DAer hebb’ick met mijn Wijf een Campken uytghestaen en soo lustich gheslaen dat sy’t lanck sal onthouwen, niemant ter wereld en en isser argher aen, als die met boose vrouwen soo averrechts sijn ghequelt, ghelijck ick ben ghestelt dat my lanck sal berouwen, hoe seer dat ick nochtans heb huyten leeren touwen, noch is sy my te gouw in ’t heel Europse Rijck en is geen quader Hoer, besonder inde wijck van Grimma daer ich woon, k’en sou in geen Chronijck haer felheydt connen schrijven, om al het ongelijck en swaren overlast, die my noch sal ontlijven, moet ick noch langher blijven met soo een beest ghepaert, hoe wel een hoeren kint is altijdt boos van aert, en nievers voor vervaert om ieghelijck t’onteeren. Wijf. Men moet soo al den dagh de horendragers leeren, die nievers en verkeeren als in het schoonst en best... gaet aen ghy luyse-nest en heymelijcken bijter, bordeelsen Coppelaer, ghy fiel en wijve smijter, potschijter, hipocriet. Man. Voorwaer en liet ick’t niet om allen ons ghebueren, ich smeet haer seffens doot dan waer ick uyt t’verdriet, Wijf. Sa schelm wilt my eens rueren, ick ben soo goet als ghy. Man. Wat dunckt u vrinden is het niet een rechte prij, Wijf. Ick sal eens uyt u hoot de katten ooghen haelen: ghy platsack, vuylen derm. Man. Ghy sult my dit betaelen soo ick eens maeck alerm, Wijf. dat vercken moet weer eens van mijn vuysten proeven, compt aen ghy boef der boeven, dan sal u oversnoeven terstont eens sijn ghedaen. Man. ist moghelijck, Wijf, Jae sloef der sloeven en vuylen roffiaen, die qualijck stil can staen door al die spaense mieren die om sijn billen swieren, wat dunckt u van die daey, de kausens hanghen hem op de schoenen en ’t hem op de broeck. Man. Daar lieghde aen, ten is maer eenen quaden kints doeck, ick en heb gheen hemde aen ghy schelmse clappey. Wijf. Wat dunckt u van die pastey, en sou hij geen galey of rat ocnnen stofferen, daer sagh ick hem al te geren, viel eens mijn wenschen waer. Man. Het is een tooverraers oft een hels duyvels haer die ick eens met dit stael den beck sal leeren snoeren. Wijf. Begint ghy satte beest en wilt my maer eens roeren k’sal u soo toereloeren dat ghy’t ghedencken sult. Man. Ick sien sy is van daegh weer qualijck op ghehult, en met [fol. K2r, p. 75] fenijn ghevult om op mijn lijf te spouwen, men vint gheen argher spoock als tonghen van quaey vrouwen, die sigh gherust can houwen en blijven inden nest is den geluckichsten, de vrijheyt is de best. Wijf. Hier sal noch op het lest een wijs sermoon naer volghen ghelijck Pilatus die de passi preken wou. Man. En maeckt my niet verbolghen oft gram, want ick licht sou tot u groot leet en rouw mijn personagi spelen dat ghy het sout bequelen dus siet wat datghe doet. Wijf. Maer arm en slechten bloet die weert is uyt-ghegeckt. Man. Sult ghy dan mijn respeckt soo teghen reden verliesen Wijf. Dat men sulcken respect eens liet bevriesen, het waer seer deerlijck voor gheestelijck en weerlijck want t’is een respect van vlot biesen, daer niet in en steckt als vuylicheyt dat is ghecomponeert van ledicheyt en luyicheyt. Man. Ghy lepelstraetse soegh en schelmse vuyl pottagi, ick meynde dat ick had de crawasi en ’tlijn de spaense mieren die my bijten. Wijf. Men sou hem van dien clap beschijten, dat hy nuchteren waer hy en sprack niet een woort. Man. Men moest sulcken verckens setten op de poort, meynt ghy my soo te bedodden, seght ghy hoeren vodde daer eer noch schaemte in en steckt. Wijf. Ick en weet niet wat den sot gebreckt dien weer-wolf, dien vrouwen-eter, die luys-pock, hipocriet en eer-vergeter, dien Calvenist en Sodomiet, al liegh ick de helft ten schaeyt niet. Man. Hout u tonghe ghy vuyl dante ghy en ghelooft gheen sante voor dat hy mirakel en doet, hout dat en dat ick sal u leeren my sulckx verwijten. Wijf. Ick en geef daer niet om al sout ghy mt den neus af bijten ick sal u beschijten waer dat ick can. Sa sa slaet toe syt ghy een man. Man. Hout dat en dat dan, en vreest ghy gheene slaeghen. Wijf. Wel wie sou dat verdraghen van soo een hoere-kint och wat een plaeghen my waeyen over’t hooft, dat hy op’t reck-stroo lagh k’en sagh noot schoonder doodt, ick gaen en wil met recht van desen rekel scheyden. Man. Gaet mottigh slanghe vel, wilt daer niet langh med’ beyden de droes moet u gheleyden, dan ben ick uyt’t verdriet. Wijf. En ick ontslaghen van eenen grooten deugeniet, ick wil ontbonden wesen. Man. Gaet aen ghy vinnigh stael, en giftigh slanghen vel. Wijf. Ick sal’t den Officiael genoegh te kennen gheven, noch liever in het graf als langer [fol. K2v, p. 76] soo te leven..
Man. Gaet aen ghy raven aes en afsetsel vander Hellen daer ick u dickwils wensch om my niet meer te quellen sy is het lammeken dat rust in ’t duyvels schoot, haer boosheyt is te groot om langher me te leven, cost ick haer sonder sond’ met rattecruyt vergheven, ’ken sou soo seer niet beven voor hare rasernij, dan waer ick wederom ghelijck te voren vry.
Hans. Die de fortuyn betrouwt die siet men seer licht dwaelen en veel rampspoet haelen ghelijck ick hier beken, want schoon dat ick nu ben vermaert in veele rijcken, nochtans heb moeten wijcken uyt Steden en uyt Kercken, want al dat brant-mercken en stont my gans niet aen, ick hebber twee op den rugh staen, en t’derde ben ontslopen, ick benuyt t’cot ghecropen daer ick Son noch Maen en sach, jae heb gheloopen nacht en dach om de doot te ontspringen, want van het derde en moght ick gheen lieken singhen, soo gaen ick voor alle dinghen eens op het platte lant en stellen mijn verstant van alle cant te werck, het sy op straet, in huys oft inde volle kerck, al sou ick met schant hier oock worden verdreven, om soo te vervullen de leghende van mijn leven, sy en is niet volschreven voor ick en ben opghecnoopt, de doot en bijt niet als men die ontloopt. Ick heb soo menich mensch sijn bors ghestroopt met behendighlijck te lieghen en jeghelijck met list en valsheyt te bedrieghen, daer by ben ick seer gheestich van aert en in de const van borssesnijen soo vermaert, dat niemand my the boven gaet om een proy te vanghen, ick weet de huyck naer den wint te hanghen, en duysent valsche pranghen te setten tot jemants leet, redenen dat ick oock den subtijlen Borsse-snijer heet, hoe wel dat ick noch dickwils ben gheweest aen de koorde en anders niet en hoorde als hanght hem op hanght hem op, maer noch noot gheweest in den strop, om dat ick my weet te houwen voor een man der mannen, al ben ick uyt Vranckrijck ghebannen soo sal ick hier eens mijnen naem verheffen en aerdich overtreffen al die ervaren sijn en in de konst vol-leert, want daermen med’verkeert daer wortmen med’ gheeert. Het Ghebodt Ghy en sult niet Stelen, Dat en treck ick my niet aen, want wetende dat ick in de Geusen Predestinati [fol. K3r, p. 77] staen soo ben ick een exceptie vanden gheneralen reghel die ick al den dagh met nieuw practijck beseghel. Te Parijs, Lions en te Peroese daer heb ick langh verkeert en om mijn gauwicheyt van jeder een wert gheeert. Maer te Orleans sat ick eens in de boyen, om dat ick uyt de wey twee vette Koyen des snachts ghestolen had, maer daer was een jonck proper Meysken dat my van de Galgh bad, doch ick swil van spijt ghelijck een pad dat ick haer ben ontloopen en ontgaen want korts daer naer moest ick binnen Roaen aen een kaeck staen om dat ick een kindt sijn gouden Cruys had afghesneden waerom ick oock tegen reden cregh een Brandt-merck op den rugh toch ick sal hier beter toesien als ick tot Marcelien deed’al waer ick eens een Bors sneed’ en daer en stack maer in negen stuyvers een oort min in cleyn gelt, een Franse-Croon met eenen ouden Flip waerom ick creegh een Wip het geen my langh sal spijten, datmen moet een Coor verslijten om soo cleynen feyt, eyndelijck in Vranckrijck en is voor my niet als swarigheyt, dus nam ick mijn afscheyt en wil dees landen eens beproeven, en sien ofter de boeven oock al dick sijn ghesaeyt die mijn taal verstaen daer het al op draeyt, sie wie hier comt aenghetreden.
