al mijn haeren
Daer verschijnt eenich spoock.
 Van schrick schier over eyndt, Taurin. Wilt u soo niet beswaren
 Schep moet, en beeft soo niet, staeckt achterducht en sorgh
     (285) Ick blijf voor uwe siel en lichaem vasten borgh,
     Ick sal u thoonen stracx waerachtig naer het leven
 Gheluck oft ongheluck in u planeet geschreven,
     Maer wijckt niet eenen voet soo ghy u leven lieft.
Alpho.    Ick bid u maecket cort en my terstont gherieft
Taurin(290) Doet eens u ooghen toe, en spouwt dan in u handen,
 Daer med’ u ooghen vrijft, en siet dit vier hier branden
     Waer in dat desen pot soo bobblich staet en siedt
     Soo segh ick alles wat dat aen u is gheschiet,
 Blaest dese keers nu uyt en wilt my drymael groeten
 (295) En strijckt met desen smeer oock drymael uwe voeten,
     En leght u flincke handt nu op mijn graeghe hooft
     Al t’ghene dat ick segh dan vrijelijck ghelooft:
 staet vast, het schijnt dat ghy sijt uut het perck gheweken,
Alpho.K’en doen, seght lieven vrindt mach ick nu wel eens spreken
Taurin    (300) Seght vrij wat dat u perst,
                                         Alphons. Ick smacht door al den roock
     Vol haetelijcken stanck, en beef voor al ’t ghespoock
 Dat mijne siel beswaert, ick bid u wilt toch segghen
 Wat my gheschieden sal,
                                         Taurin. Dat sal ick uyt gaen legghen.
            Hy leest in eenen boeck die den duyvel hout met een
                    opworpende maegh als beseten.
[p. 11]
     Ghy sijt wat Colorieck en somtijts droef van gheest:
     (305) Die ghy meynt dat u haet bemindt u aldermeest.
 Maer d’onghestadigheydt van u seer losse sinnen
 Die dreyght u met veel leet, en terght u hert van binnen,
     D’aspect van u planeet, gans equinoctiael
     Thoont u in het Quadraet van Venus teenemael
 (310) Tot veel veranderingh van minne lust gheneghen
 Die u Triangel heeft bij Gemini vercreghen......
     Ghy hebt een schoon Vorstin vervolght en oock bemint
     Die u oock heeft verwacht en met haer schoont gehedient
 Jae haer oprecht betrouwt om eens u Bruydt te wesen,
 (315) Gheboren in een Landt dat Aries voor desen
     Altijd besloten heeft, te weten Enghelandt
     Maer te vergeefs, om dat sy haere teere handt
 Gaf aenden grooten Vorst en Coninck van Bohemen
 En werdt ghedwonghen om daer mede aen te nemen
     (320) Een vast verbonden Trou, schoon teghen haren danck,
     Toch soo ick speuren can en leefden hy niet lanck,
 t’Gen’ haer bedencken gaf hoe dat sy’t sou gaen maecken
 Om wederom in’t hert van eenen Graeff te raecken,....
     Want als den Capricorn’ clom lest naer Virgo op
     (325) Wert onder Leo weef een schoon en groote pop,
 Het gen’ u sinnen weer als voor sal doen verandren,
 Midts Mars en Venus sijn vergadert by malcandren
     Dat streckt tot u verdriet, want Mars dreyght u met bloet,
     Saturnus met veel spijt niet al te bijster goet,
 (330) En die ghy efter mint, bemint u metter herten,
 Jae schoon sy u bestrijdt met afgonst, en veel smerten,
     Soo can sy even wel niet leven sonder ou
     En sal naer groote moyt noch wesen uwe Vrou.
Alpho.Ey my mijn hert ontwaeckt van dese blijde maeren,
Taurin(335) U sal voor d’eerste noch veel teghenspoet weer vaeren,
     En schoon ghy nu soo haeckt naer uwe wedermin
[p. 12]
     Noch sal eer corten tijdt verandren uwen sin
 Die u van desen lust gheheelijck sal berooven
Alpho.Dit can ick nimmermeer, dat sweir ick u, ghelooven
     (340) Want liefde is oprecht die nu mijn hert besit,
     Ick liet my snijden eer gheel van lit tot lit
 Als ick verlaeten sou die ick heb in mijn sinnen,
TaurinEer cort sal u de doodt van eenen Vorst verwinnen
     En brenghen in veel pijn, in anxt en swaer verdriet
     (345) Jae die ghy nu bemint, sult ghy dan minnen niet
 Maer haeten als de pest, jae vluchten als de donder
 En t’sal alsoo gheschien al ghevet u nu wonder,
     Nochtans sal evenwel u Echte Vrou noch sijn
     De schoon Felicia, niet sonder groote pijn
 (350) En over groot verdriet, dat haer oock sal gheschieden
 Al ist dat ghy haer trouw gheweldich sult ontvlieden,....
     In een Cristale glas sal ick haer thoonen, siet,
                                 Hij laet hem sien in eenen spieghel.
     Siet daer oft loghen is, en raeckt den spieghel niet
Alpho.Ach t’is Felicia laet my het glas eens kussen
 (355) Sy ist die ick bemin
                                 Taurin. Holla, t’mocht onder-tussen
     U qualijck vaeren sijn, dus siet wat datge doet
     Die ongheregelt leeft al dickwils vallen moet.
 Hier hebt ghy nu bescheet van t’gheen ghy wilde weten
Alpho.Gheluckigh ben ick die my soo stout heb vermeten
     (360) Te comen op des’ plaets,.... siet daer dat is u winst
     En danck u duysent-mael,
                                             Taurin. Ick staen tot uwen dinst
 En uwen dienaer blijft soo lanck ick noch sal leven.
Alpho.Adieu dan weerden man Godt wil u ruste gheven,....         binnen.
Taurin    Hoe wispelturich draeyt fortuyn met desen vent
     (365) Wat hanght hem boven t’hooft noch droefheyt sonder ent.
binnen.



[p. 13]

Derde uyt-comen.

Felicia met Nimus haeren knecht.

 WEl Nimus mach ick dan ghelooven uwen praet
Nimus.    Me-Iofvrou waerom niet is mijne tijdingh quaet
 Soo ghy my niet ghelooft soo cont ghy daer naer vraeghen
Felicia.Dit snijdt mijn herte door en t’sal mijn Jeught verjaeghen,
     (370) Weet toch den Grave wel van dese swaricheyt
Nimus.    Dat staet my stil, want ick en hebt’t hem niet gheseyt
Felicia.Mijn deusichlijck verstandt begint des’ saeck te weghen
 En vreest ghedurich aen het onghestadich pleghen
     Van Jonghmans die soo licht veranderen van sin
     375) Als daer veel steck bedroch in een verdwaelde min,
 Als d’ontrouw eens begint hun in het hooft te raet’len
Nimus.(Ick wou wel sien een eynd’ van al dat grillich praet’len
     En dat ick aen den disch met vreughden eens mocht sijn
     Ick spoelden dan eens af ons Ioff-vrouws minne pijn,
 (380) Want mijnen beir die danst dat ick hem daer cost payen
 Al waert met een stuck hesp oft schouwer wel ghebraeyen
     Ick liet den sotten clap van dese vrijster daer,
Felicia.    Wat seght ghy esels hooft, en spreckt my niet te naer
 Oft k’geef u soo een clinck hoe peyst ghy weer op eten:
Nimus.(385) Jae Jouf-vrouw daer med’ is de liefde haest vergheten
Felicia.    Wel soeckt ghy dan gheen vrou, hoe spreckt ghy nu soo stoudt
Nimus.    Neen, d’een waer my te jonck en d’ander wat te oudt
 Ick ben te viesen dieff, t’waer my al wel te passen
 Eer eenich schoon malaet mijn schoonheyt sou verassen
     (390) Oft sy waer wat te cort, te dick of veel te lanck
     Te dun oft wat te breet, te mager of te ranck
 Oft wat te smal van gat, te mortsich oft te spijtich
 Te plomp, oft wat te bot en selden goet oft vlijtich
[p. 14]
     Daer schorten altijd jet dus ist best onghepaert
     (395) Soo ben ick voor geen wijf van boos natuer vervaert
 Ick minne de Waerdin die my wilt geren borghen
 Dan heb ick voor mijn goedt niet lichtelijck te sorghen
     Naer eenen Erfghenaem, k’en acht geen houwelijck:
Felicia.    Dat ghy wat sparen cost ghy mocht eens worden rijck
                                                                             Alponsus uyt.
 (400) Daer compt den Graef weer aen, ick word’ gheheel verstorven
 Hier med’ is mijn vermaeck met mijnen knecht bedorven,
     Eylaes waer blijf ick nu, want ick en soeck hem niet:
Nimus    Hoe spreckt sy teghen t’hert, s’ is blij dat sy hem siet
Alpho.Godt groet u edel maeght vol aenghenaeme seden
 (405) Van cloecke eerbaerheyt, t’is tijdt dat ick de reden
     Van mijn verdriet ontdeck, nu ick naar wensch u vind’
     Met uwen knecht alleen, tot troost van eenen vrind’
 Die liever sterven wilt als uwe schoont te laeten
Felicia.Verschoont my edel Heer, ter wijlen niet can baeten
     (410) Al u gheveynst ghestreel t’gen’ steunt op dobbelheyt
     Want ick een ander lieff, Alph. een ander; Felic. t’is gheseyt
 Ick min een ander die my heeft bemindt voor desen.
Alpho.U meyningh is dat ick u sou wantrouwich wesen
     Ghelijck, soo ick bemerck g’u selven voor laet staen
     (415) Daer ick met dobbelheyt noyt en heb omghegaen
 U Antwoort*loop heel d’weers en pijnicht mijn ghedachten
 Nochtans bewijsen can met dusent droeve clachten:
     Dat noyt gheveynsde min heeft in mijn hert ghewoont
Felicia.    Alphonsus swijght vrij stil eer dat m’u anders thoont,
 (420) Ick eer ghelooven sal dat k’u mijn trouw sal geven
 Als dat de liefde sonder veynserij can leven
     En u is wel bekent dat de gheveynstheydt is
     Vals ende goddeloos, jae sonder laefenis
 Ghy moet belijden selfs dat ick de min moet haeten
 (425) Midts ghy gheloofde trou door ontrouw hebt verlaten,
[p. 15]
Alpho.    Me-Joff-vrouw ick bespeur, en oock voor ooghen sien
     Dat uwe jonsten staegh voor mijne diensten vlien,
 Hoe can mijn trouwe min voor u bruyn ooghen lieghen
Felicia.Het haest ghelooven can de Maeghden licht bedrieghen.
     (430) Niet dat ick segghen wil ghy een bedriegher sijt,
     Veel eer waer ick in’t graff en mijn jonck leven quijt
 Maer t’selve soo ghebeurt, ick spreeck van goet ghevoelen,
Alpho.Wat mach u liefste lieff soo inde sinnen woelen,
     Ghy seght en peyst noch meer van my een quaet vermoet
Felicia.    (435) Ick spreeck naer mijn humeur, en soo my liefde voedt,
Alpho.Oprecht en Edel Maeght ick com my voor u buyghen
 En roep hier tussen ons den hemel tot ghetuyghen:
     Dat mijne meyninghe en wil noch meerder sijn
     Als ick met woorden segh, mijn liefd’ en is gheen schijn,
 (440) Ach laet dan mijn versoeck de trouwe min vol-brengen
 En mijn ghediensticheyt met uwen wil eens menghen,
Felicia.    Neen, neen Alphonsus swijght ick ben te dier verlooft,
Alpho.    Verlooft; ick sterff van vrees, wie isser die ghelooft
 Dat t’selve tot mijn leet sou connen sijn waerachtich
 (445) Mijn lichaem staet en quelt, en sinckt te neer heel clachtich
     Om d’antwoord’ die ick hoor, mijn hert wort kout als ijs,
Nimus.    Ey sijt te vreden Heer sy maket u maer wijs,
Alpho.Eylaes het raeckt mijn siel, t’sal my in’t graf doen sijghen
Nimus.Dan soumen soo veel moyt doen om een wijf te crijghen
     (450) Daer ick licht aen gheraeck sonder veel moyt te doen
     Ick hebber voor cleyn ghelt op alderhand fatsoen
 Die mijnen minnen brandt naer wensch wel connen blussen,
MopsusIck liet die prijen veel liever mijn billen kussen,
Alpho.    Wel Joff-vrou meynt ghy’t dan dat ghy my soo verstoot
Felicia.    Aphonse (455) weet ghy wel dat liefd’ was noch soo groot
 (Die ghy tot mywaerts droeght een weynich tijdt gheleden
 En door des’ ontrou hebt de liefde heel vertreden,
     Verlaeten mijne jonst om een versufte min;
[p. 16]
Mopsus    Jae sulcx gheloof ick wel, dat was een Coningin
 (460) Maer die is nu ghetrouwt, des’ moet het stopgat wesen
 Nu d’eerste is misluckt, ghelijck het was voor desen,
     En moet ghenesen al sijn lijden en sijn smert,
Nimus.    Mopsus; daer lieght ghy aen in’t midden door u hert
 Sy is soo goet als hy, men moet met ons niet gecken
Felicia.(465) Seer Edel Heer t’wordt tijdt dat ick my sou vertrecken,
     Want geen ghy soeckt is niet ten opsicht van mijn trouw
     Spreckt iemand’ anders aen. Alph. Des’ antwoord’ ach! die sou
 My locken tot het graf, hebt ghy dan quaet vermoeden?
Felicia.Die haestich is om gaen behoort hem ras te spoeden,
Alpho.    (470) Ach soetste! noyt en sucht ick als om uwe schoont
Felicia.    Soo wordt ghy daeghelijckx met groot verdriet gheloont:
Alpho.Ick bid u wilt den bandt van mijnen lust dan breken:
Felicia.Swijght Graef want g’hebt in’t hert maer enckel valsheyt steken,
Alpho.    Dat ick verwinnen cost mijn weenen waer ghedaen
Felicia.    (475) Die haest verwonnen is die isser qualijck aen,
Alpho.Ach soetsten dagheraet de min my neer doet buyghen
Felicia.Den mondt die seydt al veel t’geen’ t’hert niet sal ghetuyghen
Alpho.    Meynt ghy dan waerde Maeght dat ick in listen swem?
Felicia.    Een Maeght die licht ghelooft die is licht inde klem:
Alpho.(480) Ontfanght mijn weder-comst, die u soo seer naer steygert,
Felicia.T’is een seer trotse Maeght, die d’Eelmans consten weygert.
Alpho.    Me-Ioff-vrou, oft ick cost met offer van ghetraen
     U dienen naer den heysch, ick sou dat haest bestaen,
 Soo weenen helpen mocht wat sou ick traenen gieten
 (485) Om eens u weder-jonst van liefde te ghenieten,
     Geen mensch ghetuyghen can dat ick uyt mijnen mondt
     Liet glijen eenich woordt daer jemand’ list in vondt,
 Mijn liefde heeft altijd met trouwicheyt begonnen
Felicia.Die stets trouw-hertich blijft, die heeft sijn lief ghewonnen.
Alpho.    (490) In alles my ghebiedt, ick sal u metter daet
     Bethoonen tot een proef dat my ter herten gaet,
[p. 17]
 Wilt mijn ghetrouw versoeck met wederjonst eens menghen:
Felicia.Dit waer te veel, want t’sou tot quaede tocht my brenghen.
     K’moet gaen, Alphon. Ick blijf u slaef en scheyde nu den druck
     (495) Met desen kus van hop’ versoetingh van gheluck,
Nimus.Soo Soo, t’is noch te vroegh van kussen hier te spreken
 Wat mach ons Iouff-vrou toch gebreken, Heeft sy sulcken treken
 in haer gat, Wel hoe, wel wat is dat, sy waeyt met alle winden,
 Sy laet haer door de min op corten tijdt verblinden
     (500) Alsmen van kussen spreckt dan is het haest ghedaen
     Ick sweir u dat de min met stricken om can gaen
 Nu sal ick drinckgelt crijghen,
 Siet hem eens proncken, en sy eens nijghen
Mopsus.    Wat seght ghy kaekelaer, en moet ghy nu niet swijghen
     (505) De kaets die gaet voor goet, ick hoop nu haest te sijn
     Op t’houwelijckx bancket en by den Bruyloft wijn,
Nimus.Misschien ghelijck asijn, wanneer dit comt te hooren
 Den and’ren vrijer,  Mopsus. Jae, die can hy licht vermooren,
     Want die den Voghel weet die rooft hem als hy can
Nimus.    (510) Den and’ren broer, is oock een brau en lustich man
 Ick wed hy sal noch vichten soo hy t verrichten
 Van uwen Heer verstaet.
Mopsus.    Wel dat hy haer dan oock wat beter gade slaet
 Een jeder soeckt sijn baet om sijn Fortuyn t’hercanssen,
     (515) En seyt licht. Cest amoy à la mode France

Eenen Post uyt.
Post aen Mopsus.
     Seght my eens lieven vriendt kent ghy Alphonsus niet
     Den graef van Barcelon’;
                                 Mopsus: Iae, my u vraegh bediet
 Ick ben den knecht daer van, wat hebt ghy hem te segghen;
Post.Soo moet ick hier wel sien mijn saecken te belegghen
Nimus.    (520) Hy can u helpen, spreckt, en noemt wie datge sijt
     Den Gaef van Barcelon die staet hier by en vrijt
Post.Ick com te post ghereyst uyt dedel stadt van Londen
[p. 18]
vs. 522 vs. 523Ó En heb hier eenen brief in dit packet ghebonden
    Die ick hem gheven moet self in sijn vrome handt
    Hy compt van een Princers die woont in Enghelandt.
Alphonsus.    Van veer dit hoorende speckt,
*spreekt Alpho. Met oorlof eel Gravin ick hoor mijn naeme mellen
Van jemandt, die jet heeft aen my self te bestellen
    My dunckt hy haestich is, daerom u dienaer blijf
    En scheyd met desen soen
¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤Nimus: Holla Holla niet te stijff.
Alpho. Ick hoop des’ eer daer naer noch meerder te ghenieten
Oft anders t’leven sou my ganselijck verdrieten
binnen met sijnen knecht.
Felicia alleen.
    Ick staen gheheel verstelt vol druck en ongheval
    Ick vrees dat desen brief wat wonders baeren sal.
Ey Nimus leght wat toe om eens dan grondt te weten
Oft daer jet schuylen mach,
Nimus Mevrou het sijn secreten
    Van een seer eel Princers uyt Enghelandt ghebrocht:
Felicia.     Uyt Enghelandt, oft ick die achterhaelen mocht
Waer toe ghy dienstich sijt om stil daer naer te trachten
En sal door uwe hulp hier op eens andtwoordt wachten.
Nimus.     Soo ghy my drinckgelt gheeft ben ick daer toe ghereet:
Felicia.     Het welck ick u gheloof dus doet dat ick u heet
Nimus. Laet my maer slechts begaen ick sal ’t wel overlegghen,
En alles beter doen als ghy my cunt ghesegghen.
binnen.

VERSCHOONINGH
Den Keyser Adolphus siende het Pourtraict of afbeldsel
van Thebasile wordt daerop verlieft.




[p. 19]

Vierde uyt-comen.

Den Graeve Alphonsus en Mopsus.

WAt over groote vreught besit mijn moedich hert
    Wat aenghenaeme gunst verdrijft nu mijne smert.
Den Bohemischen Vorst (die was in Echt ghetreden
Met mijn Thebasile) die is nu overleden
    Tot voordeel van mijn wensch soo my dit briefken seyt
    Waer door ick vind een eynd van al mijn swaricheydt.
O Handt ô gulde handt, ô weerde vrou ghepresen
Mijn Flora, morghenson, den daeghraet is u wesen,
    Ick kus het teecken nu van uwe lieve handt
    En gheef aen u mijn hert tot eenen onderpandt
Van trouw, met reden oock, terwijl de gulde straelen
Van u ghesicht, al mijn ghedachten comen haelen
    Op glori waghens van veel wenschen, die soo lanck
    Gheketent sijn gheweest, en teghen mijnen danck
Doen dolen, maer ick mach, Godt lof, de doodt nu prijsen
Van uwen man, die my als Phenix doet verrijsen
    Uyt d’asschen van t’gheluck t’gen’ hy ghenoten heeft
    In uwe soete min die ghy aen my nu gheeft,
Sy schrijft my, hoort eens aen: mijn man die is ghestorven
Nu kont ghy mijnen glans, die niet en is bedorven
    Ghenieten als te voor, schoon dat toen wert belet
    Want niemand my als nu can stellen ander wet
En waerom niet, ick hoor u toe, k’was eerst bedwonghen
En door het vreet ontsach des vaders aenghedronghen,
    Ick ben in Enghelandt seer vroom en wel te pas
    Sult vinden dat ick ben die ick te voren was.
Comt vry want ick u wacht, en laet u niet beswaeren
Nu ick bereet ben om met u t’landt uyt te vaeren
[p. 20]     Naer Spanien, al waer ghy van een Coningin
    Door vast verbonden trouw cont maecken een Gravin,
Mopsus Maer wat sal d’eerste lief Felicia nu segghen
Alpho. Ick bid u swijght ghy stil wy moeten dit belegghen
    Met rijp en goeden raet en overdachten sin.
Mopsus     Hoe sot en wanckelbaer loopt hedendaeghs de min,
Hoe sal Felicia daer naer noch moeten pruylen....
My dunckt dat ickse hoor soo sal die prij noch huylen.
Alpho.     Dat k’nu van Dedalus sijn taye vleughels had
    Het waer my noch te langh te vlieghen naer de Stadt.
Sa sadelt stracx mijn peerdt, en brenght mijn goude sporen
Want nu gheen blijder mensch op d’aerd’ en is gheboren....
    My dunckt dat beter is daer over zee te gaen,
Mopsus.     Het is my even eens het spel staet my wel aen.
Alpho. Sa vlieght, en haest u dan, het schijnt ghy sijt beseten
Mopsus. Mijn Heer en sullen wy niet eersten wat gaen eten
Alpho.     Peyst ghy op t’eten weer, ick geef u soo een clinck
    Oft swijght, ghy apenras Mop. k’en hou niet van dat dinck,
Alpho. De knechten anders niet als op den brom en peysen.
Mopsus Mijn Heer ick segh het is quaet nuchteren te reysen
Alpho.     K’en denck op t’eten niet, Mopsus. Ghy sijt door min versaeyt
    En ick en soeck gheen wijf, want mijnen kop die draeyt,
Om dat ick al den dach soo langhen tijdt moet vasten
Alpho. Sa spoeyt u naer de Zee, en vraeght de schippers gasten
    Wanneer het tijt sal sijn, Mopsus. De sotten altemael sijn vol van minne pijn.         binnen.
VERLENGD VERS MET BINNENRIJM
Alpho. Ach hoe seer is mijn hert tot minnelust gheneghen....
Mopsus uyt.
Mopsus Mijn Heer; den schipper comt my op de straet daer teghen
    Hy steckt terstont van kant, dus is het meer als tijdt
    Om gaen, wanneer ghy tot de reys gheneghen sijt
Alpho. Ist waer, ick ben bereet, mijn lijf en siel te waeghen
Om aen Thebasile met jever op te draeghen:
[p. 21]
    Ick volghunaer terstont, dus gaet ghy haestich voor,
Mopsus     Wat sal Felicia nu doen, die arme sloor
Alpho. Toomt uwen beck.... laet van Felicia nu swijghen
Mopsus Jae comt sy door den druck noch gheen misval te crijghen,
Alpho.     Wel hoe gaet sy dan groot? spreckt; ghy en plompen kloen
Mopsus     Mijn Heer, k’en wetet niet, t’is quaet om goet te doen
Het comter dickwils van, wanneer men in het doncker
Veel vryicheyt ghebruyckt, toch ick peys dat Me-joncker
    Heeft suyverheyt belooft, Alphon. hout uwen ratel beck,
    Hoe ismen staegh ghequelt met eenen sot oft geck.
binnen.



Vijfde Uyt-comen.

Den Keyser Adolphus, Romanus Ambassadeur, Iulius, Atrastes, en Henricus, Edelmans, met den Secretaris.

