[Willem Coertse]: Het slaaven eiland. Amsterdam, ca. 1779.
Naar het Franse L’isle des esclaves, comédie (Parijs, 1725) van Marivaux.
Uitgegeven door drs. J. Breunesse.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton01822 - Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[p. 115]

HET

SLAAVEN

EILAND.

BLIJSPEL.

IN EEN BEDRIJF.

Het Fransche in Dichtmaat vrijelijk gevolgd.

[Vignet: fleuron]

TE AMSTERDAM,
Bij WILLEM COERTSE JUNIOR,
Boekverkooper.

Continue
[p. 116]

VERTOONERS.

EDUARD, Burger van Athenen.
OLIVIA, een Adelijke Dame.
TRIVELIJN, Gouverneur van ’t Eiland.
KRISPIJN, Knecht van Eduard.
CATRIJN, Meid van Olivia.
Verscheiden INWOONDERS van ’t EILAND.

Het TOONEEL verbeeld de ZEEKANT, benevens eenige
BOOMEN en HUIZEN van het EILAND.
Continue
[p. 117]

HET

SLAAVEN EILAND.

BLIJSPEL.
________________________

EERSTE TOONEEL.

EDUARD, KRISPIJN.

EDUARD. (komende langzaam op de voorgrond van het Tooneel, in diepe gedachten)
Krispijn?
KRISPIJN. (met een Vles die hij in zijn Sjerp verbergd)
            Mijnheer!
EDUARD.
                        Zegt mij? Wat zal ons overkomen
Hier aan dit strand?
KRISPIJN.
            Het scheind wij hebben niets te schroomen,
Dan slechts gebrek aan spijz’, en daar na uitgeteerd
Te* sterven.
EDUARD.
            Heeft dan ’t lot, mijn vreugd’ in smart verkeerd?
(5) Onz’ Reisgenooten zijn in deezen storm verdronken,
En wij behouden! ach! was mij hun lot geschonken!
Helaas! ’k beklaag hun, doch benij hun staat.
KRISPIJN.
                                                                        Ik niet,
Want zij zijn dood, en schoon wij leeven in verdriet,
is ’t leeven zoet.
[p. 118]
EDUARD.
            Toen ’t Schip is op de klip gestooten,
(10) Zijn zij misschien gered, met een van onze booten?
En door de holle Zee en baaren digt aan ’t Land
Gespoeld? of ligt wel op een and’ren plaats gestrand?
Krispijn! mij dunkt ’t was goed, hun alle op te zoeken.
KRISPIJN.
Hun zoeken? dat’s niet kwaad. (ter zijde)
                    (Maar ’k zou het wel vervloeken.)
(15) Mijnheer! rust hier eerst wat, het gaan zal beeter zijn.
Versterkt door eenen slok, der beste Brandewijn,
Die ik behouden heb, gij zucht!.... stel u te vreden,
Twee derden is voor mijn, naar billijkheid en reden,
Krijgt gij ’t geen overblijvt.
EDUARD.
                    Ach! kom laat ons geen tijd
(20) Verliezen? Dat niets blijvt onbezocht, om bevrijd
Van deezen Plaats te zijn? Want zoo ik hier blijv zwerven,
Ben ik verlooren, ach! en moet mijn vrijheid derven,
Men word hier Slaav gemaakt, en dikwils omgebragt,
Dit is het Slaaven Land;
KRISPIJN.
                    Wat ’s dit voor een geslacht?
EDUARD.
(25) ’t Zijn Grieksche Slaaven, die hun Meesters zijn ontloopen,
Oproerige, die hier en rondom steelen, stroopen,
En woonen met elkaêr in vreên, ’t zij arm, of rijk,
Daar.... dat’s hun huis, en hun gewoonte is gruwelijk,
Krispijn! de meesters die zij hier of daar ontmoeten,
(30) Die moeten met den dood, of als een Slaav dan boeten
Hun wreedheid;
[p. 119]
KRISPIJN.
            Ha! Elk landstreek leevt op zijn manier,
Den Meester word vermoord? hij is gelukkig hier
Die Slaav is, dat’s mij meer verteld, en daar beneven,
Als dat een Slaav als ik, de Vrijheid krijgt en ’t Leeven.
EDUARD.
(35) Dat’s waar,
KRISPIJN.
        Dan ben ’k gerust,
EDUARD.
                        Dit geevt u vreugde, maar
Bedenkt eens, dat misschien mijn leeven loopt gevaar
Ten minsten word ik door dit volk in boei geslagen,
Is dit nog niet genoeg, uw Meester te beklagen?
KRISPIJN (drinkende uit zijn vles).
Ach! ja mijn lieve Heer! ’k beklaag u met mijn hart.
EDUARD.
(40) Kom volg mij dan.
KRISPIJN (fluitende*).
            He! he!
EDUARD.

                    Wat is ’t, zijt gij benard?
KRISPIJN (verstrooid zingende).
Ta la lare,
EDUARD.
        Schelm! spreek; heb gij ’t verstand verlooren?
Wat denkt gij?
KRISPIJN (lachende).
            Ha! ha! ha! ik dacht, ha! ha! wilt hooren...
Een aardig’ avantuur.... ’k beklaag u, ’t is mijn pligt,
Maar ik moet lagchen, ha....
[p. 120]
EDUARD. (ter zijde)
                        Hij spot mij voor ’t gezicht.
(45) ’k Deed slegt dat ik hem zijd’ op welk een Plaats wij waaren..
(tegen Krispijn)
Kom wat naar deezen kant, Krispijn! wil doch bedaaren!
Uw vreugd komt niet te pas, verlaat met mij ’t verblijv?
Kom haastig! stap wat voort.
KRISPIJN (pijnlijk).
                    Mijn beenen zijn zoo stijv.
EDUARD.
Kom aan dan! bid ik u.....
KRISPIJN (ter zijde).
                    Ik bid u, dat zijn streeken;
(50) Mijnheer! de landlugt is ’t die u beleevt doet spreeken,
Kom blijv veel liever hier, hoe lief! hoe aangenaam!
Is deeze Plaats, ’t is hier zoo eenzaam, zoo bekwaam
Zijn klagt te storten.
EDUARD.
                Ach! kom laat ons onderwinden
Om slechts een uur te gaan, misschien zal men nog vinden
(55) Ons Volk met eenen boot? Wij stappen bij hun in
En raaken ligt nog vrij?
KRISPIJN (ter zijde).
                Wat draaid hij ’t naar zijn zin.
(Zingende.)
        Wat zal het voortreff’lijk zijn
        Om te roeijen, roeijen, roeijen,
        Wat zal het voortreff’lijk zijn,
        (60) Zich te scheepen met Catrijn.
EDUARD. (zijn kwaadheid bedwingende)
Mijn waarde Vriend Krispijn! ’k begrijp niets van uw’ reden;
[p. 121]
KRISPIJN.
Ha! ha! mijn waarde Heer! ’k kan zonder zorgen treden,
En gij zijt zoo beleevt, dat ben ik ongewend,
Een knuppel op mijn rug, was veel uw Compliment*
(65) En dat geevt mij die vreugd, die stok hebt gij vergeeten.
EDUARD.
Krispijn! gij weet hoe ’k u bemin?
KRISPIJN.
                            Ja wel te weeten,
Veeltijds die vriendschapsmerk daald’ op mijn schouder neêr,
’t Was op een slechte plaats: doch zien wij hun niet weer,
Dan zijn zij dood, en ik... ik zal hun niet betreuren;
EDUARD (verleegen).
(70) Maar ’k heb hun noodig,
KRISPIJN (zonder opmerking).
                    Ja, dat kan wel meer gebeuren,
Een ieder weet zijn zaak, gaa heen, neem uw vermaak
Bij hun;
EDUARD.
        Baldaadige!
KRISPIJN.
                    Dat is Atheensche spraak,
’k Verstaa u niet Mijnheer!
EDUARD.
                    Zult gij mij niet erkennen?
Gij zijt mijn Slaav!
KRISPIJN (van hem wijkende).
                Geweest, ’k begin het mij t’ontwennen....
(75) ’k Vergeev het u, gaa heen! Ligt ziet gij mij niet meer.
In het Atheensche Land, was ik uw Slaav Mijnheer,
[p. 122]
Gij sloeg mij, het was recht, ik moest uw wreedheid boeten:
Maar hier op deezen Plaats, stel ik m’ op vrije voeten,
Ja, zonder uw verlof; de sterkte gav u magt,
(80) Maar thans zijt gij bij Liên die sterker zijn gebragt,
Die zull’n u op uw’ beurd, de Slaavsche Boeij’ doen draagen
En u beloonen voor die ijsschelijke slagen,
Die ik voorheen ontving; wel nu Heer Eduard!
Wat dunkt u van deez’ Plaats? ik moet eens zien hoe hard
(85) De Slavernij u valt, gij zult wel beeter leeven
Met ons, kend g’ onzen staat, kon men aan veelen geeven
Een les op deezen wijs, men zou dan veele Liên
Hun knechts en meiden, niet zoo slecht behand’len zien,
Terwijl dan elk een wist, wat ’t is een Slaav te weezen.
(90) ’k Gaa naar mijn Vrienden, en denk u niet meer te vreezen,
Adieu Heer Eduard!
EDUARD. (wanhoopend)
                    Gerechte Hemel! ach!
Hoe wreed veracht hij mij die mij een diep ontzag
Voor altoos schuldig was, uw Taal zal mij niet hind’ren.
(zijn degen trekkende)
Schelm vreest mijn toorn.
KRISPIJN.
                Stil, stil, uw krachten zullen mind’ren,
(95) ’k Gehoorzaam u niet meer;.... pas op.


[p. 123]

TWEEDE TOONEEL.

TRIVELIJN, (verzeld door eenige Inwoonders geleidende) OLIVIA en CATRIJN, KRISPIJN, EDUARD.