Neel. Niemant is mijns ghelijck in valse behendicheden ick ben alleen met reden de faem van alle dievery van Voet-branden, moorden en ander Schelmery van duysent practijcken op een ry, niemant my te gelijcken in alle apery in’t heele Neder-landt, ick heb alle soorten van stelen op mijn handt om iemandt sijn Bors te snijen, oft in de Kerck eenen Sleutel-Riem te vrijen, en valse bootschappen te doen dat is mijn nieuwste fatsoen, om Cnoppen van Mantels te draeyen, om Huycken aen een te naeyen, waer door ick brengh een groot crakeel, als wanneer ick aerdigh mijn personagi speel, voorts van savondts in Huysen te sluypen en in Kelder-gaten te kruypen en noch veel ander listen die niemandt oyt en wisten weet ick te pleghen met fatsoen, want t’is heden-daeghs met Borssesnijen* al te doen, waer in ick wel ervaeren ben. Hans. Jck ben al onderricht my dunckt dat ick u ken, ghy sijt gemeestereert inde behendigheyt, ick heb op uwe kennis langh ghenoegh toegheleydt, dus laet ons saemen gaen een vest oft twee om wandelen [fol. K3v, p. 78] en breeder vande const der strooperijen handelen, om malcanderen wel te verstaen want al de valsheydt van ons Stelen hanght daer aen. Neel. Van waer is uwe comst. Hans. Ick com soo van Roaen, Neel. Soo wil ick u ondervraegen oft ghy wel Vossen cont uyt hunne hollen jaeghen, hebt ghy den smit op uwe handt en kunt ghy ’t alle kant de spit oock seker draeyen om somtijts een stuck vlees oft schouwer aen te braeyen. Hans. Ick bid u hoort my aen ick sal u haestigh paeyen de voskens soo ghy my daer hebt terstont vertelt dat is’t ghemunte ghelt, haer hollen is de bors daer sy sijn inghestelt, voorts dient oock gheweten dat ick’t behanghsel segh in plaets van eene keten en met bollen te spelen sijn cnoppen te draeyen en mantels te stelen, het breeckeyser den smit ick noem, waerop wy onsen roem met reden moghen draghen om dat wy ider een daer med’soo dickwils plaeghen, de spit sijn d’ysers*van een kelder gat, stucke vlees sijn onse medematen in de stadt, de leer noeme ick een schael, het huys een hooghe sael en het mes dat is het stael, voorts soo weet ick seer vremt te fluyten, waerin ick tot ghemack heel reden can besluyten, het schavot is het tafereel, de vierschaer het staele beckeneel, den cipier den smit van het ghebeent, het vonnis den poignaert steeck dat ons de doot verleent, de justitie die ons doet vallen, die noem ick gheschut ballen en de houte galghe finibus terrae ons leste gherecht.
Neel. ’Tis soo ghelijck ghy seght ick heb hier just het peert in’t oogh gheraeckt, want ghy sijt oock inde const soo vry als ick volmaeckt, laet ons den aenslagh maecken en ievers sien te raecken aen eene bors met gelt, want teghenwoordigh is in mijn niet veel ghestelt.
Ariaen uyt. Iae dat men sich bescheet van lachen ten waer geen wonder, om dat mijn wijf weer maeckt sulcken ghetier, gheraes en stijf ghedonder dat mijne blaes schier is ghescheurt, t’is een recht duyvels aes ten salder nimmer stil sijn, sy wilt de broeck draeghen en meester wesen dat ick wil sijn, het is een puer sottin het schijnt sy heeft een tongh van loot en buscruyt in vervloeckt moer sijn de min die my soo quam verleyen.
Wat let u baes, den Heer wil u geleyden wat ist dat u verstoort. Ariaen. [fol. K4r, p. 79] Dat ’t wijf van my wilt scheyden hebt ghy dat niet ghehoort, k’en can’t niet meer verdraghen de cruysen en de plaeghen die my soo persen t’lijf. Neel. Voorwaer ick wel beclaegh die met een spijtigh wijf sijn daghelijcks ghequelt. Ariaen. En d’erghste noch van al dat sy nu scheyden wilt die uytgheruyfde prij, die Hex en Tooverers, die Snotvinck en Clappey, die Hoer dat Slanghevel, het scheynt sy is beseten. Neel. Maer vrint ick moet eens weten hebt ghy u selven met een ander noyt vergheten. Ariaen. Wie sou dat vergheten, sy heeft my op den neck gheseten en soo ghesmeten dat ick het noch ghevoel. Neel. Waer med’. Ariaen. Met eenen dryvoet-stoel dat haer de gal moet breken. Neel. Ick bid u laet ons eens met waere reden spreken en seght my u ghebreken ick sal u raetslaen sijn om in u droeve pijn mijn hulp te betoonen. Ariaen. Cost ghy dat doen mijn Heer ick sou u wel beloonen want ’t lijden is te groot, ick wensch op eenen dagh wel duysent-mael mijn doodt, ghy sout eens weeten Heer dat ghy als ick te moy waert. Neel. Wel slaept ghy daer niet by. Ariaen. Ba neen ick seker Heer, ick slaep by onse Koy-maert ick heb den bras van soo een valse Crocodil. Neel. Hoort Cameraet ick wil u lossen uyt veel vreesen soo ghy my syijt ghetrouw sult ghy gheholpen wesen laet my maer slechts begaen want aen mijn goede hulp daer hanght u welvaert aen dus let op mijn vermaen.... Sal ick haer tuys noch vinden? Ariaen. Dat weet ick niet, vermist sy jemandt van haer vrinden ontboden heeft om saemen den Heer Officiael te spreken tot mijn schandt, is dat niet een fray stael die mijn eer teenenmael wilt op her schap gaan setten. Neel. Vrindt en bedroeft u niet, hier dient wel op te letten, kent sy hem wel. Ariaen. Haer leven nooit gesien. Neel. Weest dan te verden, u en sal gheen leet gheschien, ick weet seer goeden raet om haer beschaemt te maecken. Ariaen. Dat loondt u Godt den Heer can ick daer toe gheraecken dus bid ick u my wel en seker onderrecht, soo doen ick t’gheen ghy seght al waert een rooff te haelen tot voor de hellepoort, want ick ben op die hoer te haetelijk ghestoort. Neel. Wel swijght dan wat en hoort ick sal als trouwen vriendt aen u goy liften toonen. Ariaen. Ick sou liever woone by duyvels ketsmerri als by soo een tooverers, om dat ick my soo stoor: Jae elcken [fol. K4v, p. 80] ooghenblick dunckt my dat ick haer hoor want haere boosheydt vrindt en can ick niet meer lijen, de Duyvel hael het vrijen en Cupido daer by die alle menschen brenght in helsche slaverny, vervloeckte vryery dat ick haer quam besoecken. Neel. Couragi goeden vriendt ghy moet u wat vercloecken soo ghy maer kennis hebt aen uwen Prochiaen, voorseker is u leet van nu af aen ghedaen. Ariaen. Scheel Truy fijn meysen is mijn nichte en ghevaerken* en alderliefste kaerken een brou en malse tes die bynaer alle neenen is in mijn huys. Neel. Siet van haar een bonet en tabbaert-rock te leenen dan sal sy comen weenen en claeghen haeren noodt aen my als rechter en’t eerste opperhoot van’t gheestelijck hof, dan sal ick haer het onghelijck op legghen en aen haer opentlijck op ’t volle kerckhof segghen dat sy een hoere is, een dievegh en clappey, dat ick haer sal doen setten op een torckse galley. Ariaen. Mijn heer, och heer dat’s goet, ick gaen den raet is wonder goed ick ben een man der mannen soo ghy my dat soo claert, al wert de hoer ghebannen ick waer met recht verblijt, en nu ick sien dat ghy soo vals en subtijl sijt sal ick u wel beloonen al waer met’twintigh croonen, ten schaeyt my niet een haer maer liven Heer oft ick van dat vercken soo eens ontslaghen waer ick hiel my den gheluckighsten vande stadt,, hoort daer steken noch vijftigh goude croonen op mijnen solder in in een mosier gat in het voyer van mijn oude cleeren daer sal icker u twintigh van vereeren, soo desen aenslagh luckt, dan werdt ick nimmermeer van soo een wijf verdruckt, ick sal u moyt betalen. Neel. wel wilt dan metter haest voor my den tabbaert haelen, bonet en oock brevier. Ariaen. Ick gaen mijn heer ick gaen, terstont ben ick weer hier.