Adolp. T’Is wonder dat een man sijn selven laet verwinnen
Als maer een cleyne lust spelt in sijn swacke sinnen,
Wat cander stercker sijn als liefde, die den mensch
Bedwinght, en toomt den wil naer haeren eyghen wensch.
De liefde set niet aen, hoe sterck, gheleert en maghtigh
Haer lusten sijn soo groot, soo vinnigh en soo crachtigh
Dat niemand segghen can dat liefd gheen macht en heeft
Dat liefde aenden mensch gheen quellinghen en gheeft.
Dit voelden ick ghenoegh door Venus minne schichten
Soo haest ick maer den schijn van Venus mocht besichten,
Iae, Venus segghen magh soo haest haer wesens beldt
Heeft met vermaeck en lust in mijn ghedacht ghespelt,
Toen costick dagh noch naght mijn fiel met ruste voeden
Maeraesden mijn teer hert met een beanxt vermoeden,
Om een schoon vrou alleen die my nu heeft ghestelt
Door liefde inden bandt van haer seer sterck ghewelt
[p. 22]
Nochtans jaeght my de vrees van haer te moeten derven
Het gen’ my onrust baert en sal misschien doen sterven,
Want haere schoonheydt is te seer in’t hert gheschroeft.
Iulius. Al die naer jet verlanght wordt lichtelijck bedroeft,
Des’ uytghemunte vrou, een spieghel der manieren
Vol gaven en vol deught die haer op t hooghst’ vercieren
Die can u majesteyt haest hebben in sijn rijck
Sooghy haer maer versoeckt voor u ten houwelijck.
Adol. Wel seght dan Iulius en stelt my eens tevreden
Ist waert gen ghy my hebt gheseyt met goede reden:
Als dat Thebasile soo schoon is die ick min,
Jalius. Veel schoonder als oyt was een hemelsche Goddin
Dergoden, weerdigh Vorst, als oyt met deel penceelen
Apelles brocht ten thoon op doecken oft panneeelen
Daer al de werelt schier ghelijck nae t’dachlicht haeckt
Midts niemandt oyt en scheen in wesensoo volmaeckt,
Van Jonckheydt even teer, in alle konst ervaren,
Adolp. Dat is t’gen’ my ghelijckt, is sy noch jonck van jaeren,
Iulius. Geen twee-en-twintigh jaer en heeft sy soomen seyt:
Adolp. Soo wil ick dan terstont aen sijne Majesteyt
Van Enghelandt een brief vol eer en lof doen schrijven
Hoe dat ick hem in dienst altijdt ghetrou wil blijven
En seynden die te post met mijn Ambassadeur
Op hop’ dat ick daer door sal crijghen het Faveur
Van dese suyver vrou, die heeft mijn hert ontsteken;
Roma. Soo ghy haer maer versoeckt wie can u teghenspreken,
Belieft u Majesteyt betrouwt t versoeck op my
Adelp. Gaet dan, maeckt dat u reys op t’spoedighst’ veerdigh sy
En siet door u verstandt mijn rijck wel te vermeeren:
Nemt mijne Arents med’ die uwen staet vereeren,
Draeght oock naer Enghelandt al mijnen besten schat
Van Costelijck ghesteent, en treckt soo naer de stadt
Van Londen, daer mijn son met haer gout gele straelen
[p. 23]
Heel Enghelandt verlicht, en compt oock nederdaelen
In’t binnenst van mijn hert, waer door sy my verweckt
Tot sulcken liefd die als Magneet het yser treckt.
U koetsen wel becleedt met Italiaense sijden
Voor mijnen Eeldom, om soo naer het hof te rijden,
De peerden toegherust soo cierlijck alsmen mach
Versinnen, spaert gheen Cost, brenght alles voor den dagh
T’gen dient tot u vertreck:
Romanus. Den last sal ick volbrenghen.
En uwe liefde eens met mijn ghetrouwheydt menghen
Waer door sijn Majesteyt met eenen nieuwen moet
Haest sien sal naer den wensch, die u verlieven doet.
Daer wortseer veel verhaelt van dit schoon puyck der vrouwen:
Iulius. Het is een Paragon, een son om aen te schouwen.
Een Nectars soetigheydt, Goddin van Helicon
Daer Phaebus eertijdts al sijn vreughden op begon,
Daer Phaebus eertijdts met de Musen alleneghen
Het aenghenaemst ghesangh van stemmen plagh te pleghen.
En aenghesien u hert naer des Goddinne dorst
Die swerelts dwingher sijt en d’alderhooghste Vorst,
Soo twijfelen wy niet oft Enghelandt sal trachten.
Naer soo een groot gheluck, en sigh verheven achten
Soo sy u trouwe jonst can crijghen sonder sorgh.
Adolp. Ick sweirdat ick altijdt daer voor sal blijven borgh
En meerderen sijn Croon door craght van mijne wapen,
Henri. Op sulckghewenste saeck en dient niet langhgheslapen
Adolp. Thebasile die houdt mijn leven inden staet:
En in haer groot ghewelt die t’alte boven gaet.
Dat vast en seker is en maghmen niet ontvlieden,
Soo moet hier in den wensch van mijnen wil gheschieden,
Roma. Het gen’ sijn Majesteyt bevelt moet sijn volbraght
Waertoe ick anders niet als uwe oorden waght
Om te vertrecken, Adol. Gaet; ick sal my dan verlaten,
[p. 24]
Op uwen goeden dienst, en seghden Raet van staten
Adieu, tot dat icksien daer mijne sielnaer snackt
Eenen Pagi uyt.
Als thert naer een Fonteyn,
¤¤¤¤¤¤Pagie. De koffers sijn ghepackt
En alles is ghereet, soo t’aen de Edel Heeren
Belieft om med’ te gaen: Roman. Hebt ghy oock al mijn kleeren
Ghesloten in de kist: Pagie. Het is ghedaen ghelijck
My wert bevolen Heer; Rom. Soo scheyden wy uyt t’rijck
En wachten den Adieu, Adolphus.Ghy sult terstont gaen schrijven
Hoe dat de lusten van de trouwe Min my dryven
Hoe dat mijn Edel hert is inghenomen van
De liefde, die my traght te maecken wettigh man
Van d’Enghelse Princers, die t’herte soo doet branden
Dat ick eer gheven wil mijn Rijck en al de landen
Die greynsen aen t’quartier van Torck en Persiaen
Als haer te laeten, en niet eens te sien voldaen
Het gene dat ick wensch om t’puyck der soetigheden
Die schuylen in het hert van haer volmaeckte leden,
Schrijft aen den Coninck self vernuftigh en seer Cloeck
Hoe dat ick boven al sijn outste dochter soeck
Tot mijn beminde vrou, dit moet alsoo gheschieden
Ghelijckmen is ghewoon een Coninck aen te bieden
Spreckt aen den wijsen raet en doet ghelijck die seyt
Secret. Om te voldoen den wil van sijne Majesteyt
En sal ick niet alleen my gaen tot schrijven voeghen
Maer thoonen dat ick ben tot Majesteyts ghenoeghen
De alderminste slaeff tot dienstbaerheydt van t’hoff,
Adolp. Vervolght dan mijn ghebodt soo crijght ghy eer en loff.
binnen,
VERSCHOONINGH
Het vertreck van Romanus Ambassadeur naer Enghelandt.
Continue
[
p. 25]

Tweeden handel.

Eerste uyt-comen.


Felicia in manscleeren met Nimus haeren Knecht.

Felicia. WIe had geweten oyt dat liefd’ had soo veel stricken
En laeghen van bedrogh, waer op de lusten micken
O wanckelbaer Fortuyn, die wispelturigh draeyt
U vals doorslepen praet met alle winden waeyt:
Wie had dit oyt ghedacht, dat eenen mensch vol treken
Soo vals en heel gheveynst, soo teghen t’hert sou spreken,
Hy is nu emmers wegh, de Coningin is weef,
O schelm, ô boos ghedacht; aen wie ick dickwils schreef,
Die my ghesworen heeft my voor u lieff te kennen
Godt gaef dat neen, maer wie sal mijn hert nu ontwennen
De kennis die het heeft van diepe minne smert
Waer mede dat mijn siel altijdt ghevoestert wert.
Alphonsus had gheen reen om my sijn min te verghen
Had ick hem met mijn min bedeckt niet comen terghen,
Maer soo ick heb verstaen den Keyser mint haer med’
Die hy ten echt versoeckt, gaen wy dan naer de sted’
Daer sy haer wooningh houdt om haer sijn trou te veylen.
Nimus. Op gistren gongh hier af met opgherechte seylen,
Sijnen Ambassadeur, ick weet sy sijn al voort
Al wast dat haer de Zee verthoonden heel ghestoort,
De Trommels en Trompet, die hoorden ick daer klincken,
Soosy door zeesen storm niet altemael versincken:
Ick vrees voor ongheluck, den Torck ghedurich kruyst
En leydt daer sterck op toe, t heel hof dat is verhuyst
Om dese schoon Malaet, om Joffvrou sleypsteerts wille
[p. 26]
Den Keyser sal der aen hebben een schoon klick-spille,
Hoe sou ick lagghen dat den Torck hun quam aen t lijf
Dan creegh den Keyser noch den Grave noyt een wijf,
Oft dat s’hun altemael bespoghen en bescheten,
Felicia. Seght mach Alphonsus van t’Keysers versoeck wel weten:
Nimus. Neen seker hy is voor met eene Spaense Vloot
Die magh halfweghen fijn want Schip seer snellijck schoot
Ghedurigh voor den windt het is bekans by Londen,
Soo hy niet en ontmoet eenighe Torckse honden
Die hem eens setten by den riem op een gheley
Voor waer t’waer wel bestet, want alsijn vals ghevley
En soet bedeckt ghestreel en sal ick noyt vergeten,
Felicta. Ick wensten d’uyt-comst van Alphonsus wel te weten
Die niet als straf verdient door onghetrouwigheydt
Waer op hy als een schelmsoo lanck heeft toegheleyt,
Maer wacht den tijdt die leert, k’en wil my niet verbolghen
Nimus. Me-Joffvrou laet ons hem met haesten naer gaen volghen
Felicia, Me-Joffvrou seght ghy weer u tongh is wat te langh
Ghy sult my door verraet noch dickwils maeken bangh,
Mijn Cleedt doet my nu meer een man als vrou ghelijcken.
Daerom behoorden ghy voor dit bedrogh te wijcken
En noemt my nu mijn Heer, want ick ben onbekent.
Nimus. Ghy sijt Felicia, Fel dat u den necker schendt
En schijn ick dan geen mans Nimus: goeden dach Ioffvrou mijn Heere
Felicia. En sult ghy botten kluts noch geen manieren leeren
Hoe dat men leven moet, ghy botten baviaen.
Nimus. Een Joffvrou voor mijn Heer is qualijck te verstaen.
binnen.
Felicia. Om dat in dese reys mijn hoop niet sou verdrieten
En d’Eel Thebasile Alphonsum noyt ghenieten
Soo treck ick voort, en want ick nimmermeer en can
Verwinnen die ick soeck voor mijnen echten man
Soo sal ick hem nochtans tot levens eynd bestrijden
[p. 27]
En allen ongheluck, verdriet, en pijn doen lijden
Al brack hy hals en been eer hy de poorten siet
Van Londen tot mijn schad’ en jammerlijck verdriet
Nimus uyt met potten en ketels gheladen,
Mijn Heer het Peerdt is ree t’is tijdt om te vetrecken,
Wel wat is dit gheseyt begint ghy weer te gecken
Sijn dit u perten weer ghy viesen robbe-cnol
Ghy uylenspiegels saet, ghy aes en sottebol
Wie heeft u hier med’ soo den dommen kop ghebroken?
Nimus. Ick, want wie souden kost toch onder weghen koken?
Felicia. Wel de weerdin ghy Nar, ghy plomp en botte cloen
Nimus. Dat cost al wat te veel, ick cant wel selver doen:
Felicia. Ghy sorght voor uwen buyck en niet voor ons afferen,
Nimus. Mijn Heer wy sullen op den wegh niet veel verteren
Want ick te geren ben daer men van koken spreckt,
Felicia. T’is goet te sien dat in den sot niet veel en steckt,
Hebt ghy oock haver voor het Peerdt dat moet ick vraeghen
Nimus. Dat t’Peerdt met ons oock eet, t’is my te swaer te draeghen,
T’is altemael seer wel bewaert behalven ghy,
Felicia. Wel plompaert wat is dit, bewaert dan jemandt my
Nimus. Wel ick, wie heeft u toch bewaert soo lanck te voren
Toch die men nauwst bewaert, loopt dickwils eerst verloren
Mijn Heer dat gaet u voor, en volght ghy niet, blijft staen
Felicia. Sa voort doet stracx het Peert den toom en sadel aen,
Ick mach my op de reys met veele sorghen spoeden
En sien wat uyt comst dat mijn voordacht noch sal broeden.
binnen.



Tweede uyt-comen.

Alphonsus met sijnen Knecht van Torcken ghevangen en geketent.

Alpho. WAt droefheyt perst mijn hert, wat al te swaren druck
Verdort mijn Edelheyt, door dit swaer ongheluck,
[p. 28]
Hoe wonder raeckt den mensch onder Fortunas rad’ren
Daer hy niet anders sal dan teghenspoet vergad’ren:
Een die haer wel van pas can vatten mette tuyt
Die werckt op corten tijdt t’gheluck des levens uyt,
Maer ick die met veel spijt mijn glori sien ontluyst’ren
En mijnen hooghen stam, jae al mijn hoop verduyst’ren.
Door dese slaverny daer ick ben inghestelt
Eylaes door quay Fortuyn, en t’boos barbaers ghewelt,
Ach is dit d’uytcomst dan van t’gen ick quam te weten
Door const der Tooverij uyt mijne quay planeten?
Is dit het gheen Taurin my neerstigh heeft voorseyt
Is dit den gront steen dan van al mijn swaerigheydt?
Is dit de vaste trou, die aen my wert ghegeven
Van d’edel Coningin tot troost van mijn jongh leven?
Wanneer sy aen my schonck den hellen diamant
Tot een versterckingh van mijn hoop en onderpandt,
Der liefde, ach wist sy wat my is overcomen.
Ghewis haer leven wert van droefheydt inghenomen,
De schande rouwt my meest, te wesen nu een slaeff:
Amurates Torck.
Het is ghenoegh gheclaeght, wy sijn nu op de Haeff
Soo niennant hier en comt, om u voor gelt te coopen
Soo sullen wy terstomt met u naer Cipres loopen,
Swijght stil, Alphon. Ick bid genad genadigh Heer my hoort:
Die ben een Edel Graeff,
Amurat: En maeckt my niet verstooort:
Daer is voor u Heer Graeff niet anders te verwachten
Als een galey daer ghy heel daeghen en heel nachten
Sult moeten royen, dus en breckt mijn hersens niet
Want u niet anders naeckt als droefheyt en verdriet.
Alpho. Ick kniel oytmoedigh neer, wilt mijne clacht verhooren.
Oft wilt my met u klingh van stonden aen vermooren,
Veel liever kies de doodt als eeuwigh slaef te sijn.
[p. 29]
Terwijl des slaverny spruyt uyt de minne pijn,
Waer mede dat mijn hert belast is, en bevanghen
En heeft mijn hop’ berooft van een ghewenst verlanghen
Sultan Ghy maeckt ons bloet verhit, en mijn ghemoet vergrimt
Dus swijght eer u dit staelde cruyn eens openvlimt,
U clacht is vruchteloos, en baet u niet met dallen
Nu ghy ons sijt tot rooff in handen soo ghevallen....
Amur. My dunck tick hoor daer volck, houd vast den boot aen landt
Felicia in mans cleeren met Nimus uyt.
HACTENUS Felicia. Nimus, wat volck is dat gheketent handt aen handt
Nimus. My dunckt dat slaven sijn, mijn Heer laet ons passeren,
Vervoordren onse reys, en eynden ons afferen
Daer sijn twee Torcken by dat volk en dient ons niet
Schipp. Hoort Heeren eer ghy gaet, des slaven eens besiet
Wy sullen hun terstont voor cleynen prijs u gheven
Alpho. Seer edel Heer, ick bid coopt ons siel-anxtigh leven
Thoont hulpe aen een slaeff, geeft vry een groote som
Ick sal u sonder sorgh t’ghelt geven wederom:
Mopsus En laet ons allebeyd’ aldus niet gaen verloren
Peyst op een Cloeck ghemoet uyt edel stam gheboren:.......
Felicia. Wat hanght aen dese twee, soosy niet dier en sijn
Soo help ick hun terstont uyt desen last en pijn
Sultan. Dry-hondert croonen maer, soo ghy ons die wilt tellen
Sal ick hun allebeyd’ in uwe handen stellen,
Sa bid wat gheeft ghy ons, Felicia. den prijs is wat te groot:
Alpho. Mijn Heeren laet ons niet in desen droeven noot
Ons knaghende verdriet, sal noch al dierder costen.
Jae strecken tot de doodt, tensy ons iemand losten.
Soo ghy ons helpen wilt, ick sal mijn leven lanck,
U dienen als een slaeff, en sijn in u bedwanck,
Soo langh ick spreken can, wil ick u liefde thoonen,
In my sal anders niet als rechte trouwe woonen,
T’gen’ ick bevesten wil met mijnen dieren eedt.
[p. 30]
Amura Ick bid u maecket cort, en gheeft ons haest bescheet:
Felicia. Den eedt behoorden u oock aen de trouw te binden
Soo niet ghy sult daer naer op t’lest u straffe vinden:
Alpho. Betrouwt u vry daer op, mijn segghen dat gaet vast
Soo ghy my lossen wilt uyt desen overlast,
Hoe willigh sult ghy my voor u sien t’sterven kiesen,
Amura En laet ons soo veel tijdt in’t clappen niet verliesen
Seght wat ghy dan wilt doen, Feli. Ick gheef u nu terstont
Des’ goude keten, met een bors van sestigh pondt
Soo gy hun vry laet gaen, Sultan.Geeft sonder langh te wachten...
Alpho. Ick sal altijdt den dienst van dese Heeren achten.....
Sultan. Ghy hebtse goeden coop, ick danck u van het ghelt.
Mopsus Nu sijn wy wederom verlost uyt hun ghewelt,
Wy moghen desen Heer wel kussen sijne voeten
Die ons hier heden quam tot groot gheluck ontmoeten,
Sy ontbinden de slaeven,
Amura Sa voorts gaen wy te scheep en spoeden onse reys
Want die vol sorghen steckt, is altijt vol ghepeys.
binnen.
Alpho. Wat wonder groot gheluck is my nu overcomen,
Wat sorgh en achterduchten heeft niet wegh ghenomen
Den aldertrouwsten vrient des werelts, t’is ghewis
Dat fijne hulp van Godt ons toeghesonden is,
Beminden toeverlaet, wat eer heb ick ontfanghen
Van u my onbekent, Felicia: Ick ben in groot verlanghen
Op dat ick weten sou van waer dat ghyli sijt
Alpha. ... Seer oedertieren Heer, die ons hier hebt bevrijt
Van dese slavernij, ick wil u openbaeren
En segghen wie ick ben, Felicia. Wilt my dat eens verclaren
    Daer ben ick keurigh nae,                         Mopsus soet inde Ooren.
                                                                        Het is Felicia.
Alpho.     Swijght Mopsus, blijft gheveynst; sy ist, eylaes ick sta  Verwondert en verbaest  Felicia. Wel seght dan uwe namen
*
[p. 31]
 Is u gheslacht soo slecht dat ghy dat schijnt te schamen?
Alpho.Te schamen, neen voxor waer, ick bid u my verschoont
 K’ en weet niet wat ick segh door d’eer die ghy my thoont
 Nimus soet in d’ooren aen Felicia.
 Mijn Heer en is dat niet den graef soo ick can speuren
 Die u ghelaten heeft, in soo veel bitter treuren
Felicia.Hy is het selver swijght, Nimus. My dunckt dat ickse ken
Felicia.K’en wil soo haest noch niet ontdecken wie ick ben.
Alpho.Ghebiet my edel helt ick sal den dienst volbrenghen
 Vermidts ghy sijt die hier mijn leven comt verlenghen:
 Uyt Cathelonien ben ick gheboren Heer,
 Van slechte Ouders, toch cloeckmoedigh voor hun eer,
 K’ verplicht my aen u dienst, Fel. u dienst wil ick weerlegghen
 Om dat de Jonghmans doen al anders als sy segghen
 Dus acht hun diensten niet, Ick treck naer Enghelandt:
Alpho.Naer Enghelandt; eylaes dat maect mijn heel verstant
 Verduystert door de min, die my dit quam beletten,
Felicia.Wel vrient wat wilde doen de noot en stelt gheen wetten,
MopsusMijn Heer; Felicia Schuylt onder dit habijt
Alpho.Swijght, want my dunckt dat ghy van mijn ghevoelen sijt,
Felicia.Wel vrienden g’hebt gheseyt van slechten stam te wesen
 Het gen’ mijn sorghe jaeght in anxt en dusent vreesen
 Om dat ick voor u heb betaelt soo grooten som
 Nu ghy gheen middel hebt te gheven wederom,
 Dan om gheen interest en schoot ick dese schijven
 Maer om te sien oft ghy oock sout stantvastich blijven
 Om door mijn groot verschiet te doen een rechte deught,
Alpho.U reden sonder gal, verwecken my tot vreught,
 Ick hoor u eyghen toe, ick wil u slave wesen
 Om dat ghy mijne smert hebt door u hulp ghenesen,
Felicia.Vrindt, ick betrouw my op u woordt tot aller tijdt
 En siet dat ghy voortaen wat beter danckbaer sijt,
 Adieu, het wort heel spaey om mijnen wegh te corten
[p. 32]
Besorght mijn gelt weerom, Alphonsus. Gy doet my tranen storten binnen.
Adieu, verdwijnt ghy soo, die my des’ blijschap gaff:
Mopsus Het is Felicia docht ick van eersten aff,
Alphonsus. Siet wat de liefde doet, die gheene moyt sal sparen
Om eens te sien het eynd’ van al haer wedervaren,
    Ick trock dan weer te rugh midts dat my gelt ontbreckt
    De wanckelbaer Fortuyn heeft hier al veel ontdeckt. binnen.



Derde uyt-comen.

Henricus Coninck van Enghelandt met sijn Edelieden.