TRIVELIJN, (naar Eduard loopende die hij zijn degen ontneemt)
                            Wat wilt gij doen?
EDUARD.
De valschheid straffen van mijn slaav, met meer fatsoen
Hem leeren spreeken....
TRIVELIJN.
                Hoe uw slaav!.... men zal u leeren
Veranderen van taal, (tegen Krispijn hem den degen gevende)
                    mijn vriend volg mijn begeeren,
Neemt zijn geweer, ’t is ’t u.
KRISPIJN.
                    ’k Dank u mijn vriend, de Faam
(100) Verbreid’ uw roem.
TRIVELIJN.
                Hoe is uw Naam?
KRISPIJN.
                            Vraagd gij mijn Naam?
TRIVELIJN.
ô Ja!
KRISPIJN.
    ’k Heb ’er geen.
TRIVELIJN.
                Geen naam! hoe roept m’ u dan t’Eeten?
[p. 124]
KRISPIJN.
Daar wacht ik nimmer naar, edoch zoo gij wilt weeten
De bijnaam’ die ik heb, is zomtijds, schurk, Krispijn,
of anders Schelm, hem!
TRIVELIJN.
                Hem! die spreekwijs heeft wat schijn,
(105) Ik Hoor al wie hij is, maar wilt mij niets verbloemen?
Zegt mij zijn naam?
KRISPIJN.
                Ha, ha, laat zien! hij laat zich noemen
Heer Eduard, mijn Heer.
TRIVELIJN.
                        Wel aan gij zult die zijn,
En gij Heer Eduard, men noemt u thans Krispijn,
Of anders, hem!
KRISPIJN. (springende van vreugde)
                    Ha, ha! dat is wat aêrs te zeggen,
(110) Seigneur hem!
TRIVELIJN.
            Maar Krispijn! ik dien u uit te leggen,
Dat men deez’ naam u gunt niet om hovaardigheid,
In uw te koest’ren, neen, houd u daar van bevreid;
Tracht d’ opgeblasentheid, in hem te Corrigeeren,
KRISPIJN.
Ja! ja! ’k zal Monsieur hem, nu wel wat anders leeren,
EDUARD. (verachtelijk op Krispijn ziende)
(115) Guit!
KRISPIJN.
        He! zeg eens mijn Vriend, hoord dit ’er ook al bij?
TRIVELIJN.*
Juist op dit oogenblik staat hem zulk spreeken vrij,
[p. 125]
(tegen Eduard.)
Krispijn! deez’ nieuwe staat, verschaft u bitterheden,
Maar ’k bid u heb geduld, zijt met u lot te vreden,
Bedwing uw droevheid thans, braakt vrij uw gal ten spijt
(120) Het word aan u vergund: doch slechts een korten tijd,
Uw ong’luk is mij leed, maar ziet dit moet geschieden
Denk hij is Eduard en kan Krispijn gebieden,
Gelijk gij deed voorheen. Zie daar dat ’s onze Wet
Dat gij van nu af aan, op zijn beveelen let,
(125) Mijn pligt vereischt, aan u die wetten voor te leezen,
KRISPIJN.
Een goede pligt.
EDUARD.
            Ik Slaav!
TRIVELIJN.
                    Hij was ’t weleer voor deezen.
KRISPIJN.
Ik zal wanneer hij slechts gehoorzaamheid betoont
Een braave Meester zijn, die trouw zijn Slaaven loond.
EDUARD.
Gij geevt mij vrijheid om naar mijne zin te spreeken:
(130) Maar geev mij slechts een stok dan zal mij niets ontbreeken.
KRISPIJN.
Die taal gelijkt mij niet, neen, geev hem geen geweer,
Dan doet hij kwaad?
TRIVELIJN.
            Vrees niet.
CATRIJN.
                    ’k Ben ook Slaavin mijn Heer!
Van een en ’t zelvde Schip wilt mij ook niet vergeeten?
[p. 126]
TRIVELIJN.
Neen Meisje liev, ik had u reeds daar voor versleeten
(135) Aan ’t kleed het welk gij draagd, ’k ben tot u dienst,
                    (roepende Eduard) Krispijn!
KRISPIJN. denkende dat hij geroepen word.
He... (ter zijde) dat ’s waar, ’k heet Eduard,
TRIVELIJN.
                        Gij weet thans wie wij zijn,
Hersteld u, zijt te vreên,
KRISPIJN.
                    ’t Zijn Liên vol deugdzaamheden!
CATRIJN.
En eerlijk!
TRIVELIJN.
            Mijn kinderen! hoord! verstoord mijn reden
Niet! ’k denk u is bekend, waar uit dit land bestaat?
(140) Onz’ voorzaat’ aangehitst, door al het bitter kwaad,
Door meesters hun gedaan’, ontvluchten die barbaaren
En kwamen hier ter steê zich met elkaâr vergaaren,
En steld’ een Republiek, op dit vermaak’lijk land,
Hun eerste Wet was, dat welk Meester hier gestrand,
(145) Of door een aêr geval op deeze Plaats mogt komen,
Dat oogenblik van hun gevangen wierd genomen,
En met de dood gestravt, deez’ strav uit wraak bedacht,
Werd twintig jaar daar na vernietigt en verzacht,
Nu word aan ieder Slaav, de vrijheid weêr gegeeven,
(150) De Meesters neemt men niet, gelijk voorheen het leeven,
Aan hun word slechts geleerd, hoe wreed het leeven is
Der Slaaven, steeds verseld door smaat en droevenis,
Wij trachten niet hun dood, maar slechts hun hart te raaken,
En zoeken hun gemoed, menschlievender te maaken,
[p. 127]
(tegen Eduard.)
(155) Wij Boeijen uw als Slaav, om u door deezen pijn
Te leeren met u Slaav medoogender te zijn.
Dus leert de Slaavernij u nooit uw plicht vergeeten,
En hebt gij drie jaar tijds, in deezen staat versleeten,
Dan zijt gij weder vrij mits dat g’ uw plicht voldoet,
(160) En uwen Meester diend, met lievde en ootmoed,
Die gij verschuldigd zijt, dan kunt gij verder rijzen:
Doch zoo gij liever blijvt; zal men aan uw bewijzen,
Een overgroote gunst, men zal uw kleeden; voên,
Bezorgen van dat geen, gij daag’lijks hebt van doen,
(165) En zoo een minnegloed uw hart eens mogt ontsteeken,
Hier tot een Meisje, want ’t is zonder tegenspreeken,
De Meisjes zijn hier fraai, beminlijk, net van leên,
Het word uw toegestaan, met haar in de Echt te treên.
Zie daar dat ’s onzen wet, zoo gij die slechts wilt volgen,
(170) Bedankt g’ op ’t laatst het lot, dat op uw scheen verbolgen,
En u in handen steld, van Meesters, wreed, en hard:
Doch die ook tevens zijn medoogend met u smart;
Gij zijt geen Slaav juist, maar een zieken die wij maaken
In drie jaar tijds gezond, als g’ uwe boeij ziet slaaken
(175) Zijt gij geneezen, dat ’s Menschlievend, vol geduld.
Gelukkig al de tijd die gij nog leeven zult.
KRISPIJN.
En dat voor niet, niet eens te laaten of purceeren,
Zou men zijn welstand, nog wel beter koop begeeren.
TRIVELIJN.
Vervolgens, ’k raad u, dat gij niet t’ ontvluchten haakt,
(180) Want uw Fortuin word ligt, daar erger door gemaakt;
Tracht u nieuw leeven, doch geduldig aan te leggen.
[p. 128]
KRISPIJN.
’t Is voor zijn best, wat kan hij daar dan tegen zeggen?
TRIVELIJN. (tegen de Inwoonders)
En gij mijn Kind’ren! die hier t’zaam inwoonders zijn,
Dit huis zal Eduard bewoonen met Krispijn,
(185) En deeze lieve Meid zal thans hier in dit and’ren
Gaan woonen,
(tegen Eduard en Krispijn)
                gij beide zult van kleed veranderen,
(tegen Eduard)
Gij zult in ’t gindsche huis uw eeten gaan ontvaên,
Zoo veel gij noodig hebt, en verders denk daar aan,
Dat g’ in acht dagen tijd, u aan uw staat moet wennen,
(190) Daar naar geevt men uw werk, zoo veel als gij zult kennen
Verrichten,* gaa, ik wacht u hier,
(tegen de Inwoonders)
                    Volg hun,
(tegen Olivia en Catrijn)
                                Blijv staan

DERDE TOONEEL.

TRIVELIJN, OLIVIA, CATRIJN.

