M.G. de Cambon-van der Werken - Koning Lear

Maria Geertruida de Cambon-van der Werken: Koning Lear. Amsterdam, 1708.
Naar Le roi Léar van Jean-François Ducis
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton017860 — Facsimile bij Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

[p. 1]

KONING LEAR,

TREURSPEL

IN

VYF BEDRYVEN.

GEVOLGT NAAR HET FRANSCH,

DOOR MEVROUWE

M. G. DE CAMBON

GEBOOREN

VAN DER WERKEN.

TWEEDE DRUK,

IN ’s GRAVENHAGE,

By J. C. LEEUWESTYN,

MDCCXCI.

[p. 2]

VERTOONERS.

LEAR, geweezen Koning van Engeland.
REGANE, Dochter van Lear, gehuwt met den Hertog van Cornwall.
HELMONDE, Ongehuwde Dochter van Lear.
DE HERTOG VAN ALBANIEN, Gehuwt aan Gonnerille, oudste dochter van Lear.
DE HERTOG VAN CORNWALL, Gemaal van Regane.
DE GRAAF VAN KENT, Engelsch Edelman.
EDGARD, oudste zoon van den Graaf van Kent.
LENOX, tweede zoon van den Graaf van Kent.
NORCLETES, een behoeftige Gryzaard.
OSWALD, een Officier van den Hertog van Cornwall.
VOLMAR, ander Officier van den Hertog.
STRUMOR, ander Officier van den zelfden.
EEN EERSTE SAAMGEZWOORNE, van de Party van Edgard.
EEN KRYGSKNECHT, van den Hertog van Cornwall.
EEN TWEEDE KRYGSKNECHT.

ZWYGENDE.

Lyfwachten van den Hertog van Albaniën.
Lyfwachten van den Hertog van Cornwall.
Krygslieden van Cornwall, en saamgezwoornen van Edgard.

Het Spel speelt in Engeland.

[p. 3]

KONING LEAR,

TREURSPEL.

* * * * * * * * * *

EERSTE BEDRYF.

Het Toneel verbeeld een Kasteel of Sterkte van den Hertog van Cornwall.

______________________________________________

EERSTE TONEEL.

De Hertog van CORNWALL, OSWALD.

OSWALD.

Het is dan hier, mynheer! in deez’ geduchten wal,
Die, door zyn sterktens, vaak al de aard verbaazen zal:
’t Is in het diepst van een bosschaadje, en in deez streeken,
Dat ik den Hertog van Cornwalles weer mag spreeken.
(5) Wat kan de reden zyn, dat gy, dus onverwacht,
In een zoo aaklig oord, uw’ hofstaat overbragt?

De Hertog van CORNWALL.

Gy zult het weeten, vriend! –– Maar met welk ziels verlangen,
Hebbe ik gewenscht om u aan deezen boord te ontfangen!
Waar is Vorst Lear?

OSWALD.

Elk weet, dat hy zyn’ gryzen tyd
(10) Thans aan het luist’ryk Hof van Gonnerille slyt.

De Hertog van CORNWALL.

Hoe! by myn zuster?
[p. 4]

OSWALD.

Ja! maar ’k meende in al zyn trekken
De spyt een’s droeven vorst, wien alles belgt te ontdekken;
Die, noch door de oude zucht tot heerschen aangedaan,
Het ryksgezach betreurt dat hy heeft afgestaan.
(15) Ja ’t rouwt hem, dat, toen hy een kind, zyn lust en leeven,
Heeft aan den Hertog van Albaniën gegeeven;
Dat, toen Regane aan u haar hand schonk voor ’t altaar,
Hy ’t Ryk van England schonk aan Gonnerille en haar:
Het is dit denkbeeld heer, voor hem vol bitterheden,
(20) Waardoor hy meer dan door de zwakheid wordt bestreden;
Men zegt zelfs dat zyn oog söms, vol droefgeestigheid,
In ’t heimlyk voor Helmonde een’ vloed van traanen schreit;
Dat hy die dochter, die hy doemde en kost verjaagen,
Terug roept in zyn hart, in een geduurzaam klaagen.
(25) Hy denkt haar zonder schuld, en wil, dat zy in ’t kort
Weer treede in zynen staat, en gerechtvaerdigt word’.
Niets schynt thans meer ’t berouw, dat hy gevoelt, te streelen;
Dan haar met luister in haar erfrecht te doen deelen:
Veel-ligt werpt hy door haar het gantsche Ryk ter neêr;
(30) Op dat hy zelv’ noch voor een oogenblik regeer’ ––
Een zwakke gryzaart, moê de kroon op ’t hooft te draagen,
Staat menigwerf die af, om ’t eens zich te beklaagen:
Ik weet, dat hem de glans des scepters noch bekoort.

De Hertog van CORNWALL.

Zie daar de reden, die my trok naar deezen oord ––
(35) Ik vreesde zyn berouw, my zoo dikwerf gebleken;
Ik vreesde, dat zich hier, in de ontoegangbre streeken,
Een muiter-bende onthield, die listig, door verraad,
Zyn’ gryzen koning mogt herstellen in zyn’ Staat.
[p. 5]
Het Britsche Ryk vind steeds in muitery den zegen;
(40) ’k Wist, dat het saamgespan Helmonde was genegen,
En spoeide in alleryl my naar deez woesteny:
Myn krygsvolk trok by één, Oswald! en volgde my:
Ja, ’k vind’ my, in den schyn van voor dit ryk te waaken,
Waar ’t Deensch geweld welhaast de wallen zal doen blaaken;
(45) Ik vind my hier, op dat myn arm ’t gehaat besluit
Een’s snooden onderdaans in zyn beginssel stuit’:
’k Bevind my hier in ’t eind om ’t woeste volk te straffen ––
En, kost ik meer dan eens my zelve wraak verschaffen;
’k Zal thans niet minder de aard beverwen met het bloed
(50) Van muiters, wier verraad myn grootheid waglen doed.

OSWALD.

En waant gy, Heer! dat noch Helmonde is in het leeven?
Het eenigste bericht, my van haar lot gegeeven,
Is, dat zy omdwaalt in een’ nacht van duisternis;
Of, dat haar rampspoed door den dood reeds geëindigt is ––
(55) Neen niets moet Gonnerille en uw Regane stooren;
Helmonde is voor altoos voor koning Lear verlooren;
Zyn arm zou te vergeefs zich waapnen voor een recht,
Dat door hem zelv’ haar eens om ’t misdryf werdt ontzegt ––
Zou hy zyn fellen haat en zynen toorn verzaaken?

De Hertog van CORNWALL.

(60) Leer u een beter schets van zyne driften maaken!
In alles onbetemt, kent hy noch perk noch maat,
In goedheid noch in liefde; in gramschap noch in haat.
Voor dat Helmonde naar zyn’ ondergang dorst trachten,
Scheen hy, om haar, al zyn namaagschap te verachten,
(65) Hy zach die dochter aan als een geschenk der goôn,
Door elk gevleit geviert om haar aanbidlyk schoon;
[p. 6]
De vrucht zyn’s ouderdoms werdt in haar aangebeden:
Hy overlaadde haar met duizend tederheden;
Gy weet wat straf ze in ’t eind van zyne hand ontfing;
(70) Kent dorst haar bystand biên; Kent werdt een banneling:
En dit was ’t bloedloon voor een’ dienst van veertig jaaren.
Een enkel oogenblik, zoo wy zyn’ toorn verzwaaren,
Is thans genoeg om hem in ’t harnas te doen treên;
Ik sidder voor een lot vol van afgryslykheên.
(75) Een heimlyk zielsgevoel van onöphoudlyk vreezen,
Zegt my, van uur tot uur: Helmonde is noch in weezen.
’t Is of ik aan ’t gerucht gestaag haar dood ontken ––
Ik beef voor een gevaar, waarvan ’k onkundig ben.
Tracht onderwyl hier niet myn voorzorg te verletten;
(80) Een vonk wist menigwerf dit Ryk in vlam te zetten.
Ik ken den aard des volks. –– Welaan myn Oswald! gy
Doorkruis deez’ bosschen met ons heïr van allen zy.
Doorzoek het eenzaamst pad! dring in de diepste holen,
Myne angstige argwaan blyft ten duurste u aanbevolen.
(85) Doorzoek gebergte en rots, en onderaards gesticht,
En breng Helmonde, indien zy leeft, voor myn gezicht!
Stel, stel in myne hand dat hooft, dat my doet beeven;
Men komt –– Ga, ga, myn vriend! wil u op weg begeven!
’k Betrouwe aan uwen moed het welzyn van myn’ Staat.

II. TONEEL.

De Hertog van CORNWALL, REGANE, De Hertog van ALBANIEN, EDGARD, LENOX.

De Hertog van ALBANIËN.

(90) Myn pligt gebied me in ’t eind, dat ik deez plaats verlaat.
Het perk is thans gestelt aan onzer beider rechten:
[p. 7]
Een onderling verdrag kost onzen twist beslechten:
Wy strengelden te saam een hechten vrede-band;
’k Hebbe onzen boord gestelt in staat van tegenstand.
(95) Om, met vereende magt elk vyand af te weeren;
Thans moet ik naar myn’ hof en staaten wederkeeren;
’k Hebb’ myn vertrek bestemt, en haak, met ongeduld,
Naar ’t weerzien van een’ vorst, wien ’k alles ben verschuld.
Dien milden vorst, die my zyn dochter heeft gegeeven;
(100) Die, wars van pracht en kroon, slechts wenscht met haar te leeven,
Bemint te weezen, en te sterven voor haar oog;
Wien ’k dank dat hem myn hof tot schuilplaats strekken moog’
Kon ik een grooter blyk van zyne gunst ontfangen;

REGANE.

Doe hem van onze trouw de oprechte hulde erlangen.
(105) Voeg uwe liefde en die van myne zuster t’saam,
En maak voor hem den last der jaaren aangenaam!
Maar wilt gy voor een ziel, zoo teder, ’t leed verzachten;
Dan wisch Helmonde, voor altoos, uit zyn gedachten;
Die wreede dochter, laas! die door haare euveldaan....

LENOX.

(110) Hoe euveldaaden? –– neen, zy kost die niet begaan.

De Hertog van CORNWALL.

Vermeet’le durft gy hier....

EDGARD.

Myn broeder!

De Hertog van CORNWALL.

Zulke trekken
Wist zyn heer vader in zyn’ boezem te verwekken ––
[p. 8]
Ja, ’t is het werk van Kent.

De Hertog van ALBANIËN.

Zeg liever de edele aard
Der leevendige jeucht, die zich met drift verklaart.
(115) ’k Hebb’ nooit een misdryf in Helmonde kunnen vinden,
En was altyd bevreest daarvan ’t geheim te ontwinden;
’k Beval ’t den hemel aan, die alles richten moet ––
Gy heer, en gy mevrouw, ontfangt myn afscheids groet!
Gy zult, als de eer my roept, my straks hier weer aanschouwen.

De Hertog van CORNWALL.

(120) Blyf ondertusschen u op myne zorg betrouwen:
Myn heir, ten kryg bereid, verwacht u aan deez’ boord
Zoo haast de trotsche Deen den zachten vreê verstoort.

III. TONEEL.

De Hertog van CORNWALL, REGANE, EDGARD, LENOX.

De Hertog van CORNWALL, tegen Edgard en Lenox.

Gy, jonge steunsels van het stamhuis uwer vaderen,
Wie ’t oude helden-bloed noch vloeijen mag door de aderen!
(125) Ik dwing, schoon elk zich schaart by myne legervaën,
U niet, als zoons van Kent, met my ten stryd te gaan:
’k Herriep zyn ballingschap, en mogt zyn leed verzachten;
Maar gy hangt van hem af; gy moet zyn’ wil betrachten;
En –– wat myn wensch ook zy; hoe zeer ’k uw’ moed waardeer;
(130) ’k Wil, dat hy van zyn zoons beschik naar zyn begeer.

[p. 9]

IV. TONEEL.

EDGARD, LENOX.

EDGARD.

Wat zegt myn broeder?

LENOX.

’t Is ons klaar genoeg gebleeken,
Dat Deenemark weer ’t vuur des oorlogs gaat ontsteeken,

EDGARD.

En ’t spyt de helden drift, die ge in uw’ boezem voed,
Dat hier de werkloosheid uw’ arm beteug’len moet.

LENOX.

(135) Ja ’t spyt my –– maar wilt gy aan mynen raad gelooven,
Waarde Edgard! streef met my de zucht naar de eer te booven!
Myn vader wacht ons; kom laat ons, verëent van hart,
Beneên zyn nedrig dak gaan deelen in zyn smart.
Daar de eenzaamheid den last der jaaren helpt vermeeren,
(140) Kan hy het byzyn van zyn kinders niet ontbeeren:
Hy zond my naar deez plaats: ’k bidd’, dat gy my geleid;
Smaak, in zyn’ arm, met my, zyn liefde en tederheid!