VEranderingh van tijdt voed’ veele diepe sorghen
Waer onder groot ghepeys en onrust leydt verborghen,
    De twijfelingh van gheest die wentelt inden sin
    En hoe ick voorder denck de vrees die isser in,
Den duytschen Adelaer seynt mysoo veel ghesanten
Om mijn Thebasile, ick sien van alle canten
    Een groot ghewoel van volck die niet en wenschen, dan
    Te sien dat sy Adolph had voor haer wettich man,
Tot rust van mijne Croon, die hy my op doet vraeghen
Schoon teghen haren danck, vermits sy alle daghen
    Nemt uytstel, en daer by dit groot gheluck ontseyt
    Het gen my droefheyt baert Jae niet als swaricheyt
Sal gheven aen mijn hert, wilt sy noch langer blijven
By haer hertneckicheyt;   I. Edelman. Die moeten wy verdrijven
    Met alle soeticheyt en segghen dat den Raet
    Van t’hoff haer weygheringh, al veer te boven gaet,
Den Raedt is daer de eer des Coninghs aen moet hangen
Den Raet can veel gheluck benemen en ontfanghen
    Soo hy wordt inghevolght, dus wordt hy rijp bedacht
    Een jemandt van den raet gheluck oft voor-deel wacht,[p. 33]
Ten is gheen cleyne saeck sijn selven te besteden
Aen jemandt daer den Raet niet med’ en is te vreden,
    Soo d’eel Princers bemindt een ander, die wy niet
    En kennen waer door t’Rijck mocht comen in verdriet,
Den uytstel die sy nempt mocht tot groot nadeel strecken
Oft sy behoort aen ons de reden te ontdecken,
    T’gen’ mijn ghevoelen is.
                                3. Edelman, Hoogmachtigh potentaet
    Die mint bedroghen valt, wanneer men sonder raet
Sijn min vervolghen wilt, dus wenschen wy te weten
Den grondt van haer ghevolgh, midts voor ons geen Secreten
    En moghen sijn bedeckt soo wy ten dienste staen
    In des’ ghelegheydt, om u Princers te raen,
Wat cander meer gheluck aen eenen Vorst gheschieden
Als dat den Keyser doet stets sijne gunsten bieden
    Om door het houwelijck te maecken een verbondt
    T’gen’ is onbrekelijck,
                                    4. Edel. Ick spreeck uyt eenen monde
Als dat Thebasile niet en mach wederlegghen
Het Keyserlijck versoeck, oft sy sou moeten segghen
    Wat oorsaeck dat sy heeft t’ontvluchten dit faveur
    Vol eerelijcke gunst, die den Ambassadeur
Haer daegh’lijckx t’off’ren tracht.
                                    Henricus, Sy moest daer naer verlanghen
Om vanden duytsen vorst de echte trou t’ontfanghen
2. Edelman.                                Thebasile uyt.
    Thebasile is daer Henricus: Waer is mijn tweede siel
    Thebas. Heer Vader met verloff dat ick hier voor u kniel
En heb de stoutigheyt (om d’eere) aenghenomen
Die my ghegeven wert hier by den Raedt te comen
    Op dat ick weten mach wat u believen is:
Henricus.     Oorsaecke van mijn sorgh, en droeff ghesteltenis,
Thebas. Ick oorsaeck van u leet? dit doet mijn herte breken
[p. 34]
Wat reden heeft den Vorst van my aldus te spreken
    Heb ick u iet misdaen ick eys genad’,   Hen. vrindin
    Vol eerbaerheyt en deught prael van mijn hof gesin
De sorgh die my benauwt is dat u tegenstreven
En weygeringh van trou ons soo veel onrust gheven
    Terwijlen dat ghy wordt versocht ten houwelijck
    Van eenen die u can tot luck van t’engels Rijck
Verheffen boven my, als t’hooft der potentaten
Door Vorstelijcke macht, nochtans schijnt ghy te haeten
    Sijn Keyserlijcke drift die hem als vier ontsteckt
    En haeckt naer uwe schoont, uyt liefde, jae verweckt
De heele werelt schier om uwe godlijckheden
Te crijghen tot sijn lust, seght my dan eens wat reden
    Drijft u om sulcken eer t’ontsegghen, daer ghy cunt
    Een Keyserinne sijn,   Theb. d’eer die my wordt ghegunt
Ben ick onweerdich Heer,   Hen. O neen schoon puyck der vrouwen
Soo ghy u vastelijck wilt op den Raed betrouwen,
    Wordt u d’eer toeghestemt, dus wilt het stuck bestaen
Theba.     Die sigh verwonnen vindt, die moet hem laten raen
1. Edel. Den Conincklijcken wil mach altijdt wettigh spreken
Theba. Al t’gen’ den Raedt belieft dat can den Coninck breken
2. Edel.     Me-vrouw siet, wat ge doet, want ghy tot hoogher eer
    Noyt sult gheraecken, cunt ghy noch jet wenschen meer
Theb. Die t’hooghste climmen wilt sal t’ swaerste neder vallen
3. Edel. De Hoogheyt reyckt u toe,   Theb. Ick acht sulcx niet-medallen
    Dus swijght bid ick daer van
                                3. Edel. Ontseght ghy u geluck?
Theba.     Voorsichtigheyt my drijft,   2. Edel. Het is een moedigh stuck
Vol lof om aen te gaen, wie doet u dat ontwercken?
Theba. De vrees,   2. Edel. verwintse   Theba. swijght, 2. Edel. Wy connen niet bemercken,
    Wat u beswaren magh,   Theb. al veel
                                                  Henricus. Al veel ick staen verstelt[p. 35]
    Croonweerdighe Princers, wat isser dat u quelt
Ist eenigh swaren last, ach wilt my niet beroeren,
Dat swaer is in ’t begin valt licht om uyt te voeren
    Ick can u swaricheyt verdrijven altemael
    Soo ghy u hert ontdeckt, oft ick sal met dit stael
Doorbooren die daer van magh eenigh oorsaeck wesen
Theba. Soo sterf ick med’ de doodt, want die my heeft voor desen
    Bemint de oorsaeck is, eylaes wat doet de min
Henri.     Bant alle droefheyt eens uyt u Iongh hert en sin,
Claer-blinckende ciraet van mijn drij Coninck-rijcken
Die ick wel by de Son oft Phaebus mach ghelijcken
    Ter wijl op uwe schoont soo menigh vorst verviel
    Waer med’ ghelijck het blijckt ghy troost een yeders siel,
Soo haest den Keyser sagh u in schildrij verschijnen
Soo meynde sijne siel door liefde te verdwijnen
    Ontvlucht ghy dan sijn gunst? die u soo hoogh befaemt
Theba.     Heer Vader k’ben te vred’ en staen gheheel beschaemt
Dat ick oyt teecken gaf van jemant te vergrammen,
Henri. U schoont veel herten treckt, die sy met dusent vlammen
    Van liefde soo ontsteckt dat niemant rusten can
    Oft hy wenst u te sien,   Theb. T’can sijn, maer niet een man
Van Edel aerdigheyt sal my naer wensch behaeghen
Als die ick heb ghewacht met hope soo veel daeghen
    En laes niet en verschijnt
                        1. Edel. Verandert uwen sin
    De liefde moet door raet eens hebben een begin
3. Edel. Geen vrees en dient ghemenght met vruchteloose clachten
Die tracht naer sijn gheluck moet alle vrees verachten.
Theba.     Wel alst dan wesen moet ick blijf u onderdaen
    En sal, schoon teghen t’hert, van u my laten raen,
Al ist dat ick bemerck t’gen’ is van outs gheploghen
Dat Coninckx kinderen licht sijn door raedt bedroghen.
Romanus Ambassadeur des Keysers uyt.[p. 36]
 Rom. Sire; ick hoop jet goedts nu ick verstaen heb dat
 Den hof-raet is by een, om den ghewensten schat
 Die ick van u versoeck, naer t’Keysers Rijck te leyden
 Henricus. Mijn Heer het is ghedaen, den Raedt begint te scheyden
 U wordt de eer vergunt van t’gen’ hy hebt betracht
 Romanus. Ick danck u voor de gift die ick langh heb verwacht,
 Henricus. Wy hebben oversien t’ tractaet van des’ afferen
 Sy comen over een seer wel naer mijn begeren,
 Dat leeft den Adelaer, en stercken duytschen Vorst
 Die naer ons groot gheluck, en s’lants welvaeren dorst,
 Siet wat de liefde doet, de liefd’ heeft dit ghesponnen
 En al de herten van het rijck nu overwonnen,
 Dat-men Trompetten blaest en alle vrolijckheyt
 Ter eeren van des’ bruyt mijn eel Princers bereyt
 Romanus. Noyt grooter blijschap cost my in dit rijck gebeuren
 Als soo een maer, die mijn voetstappen naer sal speuren
 Waer dat ick gaen oft staen, om dat uyt alle vrees
 Door goude lijtsaemheydt, mijn wil naer wensch verrees,
 2. Edel. Ter wijlen de Fortuyn ons schenckt haer beste schatten
 Moet men gheleghentheydt met haere tuyten vaten
 Dus dient niet langh versint laet ons met alle vreughd
 Tot loff van onsen Vorst verheffen lijtsaem deught.
binnen.



Vierde uyt-comen.

Felicia met Nimus haeren Knecht in Pellegrims
kleeren al singhende,

        WOnderlijcke cracht der min
        Die met toomen van u lusten
        Houdt gheketent hert en sin,
        Jae gheen ooghenblick laet rusten
        Als die ghy bespringhen cunt
[p. 37]
Wilt my troost in 't lijden gheven
En eens beter daghen gunt
Als soo in 't verdriet te leven.    binnen.
Thebasile met 2. staet Ioff-vrouwen alleen.
Thebasile. T' is waer t' gheluck is groot dat my is overcomen,
Maer evenwel is my den vrijen wil benomen,
    Ick wil nu storten uyt het grondt sop van mijn herdt
    Vol inghecropte quael en vol verborghen smerdt.
Vrindinnen altemael ick soeck vry uyt te spreken
Oft mijn eelmoedigh hert sou in twee stucken breken
    Waer door ick vrees dat nu d'eynd' van mijn leven naeckt
Midts ick ach; aen de trouw: ben al te vast ghemaeckt.
Want als den eyghen wil wordt door bedwanck gherengelt
Soo word' de jonghe jeught met quellinghen ghemengelt,
    Mocht my ghebeuren maer mijnen ghewensten eys.
1. Staet Ioff.     Haer Majesteydt die moet versetten dit ghepeys
Ter wijl de liefde spijst de hop' van overwinningh
En dat sy voor-deel veylt, soo dienter gheen versinningh,
    De liefd' licht volghen sal als ghy sijt Keyserin.
Thebasile.     Noch liever naer den wensch waer ick maer een Gravin.
De liefde vanden Graef is my soo ingheworteldt
Dat niet als droef gheclagh uyt mijn herts tochten borteldt,
    ..... Alphons waer blijfde dan, ick die u stadigh wacht
    Blijf door een bangh ghemoet in veele vrees versmacht.
Eylaes is dit den loon van mijn trouwhertigh schrijven,
Dat ghy, die my bemint, soo langh van my cont blijven?
    My dunckt dat is verslapt de liefde die ghy draeght
    Waer door de wanhoop al mijn vaste hoop verjaeght,
In dien ghy noch quaemt, ick sou het Rijck verlaeten
Ick sou om u alleen des Keysers min noch haeten,
    O blinde Venus wicht, schight draegher die de trouw
    Van die mijn herte kent, verkeert hebt in veel rouw,
[p. 38]
Ick leef in hem alleen, hoe can ick hem begheven
Ick leef in hem die leeft in’t leven van mijn leven,
    Ach; waer ick in ’t ghebiedt van mijn Heer Vader niet
2. Staet Ioff.)     Waerom haer Majesteyt maeckt soo veel swaer verdriet
Ick bid u, stelt den sin van desen Graef ter sijden,
En laet u hert soo niet van druck in stucken snijden,
Theba.     Den druck spruyt uyt de min, sijn leven dat is mijn
    Mijn leven en mijn siel dat is te samen sijn.
2. Sta. I. Wilt ghy den luyster dan van uwen stam verdooven?
Theba. Al die mint teghen danck, en can gheen min ghelooven...
    T’is waer het groot ontsagh des Vaders doet al veel
    Maer wat ick oock sal doen ick noch ter tijdt wat heel
1. Staet Ioff.) Ick bid u brenght het hoff hier door togh in gheen schanden
Nu is de Bruyloft-Feest, en u vertreck op handen
    En dient gheen weygheringh, u eer niet en vercordt
Theba.     T’is wel gheseydt nu t’hert met pijn ghevoestert wordt,
O dool-hoff van’t ghedacht, hoe dwepen mijne sinnen,
Oft dat ick wil oft niet ick moet den druck verwinnen
2. Staet Ioff.     Ick bid u Eel Me-vrou, maeckt u de wanhop’ quijdt
    Hy is gheluckigh die een quaede opspraeck mijdt,
Theba. T’ is waer ick word’ ghepraemt.
Felicia.            Felicia en Nimus al singhende in Pellegrims kleeren uyt.
ACh wat een bedroefde lot
Compt my op het herte daelen
Door Vrou-Venus minne Godt
Die my over al doet dwaelen
Als een dwael steir sonder licht
Want soo langh ick niet en vinde
Noch can sien het elaer ghesicht
Van die oogheloose blinde,
Van die sonder vaste trouw
Hert en siel scheen te verpanden
Aen die liefde om een vrouw,
Ach wat overgroote schande,
Dat ick soo veel vryheydt gaf
Aen de min, die my doet treuren
Jae wilt naer het doncker graf
Van een eeuwigh lijden sleuren.
Schoon dat ick gheneghen staen
Vol swaermoedighe ghepeynsen
Welcken wegh ick in wil gaen
Toch ick moet my noch wat veynsen
Tot dat de gheleghentheydt
Naer den wensch my sal ghelucken
Oft wel met een woort gheseyt
Heel Wanhopende verdrucken.
[p. 39]
1. Staet Ioff.                                 WEl staet de poort dan open
Dat des’ twee Pellegrims hier comen ingheslopen?
    Wat stoutigheydt is dit, sijn daer gheen knechten veur
    Die dese bedelaers terstont doen trecken deur,
Wat bottigheydt is dat; wie magh hun herwaerts drijven?
2. Staet. Met uwen orloff sal ick hun van hier doen blijven.
Thebasile.     Neen laetse comen in k’hoor geren hunnen sanck
    Nu ick met hun eylaes moet blij sijn teghen danck
Ick wil hun alle twee een jonstigh aelmoes gheven
Tot troost van mijne quael daer ick nu moet in leven,
Felicia.     Me-vrouw ick com’ hier niet om wat te hebben, neen,
    K’soeck maer gheleghentheydt om eens met u alleen
Te spreken naer den wensch, van uytghemunte saecken
Die u misschien....   Nimus swijght stil.   Felicia. Niet en sullen vermaeken
Maer wecken tot meer leet,
                            1. Staet. Hier dient gheen swarigheydt
T’ontdecken aen Me-vrou; vertreckt u,   Thebasile: Dat hy’t seyt
K’ en wensch maer om de doodt, ten can niet argher wesen
Als t’gen’ my onrust gheeft, spreckt uyt.
                                Felicia. Ick was voor desen
    In Spanien, daer naer binnen Ierusalem,
    Al waer ick heb ghehoort een druckelijcke stem
Van jemandt, die om u aldaer cordts is ghestorven
Naer dat de slavernij had al sijn jeught bedorven
    Allendigh afgheperst, en uytgheteert, t’ is soo
    Het raeckt u Majesteydt, eylaes; al segh ick t’noo
Ick weet noch meer bescheet, dat ick het dorst verconden
Theba. Ach Hemel, wat is dit, Godt heeft u hier ghesonden
    Om my te segghen jet t’gen’ mischien d’ oorsaeck is
    Van alle mijne verdriet en swaer ontsteltenis,
Wie magh my inde stadt Ierusalem toch kennen?
Daer ick noyt ben gheweest?.... Vrindinnnen gaet ghy hennen
    En laet my wat alleen, op dat ick weten sou
[p. 40]
    Des’ diep verholentheydt.
De Staet-Ioff vrouwen binnen.
                                Felicia: Het ghen’ ick aen Me-vrouw
Hier segh, waerachtigh is, hoe ick niet langh gheleden
Was te Ierusalem:   Theb. Ick luyster naer u reden
    T’ is vrempt, gaet voort: Felicia: daer vondt ick eenen Graeff
    Ghevanghen vanden Torck en was een arme slaeff,
Die (soo hy my besagh) begost my aen te spreken
Met jammerlijck ghesught dat t’ herte scheen te breken,
    En sey beminden vrindt, seght waer ghy henen reyst
    Op dat ick segghen magh t’gen’ mijn ghedaght bepeyst,
En soo ick antwoord’ gaf naer Enghelandt, sijn traenen
Begosten als een beeck de wanghen te door banen,
    En sprack, eylaes my is benomen dit gheluck
    Nu ick ghecomen ben in desen droeven druck,
Naer Enghelandt was oock mijn overgroot verlanghen,
Als ick van de Princers had eenen brief ontfanghen
    Mijn schoon Thebasile, hoe dat ick haere trouw
    Eylaes in Enghelandt comen ontfanghen sou,
Maer siet wat wree Fortuyn dat my is overcomen
Door een Barbaerse vloot die my heeft wegh ghenomen
    Het ghene my eer cort de doodt noch costen sal
    Door al des’ slavernij en spijtigh ongheval;
Gaet ghy naer Enghelandt, ick bid u duysent reysen
Wilt u op mijn ongheluck en groot verdriet eens peysen,
    Gaet by de Coningin, de schoon Thebasile
    En draeght haer dese maer en droeve tijdingh me,
Seght dat des’ swaer allend’ belet heeft mijn vermeten
Dat ick met haer niet heb op eenen Troon gheseten,
    Seght haer dat mijn verdriet, en droeve slavernij
    De vreedtheydt vanden Torck, noch al sijn rasernij
Gheen schuld’ en hebben dat ick hier soo droef moet sterven
[p. 41]
Maer meest het haetich spijt, van mijn Princers te derven.
    Soo dat (in ’t cort gheseyt) sijn droefheyt was soo groot
    Dat hy maer eenen dagh daer naer sijn ooghen sloot:
Als ick sijn clacht bedenck, die hy my heeft ontsloten
Soo word’ mijn lichaem ach! met traenen overgoten.
Thebas.     Eylaes is hy dan doot? doot? ach! ick sterf van druck
    Ick vrees door dese maer een grooter ongheluck,
Ach ongeluckigh Graeff, ô Sonne van mijn ooghen
Als nu ghe-eclipseert, mijn crachten die verdrooghen
    Mijn jeughdigh herte treurt, mijn hellen glans vergaet,
    Mijn edel bloet verteert, mijns leven doot-clock slaet,.....
Eylaes het is ghenoegh van hem soo lanck te spreken
Mijn sterckheyt sou terstont in duysent stucken breken,.....
    Seght my eens Pellegrim, hebt ghy hem langh ghekent?
Felicia.     Al langhen tijdt te voor eer ick hier quam ontrent
K’ heb sijnen knecht gheweest wel ses oft seven Iaeren,
En menich mael ghehoort van uwe min verclaren.
Thebas.     Ist waer dat is my vreught, blijft hier by my in’t Hoff
    Op dat ick somwijl noch mach hooren sijnen loff,
Dus wil ick u terstont hier mijnen Schencker maecken
Oft eersten Camerlinck, om meer van deses saecken
    Te handelen in stil, ter wijlen dat ghy weet
    Van desen Ed’len Graeff te gheven goet bescheet,
Comt hier mijn Pagien: wilt desen man vereeren
In plaets van dit habijt met nieuwe Eelmans cleeren.
Nimus.                        2. Pagien uyt.
    Hoe wat is dit gheseyt soo crijgh ick oock een cleet
    Ick schud dees vodden wt en maeck my heel ghereet,
Want my dunckt datmen ons hier Ridders sal gaen slaeghen.
Dan en soumen niet leghen om jemandt te behaeghen
    En schoon cleederen te draeghen, ick leer de loghens oock.
Thebas.     Dat ick u niet en had, mijn jeught verghinck als roock.
Felicia. Ick sal in uwen dienst altijdt trouw-hertigh blijven
[p. 42]
Thebas. En sien uyt u ghemoet dees droeve maer te drijven
    Ghetrouwheyt is een deught die veel schoon lessen leert
    Een onghetrouwen gast en is gheen weldaet weert.
Romanus met 2. Edelieden uyt.
Rom. Fonteyn van onsen gheest die t’herte hebt besponghen.
En in het diep ghemoet des Keysers min ghedronghen,
    Den tijdt die cort al seer om haest met folle seyl
    Te loopen inde Zee met groote vreught en heyl.
O enghelijcke schoont, ick kom my hier verstouten
Om met haer Majesteyt van liefde wat te kouten,
    Midts dat de blijde uer van ons vertreck seer naeckt
    Waer naer den Duytsen Vorst met groot verlangen haeckt,
Om u, die leyt alleen in sijne siel begraven
Die als een seyl steen treckt naer u de aertse gaven.
    O schoonheyts dagheraet, ghenoegh aen ons bethoont
    Dat u hert van ’t ciraet der deughden wort bewoont.
Theb. Ey en slateert my niet, wilt stadich daer van swijghen
Tot dat wy meerder stoff en reden daer toe crijghen.
    Seght my hooghmoghend’ Heer uyt eenen rechten grondt
    Of ghy oock in dit landt eenichsints aerden condt.
Rom. Ghenadighe Princers, wie sou toch moghen claeghen
Over een landt en locht die uwe deughden draeghen
    Soo haere Majesteyt belieft, met u verloff
    Wy sullen saem ons gaen vertreden in het Hoff,
En breeder van u vraegh in d’ eensaem plaetsen hand’len
Want ick ben aenghelockt om weynigh tijdt te wand’len.
binnen.



Vijfde uyt-comen.

Alphonsus en Mopsus ghecomen in Enghelandt.


uyt.
HEt vlugghe Pluym ghediert, als Swaluw, Oyevaer
    Door’t winters nortsich weer, vertreckt van jaer tot jaer,
[p. 43]
En gaet soo sijnen woon verlaten en verand’ren
Soo als men siet dat sy versaemen by malcand’ren.
    Dus ben ick oock ghestelt in dit mijn ongheval
    Niet wetende wat doen oft wat ick laeten sal,
Fortuyn heeft my op Zee veracht en gans verstooten,
Maer nu comt my t’ gheluck met nieuwe vreught vergrooten,
    Schoon dat ick ben gheweest in droefheydt pijn en smert,
    In dese edel stadt was evenwel mijn hert,
Wat dunckt u van dit Landt?
                Mopsus: Cost ick maer Enghels spreken
Daerom heb ick het hert vol swaer ghepeysen steken,
Alph.     Als ghy in ’t Hoff sult sijn daer spreecktmen al van als
Mopsus     Jae ick en can maer Spaens en een cleyn betjen Wals,
Mijn Heer wat mach daer sijn, ick hoor Trompetten blasen
Ick hoor het Enghels volck hier over al seer rasen.
    Soumen Justiti doen, oft ist hier Kerremis,
    Men danst, men springht, men fluyt, ken weet nie watter is
Daer moet jet sijn te doen:
Eenen Arbeyder met een pack op den hals wt.
Arbeyder: Den bras is swaer om draeghen
Alphonsus. Mopsus daer comt een man ghy moghet hem eens vraeghen,
Arbey.     Och waer ick aen de kaey, ick sweet als eenen das.
    En hijgh ghelijck een Swijn, daer leyt den heelen bras
Ick mach wat rusten hier, want ick ben half beschoncken
En mocht eens vallen, als de ander, die heel droncken
    En sat sijn van den wijn, k’heb noot meer vreught ghehoort
    Als desen dach, het is al door den neus gheboort
Wat lepel lacken can  Mops. Waer gaet ghy henen stouwen
Arbeyd Naer t’ Schip, en weet ghy niet dat ons Princers gaet trouwen
    T’ heel Hoff dat is vol vreught sy gaet de Zee strackx in
Mopsus aen Alponsus.
    Hier hebt ghy wel ghetreft dat ghy had inden sin:
Alpho. Ey vrindt blijft weynigh staen ick heb u eens te spreken
[p. 44]
Arbey. Ick segh u laet my gaen en wilt mijn hooft niet breken
    Want ick nu draeghen moet dat ick my schier beschijt,
    De Schepen steken aff, het is veel meer als tijt,
Ghy comt hier mijnen wegh met u ghevraegh verhind’ren,
Mopsus Men sou hier desen vent wel in sijn eer vermind’ren.
Alpho.     Vrint, ey seght my eens wie dat met den Keyser trouwt:
Arbeyd     Ick segh Thebasile sy sijn al langh ghehouwt.
Alpho. Thebasile eylaes, hier ben ick in veel vreesen.
Wat raet om nu mijn hert van liefde te ghenesen.....
    Ey my wat droeve maer heb ick aldaer ghehoort
    Ick mocht gheruster sijn waer ick op Zee versmoort
Mopsus Mijn Heer den vent is sot wat wilt ghy hem ghelooven
Alpho. Neen, dese tijdingh sal noch mijn verstant berooven
    Eylaes mijn hert sluyt toe door dese droeve maer,
Mopsus     Sotten en cleyn kinderen die segghen dickwils waer:
Alphonsus. Sa gaen wy naer het Hoff wat breeder daer naer taelen.
Ick vrees noch met de doodt dees quellingh te betaelen.
binnen.

VERSCHOONINGH

Het triomphantelijck vertreck van Thebasile
naer Duytslandt.
Continue

Derden handel.

Eerste uyt-comen.


Romanus met het heel Hoff wt.

Rom.     GHenadighe Meesters, de Zee is naer den Lust
    En wensch, seer stil en kalm, ghestelt in volle rust
Om samen t’Scheep te gaen met een ghewenst verblijden
[
p. 45]
Thebas. Wel gaen wy, Godt wil ons van ongheluck bevryden
Felicia.     Den ganck is uyt gheleyt becleedt met Torckx Tapijt.
    Daer ghy sult overgaen die Keyserinne sijt.
Felicia.            Alphonsus en Mophus uyt.
Wy hopen op de Zee met vreughden te vernachten:
Thebas. Ghemerckt dat soo moet sijn en dienter niet te wachten.....
    Mijn Heer gaet ghy dan voor op dat ick niet en val
    Want deze plank die is voor my noch wat te smal.
Felicia. Mevrouw gheeft my u hand ick sal u overleyden.....
Alpho. Wat wil ick nu bestaen, ken can niet langher beyden
    Mijn liefde is te groot t’is tijdt dat sy nu spreckt
    Nu dit op ’t nijpen gaet, mijn siel vol wanhoop steckt.
Mopsus. Mijn Heer siet wat ghy doet, bestiert u stouticheden
En leeft hier heuselijck naer de ghetoomde reden.
    Eer dat t’u leven cost, ten is gheen cleyne saeck
Alpho.     Ick berst soo ick haer niet can brenghen tot de spraeck.....
Toch ick heb eat versint, laet my in ’t stuck betijen
Mophus. Godt gheef dat alles mach tot voordeel u ghedeijen.

Alphonsus aen Romanus.