Neel. Ick gaen de vossen nu eens uyt’t moesier-gat jaghen dat Hansken Tromp dat wist hoe sout den schelm waeghen, den boer bevelt aen my sijn huys ghelijck den kaes betrouwt wordt aen de kat, den armen slechten Baes, en sal hem vanden raet daer naer niet veel beloven, ter wijlen dat ick gaen van onder en van boven bespieden watter schuylt.
Tis eenen armen sot die sijn gheluck vermuylt de vossen moeten hier [fol. L1r, p. 81] haer wooningh seker houwen och Godt hoe sal den Boer daer naer den kop nock krouwen.... sy sijn al inde muyck, nu staen ick inde deur, eer t’Wijf mij eens verrast, k’en wachten noyt van daegh een sulcken goedt faveur daer is mijnen Monsieur als eenen Muyl ghelaeden met allen dat ghetuygh, dat my niet en sal schaeden. Ariaen. Mijn Heer hier is het al, ghelijck ghy had belast. Siet oft u desen Rock en Tabbaert oock wel past. Soo hoop ick uyt den last van quellingh eens te raecken...... Neel. Stelt ghy u maer in rust ick sal’t met u wel maecken. Ghelooft vry dat u saecken staen als een Blom op’t Velt. Ariaen. Ken twijfel daer niet aen, oft t’is al wel bestelt, ghelooft vry dat u gelt daer naer ghereet sal wesen, waer ick eens vande quael der Vrouwen Pest ghenesen, ick gaen ter wijlen dan een stoopken legghen aen, hier by in’t achter-broeck tot dat ick sien voldaen mijn lanck ghewenst versoeck, daer ick u sal verwachten.
Neel. Ghy sult mijn dienst-baerheyt hier naer wel moghen achten, ick gaen haer soecken dan daer ickse vinden mach den armen boer Ariaen noyt slimmer Boeff en sach oft noyt meer sien en sal als my die met mijn lieghen door mijne slim practijck de werelt can bedrieghen
O dien Iudas-baert die van een valt van de Pocken, Ick sal sijn Pap soo dick brocken dat hy noch met stocken sal worden uyt ghelicht, och hy is lanck ghebicht en oock verwesen wou hem jemandt maer de corts af-lesen ick waer ghelijck verresen van een seer bitter doodt, wie isser argher aen als ick die gaen soo groot dat ick qualijck can aenschouwen mijne voeten, quam ick den Officiael maer eens te ontmoeten ick sou hem begroeten en claghen mijn verdriet, ô dien stinck-vis dien deugheniet die al den dach loopt uyt soppen, heeft hy veel eyers hy maeckt veel doppen.
Sou dat het wijf wel sijn van mijnen armen Boer, ick wedde dat ick haer den klepel-beck haest snoer, al ist een valse Hoer daer is niet aengheleghen. Iacomijn. T’is wonder dat ick gheen misval en heb ghecreghen als my den Schelmschen Guyt brocht in veel smert en pijn..... [fol. L1v, p. 82] Och en sou desen Heer den Officael niet sijn, dat waer te bijster goedt ick sou hem mijn ghebreken verhaelen tot mijn leet, Neel. Vrindin hoe comt ghy hier soo treurich aenghestreken, wat droefheyt perst u hert. Iacomijn. Och ick sou geren spreken den Heer Officiael, dan waer den druck ghedaen. Neel. Vrindin, den selven man siet ghy hier voor u staen? en wilt soo veel getraen op’t Kerck-Hoff hier niet storten. Iacom. Mijn Heer k’sal op mijn siel mijn leven noch vercorten, soo ick noch langher met den Fiel huys-houden moet, hy eet mijn vlees en bloedt, dus wil ick van hem scheyden, Neel. Maer vrouken sijt gherust, wilt daer meed’ noch wat beyden my dunckt dat ghy my scheert. Iacomijn. Mijn Heer noch liever al mijn goedt verprocedeert, als langher huys te houwen met soo een Crocodil, n’en rechten beul van Vrouwen. Neel. Ick help u uyt den noot, Iacomijn. Soo niet mijn heer wensch ick van dach tot dach mijn doodt, al gaen ick noch eens groot, ken wilt niet meer verdraeghen. Neel. Wat heeft hy u ghedaen. Iacomijn. Ghelijck een beest gheslaeghen. Neel. Maer ick moet u eens vraeghen, hebt ghy noch lanck te gaen dat ghy soo sijt benouwt, Iacom. Och alle uren Heer.
| Ariaen van boven uyt de venster van veer dit spel aensiende spreckt. |
Het vercken lieght daer aen, s’is sestich jaeren oudt, Neel. My deert u ongheluck wilt u gheween toch stelpen waer dat ick can oft mach ick sal u sien te helpen en doet u niet te cort, wat had ghy hem misdaen, Iacomijn. Ter wereldt niet mijn Heer, den boosen Luteraen is als een tweeden Beul om menschen te ontsielen, soo ghy my niet en helpt sal ick mijn vrucht vernielen en selver mij ontlijven, dus siet wat dat ghy doet. Neel. Maer Vrouken waer toe sijn dees rasernijen goet, ghy weet wel dat ick moet, partij ten minsten hooren, om te weten, wie van u beyden is met t’onghelijck beseten, Iacomijn. Als ghy den Fiel ghelooft soo sijt ghy licht bescheten, ick sal mijn kindt verdoen soo haest als t’is ghebaert. Neel. Ick sien wel dat ghy sijt een vrouw heel fel van aert die u niet en vervaert voor Satan die u Siel alsdan ter Hel sou draeghen. Iacom. Wat gheef ick om mijn Siel als ick maer ben ontslaeghen, van eenen boosen man, Neel. Een boos-wicht die haer thien Gheboden niet en en can die leeft als desperaet, hoe spreckt ghy soo uytsinnigh ic [fol. L2r, p. 83] merck u boosen aert die is al wat te vinnigh die niet en leeft naer rêen en u Pastoors vermaen. Iacom. My dunckt dat ghy den man als my meer voor sult staen, t’is best als dat ick gaen, ken sien hier niet te winnen, Neel. Ey Boos onaerdigh wijf seer quaet en fel van sinnen ghy belieght den armen man, hy doet al dat hy can en ghy en wilt nieuvers de hant aen slaen, Iacomijn. Mijn Heer die u dat segghen die lieghen daer aen, valselijck door hun keel-gat, hy sey wel dat mijn Suster in een Bordeel sat, en om dat ick dat soetelijck socht te verantwoorden wou hy my vermoorden had ick het Mes uyt sijn handen niet ghetogen. Neel. Vrouken swijght want t’is altemael gheloghen, het sijn loghens daer ghy meed’ omgaet, ick seght u plat siet dat ghy t’wel verstaet, ick begin u valscheyt al te mercken, ick maeck u morghen vroegh beschaemt in volle Kercken, al u boose wercke en deughen niet een sier. Iacomijn. Och mijn Heer, och mijn Heer waer de Vrue-vrou hier ick begin den Arrebeyt te crijghen. Neel. Ghy valse Pekel-Hoer wilt daer van swijghen want ghy vol loghens steckt, gaet uyt mijn ooghen want ick sien wat u ghebreckt, ick sal de Vroe-vrou sijn.....