EDGARD.

Ach Goôn!

LENOX.

Niets kan den wil een’s vaders wederstreeven:
Ik hebbe u dien verklaard.

EDGARD.

ô Pligt, die my doet beeven!
(145) Zyn wil is heilig, ja, hy was altoos de myn ––
Het treft my, dat ik hier niet kan gehoorzaam zyn.

LENOX.

Hoe! gy zoud hem weerstaan?
[p. 10]

EDGARD.

De een pligt doet d’ander zwygen.

LENOX.

Bedenk dat ons zyn bloed het weezen deed verkrygen;
Dat hy reeds de uuren telt vol blaakend ongeduld ––
(150) En vrees, dat gy hem hier welhaast aanschouwen zult.

EDGARD.

Wat zegt gy, Lenox! Ach!

LENOX.

’k Gaa dan een’ broeder derven,
Om mooglyk door verdriet een’ vader te zien sterven ––
Heeft reeds de glans van ’t hof uw oog zoo zeer verblind,
Dat gy zyn nedrig huis niet meer verdraaglyk vind,
(155) Daar onze vader, steeds vervolgt door tegenspoeden,
De smart der ballingschap zach door natuur vergoeden?
Wat was het wanbedryf, waarom vorst Lear, zoo wreed,
Hem als een banneling bet Ryk verlaaten deed?
Was ’t om dat hy hem smeekte een’ scepter te behouën,
(160) Waarvan hem eens ’t verlies en de afstand moest berouwen:
Dat hy hem smeekte om te regeeren op een’ troon,
Die, met het licht, hem was geschonken van de goôn? ––
En het is gij, die hier aan ’t hof zoud willen blyven!
Zou een verdwaalde hoop in u die neiging styven?
(165) Welk een beguicheling wekt in u dien ommekeer?
Denkt ge aan die lessen vol verhevenheid, niet meer?
Die wyze blyken van de vaderlyke zorgen!
Hy maalde ons hoe ’t bedrog zich houd aan ’t hof verborgen;
Der hovelingen trots, en kunstig zelf belang,
(170) Wier magt alleen zich vest op ’s vorsten ondergang:
Een stoet van vleijende tirannen, die hem streelen,
En die ’t vertrouwen van hunn’ meester t’ saam verdeelen,
[p. 11]
My leerde ons, hoe de deugt door de ondeugt wordt vertreën,
Hoe zich het weldoen door den laster ziet bestreën ––
(175) Met welk een tedre smart, die zyne ziel doorwondde,
Trof hem de wanhoop der onschuldige Helmonde!
Helmonde, door vorst Lear, in een’ ontzindden haat,
En voor de goôn gevloekt, verbannen uit zyn’ Staat!
Verstootende uit zyn’ arm een dochter zoo zachtaardig,
(180) Als vader-moorderes, barbaarsch en doemenswaardig ––
Herdenk de traanen, die hem vloeiden, van ’t gezicht,
Dat hy al snikkende ten hemel hield gericht ––
Hy heeft haar dood beschreid..... Gy zucht! –– wil u verklaaren!

EDGARD.

Kon ik u een geheim, zoo schriklyk openbaaren ––
(185) Mogt ik dien afgrond van verwarring u doen zien,
’k Zou uw verwondert oog een yslyk schouspel biên.

LENOX.

Vervolg!

EDGARD.

Helmonde.....

LENOX.

Spreek!

EDGARD.

Ik zach haar droevig lyden ––
De jeugdige Ulrich, die zyn hart aan haar mogt wyden,
Bood haar, met zyne trouw zyn’ scepter en zyn kroon;
(190) En Lear verkoos hem, met vermaak tot zynen zoon.
De minnaar, moedig op een eerprys zoo verheeven,
Doet daadelyk bevel tot zynen aftogt geeven:
Het Deensche volk, dat hier zyn wenschen ziet vervult,
Verwacht de schoone bruid alree met ongeduld, ––
[p. 12]
(195) Maar Gonnerille, in toorn en wreeden haat ontsteeken,
Dacht door ’t weerstaan dier trouw haar’ hoon te moeten wreeken:
“Hoe (zegt ze tegen Lear) uw dochter trouwt een’ vorst,
Die niet dan eerzucht schynt te koestren in zyn borst;
Die ’t gantsche noorden voor zyn wetten wil doen beeven;
(200) Die van zyn sneeuw gebergt, van schorssen ys omheeven,
Slechts, door een enkel woord, ons overstroomde veld
Kan overromp’len door ’t vernielend krygsgeweld ––
En wie, wie zal ons voor zyn oorlogswoede dekken,
Als hem dit Ryk, met ons moet tot een erfdeel strekken;
(205) En als hy door die trouw een recht krygt op een kroon,
Die hem als door ’t geval zal worden aangeboon ––
Helmonde gaat, ’t is waar, daar door een’ troon betreeden;
Maar waar zyn voor Regane en my uw tederheden?
Wie zal ons voor de magt een’s dwingelands behoên
(210) Hy zal ons hulpeloos, vernedert, siddren doen ––
’t Is tyd, myn heer, ’t is tyd dit eiland te bewaaren
Voor woeste burgerkryg en dreigende gevaaren!
Vrees, vrees, dat het welhaast een yslyk bloedbad zy;
En onderwerp het niet aan vreemde dwinglandy!
(215) Help hier een wreede hand het krygsvuur niet ontsteeken!
Ik ben ’t, het is uw huis, al ’t Ryk dat u durst smeeken!
Kom ’t ysselyk gevolg van die verbint’nis voor”!
Een’s gryzaards hart is zwak –– vorst Lear geeft haar gehoor.

LENOX.

Is dan om deeze reên, dat Ulrich, aangedreeven
[p. 13]
(220) Door wraak om zulk een’ hoon het Engelsch Ryk doet beeven?
Zoo snood een weigering moest hem ter harte gaan, ––

EDGARD.

Hy zwoer, toen hy vertrok, van naar die wraak te staan.
De koning siddert; maar zyn dochter, loos in vonden;
Veinst dat haar zuster duur aan Ulrich is verbonden:
(225) Zy maalt hem haare spyt, haar’ hoogmoed, haar verdriet,
En ’t merk van hoon en smaad, als zy haar’ vader ziet:
Zy meld hem, om een’ glimp aan haar bedrog te geeven;
Dat zy haar’ minnaar noopte om naar dit Ryk te streeven.
’t Gerucht, dat nooit een perk in zynen voortgang vind,
(230) Verbreid welhaast al-om dat zy vorst Ulrich mind:
Dat zy, te zaam vereent, door schuldig vuur aan ’t blaaken,
Den moorddolk smeedden, die hun wenschen moest volmaaken;
En, dat zy in het eind, door die verbooden trouw,
Aan Ulrichs oorlogs-magt dit Ryk ontsluiten zou.
(235) Gants Engeland, misleid, dorst haar ten afgrond doemen,
En kost Helmonde, laas! misdaadig, strafbaar noemen.
Het zinneloos gemeen zach haar met afschrik aan.
De valsche kreet was naauw ten hemel opgegaan,
Als waar reeds aan het Ryk den ondergang beschooren,
(240) Of Zulk een loogenstem klonk koning Lear in de ooren ––
Dit, dit is ’t oogenblik, dat Gonnerille wacht:
Haar dolle razerny wordt hier ten top gebragt:
Zy durft Helmonde met een euveldaad bevlekken, ––
Een misdryf, dat natuur zelfs moet ten schrik verstrekken;
(245) Zy werpt op haar ’t verraad, de snoodste ondankbaarheid,
Een doodelyk vergif door haare hand bereid,
In ’t kort een’ vader-moord ––
[p. 14]

LENOX.

Ik beev’!

EDGARD.

Helaas, myn waarde!
De laster wordt gelooft, dit is zyn recht op aarde:
Lear door de schynbre schuld van zyn Helmonde ontstelt,
(250) Ontsluit de deuren van de hofzaal met geweld:
“Goon, roept hy, neêrgeknielt, ’k bid, dat gy my verdedigt,
De hoon is algemeen, ’t is u, die zy beledigt!
Dat ze in een woesteny verdwaale in haare vlugt’!
Haar kreet versmoore, eer hy u nadere, in de lucht!
(255) Doe in een harde rots haar schuldig bloed verstyven!
Laat haave en zee voor haar altoos gesloten blyven!
En op dat ieders hart niet voed’ voor haar dan haat,
Zoo maal myn’ vloek in al haar trekken en gelaat;
Het wanbedryf, ’t vergif, den moordkelk al te gader;
(260) Het aaklig beeltenis van een’ zieltoogend vader” ––
Hier staat hy beevend op; –– het volk, ontroert verstoort,
Omçingelt hem, en zwygt; maar siddert op dat woord. ––
Zoo snood een wanbedryf doet straks den haat ontbranden;
Men sleept het offer weg, met meer dan duizend handen,
(265) Ik zach....

LENOX.

Het is genoeg!

EDGARD.

Dat yslyk tydsgewricht
Gaart me, op ’t herdenken, weer de traanen in ’t gezicht.

LENOX.

Wie zou niet schreijen? ach!
[p. 15]

EDGARD.

Helmonde! ô deerniswaarde!

LENOX.

Dus wordt de deugt helaas! een vlugteling op aarde,
En de ondeugt leeft in vreê.

EDGARD.

Vorst Lear, na zoo veel smart,
(270) Vol ligtgeloovigheid; maar niet min groot van hart,
Deed met de Albaniër zyn oudste dochter paaren,
En boeide zyn Regane aan Cornwall voor de altaaren:
Zyn Ryken, onder hun verdeelt door deezen band,
Ontfangen thans de wet alleen van hunne hand.

LENOX.

(275) Dat zy regeeren, zoo slechts ’t opperst mededoogen,
De onschuldige Helmonde aan ’t onrecht heeft onttogen!
Zoo ’s hemels magt, door haar zachtaardigheid geraakt,
Haar van het moordstaal der tirannen heeft ontslaakt ––
Mogt haar bekoorlyk oog het licht nog op zien dagen!

EDGARD.

(280) Wat zoud gy doen? Spreek op –– gaa voort ––

LENOX.

Kunt gy dit vraagen?
’k Zou met een drift vol vuur haar trachten by te staan;
My waapnen voor haar deugt; haar redden –– of vergaan.

EDGARD.

Lenox!

LENOX.

Edgard!

EDGARD.

Myn vriend!
[p. 16]

LENOX.

ô Hemel! moet ik vreezen....

EDGARD.

Neen, –– weet myn broeder, dat Helmonde...

LENOX.

Ze is in weezen?

EDGARD.

(285) Zy leeft!

LENOX.

Gerechte goôn!

EDGARD.

Verban uw zorgen vry;
Zy vind een’ wreeker, en dien wreeker vind ze in my.

LENOX.

Myn bloed, zoo ’t nodig is, zal voor Helmonde stroomen ––
Hoe hebt gy haar gered.

EDGARD.

’k Deed haar ’t gevaar ontkomen.
’k Verborg haar voor elks oog, en, tot meer zekerheid!
(290) Hebbe ik al om ’t gerucht van haare dood verspreid! ––
De Hemel bood my hulp –– een diepte, vol afgryzen,
Van een verheeven rots, waarvoor uw ziel zou yzen,
In ’t holst der woesteny, bekend aan my alleen,
Strekt haar tot een verblyf in haar rampspoedigheên;
(295) ’t Is hier, dat zy gerust, in stilte, en zonder zorgen,
Zich met een’ gryzaart voor de waereld houd verborgen!
Norcletes is zyn naam.

LENOX.

Kent ze, in haar ongeval,
Haar ’s vaders lot?
[p. 17]

EDGARD.