    Ick weet u Hoogheyt my in ’t minste niet en kent
    Nochtans dwongh my den noot te comen hier ontrent,
Dus sal ick inderhaest de reden u verclaeren
En uyt een Edel hert mijn meyningh openbaeren:
    Ick com uyt Spanien ghereyst met eenen Rinck
    Soo schoon als oyt Princers van haeren man ontfinck,
N’en Rinck met eenen steen soo licht als Sonne straelen
N’en Rinck van groote waerd’ die niemand’ can betaelen,
    En midts ick heb ghehoort t’vertreck des Keysers Vrou
    Heb goedt ghedoght dat ick haer die eens thoonen sou:
Rom. Mach ick hem wel een sien, om aen haer te verthoonen
Want soo hy haer bevalt beloof u wel te loonen.
Alpho.     Hier is hy in dees doos, verthoont hem vryelijck,
    Die ick veel meerder acht als een heel Coninckrijck.....
[p. 46]
Rom. Vertoeft een weynigh vrindt. Alp. Ick sal u hier verwachten.
Romanus aen Thebasile.
Hooghmoghende meesters seer hoogh en eel van machten
    My wordt daer een Juweel van eenen gouden Rinck
    Ghegheven inde handt door eenen vremdelinck,
Die comt uyt Spanien om uwen t’wil gheloopen
En is een Juwelier, die desen wilt vercoopen,
Thebas.     Laet sien wat dat het is.... o Hemel staet my by
    Voorwaer den selven Rinck ghecomen is van my,
Soet aen Felicia.
Ick heb den selven Rinck, ach! aen Alphons ghegheven
Die naer u segghen Heer, hem heeft ghekost het leven:
Fe. soet.     Houdt toch u traenen op. Theb. Het cost my groote pijn
Felicia.     Mevrou ghy sijt ghetrouwt, wilt eens te vreden sijn.
Wilt toch u herten leet in dees occasi breken,
Thebas. Waer is den Juwelier, ick moet hem selver spreken,
Rom.     Compt hier eens goeden vriendt by onse Keyserin.
Alpho.     Staet haer den Rinck wel aen; dat gaet naer mijnen sin
Seer Edele Princers die sijt tot reysen veerdigh,
Ick bid op my eens denckt, hoe wel ick ben onweerdigh
    Want t’wenschen is om niet, dus kus ick uwen voet
    Die my hebt aenghedaen dees overgroote moet,
Thebasile aen Felicia.
Felicia wats dit,  Fel. Ick bidde houdt u stille
Thebas. Van waer komt ghy van daen:  Alph. Mevrou om uwen t’wille
    Uyt Spanien ghereyst, uyt Graefschap Barcelon
    Met desen Diamant soo claer ghelijck de Son,
Die niet en is ghecocht, ghestolen oft ghenomen
Maer is van een Princers uyt Enghelant ghecomen.
Thebas.     My dunckt soo ick aen merck en oock hier door verstaen
    Dat ghy met dit Juweel al langh hebt om ghegaen
Alpho. T’is waer Princers t’is waer, dit weet den Heer hier boven
Hoe ick hem heb bewaert, en niemand’ willen loven.
[p. 47]
    Het is den waersten pandt die ick oyt heb ghehat
    Die ick om u alleen hier brengh, om grooter schat
Daer med’ te winnen, maer eylaes ick val bedroghen.
Wist ick wie d’oorspronck waer,
                                                    Theb. Een vals doorslepen loghen
Alpho.     Ken loogh noyt, maer het loogh my aen een ongheluck
    Ghebrouwen van Fortuyn, die my brocht inden druck,
Felicia. Als d’onghetrouwicheyt comt loghenen te baeren
Dan laet sy lichtelijck haer eyghen Meester vaeren.....
Alpho.     Eylaes ick merck t’bedroch dat my brocht in ’t verdriet.
Thebas.     Felicia en is dit mijnen Graeve niet?
Fe. soet T’gheen men voor ooghen siet en can voorwaer niet lieghen,
Alpho. Ken kom niet om dat ick u Hoogheyt sou bedrieghen
    Maer kom uyt Spanien, met desen Rinck ghereyst
    Om u te gheven, toch, k’sien dat ghy niet en peyst
Van wie den selven quam, door wanckelbaere sinnen,
Eylaes ick meynden t’hans noch veel daer aen te winnen,
    Maer ick bevind’ dat hier den tijdt al anders gaet
    My dunckt u Majesteyt, den Rinck niet aen en staet,
Thebas. Goetjonstigh Juwelier ick heb van u voor dezen
Menich Juweel ghekocht dat weerdigh schijnt te wesen
    Maer nu ben ick versien, ghy hebt te langh ghebeyt
Alpho.     Eylaes wort mijn ghewenst gheluck dan so ontseyt?
Terwijlen dat ghy had naer dezen Rinck verlanghen
Thebas. Ick meynden dat ghy waert voor eene slaeff ghevanghen,
Alpho.     Ghevanghen was ick jae, maer ben gherantsoeneert
    En nu met groote moyt naer t’Enghels Hoff ghekeert
Met uwen oorloff dan soo sal ick sijn verduldigh:
Thebas. Vertoeft eer dat ghy gaet ick ben u noch wat schuldigh,
Aen haer ghevolgh.
    Ick moet eens rekenen met desen Juwelier
    Ick bid u Edele gaet weynigh tijdt van hier.....
Alphonsus en Thebasile alleen.
[p. 48]
Alpho. Wel voetsel van mijn hert, moet ick u dan soo derven?
Thebas. Eylaes het is te laet.  Alp. Soo wensch ick ach! te sterven
Thebas.     T’is waer ick ben ghetrouwt, maer teghen mijnen danck,
    Ist moghelijck dat ghy vertoeven kost soo lanck,
K’heb moyt ghenoegh ghedaen om naer u trouw te wachten
En om dees nieuwe trou met afkeer te verachten.
Alpho.     Ick ben half desperaet, helpt hemels, ach wat druck,
Thebas.     Ick bid u swijght eer dat u meerder ongehluck
Comt waeyen over t’hooft, want ick moet u verlaeten
Alpho. Verlaeten, ick beswijck,  Theb. Wat valter meer te praeten
Alpho.     Eylaes is dit dan soo?  Theb. Adieu Heer Graeff adieu,
Alpho.     Laet my u edel handt dan noch een kussen nu,
Theb. Het sou voor mijnen man den Keyser schande wesen
Alpho. Soo moet ick leven ach! in duysent kille vreesen.
Alphonsus.                                    binnen.
    Vergaet de wereldt dan  Mops. Soo valt den Hemel neer;
    Ey my de Broeck staet ront, waer blijven wy mijn Heer,
Ter eeren de Prinçers hoor ick soo dapper schieten,
Alpho. Ter eeren van mijn doodt, die ick haest sal ghenieten.
Mopsus.     Mijn Heer den Schipper steckt het Schip seer haestigh aff
Alpho.     Dat hy mijn hert doorsteckt soo ben ick haest in ’t graff.....
Dese verloren hoop die drijft nu op de baeren
En my niet achterlaet als anxt en droef beswaeren.
Mopsus.    Ick wou wel dat de Hoer met al den bras verdronck
    En dat mijn meester met dat vercken oock versonck,
Dan waer ick eens verlost van alle dese clachten,
En jammerlijck ghesught, want t’duert gheheele nachten,
    Den vent wordt desperaet:  Alphons. Eylaes ick sterf van pijn
    Want ick ghebannen blijf van soo een soet aenschijn,
Ick sien sy is vergaen die heeft mijn siel ontdraeghen
Mopsus. T’is wel besteedt,  Alp. Wie sal ick nu mijn droefheyt claghen
    Eneas ghinck oock door, en liet sijn lief op t’landt,
    Virenus liet sijn schoon Olimpia in schandt,
[p. 49]
Den wreeden Theseus liet sijn Ariadne slaepen
En brack sijn echte trouw, jae gingh vuyl lusten raepen.
    Ach siet wat Dido ded’ die wreeckten haer afront,
    Olimpia die smeet haer in den Zeesen gront.
En Ariadne wert verlost, ick blijf in treuren
My en mach gheen gheluck in dit verdriet ghebeuren,
    Ick en verliet haer noot die my als nu versmaet
    Een vrou, maer gheenen man my in dees droefheyt laet....
O wreeden Duytsen Stier die mijn Euroop comt haelen
En maeckt my nu als een Parthenope vol quaelen,
    K’wil springhen inde Zee, en soo mijn lusten voen
Mopsus.     Och Heer blijft hier by my, en wilt dat toch niet doen
Want ghy verdoemt sout sijn, soo ghy u gaet verdrincken
Laet dese raserny (bid ick) eens nedersincken;
Alpho.     O wreede Tygerin, o straf van mijn gheslacht
    Serpent van Libien, ken had dit noodt ghedacht.....
Een Jndiaense Slangh heeft u in’t Bosch ghespoghen
Oft hebt wel eer de borst van een Leeuwin ghesoghen.
    Waer is mijn wackerheyt, die dickwils heeft bestaen
    In ’t volck van Asien met cloeckheyt te verslaen,
Al dat ick wenschen kan om my met recht te wreken
Soo bid ick dat ghy moght haest sijn de moort ghesteken,
    Ken wensch u voorder niet als eenen wreeden haet
    Van uwen Heer en Man, door vals betight verraet.
binnen.



Tweede uyt-comen.

Den Keyser Adolphus met sijn Hoff.

Adolp. MYn Keyserlijcke siel is nu in groot verlanghen
Om mijn hooghwaerde bruyt met blijschap te ontfangen,
    Elck ur’ schijnt my een maendt dat ick haer wesen derf
    Om wyens schoonheyt ick schier alle daeghen sterff,
[p. 50]
Mijn Hert snackt als een Hert naer d’overschoone wooningh
Van siel en gheest, midts sy alleen is de belooningh
    Van liefde, dus ick hoop dat Godt haer hoeden sal
    Van storm en zee tempeest, van sieckt en ongheval.
1. Edel. Den hooghen Godt die leeft, om haer wel te bewaeren
Voor het stormwindigh weer een raserny der baeren,
    Ick bid u Majesteyt, stelt u maer vry in rust
2. Edel.     Ghy sult haest sien de daet en proeff van uwen lust,
Leeft Keyserlijcken Vorst uyt Thetis schoot gheresen
Die alle dinghen gheeft een luyster in het wesen,
    Manhaftigh Potentaet, wiens hooghe Majesteyt
    Van daegh met volle seyl waght Venus schoonigheyt.
3. Edelman.                                                         uyt.
3. Edel. Den Post die is ghelandt, hy sal de tijdingh brenghen
Adolp. Dit sal mijn volle vreught noch al veel meer verlenghen
    Dat hy hier binnen komt,
Eenen Post uyt.
..... Post. De Keyserin is daer
    Recht buyten voor de Poort  Adol. Dit is de blijdste maer
Die ick oyt heb ghehoort, sa laet de Koets in spannen
En in slagh-oorden stelt de alder-kloeckste mannen
    Van mijn lijff wachten en daer by Peck-tonnen brandt
    En datmen t’ groff Canon oock lost van alle candt.
binnen.
Romanus met Thebasile en het Hoff uyt.
Rom. En is haer Majesteyt niet mue van al dat vaeren
Thebas. Ick was voorwaer wel blij als wy aen lande waeren.....
    Dit Hoff is seker schoon, en constich op ghebouwt,
Rom.     Siet daer u Bruydegom, daer ghy med’ sijt ghetrouwt
Adolp. Ick heet u willecom mijn liefste uyt-verkoren
Prinçers en echte deel, gheen blijder man gheboren
    Als ick om u alleen, wyens hemelrijcken schijn
    Ick noch veel schoonder vind’ als ick wel dacht te sijn:
[p. 51]
Ick heet u willekom, mijn ziel en mijn beminde
Die ick by my naer wensch en langh verlanghen vinde.
    Nu triumpheert mijn hert, mijn ziel ontgaet van vreught
    Midts ick door uwe komst t’heel Hoff soo sien verheught,
Thebas. Ick danck u Majesteyt, troost van mijn trouw ghedachten
Die my dus weerdigh vond’ voor Keyserin te achten,
    De liefde die ick draegh tot u seer cloecken helt
    Die stel ick van nu af in ’t Keyserlijck ghewelt
Adolp. Waer med’ sal ick u nu mijn leven danckbaer thoonen
En dees ontfanghen eer met weder-liefde loonen
Thebas.     Tot een trouw offer gaeff schenck ick my aen u deught:
Adolp.     U comst verweckt mijn ziel tot d’aldergrootste vreught
Die jemand’ dencken magh, mijn hert is nu ontbonden,
Godt heeft u voor mijn Vrou voor seker hier ghesonden,
    Verheught u Keyserin, en alle blijschap maeckt
    Terwijlen dat ick ben tot mijnen wensch gheraeckt.
Thebas. U toegheneghen Hert comt mijnen Gheest verblijden,
Adolp. Door u seer edel komst ben ick uyt alle lijden,
    Door ’t Goddelijck beschick sijt ghy my toegheseyt
    En hoop dat wesen sal tot onse saligheyt......
Ick heet u willekom mijn Edel Landt-ghenoten,
Den Eeldom sonderlingh uyt Enghelandt ghesproten.....
    Wie is den Jonghen Helt die neven u hier staet.
Thebas.     T’is mijnen Camerlinck die altijdt met my gaet
Seer vreedsaem ghemanniert, en wijs in alle consten,
Die my van jonghs af aen belieft heeft door sijn jonsten.
    Soo sijne Majesteyt hem hier oock vind’ bequaem
    Te blijven in het Hoff:  Adolp. hy is my aenghenaem.
Thebas. T’is eenen Camerlinck daer ick my op betrouwe
Die ick voor mijnen vrind’ en weersten dienaer houwe,
Adolp.     Mijn weerde Ghemalin al t’gheen ghy wenschen kont
    Dat is tot uwen dienst seer mildelijck ghejont.
Gaende op den Throon wordt ghedanst een Ballet.



[p. 52]

VERSCHOONINGH

Daer het Hoff is op de Jaght.
________________________________

Derde uyt-comen.

Romanus.

Rom. MYn hert is noch verschrickt als ick denck op het huylen
Des Wolfs, en op ’t ghewelt der lanck-tandighe Muylen,
    Van al de Swijnen die met eenen wreeden smeet
    Vernielden menigh Brack, jae schier met eenen beet
Mijn Peert hadden ghevelt, maer soo ick in het schieten
Een treften reght in d’oogh, begost hun te verdrieten
    De moeyt van het ghevolgh,
                                            1. Edelm. Ick schoot met mijnen schicht
    Een Hert reght in het hooft, dat t’punt door het ghesicht
Weer uytquam, en daer naer soo hebben mijne Honden
Den Hert soo wreedelijck verscheurt ende verslonden,
    Dat soo ick niet by tijdt en had daer by gheweest
    Sy hadden t’in hun maegh,
                                            2. Edelm. Daer was ick voor bevreest
Als ick het selve sagh,  Adolp. T’is tijdt dat wy vertrecken
Want sulcken slavernij sou appetijdt verwecken.
3. Edel.     T’ghebieden raeckt den Vorst wy sijn bereet altijdt
    Ghemerckt u Majesteyt ons opper meester sijt,
Rom. Gaet draeghet Wildt naer t’Hoff ick ben vermoeyt van Jaeghen
Door ’t loopen over t’velt om swijnen te verslaeghen,
Adolp.     De moyt en valt niet swaer in allen het bejagh
    Wanneer men eenigh wilt can brenghen voor den dagh,
Die winst behaeght my seer, wat hebben wy ghevanghen
Daer mijne Keyserin sal ivrigh naer verlanghen,
    Gheleghentheyt die dient van stonden aenghevat
[p. 53]
    Soo haest sigh openbaert een aenghenamen schat,
Rom. Wy hebben Wilds ghenoegh, vier Herten en dry Swijnen
Adolp. Ist al,  Edelm. Neen noch een Wolf, ses Haesen, thien Conijnen
    Adolp. Dat is gheluck, Rom. T’is waer, maer laes;.....
                                                        Adolp. Ghy sijt ontstelt
Rom. Dat is om datter iet mijn hert met droefheyt quelt
Adolp. Wat quellingh u beswaert, en brenght my in gheen treuren
Nu my al t’gheen ick wensch op d’aertrijck mach ghebeuren,
    Wat isser swaerigheyt?
                            Iulius Edelman Ghenoegh, t’ waer beter niet
Adolp.     Wat isser, naeckt my dan verraet oft swaer verdriet
Spreekt uyt, ick moet den gront van deze saecken weten
2. Edel. Dat jemant sigh niet wel in d’eer en heeft ghequeten,
Adolp. In d’eer, wats dit gheseyt, in d’eer, seght watter is, Ghy jaeght mijn hert vol vrees en swaer becommernis, Isser een moort gheschiet oft jet uyt t’Hoff ghestolen, Wat schuylter dat ghy staet verbaest, t’gheen ick bevolen Heb om te segghen, spreckt oft ghy maeckt my vergramt ick weten wil oft jemand’ mijne trouw beschampt, Ick wil dat ghy-lie my sult uyt de keuringh stellen,
Rom.
Soo sal ick u de saeck van eerst tot lest vertellen Al ist dat my de schaemt bestrijt seer stercelijck, Want t’ is een saeck waer aen d’eer hanght van ’t Keyserrijck.. U Majesteyt weet wel hoe ick door sijn begheren Bereet was om Mevrou tot hier t’accompaigneren, U is oock wel bekent den Eel-man die haer dient Die sy ghestadigh houd’ voor haeren besten vrient, Die sy in Enghelandt van straet heeft op ghenomen, En is als Camerlinck tot hier met haer ghecomen, T’ was eerst een Pellegrim, een armen Bedelaer Een sleght verworpen man, t’is soo ick u verclaer, daer sy misschien uyt lust in vond een groot behaeghen Soo als ick en noch meer aldaer voor ooghen saeghen,
[p. 54]
    Die nu meer van hem houd als van een Edelman,
    T’gen niemand van het Hoff op recht verstaen en can
Wy hebben meer gesien als ick u uyt magh legghen.
Adolp. Ghy sult nochtans den gront van dese saeck my seggen
    Want ick staen als verstelt en innerlijck verstoort
Roman.     Soo moet ick seggen dat seer selden is ghehoort.....
Als ick vertecken sou, hoort wat my toen ghebeurden
My docht soo ick het sagh dat mijn vroom herte scheurden....
    Des Eel Getuyghen al die sullent’ houden staen
    Hoe wonder dat op Zee ons Reyse is vergaen,
Soo ick haer in het schip meynde met eer te leyden
Laet sy my staen en wou naer desen Pelgrim beyden,
    En brocht haer in het schip dat al de werelt sagh.
    Alwaer hy van Mevrouw heeft meerder gunst genoten
Als ick oft iemand van u Edelie, gesproten
    Uyt Ridderlijcken stam.  Adolp. Dit is een viese pert.....
    Cost gy uyt dit geval de lusten van haer hert
Bespeuren, als gy hun saeght sitten by malcand’ren?
Roman. Ghenoch wanneer sy saem sonder eens te verand’ren
    Heel stout en schaemteloos spraken in stillicheyt.
Adolp.     Hebt g’ondertussen dan daer op scherp toegheleyt;l
Ick staen geheel verbaest, gy moet my breeder spreken
Julius Mijn Heer, ontdeckt de daet, den Keyser mach hem vreken
Adolp.     Is mijn verbonden trouw missichien geschant-vleckt dan?
Julius.     Tis noch veel arger Heer als hy u seggen can
Rom. Om alles watter schort met waerheyt te doorgronden
In ’t cort wy hebben haer in overspel ghevonden
    Met dezen Vremdelingh den moorder van u trouw
    Die heeft geschent de eer van u ghetroude Vrouw:
Adolp. Eylaes wat ick hoor, dit doet mijn edel sinnen
    Verwerren onder een, mijn hert beroert van binnen,
Ick heb dit wel gedocht, de liefde was te groot.
[p. 55]
    O dief, schelm en verraer dit cost u haest de doot.
De tochten van mijn siel doen al mijn crachten buyghen
Ten is niet dan te waer, daer sijn te veel getuyghen.
    Onkuyse snoode Hoer, ontroofster van mijn rust
    Door uwen boosen aert, door uwen vuylen lust.
Vleesgirighe Leeuwin, die my soo comt bestrijden.
De vraeck die mijne siel ontsteckt, sal dit niet lijden
    Dit sal mijn doodt-kist sijn, dit cost my vlees en bloet....
    Ras vanght den siel terstont want ick ben als verwoet,
Ick wil hem daetelijck doen in sijn bloet versmachten
Ghelijckmen leven moet met die een vrouw vercrachten:
Julius.     Ick hoor dat hy seer haest vertreckt naer Engelant
Adolp.     Iae haest met Charons schuyt int diepsten vanden brandt,
Gaen wy terstont naer t’Hoff om ons rijp te beraden
Hoe datmen straffen sal sulck vreet vervloeckte daden,
Rom.    Den Keyser is ghestoort.  Jul. de reden hem bedwinght,
Adolp.     Des droeve maer my in’t ghepeys veel quellingh bringht.
binnen.



Vierde uyt-comen.

Thebasile nemt van Felicia haer affscheyt.