TRIVELIJN. (tegen Catrijn)
    Landmeisje, want met recht kund gij van nu af aan
Dit Eiland vrij’lijk als uw Vaderland aanschouwen,
Wijl gij hier Burger zijt, maar wilt m’u naam ontvouwen?
CATRIJN. (neigende)
(195) Ik heet Catrijn en zij Olivia Mijnheer!
TRIVELIJN.
Gij zult Olivia zijn;
[p. 129]
CATRIJN.
                Is het ook uw begeer’?
De Aliasnaamen, die ik van haar kreeg te weeten?
TRIVELIJN.
ô Ja.
CATRIJN.
                Ik heb een lijst: lui schepsel, eervergeeten
Krankzinnigen, zottin, een beest, en nog veel meer.
OLIVIA. (zuchtende)
(200) Baldaadige!
CATRIJN.
                Nog een, daar ’k niet om dacht Mijnheer;
TRIVELIJN. (tegen Olivia)
Gij word op ’t feit betrapt, en dat gebeurd niet zelden
’t Scheind u manier te zijn die geen te slaan, te schelden?
Aan wie gij ’t ongestravt kunt doen.
OLIVIA.
                Helaas! ik ken
Niet spreeken in de staat, waar in ik heden ben,
CATRIJN.
(205) ’t Is niet zoo aangenaam, om dus tot ons te spreeken,
Voorheen scheen het u nooit aan bitse taal te ontbreeken;
Men sprak tot slechte Liên, beleevtheid gav geen pas,
,,Doe dat! ’k wil ’t! Zottin! zwijg.... haast u, schielijk ras;
Spreek nu met reên, dit is uw pligt en ons begeeren?
(210) Die taal kend gij nog niet, Mevrouw men zal u leeren
Geduld slechts voor een tijd, ’k zal uw meestresse zijn,
TRIVELIJN.
Bezadigd u Vriendin, en gij Jufvrouw Catrijn
[p. 130]
Bedroevt u niet om die verandering van leeven,
De wet beveelt het mij, ’k kan u geen vrijheid geeven,
(215) Ik heb u aangetoond hoe heilzaam dat die is:
CATRIJN.
Ha! zij bedriegt mij niet met al haar beternis!
TRIVELIJN.
Doch wijl u kunnê swak voor onheil ligt kan zwichten,
Zoo is het eenigste waar meê ’k u kan verlichten
Een vriendelijk verzoek aan u Olivia
(220) Te doen, dat is dat gij haar zacht behandelt, ja
Dat zij het ongelijk, het geen zij heeft verkreegen
Van u, met lievd’ en met meer goedheid overweegen.
CATRIJN.
ô Neen, dat ’s te geleerd voor mij, en geen manier
Van doen,.... ’k begrijp die niet,.... ik volg de grootste zwier
(225) En zal haar op die wijz’, gelijk zij deed, regeeren,
Wat daar van komt Mijnheer dat zal zij moeten leeren.
TRIVELIJN.
Bezadig u, tracht naar geen wraak,
CATRIJN.
                                                        Maar waarde Vriend
Gij spreekt van haare kunn’, heeft die u klagt verdiend?
’k Ben zoo gelukkig niet om krachtiger te weezen,
(230) En ben een Vrouw als zij, moet ik haar meerder vreezen?
Ik ben haar Meesteres, en zoo ik dit vergeet,
Moet zij eerst nedrig zijn, en mij haar harteleet
Betoonen en dus zien of zij mijn gunst kan winnen
Op dat zij alle haat verwerpt uit haare zinnen,
(235) Dan zal ik zien wat ’k doe, zoo ’t slechts is in mijn magt,
Zal ’k haar vergeeven, dat zij zulks van mij verwacht.
[p. 131]
OLIVIA.
’t Is onverdraagelijk; moet ik die reden hooren?
CATRIJN.
Geduld, Mevrouw, geduld, laat dit u niet verstooren,
Het is de vrucht uw’s werks....
TRIVELIJN.
                Bezadigt u, en schort
(240) Dit wreed verwijt;
CATRIJN.
                Maar hoor, wanneer men moeilijk word....
Wat wilt gij dat ik zeg, ik stel haar weer te vreden;
Wanneer dat over is, ’k bezit gezonde reden;
Want ziet als ik maar slechts met haar een twaalf keer
Gekeeven heb, heeft zij op nieuw mijn goedheid weer,
(245) Maar dat’s mij noodig.
TRIVELIJN. (ter zijde aan Olivia)
                                            Ach! Laat dit u thans niet krenken,
Dit moet zoo zijn Mevrouw; doch eer dat gij zult denken
Is dat voorbij, ( tegen Catrijn)
                        Ik hoop dat uwe moeilijkheid
Zal overgaan, ik raad u als een Vriend, bereid
Haar zonder nood geen smart, maar laat ons eens beschouwen
(250) Het binnenst van haar hart, is ’t goed? wilt mij ontvouwen,
Wat haar gewoontens zijn; op dat zij word beschaamd
Van haar bespotlijkheên, volbrengd ’t geen haar betaamd
Dan zal zij zich te meer naar onze wil gedraagen.
CATRIJN.
Dat ’s waarlijk wel bedacht, wilt mij vrij ondervraagen?
(255) Zie daar ik ben gereed?
[p. 132]
OLIVIA. (ter zijden tegen Trivelijn)
                                            Ach! laat mij niet verstaan
Dat zij u zeggen zal?
TRIVELIJN.
                                Dit word alleen gedaan
Voor u geluk, Mevrouw, gij moet, gij moet hier blijven,
CATRIJN.
Blijv, blijv, de schaamte zal niet lang bij u beklijven,
TRIVELIJN. (tegen Catrijn)
Laatdunkenheid, een aêr, daar bij manziek, Coquet,
(260) Is dus uw meesteres?
CATRIJN.
                                            Volmaakt’lijk haar Pourtret,...
OLIVIA.
Is ’t niet genoeg Mijnheer? ik bid laat mij vertrekken?
TRIVELIJN.
Ha! veels geluk Mevrouw, kan ’t uw tot schaamte wekken?
Dat ’s een goed teeken, maar ’t is nog eerst een begin,
                    (tegen Catrijn)
Zeg mij bij voorbeeld eens, hield zij veel van de min?
(265) Waar in bestaat haar vout?
CATRIJN.
                    Waar in? in alle zaaken,
Ik weet warentig niet, waar ’k een begin zal maaken,
Zoo veelderhande zoort heb ik van haar gehoord,
Gezien en opgemerkt, zoo gij mijn reên niet stoort?
Verhaal ik u die ligt: bij voorbeeld, zij wil spreeken,
(270) Nu zwijgen, dan weer zien, zij wil niet zijn bekeeken,
Dan vrolijk, nu bedroevd, Coquet, een schoone kleur,
Jaloers, nieuwsgierig, kwaad, te vreên, nu is ’t haar keur,
[p. 133]
Zich stom te houden, dan beminnen, dan weer haaten,
Zie daar, zoo is Mevrouw, in al haar doen en laaten.
OLIVIA. (tegen Trivelijn)
(275) ’k Bid u laat mij gaan!....
TRIVELIJN.
                Wacht, dit ’s eerst een begin,
CATRIJN.
Mevrouw is opgestaan, zij kleed zich, en gaat in
Haar kabinet, men komt, heeft zij nu wel geslaapen,
Z’ is fris en wakker, voort moet alles in de wapen,
Deez’ dag zal Heerlijk zijn, Mevrouw zal Volk gaan zien,
(280) Op Bal en Opera, haar minnelonken biên,
De wandelplaats, ’t Zalet, dat zal in luister weezen,
De Minnaars staan niet stil, daar voor is niet te vreezen,
Het scheidensuur is daar, d’Eer belet hun niet,
Een gunstj’ is ligt te koop voor die het meeste bied;
TRIVELIJN. (tegen Olivia)
(285) Schetst ze u volmaakt’lijk?
CATRIJN.
                    Zij kon deez’ nacht niet rusten,
Daar moet een spiegel zijn, men spiegeld zich met lusten,
,,Ach! wat zie ik ontdaan, mijn’ oogen flaauw en bleek,
,,Ik kan geen menschen zien, ik ben heel van mijn streek,
,,Zoo men van daag mij zach zou ik maar spot erlangen,
(290) ,,Van avond kan ik doch wel eenig volk ontvangen,
,,’t Zal dan wat duister zijn, mijn kamer is verlicht,”
Dus spreekt zij: ,,En mijn kleed blinkt schoon in elks gezigt.”
’t Gezelschap dat groeit aan, wat zullen zij doch denken
Van haar verbleekt gelaat, ô ’t zal haar Eer niet krenken,
(295) Verschooning vind men ligt, men zal haar hulde biên.
Mevrouw hoe zwak zij is kan geen gezelschap vliên.
[p. 134]
Een Jonker! ô wat vreugd! men ziet hem binnen treden,
,,Mevrouw! hoe vaart gij al? helaas! uw’ schoonen leden
,,Zijn bleek! hoe zoo ontdaan? wat gav u hier toe reên?
(300) ,,Wat smart verbergd de straal van uw bekoorlijkheên?”
,,Zeer slegt, (antwoord Mevrouw) ik heb de gantsche morgen
,,In droevheid doorgebragt, ik moet gestaadig zorgen
,,Voor huis, voor keuken, en, daar bij geen oogenblik
,,Heb ik van nacht gerust; ik ben een ieders schrik
(305) ,,Die mij thans maar beschouwd, ik durv mij niet vertoonen,”
En dat heet bij Mevrouw, een loffelijk verschoonen,
Zij spreekt met stomme taal; Mijnheer ziet mij niet aan,
Maar toond mij vrij uw min, ik ben met u begaan,
Mint mij, maar laat mij niets van uwe lievde blijken
(310) Tot dat de slaap mij gund, uw lievde te ontwijken,
Dat hoor ik daagelijks, zij spreeken nimmer zacht
Als wij daar bij zijn, neen, een Slaav word niet geacht,
TRIVELIJN.
Courage maar Mevrouw, tracht nu te Profiteeren,
Deez’ schilderij schijnt egt, gij kund daar uit iets leeren,
OLIVIA.
(315) Ik weet niet waar ik ben,
CATRIJN.
                    Nog slechts een derde part
Dan heb ik al gedaan, (tegen Olivia)
                        Zoo ’t u niet valt te hard
Zal ’k voleinden?
TRIVELIJN.
            Voleind, voleind, Mevrouw zal blijven
Ten einde met geduld.
CATRIJN.
                Wacht!.... ’k zal u eerst beschrijven
[p. 135]
Die avond heugd u wel, toen gij die Cavallier,
(320) Zoo minsaam was aan boord, ’k was bezig om het vier
Wat aan te stooken, gij, gij, liet u zagtjes hooren,
Maar niets ontging mij toen, Mevrouw ik heb fijne ooren,
Gij wilde aan zijn oog, bevallig, dierbaar zijn:
Doch zonder dat hij ’t wist, gij sprak hem aan, in schijn
(325) Van eene Vrouw, die hij zeer dikwils zach, uw reeden
Vol vuur verherden die: ,,Wat is zij schoon van leden!
,,Haar edele ziel vol deugd blinkt in haar aanzicht uit,
,,Haar stem bekoord elk een door ’t aangenaam geluit,
,,Hoe teeder toond* zij zich niet in een ieders oogen!”
(330) Hier op ziet gij hem aan, en wenscht dat hij bewoogen,
Tot wederlievde word, gij zucht! en toond een zwier
Die al t’ aantrek’lijk is, wanneer de Cavallier
Uw hartsgeheim ontdekt’, en zegt: ,,Ik moet u minnen,
,,Ontvangt mijn hart Mevrouw,” hoe zegt gij: ,,zijn uw zinnen
(335) ,,Verdoold? aan mij! aan mij!” - ,,ô ja aan u Mevrouw,
,,Geev ik mijn Hart en Ziel, ik zweer dat ik getrouw
,,U eeuwig minnen zal.” Gaat voort: zegt g’: ,,Onbeschaamde
,,Gij spreekt een taal die nooit aan uwe mond betaamde.”
Gij trekt uw handschoen uit, en vraagd m’ een ander Paar,
(340) Wel denkende zoo hij die schoonheid word gewaar,
In min meer blaaken zal, hij neemt u beide handen,
Kust die, hij smeekt, zijn min raakt meer en meer aan ’t branden,
Was dit de handschoen niet die gij zoo greetig vroeg,
Of ik ’t niet wist.
TRIVELIJN. (ter zijde)
                Zij heeft gelijk, ’t is nu genoeg.
CATRIJN.
(345) Hoor eens, het aangenaamst, een dag, dat zij eens trachten
Mijn woorden te verstaan, doch, zij was van gedachten
[p. 136]
Dat ik niet wist dat zij zoo digte bij mij was,
Sprak ik: ,,Mevrouw is schoon en altoos wel te pas,
,,Wat schoonheid heeft zij al,” dit waaren lieve woorden,
(350) Ik deed het zelve meer als ’k wist dat zij mij hoorden,
En sprak: ,,Mevrouw is goed, een eerelijke Vrouw;”
Maar ’t was al zonder vrucht; mijn woorden, hoe getrouw
Die waaren zonder kracht, het zijn Slavinne reden,
Het was geen Cavallier die haar dat prijsen deeden.
OLIVIA.
(355) Ik blijv niet langer hier, ten zij men met geweld
Mij hier toe dwingen wil?
TRIVELIJN. (tegen Catrijn)
                    Gij hebt genoeg verteld,
CATRIJN.
Nu zullen wij nog van die lekkre reuken spreeken,
Waar op zij is gesteld, Mijnheer wist gij die streeken!
Wat heeft zij al veel geld aan al dat goed vermald,
(360) Van l’Eauderin’, de Carme, daar slechts haar reuk op valt,
De Zassemijn, Pomaad’, waar meê zij word bestreeken,
Is ’t cieraad van ’t Toilet;
TRIVELIJN.
                    Mij is genoeg gebleeken,
Wat voor een Vrouw zij is; laat ons een wijl alleen,
Gij kund in gindsche Laan een weinig u vertreên?
(365) Ik moet haar spreeken, doch zij zal straks bij u weezen,
CATRIJN. (gaande en wederkeerende)
Welaan ik gaa, leer haar vooral, mij dienen, vreezen.
Vaart wel mijn waarde Vriend, ’k heb u en mij vermaakt,
Een ander tijd zal ’k u, hoe zij naar kleeren haakt,
Die schoon zijn, spreeken, ô! de pracht die is haar leeven,
(370) Gekleed, dan weet dat Volk, aan zich een air te geeven,
[p. 137]
Die elk verlieven doet, de statie met haar kleed
Is onbeschrijvelijk, ja! iemand die ’t niet weet,
Zou zelvs op een Moorin, zoo opgeschikt verlieven,
Zij weeten door hun dracht, het manvolk te believen;
(375) Maar wij die uit natuur, begaavd met schoonheid zijn,
Vertoonen ’t naturel: en niet de valsche schijn:
Wij spreeken iemand aan: ,,Ziet in ons hart van binnen,
,,De kleêren zijn het niet die u, om ons te minnen,
,,Moet noopen,” neen: maar zij vercierd door ’t kleed met goud
(380) Verlangen dat men daar haar schoonheid in beschouwd,
TRIVELIJN.
Maar ’k bid laat ons alleen?
CATRIJN.
                    Welaan, is ’t uw begeeren,
Ik gaa, maar strak wanneer dat ik zal weederkeeren,
Zal ’k u doen hooren, met welk eene zwier en pracht
Zij in de Schouwburg kwam, wat air en wat een dracht
(385) Zij aan zich zelve gav; geen spel kon haar behaagen;
Maar wel de min, die zij een ander wil doen dragen:
Haar oogen zwierden door de Bak en Logies rond,
Zoo lang tot zij een hart door lievde had gewond.