Helaas! dit treft haar booven al.
De snode Gonnerille, ondankbaar en doemwaardig,
(300) In ’t afzyn haar’s gemaals, te meerder onrechtvaerdig,
Bestryd met hoon, en smaad, en folt’ring, al te wreed,
Een’ ouden vader in het midden van zyn leed.
Zy juicht in zyn gezucht en streelt zich door zyn klagen ––
Ja, zulk een vadermoord kan aan haar ziel behaagen!
(305) Zy durft vergeeten; in den rang, dien zy bekleed,
Dat Lear haar vader is; dat hy haar heerschen deed ––
En, om te meerder noch haar snoodheid te bedekken,
Beticht zy hem van ’t volk tot muitzucht op te wekken;
De drift te waapenen van ieder onderdaan,
(310) Om ’t recht hem weer te biên, dat hy heeft afgestaan:
Het hofgezin, gehegt aan blinde pligtbetrachting,
Belaad den gryzen Lear met hoon en met verachting ––
En ik, ik, gruwend van ’t bedrog, beklaag alleen
Een’ vader, eenen vorst, verlaaten van elkeen;
(315) Vergeeten door zyn bloed, door al wat leeft op aarde:
Ik was ’t, die aan Helmonde een lot zoo wreed verklaarde:
’k Verzachtte slechts voor haar, in ’t aaklig schildery,
De zwaarste trekken der ontmenschte dwinglandy.
Zy staarde op my, en scheen haar’ vader zelv’ te hooren,
(320) Zy was beweegenloos, en had de spraak verlooren;
’t Was of de hemel-magt hier, in het hart der aard’,
Haar voor de snoodheid van al ’t menschdom had bewaard.
Die rots, die sombre rust, waar in de schimmen woonen;
’t Scheen alles voor myn oog iets heiligs te vertoonen;
(325) Zelv’ ’t nederig gewaad, dat haar tot dekking strekt,
Dat haar geboorte en rang, maar niet haar schoon bedekt ––
Söms ziet men, by geval in ’t midden van haar lyden,
[p. 18]
Een halfgedwongen lach van haare lippen glyden ––
Haare oogen, vol getraan, ’t gelaat, verbleekt, door smart,
(330) Doen ons de wanhoop zien van een zachtaardig hart;
Haar ongeneucht vermeert noch haar bekoorlykheden ––
Myn broeder! ach, wat heeft myn ziel om haar geleden.
’k Dreef haar tot wraak in ’t eind, niet vreezend voor gevaar;
Zy stemde –– ik vloog –– en riep myn vrienden by elkaêr;
(335) Gy Britten (Sprak ik) hoort! ’t voegt ons voor ’t Ryk te waaken:
“Een Monster, dat alle eer en pligten durft verzaaken,
Heft reeds het zwaart om hoog vol snoode dwinglandy,
Om ons te kluistren in een laage slaverny ––
Een rei van euveldaên bevlekt zyn schuldig leeven;
(340) Telt de offers, zoo gy kunt, die hier zyn arm deed sneeven;
De onzalige Oswald, die zyn boosheid streelt en voed,
Scherpt noch het moord-geweer, dat ons verdelgen moet;
Die snoode vreemdeling, als uit het stof verreezen,
Die, in zyn’ laagen stand, niets hoopen kan noch vreezen,
(345) Dan van zyn’s meesters hand; en, die geen toevlugt heeft,
Dan in het bloedig ampt, dat hem die meester geeft ––
Tot hier toe, als een slaaf voor hem ter neer geboogen,
Verkocht hy hem zyn’ arm voor ’t minst verre uit onze oogen;
Thans zal hy aan dit Hof welhaast verschynen gaan,
(350) Met een gelaat, bevlekt door duizend euveldaân.
De dood volgt op zyn schreên; die tyger vol verschrikken:
Bedreigt ons reeds met zyne afschuwelyke blikken;
[p. 19]
Maar waarom buigen we ons voor moordzugt en geweld?
Wie heeft den Britt in ’t juk der dwinglandy geknelt?” —
(355) Ik stel hun verder voor om Cornwall aan te vallen:
Den snooden wreedaard te vervolgen in zyn wallen:
Hem te verpletren, by ’t ontrukken van de kroon;
En Koning Lear op nieuw te stellen op den troon. ––
Elk geeft zyn stem: ’k doe straks hen naar deez’ bosschen trekken:
(360) ’k Verdeel hen, om te meer hun aantal te bedekken ––
Wy zullen hier te saam vergad’ren in deez’ nacht;
Op dat dit groot besluit ter uitvoer word’ gebragt,
Ik stel my aan hun hooft; ’k beloof my reeds den zeegen.

LENOX.

Ik volge u, ’t is gedaan –– ’k vertrek –– niets houd my tegen.

EDGARD.

(365) Myn vader wacht ons –– Laas –– bedenkt ge...

LENOX.

’k Wil als gy,
My waap’nen –– stryden –– met u sterven aan hun zy.

EDGARD.

Ik hoor gerucht; men komt ––Wat zie ik? ’t is myn vader! ––
Verberg hem ons besluit; zyn moed, zyn drift, te gader;
Zou mooglyk hem met ons Helmonde by doen staan;
(370) En ’t voegt aan ons alleen om in den dood te gaan.

V. TONEEL.

De Graaf van KENT, EDGARD, LENOX.

DE GRAAF.

Volgt my, myn kinders! komt –– de proef van veele jaaren
Wist reeds te lang de smart van ’t afzyn te verzwaaren:
[p. 20]
Ik vreesde, dat een last, door snoodheid uitgedocht,
Voor altoos van myn huis de hoop verwyd’ren mogt ––
(375) Ik zoeke, ik vinde u hier; ’t is in uw tederheden,
Dat ’k rust wacht voor den druk, waardoor ik word bestreden:
Dees Vaderlyke hand heeft, in myn nedrigheid,
U voor de zeden van het hof niet opgeleid ––
Keert met my naar ’t verblyf van vreede en kalmte weder:
(380) Daar buigt zich de edele deugt niet voor den laster neder ––
Kom, gaan wy, Edgard!

EDGARD.
(ter zyden.)

Ach? –– myn vader! groote goôn!

DE GRAAF.

Wat snoode band verknocht u aan dees plaats; myn zoon?

EDGARD.

Uw Edgard wenscht met u –– voor u alleen te leeven ––
Maar hy moet hier den wil een’s vaders wederstreeven.

DE GRAAF.

(385) Ondankb’re! ’t is genoeg –– Gy, Lenox! gaa met my!

LENOX.

Ik ken myn’s broeders wensch –– en wyk niet van zyn zy.

DE GRAAF.

(tegen Lenox.) [tegen Edgard.]
Wat hoor ik... Veins hier niet voor my! wat is de reden?

EDGARD.

Myn vader......

DE GRAAF.

Gaa! ik wille in uw geheim niet treden ––
’k Verwonder my niet meer om eene afweezenheid,
(390) Waardoor zoo lang myn hoop gerekt werdt en gevleit ––
Myn hart riep hen te rug, met zuchten en verlangen,
[p. 21]
Om onder ’t nedrig dak hen in myn’ arm te ontfangen.
Hoe wreed is ’t lyden, goôn! waar meê gy me overlaad;
Ik zwerfde, in ballingschap, als ’t offer van den haat:
(395) En, nu de last my drukt van ’t afgematte leeven,
Nu zyn ’t myn eigen zoons –– myn zoons! die my begeeven.
Ik gaa dan sterven, verr’ van u, door myne smart;
Is dit, ô wreedaards! ’t loon der zorgen van myn hart? ––
Gy voed een flaauwe hoop, die gy niet durft ontdekken;
(400) Maar laas! wie weet of ze u niet zal ten val verstrekken?

(tegen Lenox.)

Vrees niet, myn zoon, vertrouw uw’ vader, uwen vrind!
Meld hem ’t ontwerp, waartoe uw broeder u verbind ––
Indien ’t u de eer gebied....

LENOX.

Weläan.....

EDGARD.

Hou op!

DE GRAAF.

’k Wil ’t weeten.

LENOX.

Wat raad –– ô goôn!

DE GRAAF.

Vervolg!

EDGARD, tegen Lenox, hem den Graaf wyzende.

Wat gaat gy u vermeten?
(405) Aanschouw hem! –– maak hem niet tot onzen lotgenoot!

DE GRAAF.

Ik wil het....

EDGARD.

Wreede proef!
[p. 22]

DE GRAAF.

’k Verzelle u in den dood.

EDGARD.

Help my, myn broeder! ’t voegt ons hier hem te weerstreeven;
Laat ons geen hooft zoo waard aan ’t lot ten besten geeven!

DE GRAAF.

Neen, –– Neen, ik laat my niet bedriegen door dien schyn;
(410) Een ed’le daad vreest niet in ’t licht gestelt te zyn ––
Vraag aan uw vad’ren, die al de aard ten voorbeeld strekten,
Of zy hunn’ roem in ’t graf der duisterheid bedekten?
’t Was in het open veld, dat hun bebloed geweer
De waare deugt beschermde, en ’t onrecht ging te keer:
(415) Zy zochten ’t oog des volks; en u, u doet zulks beeven ––
Myn zoons zyn niet geschikt die heïrbaan op te streeven ––
En wie, daar gy myn rust verstoort, verzekert my,
Dat uw bedekt besluit geen saamenzweering zy?
Of ’t niet uit trotschen waan en snoodheid wordt gebooren?
(420) Of gy daar door niet zelv’ het eerst zult gaan verlooren,
En of uw drift niet, door een schandelyk bestaan,
Een onuitwisbren hoon op myne kruin zal laën?

EDGARD.

En dit, ô hemel! is de taal van mynen vader!
Ze onteert uw’ ed’len naam en mynen roem te gader;
(425) Maar ’k volge uw voorbeeld na: gy zyt het, die my leert,
Dat een onschuldig hart alle achterdocht braveert ––
’k Voed’ geen geheim, waar voor uw deugt behoeft te beeven,
Maar ’t past my niet, u deel in myn gevaar te geeven;
Gy zult zoo loff’lyk my myn’ voorzaat volgen zien,
(430) Dat* my de nazaat, op myn beurt, zyn’ roem zal biën ––
[p. 23]
Wy zullen ons voor ’t minst doen kennen, onder ’t sterven;
Ons waardig maaken om uw lofspraak te verwerven;
Terwyl gy zelfs, door diep verwonderen vervult,
Ons mogelyk een dood zoo schoon benyden zult ––
(435) Wat zegge ik? neen, myn wensch zal in zoo ver gelukken,
Dat we in uw’ arm de vrucht der glorie zullen plukken;
Gelukkig met ons driën....

DE GRAAF.

Uw wensch doet my niet aan! ––
Deez arm, deez arm zal nooit voor u weer openstaan.
Omhelst my, wreedaards!

LENOX.

Ach! die gunst doet my herleeven!

DE GRAAF.

(440) Laas, is ’t in myne magt natuur te wederstreeven! ––
Dat u de hemel, die uw oogmerk ziet, bewaar’!
’k Gaa beeven voor uw lot.

EDGARD.

Ik ducht voor geen gevaar.
Gaan wy, myn broeder! kom, help my myn’ pligt betrachten!
Volg my, daar my myn eed, daar my de deugt verwachten.

VI. TONEEL.

De Graaf van KENT, alleen.

(445) Zy vlugten my –– Helaas! –– ’k had hun geheim gehoort;
Had Edgard Lenox niet tot zwygen aangespoort;
Hoe sterk weerstond hy my! nochtans, ’k zach in zyn reden,
[p. 24]
’t Is waar, de liefde een’s zoons en zyne tederheden:
Ja, zy beminnen my –– ’k beklaag hun roekloosheid:
(450) ’t Is in die jaaren, dat de drift het hart misleid.
Wat kost –– wat kost die zorg aan ’t hart van eenen vader!
Die tytel is wel schoon; maar zy baart smart te gader.
Schoon hy zyn kinders ziet gebooren voor de deugt,
Noch weegt die deugt op ’t hart, terwyl zy hem verheugt.

VII. TONEEL.

De Graaf van KENT, de Hertog van ALBANIËN.

(455) De Koning Lear, Heer Graaf! naar melding uit myn Staaten,
Heeft ylings Gonnerille, en haar paleis verlaaten;
’k Begryp de reden niet; maar ’k ben voor ramp beducht ––
Men zegt my niet naar welk een oord hy is gevlugt.
Uw trouw voor zyn belang is my te wel gebleeken;
(460) Om u niet daad’lyk van dien ommekeer te spreeken.

DE GRAAF.

Wat kan het zyn, dat hem van zyne dochter scheid?

DE HERTOG.

Men zegt, dat söms zyn geest verdwaalt in spoorloosheid:
De zwakheid van ’t verstand is menigwerf, by vlaagen,
Het aakelig gevolg van afgeleefde dagen.

DE GRAAF.

(465) Hy draagt, zints lang den last der jaaren op het hooft,

DE HERTOG.

Zyn leeven zal misschien welhaast zyn uitgedooft,

DE GRAAF.

Hy zal gelukkig zyn.

DE HERTOG.

Laat ons, door pligt gedreeven,
[p. 25]
Ik bidde u, waarde Graaf! dit oord noch niet begeeven.
Wy deelen t’saam in ’t lot een’s helds zoo wyd vermaart,

DE GRAAF.

(470) Welaan, ik wacht hier, tot het nader zy verklaart.

Einde van het Eerste Bedryf.