| Sy laet haer een kussen ontvallen en vlucht binnen. |
Sie daer wat valser vigghen die had een kussen op den buyck bedecktlijk ligghen, om my te doen ghelooven datse groot gaet, loopt voorts ghy Slanghen-saet oft k’sal u vast doen setten, de baken comen uyt als men daer op wilt letten..... Ick sal mijn heel Crawey van lacchen noch verpletten.
| Hans Tromp soeckende Neel Albedrijf sijnen Compagnion uit. |
Daer bent mijn Compagnion den aldersnootsten snaeck die oyt gheboren is, al heeft hy aen een Kaeck met my somwijl staen proncken, en als een Rogh ghestoncken naer groote Schelmerij, wy sijn subtijl van aert, en argh tot dieverij, ick sien wel dat hy my niet kent ghelijck te voor ick sal my noch wat veysen. Hans. Voorwaer ken weet niet wat ick dencken wil oft peysen, waer dat Neel Albedrijf mach steken al den dach, het is meer als een maent dat ick hem nie ten sach, wy syn nochtans altydt gheweest soo goeden vrinden waer sal ick desen Boef ten lesten noch gaen vinden, sou hy syn op-ghecnapt en sitten op de Poort, [fol. L2v, p. 84] dat men hem nieuwers speurt oft daer van niet en hoort, de droes ick wordt ghestoort in alle mijne leden..... Holla wat grooten Heer komt hier soo aen getreden, daer sou ick aen betreden mijn alder-beste Const om hem te schudden uyt en snijden fijne bors.... Ick sal my om den buyt behendighlijck als een gheveynsden bed’laer maecken, en sien door desen list aen sijne bors te raecken, als ick een aelemoes wil vraeghen heel beleeft, en soo hy my besiet, en wilighlijcken gheeft soo fal ick hem in’t still en sonder weet bedrieghen, want in behendigh lieghen ben ick gheheel vol-leert.
Neel.
Hoe fraey heb ick den boer met valscheyt gepalleert, ick sal dit apen-spel voor seker langh onthouwen, niemant is mijns ghelijck in de faillie te vouwen, wel wie compt hier soo droef armhertigh aengegaen.
Hans.
Ke mijn heer plebaen, ey geeft wat voor eenen armen passant, die vande fransen is afghebrant en alte-mael bedorven mijn vrouw en kinders sijn van onghenucht gestorven. Laet my toch troost verworven van u brmhertigheyt, k’sal bidden dach en nacht voor uwe saligheyt.
Neel.
houd daer....
Terwijlen wort sijn bors met de goude croonen van hans ghesneden.
Hans.
Soo moest ick valselijck eens mijnen aenslach maecken, om te gegheraecken aen sijn borsse vol van goudt.... fortuyn helpt ieder een die vals is argh en stout, die loghenen betrouwt verliest licht sijne schijven, niemant en is mijn ghelijck in listen te bedrijven, ken mach niet langher blijven eer ick verraden wort, want quam ick aen de koor dan schoot ick weer te kort.
De droes hael dien vent dat hy van alles weet het schijnt de duyvel self die hevet hem gheseet, want hy wist meer bescheet als ick van al ons wercken, den heer wil my verstercken ick druyp nu stil naer huys en segghe niet een sier, al liep hy dagh en nacht uyt hoeren en te bier, ick sal den schelmsen gier mijn leven noyt meer moeyen, eer daer meer listen groeyen tot mijn seer groote schant, wat dunckt u vanden quant, sijn dat officiaelen, ist eenen toovenaer moet hem de duyvel haelen, [fol. L3r, p. 85] hy heeft my wel betrapt, wie mach mijn groot-gaen aen den dief hebben gheclapt, k’ben bly dat ick ontsnapt heb sijne dreyghementen, soo mijnen man dit hoort, vee largher als serpenten sijn furien op-staen... o droes is dat een spijt, nu ben ick amijn eer, respect en welvaert quijt, dat hem den uyl beschijt, k’sal uyt mijn vel noch springhen den rekel is weer t’huys, ick hoort wel aen sijn singhen.
| Ariaen van binnen singht. |
| Ghesangh, stemme: Hebdy niet gehoort lieven Teunis, etc. |
TRuyken ons meysen wilt gaen trouwen met mopsus een grijs man
Soo droogh als eenen block, soo stijf als eenen stock,
Die qualijck meer gaen en can,
En van oudtheydt beeft, daer by maer een handt,
Die gheen vreught en heeft, oft niet eenen tandt,
Wou houwen, en trouwen, met sulcken jonck smulleken
Van sesthien jaer, sal dat niet wesen een drollich paer;
Truyken wou datse noch maeghet waer.
Dat wou ick oock wel ghy schelmschen hond ter honden, niet beter op dees aert als vry en onghebonden, soo valtmen in gheen sonden van stadich huys-crakeel, de trouw is eersten soet als een ghestelde veel soo langh de bruyloft duert en ist niet als ghespeel oft op parnassus waer, maer breeckter eens een snaer van leifde ist een strop van hondert duysent sorgen, waer aen men lichtelijck sijn selven sou verworghen om dat de trouw verdriet.
| Van binnen vervolgh van het ghesangh. |
Dry daghen naer de bruyloft-feeste was Truyken sieck van rouw
Jae droef tot inder doodt,, en claeghden haeren noodt
Van Mops aen man en vrouw
Hoe dat de koude min,, en had van sijnen cant
Noch vreught noch leven in,, en scheen heel uyt ghebrant
Maar stenen en quenen, en babbelen en cnabbelen
En rocchelen en altijt, was dat niet een groot jolijt
Truyken is nu haer eerken quijt.
Iacomijn. Dat is hier ghen’ my oock tot inde dermen spijt, ick sterf van haet en nijdt dat ick my moet bedroeven om sulcken galghen aes, n’en [fol. L3v, p. 86] rechten boef der boeven. Ist moghelijck dat ick dit apenspel soo lij, maer t’schijnt dat hedendaeghs is als een tooverij dat die de beste is den meesten last moet draeghen.