VIERDE TOONEEL.

TRIVELIJN, OLIVIA.

TRIVELIJN.
Het scheind Mevrouw dat dit Tooneel u kon vermoeijen?
OLIVIA.
(390) Barbaar!
TRIVELIJN.
                        Hoe scheld gij ons, durvd gij ons nog verfoeijen?
[p. 138]
Die braave Lieden zijn? die alles onderstaan
Tot uw behoudenis? gij moet thans ondergaan
Nog een verhooring,
OLIVIA.
                Hoe!.... nog een?
TRIVELIJN.
                            Maar die is minder
Dan niets, spreek vrij Mevrouw wat doet u dit voor hinder?
(395) Terwijl u is bekend dat van het geen ik hoor
Ik kennis geeven moet? gij raakt ’er nu ligt door,
Hou moed? Tracht u van die Coquetterij t’ontwennen,
Hoord naar mijn raad, Mevrouw, ach! wilt uw pligt erkennen.
OLIVIA.
Ik luist’ren naar uw raad? naar al uw’ zottigheid?
(400) ’t Is onbegrijpelijk!
TRIVELIJN.
                Maak u daar toe bereid?
Dit strekt om uw gedrag tot betering te maaken,
Wij hoopen dat gij zelvs naar dit geluk zult haaken,
Vertoevd gij nog Mevrouw? doet met ons’ lessen vrucht,
Verlaat dit wangedrag, het baard u ongenucht.
(405) Steld die Coquetterij, die dwaasheid uit uw zinnen,
Zoekt geen vermaak meer in u zelven te beminnen,
Omhelst de wet van ons, zij is beminnelijk;
Zoo gij van betering niet geevt de minste blijk,
Zoo g’ ongeneeslijk zijt, zult gij nog meer verliezen
(410) Uw vrijheid, denk daar aan:
OLIVIA.
                    Mijn vrijheid?
TRIVELIJN.
                                Ja, wilt kiezen,
Het middel dat m’ u geevt?
[p. 139]
OLIVIA.
                En haast?
TRIVELIJN.
                        Zoo gij u zelve ken,...
OLIVIA.
Gij denkt dan dat ik daar zoo meê te vreden ben?
TRIVELIJN.
ô Ja Mevrouw! ’t is mijn begeeren.
OLIVIA.
                            Uw begeeren
Zijn wonderlijk en vreemd.
TRIVELIJN.
                Zij doen den Mensch bekeeren,
(415) Een goede zaak, voorwaar prijswaardig; de vrijheid
Is thans Mevrouw, de prijs van all’ uw’ arrebeid,
Kom aan, laat dit Pourtret aan u niet meer gelijken,
Verander van gedrag laat uw berouw thans blijken,
De schaamte die vercierd;.... zijt gij verwonnen?
OLIVIA.
                                    Maar....
TRIVELIJN.
(420) Wat is ’t?
OLIVIA.
        Ik vind zoo hier en daar....
TRIVELIJN.
                            Zoo hier en daar?
Vind gij geen Rekening? tracht u eerst te geneesen,
Heeft zij te veel gezegd? of zou ’t onwaarheid weezen?
Spreek*, spreek doch? haast u wat?
OLIVIA.
                        Helaas! wilt g’ een antwoord
[p. 140]
Zoo net?...
TRIVELIJN.
        ô Ja! ’t is voor uw best, spreekt zoo ’t behoord;
OLIVIA.
(425) Wel nu....
TRIVELIJN.
    Vervolg?
OLIVIA.
            ’k Ben jong.
TRIVELIJN.
                    Dit hoord gij mij niet vraagen,
OLIVIA.
Leevt men in zeek’ren staat dan zoekt men te behaagen;
TRIVELIJN.
Dan komt het daar van daan? dat het Pourtret is Egt?
OLIVIA.
ô Ja.
TRIVELIJN.
    Het is genoeg; nog eens Mevrouw, spreek Recht,
Dat dit dan waarheid is, zult gij niet meer ontkennen?
OLIVIA.
(430) Ach neen, gebied mij en ik zal m’ er aan gewennen.
TRIVELIJN.
Zie zoo! dat lijkt ’er na, Mevrouw ik ben te vreên,
Gij kunt nu naar Catrijn, (dus noem ik haar) toetreên.
Vertrouw u op mijn woord, laat uw verdriet verdwijnen,
Hou moed, dan ziet gij ras, ’t begeerde uur verschijnen,
OLIVIA. (weggaande)
(435) Ik stel mij in uw hand!


[p. 141]

VIJFDE TOONEEL.