* * * * * * * * * * * * * *

TWEEDE BEDRYF.

EERSTE TONEEL.

De Graaf van KENT, alleen.

Hoe! Lear is dan het hof van Gonnerille ontweeken! ––
Waarom is hy gevlugt –– ô hemel! naar wat streeken!
Wat kan hy hoopen van dit ysselyk bestaan!
Daar reeds zyn gryze kruin met zwakheid is belaên?
(475) Goôn, zou hy, aan den voet des grafs reeds neergebogen,
De kroon beweenen, die hy zelv’ zich heeft onttogen.
Rampzalig offer, ach! zyn goedheid, zoo verblind,
Bewerkte alleen den ramp, waar in hy zich bevind ––
Maar –– ’t is een vader! –– ja, zyn smart –– is dus de myne;
(480) Hy woog de deugden van zyn kind’ren naar de zyne;
Elendig vorst! dat slechts de snoode ondankbaarheid
Dier kind’ren u geen straf voor uwe gunst bereid’!

II. TONEEL.

De Graaf van KENT, VOLMAR.

VOLMAR.

Een droeve gryzaard, die myn mêly wist te ontsteeken,
[p. 26]
Door vrees, en schaamte, en smart, en armoede als bezweeken,
(485) Verwachtend voor deez’ muur den naderenden nacht,.
Smeekte om den steun myn’s arms: –– ik hebb’ hem hier gebragt.
Ik hoorde uw’ naam, myn heer! by ’t klaagen om zyn lyden,
Met een benaauwde zucht van zyne lippen glyden;
En toen ’k hem kundschap gaf, dat hy u hier kon zien,
(490) Scheen hem de hoop op nieuw, het leeven aan te biên.
Hy wenscht uw onderhoud.

DE GRAAF.

Wie is hy?

VOLMAR.

’k Dorst niets vraagen:
Hy slaat zich op de borst en vult de lucht met klaagen:
De strenge en wreede koû, die hy verduuren moet,
Verstyft noch al de kracht van ’t half gestremde bloed.
(495) ’t Gescheurt en arm gewaad, waarmeê hy is omtoogen;
Verbergt een overschot van rykdom en vermoogen.
Men leest de zorg en ’t leed in zyn verwart gezicht,
Dat, byna uitgeschreid, zich naauw ontsluit voor ’t licht ––
O myne kinders! roept hy uit, wyl in zyn weezen
(500) Niet dan de vaderliefde en goedheid is te leezen ––
’t Was of hy door dit woord, verneerd door ’t ongeluk,
My smeekte om bystand, tot verzachting van zyn’ druk.
In ’t kort hy is, geheel door zyne smart bezweeken,
Naar ’t somberste achtereind der gallery geweeken......
(505) Hy nadert ––

DE GRAAF.

Lei hem hier!
[p. 27]

VOLMAR, in het heengaan tegen Lear, die op het Toneel komt

Ja, gy kunt binnen treën!

III. TONEEL.

De Graaf van KENT, LEAR.

DE GRAAF, ter zyden, Lear met opmerking beschouwende.

Zyn oog ontdekt my niet, en dwaalt angstvallig heen.

(hy wykt terug, beziet Koning Lear met verwondering en medelyden, in een onbeweeglyk stilzwygen.)*

LEAR, met een verwildert gelaat rondziende.

’k Zie Kent hier niet –– helaas! hoe zou hy my beklaagen!
Een vader! goôn! –– hy zou myn rampen helpen draagen!
’k Hebb’ snoode monsters in myn’ boezem opgevoed ––
(510) Myn dochter, door myn hand ten troon gevoert; myn bloed!
De geest verdwaalt zich in die yslyke gedachten ––
U blyft nicts over Lear! gy dorst uw kroon verächten ––
’t Berouwt u; maar te laat –– in wat afschuwlyk licht
Maalde een rampzalige de deugt voor uw gezicht! ––
(515) Met welk een kunst’nary wist zy haar doel te treffen!
’k Hebb’ d’onschuld wreed gedoemt, om ’t misdryf te verheffen,
Gy mindde my, Helmonde! ik voel een dubbel vuur,
Dat myne ziel doorknaagt: de wroeging, en natuur.

(Met een verwart gezicht.)

Kent is hier niet ––

DE GRAAF, zich aan de voeten van Lear werpende.

Myn vorst! myn meester!

LEAR.

’k Zie u weder!
[p. 28]
(520) Myn vriend! –– Herkent gy my? –– ô tydstip al te teder!

DE GRAAF.

Kent scheid nooit weer van u! Kent vreest voor ’t sterven niet,*
Nu gy hem de eer vergunt, dat hy u bystand bied’.

LEAR.

Ach! gy verscheurt myn hart!

DE GRAAF.

Droog, droog die bittere traanen!

LEAR.

Gy hebt het my voorzegt –– ’k verächte uw wys vermaanen;
(525) ’k Misprees uw tedre zorg –– myn noodlot is vervult:
Dit gryze hooft, wel-eer met eene kroon gehult,
Is thans bedekt met schaamte en schande, voor myn sneeven;
Ik moet, ontbloot van magt, van al ’t genot van ’t leeven,
Dat de armste gryzaard in zyn stulpje noch geniet,
(530) My buigen voor den hoon en voor het zielsverdriet ––
Niets trof myn dochter ’t hart, myn weldaën, myne jaaren ––
–– Goôn wilt aan Gonnerille in ’t eind’ uw’ toorn verklaaren! ––
Terwyl haar trots paleis, waar in de hoogmoed blonk;
Van ’t vrolyke gejuich der feesten wederklonk;
(535) Wyl onder ’t hoog gewelf der prachtige saletten,
’t Muziek de smaak verhief der weidsche hofbanketten,
At ik beschaamt, verneert: in eenzaamheid het brood.
Dat ik, al schreijende van haare hand genoot* ––
’k Moest voor haar wreed gezicht die traanen noch bedekken:
(540) Myn wanhoop scheen haar ziel slechts tot vermaak te strekken;
Het monster hield voor my altoos ’t vergif gereed;
Bedwelmend mynen geest, door ’t voeden van myn leed:
[p. 29]
Die my bespotten dorst werdt ryk door haar beschonken:
Met zulk een kelk hebbe ik de wanhoop ingedronken.
(545) ’k Ontvlood dus haar paleis, zoo vol afschuwlykheid ––
Maar ’k zag welhaast voor my een zwaarer slag bereid:
’k Was in dit aaklig bosch naauw aan het licht onttogen;
Of, laas! de wroeging bragt Helmonde voor myne oogen;
Ik zocht, in ’t naare diep van ieder rotsgevaart’,
(550) Of ook een god haar in het leeven had gespaart:
’k Herriep voor my haar deugt, haar zielsbekoorlykheden:
Haar zachte traanen, haar bevalligheid van zeden:
Haar ed’le wanhoop, toen zy ’t schreijende gezicht
By ’t ysselyk vaar wel! op ’t myne hield gericht ––
(555) “Myn vader! sprak zy, ô myn vader! moest ik vreezen,
Dat ik eens in uw hart een vreemdeling zou weezen?”
En ik, ik doemde haar –– ik hebb’ haar wreed verjaagt ––
Zie daar –– zie daar het vuur, dat myne ziel doorknaagt ––
Myn ongeluk is niets –– Goôn wilt het wraakzwaart wetten!
(560) Ik dorst het moordgeweer op ’t hart der onschuld zetten:
’k Hebb’ met myn weldaën steeds myn vyanden gezocht;
En ’k hebb’ myn vrienden, door myn’ haat ten val gebrocht ––
ô Dood- ô smart –– Myn vriend! kom help my loon verschaffen! ––
Dwing, dwing den hemel om myn wanbedryf te straffen!
(565) Verbyster mynen geest door wanhoop in dit uur!
En wreek door mynen dood de goôn en de natuur!

DE GRAAF.

De hemel zelv’ zal u voor ’t geen gy wenscht bevryden ––
Maar ’k bidd’ verzacht éénmaal dat onweerstaanbaar lyden!
De wanhoop, die misschien uw’ zwakken geest vervoert..
[p. 30]

LEAR.

(570) Verzacht dan in myn hart het leed, dat my ontroert!
En wisch een monster uit myn ziel, vol onmedoogen ––
Elk is een Gonnerille in myn verbysterde oogen.
Het schynt, dat ik gestaag de ondankbaare, in myn smart
My ’t bloedig moordgeweer voel dringen in het hart ––
(575) Söms zie ik weer Helmonde, als door het licht omheeven,
Helmonde, die my weer te rug roept in dit leeven ––
Ik nader –– zy verdwynt –– en vlugt op ’t oogenblik,
Terwyl ik bloos van schaamte en siddere van schrik.

DE GRAAF.

Vrees noch voor haar gezicht, noch voor haar’ haat, myn Koning!

LEAR.

(580) Ik stond haar zuster voor –– zie daar dan myn belooning!
Legt Gonnerille een vloek op myne tederheid,
Wat heeft Helmonde dan aan mynen haat bereid? ––
De ziel verbittert zich door ramp en tegenheden;
Ik hebb’ misschien in haar de schoone deugt vertreden ––
(585) O al te zwaare last voor ’t afgepynt gemoed!
’k Hebb’ ’t weldoen dan vervolgt en ’t wanbedryf gevoed!
De wroeging, schaamte, en smart, verblinden myne rede ––
Wilt gy, helaas! dat ik myn lot voor u ontleede?
Myn vriend! myn waarde Kent –– zal ik ’t u zeggen? hoor!
(590) Myn geest verdwaalt söms door angstvalligheid van ’t spoor.

DE GRAAF.

Neen, neen die ed’le geest, waarop ge u moogt verheffen....

LEAR, op zyn hart wyzende.

’t Is daar myn vriend, ’t is daar, dat my myn wonden treffen!
Zy zyn onheelbaar; ik voorzie....
[p. 31]

DE GRAAF.

Ontrust u niet!

LEAR.

Ik zal ’t gekrenkt verstand verliezen in ’t verdriet.

DE GRAAF.

(595) Bewaar een voorrecht, zoo geroemt in u voor deezen!
Behoort ge, omdat gy lyd, dan zonder moed te weezen?
De list der snoodheid heeft u in ’t verdriet gestort;
Het lot een’s koning is; dat hy bedrogen wordt.
Laat, laat den hemel, die elk vonnis uit moet spreeken,
(600) Als vriend der deugt, het recht om uwen hoon te wreeken!
Uw kinders hebben u vervolgt tot op den troon;
Maar kinders zyn op aard ’t ondankbaar zyn gewoon.
Dorst gy u op hun liefde en tederheid betrouwen,
En ’t vlugtige gevoel dier liefde als heilig houwen?
(605) Die door den minsten trek van voorspoed en van druk...

LEAR.

Hoe, waarde Kent! uw zoons verstoorden uw geluk?

DE GRAAF.

Geluk? zou hier op aard geluk te vinden weezen?
Laat hy die ’t zoekt, voor ’t minst den naam van vader vreezen. ––
Ik had twee zoons, helaas –– ’k hebb’ hen dees dag beschreid;
(610) ’k Weet niet welk een besluit hen beiden heeft misleid ––
Ik moet voor alles, zelfs voor hunne deugden, beeven;
Was slechts, in mynen ramp hun moeder noch in ’t leeven?
Myn Koning geef de smart nooit recht op uwen moed!
De grootheid van den mensch voegt best in tegenspoed.
(615) Laat ons op ’t stukje lands van myn doorluchte vaderen,
’t Ondankbaar byzyn vliën van listige verraderen:
[p. 32]
Dat schuldeloos verblyf voegt aan een hart vol pyn:
’t Zal voor twee gryzaards meer dan al te vruchtbaar zyn;
Daar heerscht geen valsch bedrog; de milde en gunstige aarde
(620) Beloont ’er d’arbeid steeds met schatten vol van waarde.
Dees arm, noch kloek en sterk zal die vermeerd’ren doen:
Hy streed wel-eer voor u; laat hy voortaan u voên!
Het erf myn’s voorzaads, waar geen afgunst zich doet vreezen,
Zal, zoo gy ’er in stemt, ons beider aandeel weezen.

LEAR.