| Ariaen boven uyt de venster. |
Wel vrouw compt ghy my nu in’t gheestlijck hof doen daeghen? voor al de bitter slaeghen die ghy hebt uyt ghestaen, Iacomijn. O neen; my dunckt t’is tijdt om saem naer t’bedt te gaen, Ariaen. ick had nochtans mijn beste cleeren aenghedaen, en meynden daer med’voor den Rechter soo te comen. Iaco. k’en heb voor waer gheenen Officiael vernomen, om dat ghy sijt te vromen en te realen baes, want seght my eens wie dat het oproerich gheraes sou hebben connen stillen van menich straet-clappey, wy sijn van eenen wille en leven saem in vreught, Ariaen. Ick sien wel vrouw dat ghy int minste niet en deught, ick heb veel meel ghenucht als ick alleen mach wesen, gaet voorts ghy sijt een hoer, Iaco. wel dat is hoogh ghepresen, mijn lief wat schort u dan ey gaan wy slaepen maet. Ariaen. ick en slaep by gheen wijf dat groot gaet om op een ander haer kindt te baeren dus laet ick best by tijdt een sulcken vercken vaeren, want ghy in twintich jaeren gheen kindt en hebt ghehadt, Iaco. mijn lief wel wat is dat spreekt ghy van swaericheydt, Ariaen. om dat ghy soo terstont comt van den arrebeyt daer ick in’t minst geen vreught maer ongerief in vinde. Iaco. wel waerom? Ariaen. om datge sijt te jongh van kinde. Iaco. ghy suft in uwen clap, wat droomt ghy lieven man, ick ben onnoosel, hoe! ick en weet nievers van en maeckt my ondertusschen voor t’volck hier niet bevreest, Ariaen. wel wie is van u kussen den vader dan gheweest, spreckt lendebraey, druypneus, vuyl-maeck-vet, ghy smots vol vuylicheyt, ghy saters-vel en simpel-bet, ick heb ghenoech ghelet om soo een appel-teef de huyt te helpen touwen, houd dat soo comt eens uyt de valscheydt vande vrouwen, Iaco. ick bid vergiffenis, k’en doen sulckx nimmermeer, Ariaen. elcken duyvel heeft sijn maent, het is nu mijnen keer, houd dat en dat ghy hoer, Iaco. ô ghyen luycefeer is dit langh te verdraeghen,
| Het Meysen vanden Prochiaen uyt. |
Meysen. Ick com om pensen vrint, ick hoor ghy hebt gheslaeghen, wat droes is dit gheseyt ist hier weer kerremis. Iaco. ghevaerken goy vrindin [fol. L4r, p. 87] ghy siet wat siel dat is, ach ick verlies mijn leven. Ariaen. k’En wil dees craem-vrouw maer een suet wijn-suypen gheven. Houd dat en dat, ick jaegh de hoere soo naer t’graf, Iaco. Ghevaerken staet my by, ach mijne cap is af, ey my ick sal van daegh noch uyt de wereldt loopen. Ariaen. De ondeught moet op ’t lest haer boosheydt dier becoopen, Meysen. en laat niet onverhoopen u al te grooten haet, Ariaen. Ghevaer als ick ’t bepeys soo word ick desperaet, de tooverers die moet mijn furien betaelen, het is een boos serpent. Meysen. Ick com den tabbaert haelen die ick u heb geleent, bonet en oock Brevier, laet my niet lanck hier blijven oft mijnen Heer Pastoor sou al te bijster kijven, ras gheeft hem my terstont. Iaco. Wat tabbaert hebt ghy toch gheleent aen desen hondt, dat sou ick gheren weten. Ariaen. Ick segh u houd den mondt, want ghy al mijn secreten in ’t minst niet kennen moet. Meysen. Compeer ick bidde u toch inder haest wat spoet ick moet gaen henen stappen, Iaco. hier sal het vals bedroch sijn-selven noch beclappen. Ariaen. k’Sal u voor ’t backhuys lappen, oft swijght eer ick u slaen. Meysen. Compeer jaeght mij toch wegh want t’is tijdt dat ick gaen, Iaco. K’en can het niet verstaen wat dit toch mach bedieden, Ariaen. Ghevaerken k’fal den Heer terstont hier doen ontbieden die heeft den rock ghebruyckt, Iaco. ghy fiel ick sien dat uwen handel niet en stuyckt, ghy hebt my wel bedroghen, als den Officiael my paeyden met een loghen, t’was eenen deugheniet als ghy vuyl rispen-saet, af-setsel vander hellen, die my met u verraet meynt valschelijck te quellen, ghevaerken staet my by wy slaen den rekel doodt, dat hy ’t sijn moeder noot oft vrienden sal gaen claeghen, Meysen. Gheeft my den tabbaert weer oft ick sal u doen daeghen, Ariaen. Ghevaer ick moet eens vraeghen, Meysen. en vraeght my niet maer ick eysch onsen tabbaert weer, ick wort uyt huys ghejaeght als ick aen mijnen Heer den selven niet en brengh:
Iaco. Wat dunckt u van die vlugh, die uytgheteerde krengh: Ariaen. Waer sal ick nu gaen vluchten, Iaco daer uwen tabbaert is,
waer door ick quam tot suchten, de droes hael u ghevaer. Meysen. n’En siel met een sielin maeckt een vuyl duyvels haer.
[fol. L4v, p. 88]
Waer dat ick heb ghesocht in alle pis-taveren, k’en vind’ den schelm niet, nochtans het sou my deren dat hy ghehanghen waer, ken weet het somtijts niet hy doet al wat te veel, ick vrees, want ick en weet gheen motkas oft bordeel oft k’heb daer in gheweest om desen vent te speuren, hem sou seer lichtelijck een haper-mert ghebeuren soo hy raeckt aen de koor,... Messieurs de peir is rijp ick vrees gheduerigh voor sijn leste swaerigheydt.
| Ariaen met eenen capper uyt. |
Wel hoe wats dit gheseyt het schijnt dat hy het meynt om ieder te verslinden. Ariaen. k’En kan den dief niet vinden die ick den tappaert heb gheleent, ’t heel dorp in rueren staet, de necker moet hem haelen, het Meysen maent mijn Wijf en ick moet het betaelen, ô droes waer mach hy sijn, Hans. wie? Ariaen. den Heer met den tabbaert aen, Hans. die is terstont alhier seer haest voorby ghegaen: Ariaen. neen t’was eenen anderen in schijn van eenen paep die my soo heeft bedroghen, dat al mijn croonen van den solder sijn gevloghen en ben den tabbaert quijt, Hans. hoe was hy dan ghecleet? Ariaen. dat ick’t selver niet en weet, een roode broeck en leiren wambas, Hans. weet ghy niet hoe dat den naem was, waer hy woont, en in wat straat? Ariaen. och neen ick ben als desperaet, och ick verlies mijn sinnen, k’en weet mijn leven niet wat ik sal gaen beginnen, ô draecken-bloet ick ben in groote sorgh en pijn.
Maar sout Neel albedrijf mijn compagnion wel sijn de droes sou hem wel haelen:
| Neel verschijnt in sijn eyghen cleeren. |
Soo soumen de solders besoecken en sijn moeyt doen betalen en coopen cleeren sonder gelt, t’is wel met my ghestelt, den rock is al verpast het gheldt is inder muyten den aenslach is gheluckt van binnen en van buyten, om iet vremts te besluyten daer ben ick gheestich in, ick heb noch eenen nest van listen inden sin, om met een goet begin haest in het werck te stellen, het wijf en sal den boer gheloof ick niet meer quellen, doch ten waer niet te goet dat hy my noch eens saegh..... maer met wat herten vreught, en heb ick niet van daegh met onsen Hans ghelacchen, die als hy my ghenaeckte soo aerdich en soo vals den armen be- [fol. M1r, p. 89] d’laer maeckte, ick hiel my statich en in een seer groot respect soo heb ick met den sot uyt vrijheydt eens ghegeckt, daer is den viesen dief, hoe staet hy nu verwondert. Hans. Gans dusent hondert ick heet u willecom waer droes hebt ghy ghesteken, Neel. Ick hebbe eenen boer soo aerdich uytghestreken, sijn bors ghevloeyt en sijnen rock ontleent, niet veer van hier , onttrent peerts kerck-hof, hy sal het lanck onthouwen. Hans. de droes is niet als ghy om vals bedroch te brouwen, ey legget my eens uyt en gheeft my meer bescheet Neel. Compeer ick sout wél doen maer t’is hier wat te heet, ick vrees oft my den vent eens volghden op de hielen en vatte met den neck, hy sou my doen ontsielen door eenen kempen strop, k’en mach niet langher staen. Hans. Hoort eens hier quam terstont oock eenen aengegaen gelijck den Proost van Luyck, seer lustich op ghetoeyt, maer ick heb hem de bors en al sijn geldt ghevloeyt dat hy ’t ghedencken sal al waert noch twintich jaeren. Neel. Soo sijn wij alle twee naer wenschen wel ghevaeren... Ick bid u seght my eens hoe en op wat manier dat ghy den Heer besdooght, Hans. Ick spelden Ian van Lyer met mijn deepmaeckerij, en wist hem wijs te maecken dat ick was een passant, die niet en cost gheraecken als eenen bedelaer, en soo hy dit verstont gaf my een aelemoes, ick met een scheeven mont en seer bedruckt ghesicht sned’hem de bors terstont, die ick tot mijn gheluck vol Franse-Croonen vondt, sie daer oft is gheloghen. Neel. K’en was mijn leven noyt soo wonderlijck bedroghen, want ick mijn gheldt ghemis soo is dit seker man. Hans. Soo ghy een Priester waert sout connen seker sijn, doch ick en ken u niet als voor n’en boerenstraever die ghy ghedeepmaeckt hebt. Neel. Ist moghelijck; ick gaver wel hondert Croonen voor dat ick ervaeren waer als ghy in dees practijck, Hans. maeckt oock den bedelaer soo cunt ghy daer toe comen, Neel. ist moghelijck dat soo mijn schijven sijn ghenomen, dan ick betrouw my op u vriendschap en de gunst. Hans. Hebben is hebben heer maer crijghen is de kunst, k’en ken u daer niet in dus wilt my dat niet segghen. Neel. Ghy sult my wel verstaen als ick’t u uyt sal legghen ick sien dat ghy veel meer als ick ervaeren sijt, t’gaat boven mijn begrijp: Hans. Ghy sijt u borse quijt, Neel. die hop’ick metter tijdt uyt vriendt- [fol. M1v, p. 90] schap weer te crijghen, Hans. Compeer stelt u in rust ey wilt daer van wat swijghen, wat knecht compt daer ghegaen ghelaeden met een pack, Neel. O droes soo ick bespeur ist eenen heelen sack vol ghelt het ghen’ hij draeght om ievers te bestellen, wy draeyen best ons tael, Cosijn dat sal hier gellen, Hans. Ey let wel op den man, waer dat hy inne gaet,
Eenen Knecht uyt met eenen sack gheldt draeghende
in ’t huys van eenen Advocaet. |
Neel. Het is de hooghe sael van eenen Advocaet die mij oft u niet kent, Hans. hier dient de kans te waghen om dese vossen uyt hu hollen eens te jaeghen, soo wy behendighlijck ons connen in het stil gheveynsen oft wy saem vervielen in gheschil: Neel. ick heb den raedt bedacht, laet ons hem dapper volghen, en wesen niet verbolghen, de saeck is wel versint, samaetjen stae my by als een getrouwen vrient, ter wijlen dat ick den Heer Advocaet sal spreken, soo spelt ghy uwe treken aen t’slot van het Comtoir daer t’ghelt verborghen leyt. Hans. Van mijnen candt en vrees ick voor geen swaricheyt, maar wilt u wel versinnen, het werck dat gaet al veel naer een goet rijp beginnen.