Thebas. VOorwaer u droef vertreck doet schier mijn herte breken
Ken weet niet tegen wie dat ick voortaen sal spreken
    Van ’t geen u is bekent, ick bid u blijft noch hier,
Felicia.     Voorwaer ten can niet sijn,  Theb. U reysen cost my dier
Hoe dickmaels sal ick noch om u getrouwheyt suchten
Hoe dickwils sal ick noch mijn selven moeten vluchten....
    Ach gaet gy dan soo wegh, adieu beminden vrindt
Die mijne siel veel meer, als ick mijn selven, mint,
Wel moeter dan soo sijn,  Fel. Mevrouw ick moet vertrecken
Thebas. U reys en sal my niet als tot veel droefheyt wecken,
[p. 56]
    Nu sal ick al den troost en vryheyt wesen quijt
    Midts ghy alleen den raet van mijn seereten sijt,
Al mijn vermaeck gaet door, al mijnen troost gaet reysen:
Felicia. Mevrouw ghy emmers hebt al t’geen u hert magh peysen,
    T’is wonder datge sucht, nu ghy sijt Keyserin
Gemerckt u niet en helpt Alphonsus oude min.
Thebas. T’is waer Felicia Wel dan, wat meer,
                                Teb. K’en kan dat niet ghesegghen
Felicia. Ey wilt des clachten eens uyt u ghedachten legghen
Thebas.     Mijn Heer ick moet het doen, doch als het soo moet sijn
    Moet ick u noch voor t’lest verhaelen mijne pijn
Die my quelt totter doodt, jae sal mischien verjaegen
Oft wel eer corten tijdt in’t duyster graf noch draeghen,
Felicia.     Ey my wats dit geseyt, Mevrouw wat schuylter dan
Thebas.     Eylaes een groot verschilvan mijnen lieven man
Die my heel straf besiet, en is gans sonder spreken
Hy slaept en eet alleen, t’gen mijn jongh hert doet breken
    Daer schuylt int Houwelijck een groote swaricheyt:
Felicia.     Seer Eel Princers ken heb hem nochtans niet geseyt
Ghy maeckt mijn hert beroert, sou hy soo vroegh beginnen
En reden hebben om u niet meer te beminnen,
Thebas.     T’was eerst al blijde feest, wy waeren willecom
    Maer nu ist van den hondt, ken weet ach niet waerom:
Felicia. Wat reden heeft hy dan, ick staen gelijck verslaeghen,
Thebas. Ick sweir dat ick my noot in’t minsten heb misdraeghen
Felicia.     Ken meyn oock niet dat hy daer van ghepeysen heeft,
    Des droefheyt my veel druck en achterdencken gheeft
Eylaes daer moet iet sijn. dit sal mijn reys bedroeven
My dunckt dat my den druck het herte toe sal schroeven
    Nochtans soo moet ick gaen, met uwen oorlof dan
Thebas.     Adieu Feliciaen daer ick u helpen kan
Sal ick gedachtigh sijn, al u getrouwicheden
Adieu, adieu mijn Heer.  Felicia. Adieu volmaeckte leden
[p. 57]
Adieu pronck van het Hoff, adieu schoon Paragon. Adieu Princers adieu, soo schoon ghelijck een Son, Ick treck naer Enghelandt, oft weer naer Chatalonen,
Thebas. Ach soo ghy maer en vind’ den Graeff van Barcelonen Van mijnen t’weghen groet sijn Ridderlijck ghemoet, Die my soo dickwils heeft met sijne min ghevoet.
Den Keyser dit al aen ghesien hebbende ontdeckt hem.
Adolp. Ick heb ghenoegh bespiet, ick vind’ het is waerachtigh Datmen voor ooghen siet en is niet loghenachtigh, Derst sy in mijn ghesicht hem kussen noch adieu?
Rom.
Hooghmoghend’ Potentaet t’is waer ghy siet dit nu:
Adolp. ras vatse metten hals ick salse beyd’ doen hanghen:
Julius.
Ghy schelm, dief, en verraer gheeft u terstont ghevanghen,
Felicia. Wat heb ick toch misdaen! Adolp. Vertreden onse weth.... In overspel gheleeft, mijn echte trouw besmet, Men sal u datelijck als eenen dieff vermooren..... Leyd’ mijne Keyserin terstont oock naer den Tooren,
Thebas. Heer Keyser sijtte vrëen, hebt over my ghedult,
Felicia. Ick ben onnoosel, ach! Ken hebbe gheene schult, Dus gheeft dan gheen ghehoor, aen de bedriegherijen Der valsche loghenaers en sielen, die in’t lijen Soecken te brenghen my met uwe Keyserin, Uyt enckel belegh-sught, stelt dit uyt uwen sin.
Adolp. Volbrenght het gheen ick segh’, wilt hem terstont verworgen
Thebas. Ghenadigh Potentaet ick bidde wacht tot morghen, Gheeft hem maer weynigh tijdt, eermen soo haestigh moort Een die onnoosel is, Adolp. Vat aen, en volght mijn woort.
binnen.
Alphonsus en Mopsus ut.
Alpho.
Wat voed de min al pijn en rampsalighe sorghen, Wat ligghen in de min al quellinghen verborghen, Ick wort ghelijck een Hert gheduerigh naer ghejaeght, Mijn Hert ghelijck een Hert de kille vreese draeght
[p. 58]
En doet mijn inghewant schier uyt het lichaem loopen, Om dat mijn dulle min gheen weer min meer can hopen Ick kom noch eens ghestapt, niet sonder groote pijn Naer Duytslandt om alleen maer by mijn lief te sijn, Om haer noch eens te sien, hoe wel met duysent vreesen Om noch eens voor het lest te sien haer Hemels wesen, Ken sal vergheten noyt de ontrouw die ick lij, En vrees te sterven door de liefdens rasernij
Mopsus.
Jae soo ghy haer eens siet, dan sal u hooft weer draeyen, Dat hy een Haentjen waer hy sou niet anders craeyen, Hy seept nochtans maer al den Moor in dit verdriet En is ghelijck halff Sot, die naer het vrijen siet Als een versleypte Cat van hier en daer te reysen:
Alpho.
Soo langh ick leeff en sal ick haer uyt mijn ghepeysen Niet letten, oft ten waer, ach door de bleecke doodt,
Mopsus.
K’wou dat dees dulligheyt ghestelt waer uyt sijn hoodt.
Van binnen eenich ghesucht en ghekerm inde Bosschagie.
Alpho.
My dunckt ick hoor gherught,
Felicia van binnen.
Ach moet ick dan soo sterven! En isser gheen ghenaed’ voor my meer te verwerven, Wat seldsaem stuck is dit, wat Tyghers wreede handt Brenght my hier sonder schult in sulcken grooten schandt Moet men soo teghen reght ( sonder party te hooren ) Sonder sententie dan jemant soo vermooren? Ach Graeff van Barcelon, wat hebt ghy my ghedaen, Dat ick om uwen t’wil soo naer de doodt moet gaen.
Alpho.
Wat vremder stuck is dit, droom ick, oft wat macht wesen, Dat my hier jemandt kent, daer ick nochtans voor desen Heb nimmermeer gheweest, eylaes wat sal dit sijn,
Mopsus
Ick wort vol anxt en vrees door achterducht en pijn
Felicia van binnen.
Ach Graeff van Bercelon, o oorspronck van mijn lijden.
[p. 59]
Alpho: T’schijnt jemand’hier in’t Bosch een Maghet wilt bestrijden
Want t’ is een vrouwe stem , nochtans ick niemand’ weet
Die mijnen naem hier kent ..... Sa Schelmen geeft bescheet
Wie dat ghy sijt, ick wil d’onnoosel Maeght beschermen
Mopsus: Mijn Broeck is halleff vol , ick schijt noch al mijn dermen
Van anxt en swaere pijn.
Een Edelman van binnen
Bint haer de keele toe,
Felicia: Ghenade ach ghenad’ Adolp: Eylaes wats dit ..... Wel hoe
Ben ick een teere Vrouw soo laeten gaen verloren.
Hij trecht sijn Rapier
Neen . holla t’ waer my schandt ick sien het gaet voor goet
Mopsus: Neen Heer , och och mijn Heer , mijn Heer, siet wat ghy doet
T ’sijn Roovers in het Bosch , laet ons wat heerwaerts reysen
Ten gaet ons oock niet aen , ick bid u gaen wy wegh,
Alpho : Ghy blooden Saters cop gaet med’als ick t’ u segh
Hoe sijt ghy vol van vrees . k’ word’ als een Zee verbolghen
Door gramschap: Mops: gaet van voor ick sal van achter volgen
Alpho: Segt: wat is hier te doen:
Felicia verblint en ghebonden aen eenen Boom verschijnt met twee Edele die een coorde hebben om haer te worghen
Felicia: Ghenade ghenadigh Heer
Ick bid u wreckt mijn leet, en staet nu voor mijn eer
Den Keyser wilt hier doen berooven mijn jonck leven
Het vonnis is gheseyt en over my ghegheven
Ick bid u Edel Heer hoe wel my onbekent
Belet dat hier een Maeght van de eer niet word’ gheschent
O Godt! Sult ghy nu dan u trouwe siel verlaeten
Edel: U klaeghen en ghesucht en can u hier niet baeten
Felicia: Och Heer vertroost nu eens u arme Creatuer[p. 60]
Ghemerckt in desen noodt my naeckt de leste uer.
Alpho: Sa snoode Roovers wacht ick sal u dat verleerden
Edel: Hoe! meynt ghy vremdelinck ons hier soo te braveren
Aplho: Wat doet ghy desen man Edel: Ey my ick ben een Vrouw
Alpho: Een Vrouw, wats dit gheseyt
Felicia: Een vrouw vol druck en rouw
Die door de valsche min valt in dees bitter schanden
Die door de min alleen quam in dees vremde landen
Onnoosel, om de min te gheven lof en toom .....
O min o valsche min , vol lijden, druck, en schroom
Ghy sijt schult dat eens de wraeck van mijne quaelen
Den Graeff van Bercelon op het left noch sal betaelen
Om wie ick al dit spijt onnoosel lijden moet
Die door d’ontrouwe min my dese doodt aendoet .....
Alpho: Ick ken den Graeff seer wel, hy word’ van u beloghen
Midts hy noyt eerlijck man sijn leven heeft bedroghen
Maer om dat ick bemin sijn Ridderlijcke macht
Soo sal ick in sijn plaets u helpen door mijn kracht
Ghy valse boeven past nu vrijlijck op u leven
Mopsus: Ey mu wat sal ick doen mijn beenen staen en beven
Ick segh ken moeyt my niet, ik gheen krakeel en soeck
Godt weet hoe ront dat staet mijn Roo Fraweelen Broeck
Edel: Daer men den Deghen draeght behoeven luttel woorden
Mopsus: Och laes waer blijf ick nu, het gaet hier op een moorden
Alpho: Verraders als ghy sijt blijft vrijlijck beyde staen
Sy vechten met de Rapiers
Edel: Ghysnooden trotsen Schelm dees saeck gaet u niet aen
Alpho: Ick kan nu soo my lust u sielen haest doen scheyden
Edel: Tast toe, sa weirt u lijf Alph: Ken sal daer med’ niet beyden
Felicia: O Heer almachtigh Godt komt mijne siel te baet
Want die op u betrouwt ghy nimmeren verlaet
Ach slaet eens op mijn siel in dees allend’u ooghen
En wilt gheen grousaem moort om mijnen t’ wil ghedooghen
[p. 61]
Edel: Ick sweir dat uwen roem nu haest sal sijn ghevelt
Alpho: Betoont nu vry aen my u uyterste ghewelt
Den 1 Edelman valt doodt
U broeder sterft vast sonder een woort te spreken
Ghel[niet leesbaar]ck ick u oock hop’ als hem hier doodt te steken
Ten sy ghy vraeght genaedt : oft selver my verwint
Den 2 Edelman vlucht
Alpho: Loopt blooaert, treter loopt, oft ghy wordt oock verslint
De boosheyt vindt haer straf met oneer oft met schande
Mopsus ontbindt den man de ooghen en de handen
Felicia: Ghedanckt sy nu den Heer die my des weldaet doet
Mopsus ontbiendt haer en spreckt
Ick heb den desen schelm getreden met den voet
En in sijn bloet versmoort soo cloeck was ick in ’t schermen
Felicia: Ick danck u lieven vrindt.... k’ omhels u met mijn ermen
Voor uwen trouwen dienst, ick staen gheheel beschaemt
Midts mijne stoutheyt die u hier heeft toe gepraemt
Want mijn onnooselheydt was tot de vraeck gheneghen
Mopsus: Ick heb hun alle twee vermoort met desen deghen
Alpho: Swijght Spaensen Poetser swijght: Mop: Ick ben vol rasernij
Al haddende gheweest noch een dosijn daer bij
Ick was hun meester, om soo duysent te verslaeghen
Als dese schelmen, want ick noyt en can verdraghen
Sulck danich onghelijck Alp Een heete pry by ’t vier
Felicia Alphonsus aensiende verwondert
Felicia: Is dit Alphonsus niet, waer ben ick, ach Mop wel hier
Felicia: Ick staen gheheel versuft Alp: En ick soo seer verwondert
Dat my de spraeck begheeft Mop: Al hadt het fel ghedondert
Ontrent het nieuwe jaer als ’t sterck ghevrosen is
Soo was ick nimmermeer soo vol becommernis
Als ick op heden ben in desen man t’ aenschouwen
Die soo u lief ghelijckt: al oft hy waer ghehouwen
Uyt t selve backes van de schoon Felicia
[p. 62]
Felicia: Ghy noemt my die ick ben, Alphonsus: ach ick sta
verwondert en verbaest Alp: My docht dat ick voor desen
U noch meer had ghesien, en kenden u aen’t wesen
Mopsus: My dunckt t’is toeverij die des gedaent af belt
My dunckt dat Mijntien-peck hier uyt den aesack spelt
het is den man die ons verlost heeft uyt veel pijnen
En ons ghecockt heeft van de boose Sarafijnen
Felicia: Eylaes wat dat ick sien, mijn hert wort heel beroert
Ten is niet mogelijck, oft ghy siet hier ghevoert
Van d’Engh’len door Godts cracht, wat loen sal ick u gheven
Alphnse: mijnen Graef, die aen my hebt het leven
Gheschonken door u macht en de onnoselheyt
Beschermt, op dit ghewest in ’t mannelijck habyt
Die ach! om uwen t’ wil quam in dit bitter lijden
Alpho: Ick was verplicht om u (mijn siele) te bevrijden
Felicia, mijn Bruyt, vrindin ick sterf van vreught
om dat mijn sterckheyt hier beloonen quam u deugt
Croonweerdighe Gravin, ick ben aen u verbonden
Ten is niet mogelijck oft Godt heeft my ghesonden
Tot u beschermenis, om u, hier by te staen
Mopsu: Hoe sal dit apen-spel opt’ lesten noch vergaen
Ick sien my sel van scheeff, my dunckt ick ligh in droomen
Alpho: Maer seght eens Edel Maeght hoe sijt ghy hier ghecomen
Hoe sijt ghy hier gheraeckt in sulcken droeven noodt
En waerom datmen u verwesen heeft ter doodt
Felicia: Mijn tranen bersten uyt ter wijlen ick moet spreken
En segghen mijn verdriet, het gheen Godt eens sal vreken
U is ghenoegh bekent hoe ghy my hebt bemindt
Vervolght, en langh ghevrijt, maer met ontrou ghedint
Soo haest de oude min u in het herte woelde
Als ghy de liefde van Thebasite ghevoelde
Soo sijt ghy stommelinckx van my, ach, wegh ghegaen
En liet my in veel vrees, in droef heyt en getraan.
[p. 63]
ja schoon ghy my verliet in bitter druck en lijden
Soo cost mijn hert door liefd u gheensins noch benijden
Ick heb in dit habijt u vlijtigh naer ghereyst
En menighmael op u ontrouwe min ghepeyst
Ick heb u afghecockt ontrent de Zeese stranden
Daer ghy gevallen waert in wree baebaersche handen
Ick heb om u alleen soo veel te wegh ghebroght
Dat u Thebasile verloor die sy eerst soght
Ick heb om u alleen gheleden duysent qualen
Op dat ick u op t lest noch eens sou achterhaelen
Maer om dat ghy my niet sout laeten inden noodt
Soo maeckten ick haer wijs dat ghy al langh waert doodt
En voor een arme slaef int Heylogh-landt ghestorven
Waer door de hop, om u, in haer was heel bedorven
Soo dat ick ben alleen de oorsaeck van haer trouw
Om dat ick u Alphons: op ’t lest eens crijghen sou
Die ick verloren had, en siet wat avonturen
My waeyrn over ’t hooft, mijn hert begint te rueren
Als ick het overdenck, .... ick bidt u hoort eens aen
Ick ben als Camerlingh met haer naert hof ghegaen
Sy heeft my stets alleen (om u) betrouwt haer saecken
En niemandt noyt als ick en cost haer vrolijck maecken
Om dat ick somtijts sprack van u galanteri
En siet den valsen nijdt vol boose jalosi
En cost niet langer mijn getrouwe min verdraghen
Waer door ick quam in ’t net van duysent sware plaeghen
Om dat den swerten nijt was oorsaeck van veel schandt
Tot mijn onnooselheydt , wanneer den helschen brandt
Van d’opgheblasentheydt veel herten heeft beseten
Onder den edeldom die mijne jeught verbeten....
Hoort: watter is ghebeurt, men dient den Keyser aen
Dat sijne Vrou met my had overspel ghedaen
Waerom sy werdt ghedoemt om schandelijck te sterven
[p. 64]
Beneffens my, die gheen ghenad en can verwerven
Nochtans ben ick een Vrou ghelijck ick thoonen can
Schoon dat ick inden schijn ghelijck ben aen een man
Ick heb om u alleen gheleeft in dese sorghen
Soo datmen meynden my onnoosel te verworghen
Wat dunckt u Edel Helt Alp: mijn hert wort heel benouwt
Wat wonderheyt is dit, ick staen ghelijck verflouwt
En van de spraeck berooft .... mijn Bruyt en uytvercoren
Felicia: Ick sien ghy waert eylaes verloren.....
O onbedachten raet, beul der onnooselheyt
Die soo licht vonnis slaet buyten rechtveerdigheydt
Ist moghelijck dat ick hier quam voor by ghestreken
Om een onnoosel doodt door mijn ghewelt te vreken?
Verblijt u weerde Maeght, en uwe droeg heyt staeckt
Ny ghy tot uwen wensch met vreughden sijt gheraeckt
Ick schenck u nu mijn trouw en blijf aen u verbonden ...
Sa laet ons vryelijck den Keyser gaen verconden
Wat hier om ghegaen, ras gaen wy in het Rijck
om hem naer reght en reën te segghen t’ongelijck
Dat hy u heeft ghedaen, ken sal van u noyt wijcken
Mits ghy u liefde hebt aen my wel laten blijcken
Felicia: Schoon ick berlaten was van alles watter leeft
Soo heeft mijn jeughdigh hert altijt by u ghesweeft
Die in mijn teer ghe moet ghedurigh sijt te vinden .....
Ick danck u duysent mael Alp: Mijn bruyt en wel beminde
gaen wy op dat ick segh wat dat u is gheschiet
Hie ghy onnoosel quaemt in alle dit verdriet
Binnen
Den keyser Adolphus met het Hoff
Adolph: Wat cander meer verdriet aen iemandt overcomen
Als hem de eer van trouw door schantvleck is ontnomen
De vrees en achterducht mijn droef hert
[p. 65]
En versoeteren de siel met al te bittersmert .....
Wie hadt dit oyt ghedacht, dat soo een Keyserinne
Sou met onkuysen aert besmetten hare sinnen
Vervloeckte toeverers;.... als ick op haer eens denck
Soo berst ick schier van spijt, en voel dat ick heel krenck:
Ach wat een ongheluck; moet ick dees oneer lijden?
Moet ick verdraeghen dat sy my soo comt bestrijden?
Sy pijnicht mijnen stam, s’ontluystert mijne Croon
Sy mijn heel rijck verdelght, sy quetst my op den troon
Sy brandtmerckt mijnen maem, met haetelijcke schanden
Sy maeckt m’eenen horen beest, door al d’Hoog-Duytse landen...
Is dit verdraeghelijck? mijn wraeck door wraeck ontsteckt
Jae, ick en lief gheen rust voor dat de wraeck dit wreckt ...
K’wil datmen haer terstont in mijn ghesight gaet haelen
Op dat ick met dit sweert self magh haer daet betalen
Is den Hoer-Iaegher doodt die d’oorsaeck is hier aff
Die my om sijnen lust alleen dees quellingh gaff
Edelm: Groot-machtigh Vorst ick moet aen u een saeck verclaeren
Die u noch meerder sal (vrees ick) eylaes beswaeren
Adolp: Beswaeren, wat is dit, heb ick nock nuet ghenogh
Tot mijnen overlast Edel: K’ben droef
Adolp: Eysegghet togh
Als ick het weten moet, ken sal my niet verbolghen
Midts dat ick weet hoe déen strag d’ander komt te volghen
D’een ongheluck eylaes seer selden comt alleen
Dus seght het my recht uyt, ken vrees noch droef gheween
Noch treurigh lijden meer, ten can niet argher wesen
Als t’gaet met mijne Hoer, wie sal den druck ghenesen
Als mijne droeve doot: Edelm. Het is my leet dat ick
Moet melden watter is ghebeurt tot meerder schrik
Van u bedaeght ghemoet
Adolp: Spreckt uyt, houd’ niet verborghen
Want ick het weten wil Edelm: Wanneermen sou verworghen
[p. 66]
Feliciaen in ’t Bosch, den Pol van uwe Vrouw
Den schender van u bed en echt verbonde Trouw
Soo isser op den wegh een Ridder aenghecomen
Die scherp-Rechters heeft met furi afghenomen
Den misdadighen Schelm .... Den eenen op de vlucht
Den anderen vermoort, sulckx dat hy van ’t ghesucht
Des doodts nu is bevrijdt
Adolp: Den duyvel moet hem schenden
Hoe was een vremdelingh Adolp: Wie dat het was oft niet
K sal hem vervolleghen, en aen doen groot verdriet.....
Edel: Ken kan het niet verstaen , t sijn vremde spookerijen
Adolp: Laet sijn het gheen dat wil, k’en sal’t niet langher lijen
Gaet haelt de Keyserin Edelm: Eylaes
Edelm: Mijn hert beswijckt
Daer komt sy aenghegaen, die niet meer en ghelijckt
Haer selven als een schaey, gheboyt aen beyde handen
Als een onnoosel Lam ghedoemt tot offerhanden
De Keyserin verschijnt met den Scherp.Rechter
Adolp: Onnoosel, swijght, oft ick my op u wreken sal
Thebal: Ach wat een wreede loth vol treurig ongheval
My op het herte rijst ..... En isser gheen ghenade
Voor een onnosel siel Adolp: U smeecken comt te spaede
Nu t’feyt bedreven is , en siet my niet meer aen
Oft ick sou seld het sweert door uwen neck doen gaen
Want ghy sijt overtuyght, wil gheen ghenaed meer hopen
Die met een ander heeft mijn bedde onderkropen
Thebal: Heer de Keyser dat is vals... ghelooft ghy Loghenaers
Die lieghen door den hald als schelmen verraerd
O strafheyt Edelm: T’is voorwaer een hert en swaere saecke
Verr: Den Keyser quijt de plicht van sijn onsoenbaer wraecke
Thebal: Verrader snooden dieff Staet off: Mevrouw et stilt u toch
Thebal: Genade; Adolp: geensins niet Theb: gelooft ghy dan bedroch
[p. 67]
Adolp: De waerheyt ick gheloof .... En daerom sult ghy sterven
Ick wil mijn purper kleedt eens in u bloet heir verven
Mits dat ghy t hebt onteert ..... vereenight u met Godt
En schrijft u selven toe dit onbermhertig loth
Den ramp is uwe schult, dees schuldt sal nu doen vallen
U lichaem van het hooft, dat door u driftigh mallen
In Venus minne-spel mis bruyckt heeft Godes weth
In het ontwijen van mijn suyver echte bedt
Dus peyst dan op u siel Thebal: Mijn siel is sonder vlecken
Adolp: Swijght eer ghy verdramt en op u hals comt trecken
Veel pijnelicker straff Theb: ach ick ben sonder schult
Adolp: Bid dan den Helem aen om hulpe en ghedult
Thebal: Wel blijft mijn vonnis dan soo teghen reght ghegheven?
Verr: Met reght ..... doch even-wel bid ick noch om haer leven
Adolp: Hoe! Bid ghy voor en Hoer die ghyself hebt betight
Swijfht en vercort gheen reght u bidden valt te light
En wederstreft my niet staet [onleesbaar] of ach ick sal noch beswijcken
Thebal: Tis beter eene Vrouw te sien veronghelijcken
Als dat sijn Majesteyt ghequetst blijft sonder reen
Sa voorts scheydt ’thooft van t lijf
Veraer: Waer loopt u vreetheyt heen
Thebal: Ten gheen vreetheydt, die my door u vals betichten
Beawaren can, maer dat de waerheydt nu moet swichten
Voor uwe logenen dat is de swaerste vracht
Dijn ick veel meerder als des Keysers vreetheydt acht
Bloet dorstighen verraer, den donder straft u loghen
Waermed’ ght uwen Heer soo schandich hebt dedroghen
O Godt, soo ghy aen my voor waren Godt verstreckt
Soo bid ick u dat ghy hun schelmery ontdeckt
Adolp: Sa ruckt haer ’t leven uyt, en demt des’ rasernijen
Thebal: K’ en heb gheen rasernij, veel min verdriet in ’t lijen
Werckt vry u vonnis uyt, ghy Beul en vree Tyran
Niet weerdigh dat ghy draeght den naem van eenen Man
[p. 68]
Mijn bloet sal u voldoen, al moet ick ’t hier vergieten
Onnoosel teghen recht , ten sal my niet verdrieten
Te sterven, soo u gheen berouwen naermaels knaeght
Door mijn onnoosel doodt die u ten oordeel daeght
Adolp: Gaet voorts scherp recht: Mevrouu, als ’t u belieft neem ick u leven
Thebas: Wel sijt ghy dan bevreest aen my den slach te geven
Vaert wel bedroghen man, vaert wel k ’vergeef u quaet
Daer ghy door vals bedorch in vielt, toch quaeden raedt
Die is daer van de schuldt .... nu wilt den hals doorkerven
Ick sal ghewillicklijck voor Godt onnoosel sterven
Soo als hy heeft gedaen Adolp: ghy maeckt dit al te lanck
Thebas: Ghedoogh my da ick u voor’t Vonnis niet eens bedanck
Ick bid vergiffenis, k’en wil niet anders wenschen
Als hulp van Godt nu ick verlaten ben van menschen
Adolp: Slaet toe Scherpr: K’en can, Staet lof: eylaes
Adolp: Wat seght ghy ick en can?
Thebas: Tast toe en vreest my niet terwijlen den Tyrn
Dorst naer t’onnoosel bloet ... Wat sien ick hier noch blincken
Den Rinck van mijne trouw’, die moet met my verdrincken
In’t bloet en tranen badt .... waer sweefick henen, ach
Verlaeten Keyserin, ick krijgh op mijn ghelach
Nu vanden Hemel troost, die my nu sal ontfermen
Edel: Ach mocht ick met mijn Bloet d’onnoosel vrou beschermen
Thebas: O acnghenaem vertreck daer mijne siel door leeft
Soo haest den rechter my den droeven dootslagh gheeft
Alphonsus en Felicia [onleesbaar]
Alpho: Ach wederhoudt den slagh en hoort my eersten spreken
Eer sijne Majesteyt onnoosel wil gaen wreken
Die niet en heeft misdaen Edelm: Is dit den Ridder niet
Die heeft den ol verlost uyt het misluckt verdriet
Edel: T’is oock Feliciaen die hier nog derft verschijnen
Adolp: Den Schelm Feliciaen? Dit meerdert noch haer pijnen
Ras, vat hem by den kop nu wreeck ick my te deegh
[p. 69]
Alpho: En roert my hier niet aen, k’sal segghen hoe ick creegh
Dees Maeghet uyt den druck daer sy was toeghecomen
Waer door ick eenen Schelm het leven heb benomen
Die haer verworghen wou
Adolp: sijt ghy den vremden Fiel?
Alpho: Gheen Fiel , maer eenen Graeff Adolp: Dit cost u lijf en siel
Dat ghy mijn vonnis hebt vermeten te vercorten
Alpho: Dat was om dat men gheen onnoosel bloet wou storten
Adolp: Wat cunt ghy weten toch d’onnooselheyt van die
Ghedoemt is totter doodt om d’overspel en wie
Daer van de oorsaeck is Alp: Als ick daer van de reden
Met waerheyt can verstaen, dan sal ick sijn te vreden
Verr: Die ghy verlost hebt is de oorsaeck van het quaet
Felicia: O Schelm ghy lieght daer aen, ghy berst van u verraet
En valsche loghenen ..... Hoe can een Maeght ontwijen
Den bant vant Houwelijck, terwijl ick wil belijen
Dat ick een Maeghet ben ..... Hoe cost ick door de min
Onteeren d’echte bed van dese Keyserin
Alpho: Ick heb om dese Maeght van ’t Oosten tot het Westen
Ghereyst om haere Trouw, dijn ick hier soo ten lesten
Vond’ staen aen eenen Boom in ’t uyterste ghevaer
Van sterven, heel verblint, maer ick verlosten haer
Met hulpe van den Heer, schoon ick haer eerst niet kende
en meunende dat jemant daer een Maeghet schende
Heb ickse tot mijn luck gheholpen soo het blijckt
Om datse teghen reen daer wert veronghelijckt
Jae sonder een ghepeys oft minste achterdencken
Dat haer door u ghebodt sou hebben derven krencken
Want ick haer minnaer ben en oock heel toebehoor
Thebas: Al t’ ghene dat ghy segt en wist ick noyt te voor
Den Hemel heeft u hulp tot mijnen troost ghesonden
Mijn siels betraent ghelaet heeft t’leven weer ghevonden
Adolp: K’en can ghelooven niet dat dit sou sijn een Vrouw,
[p. 70]
Een Vrouw voor eenen man> het is bedrogh, hoe sou
Dit wesen connen, daer ick u met twee ghetuyghen
Het teghendeel hier van can thoonen, en doen buyghen
U al te stoudt vermeet, ick segh ghy my bedrieght:
Felicia: Wel aen, het ghen’ men siet voor ooghen noyt en lieght
In teecken dat ick niet alleen en sal doen blijcken
Den naem van eene Vrou, waer voor dat moeten wijcken
U vals ghetuyghen vol van belghsuchtigh verraet
Siet oft ick niet en thoon van valscheydt door de daet
Sy treckt haer borsten oopen
Siet oft ick oyt alleen u ruste cost beletten
En oft twee Vrouwen saem cunnen u trouw besmetten
Adolp: Vooraer is het alsoo ick nu de waerheyt ken
En vinde dat ick in het recht bedroghen ben .....
Nemt dese schelmen vast, die door hun listicheden
Sijn weerdigh door den Beul van lit tot lit ghesneden
Ick sal de logentael doen straffen als ’t behoort
Die mijn onnoosel Vrou by naer hier heeft ghemoort
Eylaes, wat dat ick hoor, en sien claer voor mijn ooghen
Hoe can ick langher, ach, dit onghelijck ghedooghen
Min soet onnosel Vrou, vergheeft mijn ongheduldt
Vergheeft mijn tirrany, vergheeft toch mijne schuldt
Het droef berouw sal my noch in veel quellingh jaeghen
En corten mijnen tijdt door d’ onghehoorde plaeghen
Die over t’ Keyser-rijck gheregent sijn, tot spijt
Van mijn beroemde Croon, door valsen haet en nijdt
Thebas: Godt die beschermer is van die tot onschuldt lijden
Die sal de sijn altijdt in vrees des doots bevrijden
Mijn hope was ghevest op Godts bermhertigheydt
Adolp: Mijn Edel tweede siel k’sien u onnooselheydt
Dijn ick nu weer heerstel, my deirt dat ’k soo tyrannigh
U heb ghevallen voor het recht, en wederspanningh
Vervolghden totter doodt, door boose loghentael
[p. 71]
Dus sal ick hun die aendeden dese quael
In u ghesicht terstont het leven doen benemen
En u onnoselheydt met nieuwe Diademen
vol Perels en Ghesteent doen croonen liefste siel
Vergheeft dan mijne schuldt die voor uw voeten kniel
Thebas: Ick sien ten was gheen schuldt die u oyt cost belasten
Maer ’t was de rechte schuldt van des’twee slimme gasten
Adolp: Al die voortaen van u sal hebben quaet vermoet
Dat sal hun costen ’t hooft en leste druppel bloet
2 Edelmans ghelijck:
Dat leeft de Keyserin, en sterven die betichten
Haere onnoselheydt Verraders: Ach wilt de straf verlichten
Wy kennen onse schuldt Adolp: Verlichtingh geef ick niet
Die aen d’onnooselheydt beswaeren met verdriet
VERSCHOONINGH
daer de valsche betichters en verraders werden
al levendich verbrandt
NAER-REDEN
cupido
Al moet men door ’t versoeck der liefde quellingh lijden
De winst op ’t lest nochtans, can ’t herte weer verblijden
Gheen moyt en dient ghespaert, als inden lossen sin
Ghewortelt is de cracht van een oprechte min
Soo als ick heb gethoont door al mijn minne straelen
Die ick verscheydentlijck laet inde sinnen daelen
Want schoon en teer ghemoet is als een stael soo hert
Ick maeck dat door mijn vier als wasch ghesmolten wert
Als maer een trouwe min stets wilt hert-gunstigh blijven
Ick can een straf ghedacht tot wederliefde drijven
[p. 72]
Siet: hoe Felicia met valsheydt overwon
Het herte van Alphons den Graef van Barcelon
Die sich in ’t minste niet tot wedermin cost wecken
Maer de stantvastigheyt quam hem tot liefde trecken
Wanneer Felicia door haer ghetrouwigheydt
Hem heeft naer haren wensch en eyghen wil verleyt
Ghetrouwe liefde can veel druck en lijden draghen
om hem, die haar ontvlucht, op ’t lest eens te behaghen
Iae schoon de valsche min met stricken om can gaen
Haer masker op het lest dat wort eens afghedaen
Stantvastigheydt die maeckt dat veel worden ghevanghen
En blijven heel verweirt in mijne netten hangen
Soo als waerschijnelijck al hier is afghebeldt
En oock de proef daer van in vollen thoon shestelt
Op’t schouburghs-speel-toneel met liefde heel ontsteken
Dijn ick in rijme Const heb soetlijck uyt doen spreken
Waer door den swerten nijt haer tonghe toomen sal
En niet op dese konst uyt spouwen bitter gal
Men laet het eijgen werck hier sijnen Rechter wesen
Waer-med’ mijn Musa raeckt uyt allen pijn en vreesen
De waerheyt baert veel nijdt, den nijdt werckt niet als quaet
Al’t ghen’ op sijnen tijdt ghelijck den roock vergaet
Godt en laet gheen quaet toe als tot meerder goedt August
Waarheydt baert Nijdt
Continue
[
fol. K1r, p. 73]