(625) Myn hart eeläardig vriend! verdiende uw offer niet,
Indien het aarz’len kon in ’t geen me uw heuschheid bied,
Maar ken dat hart! schoon Gonnerille my durft vloeken,
’t Wil in Regane hier, noch eene dochter zoeken ––
Ik vrees, ’t is waar, verbaast, door mynen eersten val,
(630) Dat zy het voorbeeld van haar zuster volgen zal,
En dit, hoe zeer ’k misschien daar door haar deugt moogt hoonen,
Is de oorzaak, dat ik my voor haar niet durf vertoonen;
Doch ’k voel, dat myne ziel, en myn verwarde geest,
’t Verdenken gaat ten keer, dat my dus maakt bevreest.
(635) Ik breng Regane aan myn verbysterende zinnen,
Niet dan met een gelaat vol tederheid, te binnen.
My dacht ’k ontdekte reeds in haare zwakste jeucht
De zuivre trekken van gehoorzaamheid en deugt ––
Kunt gy, myn vriend! in my dat streelend denkbeeld wraaken?
(640) ’k Zal all’’ myn kinders de natuur niet zien verzaaken.

DE GRAAF.

Myn Heer!
[p. 33]

LEAR.

Ik weet, myn vriend! dat Lear rampspoedig is;
Maar ’t noodlot werkt op aard niet altyd droeffenis ––
Schoon de eene dochter my dorst haaten en verdryven;
’t Is recht, dat de andre my voor ’t minst mooge overblyven.
(645) Vergeef, beminde Kent! die zwakheid aan myn smart ––
Ik zoeke, ô ja, ik zoek noch kinders voor myn hart.
Hun byzyn is my waard, daar ’k tot myn sterven nader ––
’k Wensch my in hun te zien; ik ben en blyf noch vader.
Noch eens, verschoon my, Graaf!

DE GRAAF.

Wel-aan myn vorst! wel-aan!
(650) Maar ’k bidd’ draag zorg voor ’t minst, dat gy niet word verraën!
Beef, van, na ’t snood bedrog, waar aan ge u wist te onttrekken,
Een andre Gonnerille in dit paleis te ontdekken!
’k Weet niet waarom; maar, laas! myn hart voelt zich bezwaart;
Volg myne schreeden niet; voor ’t alles is verklaart ––
(655) ’k Zal, is ’er hier slechts één getrouwe noch te vinden,
Zyn’ vlyt doen spreeken, en ’t geheim voor u ontwinden ––
Vaarwel, myn vorst! ik gaa: gy ziet welhaast my weer,
Indien ik ’t onderpand verwerf, dat ik begeer’.

IV. TONEEL.

LEAR, alleen.

Neen ’t noodlot blyft niet meer myn wenschen tegenstreeven,
(660) Dewyl het my een’ vriend zoo trouw heeft weergegeeven ––
Regane, door wier hart ik noch geëerbiedigt word,
[p. 34]
Heeft al haar zucht voor my haar’ ega ingestort.
De mensch is goed van aard; en geen tiran gebooren;
Natuur doet zich in ’t hart van ieder sterv’ling hooren ––
(665) Met welk een vreucht zal ik, in de armen van myn kind,
’t Geluk genieten van door haar te zyn bemint!
Hoe meer, myn dochter! dat me uw zuster heeft doen lyden,
Hoe meer me uw tederheid en liefde zal verblyden ––
Ga, ga, verbeel u niet, daar ’k tot u wederkeer’,
(670) Dat ik den scepter en de kroon terug begeer’;
Dit zyn de schatten niet, die aan myn ziel behaagen ––
Neen, ik zoek kinders; maar geen’ troon in myne dagen ––
’k Schreidde in myn strengste leed nooit eenen enk’len traan,
Om de eer, noch om den rang, die ik hadde afgestaan.
(675) Myn oog, Regane! is blind voor staat en magt te gader ––
Ik ben geen koning meer; maar ik blyve altyd vader.
Die naam alleen. . . .

V. TONEEL.

LEAR, REGANE, De Hertog van CORNWALL, De Hertog van ALBANIEN.
Lyfwachten van den Hertog van Cornwall.
Lyfwachten van den Hertog van Albaniën.

REGANE, tegen Lear.

Zyt gy ’t myn heer, dien wy hier zien?
Waarom hebt gy gevreest u aan ons oog te biên?
Waarom tot Kent gekeert? men kwam ons kundschap geeven ––
(680) ’k Vloog in uw’ arm...
[p. 35]

LEAR, haar omhelzende.

’k Ontfang in d’uwen een nieuw leeven.
Myn Dochter! staa my toe, dat ’k op deez’ blyden dag,
Al de verrukking dier omhelzing smaaken mag ––
Hoe lang hebbe ik gewenscht u aan myn borst te drukken!

De Hertog van CORNWALL.

’k Deele in de vreugt, myn heer! die wy thans zien gelukken;
(685) Gekroont door uwe hand, met gunsten overlaën,
Zal nooit de erkentenis uit myn geheugen gaan ––
Myn bloed verstyve, eer ’k my onwaard maak aan dien zegen!

LEAR, tegen den Hertog van ALBANIËN.

Gy Hertog wees verheugt! gy hebt uw’ wensch verkregen;
Gy zult niet meer; als gy te rug keert naar uw’ staat,
(690) Een lastig gryzaart zien, dien gy vervolgt en haat.
Uw fiere gemaalin, getrouw aan uw bevelen,
Ontslaat u voor altoos om in myn smart te deelen ––
Men heeft den last gevolgt van uwe dwinglandy;
Geen echtgenoot werdt ooit gehoorzaamt gelyk gy.

De Hertog van ALBANIËN.

(695) Wat schrik! –– myn gemaalin vol woede en onmedoogen,
Maakt my nog wreeder dan zy zelve is, in uwe oogen ––
Gy waant me ondankbaar! neen, ’t is in myn hof, myn heer,
Dat ik haar zal doen zien, hoe hoog ik u waardeer’.
’k Zal, vallende u te voet, eerbiedigend uw wetten,
(700) Door myn gehoorzaamheid haar’ hoogmoed paalen zetten ––
Vergeet voorleeden hoon! stem toe haar weer te zien ––
’k Bidde u genaê voor haar, geboogen op myn kniën!

LEAR, hem opheffende.

Hoe schaars kent gy de smaad, die zy my dorst betoonen ––
’k Zou denken de natuur op ’t allerfelst te hoonen,
[p. 36]
(705) Indien ik, overdekt met die belediging,
In haar onwaardig hof myn kruin verned’ren ging ––
Waar heeft de majesteit der goôn, om zich te ontdekken,
Zich zelven afgebeeld met meer verheeven trekken,
Dan in het vaderlyk gelaat, vol achtbaarheid;
(710) Waar in hun magt, hun zorg, hun wysheid is verspreid?
Hun goedheid, die ik volgde, om my ten val te brengen ––

(Met een beginsel van zinneloosheid tegen Regane, die hy waant Gonnerille te weezen.)

Gy dorst dan ’t valsch bedrog in uwe woede mengen! ––
Ontmenschte uw hart had zelv myn’ ondergang gesmeed,
Terwyl ge in schyn ’t bevel een’s ega spreeken deed?

REGANE.

(715) ’k Ben Gonnerille niet –– aanschouw my daar ’k u nader,
Aanschouw Regane; zy eerbiedigt haaren vader!

De Hertog van ALBANIËN.
(zacht tegen Regane.)

Zyn zinnen zyn ontstelt

REGANE, tegen Lear.

Helaas! ik ben het niet,
Die u verjaagt heeft van uw’ troon en ryksgebied!

LEAR.

Wat zegt gy? –– hoe –– verjaagt? kan de aarde monsters draagen,
(720) Die ’t zich vermeeten om een’ vader te verjaagen?
Verjaagt! –– ô ja! gy hebt met al uw veinzery,
Die gruweldaad volvoert, door haat en dwinglandy ––
Maar zegt me, ondankbre? wie, wie heeft u ’t ryk gegeeven?
Ik hebbe u veel te vroeg op mynen troon verheeven ––
(725) Spreek op, wat was uw recht, en wat, had gy gedaan?
Niets, dan door valsche deugt uw’ vader te verraën;
De zuivere onschuld van uw zuster te bevlekken.
[p. 37]
Myn fellen haat voor haar by trappen op te wekken ––
Waar is die hoop, waarmeê uw mond my heeft gevleit,
(730) Die eerbied, dat ontzach, die liefde en tederheid ––
Waar zyn dieheilige Eën, die gy my hebt gezwooren? ––
Gy strafte my welhaast, om dat ik die dorst hooren:
’k Leere uit myn lot, dat wen een vader alles geeft,
Hy slechts tot last verstrekt als hy niets ovrig heeft ––
(735) Geschrei een’s gryzaard, dien men duld uit mededoogen:
Bevochtigd de aard; maar ’t heeft op kinders geen vermoogen.
(tegen den Hertog van Albaniën.)
Laas, gy verwachtte niet, dat by dien loozen schyn,
De waarheid uit haar hart zoo haast gevlugt zou zyn ––
’k Zie u met meêly aan; –– wat straf was u beschooren,
(740) Toen u de hemel tot myn’ schoonzoon heeft verkooren!
Ik gaf, helaas! toen ge u aan dat serpent verbond,
Uw huwlyksbed een pook, die uwe ziel doorwond.

(Op Regane wyzende.)

Deed ik een dochter, zoo ontaard, het licht aanschouwen?

REGANE.

Zult ge uw Regane altoos voor Gonnerille houën!
(745) Herken uw dwaaling! ’t is de werking van uw leed.

LEAR, tot zich zelve komende.

Vergeef my, zoo ik u zoo groot een onrecht deed!
’k Noemde u een monster daar al de aarde voor moet beeven ––
Gy ziet, gy ziet het; het verstand gaat my begeeven ––

(Zyne hand op zyn hart leggende.)

’t Is daar, ’k gevoel het reeds, ’t is daar, ’t is daar, vooral,
(750) Dat zich de storm verheft, die ’t my ontrooven zal.

[p. 38]

VI. TONEEL.

LEAR, REGANE, De Hertog van CORNWALL, De Hertog van ALBANIEN, De Graaf van KENT, Lyfwachten.

De Graaf van KENT.

Gy hebt geen dogter meer; ’t heeft alles u verlaaten ––
Er zyn geen kinders hier voor u dan die u haaten! ––
Regane is ’t eevenbeeld een’s monsters dat u hoont,
Gy zoekt de deugt; en het is de ondeugt, die hier woont.

De Hertog van CORNWALL, tegen zyne Lyfwachten, op den Graaf wyzende.

(755) Neemt hem gevangen.

De Hertog van ALBANIËN.

Neen! –– ’t voegt my dien hoon te keeren;
Gy moest veel-eer zyn drift en zynen moed waardeeren.
’k Zal Lear verdedigen ––

LEAR.

Neen, spaar die ed’le vlyt!
Ik waag den staat niet aan een binnenlandschen stryd ––

(tegen den Graaf.) (tegen den Hertog en tegen Regane.)

Myn vriend! ’k beklaag uw lot; en gy, die ’k my moet schaamen,
(760) Komt voegt in myne hand uw snoode handen t’saamen.

(Hy neemt de handen van Regane en Cornwall, en voegt die in één.)

Ik zoek door myne wraak op u geen zegepraal!

(tegen den Hertog van Cornwall.) (tegen Regane.)

’k Geeve u een gemaalin –– en ’k geeve u een’ gemaal.

REGANE.

Wat hoore ik! –– Goôn!
[p. 39]

LEAR.

En gy, natuur! verhoor myn smeeken,
Rechtvaerdige natuur! hoor hier een’ vader spreeken!
(765) Indien uw goedheid ooit aan deez’ gehaaten echt
’t Geschenk der vruchtbaarheid op aard heeft toegelegt,
Indien dees trouw, waarin zich thans hun hart durft streelen,**
Aan dees ontaarde een pand des huw’lyks mogt bedeelen,
Geef dan aan haare hoop en wenschen geen gehoor;
(770) En dat en vrucht en hoop zich in haar borst versmoor’;
Of liever, laat uw toorn aan haar voldoening geeven;
Schenk aan ondankbren, gelyk zy, door haar het leeven!
Doe haar door d’invloed van uw wraak tot haaren val,
Een’ zoon aanbidden, die haar eens vervloeken zal. ––
(775) Die steeds met schimp en hoon haar liefde zal versmaaden:
Den last haar’s ouderdoms met ramp op ramp belaaden:
Die door een langsaam leed haar sleepen zal naar ’t graf,
Op dat zy, afgepynt door wroeging tot haar straf,
Haar traanen drinkende in verdriet en tegenspoeden,
(780) Gevoel, dat geene smart zoo hevig ’t hart doet bloeden,
Dan, dat men ’t leeven geeft aan kindren gants ontaard,
Wier snoode ondankbaarheid ons niet dan afschrik baart ––

(tegen den Graaf van Kent.)

’t Is uit, myn vriend! ’k begeer geen vader meer te weezen.

REGANE.

Myn heer!....

LEAR.

Vertrek!

De Hertog van ALBANIËN.

Myn heer...

LEAR.