Knecht. Wie belt daer. Hans. Goet vrint mijn Cameraet doet op en laet ons binnen, woont hier gheen Advocaet, een out ervaren man. Knecht Jae Heer ghy sijt hier wel ick ben de Knecht daer van, hy is aen tafel noch, wilt ghy hem consulteren, comt in, Neel. Wy hebben jet besonders te tracteren en isser geen belet. Knecht ten minsten niet mijn Heer comt binnen in ’t Salet, toeft maer een ooghenblick ick sal ’t hem laeten weten.
Hans. Wat Duyvel sullen wy hem op de mouw gaen speten. Neel. wel eenige secreten die hy niet en verstaet, dat is verdraeyden raet, gelijck ons taele is, laet my maer eens betijen, terwijlen dat ick spreeck gaet ghy dan wat besijen maeckt dan omtrent t’Comptoir te stellen uwen voet, en stelt u const te werck, Hans. Compeer den raet is goedt soo ick het ghelt daer vindt, sal’t by u Croonen comen.
Advoc. Beminde vrinden k’hoor hoe dat ghy hebt vernomen naer mijne wooningh om te houden een Consult, daer ick toe ben bereet, want [fol. M2r, p. 91] als ghy hooren sult mijne ervarentheyt cunt g’u daer van beloven, want niemant mijn verstant van rechten gaet te boven, dus stelt u wat neer en nempt te saem u rust, dan cunt ghy naer den lust u rechts afferen segghen. Neel. Die sal ick aen mijn Heer met reden uyt gaen legghen maer eer dat mijn belangh aen u hier wordt ontdekt soo bid ick dat partij haer eersten wat vertreckt. Advocaat. Is dit partij, t’is soo, dat sy moet wijcken tot dat ick heb den sin van ’t different verstaen. Hans. Mijn Heer daer hanght den sin van ons afferen aen. Advocaat. Gaet dan wat inde sael tot dat ick u doen roepen. Hans stil. D’occasi maeckt den dief, en compt soo aen het snoepen. Dit gaet naer mijnen sin.
Advocaet. Mijn Heer nu vrij ontdeckt t’ghen’ u in twijfel stelt, soo ick u niet en help en vraegh ick u gheen geldt. Neel. Mijn Heer het ghen’ my quelt is van soo hooghen cracht dat niet en is te segghen. Advoc. Ten gheeft niet, al het ghen’ ghy aen my uyt sult leggen hoe doncker dat het is ghy vindt by my haest licht, Neel. Mijn Heer ons heel dispuet spruyt meest uyt het ghesicht want de gheleghentheydt van onse avonturen by uwen raet gheluckt, Advoc. En vreest niet t’waer my leet geen saecken uyt te vueren als u affairen staen op een goet fondament. Neel. Ter wijlen dat ghy dan een rechts-gheleerden bent, soo sal ick onbekent, de saecken eens vertrecken. Advocaat. Al dat ghy maer en soeckt sal ick u hier ontdecken, verhaelt dan uwen cas. Neel. Noyt sprack ick Advocaet die soo ervaren was. Advoc. Hoe is eerst uyt t’ghesicht u different ghesproten. Neel. Alleen om vossen maer te jaeghen uyt hun coten, dat my noyt heeft verdroten te doen met rijpen sin, want daer steckt al t’gheluck van mijn heel leven in. Advoc. Uyt het ghesicht. Neel. Wel Heer waerom en sou sulckx niet gheschieden, het is een oudt gebruyck onder subtile lieden, waerom oock niet aen my die eel ben en vailiant. Advoc. Den waerom van een werck, raeckt eerst aen het verstant, en d’uytwerckingh op ’t lesten. Neel. Mijn Heer dit argument sal ick daer naer bevesten als ghy het sult verstaen want aen d’uytwerckinghe hanght ons welvaeren aen. Advoc. Maer wat is van’t ghesicht? Neel. Hoe dat daer uyt gheschieden de openbaeringhen, en wat daer by bedieden de ronde Circulen oft paraleli inden spheer artificiael en hoe veel graden in den [fol. M2v, p. 92] Equinoctiael naer de sententie van Plato moeten schuylen. Adv. Dat is een hooghe saeck, my dunckt dat sal hier vuylen, wel spreckt eens à propos, ghelijckmen discoureert naer het pladoy van recht, die een nieu feyt poseert, wordt daer op niet ghehoort hy moet permissi vraeghen om in te brenghen oft het wort hem af-geslaeghen, dus blijft op ’t eerst discours, te loopen hier ab hoc en daer ab hac is boers, ghelooft dat ghy hebt een goet Advocaet vercoren. Neel. Mijn Heer mijn moeder was van Orleans gheboren, en mijn vader vande stadt Amiens dit wel ont-houwt, te Parijs oft te Perona daer sijn sy saem ghe trouwt. Advoc. Jae Neel. als doen wert sy de Bruyt, en daer wast een cruyt dat wy hier Campfort noemen. Adv. Jae, Neel. Het temt de dertelheyt, daer maeghden veel op roemen. Adv. Wel, Neel. Heeft mijn Heer mijn vader niet ghekent, hy heeft genegotiert met stock-vis binnen Gent. Adv. Neen maeckt eens een ent. k’en can u niet verstaen. Neel. T’is waer hier hanght alleen ons heele welvaert aen, daer wast oock in dat landt veel alderhande wijnen, maer neen ick swijgh daer van tot dat hier sal verschijnen de andere partij..... Soo nu mijn moeder eens verstont datze lust sou crijghen soo was sy blij en ginck daer van haest groot, het was den lust van haeren smaeck waer van dat sy by naer de moort staeck, dat was de reden dat sy oock wilden trouwen, en om datse haer op sijn onvoorsiens niet vinden en souwen soo ginck sy haer borghen om niet betrapt te worden, en dat wast dat haar meest tot trouwen porden. Adv. Wie isser die hier van een goeden sin verstaet. Neel. In Torckijen woont niet eenen Advocaet en dat is de reden dat ick my op u verlaet om dat het goet op my daer naer sal devolveren. Adv. K’en can hier gheen verstandt van rechten uyt studeren. Neel. Moet ick niet suecederen in mijne broeders plaets, want ick heb vijfthien voor, soo win ick dan de kaets en mijn twee cameraets sijn ghe-exherideert, en daerom werd ick van hem ghelegitimeert. Adv. Ick ben wel gepalleert, met eenen rechten dwasen. Neel. Mijn Heer het comt al van te veel toeback te blasen wat sal ick segghen meer. Adv. Ick segh ghy scheirt den aep. Neel. Ten minsten niet mijn Heer. Adv. Ik gheen verstandt en raep van t’ghene ghy al seght, het strijdt gans teghen recht sijn hooft hier soo te breken. [fol. M3r, p. 93] Neel. Mijn Heer hoort my dan aen want ick noch eens magh spreken. Adv. wel seght dan u ghebreken, dat ick u can verstaen. Neel. Daer hanght ons welvaert aen wat valter soo te tieren, als ick u wel betael moet ghy mijn reden vieren, en hoort die dan eens uyt, Adv. Wel gaet dan voort, Neel. Als nu mijn moeder wert de bruyt quam haer mijn vader vraeghen oft datse was bevrucht, maer van my niet, het was, al lanck te voren, ick en was alsdoen noch niet half gheboren, het was van mijnen broeder Eduaert. Adv. Datghe voor den duyvel vaert hoe wert ghy dan ghebaert. Neel. Ick en heb noch geenen baert, my dunckt mijn Heer soeckt hier mijn borse wat te scheren, Adv. Oft ghy de mijn, want soo ick sien sijn u afferen op sotticheyt ghebouwt,
Neel. Die t’minste daer van weet het meest daer van onthouwt... Wy en quamen niet ter wereldt met eenen keer, mijn broeder wasser al eer, en daerom creegh sy soo drollighen lusten datse dach oft nacht en cost rusten van pijn inden buyck, daerom dronck sy campfort in.