TRIVELIJN, KRISPIJN, EDUARD, (beide van kleederen veranderd)

KRISPIJN, (zingende)
                    Ta-la-lare..... wat vreugd!
De wijn van deezen Plaats bezit een goede deugd,
Hij ’s onverbeterlijk, wat heeft die drank vermogen!
En nu ik Meester ben, begind mijn keel te droogen,
Ik wensch naar ’t druive sap, den Hemel die bewaard,
(440) (Dit is mijn wensch) de boom, de berg, de vrucht en aard!
En geevt dat ieders Huis van wijnen overvloeijen,
Wat is het heerlijk, als men zulk een vrucht ziet bloeijen,
TRIVELIJN, (ter zijde)
’t Gaat wel, (tegen Krispijn) verheugd u vriend.
KRISPIJN.
                        Hoe smaaklijk is die wijn!
TRIVELIJN.
Wel nu?.... hoe is ’t? zijt gij te vreden met Krispijn?
KRISPIJN.
(445) Ja! ’t is een braav gesel; maar hij doet niet dan zuchten,
’k Verbied het hem, en wil, dat hij die smart doet vluchten,
Maar ach! dit helpt niet.
(Hij neemt zijn Meester bij de hand en danst)
                Ta la
TRIVELIJN.
                    Gij maakt m’ zelvs verheugd!
KRISPIJN.
Ik heb een goed humeur, wanneer ik ben in vreugd,
[p. 142]
TRIVELIJN.
Zeer wel, ik ben te vreên, dat gij u kund verdragen,
(450) Met uw Krispijn, (tegen Eduard)
                gij zult uw staat nu niet beklagen,
Schoon ’t is verkeerd;
KRISPIJN.
                Zie daar! ik heb hem menig reiz’,
Wel naar de Hel gewenscht, als hij mij op zijn wijz’,
Zoo slecht bejegend heeft; maar nu ’k in vreugd kan leeven,
Is ’t al betaald, ’k heb hem quitancie reeds gegeeven.
TRIVELIJN.
(455) Dit ’s mij behaagelijk, g’ ontroerd mijn hart hier door,
Gij schijnt oprecht, gij tracht geen wraak. (tegen Eduard)
                        mijn vriend hier voor
Moet gij niet vreezen.
KRISPIJN.
                Hoe! hij vreezen! ’t kan gebeuren
Dat ’k wat hovaardig ben, doch dat moet hem niet steuren,
’k Ben meester dat is ’t al.
TRIVELIJN.
                    Zoo lang gij Meester zijt
(460) Hebt gij gelijk?
KRISPIJN.
                    ô Ja! een meester in deez’ tijd,
Spreekt stout,.... veracht zijn Slaav, om zijn gezag te toonen,
Doch niets is meer bekwaam, een eerlijk hart te hoonen;
Maar als men Meester is, denkt men daar weinig aan,
Ik ben oploopend: maar dat wel overgaan,
TRIVELIJN. (tegen Eduard)
(465) Schrik niet het geen ik zeg, laat dat u niet mishaagen,
(tegen Krispijn)
[p. 143]
Zeg mij: hoe heeft hij zich in ’t vaderland gedraagen?
Heeft hij een kwaad humeur? hield hij veel van de Pracht.
KRISPIJN. (Lagchende)
Scheert gij de Gek met mij, ’k geloov als dat gij tracht
Een blijspel te doen zien,
TRIVELIJN.
                    Zeg: wil hij ook wel deugen?
KRISPIJN.
(470) War-achtig dat ’s een klucht.
TRIVELIJN.
                    Dat ’s niets, ’t zal ons verheugen,
KRISPIJN. (tegen Eduard)
Beloovt gij mij dat gij ook lagchen zult Krispijn?
EDUARD.
Wat zult gij zeggen? ach! moet ik wanhoopig zijn?
KRISPIJN.
Laat mij begaan,... zwijg stil, zoo ik ’t gezag mogt breeken,
Zal ik u naderhand, wel om vergiff’nis smeeken.
TRIVELIJN. (tegen Eduard)
(475) Het Meisje dat gij nu en dan hier wand’len ziet,
Heb ik dit ook gevraagd, toond hier om geen verdriet.
KRISPIJN.
Wel nu: het geen zij zegt zijn dat geen zotternijën?
Die wel met recht verdiend’ een’ ieders medeleijen?
TRIVELIJN.
’t Is* waar?
KRISPIJN.
        Dit schilderij is weder hier bereid
(480) Hoord eens: Petit Maitre, vol buitenspoorigheid.
Zou gij die Jonge Held wel ooit daar voor verslijten?
In ’t eind men kan aan hem, juist geen misdaên verwijten
[p. 144]
Maar onbezonne zot, in apereij volleerd,
Een Vrouwen minnaar, die bij haar zijn geld verteerd
(485) Mild als hij niet moet zijn, en anders duivels gierig,
Een goede leender: in ’t betaalen nimmer vierig,
Hoogmoedig in zijn hart, een Gek in Folio,
En een verstandig Man in Duodecimo.
Een Zwetzer in zijn hart, die geen voor zot te houwen
(490) Die wijs en eerlijk zijn, gestaadig bij de Vrouwen.
Zie daar die goede Heer; zou het wel noodig zijn?
Hem uit te Teek’nen, (tegen Eduard.)
                Neen, ik zal niet doen Krispijn,
Die moeiten is ’t niet waard.
TRIVELIJN.
                    Die Teek’ning uit te leggen,
(tegen Eduard)
Is niet onaangenaam, maar gij zult moeten zeggen,
(495) Of het de waarheid is?
EDUARD.
                Hoe ik?
TRIVELIJN.
                        ô Ja.... Mevrouw
Heeft dit ook zelvs bekend, geloovt m’ op goeder trouw,
Denk op uw vrijheid, kund gij wel iets meerder hoopen?
EDUARD.
Mijn vrijheid! Hemel! ach! kon ik die daar voor kopen!
Daar is wel ’t een of ’t aêr, dat juist wel waarheid is.....
KRISPIJN.
(500) Spreek verder, dit ’s een spijs die past wel op deez’ disch,
Het is behaaglijk u met zulk een kleed te kleeden,
Spreek op waar wacht gij naar? Zijt gij hier meê te vreden?
[p. 145]
TRIVELIJN.
Zeg alles, of zeg niets?
EDUARD.
                    Moet ’k mijn belagch’lijkheid
Vertellen?
KRISPIJN.
            Dat’s nou wat, of gij die nu verbreid,
(505) Terwijl die zijn geschied,
TRIVELIJN.
                    Weet gij nog iets daar tegen?
EDUARD.
Laat het de helvt zijn?
TRIVELIJN.
                Neen, in ’t geheel?
EDUARD.
                            ’k Word verleegen,
KRISPIJN.
Zeg: Ja.
EDUARD. (in een verleegen houding)
        Wel nu:.... ach!... ja!

KRISPIJN. (overluid lagchende)
TRIVELIJN.
                Gij hebt zeer wel gedaan,
Ik gaa, en binnen kort, zult gij bericht ontvaên.

SESDE TOONEEL.

CATRIJN, OLIVIA, KRISPIJN, EDUARD.

CATRIJN. (neigende tegen Krispijn)
Heer Eduard! kan men u zonder vreezen vraagen?
[p. 146]
(510) Waarom dat gij zoo lagcht?
KRISPIJN.
                    Ha!... heb ik van mijn dagen
Ooit schoonder klucht gezien, Krispijn die! ha....
CATRIJN.
                                    Volend?
KRISPIJN.
Hij heeft zijn zotternij zoo aanstonds ons bekend,
CATRIJN.
Dat ’s wonder! dit zou men uit zijn gezicht niet leezen,
Hij schijnt een reed’lijk man, voor hem is niet te vreezen,
(515) Doch zoo gij schept vermaak om een Coquet te zien?
Dan heb ik heden d’Eer, u deeze aan te biên,
KRISPIJN.
Ei: maakt het aanzicht dan den mensch vol deugdsaamheden?
Daar zijn ’er veele, die, hoewel zeer schoon van leden,
Nogtans oneerlijk zijn; maar laat een ander zaak,
(520) Ons onderwerp thans zijn; Mejuffer welk vermaak
Zal ons thans waardig zijn? Terwijl wij zijn verheeven?
CATRIJN.
Een aangenaam discours,
KRISPIJN.
                    Daar vrees ik naar te streeven,
Indien ik eens verlievt wierd op uw schoone Leên?
Zou dat niet vrolijk zijn?
CATRIJN.
                    Welaan: ik ben te vreên,
(525) Zucht vrij uit lievde, tracht mijn hart voor u te krijgen!
Ik wederhou u niet, ik zal u hooren, zwijgen,
Het is uw zaak Mijnheer, maar laat ons met een zwier
[p. 147]
Elkander minnen, grootsch, want dit is de manier
Van al ’t geädeld Volk, gij moet mij lievde zweeren,
(530) En net als een Prinses, mij dienen, vleijen, eeren,
KRISPIJN.
Goed, d’ eerste mode zal door mij zijn onderzocht,
CATRIJN.
Mij dunkt ’t was noodig dat men hier twee stoelen brogt,
Om met de grootste air, uw reden te beginnen,
En door galante reên mij toonen te beminnen,
(535) Op dat men dus ’t genot van ’t Heeren Leeven smaakt.
KRISPIJN.
Uw wil is mij een wet die mij aan ’t harte raakt,
(tegen Eduard)
Krispijn gij moet terstond voor ons twee stoelen brengen,
Toe haast u wat!
EDUARD.
            Gij! Gij!.... wilt dit van mij gehengen!
Moet ik uw Slaav zijn?
KRISPIJN.
                    ’t Is de republiek haar wil,
(540) En ik gebied’ het u?... gaa heen?
CATRIJN.
                    Mij dunkt,.... wacht,.... stil,
Mijn Heer! ’t zou beter zijn dat wij wat gingen wand’len,
Gij kund dan van uw min, met mij veel beter hand’len
En veel volmaakter mij den inspraak van uw hart
Ontdekken, spreek vriendelijk, minzaam, niet verward,
(545) Vergeet geen eerbied, als gij mij spreekt van het minnen;
Wel aan begin: maar doch met adelijke zinnen.
[p. 148]
KRISPIJN.
Vergeet u houding niet, toe lustig dan Catrijn,
Al zou het maar tot spot van onze meesters zijn;....
Zoo zij vertrokken?
CATRIJN.
                Neen, dat zou wel zotheid lijken,
(550) ’t Is immers ons gevolg? dat zij slechts van ons wijken.
KRISPIJN. (tegen Eduard)
Gaat wat ter zijde staan.
EDUARD en OLIVIA (ter zijde gaande, vertoonen
de grootste verwondering en droevheid; CATRIJN ziet naar Olivia, en KRISPIJN naar Eduard)
KRISPIJN. (wandelende met Catrijn)
                    Bemerkt gij wel Mevrouw?
De Schoonheid van deez’ dag?
CATRIJN.
                    ’t Is waarlijk schoon weer, nou
Dit is een teed’ren dag.
KRISPIJN.
                Ik zou* welhaast gelooven
Dat ’k aan deez’ dag gelijk!
CATRIJN.
                Hoe!... hoe! dat gaat ver booven
(555) Mijn verstand.
KRISPIJN.
            Wat duivel nu Mevrouw! weet gij dan niet?
Dat men verlievt, als men zich bij een schoonheid ziet
Gelijk als gij, (zingende van vreugd) Ta la....
CATRIJN.
                        Gij zult uw werk verbruijen,
Wat doet gij?
[p. 149]
KRISPIJN.
        Ik verheug mij eens,... ’t wil niets beduijen,
CATRIJN.
Staak bid ik u die vreugd, terwijl zij u mismaakt?
(560) Ik weet dat gij Mijnheer om mij in lievde blaakt,
Gij zijt galant, gij zegt mij duizend zoetigheden,
’t Zijn Complimenten slechts,
KRISPIJN.
                    En ik bedank u meeden
Voor al uw ongeloov.
CATRIJN.
                    Gij mind mij? is ’t niet waar?
Spreek op, spreek op Mijnheer gij zijt bemin’lijk, maar
(565) Coquet, ’t is g’lanterie, gij zoekt uw Reekening,
KRISPIJN. (haar hand grijpende en op zijn
kniën vallende)
Moet ’k op mijn kniên, Mevrouw? u die verzekering
Dan geeven? ’k bid u, zie de grootheid van mijn’ min.
CATRIJN.
’t Word ernst,,.... laat af Mijnheer, ik laat mij nergens in
Wat ijver, moet ik u dan absoluut beminnen?
(570) Dat ’s vreemd.
KRISPIJN. (lagchende op zijn kniên)
        Ha, ha, ha, ha, ik zal de Vesting winnen,
Wij zijn zoo kluchtig als de rijkste van ons land,
Maar onze vreijerij geschied met meer verstand.
CATRIJN.
Met dit uw lagchen zult gij ’t alles nog bederven.
KRISPIJN.
Kom help mij opstaan, want ik wil ’er graag op sterven,
(575) Dat gij een schoonheid zijt, maar weet gij wat mij stoord?
[p. 150]
CATRIJN.
Wat dan?
KRISPIJN.
        Dat gij mij niet bemind gelijk ’t behoord:
Maar uit Coquetterij, gelijk het is de Mode.