Vertrek!
[p. 40]

De Hertog van ALBANIËN.

Hy doet my vreezen.

De Hertog van CORNWALL, tegen den Hertog van Albaniën.

(785) Verzacht met my den toorn, die in zyn’ boezen woed!

LEAR.

’k Vervloek u, wreedaards! ja, zie daar myn laatste groet.

VII. TONEEL.

LEAR, de Graaf van KENT.

LEAR.

Steun my, myn vriend! ’k voel, dat myn krachten my begeeven,

DE GRAAF.

Dees laatste slag gaat u berooven van het leeven.

LEAR.

En gy beklaagt my?

DE GRAAF.

Laas! ––

LEAR.

Verberg me uw zielsverdriet!
(790) Een manlyk oog ontsluit zich voor de traanen niet ––
Hoort gy een zucht van my?

VIII. TONEEL.

LEAR, de Graaf van KENT, VOLMAR.

DE GRAAF.

Wat komt gy ons ontdekken?
[p. 41]

VOLMAR.

Myn traanen zullen u genoeg tot kundschap strekken.
De dwing’landy voltooit in ’t eind het snoodst verraad,
Men eischt, dat gy dit Hof op ’t oogenblik verlaat.

DE GRAAF.

(795) Op ’t oogenblik? –– des nachts?

VOLMAR.

Een onweer, vol afgryzen;
Waar voor het kloekste hart moet sidderen en yzen,
Bewind alreê ’t gewelf der halve waereldkloot ––

DE GRAAF.

Des nachts?

VOLMAR.

Vertrek –– en red den koning uit den dood!

DE GRAAF.

Myn vriend! ’k verstaa u?

VOLMAR.

Vlugt, of alles is verlooren!

LEAR, met een vrolyk doch verwart gelaat.

(800) ’k Voel, dat ik met vermaak den donder aan zal hooren.

(Men ziet een weerlicht.)

’k Zie ’t weerlicht! –– laat ons gaan!

(tegen den Graaf.)

Beminde! volgt gy my?

DE GRAAF.

’k Zal tot den laatsten snik niet wyken van uw zy.

Einde van het tweede Bedryf.

[p. 42]

DERDE BEDRYF.

Het Toneel verbeeld een Bosch, omringt van Rotsen. In het achtereinde ziet men een onderaardsch Hol, waar naast een zwaare eikenboom. ’t Is in den nacht; ’er verheft zich langsaam een verschrikkelyk onweder.
______________________________________________

EERSTE TONEEL.

EDGARD, LENOX, EEN EERSTE DER SAAMGEZWOORNEN,
Een troep saamgezwoornen, en Soldaaten van Edgard.

EDGARD.

(Tegen de saamgeswoornen, op Lenox wyzende.)
Ja ’t is myn broeder, die, in oorlogsdrift ontsteeken,
Verlangt naar het geluk om ’t Britsche Ryk te wreeken,
(805) Door de eer verknocht aan u, en door het bloed aan my,
Wenscht hy niet liever, dan te stryden aan uw zy.
Oswald is reeds geland: men heeft my zulks doen hooren:
Hy sprak zyn’ meester naauw en heeft geen’ tyd verlooren:
De dwingland gaf terstond hem een’ geheimen last;
(810) Gesmeed door ’t helsch beraad, dat aan zyn snoodheid past ––
Maar dunkt het u niet vreemt; dat Cornwall zelv durst waagen
Ons hier in ’t holste van dees bosschen te belaagen? ––
[p. 43]
Hy breekt door ’t woest gebergt’ van rotsen op ons aan ––
Myn vrienden! ’t is hoog tyd om hem ten keer te gaan,
(815) Wie zal geen lof biên aan een’ iever zoo verheeven?
Wy redden ’t vaderland, en doen een’ dwing’land sneeven,
Wy stellen weer op nieuw een’ koning op den troon,
Die door zyn kindren wordt vervolgt met smaad en hoon.

EERSTE SAAMGEZWOORENE.

Welk noodlot voor een’ vorst! wat lyden voor een’ vader!

EDGARD.

(820) Ja, maar een ander leed treft zyne ziel vry nader.

EERSTE SAAMGEZWOORENE.

Helmonde ziet haar hoon gewrooken.

EDGARD.

Naar gy meent ––
Neen ’t is Helmonde, die zyn onheil meest beweent ––
Maar het is tyd om hier voor u ’t geheim te ontdekken:
Ik ben ’t, die in haar’ ramp haar mogt tot redder strekken.
(825) ’k Beval haar in de zorg een’s gryzen vreemd’ling aan,
Die te vergeefs haar naam en afkomst tracht te raên ––
Ik hebb’ tot hier toe u van haar niet willen spreeken;
De trouw voor ’t ryk alleen wist uwe drift te ontsteeken;
Maar ’t waaren, ik beken ’t, haar traanen en haar leed,
(830) Waardoor ik een besluit zo edel hebb’ gesmeed ––
In ’t kort het is om haar, dat wy hier zyn verscheenen.
’t Viel my niet moeilyk ons te saamen te verëenen;
Wy zochten reeds elkaêr: dees went’ling van ’t geval
Voorspelt, dat onze hand een’ dwingland treffen zal.
(835) Dit bosch, de nacht; die storm, die zich verheft in ’t ronde ––
Natuur gaat zelv ten stryd voor Lear en voor Helmonde.
Wie denkt niet in ’t gevaar, dat ons hier stryden doet,
[p. 44]
Dat hy een’ vader of een zuster wreeken moet?
Vorst Lear stort in dit uur misschien een’ vloed van traanen ––
(840) Gy goden wreekt uw recht door ons het spoor te baanen!
Ons hart is zonder schuld; onze arm is uw gewyd;
Kiest dien, als ’t werktuig daar ge uw’ vyand meê bestryd!
Het is een’ gryzaard, het is u, die men dorst belgen!
Bevryd een’ koning, door zyn’ dwingland te verdelgen;
(845) Laat onze vaders, zoo wy sneeven, voor al de aard,
Graveeren op ons graf: deeze asch is onzer waard!

EERSTE SAAMGEZWOORENE.

Myn vrienden volgt my na, in hem uw trouw te zweeren!

EDGARD.

Vertraagt dien eed; ik zal hier daadlyk wederkeeren;
Een andre heeft daar op een hooger recht dan ik ––
(850) Die andere is Helmonde; ik zal, op ’t oogenblik,
Die minzaame princes met my doen herwaard treden.

II. TONEEL.

LENOX, EERSTE SAAMGEZWOORNE, een troep Saamgezwoornen en Soldaaten van Edgard.

LENOX, Helmonde ziende naderen.

ô Deugt, ô schoonheid, waard een’ rykstroon te bekleeden,
Ja, de aarde, en hemel gaan met ons voor haar ten stryd!

III. TONEEL.

LENOX, een EERSTE SAAMGEZWOORNE, EDGARD, HELMONDE, een troep van Saamgezwoornen en Soldaaten van Edgard.

EDGARD, geleidende Helmonde.

Ziet daar het voorwerp van onze oorlogs moed en vlyt ––
[p. 45]
(855) Zy stort, in ’t hart dier rots, om Lear haar droeve klachten;
’t Schynt thans de wil der goôn haar onheil te verzachten.

HELMONDE.

Grootmoedigen! ik wensch, dat hier de gunst dier goôn
Uw fier en groots besluit met de overwinning kroon’ ––
Die goden weeten, of myn ziel, door druk verslaagen,
(860) Zich ooit van de yslykheid myn’s noodlots dorst beklaagen ––
Maar, laas! hoe zwaar treft ons het leed een’s vaders niet! ––
Een snoodaard wordt tiran, als hy zich meester ziet.
’t Lust u, als Britten, ’t spoor der glorie op te streeven ––
Ik kan u slechts myn bede en myne traanen geeven ––
(865) Herstelt myn’ vader door uw waapens op den troon?
Schenkt hem in plaats der schand, den scepter en de kroon!
Ontwind voor al, kan ’t zyn, myne onschuld voor zyn oogen ––
Ik had, zoo ’t godendom, met minder ommedoogen,
U niet verneert had in het juk der slaverny,
(870) Veel liever, ik beken ’t, van bloedvergieten vry,

(Wyzende op het Hol.)

In dees verhoolen rots, getroost in myn elenden,
Het vlugtig leeven met een’ vader willen enden,
Daar hy in mynen arm, door myne tederheid,
Al ’t leed vergeeten zou, dat hem op ’t harte leid.

EDGARD.

(875) Herkent Helmonde aan zulk eene ed’le taal, myn vrinden!
Maar het is tyd, mevrouw! dat we ons aan u verbinden!

(De hand aan het gevest van zyn degen slaande.)

’k Zweer, by dit staal, voor u geknielt, u voor te staan!

(Men ziet het weerlicht en hoort den donder.)

EERSTE SAAMGEZWOORENE.

Wat slag! wat blixems! –– Goôn! Wat kondigt gy ons aan;
[p. 46]

LENOX.

Spelt ons die schok geluk of ongeval in ’t stryden?

EDGARD.

(880) De Hemel waapent zich, om de onschuld te bevryden.

(Zyn degen uit de schede trekkende.)

Komt zweeren wy vorst Lear op nieuw de heerschappy!

(Op Helmonde wyzende.)

Voor haar te sneeven, of verwinnen, nevens my.

DE EERSTE SAAMGEZWOORENE,, insgelyks zyn’ degen trekkende, waarin hy door de overige gevolgt wordt.

Wy zweeren dit!

EDGARD.

Dees nacht spelt niet dan yslykheden:
De zwarte hemel zend een vuur van wraak beneden:
(885) De schorre donder scheurt het zwerk van allen kant;
Maar ’k houde een’ blixem niet min snel in myne hand ––

(Zyn degen wyzende.)

’t Is dees –– komt spoeden we ons –– maar laat in ’t holst van ’t woeden,
Onze arm den Hertog van Albaniën behoeden.
Eerbieden wy zyn deugt!

(tegen de Saamgezwoornen op Lenox wyzende.)

Myn vrienden volgt zyn schreên.
(890) Gy gaat een hoogen post aan zyne zy bekleên ––
Ik voeg my straks, met u, by myn vergaarde benden,
Om op des vyands magt den dood en ’t zwaard te zenden.

IV. TONEEL.

EDGARD, HELMONDE.

HELMONDE.

Edgard verlaat*my dan?
[p. 47]

EDGARD.

Kan ik, met te veel vlyt,
My spoên naar ’t oorlogs-veld, dat my de glorie wyd?

HELMONDE.

(895) ’t Gevaar is groot ––

EDGARD.

’t Moet des te meer myn hart ontbranden.

HELMONDE.

Goôn! welk een bloedstroom zal ’er vloeijen langs dees stranden!
Uw vrienden.....

EDGARD.

Elk van hun maakt zich zyn lot tot eer,
En acht het sterven voor uw recht geen sterven meer ––
Vorst Lear, gewrooken door hunn’ moed op een verrader,...
(900) Gerechte goôn! gy weent?

HELMONDE.

Helaas! myn zwakke vader,
(Tot in dees woesteny verspreid zich dit gerucht)
Is, naar men zegt, het Hof van Gonnerille ontvlugt!

EDGARD.

(ter zyden.) (hard.)
ô Hemel! Zulk een maar moet geen geloof verwerven!

HELMONDE.

Wie weet in welk een oord die gryzaard thans gaat zwerven?
(905) Of hy noch leeft, en of Regane, niet min wreed,
Hem mede als balling niet van ’t Hof verjaagen deed?

(verheffing van Donder.)

Als dit zyn lot is... goôn!.... ô donder! spaar uw slagen ––
Tref, tref geen vlugtend vorst, die reeds te veel moet draagen!
Vergeet, ô goden niet, dat koning Lear voorheen,
(910) Toen hy regeerde, nooit uw wetten heeft vertreên! ––
[p. 48]
Zend, zend uw blixem vuur, uw al verschrikkend weder,
Niet op ’t rampspoedig hooft een’s zwakken gryzaards neder!
Verbied den wind, verbied uw stormen, groote goôn ––
’k Eisch niet, dat gy hem weer doet klimmen op den troon!
(915) Hy leeve! dit ’s genoeg –– doet hem Helmonde ontdekken!
Laat hem dees woesteny, met haar, tot schuilplaats strekken!
Laat zy slechts éénmaal hem omhelzen in zyn leed;
Op dat hy twee ondankb’re in haaren arm vergeet’! ––
Het zien myn’s vaders zal van blydschap my doen sneeven.

(donder en weerlicht.)

EDGARD.

(920) Ach! ’t is of de aardkloot uit haar kringen wordt gedreeven!
Al de elementen gaan ten stryd met de natuur!