Adv. Dat hebde in’t begin noch eens geseyt ten heeft noch slot noch sin t’sijn rechte aperijen. Neel. Deze lust quam haer aen als mijn vader haer quam vrijen, dat en is niet dan te claer, Adv. Ick wou wel dat ick van den sot ontslaeghen waer. Neel. Mijn moeder droegh oock twee crapruynen op malckanderen toen sey den Doctor datse van locht moest veranderen om den lust van campfort te vergheten. Adv. Maer wat is dien lust dat sou ick geren weten, het schijnt ghy sijt beseten soo vies als ghy begint, maer seght eens mijnen vriendt wat schaey oft profijt cost van haer lusten comen. Neel. Wel hoe mijn Heer daerom heb ick naer u vernomen, de rechten sijn daer op Campfort ghefondeert, en daarom is mijn vader uytgheteert. Adv. Wonder rechten op campfort ghefondeert, sulck eene studie en heb ick noyt gheleert. Neel. Ick oock niet Heer..... het fleresijn en graveel mijn vader overviel, die veel peerden op den stal hiel die altemael betoovert waeren, het gheen mijn vader deed ten uytersten beswaeren om dat de corts noyt af en gongh. Adv. Vrient ick merck ghy spreeckt met eene sotte tongh, ghy sout my doen versuffen. Neel. Mijn broeder stierf mijn Heer van al te veel te snuffen..... Ick heb u stracx gheseyt dat hy van Orleans was. Adv. Jae, maer swijght oft [fol. M3v, p. 94] spreckt eens ras wat wilde met den campfort segghen. Neel. Wel dat is het claerste van ’t proces als ick dat uyt sal legghen. Advoc. Cortsen en lusten, en campfort in een proces ghestelt, my dunckt dat ghy my met spotternijen quelt, leght my dit beter uyt oft ick u wel vervloeck. Neel. Daer loopt den hasaert op, dat is het ghen’ ick soeck, hoort eens Heer en stelt u vry in rusten, om dat mijn broeder d’oorsaeck was van al die vremde lusten die mijn moeder in haer selven vondt, het ghene altemael in ’t ghewelt vande corts bestont en boven dien soo was hy scheel en scheef, hy en cost dansen noch springen noch en las noch en schreef noch en ginck noyt ter scholen om d’Astrologi te leeren, en ick ghinck dienen by groote Heeren, en mijn vaer cost seer veel kaetsen met den bal, en dat was de reden dat mijn broeder creegh een misval. Adv. Wat seght ghy u broeder een misval ghecreghen, ghy had eter ghesweghen, ick en can desen sot niet verstaen. Neel. Mijn Heer daer hanghet aen, Adv. Wie ghelagh van een misval spreckt met reden, mijn leven en heb ick noyt sulck eenen spot gheleden ghy breckt hier mijnen kop. Neel. Mijn Heer daer loopt het op, ick en was toen noch gheenen Priester ghewijt, Adv. Wel seght my eens wat dat ghy nu sijt. Neel. Nu oock noch niet. Adv. Ick en weet niet wat dit bediet, k’en can noch slot noch reen uyt desen clap begrijpen. Neel. Ick had lanck achter straet gaen scheir en messen slijpen om dat mijn vader creegh een deerlijck banckeroet. Adv. Wel desen geckt met my en maeckt my heel verwoet, ick sou hem doen vermoorden. Neel. Mijn Heer sou ick nu wel connen mijn derde oorden verkrijghen tot den staet van ’t t’weerde Priesterschap om een eynt te maecken van allen ons gheclap, want hebbende eenen vaer die met graveel heeft gheleghen, mijn broeder scheef en scheel die een misval heeft ghekreghen, het mocht my letten aen mijn houwelijck. Adv. Wat houwelijck weer, ghy sout m’u doen verslinden, k’en can hier slot noch eyndt veel minder sin uyt vinden, wat misval creegh u broer vertelt my eerst die saeck. Neel. Wel hoe mijn Heer het was eenen vlieghenden draeck, en cunt ghy dat niet weten, soo hebt ghy allen u Philosophi vergeten Draco volans est ens in charta cupiens exire fenestra.* Adv. Daer ben ick in verstelt, Neel. als mijn broeder tot Loven studeer [fol. M4r, p. 95] de en had hy geen geldt, toen heeft hy al de sercken in S. Peeters kerck ghetelt. Adv. Ick en verstaen hier uyt in ’t minsten gheenen sin, Neel. Nochtans in dit proces steckt mijne welvaart in, mijn Heer ick ben hier door tot mijn gheluck gheraeckt. Adv. k’Wou ghy met mijntjen peck den hals en beenen braeckt, wat reden hebt ghy toch om hier te comen claeghen. Neel. Alleen om vossen uyt hun hollekens te jaeghen, en die met ons te draeghen wat dient daer meer gheseyt wy wenschen u gheen quaet.... Ick danck u hertelijck mijn Heer van uwen raedt, mijn neef die hier voor staet, sal u advys betaelen, dus hoort hem oock als my, hy heeft de bors met gelt, ick bid u siet eens hoe d’afferen sijn ghestelt, k’en twijffel niet oft ghy hebt met een groot verlanghen gheluistert naer mijn reen. Adv. Als jemandt die ghehanghen is aen een kempe coor.
..... Peeter roept eens den anderen van dese gasten voor op dat ick can verstaen den sin van dese slopen. Knecht. Die is langh door gegaen. Advocaet. t’Comptoir en stont niet open, wel wat is dit gheseyt, ick vreese voor mijn ghelt, ach wat al swarigheyt sal my noch overcomen. Knecht. Mijn Heer den heelen sack met ghelt die is ghenomen. Advoc. Ach sijn de dieven door en soo stil wegh ghedraelt, ick en ben van d’advies oft raet noch niet betaelt, ras loopt de schelmen naer, doet al de Poorten sluyten, sy sijn noch inde Stadt, want raecken sy maer buyten is het verloren moet, siet wat de valse list door de practijck al doet.
Knecht. Wie dacht dat jemandt soo een wijs man sou bedrieghen. De dobbelheyt regheert om datse meest can lieghen.