CATRIJN.
Maar weet dat tot de min wat meerder is van noode
Dan slechts een woord, en meer dan gij mij blijke gav,
(580) Maar zeg, bemind gij mij?
KRISPIJN.
                    Daar weet ik juist niet af,
’k Min op zijn Henri quatre: maar laat mij nu eens hooren;
Wat dunkt u van Krispijn?
CATRIJN.
                    Ik zou mij niet verstooren,
Als hij mij deed zijn min verstaan, mijn Kamenier
Wat dunkt u van die meid?
KRISPIJN.
                    z’ Is aardig, maar wat fier.
CATRIJN.
(585) Zoo zijn ’er veel.
KRISPIJN.
            Mij dunkt: het zou vermaaklijk weezen
Als ik verlievd’ op haar, en gij Mevrouw op deezen,
Wat wederhoud ons thans? wij zijn daar toe in staat.
CATRIJN.
Gij mind haar?.... en ik hem? War-achtig dat ’s niet kwaad,
En zij, zij zijn verpligt, ons weder te beminnen.
KRISPIJN.
(590) Nooit kwam een lievde, hun zoo eerlijk in de zinnen,
En wij zijn thans voor hun volmaakt in staat.
[p. 151]
CATRIJN.
                                    Welaan!
Doet aan Krispijn, dat hij mij minnen moet, verstaan,
Laat hem het voordeel zien dat hij daar bij zal vinden,
Wanneer hij door den Echt, zich wil aan mij verbinden.
(595) Dat hij hier door verlost word van de Slavernij;
Dat hij door deezen trouw werd vergenoegd en blij,
Dan ben ik Meesteres, en Vrouw zoo wel als and’ren,
Hoe haastig kan ’t geval des menschen lot verand’ren?
Ik heb een houding, air, geen plompe taal: maar regt
(600) Een ieder heeft aan mij wel duizendmaal gezegt,
Dat ik tot hooger staat en luister ben gebooren.
KRISPIJN.
’k Zal u wel helpen, want ik heb ook thans verkooren,
Uw Kamenier voor mij, maak haar nu ook bekwaam
Te luist’ren naar mijn min, ’k ben niet onaangenaam,
(605) Dat weet gij mijn vriendin, ik zou in moed niet strijken,
De beste Cavallier zou ’t mij niet wel gelijken
Een Heer van Staat te zijn?
CATRIJN.
                    ô Ja: wees maar te vreên,
Ik zal terstond Catrijn gaan spreeken, ’k spreek slechts een,
Een enkel woord tot haar, wilt maar een wijl vertrekken,
(610) En komt terug, dan kunt gij aan Krispijn ontdekken,
Dat hij mij spreeken moet, mijn Sexs’ en eer bevreid
Mij van die last, en ook ’t is geen welvoeg’lijkheid.
KRISPIJN.
Dat ’s waar, maar het Fatzoen moet gij zoo hoog niet achten,
’t Is hedendaags goed koop, men hoevt zich niet te wachten,
(615) De min word met de naam van Eer en Deugd gesticht
Door Lieden van fatsoen word dit aldus verrigt,
[p. 152]
Een woord maar, zonder dat hij ’t merkt, dat kan verstrekken
Om hem al meer en meer tot lievde op te wekken
De meeste Vrouwen doen ’t, de mond veracht de min,
(620) Maar d’ oogen toonen, dat gij hun spreekt naar hun zin.
CATRIJN.
Dat ’s wel geraisoneerd, de staat die ik bekleede,
Laat het mij ook niet toe, ’k verstaa die kleinigheden.
Maar spreek hem echter aan terwijl ik mijn Catrijn,
Tot uwe komst bereid, dan zult gij welkom zijn,
(625) Wilt u een oogenblik slechts naar uw huis begeeven.
KRISPIJN.
Spreek van mijn Eer en Deugd, hoe braav ik weet te leeven,
Wat air dat ik bezit.
CATRIJN.
                    ’k Zal ’t haar wel doen verstaan;
(Zij roept)
Catrijn?

ZEVENDE TOONEEL.

CATRIJN, OLIVIA, (langzaam naderende)

CATRIJN.
        Kom nader! leer met meerder spoed te gaan,
Wijl ik niet wachten kan.
OLIVIA.
                    Wat denkt zij, moet ’k mij buigen
(630) Voor haar?
CATRIJN.
        Hoor hier! hoor mij, een Vriend komt mij betuigen
Dat hij u mind, het is een Man die Eer’lijk is,
Het is Heer Eduard.
[p. 153]
OLIVIA.
                    Wie?... Eduard!
CATRIJN.
                                                gewis,
Of zijn ’er twee, ’t is die gij m’aanstonds zach verlaaten,
OLIVIA.
En wat zal mij de min van Eduard doch baaten?
CATRIJN.
(635) Wat baat’ aan u de min van al die groote Liên?
Die ik zoo dikwils heb aan uw Toilet gezien?
Gij schijnt onnoozel, op de naam alleen van lievde,
En is ’er wel een zaak, die meer uw ziel doorgrievde?
Voorheen, zach men u nooit door deezen naam verstoord,
(640) Thans heeft uw schoonheid weer Heer Eduard bekoord,
Hij zal geen Eerbied of Coquetterij bewijzen,
Het is geen Ligthoofd, neen, hij zal uw Deugden prijzen,
En minnen u oprecht, hij houdt zich niet verward,
Maar alles dat hij spreekt dat meend hij met zijn hart,
(645) Enfin ’t is een goed Heer, ik moet hem u aanraaden,
Beminlijk schijnt hij niet maar dat zal u niet schaaden:
Gij moet gehoorzaam zijn, gij hebt verstand, bedien
U van mijn raad.
OLIVIA. (verlegen)
            Waar ben ’k!... ach... zal ik ’t eind’ haast zien?

ACHTSTE TOONEEL.

KRISPIJN, OLIVIA.