HELMONDE.

Waarde Edgard! blyf my by in dit ontzaglyk uur!

EDGARD.

Gy kunt hier in het hart der aarde veilig weezen,
En hebt, beneên ’t gewelf dier rotsen, niets te vreezen:
(925) Verberg u hier, mevrouw, tot weer de storm bedaart:
Dees diepte is voor de kracht van ’t blixem vuur bewaart.
Gy kunt, in kalmte en rust, daar myn triumph verbeiden.

HELMONDE.

Ik beev’ myn vriend!

EDGARD.

Gedoog, dat ik u moog geleiden! ––
Dat vry de blixem aard’ noch hemel meer verschoon’;
(930) Uw hart is te edel om te sidd’ren voor de goôn.

(zy gaan in de Rots.)

[p. 49]

V. TONEEL.

LEAR, alleen.

Men ziet hem in het verschiet by de verheffingen der
weerlichten, tusschen het geboomte, alleen, ver-
dwaalt, en in angst rond ziende.

’k Zie Kent niet meer –– de nacht, de storm, de blixem straalen,
Doen in dees woesteny my van het spoor afdwaalen:
Ik zoek vergeefs, ’t verwart gezicht ziet, waar ’t zig slaat,
Niet dan een dreigend zwerk, dat my verpletren gaat.

(De donder verheft zich weder; de hagel valt op het ontbloote hoofd van Koning Lear.)

(935) Ontslaak, ô hemel! al uw donders uit den hoogen!
Stort al uw stormen op myn kruin; ’k eisch geen meêdoogen;
Verdelg een leeven, my tot last, waarvoor ik gruw;
Lear heeft geen recht zich te beklaagen over u ––
Zend, zend uw’ vloek om hem te straffen naar beneden!
(940) Slaa, tref dit zwakke hooft, deez afgematte leden!
Dat gryze hooft, waar voor geen deksel overschiet,
Dan ’t kleine lokje, dat my de ouderdom noch bied
Zoek hier de plaats niet meer, die gy de kroon deed draagen;
’k Zal my, in myn elend, slechts van my zelv’ beklaagen;
(945) Ja, ’k buig my met ontzach voor uw rechtvaerdigheên,
Hier in dees woesteny verlaaten van elkéén ––
Geheel alleen op aard, van angst en zorg omheeven ––
Beroofd van d’enk’len vriend die me over was gebleeven ––
Een arme banneling, waar aan de ondankb’re haat
(950) Van wreede kinders thans geen huisdak overlaat.

[p. 50]

VI. TONEEL.

LEAR, de Graaf van KENT.

DE GRAAF, uit het geboomte komende.

Myn vorst?

LEAR.

Myn waarde Graaf!

DE GRAAF.

’k Zie u dan weer in ’t ende?

LEAR.

Zie ons op nieuw verëent.

DE GRAAF. (zacht.)

Welk noodlot vol elende!

(hard.)

’k Riep menigwerf om u, toen ge in ontsteltenis....

LEAR.

Goôn! welk een nacht voor hem, die ongelukkig is! ––
(955) Gy harten, zonder schuld! schoon ’t hemel vuur moog’ blaaken,
Slaapt –– weest gerust, voor ’t minst, beneên uw laage daken ––
Maar gy, ondankb’ren, die de hemelwet weerstreeft,
Vreest in uw hoog paleis een magt, die nooit vergeeft! ––
Spreekt! hoort gy dat gerucht! die groote hemelwonderen,
(960) Die boden van den dood, die op de boosheid donderen!
Voor my, ’k ben in dit uur, daar elk voor sidd’ren moet,
Gerust, dat myne ziel nooit misdryf heeft gevoed ––
Maar de afgunst deed my söms het weldoen zelfs betreuren.

DE GRAAF.

’k Bidd’ laat ons trachten hier een schuilplaats op te speuren!
(965) Gy zyt verstyft van koû.
[p. 51]

LEAR.

Natuur, gelyk gy ziet,
Spaart zelfs in haaren toorn, myn vriend! de vorsten niet.

DE GRAAF.

Gy moogt daarvan, helaas! te wreed getuignis draagen.

LEAR.

Ik leer, door mynen ramp, den lydenden beklagen ––
Een koning, die het all’ doet draaijen naar zyn’ wensch,
(970) Gevoelt het leed niet van zyn’ mindren eevenmensch ––
Misschien derft in dit uur een arme gryzaart ’t leeven ––
Hoe meenig sterv’ling, door behoeftigheid gedreeven,
Roept tot zyn’ vorst en tot natuur van verre om brood ––
Ik zelv’ vergat misschien söms de armoede in den nood.

DE GRAAF.

(975) Uw volk’ren kende nooit den ramp by uw regeeren!

LEAR.

Denkt gy, myn vriend! dat zy hunn’ koning noch waardeeren?

DE GRAAF.

Zy zyn u dankbaar!

LEAR.

Laas! myn kinders waaren ’t niet!

DE GRAAF.

Het noemen van dien naam vermeerdert uw verdriet.

(Een weerlicht doet aan den Graaf het Hol ontdekken.)

Gaan wy –– welk een geluk de storm, met ons bewoogen,
(980) Ontdekt, by ’t weerlicht, hier een schuilplaats aan myne oogen;
Ziet gy die holle rots?

LEAR.

Aan welken kant? –– ô neen!

DE GRAAF, hem de hand biedende.

Volg, volg, uit mêly voor ons beiden, myne treên.
[p. 52]

LEAR.

Gy wilt het?

DE GRAAF.

’k Bid treê toe.
LEAR, schielyk stilstaande.
Hou stand! hou stand!

DE GRAAF.

Kan ’t weezen!
Zaagt gy niet lang genoeg een zwerk dat my doet vreezen?
(985) Welk een vermaak schept ge in deez aakligheên, myn vorst?

LEAR.

Er gaat een feller storm verryzen in myn borst.

DE GRAAF.

In ’s hemels naam, myn heer, myn koning, laat u leiden!
Ligt zal u ’t godendom een beter lot bereiden.
Bie my geen’ wederstand! deez bosschen zyn vervult,
(990) Met monsters, die ge eerlang niet meer ontwyken zult.
Zal ’t altoos wettig recht van uw geërfde staaten
Aan u, aan u alleen, geen schuilplaats overlaaten ––
Dat dit gewenscht verblyf uw dierbaar hooft bevry?
Zoek hier uw hof, uw’ staat, uw kinders weer in my?
(995) De wet van myn geslacht is: u getrouw te weezen:
Moet ik myn iever in myn traanen u doen leezen?
Wilt gy, dat ik geknielt, tot u myn beden wend’?

LEAR.

Laas! gy doorsteekt my ’t hart,

VII. TONEEL.

LEAR, DE GRAAF, NORCLETES.

NORCLETES, uit de rots tredende.

Wie nadert hier
[p. 53]

DE GRAAF.

Ik ben ’t.
Wy wenschten, zoo ’t kon zyn, hier een verblyf te ontdekken.

NORCLETES.

(1000) Deez stille rots kan u tot eene schuilplaats strekken.
Zoekt men uw leeven?

LEAR.

Hoe! –– gy weet dan niet, myn vrind!
Dat men op aard niet dan ondankb’re kinders vind?

NORCLETES.

Hun wreedheid kost dikwerf den ouderen het leeven,

LEAR, met eene bedaarde verwarring.

Hebt ge aan uw dochters ook dan alles weg gegeeven?

NORCLETES.

(1005) Myn ouderdom vind hier voor ’t minste een zachte wyk.

LEAR.

Uw kinders maakten u geen balling van uw ryk?

NORCLETES.

De dood heeft zedert lang hen naar het graf gezonden.

LEAR.

Uw lot is zagt, dewyl ge een schuilplaats hebt gevonden.
NORCLETES, met een vriendelyk gelaat.
Zyn toestand doet my aan.

LEAR.

Bezeft ge, om welke reên,
(1010) De ontstelde hemel thans zyn blixems zend beneên?
Waarom de wind de kruin van ’t steil gebergt doet beeven?

NORCLETES.

Neen.

LEAR, met een bewys van geheime vertrouwenheid.

Nader my .... Ik hebbe eene euveldaad bedreeven ––
[p. 54]
Gy wykt terug? met recht; ik hebbe elks haat verdient,

NORCLETES.

Wat was uw schuld?

LEAR, in eene aandoenlyke droefgeestigheid.

Ik hadde een dochter –– Ach! myn vriend. ––
(Eensslags een vrolyk gelaat aanneemende, en zich herinnerende.)
(1015) Ja ik geheug het my zy was vol tederheden ––
(Hy valt in eene soort van gevoelloosheid.)

DE GRAAF.

Zyn geest verdwaalt.

NORCLETES, tegen de Graaf.

Wat was haar noodlot hier beneden?

DE GRAAF.

Helaas! wy weeten ’t niet.

NORCLETES.

Had zy een’ Ega?

DE GRAAF.

Neen!

DE GRAAF.

Maar, gryzaard! wat beduid een vraag, zoo ongemeen?

NORCLETES.

Weet, dat ’er in dit hol, waar ik elks oog ontvliede,
(1020) Met my een schoonheid leeft, wier deugden ik eerbiede.

DE GRAAF.

Wie? spreek!

NORCLETES.

Een maagt wier zorg, in mynen tegenspoed,
My zonder smart den last der jaaren draagen doet.

DE GRAAF.

Haare afkomst?
[p. 55]

NORCLETES.

Uit haar’ aard, en zachte wys van leeven,
Denk ik, dat haar op ’t land het aanzyn is gegeeven.

DE GRAAF.

(1025) Ontdekte uw vlyt nooit de geheimen van haar hart;

NORCLETES.

Dat hart besluit steeds met geweld zyn leed en smart ––
Söms roept ze al snikkende uit: myn vader! ô, myn vader!

DE GRAAF, op Lear wyzende.

Goôn! eindigt hier zyn’ ramp! –– verklaart uw goedheid nader!

(tegen NORCLETES.)

Wie heeft haar aan uw zorg betrouwt?

NORCLETES.

Een jongeling.

DE GRAAF.

(1030) Zyn naam?

NORCLETES.

Edgard.

DE GRAAF, in verrukking.

Myn zoon! –– hy koom! –– wat zegening!

(Norcletes vertrekt in spoed.)

DE GRAAF, vervolgende, en Koning Lear by de hand nemende.

(tegen Lear.)

Ontwaak –– Gy, goden! spaart myn’ meester op myn beden:
Dat hy zyn vreucht verduur’!

VIII. TONEEL.

LEAR, de Graaf van KENT, NORCLETES, HELMONDE, EDGARD.

DE GRAAF.

Ik zie hen herwaards treden.
[p. 56]

HELMONDE.

ô Wonderwerk!

DE GRAAF.

Myn zoon!

EDGARD.

Myn vader!

DE GRAAF.

Edgard, kom!
Kom nader –– ’k zie met vreucht u in myn’ arm weerom.

(Op Helmonde wyzende.)*

(1035) Het was aan u dit hooft te hoên voor een’ verrader.

(Op Lear wyzende.)

De goôn bestuurden ’t zoo! –– Zie daar uw’ vorst!

HELMONDE, knielende.

Myn vader!

DE GRAAF.

Myn koning ’t is Helmonde! ik bid vergeet uw smart!
Gevoel haar’ arm, die hier uw kniën drukt aan haar hart!

LEAR.

Wie meent gy?

DE GRAAF.

Een van uw doorlugtigste onderdaanen,
(1040) Uw dochter, die u mint; die u benat met traanen;
Die u beklaagt....

LEAR, Helmonde met afgryzen weg stootende.

Helpt goôn!

HELMONDE.

Laas, hy kent my niet meer!

LEAR.

(ter zyden.) (hard.)
Wy zyn ontdekt –– Welaan –– ’k biede u geen’ tegenweer.
Kent gy myn’ naam?
[p. 57]

HELMONDE.

Vorst Lear.

LEAR.

Wat ben ik u?

HELMONDE.

Myn vader!

LEAR, buiten zich zelve.

Men kluistre haar! –– ’t Is tyd! kom Gonnerille nader!

(waanende Regane te zien.)

(1045) Kom hier Regane –– Ken uw’ vader tot uw straf!
Hem die u een’ gemaal, een kroon, en ’t leeven gaf!

(tegen Helmonde die hy denkt Gonnerille te zyn.)

En gy, die myne ziel tot wraakzucht hebt bewoogen;*
(toeschietende om haar aan te grypen.)
’t Is tyd!

HELMONDE.

Bedaar!

LEAR.

Neen, –– geen vergeeving meer!

HELMONDE.

Verschoon!

LEAR, haar aangrypende.