CLUCHTIGHE BEHENDIGHEYT

VAN TWEE

BORSSE-SNYERS

Die wy noemen

HANS TROMP Bandiet uyt Vranckrijck.

Ende

NEEL ALBEDRYF Neer-lander,

Bedrieghende door hunne suptijle Dieverije eenen
Boer ende eenen Advocaet, ghenoemt

DEN VERDRAEYDEN ADVOCAET

OP DEN SIN

        De valsheyt en t’bedroch verwecken sondich quaet
        In’t onrechtveerdigh Hert, dat soeckt sijn eyghen baet.

VERTHOONDERS.

Hans Tromp.
Neel Albedrijf.
Boer Ariaen.
Jacomijn sijn Vrou.
   Eenen Advocaet.
Eenen Knecht.
Schouteth.
Eenen Dienaer.
Een Dienst-Maert.

[fol. K1v, p. 74]
Boer Ariaen.
DAer hebb’ick met mijn Wijf een Campken uytghestaen en soo lustich gheslaen dat sy’t lanck sal onthouwen, niemant ter wereld en en isser argher aen, als die met boose vrouwen soo averrechts sijn ghequelt, ghelijck ick ben ghestelt dat my lanck sal berouwen, hoe seer dat ick nochtans heb huyten leeren touwen, noch is sy my te gouw in ’t heel Europse Rijck en is geen quader Hoer, besonder inde wijck van Grimma daer ich woon, k’en sou in geen Chronijck haer felheydt connen schrijven, om al het ongelijck en swaren overlast, die my noch sal ontlijven, moet ick noch langher blijven met soo een beest ghepaert, hoe wel een hoeren kint is altijdt boos van aert, en nievers voor vervaert om ieghelijck t’onteeren. Wijf. Men moet soo al den dagh de horendragers leeren, die nievers en verkeeren als in het schoonst en best... gaet aen ghy luyse-nest en heymelijcken bijter, bordeelsen Coppelaer, ghy fiel en wijve smijter, potschijter, hipocriet. Man. Voorwaer en liet ick’t niet om allen ons ghebueren, ich smeet haer seffens doot dan waer ick uyt t’verdriet, Wijf. Sa schelm wilt my eens rueren, ick ben soo goet als ghy. Man. Wat dunckt u vrinden is het niet een rechte prij, Wijf. Ick sal eens uyt u hoot de katten ooghen haelen: ghy platsack, vuylen derm. Man. Ghy sult my dit betaelen soo ick eens maeck alerm, Wijf. dat vercken moet weer eens van mijn vuysten proeven, compt aen ghy boef der boeven, dan sal u oversnoeven terstont eens sijn ghedaen. Man. ist moghelijck, Wijf, Jae sloef der sloeven en vuylen roffiaen, die qualijck stil can staen door al die spaense mieren die om sijn billen swieren, wat dunckt u van die daey, de kausens hanghen hem op de schoenen en ’t hem op de broeck. Man. Daar lieghde aen, ten is maer eenen quaden kints doeck, ick en heb gheen hemde aen ghy schelmse clappey. Wijf. Wat dunckt u van die pastey, en sou hij geen galey of rat ocnnen stofferen, daer sagh ick hem al te geren, viel eens mijn wenschen waer. Man. Het is een tooverraers oft een hels duyvels haer die ick eens met dit stael den beck sal leeren snoeren. Wijf. Begint ghy satte beest en wilt my maer eens roeren k’sal u soo toereloeren dat ghy’t ghedencken sult. Man. Ick sien sy is van daegh weer qualijck op ghehult, en met [fol. K2r, p. 75] fenijn ghevult om op mijn lijf te spouwen, men vint gheen argher spoock als tonghen van quaey vrouwen, die sigh gherust can houwen en blijven inden nest is den geluckichsten, de vrijheyt is de best. Wijf. Hier sal noch op het lest een wijs sermoon naer volghen ghelijck Pilatus die de passi preken wou. Man. En maeckt my niet verbolghen oft gram, want ick licht sou tot u groot leet en rouw mijn personagi spelen dat ghy het sout bequelen dus siet wat datghe doet. Wijf. Maer arm en slechten bloet die weert is uyt-ghegeckt. Man. Sult ghy dan mijn respeckt soo teghen reden verliesen Wijf. Dat men sulcken respect eens liet bevriesen, het waer seer deerlijck voor gheestelijck en weerlijck want t’is een respect van vlot biesen, daer niet in en steckt als vuylicheyt dat is ghecomponeert van ledicheyt en luyicheyt. Man. Ghy lepelstraetse soegh en schelmse vuyl pottagi, ick meynde dat ick had de crawasi en ’tlijn de spaense mieren die my bijten. Wijf. Men sou hem van dien clap beschijten, dat hy nuchteren waer hy en sprack niet een woort. Man. Men moest sulcken verckens setten op de poort, meynt ghy my soo te bedodden, seght ghy hoeren vodde daer eer noch schaemte in en steckt. Wijf. Ick en weet niet wat den sot gebreckt dien weer-wolf, dien vrouwen-eter, die luys-pock, hipocriet en eer-vergeter, dien Calvenist en Sodomiet, al liegh ick de helft ten schaeyt niet. Man. Hout u tonghe ghy vuyl dante ghy en ghelooft gheen sante voor dat hy mirakel en doet, hout dat en dat ick sal u leeren my sulckx verwijten. Wijf. Ick en geef daer niet om al sout ghy mt den neus af bijten ick sal u beschijten waer dat ick can. Sa sa slaet toe syt ghy een man. Man. Hout dat en dat dan, en vreest ghy gheene slaeghen. Wijf. Wel wie sou dat verdraghen van soo een hoere-kint och wat een plaeghen my waeyen over’t hooft, dat hy op’t reck-stroo lagh k’en sagh noot schoonder doodt, ick gaen en wil met recht van desen rekel scheyden. Man. Gaet mottigh slanghe vel, wilt daer niet langh med’ beyden de droes moet u gheleyden, dan ben ick uyt’t verdriet. Wijf. En ick ontslaghen van eenen grooten deugeniet, ick wil ontbonden wesen. Man. Gaet aen ghy vinnigh stael, en giftigh slanghen vel. Wijf. Ick sal’t den Officiael genoegh te kennen gheven, noch liever in het graf als langer [fol. K2v, p. 76] soo te leven..
Binnen.
    Man. Gaet aen ghy raven aes en afsetsel vander Hellen daer ick u dickwils wensch om my niet meer te quellen   sy is het lammeken dat rust in ’t duyvels schoot, haer boosheyt is te groot om langher me te leven, cost ick haer sonder sond’ met rattecruyt vergheven, ’ken sou soo seer niet beven voor hare rasernij, dan waer ick wederom ghelijck te voren vry.
Hans Tromp uyt.
Hans. Die de fortuyn betrouwt die siet men seer licht dwaelen en veel rampspoet haelen ghelijck ick hier beken, want schoon dat ick nu ben vermaert in veele rijcken, nochtans heb moeten wijcken uyt Steden en uyt Kercken, want al dat brant-mercken en stont my gans niet aen, ick hebber twee op den rugh staen, en t’derde ben ontslopen, ick benuyt t’cot ghecropen daer ick Son noch Maen en sach, jae heb gheloopen nacht en dach om de doot te ontspringen, want van het derde en moght ick gheen lieken singhen, soo gaen ick voor alle dinghen eens op het platte lant en stellen mijn verstant van alle cant te werck, het sy op straet, in huys oft inde volle kerck, al sou ick met schant hier oock worden verdreven, om soo te vervullen de leghende van mijn leven, sy en is niet volschreven voor ick en ben opghecnoopt, de doot en bijt niet als men die ontloopt. Ick heb soo menich mensch sijn bors ghestroopt met behendighlijck te lieghen en jeghelijck met list en valsheyt te bedrieghen, daer by ben ick seer gheestich van aert en in de const van borssesnijen soo vermaert, dat niemand my the boven gaet om een proy te vanghen, ick weet de huyck naer den wint te hanghen, en duysent valsche pranghen te setten tot jemants leet, redenen dat ick oock den subtijlen Borsse-snijer heet, hoe wel dat ick noch dickwils ben gheweest aen de koorde en anders niet en hoorde als hanght hem op hanght hem op, maer noch noot gheweest in den strop, om dat ick my weet te houwen voor een man der mannen, al ben ick uyt Vranckrijck ghebannen soo sal ick hier eens mijnen naem verheffen en aerdich overtreffen al die ervaren sijn en in de konst vol-leert, want daermen med’verkeert daer wortmen med’ gheeert. Het Ghebodt Ghy en sult niet Stelen, Dat en treck ick my niet aen, want wetende dat ick in de Geusen Predestinati [fol. K3r, p. 77] staen soo ben ick een exceptie vanden gheneralen reghel die ick al den dagh met nieuw practijck beseghel. Te Parijs, Lions en te Peroese daer heb ick langh verkeert en om mijn gauwicheyt van jeder een wert gheeert. Maer te Orleans sat ick eens in de boyen, om dat ick uyt de wey twee vette Koyen des snachts ghestolen had, maer daer was een jonck proper Meysken dat my van de Galgh bad, doch ick swil van spijt ghelijck een pad dat ick haer ben ontloopen en ontgaen want korts daer naer moest ick binnen Roaen aen een kaeck staen om dat ick een kindt sijn gouden Cruys had afghesneden waerom ick oock tegen reden cregh een Brandt-merck op den rugh toch ick sal hier beter toesien als ick tot Marcelien deed’al waer ick eens een Bors sneed’ en daer en stack maer in negen stuyvers een oort min in cleyn gelt, een Franse-Croon met eenen ouden Flip waerom ick creegh een Wip het geen my langh sal spijten, datmen moet een Coor verslijten om soo cleynen feyt, eyndelijck in Vranckrijck en is voor my niet als swarigheyt, dus nam ick mijn afscheyt en wil dees landen eens beproeven, en sien ofter de boeven oock al dick sijn ghesaeyt die mijn taal verstaen daer het al op draeyt, sie wie hier comt aenghetreden.
Neel uyt.
Neel. Niemant is mijns ghelijck in valse behendicheden ick ben alleen met reden de faem van alle dievery van Voet-branden, moorden en ander Schelmery van duysent practijcken op een ry, niemant my te gelijcken in alle apery in’t heele Neder-landt, ick heb alle soorten van stelen op mijn handt om iemandt sijn Bors te snijen, oft in de Kerck eenen Sleutel-Riem te vrijen, en valse bootschappen te doen dat is mijn nieuwste fatsoen, om Cnoppen van Mantels te draeyen, om Huycken aen een te naeyen, waer door ick brengh een groot crakeel, als wanneer ick aerdigh mijn personagi speel, voorts van savondts in Huysen te sluypen en in Kelder-gaten te kruypen en noch veel ander listen die niemandt oyt en wisten weet ick te pleghen met fatsoen, want t’is heden-daeghs met Borssesnijen* al te doen, waer in ick wel ervaeren ben. Hans. Jck ben al onderricht my dunckt dat ick u ken, ghy sijt gemeestereert inde behendigheyt, ick heb op uwe kennis langh ghenoegh toegheleydt, dus laet ons saemen gaen een vest oft twee om wandelen [fol. K3v, p. 78] en breeder vande const der strooperijen handelen, om malcanderen wel te verstaen want al de valsheydt van ons Stelen hanght daer aen. Neel. Van waer is uwe comst. Hans. Ick com soo van Roaen, Neel. Soo wil ick u ondervraegen oft ghy wel Vossen cont uyt hunne hollen jaeghen, hebt ghy den smit op uwe handt en kunt ghy ’t alle kant de spit oock seker draeyen om somtijts een stuck vlees oft schouwer aen te braeyen. Hans. Ick bid u hoort my aen ick sal u haestigh paeyen de voskens soo ghy my daer hebt terstont vertelt dat is’t ghemunte ghelt, haer hollen is de bors daer sy sijn inghestelt, voorts dient oock gheweten dat ick’t behanghsel segh in plaets van eene keten en met bollen te spelen sijn cnoppen te draeyen en mantels te stelen, het breeckeyser den smit ick noem, waerop wy onsen roem met reden moghen draghen om dat wy ider een daer med’soo dickwils plaeghen, de spit sijn d’ysers*van een kelder gat, stucke vlees sijn onse medematen in de stadt, de leer noeme ick een schael, het huys een hooghe sael en het mes dat is het stael, voorts soo weet ick seer vremt te fluyten, waerin ick tot ghemack heel reden can besluyten, het schavot is het tafereel, de vierschaer het staele beckeneel, den cipier den smit van het ghebeent, het vonnis den poignaert steeck dat ons de doot verleent, de justitie die ons doet vallen, die noem ick gheschut ballen en de houte galghe finibus terrae ons leste gherecht. Neel. ’Tis soo ghelijck ghy seght ick heb hier just het peert in’t oogh gheraeckt, want ghy sijt oock inde const soo vry als ick volmaeckt, laet ons den aenslagh maecken en ievers sien te raecken aen eene bors met gelt, want teghenwoordigh is in mijn niet veel ghestelt.
Binnen.
    Ariaen uyt. Iae dat men sich bescheet van lachen ten waer geen wonder, om dat mijn wijf weer maeckt sulcken ghetier, gheraes en stijf ghedonder dat mijne blaes schier is ghescheurt, t’is een recht duyvels aes ten salder nimmer stil sijn, sy wilt de broeck draeghen en meester wesen dat ick wil sijn, het is een puer sottin het schijnt sy heeft een tongh van loot en buscruyt in vervloeckt moer sijn de min die my soo quam verleyen.
Neel uyt.
Wat let u baes, den Heer wil u geleyden wat ist dat u verstoort. Ariaen. [fol. K4r, p. 79] Dat ’t wijf van my wilt scheyden hebt ghy dat niet ghehoort, k’en can’t niet meer verdraghen de cruysen en de plaeghen die my soo persen t’lijf. Neel. Voorwaer ick wel beclaegh die met een spijtigh wijf sijn daghelijcks ghequelt. Ariaen. En d’erghste noch van al dat sy nu scheyden wilt die uytgheruyfde prij, die Hex en Tooverers, die Snotvinck en Clappey, die Hoer dat Slanghevel, het scheynt sy is beseten. Neel. Maer vrint ick moet eens weten hebt ghy u selven met een ander noyt vergheten. Ariaen. Wie sou dat vergheten, sy heeft my op den neck gheseten en soo ghesmeten dat ick het noch ghevoel. Neel. Waer med’. Ariaen. Met eenen dryvoet-stoel dat haer de gal moet breken. Neel. Ick bid u laet ons eens met waere reden spreken en seght my u ghebreken ick sal u raetslaen sijn om in u droeve pijn mijn hulp te betoonen. Ariaen. Cost ghy dat doen mijn Heer ick sou u wel beloonen want ’t lijden is te groot, ick wensch op eenen dagh wel duysent-mael mijn doodt, ghy sout eens weeten Heer dat ghy als ick te moy waert. Neel. Wel slaept ghy daer niet by. Ariaen. Ba neen ick seker Heer, ick slaep by onse Koy-maert ick heb den bras van soo een valse Crocodil. Neel. Hoort Cameraet ick wil u lossen uyt veel vreesen soo ghy my syijt ghetrouw sult ghy gheholpen wesen laet my maer slechts begaen want aen mijn goede hulp daer hanght u welvaert aen dus let op mijn vermaen.... Sal ick haer tuys noch vinden? Ariaen. Dat weet ick niet, vermist sy jemandt van haer vrinden ontboden heeft om saemen den Heer Officiael te spreken tot mijn schandt, is dat niet een fray stael die mijn eer teenenmael wilt op her schap gaan setten. Neel. Vrindt en bedroeft u niet, hier dient wel op te letten, kent sy hem wel. Ariaen. Haer leven nooit gesien. Neel. Weest dan te verden, u en sal gheen leet gheschien, ick weet seer goeden raet om haer beschaemt te maecken. Ariaen. Dat loondt u Godt den Heer can ick daer toe gheraecken dus bid ick u my wel en seker onderrecht, soo doen ick t’gheen ghy seght al waert een rooff te haelen tot voor de hellepoort, want ick ben op die hoer te haetelijk ghestoort. Neel. Wel swijght dan wat en hoort ick sal als trouwen vriendt aen u goy liften toonen. Ariaen. Ick sou liever woone by duyvels ketsmerri als by soo een tooverers, om dat ick my soo stoor: Jae elcken [fol. K4v, p. 80] ooghenblick dunckt my dat ick haer hoor want haere boosheydt vrindt en can ick niet meer lijen, de Duyvel hael het vrijen en Cupido daer by die alle menschen brenght in helsche slaverny, vervloeckte vryery dat ick haer quam besoecken. Neel. Couragi goeden vriendt ghy moet u wat vercloecken soo ghy maer kennis hebt aen uwen Prochiaen, voorseker is u leet van nu af aen ghedaen. Ariaen. Scheel Truy fijn meysen is mijn nichte en ghevaerken* en alderliefste kaerken een brou en malse tes die bynaer alle neenen is in mijn huys. Neel. Siet van haar een bonet en tabbaert-rock te leenen dan sal sy comen weenen en claeghen haeren noodt aen my als rechter en’t eerste opperhoot van’t gheestelijck hof, dan sal ick haer het onghelijck op legghen en aen haer opentlijck op ’t volle kerckhof segghen dat sy een hoere is, een dievegh en clappey, dat ick haer sal doen setten op een torckse galley. Ariaen. Mijn heer, och heer dat’s goet, ick gaen den raet is wonder goed ick ben een man der mannen soo ghy my dat soo claert, al wert de hoer ghebannen ick waer met recht verblijt, en nu ick sien dat ghy soo vals en subtijl sijt sal ick u wel beloonen al waer met’twintigh croonen, ten schaeyt my niet een haer maer liven Heer oft ick van dat vercken soo eens ontslaghen waer ick hiel my den gheluckighsten vande stadt,, hoort daer steken noch vijftigh goude croonen op mijnen solder in in een mosier gat in het voyer van mijn oude cleeren daer sal icker u twintigh van vereeren, soo desen aenslagh luckt, dan werdt ick nimmermeer van soo een wijf verdruckt, ick sal u moyt betalen. Neel. wel wilt dan metter haest voor my den tabbaert haelen, bonet en oock brevier. Ariaen. Ick gaen mijn heer ick gaen, terstont ben ick weer hier.
Binnen.
    Neel. Ick gaen de vossen nu eens uyt’t moesier-gat jaghen dat Hansken Tromp dat wist hoe sout den schelm waeghen, den boer bevelt aen my sijn huys ghelijck den kaes betrouwt wordt aen de kat, den armen slechten Baes, en sal hem vanden raet daer naer niet veel beloven, ter wijlen dat ick gaen van onder en van boven bespieden watter schuylt.
Binnen.
Tis eenen armen sot die sijn gheluck vermuylt de vossen moeten hier [fol. L1r, p. 81] haer wooningh seker houwen och Godt hoe sal den Boer daer naer den kop nock krouwen.... sy sijn al inde muyck, nu staen ick inde deur, eer t’Wijf mij eens verrast, k’en wachten noyt van daegh een sulcken goedt faveur daer is mijnen Monsieur als eenen Muyl ghelaeden met allen dat ghetuygh, dat my niet en sal schaeden. Ariaen. Mijn Heer hier is het al, ghelijck ghy had belast. Siet oft u desen Rock en Tabbaert oock wel past. Soo hoop ick uyt den last van quellingh eens te raecken...... Neel. Stelt ghy u maer in rust ick sal’t met u wel maecken. Ghelooft vry dat u saecken staen als een Blom op’t Velt. Ariaen. Ken twijfel daer niet aen, oft t’is al wel bestelt, ghelooft vry dat u gelt daer naer ghereet sal wesen, waer ick eens vande quael der Vrouwen Pest ghenesen, ick gaen ter wijlen dan een stoopken legghen aen, hier by in’t achter-broeck tot dat ick sien voldaen mijn lanck ghewenst versoeck, daer ick u sal verwachten.
Binnen.
Neel. Ghy sult mijn dienst-baerheyt hier naer wel moghen achten, ick gaen haer soecken dan daer ickse vinden mach den armen boer Ariaen noyt slimmer Boeff en sach oft noyt meer sien en sal als my die met mijn lieghen door mijne slim practijck de werelt can bedrieghen
binnen.
Iacomijn uit.
O dien Iudas-baert die van een valt van de Pocken, Ick sal sijn Pap soo dick brocken dat hy noch met stocken sal worden uyt ghelicht, och hy is lanck ghebicht en oock verwesen wou hem jemandt maer de corts af-lesen ick waer ghelijck verresen van een seer bitter doodt, wie isser argher aen als ick die gaen soo groot dat ick qualijck can aenschouwen mijne voeten, quam ick den Officiael maer eens te ontmoeten ick sou hem begroeten en claghen mijn verdriet, ô dien stinck-vis dien deugheniet die al den dach loopt uyt soppen, heeft hy veel eyers hy maeckt veel doppen.
Neel uit.
Sou dat het wijf wel sijn van mijnen armen Boer, ick wedde dat ick haer den klepel-beck haest snoer, al ist een valse Hoer daer is niet aengheleghen. Iacomijn. T’is wonder dat ick gheen misval en heb ghecreghen als my den Schelmschen Guyt brocht in veel smert en pijn..... [fol. L1v, p. 82] Och en sou desen Heer den Officael niet sijn, dat waer te bijster goedt ick sou hem mijn ghebreken verhaelen tot mijn leet, Neel. Vrindin hoe comt ghy hier soo treurich aenghestreken, wat droefheyt perst u hert. Iacomijn. Och ick sou geren spreken den Heer Officiael, dan waer den druck ghedaen. Neel. Vrindin, den selven man siet ghy hier voor u staen? en wilt soo veel getraen op’t Kerck-Hoff hier niet storten. Iacom. Mijn Heer k’sal op mijn siel mijn leven noch vercorten, soo ick noch langher met den Fiel huys-houden moet, hy eet mijn vlees en bloedt, dus wil ick van hem scheyden, Neel. Maer vrouken sijt gherust, wilt daer meed’ noch wat beyden my dunckt dat ghy my scheert. Iacomijn. Mijn Heer noch liever al mijn goedt verprocedeert, als langher huys te houwen met soo een Crocodil, n’en rechten beul van Vrouwen. Neel. Ick help u uyt den noot, Iacomijn. Soo niet mijn heer wensch ick van dach tot dach mijn doodt, al gaen ick noch eens groot, ken wilt niet meer verdraeghen. Neel. Wat heeft hy u ghedaen. Iacomijn. Ghelijck een beest gheslaeghen. Neel. Maer ick moet u eens vraeghen, hebt ghy noch lanck te gaen dat ghy soo sijt benouwt, Iacom. Och alle uren Heer.
Ariaen van boven uyt de venster van veer dit spel aensiende spreckt.
Het vercken lieght daer aen, s’is sestich jaeren oudt, Neel. My deert u ongheluck wilt u gheween toch stelpen waer dat ick can oft mach ick sal u sien te helpen en doet u niet te cort, wat had ghy hem misdaen, Iacomijn. Ter wereldt niet mijn Heer, den boosen Luteraen is als een tweeden Beul om menschen te ontsielen, soo ghy my niet en helpt sal ick mijn vrucht vernielen en selver mij ontlijven, dus siet wat dat ghy doet. Neel. Maer Vrouken waer toe sijn dees rasernijen goet, ghy weet wel dat ick moet, partij ten minsten hooren, om te weten, wie van u beyden is met t’onghelijck beseten, Iacomijn. Als ghy den Fiel ghelooft soo sijt ghy licht bescheten, ick sal mijn kindt verdoen soo haest als t’is ghebaert. Neel. Ick sien wel dat ghy sijt een vrouw heel fel van aert die u niet en vervaert voor Satan die u Siel alsdan ter Hel sou draeghen. Iacom. Wat gheef ick om mijn Siel als ick maer ben ontslaeghen, van eenen boosen man, Neel. Een boos-wicht die haer thien Gheboden niet en en can die leeft als desperaet, hoe spreckt ghy soo uytsinnigh ic [fol. L2r, p. 83] merck u boosen aert die is al wat te vinnigh die niet en leeft naer rêen en u Pastoors vermaen. Iacom. My dunckt dat ghy den man als my meer voor sult staen, t’is best als dat ick gaen, ken sien hier niet te winnen, Neel. Ey Boos onaerdigh wijf seer quaet en fel van sinnen ghy belieght den armen man, hy doet al dat hy can en ghy en wilt nieuvers de hant aen slaen, Iacomijn. Mijn Heer die u dat segghen die lieghen daer aen, valselijck door hun keel-gat, hy sey wel dat mijn Suster in een Bordeel sat, en om dat ick dat soetelijck socht te verantwoorden wou hy my vermoorden had ick het Mes uyt sijn handen niet ghetogen. Neel. Vrouken swijght want t’is altemael gheloghen, het sijn loghens daer ghy meed’ omgaet, ick seght u plat siet dat ghy t’wel verstaet, ick begin u valscheyt al te mercken, ick maeck u morghen vroegh beschaemt in volle Kercken, al u boose wercke en deughen niet een sier. Iacomijn. Och mijn Heer, och mijn Heer waer de Vrue-vrou hier ick begin den Arrebeyt te crijghen. Neel. Ghy valse Pekel-Hoer wilt daer van swijghen want ghy vol loghens steckt, gaet uyt mijn ooghen want ick sien wat u ghebreckt, ick sal de Vroe-vrou sijn.....
Sy laet haer een kussen ontvallen en vlucht binnen.
Sie daer wat valser vigghen die had een kussen op den buyck bedecktlijk ligghen, om my te doen ghelooven datse groot gaet, loopt voorts ghy Slanghen-saet oft k’sal u vast doen setten, de baken comen uyt als men daer op wilt letten..... Ick sal mijn heel Crawey van lacchen noch verpletten.
Hans Tromp soeckende Neel Albedrijf sijnen Compagnion uit.
Daer bent mijn Compagnion den aldersnootsten snaeck die oyt gheboren is, al heeft hy aen een Kaeck met my somwijl staen proncken, en als een Rogh ghestoncken naer groote Schelmerij, wy sijn subtijl van aert, en argh tot dieverij, ick sien wel dat hy my niet kent ghelijck te voor ick sal my noch wat veysen. Hans. Voorwaer ken weet niet wat ick dencken wil oft peysen, waer dat Neel Albedrijf mach steken al den dach, het is meer als een maent dat ick hem nie ten sach, wy syn nochtans altydt gheweest soo goeden vrinden waer sal ick desen Boef ten lesten noch gaen vinden, sou hy syn op-ghecnapt en sitten op de Poort, [fol. L2v, p. 84] dat men hem nieuwers speurt oft daer van niet en hoort, de droes ick wordt ghestoort in alle mijne leden..... Holla wat grooten Heer komt hier soo aen getreden, daer sou ick aen betreden mijn alder-beste Const om hem te schudden uyt en snijden fijne bors.... Ick sal my om den buyt behendighlijck als een gheveynsden bed’laer maecken, en sien door desen list aen sijne bors te raecken, als ick een aelemoes wil vraeghen heel beleeft, en soo hy my besiet, en wilighlijcken gheeft soo fal ick hem in’t still en sonder weet bedrieghen, want in behendigh lieghen ben ick gheheel vol-leert. Neel. Hoe fraey heb ick den boer met valscheyt gepalleert, ick sal dit apen-spel voor seker langh onthouwen, niemant is mijns ghelijck in de faillie te vouwen, wel wie compt hier soo droef armhertigh aengegaen. Hans. Ke mijn heer plebaen, ey geeft wat voor eenen armen passant, die vande fransen is afghebrant en alte-mael bedorven mijn vrouw en kinders sijn van onghenucht gestorven. Laet my toch troost verworven van u brmhertigheyt, k’sal bidden dach en nacht voor uwe saligheyt. Neel. houd daer.... Terwijlen wort sijn bors met de goude croonen van hans ghesneden.
Neel binnen.
Hans. Soo moest ick valselijck eens mijnen aenslach maecken, om te gegheraecken aen sijn borsse vol van goudt.... fortuyn helpt ieder een die vals is argh en stout, die loghenen betrouwt verliest licht sijne schijven, niemant en is mijn ghelijck in listen te bedrijven, ken mach niet langher blijven eer ick verraden wort, want quam ick aen de koor dan schoot ick weer te kort.
binnen.
Jacomijn uit.
De droes hael dien vent dat hy van alles weet het schijnt de duyvel self die hevet hem gheseet, want hy wist meer bescheet als ick van al ons wercken, den heer wil my verstercken ick druyp nu stil naer huys en segghe niet een sier, al liep hy dagh en nacht uyt hoeren en te bier, ick sal den schelmsen gier mijn leven noyt meer moeyen, eer daer meer listen groeyen tot mijn seer groote schant, wat dunckt u vanden quant, sijn dat officiaelen, ist eenen toovenaer moet hem de duyvel haelen, [fol. L3r, p. 85] hy heeft my wel betrapt, wie mach mijn groot-gaen aen den dief hebben gheclapt, k’ben bly dat ick ontsnapt heb sijne dreyghementen, soo mijnen man dit hoort, vee largher als serpenten sijn furien op-staen... o droes is dat een spijt, nu ben ick amijn eer, respect en welvaert quijt, dat hem den uyl beschijt, k’sal uyt mijn vel noch springhen den rekel is weer t’huys, ick hoort wel aen sijn singhen.
Ariaen van binnen singht.
Ghesangh, stemme: Hebdy niet gehoort lieven Teunis, etc.
TRuyken ons meysen wilt gaen trouwen met mopsus een grijs man
Soo droogh als eenen block, soo stijf als eenen stock,
Die qualijck meer gaen en can,
En van oudtheydt beeft, daer by maer een handt,
Die gheen vreught en heeft, oft niet eenen tandt,
Wou houwen, en trouwen, met sulcken jonck smulleken
Van sesthien jaer, sal dat niet wesen een drollich paer;
Truyken wou datse noch maeghet waer.
Iacomijn.
Dat wou ick oock wel ghy schelmschen hond ter honden, niet beter op dees aert als vry en onghebonden, soo valtmen in gheen sonden van stadich huys-crakeel, de trouw is eersten soet als een ghestelde veel soo langh de bruyloft duert en ist niet als ghespeel oft op parnassus waer, maer breeckter eens een snaer van leifde ist een strop van hondert duysent sorgen, waer aen men lichtelijck sijn selven sou verworghen om dat de trouw verdriet.
Van binnen vervolgh van het ghesangh.
    Dry daghen naer de bruyloft-feeste was Truyken sieck van rouw
Jae droef tot inder doodt,, en claeghden haeren noodt
Van Mops aen man en vrouw
Hoe dat de koude min,, en had van sijnen cant
Noch vreught noch leven in,, en scheen heel uyt ghebrant
Maar stenen en quenen, en babbelen en cnabbelen
En rocchelen en altijt, was dat niet een groot jolijt
Truyken is nu haer eerken quijt.
Iacomijn. Dat is hier ghen’ my oock tot inde dermen spijt, ick sterf van haet en nijdt dat ick my moet bedroeven om sulcken galghen aes, n’en [fol. L3v, p. 86] rechten boef der boeven. Ist moghelijck dat ick dit apenspel soo lij, maer t’schijnt dat hedendaeghs is als een tooverij dat die de beste is den meesten last moet draeghen.
Ariaen boven uyt de venster.
    Wel vrouw compt ghy my nu in’t gheestlijck hof doen daeghen? voor al de bitter slaeghen die ghy hebt uyt ghestaen, Iacomijn. O neen; my dunckt t’is tijdt om saem naer t’bedt te gaen, Ariaen. ick had nochtans mijn beste cleeren aenghedaen, en meynden daer med’voor den Rechter soo te comen. Iaco. k’en heb voor waer gheenen Officiael vernomen, om dat ghy sijt te vromen en te realen baes, want seght my eens wie dat het oproerich gheraes sou hebben connen stillen van menich straet-clappey, wy sijn van eenen wille en leven saem in vreught, Ariaen. Ick sien wel vrouw dat ghy int minste niet en deught, ick heb veel meel ghenucht als ick alleen mach wesen, gaet voorts ghy sijt een hoer, Iaco. wel dat is hoogh ghepresen, mijn lief wat schort u dan ey gaan wy slaepen maet. Ariaen. ick en slaep by gheen wijf dat groot gaet om op een ander haer kindt te baeren dus laet ick best by tijdt een sulcken vercken vaeren, want ghy in twintich jaeren gheen kindt en hebt ghehadt, Iaco. mijn lief wel wat is dat spreekt ghy van swaericheydt, Ariaen. om dat ghy soo terstont comt van den arrebeyt daer ick in’t minst geen vreught maer ongerief in vinde. Iaco. wel waerom? Ariaen. om datge sijt te jongh van kinde. Iaco. ghy suft in uwen clap, wat droomt ghy lieven man, ick ben onnoosel, hoe! ick en weet nievers van en maeckt my ondertusschen voor t’volck hier niet bevreest, Ariaen. wel wie is van u kussen den vader dan gheweest, spreckt lendebraey, druypneus, vuyl-maeck-vet, ghy smots vol vuylicheyt, ghy saters-vel en simpel-bet, ick heb ghenoech ghelet om soo een appel-teef de huyt te helpen touwen, houd dat soo comt eens uyt de valscheydt vande vrouwen, Iaco. ick bid vergiffenis, k’en doen sulckx nimmermeer, Ariaen. elcken duyvel heeft sijn maent, het is nu mijnen keer, houd dat en dat ghy hoer, Iaco. ô ghyen luycefeer is dit langh te verdraeghen,