KRISPIJN. (groetende Catrijn, welke vertrekt en weder-
houdende OLIVIA, die meede vertrekken wil.)
OLIVIA.
Wat wil gij?
[p. 154]
KRISPIJN.
                Hoe! heeft men u niet gezegt?.... zal ’t strekken....
OLIVIA.
(650) Ik bid u laat mij gaan.
KRISPIJN.
                    Wilt uit mijne ooge ontdekken,
Wat mijn gedachten zijn.
OLIVIA.
                    Denk vrij al wat gij wilt.
KRISPIJN.
Wilt gij niet wachten?
OLIVIA.
                    Neen.
KRISPIJN.
                            Zal nooit u Toorn gestild
Zijn?
OLIVIA.
    Ach!
KRISPIJN.
        Hoord mij,.... heeft men mijn ziel geheimenisse,
Aan u bekend? wat dunkt u daar van, ’t kan niet missen
(655) Of ’t zal uw voordeel zijn, ach hoord,....
OLIVIA.
                        Helaas! wat staat!....
KRISPIJN.
Ik schijn wat lomp; niet waar? maar ben ’t niet in der daad,
Ik min u, zie daar ’t al: doch ’k vrees het u te zeggen
In die verlegenheid, wil ik u openleggen.....
OLIVIA.
Gij?
[p. 155]
KRISPIJN.
        Ja! is dit wat nieuws? ’k beken het tot mijn spijt,
(660) Maar kan men anders doen wijl gij bekoorlijk zijt?
Men is voorwaar verpligt zijn hart u op te dragen,
Of aêrs neemt gij ’t van zelvs, want gij vind uw behaagen,
In ieders hart, Mevrouw,
OLIVIA. (ter zijde)
                    Zie daar mij thans in druk.
KRISPIJN. (haar handen neemende)
Wat schoone handen, en wat vingers! welk geluk
(665) Zou deeze voor mij zijn? mijn hart deed vast zijn voordeel
Met deeze Schoonheid; ach! ik laat het aan uw oordeel,
Mijn Koningin hoe teer? hoe liev heeft u mijn hart?
Doch gij, gij acht het niet, ach! dat gij met mijn smart
Wat medelijden had! wild’ gij mijn min aanhooren,
(670) Ik wierd voorzeker gek, ’k had mijn verstand verlooren,
OLIVIA.
Meer zijt gij ’t dan te veel.
KRISPIJN.
                    Te min naar u waardij.
OLIVIA.
’k Ben met uw min begaan: maar ’t uit medelij.
KRISPIJN.
Goed, goed, vertel maar voort, wat zijt gij drommels aardig!
Een Koning is voorwaar u tot zijn Vrouw niet waardig,
(675) Een Koning is nog iets: maar ik, ik ben een niet.
Ach doet aan mij die gunst! dat gij mijn lievde aanziet.
Wat zegt gij mij mijn schat?
OLIVIA.
                    Krispijn! ach! dorst ik hoopen?
Was uw hart eerlijk,.... maar....
[p. 156]
KRISPIJN.
                        Waar wilt gij mij toe noopen,
Ben ’k te gering voor u?
OLIVIA. (in de uiterste droevheid)
                        Toon u medoogenheid
(680) Voor mijn bedroevde staat!

KRISPIJN.
                        Helaas! ik ben bereid
Voor haar te knielen.
OLIVIA.
                Wilt, geen meer verdriet verschaffen
Aan mij, hoewel dat gij mijn hoogmoed vrij kund straffen,
Herdenkt wat hooge staat dat ik voorheen bezat,
Geboorte, vrije keus, d’ opvoeding die ik had,
(685) En is dit niet bekwaam, uw meed’lij te verkrijgen,
’k Wil van mijn Slavernij en ongeluk nog zwijgen,
Mishand’len kunt gij mij, ’t staat vrij, beletten ken
Ik ’t niet, wijl ’k zonder hulp, en zonder vrienden ben.
Mij staat alleen tot hulp de deur van wanhoop open;
(690) Ach! mogt ik in deez’ staat op uw ontverming hoopen,
Krispijn! ach! hoord mij thans en toond uw meedelij,
Ziet mijn rampzalig lot, gij zijt gelukkig, vrij.
Kan deeze vrijheid u dan nog barbaarsche maaken,
Ach! laat op ’t zien mijn’s smart, uw hart tot meed’lij raaken,
(695) Ik zeg u niet meerder, het staat niet in mijn magt,
Denk dat ik nooit verdriet aan u heb toegebragt.
Ik gaa, en heb geen kracht u meerder toe te spreeken.


[p. 157]

NEGENDE TOONEEL.

KRISPIJN. (wandelende in een verslagen gestalte
op ’t Tooneel)

Helaas! ik voel dat mij veel woorden reeds ontbreeken,
Wat zijn wij mannen zwak als wij bij vrouwen zijn,
(700) Heur taal beweegd ons voort,.... houd echter moed, Krispijn!
De boom zal met een slag juist niet ter aarde vallen,...
Heb ik nog moeds genoeg om met Mijn heer te mallen?...
ô Ja! wat is de min? Wat smarte baard zij niet?
Wanneer zij word versmaat, veroorzaakt zij verdriet,....
(705) Kom aan Krispijn! verwerpt die dwaasheid uit uw zinnen,
Maar daar is mijn Krispijn, ’k moet zien of hij kan minnen;

TIENDE TOONEEL.

EDUARD, KRISPIJN.

EDUARD.
Catrijn, heeft mij gezegt, dat gij mij spreeken moet,
Wat wilt gij, moet uw lust met spotten zijn geboet?
KRISPIJN. (ter zijde)
Zie daar die komt mij ook om meedelijden vraagen,
(tegen Eduard)
(710) ’k Heb niets voor u mijn Vriend: dan slechts u op te dragen,
Het teder hartje van de nieuw’ Olivia,
EDUARD.
Krispijn! kunt gij mij daar van spreeken?
KRISPIJN.
                                                    Zeeker ja
Ik kan, en wil het doen;
[p. 158]
EDUARD.
                                Men heeft mij dan bedrogen,
Toen men beloovde aan mij, als dat men was bewoogen
(715) En dat ik in het kort mijn vrijheid krijgen zal;
Maar ’t is vergeevs, Krispijn; helaas het wreed geval!
Zal u nog binnen kort, uw meester doen verliezen;
Wreed noodlot! ach! den dood, niets valt mij meer te kiezen,
Krispijn zijt gij in staat door smaadheid* en bedrog,....
(720) Dit had ik nooit verwacht;
KRISPIJN.
                    Ha! dat mankeerd’ ons nog,
Ons Lievd’ is wel geplaast, hoor: ik verbie u ’t sterven,
Uit kwaadheid; doch door ziekt’ kunt gij u leeven derven
Die gunst staa ik u toe.
EDUARD.
                Vrees, vrees,* de wraak der Goôn!
KRISPIJN.
Waar heb ik strav verdiend? volg ik niet de geboôn
(725) Der Republiek?
EDUARD.
            Voor uw behandeling, en ’t streeven
Naar mijn verdriet, ik zal ’t u onverdiend vergeeven.
Denkt aan uw Vader eens met welk’ een lievd’ en vlijt
Hij u aan mij beval, herdenk eens aan de tijd
Van uwe Jeugd, gij zijt met mij in ’t zelvde huis gebooren,
(730) Uit vriendschap heb ik u tot mijn gezel verkooren,
Ik dacht gij minde mij, maar neen, ik was verblind,
Want gij beledigd mij,
KRISPIJN (weenende).
                Dat gij niet word bemind,
Wie heeft u dat gezegd?
[p. 159]
EDUARD.
                Gij mind mij?.... maar uw reden
Zijn anders dan gij zegt en vol baldaadigheden.
KRISPIJN.
(735) Om dat ik slechts met u mij te vermaaken zocht,
Kwest dit die lievde dan? als gij mij smaad toebrogt
En om de minste zaak mij deerlijk hebt geslagen,
En nog bekende, mij een lievde toe te draagen
Die onuitspreeklijk waar, was die behandeling
(740) Dan beeter dan het geen gij ooit van mij ontving?
EDUARD.
’t Is waar, gij hebt dikmaals van mij veel smaad ontvangen,
KRISPIJN.
Dat ’s waar,
EDUARD.
        Maar door wat goedheid (die ’k u deed erlangen)
Heb ik die niet hersteld?
KRISPIJN.
                ’t Kan zijn dat heugd mij niet.
EDUARD.
Daar bij zoo is dit tot uw eigen nut geschied;
KRISPIJN.
(745) Ik heb veel meer op u dan gij op mij te klagen,
Uw kwaad humeur, dat ik in ’t minst niet kon verdraagen,
Dat was mijn grootste fout, de hoogmoed die gij had,
De weinig’ achting die gij voor uw Slaav bezat.....
EDUARD.
Gaa wreede booswicht, gij die mij mijn smart kunt heelen,
(750) In plaats van volgens pligt in mijn verdriet te deelen,
Te toonen hier aan ’t volk dat gij uw pligt erkend,
Dat had hun hart geraakt, en hun misschien in ’t end
[p. 160]
Bewoogen, om op nieuw hun pligte te herdenken,
Dit had hun dan verpligt mijn vrijheid weer te schenken,
(755) Mijn hart, bewoogen door de deugd die in u woond,
Had u zoo lang ik leevd’ erkentenis betoond.
KRISPIJN.
Gij hebt gelijk, gij zegt: ik heb mijn pligt vergeeten,
Maar nooit hebt gij voorheen, den uwen recht geweeten,
Wanneer wij in Atheên’ te zaamen waaren; gij
(760) Wil dat ik uwen staat, beschouw met meedelij;
Maar deed gij dit wel ooit? gij hebt mij slaag gegeeven
Uit vriendschap, is ’t niet waar? maar ’k zal het u vergeeven,
Mijn hart is van de haat en wraaklust heel bevreid,
Ik stak met u de gek, maar ’t was uit vrolijkheid,
(765) Neem dit zoo kwaad niet op, doet daar u voordeel meede,
Ik zal voor uw geluk al mijne kracht besteeden
En smeeken dat men u weer naar Atheenen zend,
Zoo niet, zult gij van mij zijn als een vriend erkend,
’k Ben uw’s gelijken niet, ik moet u dienen, vreezen,
(770) En kan niet tot uw schaê alhier gelukkig weezen.
EDUARD.
ô Vreugd! mijn waarde Vriend!... Krispijn!... wat hoor ik!... ach
Gav mij den Hemel eens dat ik dien dag eens zach,
Op welken ik aan u mijn dankbaarheid kon toonen
En uw getrouwheid met een minsaam hart beloonen.
(775) Vergeet mijn Slaav te zijn, en ik zal altoos zijn
Indachtig dat ik nooit de meester van Krispijn,
Verdien te weezen.
KRISPIJN.
            Spreek zoo niet, was ’k uw’s gelijken,
Ik had misschien aan u mijn goedheid niet doen blijken,
’k Ben u verpligt en smeek u om vergiffenis,
[p. 161]
(780) Dat gij onredelijk zijt geweest, dat is gewis
Mijn schuld niet,
EDUARD. (hem omhelzende)
            Ik ben niet in staat u meer te hoônen,
Uw edelmoedigheid, die gij mij komt betoonen
Doet mij thans bloozen;
KRISPIJN. (hem omhelzende)
                Ach! Mijnheer!
EDUARD.
                            Ik ben beschaamd.
KRISPIJN.
Wat vreugd! wanneer men doet ’t geen aan een mensch betaamd!
(hij onkleed zijn meester)
EDUARD.
(785) Wat doet gij waarde Vriend?
KRISPIJN.
                    Helaas! wilt mij niets vraagen,
Geevt mij mijn kleed terug, want ik kan niet meer draagen
Het uwen, geev het hier.
(zij verwisselen van kleederen)
EDUARD.
                Ach! ’k kan dit oogenblik
Mij niet weerhouden, doet, al wat gij wilt, ik schik
Mij naar uw’ wil.