Wat mach daer sijn te doen dat jeder een soo loopt, sou jevers wederom een Borsse sijn ghestroopt oft wel van eenen Dieff iet anders wegh ghenomen. Knecht. Lants man en sijt ghy daer niet jemandt by ghecomen met eenen sack ghelaen. Aria. wat hadden sy voor kleeren aen? Knecht. Den eenen een roo broeck met een ghepickeert wambas an grou leer. Ariaen. ô droes soo ift den selven gou dief weer, die my soo fraey oock heeft bedrogen en ghepaeyt, met dobbel loghen. Ach vrient en soeckt- [fol. M4v, p. 96] se niet die Fielen sijn ontvloghen, waer wilde loopen toch, sy sijn te argh en vals, vol listen en bedroch en wilt u hooft niet breken Knecht. Ick gaen by tijdt en stont den Heere Schouteth speken eer dat sy hun versteken. Ariaen. Loopt eersten aen de Poort dat die ghesloten wordt.
En hebde niet ghehoort oft erghens jet vernomen, Ariaen. Dat gheldt sal desen dagh noch by den Tabbaert comen, en by mijn Croonen vrint, Advocaet. Ick ben als hersseloos, en ’t minsten niet ghedient met uwe sottigheyt, ras doet de Poorten sluyten; Ariaen. Het is al wel gheseyt ghy sult soo schoon niet fluiten dat ghyse locken sult.
| Hans Tromp en Neel Albedrijf vluchtende wt. |
Hans. Cosijn het gaet voor goet de Poorten sijn ghesloten, men soeckt ons op het speur in hoecken en in koten, t’is om ons twee gedaen, Neel. wel ick en wete niet waer dat wy sullen gaen want soo wy sijn verraen salmen ons keel toeknoopen, waer sullen wy best loopen ick wort gheheel vervaert. Hans. Waer is het ghelt, Neel. Dat is ghenoech bewaert ghy moet daer voor niet sorghen maer wel voor ons, want t’worghen en t’hanghen ons ghenaeckt. Hans. Neel siet voorsichtig toe, Neel. Maer hoe hier uyt geraeckt het volck loopt over hoop ick ben daer voor belaeden. Comt hier den boer ontrent soo wordt ick oock verraeden. Hans. Niet beter als ghemaeckt twee blinde bedelaers. de cleeren omghekeert, en ons soo cael en schaers verandert als het mach, de haren afgresneden, een plaester op de oogh, gheveynst ghy u als blint, Neel. Den raet is goet Cosijn ghy hebt dit wel versint, ick sal my soo veranderen, al loopt het volck noch eens te samen by malcandren en soecken hier en daer,..... wie sou nu segghen dat ick eenen gauwdief waer?
Sy keeren hun cleeren om en gheveynsen hun blint
sittende als Bedelaers op de straet. |
Cosijn men sou den druck wel uyt u backes snijen. Hans. Dat is u eyghen schult ghy brenght my in het lijen. Neel. Sa sa laet my betijen t’is quaet argh te sijn met botte prijen, den noot en stelt gheen wet, soo moeten wy dat claren. Hans. Neel op mijn siel ick sien daer twee stadts dienaren die comen op ons aan. Neel. het doet den duyvel maet, sijt [fol. N1r, p. 97] daarom niet bestaen oft wy worden ghevanghen. Hans. dat waer een cleyn, maer ick vrees al te seer voor t’hanghen. Een Dienaer. Confreer dit vremt ghespuys en heb ick noyt ghesien. 2. Dienaer. Ick oock niet datse sach den Schouteth, t’mocht gheschien dat hy die bedelaers sou uyt de stadt doen setten, het sijn twee blinde siet; men moet daer op niet letten. Hans. Een arm catijf en blinde-man die lam en kreupel is, en niet meer gaen en can bid om een aelemoes, en mijnen compagnion oock doof blint ende stom die t’minste niet can hooren, hebt daer compassi med’ want hy is soo gheboren, Kirie eleyson, Christi eleyson. Godt verleen u eenen salighen dach en wil u soo veel rijckdom gheven als aen ons arremoy, soo cunde beter leven als ick ellendich mensch en aen my doen wat deught die leef in pijn en smert en ghy in weld en vreught, siet mijn miseri aan, ach is het te verdraeghen, ick sterf van druck en rou als ick op kinders denck en mijn onnoosel vrouw, bermhertich herteken wilt u compassi thoonen, den Heer hier boven sal’t u naermaels dobbel loonen, ach hoort de droeve bel van mijnen compagnion, die noyt en sagh den dagh oft t’licht der gulde son die soo arm is ghestelt als ick in sijn miseri, geeft wat ick sal voor u drymael den Misereri seggen soo hartelijck als ick oyt heb gedaen, soo langh ick arm catijf heb bedelen ghegaen. Schouth. Van waer is uwe comst. Hans. Mijn Heer wy sijn besijen het landt van Piemont, niet ver van Lombaerdijen, blint en catijvich die van dorp en stadt op stadt den cost gaen soecken. Ach mijn Heer, ey gheeft toch wat: Pater noster qui es in Caelis sanctificetur nomen tuum. Hebt medelijden met twee arme blinde menschen, die anders niet en wenschen als tot ons water broodt, den honger is te groot die wy moeten verdraeghen. Schout. Vrienden ick moet u vraeghen, wie leyt u lancx de straet, terwijlen niemant van u tween siet waer ghy gaet. Hans. Och eenen Cameraet, die ons hier comt te vinden wanneer den avont valt, ke gheeft wat aen ons blinde. Schout. Houd daer. Hans. Godt loont mijn Heer, Godt die wilt u gheleyden. Advoc. En sou hier tusschen beyden niet schuylen vals bedroch. Boer Ariaen. Mijn Heer dat sey ick oock, men heeft dat somwijl noch ghesien aen sulcken volck, k’en heb gheen goet betrouwen, die schelmen weten hun ghe- [fol. N1v, p. 98] veynst en vals te houwen datmense wel mach schouwen ick ben daer by gheleert. Schout. Die met dat volck verkeert die cunnen dat best weten. Advoc. Aen mijnen kant ben ick van hun ghenoegh bescheten, ick ben daer wel gheweest met mijn verdraeyt Consult. Ariaen. En ick met mijnen tabbaert. Advoc. Het is misschien u schult dat ghyse hebt betrouwt den tabbert hun te leenen. Ariaen. Wel hoe wats dit gheseyt, wel daer en was maer eenen, en ghy betrouwter twee, die vraeghden van u raedt, de giericheydt die wordt gheloont met meerder quaet, siet desen Advocaet wilt my hier wat verwijten, die soo subtijl wilt sijn die laet hem noch beschijten, mijn Heer gheeft my de handt, Schout. Desen doorslepen list gaet boven mijn verstandt, ick laet t’huys-soecken vaeren. Ariaen. Dat dese fielen allebey niet blint en waeren, ick sou mijn Heer ick sou, jae ick sou op mijn siel wel derven sweren, dat den eenen is den fiel die mijnen Croonen uyt t’mosiergat heeft gestolen als ick hem tot mijn schaede had het huys bevolen, hy is hem heel ghelijck, het was soo een rabouwt. Schout. T’is dwaesheydt datmen aen fielen het huys betrouwt. Ariaen. T’is als ick aen’t fatsoen en sijn manier can speuren. Neel. Och Godt ik wort benouwt, ons sal hier leet ghebeuren. Hans. Swijgh stil. Neel. Neen ick craem op. Hans. Soo volgh ick op het spoor. Advoc. Het sijn de selve siet, de schelmen loopen door. Schout. Ras looptse naer want sy en sullent niet ontspringhen, oft gheen gheveynst ghebedt van Litanien singhen.
Knecht. Het viel my inden sin van d’eersten ooghenblick dat ick de dieven sach, sy waeren vol van schrick en achterdencken als sy ons te saemen saeghen. Advoc. Ey Vorster looptse naer en wiltse gaede slaeghen, want ghy hun crijghen cunt in ’t net soo ist ghedaen, ick sal die fielen haest doen inde boeyen slaen. Ariaen. Die voghels sijn al voort en met ons geldt vervloghen. Advoc. Noyt en heb ik gheweest van jemandt soo bedroghen, besonder daer ick self een Rechts-gheleerde ben vals en doorslepen, toch ick hun noch valscher ken.
Ariaen. De valsheyt listen baert door veel behendich lieghen.
En de gheveynstheyt can den wijsten man bedrieghen,
Daer d’aerde vol van is en over al verkeert,
Wee die te veel betrouwt, ick ben daer by gheleert. |