Het Meysen vanden Prochiaen uyt.
Meysen. Ick com om pensen vrint, ick hoor ghy hebt gheslaeghen, wat droes is dit gheseyt ist hier weer kerremis. Iaco. ghevaerken goy vrindin [fol. L4r, p. 87] ghy siet wat siel dat is, ach ick verlies mijn leven. Ariaen. k’En wil dees craem-vrouw maer een suet wijn-suypen gheven. Houd dat en dat, ick jaegh de hoere soo naer t’graf, Iaco. Ghevaerken staet my by, ach mijne cap is af, ey my ick sal van daegh noch uyt de wereldt loopen. Ariaen. De ondeught moet op ’t lest haer boosheydt dier becoopen, Meysen. en laat niet onverhoopen u al te grooten haet, Ariaen. Ghevaer als ick ’t bepeys soo word ick desperaet, de tooverers die moet mijn furien betaelen, het is een boos serpent. Meysen. Ick com den tabbaert haelen die ick u heb geleent, bonet en oock Brevier, laet my niet lanck hier blijven oft mijnen Heer Pastoor sou al te bijster kijven, ras gheeft hem my terstont. Iaco. Wat tabbaert hebt ghy toch gheleent aen desen hondt, dat sou ick gheren weten. Ariaen. Ick segh u houd den mondt, want ghy al mijn secreten in ’t minst niet kennen moet. Meysen. Compeer ick bidde u toch inder haest wat spoet ick moet gaen henen stappen, Iaco. hier sal het vals bedroch sijn-selven noch beclappen. Ariaen. k’Sal u voor ’t backhuys lappen, oft swijght eer ick u slaen. Meysen. Compeer jaeght mij toch wegh want t’is tijdt dat ick gaen, Iaco. K’en can het niet verstaen wat dit toch mach bedieden, Ariaen. Ghevaerken k’fal den Heer terstont hier doen ontbieden die heeft den rock ghebruyckt, Iaco. ghy fiel ick sien dat uwen handel niet en stuyckt, ghy hebt my wel bedroghen, als den Officiael my paeyden met een loghen, t’was eenen deugheniet als ghy vuyl rispen-saet, af-setsel vander hellen, die my met u verraet meynt valschelijck te quellen, ghevaerken staet my by wy slaen den rekel doodt, dat hy ’t sijn moeder noot oft vrienden sal gaen claeghen, Meysen. Gheeft my den tabbaert weer oft ick sal u doen daeghen, Ariaen. Ghevaer ick moet eens vraeghen, Meysen. en vraeght my niet maer ick eysch onsen tabbaert weer, ick wort uyt huys ghejaeght als ick aen mijnen Heer den selven niet en brengh: Iaco. Wat dunckt u van die vlugh, die uytgheteerde krengh: Ariaen. Waer sal ick nu gaen vluchten, Iaco daer uwen tabbaert is,
Ariaen binnen.
waer door ick quam tot suchten, de droes hael u ghevaer. Meysen. n’En siel met een sielin maeckt een vuyl duyvels haer.
Binnen.
[fol. L4v, p. 88]
Hans uyt.
Waer dat ick heb ghesocht in alle pis-taveren, k’en vind’ den schelm niet, nochtans het sou my deren dat hy ghehanghen waer, ken weet het somtijts niet hy doet al wat te veel, ick vrees, want ick en weet gheen motkas oft bordeel oft k’heb daer in gheweest om desen vent te speuren, hem sou seer lichtelijck een haper-mert ghebeuren soo hy raeckt aen de koor,... Messieurs de peir is rijp ick vrees gheduerigh voor sijn leste swaerigheydt.
Ariaen met eenen capper uyt.
Wel hoe wats dit gheseyt het schijnt dat hy het meynt om ieder te verslinden. Ariaen. k’En kan den dief niet vinden die ick den tappaert heb gheleent, ’t heel dorp in rueren staet, de necker moet hem haelen, het Meysen maent mijn Wijf en ick moet het betaelen, ô droes waer mach hy sijn, Hans. wie? Ariaen. den Heer met den tabbaert aen, Hans. die is terstont alhier seer haest voorby ghegaen: Ariaen. neen t’was eenen anderen in schijn van eenen paep die my soo heeft bedroghen, dat al mijn croonen van den solder sijn gevloghen en ben den tabbaert quijt, Hans. hoe was hy dan ghecleet? Ariaen. dat ick’t selver niet en weet, een roode broeck en leiren wambas, Hans. weet ghy niet hoe dat den naem was, waer hy woont, en in wat straat? Ariaen. och neen ick ben als desperaet, och ick verlies mijn sinnen, k’en weet mijn leven niet wat ik sal gaen beginnen, ô draecken-bloet ick ben in groote sorgh en pijn.
Binnen.
Hans.
Maar sout Neel albedrijf mijn compagnion wel sijn de droes sou hem wel haelen:
Neel verschijnt in sijn eyghen cleeren.
Soo soumen de solders besoecken en sijn moeyt doen betalen en coopen cleeren sonder gelt, t’is wel met my ghestelt, den rock is al verpast het gheldt is inder muyten den aenslach is gheluckt van binnen en van buyten, om iet vremts te besluyten daer ben ick gheestich in, ick heb noch eenen nest van listen inden sin, om met een goet begin haest in het werck te stellen, het wijf en sal den boer gheloof ick niet meer quellen, doch ten waer niet te goet dat hy my noch eens saegh..... maer met wat herten vreught, en heb ick niet van daegh met onsen Hans ghelacchen, die als hy my ghenaeckte soo aerdich en soo vals den armen be- [fol. M1r, p. 89] d’laer maeckte, ick hiel my statich en in een seer groot respect soo heb ick met den sot uyt vrijheydt eens ghegeckt, daer is den viesen dief, hoe staet hy nu verwondert. Hans. Gans dusent hondert ick heet u willecom waer droes hebt ghy ghesteken, Neel. Ick hebbe eenen boer soo aerdich uytghestreken, sijn bors ghevloeyt en sijnen rock ontleent, niet veer van hier , onttrent peerts kerck-hof, hy sal het lanck onthouwen. Hans. de droes is niet als ghy om vals bedroch te brouwen, ey legget my eens uyt en gheeft my meer bescheet Neel. Compeer ick sout wél doen maer t’is hier wat te heet, ick vrees oft my den vent eens volghden op de hielen en vatte met den neck, hy sou my doen ontsielen door eenen kempen strop, k’en mach niet langher staen. Hans. Hoort eens hier quam terstont oock eenen aengegaen gelijck den Proost van Luyck, seer lustich op ghetoeyt, maer ick heb hem de bors en al sijn geldt ghevloeyt dat hy ’t ghedencken sal al waert noch twintich jaeren. Neel. Soo sijn wij alle twee naer wenschen wel ghevaeren... Ick bid u seght my eens hoe en op wat manier dat ghy den Heer besdooght, Hans. Ick spelden Ian van Lyer met mijn deepmaeckerij, en wist hem wijs te maecken dat ick was een passant, die niet en cost gheraecken als eenen bedelaer, en soo hy dit verstont gaf my een aelemoes, ick met een scheeven mont en seer bedruckt ghesicht sned’hem de bors terstont, die ick tot mijn gheluck vol Franse-Croonen vondt, sie daer oft is gheloghen. Neel. K’en was mijn leven noyt soo wonderlijck bedroghen, want ick mijn gheldt ghemis soo is dit seker man. Hans. Soo ghy een Priester waert sout connen seker sijn, doch ick en ken u niet als voor n’en boerenstraever die ghy ghedeepmaeckt hebt. Neel. Ist moghelijck; ick gaver wel hondert Croonen voor dat ick ervaeren waer als ghy in dees practijck, Hans. maeckt oock den bedelaer soo cunt ghy daer toe comen, Neel. ist moghelijck dat soo mijn schijven sijn ghenomen, dan ick betrouw my op u vriendschap en de gunst. Hans. Hebben is hebben heer maer crijghen is de kunst, k’en ken u daer niet in dus wilt my dat niet segghen. Neel. Ghy sult my wel verstaen als ick’t u uyt sal legghen ick sien dat ghy veel meer als ick ervaeren sijt, t’gaat boven mijn begrijp: Hans. Ghy sijt u borse quijt, Neel. die hop’ick metter tijdt uyt vriendt- [fol. M1v, p. 90] schap weer te crijghen, Hans. Compeer stelt u in rust ey wilt daer van wat swijghen, wat knecht compt daer ghegaen ghelaeden met een pack, Neel. O droes soo ick bespeur ist eenen heelen sack vol ghelt het ghen’ hij draeght om ievers te bestellen, wy draeyen best ons tael, Cosijn dat sal hier gellen, Hans. Ey let wel op den man, waer dat hy inne gaet,
Eenen Knecht uyt met eenen sack gheldt draeghende
in ’t huys van eenen Advocaet.
Neel. Het is de hooghe sael van eenen Advocaet die mij oft u niet kent, Hans. hier dient de kans te waghen om dese vossen uyt hu hollen eens te jaeghen, soo wy behendighlijck ons connen in het stil gheveynsen oft wy saem vervielen in gheschil: Neel. ick heb den raedt bedacht, laet ons hem dapper volghen, en wesen niet verbolghen, de saeck is wel versint, samaetjen stae my by als een getrouwen vrient, ter wijlen dat ick den Heer Advocaet sal spreken, soo spelt ghy uwe treken aen t’slot van het Comtoir daer t’ghelt verborghen leyt. Hans. Van mijnen candt en vrees ick voor geen swaricheyt, maar wilt u wel versinnen, het werck dat gaet al veel naer een goet rijp beginnen.
Sy bellen aen de Deur.
Knecht. Wie belt daer. Hans. Goet vrint mijn Cameraet doet op en laet ons binnen, woont hier gheen Advocaet, een out ervaren man. Knecht Jae Heer ghy sijt hier wel ick ben de Knecht daer van, hy is aen tafel noch, wilt ghy hem consulteren, comt in, Neel. Wy hebben jet besonders te tracteren en isser geen belet. Knecht ten minsten niet mijn Heer comt binnen in ’t Salet, toeft maer een ooghenblick ick sal ’t hem laeten weten.
Knecht binnen.
Hans. Wat Duyvel sullen wy hem op de mouw gaen speten. Neel. wel eenige secreten die hy niet en verstaet, dat is verdraeyden raet, gelijck ons taele is, laet my maer eens betijen, terwijlen dat ick spreeck gaet ghy dan wat besijen maeckt dan omtrent t’Comptoir te stellen uwen voet, en stelt u const te werck, Hans. Compeer den raet is goedt soo ick het ghelt daer vindt, sal’t by u Croonen comen.
Advocaet wt.
Advoc. Beminde vrinden k’hoor hoe dat ghy hebt vernomen naer mijne wooningh om te houden een Consult, daer ick toe ben bereet, want [fol. M2r, p. 91] als ghy hooren sult mijne ervarentheyt cunt g’u daer van beloven, want niemant mijn verstant van rechten gaet te boven, dus stelt u wat neer en nempt te saem u rust, dan cunt ghy naer den lust u rechts afferen segghen. Neel. Die sal ick aen mijn Heer met reden uyt gaen legghen maer eer dat mijn belangh aen u hier wordt ontdekt soo bid ick dat partij haer eersten wat vertreckt. Advocaat. Is dit partij, t’is soo, dat sy moet wijcken tot dat ick heb den sin van ’t different verstaen. Hans. Mijn Heer daer hanght den sin van ons afferen aen. Advocaat. Gaet dan wat inde sael tot dat ick u doen roepen. Hans stil. D’occasi maeckt den dief, en compt soo aen het snoepen. Dit gaet naer mijnen sin.
binnen.
Advocaet. Mijn Heer nu vrij ontdeckt t’ghen’ u in twijfel stelt, soo ick u niet en help en vraegh ick u gheen geldt. Neel. Mijn Heer het ghen’ my quelt is van soo hooghen cracht dat niet en is te segghen. Advoc. Ten gheeft niet, al het ghen’ ghy aen my uyt sult leggen hoe doncker dat het is ghy vindt by my haest licht, Neel. Mijn Heer ons heel dispuet spruyt meest uyt het ghesicht want de gheleghentheydt van onse avonturen by uwen raet gheluckt, Advoc. En vreest niet t’waer my leet geen saecken uyt te vueren als u affairen staen op een goet fondament. Neel. Ter wijlen dat ghy dan een rechts-gheleerden bent, soo sal ick onbekent, de saecken eens vertrecken. Advocaat. Al dat ghy maer en soeckt sal ick u hier ontdecken, verhaelt dan uwen cas. Neel. Noyt sprack ick Advocaet die soo ervaren was. Advoc. Hoe is eerst uyt t’ghesicht u different ghesproten. Neel. Alleen om vossen maer te jaeghen uyt hun coten, dat my noyt heeft verdroten te doen met rijpen sin, want daer steckt al t’gheluck van mijn heel leven in. Advoc. Uyt het ghesicht. Neel. Wel Heer waerom en sou sulckx niet gheschieden, het is een oudt gebruyck onder subtile lieden, waerom oock niet aen my die eel ben en vailiant. Advoc. Den waerom van een werck, raeckt eerst aen het verstant, en d’uytwerckingh op ’t lesten. Neel. Mijn Heer dit argument sal ick daer naer bevesten als ghy het sult verstaen want aen d’uytwerckinghe hanght ons welvaeren aen. Advoc. Maer wat is van’t ghesicht? Neel. Hoe dat daer uyt gheschieden de openbaeringhen, en wat daer by bedieden de ronde Circulen oft paraleli inden spheer artificiael en hoe veel graden in den [fol. M2v, p. 92] Equinoctiael naer de sententie van Plato moeten schuylen. Adv. Dat is een hooghe saeck, my dunckt dat sal hier vuylen, wel spreckt eens à propos, ghelijckmen discoureert naer het pladoy van recht, die een nieu feyt poseert, wordt daer op niet ghehoort hy moet permissi vraeghen om in te brenghen oft het wort hem af-geslaeghen, dus blijft op ’t eerst discours, te loopen hier ab hoc en daer ab hac is boers, ghelooft dat ghy hebt een goet Advocaet vercoren. Neel. Mijn Heer mijn moeder was van Orleans gheboren, en mijn vader vande stadt Amiens dit wel ont-houwt, te Parijs oft te Perona daer sijn sy saem ghe trouwt. Advoc. Jae Neel. als doen wert sy de Bruyt, en daer wast een cruyt dat wy hier Campfort noemen. Adv. Jae, Neel. Het temt de dertelheyt, daer maeghden veel op roemen. Adv. Wel, Neel. Heeft mijn Heer mijn vader niet ghekent, hy heeft genegotiert met stock-vis binnen Gent. Adv. Neen maeckt eens een ent. k’en can u niet verstaen. Neel. T’is waer hier hanght alleen ons heele welvaert aen, daer wast oock in dat landt veel alderhande wijnen, maer neen ick swijgh daer van tot dat hier sal verschijnen de andere partij..... Soo nu mijn moeder eens verstont datze lust sou crijghen soo was sy blij en ginck daer van haest groot, het was den lust van haeren smaeck waer van dat sy by naer de moort staeck, dat was de reden dat sy oock wilden trouwen, en om datse haer op sijn onvoorsiens niet vinden en souwen soo ginck sy haer borghen om niet betrapt te worden, en dat wast dat haar meest tot trouwen porden. Adv. Wie isser die hier van een goeden sin verstaet. Neel. In Torckijen woont niet eenen Advocaet en dat is de reden dat ick my op u verlaet om dat het goet op my daer naer sal devolveren. Adv. K’en can hier gheen verstandt van rechten uyt studeren. Neel. Moet ick niet suecederen in mijne broeders plaets, want ick heb vijfthien voor, soo win ick dan de kaets en mijn twee cameraets sijn ghe-exherideert, en daerom werd ick van hem ghelegitimeert. Adv. Ick ben wel gepalleert, met eenen rechten dwasen. Neel. Mijn Heer het comt al van te veel toeback te blasen wat sal ick segghen meer. Adv. Ick segh ghy scheirt den aep. Neel. Ten minsten niet mijn Heer. Adv. Ik gheen verstandt en raep van t’ghene ghy al seght, het strijdt gans teghen recht sijn hooft hier soo te breken. [fol. M3r, p. 93] Neel. Mijn Heer hoort my dan aen want ick noch eens magh spreken. Adv. wel seght dan u ghebreken, dat ick u can verstaen. Neel. Daer hanght ons welvaert aen wat valter soo te tieren, als ick u wel betael moet ghy mijn reden vieren, en hoort die dan eens uyt, Adv. Wel gaet dan voort, Neel. Als nu mijn moeder wert de bruyt quam haer mijn vader vraeghen oft datse was bevrucht, maer van my niet, het was, al lanck te voren, ick en was alsdoen noch niet half gheboren, het was van mijnen broeder Eduaert. Adv. Datghe voor den duyvel vaert hoe wert ghy dan ghebaert. Neel. Ick en heb noch geenen baert, my dunckt mijn Heer soeckt hier mijn borse wat te scheren, Adv. Oft ghy de mijn, want soo ick sien sijn u afferen op sotticheyt ghebouwt, Neel. Die t’minste daer van weet het meest daer van onthouwt... Wy en quamen niet ter wereldt met eenen keer, mijn broeder wasser al eer, en daerom creegh sy soo drollighen lusten datse dach oft nacht en cost rusten van pijn inden buyck, daerom dronck sy campfort in. Adv. Dat hebde in’t begin noch eens geseyt ten heeft noch slot noch sin t’sijn rechte aperijen. Neel. Deze lust quam haer aen als mijn vader haer quam vrijen, dat en is niet dan te claer, Adv. Ick wou wel dat ick van den sot ontslaeghen waer. Neel. Mijn moeder droegh oock twee crapruynen op malckanderen toen sey den Doctor datse van locht moest veranderen om den lust van campfort te vergheten. Adv. Maer wat is dien lust dat sou ick geren weten, het schijnt ghy sijt beseten soo vies als ghy begint, maer seght eens mijnen vriendt wat schaey oft profijt cost van haer lusten comen. Neel. Wel hoe mijn Heer daerom heb ick naer u vernomen, de rechten sijn daer op Campfort ghefondeert, en daarom is mijn vader uytgheteert. Adv. Wonder rechten op campfort ghefondeert, sulck eene studie en heb ick noyt gheleert. Neel. Ick oock niet Heer..... het fleresijn en graveel mijn vader overviel, die veel peerden op den stal hiel die altemael betoovert waeren, het gheen mijn vader deed ten uytersten beswaeren om dat de corts noyt af en gongh. Adv. Vrient ick merck ghy spreeckt met eene sotte tongh, ghy sout my doen versuffen. Neel. Mijn broeder stierf mijn Heer van al te veel te snuffen..... Ick heb u stracx gheseyt dat hy van Orleans was. Adv. Jae, maer swijght oft [fol. M3v, p. 94] spreckt eens ras wat wilde met den campfort segghen. Neel. Wel dat is het claerste van ’t proces als ick dat uyt sal legghen. Advoc. Cortsen en lusten, en campfort in een proces ghestelt, my dunckt dat ghy my met spotternijen quelt, leght my dit beter uyt oft ick u wel vervloeck. Neel. Daer loopt den hasaert op, dat is het ghen’ ick soeck, hoort eens Heer en stelt u vry in rusten, om dat mijn broeder d’oorsaeck was van al die vremde lusten die mijn moeder in haer selven vondt, het ghene altemael in ’t ghewelt vande corts bestont en boven dien soo was hy scheel en scheef, hy en cost dansen noch springen noch en las noch en schreef noch en ginck noyt ter scholen om d’Astrologi te leeren, en ick ghinck dienen by groote Heeren, en mijn vaer cost seer veel kaetsen met den bal, en dat was de reden dat mijn broeder creegh een misval. Adv. Wat seght ghy u broeder een misval ghecreghen, ghy had eter ghesweghen, ick en can desen sot niet verstaen. Neel. Mijn Heer daer hanghet aen, Adv. Wie ghelagh van een misval spreckt met reden, mijn leven en heb ick noyt sulck eenen spot gheleden ghy breckt hier mijnen kop. Neel. Mijn Heer daer loopt het op, ick en was toen noch gheenen Priester ghewijt, Adv. Wel seght my eens wat dat ghy nu sijt. Neel. Nu oock noch niet. Adv. Ick en weet niet wat dit bediet, k’en can noch slot noch reen uyt desen clap begrijpen. Neel. Ick had lanck achter straet gaen scheir en messen slijpen om dat mijn vader creegh een deerlijck banckeroet. Adv. Wel desen geckt met my en maeckt my heel verwoet, ick sou hem doen vermoorden. Neel. Mijn Heer sou ick nu wel connen mijn derde oorden verkrijghen tot den staet van ’t t’weerde Priesterschap om een eynt te maecken van allen ons gheclap, want hebbende eenen vaer die met graveel heeft gheleghen, mijn broeder scheef en scheel die een misval heeft ghekreghen, het mocht my letten aen mijn houwelijck. Adv. Wat houwelijck weer, ghy sout m’u doen verslinden, k’en can hier slot noch eyndt veel minder sin uyt vinden, wat misval creegh u broer vertelt my eerst die saeck. Neel. Wel hoe mijn Heer het was eenen vlieghenden draeck, en cunt ghy dat niet weten, soo hebt ghy allen u Philosophi vergeten Draco volans est ens in charta cupiens exire fenestra.* Adv. Daer ben ick in verstelt, Neel. als mijn broeder tot Loven studeer [fol. M4r, p. 95] de en had hy geen geldt, toen heeft hy al de sercken in S. Peeters kerck ghetelt. Adv. Ick en verstaen hier uyt in ’t minsten gheenen sin, Neel. Nochtans in dit proces steckt mijne welvaart in, mijn Heer ick ben hier door tot mijn gheluck gheraeckt. Adv. k’Wou ghy met mijntjen peck den hals en beenen braeckt, wat reden hebt ghy toch om hier te comen claeghen. Neel. Alleen om vossen uyt hun hollekens te jaeghen, en die met ons te draeghen wat dient daer meer gheseyt wy wenschen u gheen quaet.... Ick danck u hertelijck mijn Heer van uwen raedt, mijn neef die hier voor staet, sal u advys betaelen, dus hoort hem oock als my, hy heeft de bors met gelt, ick bid u siet eens hoe d’afferen sijn ghestelt, k’en twijffel niet oft ghy hebt met een groot verlanghen gheluistert naer mijn reen. Adv. Als jemandt die ghehanghen is aen een kempe coor.
Neel Binnen.
..... Peeter roept eens den anderen van dese gasten voor op dat ick can verstaen den sin van dese slopen. Knecht. Die is langh door gegaen. Advocaet. t’Comptoir en stont niet open, wel wat is dit gheseyt, ick vreese voor mijn ghelt, ach wat al swarigheyt sal my noch overcomen. Knecht. Mijn Heer den heelen sack met ghelt die is ghenomen. Advoc. Ach sijn de dieven door en soo stil wegh ghedraelt, ick en ben van d’advies oft raet noch niet betaelt, ras loopt de schelmen naer, doet al de Poorten sluyten, sy sijn noch inde Stadt, want raecken sy maer buyten is het verloren moet, siet wat de valse list door de practijck al doet.
binnen.
Knecht. Wie dacht dat jemandt soo een wijs man sou bedrieghen. De dobbelheyt regheert om datse meest can lieghen.
Den Boer Ariaen wt.
Wat mach daer sijn te doen dat jeder een soo loopt, sou jevers wederom een Borsse sijn ghestroopt oft wel van eenen Dieff iet anders wegh ghenomen. Knecht. Lants man en sijt ghy daer niet jemandt by ghecomen met eenen sack ghelaen. Aria. wat hadden sy voor kleeren aen? Knecht. Den eenen een roo broeck met een ghepickeert wambas an grou leer. Ariaen. ô droes soo ift den selven gou dief weer, die my soo fraey oock heeft bedrogen en ghepaeyt, met dobbel loghen. Ach vrient en soeckt- [fol. M4v, p. 96] se niet die Fielen sijn ontvloghen, waer wilde loopen toch, sy sijn te argh en vals, vol listen en bedroch en wilt u hooft niet breken Knecht. Ick gaen by tijdt en stont den Heere Schouteth speken eer dat sy hun versteken. Ariaen. Loopt eersten aen de Poort dat die ghesloten wordt.
Advocaet wt.
En hebde niet ghehoort oft erghens jet vernomen, Ariaen. Dat gheldt sal desen dagh noch by den Tabbaert comen, en by mijn Croonen vrint, Advocaet. Ick ben als hersseloos, en ’t minsten niet ghedient met uwe sottigheyt, ras doet de Poorten sluyten; Ariaen. Het is al wel gheseyt ghy sult soo schoon niet fluiten dat ghyse locken sult.
Binnen.
Hans Tromp en Neel Albedrijf vluchtende wt.
Hans. Cosijn het gaet voor goet de Poorten sijn ghesloten, men soeckt ons op het speur in hoecken en in koten, t’is om ons twee gedaen, Neel. wel ick en wete niet waer dat wy sullen gaen want soo wy sijn verraen salmen ons keel toeknoopen, waer sullen wy best loopen ick wort gheheel vervaert. Hans. Waer is het ghelt, Neel. Dat is ghenoech bewaert ghy moet daer voor niet sorghen maer wel voor ons, want t’worghen en t’hanghen ons ghenaeckt. Hans. Neel siet voorsichtig toe, Neel. Maer hoe hier uyt geraeckt het volck loopt over hoop ick ben daer voor belaeden. Comt hier den boer ontrent soo wordt ick oock verraeden. Hans. Niet beter als ghemaeckt twee blinde bedelaers. de cleeren omghekeert, en ons soo cael en schaers verandert als het mach, de haren afgresneden, een plaester op de oogh, gheveynst ghy u als blint, Neel. Den raet is goet Cosijn ghy hebt dit wel versint, ick sal my soo veranderen, al loopt het volck noch eens te samen by malcandren en soecken hier en daer,..... wie sou nu segghen dat ick eenen gauwdief waer?
Sy keeren hun cleeren om en gheveynsen hun blint
sittende als Bedelaers op de straet.
Cosijn men sou den druck wel uyt u backes snijen. Hans. Dat is u eyghen schult ghy brenght my in het lijen. Neel. Sa sa laet my betijen t’is quaet argh te sijn met botte prijen, den noot en stelt gheen wet, soo moeten wy dat claren. Hans. Neel op mijn siel ick sien daer twee stadts dienaren die comen op ons aan. Neel. het doet den duyvel maet, sijt [fol. N1r, p. 97] daarom niet bestaen oft wy worden ghevanghen. Hans. dat waer een cleyn, maer ick vrees al te seer voor t’hanghen. Een Dienaer. Confreer dit vremt ghespuys en heb ick noyt ghesien. 2. Dienaer. Ick oock niet datse sach den Schouteth, t’mocht gheschien dat hy die bedelaers sou uyt de stadt doen setten, het sijn twee blinde siet; men moet daer op niet letten. Hans. Een arm catijf en blinde-man die lam en kreupel is, en niet meer gaen en can bid om een aelemoes, en mijnen compagnion oock doof blint ende stom die t’minste niet can hooren, hebt daer compassi med’ want hy is soo gheboren, Kirie eleyson, Christi eleyson. Godt verleen u eenen salighen dach en wil u soo veel rijckdom gheven als aen ons arremoy, soo cunde beter leven als ick ellendich mensch en aen my doen wat deught die leef in pijn en smert en ghy in weld en vreught, siet mijn miseri aan, ach is het te verdraeghen, ick sterf van druck en rou als ick op kinders denck en mijn onnoosel vrouw, bermhertich herteken wilt u compassi thoonen, den Heer hier boven sal’t u naermaels dobbel loonen, ach hoort de droeve bel van mijnen compagnion, die noyt en sagh den dagh oft t’licht der gulde son die soo arm is ghestelt als ick in sijn miseri, geeft wat ick sal voor u drymael den Misereri seggen soo hartelijck als ick oyt heb gedaen, soo langh ick arm catijf heb bedelen ghegaen. Schouth. Van waer is uwe comst. Hans. Mijn Heer wy sijn besijen het landt van Piemont, niet ver van Lombaerdijen, blint en catijvich die van dorp en stadt op stadt den cost gaen soecken. Ach mijn Heer, ey gheeft toch wat: Pater noster qui es in Caelis sanctificetur nomen tuum. Hebt medelijden met twee arme blinde menschen, die anders niet en wenschen als tot ons water broodt, den honger is te groot die wy moeten verdraeghen. Schout. Vrienden ick moet u vraeghen, wie leyt u lancx de straet, terwijlen niemant van u tween siet waer ghy gaet. Hans. Och eenen Cameraet, die ons hier comt te vinden wanneer den avont valt, ke gheeft wat aen ons blinde. Schout. Houd daer. Hans. Godt loont mijn Heer, Godt die wilt u gheleyden. Advoc. En sou hier tusschen beyden niet schuylen vals bedroch. Boer Ariaen. Mijn Heer dat sey ick oock, men heeft dat somwijl noch ghesien aen sulcken volck, k’en heb gheen goet betrouwen, die schelmen weten hun ghe- [fol. N1v, p. 98] veynst en vals te houwen datmense wel mach schouwen ick ben daer by gheleert. Schout. Die met dat volck verkeert die cunnen dat best weten. Advoc. Aen mijnen kant ben ick van hun ghenoegh bescheten, ick ben daer wel gheweest met mijn verdraeyt Consult. Ariaen. En ick met mijnen tabbaert. Advoc. Het is misschien u schult dat ghyse hebt betrouwt den tabbert hun te leenen. Ariaen. Wel hoe wats dit gheseyt, wel daer en was maer eenen, en ghy betrouwter twee, die vraeghden van u raedt, de giericheydt die wordt gheloont met meerder quaet, siet desen Advocaet wilt my hier wat verwijten, die soo subtijl wilt sijn die laet hem noch beschijten, mijn Heer gheeft my de handt, Schout. Desen doorslepen list gaet boven mijn verstandt, ick laet t’huys-soecken vaeren. Ariaen. Dat dese fielen allebey niet blint en waeren, ick sou mijn Heer ick sou, jae ick sou op mijn siel wel derven sweren, dat den eenen is den fiel die mijnen Croonen uyt t’mosiergat heeft gestolen als ick hem tot mijn schaede had het huys bevolen, hy is hem heel ghelijck, het was soo een rabouwt. Schout. T’is dwaesheydt datmen aen fielen het huys betrouwt. Ariaen. T’is als ick aen’t fatsoen en sijn manier can speuren. Neel. Och Godt ik wort benouwt, ons sal hier leet ghebeuren. Hans. Swijgh stil. Neel. Neen ick craem op. Hans. Soo volgh ick op het spoor. Advoc. Het sijn de selve siet, de schelmen loopen door. Schout. Ras looptse naer want sy en sullent niet ontspringhen, oft gheen gheveynst ghebedt van Litanien singhen.
Binnen.
Knecht. Het viel my inden sin van d’eersten ooghenblick dat ick de dieven sach, sy waeren vol van schrick en achterdencken als sy ons te saemen saeghen. Advoc. Ey Vorster looptse naer en wiltse gaede slaeghen, want ghy hun crijghen cunt in ’t net soo ist ghedaen, ick sal die fielen haest doen inde boeyen slaen. Ariaen. Die voghels sijn al voort en met ons geldt vervloghen. Advoc. Noyt en heb ik gheweest van jemandt soo bedroghen, besonder daer ick self een Rechts-gheleerde ben vals en doorslepen, toch ick hun noch valscher ken.
Binnen.
Ariaen. De valsheyt listen baert door veel behendich lieghen.
En de gheveynstheyt can den wijsten man bedrieghen,
Daer d’aerde vol van is en over al verkeert,
Wee die te veel betrouwt, ick ben daer by gheleert.