ELFDE TOONEEL.

CATRIJN, OLIVIA, EDUARD, KRISPIJN.

CATRIJN. (met Olivia opkomende, dewelke weend)
                        Laat los, ik wil u niet aanhooren,
[p. 162]
(tegen Krispijn)
(790) Wat ’s dat Heer Eduard! dit komt mij vreemd te vooren;
Neemt gij uw kleed terug?
KRISPIJN.
                                        Ach ja, want ziet mijn kleed
Dat is hem veel te groot, en ’t zijne, hoe ’k ’t meet,
Is mij te klein,
                (Hij omhelst de kniën van zijn meester.)
CATRIJN.
                      Wat zie ’k! wilt g’ om vergeeving smeeken?
KRISPIJN.
Ik wil naar deezen tijd met achting tot hem spreeken
(795) Hij is voortaan mijn vriend, ’k verbeter dus het kwaad
Zoo dikmaals hem gedaan,
CATRIJN.
                                          Maar eind’lijk onzen staat,
KRISPIJN.
Maar eind’lijk denk ik eens een eerlijk man te weezen,
En tracht hier door mij van mijn zotheid te genezen,
Hem van zijn hovaardij, volg nu mijn voorbeeld na,
(800) Dan ziet gij uw bemind van u Olivia,
Wij zullen dus hun beid’ en ons gelukkig maaken,
Hun traanen zullen vliên wanneer z’ ons slechts genaaken.
Wat is dit teer voor ons,
OLIVIA.
                                      Welk voorbeeld voor Catrijn
Hoord gij dit aan Vriendin,
EDUARD.
                                          Zeg eer ’t zal voor ons zijn,
(805) ’k Ben reeds vernederd, ach!
[p. 163]
CATRIJN.
                                                        Wel! waarlijk schoone zaaken,
Met uw Exempel, denkt gij mij gedwee te maaken,
Zie daar dat volk dat ons met schaamte heeft belaên,
Als beesten ons geacht, en alle smaad gedaan.
Zijn thans gelukkig dat zij ons zoo eerlijk vinden,
(810) Wat baat het goud hun thans, zoo wij niets onderwinden,
Tot bijstand, foei, ’t is slecht, dat men in plaats van Deugd
Slechts geld en goed bezit, verstrekt’ u dit tot vreugd?
Wat zoud gij heden zijn? zoo wij u niet betoonde?
Een Eerlijk hart? zoo wij die smart en smaad beloonde?
(815) Door u ons aangedaan, gij vraagd vergiffenis?
Wat moet men doen? zeg ons om u die deerenis
Te toonen? is ’t Rijkdom?... is ’t Adel? neen,... zijn ’t schatten
Nog minder, wijl uw Staat het een en ’t aêr bevatten,
Wat dan? wat moet het zijn? ik bid u ziet ons aan?
(820) Ons hart door deugd bestierd met uwe smart begaan,
Verligten uwen staat, zoud gij dit wel verwachten?
Van Slaaven als wij zijn die gij nooit pleegt te achten,
Die gij zoo dikwils hebt geslagen; getrakteerd
Als beesten, schoon gij wierd door hun gediend, geëerd,
(825) Zie daar ’t Exempel, dat wij heden aan u geeven,
Doet hier uw voordeel meê, tracht naar de deugd te streeven.
Gij beide hebt verstand, word om ons doen beschaamd,
Voldoe de pligten die een eerlijk hart betaamd.
KRISPIJN.
Kom teek’nen wij de vreê? dit zal hun vast niet spijten,
(830) Kom laat ons goed doen, en niets meer aan hun verwijten?
Wijl zij bekennen, dat hun handel Eerloos is,
En dit verdiend genaê en onz’ ontfermenis,
Wij toonen nu aan hun, hoe dat zij moeten leeven,
[p. 164]
Kom aan Olivia! zij zal het u vergeeven,
(835) Zij weend, de vijandschap verdwijnd, uw zaak is klaar
CATRIJN.
Ja ’k heb een deugdzaam Hart, ik ween om hun, dat ’s waar,
OLIVIA. (bedroevt)
Catrijn! Ach! ’k ben beschaamd! dat ’k dit gezag dorst voeren,
’k Beken, ik heb misdaên.
CATRIJN.
                                        Gij zoud mij haast ontroeren,
’t Is een gedaane zaak, spreek daar niet meerder van,
(840) Ik zal ’t vergeeven, en vergeeten zoo ik kan,
Hebt gij mij in Atheén niet aêrs gedaan dan plaagen,
Ik zal uw hier om niet de minste haat toedraagen.
Ik schenk de vrijheid u, en zoo men slechts hier vond
Een schip of boot, ik zou met u, en hun terstond
(845) Vertrekken, zie daar ’t kwaad, waar voor gij hebt te vreezen,
Zoo g’u niet beet’ren wilt, zal het mijn schuld niet weezen.
KRISPIJN. (weenende)
Ach braave meid! hoe teer! hoe liev voerd gij ’t gezag
EDUARD.
Zijt gij te vreên Mevrouw?
OLIVIA.
                    Dat ’k u omhelzen mag?
Mijn dierbere Vriendin!
KRISPIJN. (tegen Catrijn)
                    Gaat op uw kniën leggen,
(850) En toon haar hoe gij mind, dan zal men zeeker zeggen,
Dat wij nog beeter zijn dan zij.
OLIVIA.
                    Ach! welk vermaak!
Een teed’re erkentenis, beneemt mij thans de spraak,
[p. 165]
Spreek van geen slaavernij, gij zult nu met mij leeven
En zoo den Hemel mij zijn dierb’re gunst wil geeven,
(855) Zult gij mijn deelgenoot in al mijn vreugden zijn.
’k Erken u als Vriendin, niet meerder als Catrijn.

TWAALFDE TOONEEL.

TRIVELIJN, KRISPIJN, EDUARD, OLIVIA.
(Eenigen BURGERS en INWOONDERS
van ’t Eiland.)

TRIVELIJN.
Wat zie ’k mijn Kinderen? gij weend! omhelst elkand’ren.
KRISPIJN.
Ach! gij ziet niets mijn Vriend, wij zijn den een aan d’and’ren
Gelijk, de waarheid heeft het vonnis reeds geveld,
(860) Den aangenaamen vreê is onder ons hersteld.
Een schip onbreekt ons nog, een man die ons kan roeijen,
Dan zijn wij reeds gereed, en zoo ge u wilt bemoeijen
Ons die te geeven, dan,... dan zult gij wel omtrend
Zoo eerlijk zijn als wij.
TRIVELIJN. (tegen Catrijn)
                    Zijt gij hier meê Content?
CATRIJN. (kusschende de hand van Olivia)
(865) Ik zeg u niets dan ’t geen gij heden kunt aanschouwen;
KRISPIJN. (kusschende de hand van Eduard)
Zie daar mijn laatste woord, daar kunt gij op vertrouwen,
TRIVELIJN.
Gun dat ik u omhels wijl gij mijn traanen ziet,
Dit had ik reeds verwacht, zoo dit niet was geschied
[p. 166]
Had men uw wraak gestravt; dit was alleen verzonnen,
(870) Tot hun vernedering, gij hebt hier door gewonnen
Mijn vriendschap,.... Eduard!... en gij Olivia!
U hoogmoed is gestravt gij zijt vernederd, ja
Ik heb bij deezen les voor u niets bij te voegen,
Dan dit: zij waaren niet in staat u te vernoegen,
(875) Zij zijn de meesters van u beiden thans geweest
En hebben u getoond door welke een ed’le geest
Dat gij bestierd moet zijn, wilt dit eens recht herdenken,
Gij stravt’ en handeld’ hun als Slaaven, en zij schenken
Terstond de vrijheid u, geloovt mij ’t is een blijk
(880) Als dat den eenen mensch, den and’ren is gelijk,
In de oogen van de Goôn. Uw tijd is hier verscheenen,
Nog slechts twee dagen, dan kunt gij weer naar Atheenen
Vertrekken, dat de vreugd herleevt in uw gemoed
En u geleeden smart en smaad vergeeten doet,
(885) Leevt zamen vergenoegd ten einde van uw dagen,
Dat Deugd en Vriendschap, u gestaadig onderschraagen
Dat dit een les voor u en uws gelijken zij,
Hoe lastig dat het is te zijn in slaavernij.

EINDE.
Continue

Tekstkritiek

vs. 4 Te sterven. er staat: te sterven.
voor vs. 40b fluitende er staat: sluitende
vs. 64 Compliment de tweede m is ondersteboven gedrukt
voor vs. 116 TRIVELIJN. er staat: KRIVELIJN.
vs. 191 Verrichten, er staat: verrichten,
vs. 719 smaadheid er staat: smaadhêid
vs. 723 vrees, het leesteken na “vrees” is onleesbaar