[fol. N2r, p. 99]

NAER-REDEN.

HIer is u claer verthoont een schets van t’ menschen leven
Dat meer naer boosheydt helt als naer de waere deught,
Schoon dat het lichter is tot deught zich te begheven,
Als tot de slavernij van t’quaet , die gheene vreught
Maer groote quellingh baert, en d’arreghste van allen
Dat is het huys-crackeel in menich houwelijck ,
Waer door den nijdt alleen de liefde neer doet vallen,
En maeckt veel menschen arm en cael in plaets van rijck:
Dan volght niet als bedroch van achter op de hielen,
Om inden meesten noodt met listen om te gaen,
Die d’eere, naem en faem door endeught can vernielen
Wanneer men Godt niet vreest en houdt de rechte baen.
Non dimitttitur peccatum nisi quod restituatur ablatum. August.

Libri finis Hominum Cinis.

Waerheydt baert nijdt.

                                        Imprimi poterit A. VANDEN EEDE
                                            Can. & Archid. Antv. Lib. Censor.

[fol. N2v, p. 100: blanco]
Continue

Tekstkritiek:

vs. 279, vs. 504 tripelrijm
vs. 511 weesrijm met binnenrijm
vs. 512 half vers vs. 596 verlengd vers met binnenrijm
vs. 1363?? vreughd er staat: vreugh
p. 77 Borssesnijen er staat: Bossesnijen
p. 79 d’ysers er staat: d,ysers
p. 80 ghevaerken er staat: ghvaerken
p. 94 fenestra. er staat: feuestra.