’k Sleepe u, op myne beurt voor ’t hoog gerecht der goôn.
(1050) Ziet gy die vierschaar, die den vadermoord moet wreeken! ––

DE GRAAF.

Vergeet ’t ondankbaar kroost, dat u naar ’t hart dorst steeken!

LEAR.

Ik haar vergeeten! –– Goôn! rechtvaerdigt my omhoog!
Zy die ’k beticht staan hier al sid’rend voor uw oog ––
’k Zweer by dit gryze hooft, gedrukt door zoo veel plaagen,
(1055) Dat ik de wreede steeds hebbe in myn hart gedraagen ––
[p. 58]
Geeft, geeft aan monsters, zoo ondankbaar, zoo verwoed,
Een’ moordenaar tot kind, die me op haar wreeken moet!
Volvoert uw straf; ik ben ’t, die zelve u aan durft spooren!
Vreest niet, dat zich de stem van ’t bloed in my doe hooren ––
(1060) Stelt my den blixem in de vaderlyke hand;
’k Zal dien doen gloeyen op haar hooft van allen kant.

DE GRAAF.

Men ziet de goden zelv’ dikwerf hunn’ toorn verzachten.

LEAR, zyne traanen afdroogende.

Ach, ik was nooit geschikt, om naar de wraak te trachten.

HELMONDE, tegen de Graaf.

Als ik hem spreeken dorst ––

DE GRAAF.

Zyn wreed gefoltert hart
(1065) Heeft traanen nodig tot vermind’ring van zyn smart.
Stuit, stuit die niet, mevrouw!

LEAR.

Ontäarde is u vergeeten.
Dat gy myn kinders zyt –– of hebt gy ’t nooit geweeten?
Kan ’t weezen, dat ik niets op uwe ziel vermogt,
Door myn weldaadigheid, waardoor ’k uw liefde zocht?
(1070) Hebt gy noch nooit beproeft, myn dochters! van wat waarde
De goedheid is van ’t hart voor all’ wat leeft op aarde? ––
Het jonge tygerdier, dat elk met afschrik ziet,
Dringt, in zyn hol, den tand in ’t hart der moeder niet ––
En gy deed, in den nacht, my, uwen vader vlugten;
(1075) Een balling, die niets heeft dan de armoede en zyn zuchten ––
Had ik een’ troon, het was om u dien af te staan ––
’k Mindde u te veel –– dit’s al wat ik u hebb’ misdaan.

DE GRAAF.

Gy schreid?
[p. 59]

LEAR.

ô Ja ik schreije! Ik voel myn wonden bloeden ––
Hier, dwaalend, zonder hoop, gedrukt door tegenspoeden,
(1080) Geen bystand! –– geen verblyf! –– elendig vader! ach! ––
Ontrukt me ô goôn een hart, dat niet meer minnen mag!

(Zyn gelaat eensslags veranderende.)

’k Zal niet meer schreijen, neen!

HELMONDE.

Hy krygt een ander weezen.

DE GRAAF.

’k Hebb’ hem reeds voor die drift en storm van ’t hart zien vreezen:
En, laas! zyn ziel is verr’ van noch bedaart te zyn.

HELMONDE.

(1085) Laat ons te saam verëent hem troosten in zyn pyn.
(tegen Norcletes.) (tegen den Graaf en tegen Edgard.)

LEAR.

Tree nader oude man! en gy, stuit, stuit hun woeden! ––
Wilt my, ik smeek het u, voor haaren haat behoeden!

HELMONDE.

Hoe is zyn ziel ontroert!

DE GRAAF.

Welk een gevoel van smart!

LEAR.

Rukt, rukt, myn vrienden! rukt dees monsters uit myn hart!
(1090) Helpt, goden! ach! ik sterv’!

HELMONDE.

Kan hy dien schok verdraagen!

LEAR.

Zy hebben weer den tand in myne wond geslaagen ––
Zy drinken ’t laauwe bloed, ik schrik van dit vertoon!
[p. 60]

HELMONDE.

En deeze monsters zyn uw kinders –– groote goön!

LEAR.

Ondankb’re! ondankb’re!

HELMONDE.

Hy bezwykt –– ’k hebb’ niets te hoopen ––
(1095) Vereenigt ons, ô goôn! zet my myn grafsteê open!

LEAR.

Wat hoor ik?

HELMONDE.

Mynen druk!

LEAR, Helmonde beschouwende.

Wat zyn die trekken zacht!
’t Is of myn ziel by u zich min rampspoedig acht ––
Zy was zoo jong als gy.

HELMONDE.

Als ’t ’s hemels wil mogt weezen,
Dat hy ze u weder gaf?

LEAR.

Zie daar ’t geen ik moet vreezen,
(1100) ’k Zou haar niet durven zien.

HELMONDE.

Zoud gy haar tegenstaan,
Als zy, verrukt, haar’ arm om uwen hals wou slaan?

LEAR.

Zou ik het offer, dat ik doemde, en dorst verwyzen...

HELMONDE.

Bemint gy haar?

LEAR.

’k Zou na myn misdaad vol afgryzen,
My daadlyk*straffen door dit staal voor haar gezicht.
[p. 61]

HELMONDE, knielende voor haar’ vader.

(1105) Maar als zy, door ontzach, door haaren kinderplicht,
Door liefde.....

LEAR, haar opbeurende.

Hoor my aan! Gy ziet myn tegenheden;
Myn geest wordt hier misschien door zinloosheid bestreeden:
Ik twyffel –– ’k weet noch niet of ik gelooven moet
Aan ’t vriendlyk voorgevoel, dat myne hoopen voed ––
(1110) ’t Is of een blixem my verlicht en my doet vreezen ––
Myn hart zegt my, dat gy myn dochter wel kost weezen;
Maar mooglyk tracht gy hier myn smart slechts hulp te biên;
Uw edel medely bedriegt myn hoop misschien.
Zyt gy.....

HELMONDE.

Myn vader!

LEAR.

Welk een spoor zie ’k voor my baanen!

HELMONDE.

(1115) Helmonde is in uw’ arm; aanschouw, aanschouw haar traanen!

LEAR, zyn degen trekkende en zich willende doorsteeken.

Wel-aan, dewyl gy ’t zyt, zie daar, zie daar myn straf!

HELMONDE.

Wat wilt gy! groote goôn!

LEAR.

u Wreeken.

HELMONDE.

Neen, laat af!
Gy zyt myn vader niet; ’k bedroog u.

LEAR.

Om wat reden
Misbruikt ge een’ naam, die door de deugt wordt aangebeden?
(1120) Ga, ga, mislei my niet –– ga, vlugt uit myn gezicht ––
[p. 62]
Helmonde leeft niet meer –– en ik –– ik zie het licht.
Ik zie dien hemel, die myn schuldig hooft wou spaaren ––
Geboomte ontwortel u val op dees gryze hairen ––
Verdelg een’ wreedaard, die door ’t onrecht snood bezielt.
(1125) De deugt dorst doemen, aan zyn voeten neergeknielt.
(de handen ten Hemel heffende.)
Myn dochter! hoor myn’ kreet! –– zie een’ doemwaarde schreijen ––
Maar zoo myn smart myn leed uw tedere oogen vleiën ––
’k Ben door uw zuster reeds gestraft, gy zyt voldaan ––
Hoor myne stem voor ’t laatst ik roep u stervende aan!
(1130) Wil aan een’ gryzaard vol berouw zyn schuld vergeeven

(Hy valt beweegenloos op een stuk van eene rots.)

Zyn hart wreekt u op hem –– ’t is hier, dat hy wil sneeven.

HELMONDE, zich op het lighaam haar’s vaders werpende.

Helaas.

EDGARD, naar Helmonde gaande.

Helmonde!
DE GRAAF, met behulp van Norcletes, haar opbeurende.
ô Goôn staat mynen koning by!

HELMONDE.

Draag voor myn’ vader zorg, Edgard! en niet voor my ––
Myn vrienden! ’k biede u hulp! –– ô myn doorluchte vader!
(1135) Ach! waarom derven wy het leeven niet te gaader!
Weldoende hemel! dat uw gunst dit hooft bewaar’!
En dat uw medely zyn rampen eevenaar’.
(Zy brengen het beweegenloos lighaam van Lear in de diepte van de rots, en verdwynen dus langsaam uit het gezicht.)

Einde van het Derde Bedryf.

[p. 63]

VIERDE BEDRYF.
Het Tooneel is het zelfde als in het voorige Bedryf.
______________________________________________
EERSTE TOONEEL.
De Graaf van KENT, EDGARD.

DE GRAAF.

Ja Edgard, ik beken ’t, een oogmerk zoo verheeven
Had recht om u met moed in ’t strydperk te doen streeven?
(1140) ’k Prys de grootmoedigheid, die uwe ziel vervult,
Wy zyn de elendigen all’ onzen vlyt verschult ––
Maar wat doet Lenox thans?

EDGARD.

Hy helpt den moed ontsteken
Der braaven, die Helmonde en haaren vader wreeken.
Maar, laas! de tyd is duur; ik ken dit woeste strand:
(1145) Laat ons hen beiden zien te stellen in hun hand ––
’kVertrekke, en keer terstond met de uitgekooren benden,
Waar meê ’k hen veilig naar myn legerplaats kan zenden,
Welk een vermaak –– wat vreucht –– zal ’t onze helden biên.
Als ze onder hun banier hunn’ koning mogen zien!
(1150) ’t Schynt alles aan myn’ vlyt iets wenschlyks te verkonden:
Een bende, door de wet van de natuur verbonden:
Een gryzaard, die den ramp der jaaren sleepen moet:
De majesteit der kroon; verheeven tegenspoed ––
ô Ja, de goôn, die goôn, die mynen moed ontsteeken,
(1155) Belooven my reeds de eer van mynen vorst te wreeken:
[p. 64]
Wanneer, wanneer is ’t uur, dat ik ten stryd zal spoên!

DE GRAAF.

Maar hoe zult ge op dees dag vorst Lear u volgen doen?
Hoe kan de ryks-kroon op zyn’ schedel zyn verheeven,
Indien het redelicht zyn zinnen heeft begeeven?
(1160) Als hy een’ scepter zwaait, waarop verachting leid,
Als ’t voorwerp van den hoon, en der mêdoogenheid?

EDGARD.

Ik bidde u, hoop met my! een hart, zoo groot, zoo teder,
Keert door een zwaaren proef söms tot de rede weder;
Een stille rust heeft reeds zyn’ geest, door druk vermoeit,
(1165) Door haare toverkracht in sluimering geboeit.
Die slaap, die aan den mensch alle onheil doet vergeeten,
Behalven ’t streng gevoel der wroeging van ’t geweeten;
Die slaap, zoo wenschlyk voor een’ lydend sterveling,
Die slaap, die kalmte schept uit ziels bekommering,
(1170) Zal weer dat redelicht doen in zyn ziel ontbranden,
Dat twee ondankbaare, vol wreeden haat, verbandden:
Geen last des ouderdoms, die hem naar ’t graf geleid,
Geen zwakheid baart in hem die droeve zinloosheid;
’t Is ’t al te streng gevoel van ramp en tegenspoeden,
(1175) Die ’t vaderlyke hart gestaag op nieuw doen bloeden;
’k Bedrieg my niet ’k zach in zyn oog, by al zyn’ druk,
De flaauwe straalen van den vrede en van ’t geluk.

II TONEEL.

De Graaf van KENT, EDGARD, HELMONDE.

HELMONDE.

Mogt, waarde Graaf! in ’t eind de hemel weer behaagen,
Na zoo veele yslykheên, de stormen te verjaagen;
(1180) De blyde morgenzon is weder opgegaan,
[p. 65]
En kondigt ons op nieuw de gunst der goden aan.
Maar is ’t voor ons alleen? –– neen, zy zal haar straalen
In ’t oog myn’s vaders by ’t ontwaaken neêr doen daalen ––
Ach, mogt dat oog, byna door droefheid uitgeschreid,
(1185) Zich door een’ invloed, zoo verkwikkend zien gevleid!
Mogt hem dat licht in my Helmonde doen aanschouwen!
Laas ’k durv’ misschien vergeefs my op myn hoop betrouwen.
Maar, hoe ’t ook zy, mynheer! ’k roep alle hulp te baat;
En myn gefolterd hart bid u voor ’t minste om raad.

EDGARD.

(1190) Het is genoeg, mevrouw! ik gaa Norcletes vinden:
Myn vlyt zal tot uw heil al ’t mooglyke onderwinden.

III. TONEEL.

De Graaf van KENT, HELMONDE.

DE GRAAF.

Vergeef, dat zich myn zoon, met zoo veel drift en spoed,
By de eedgenooten voeg’! een uitgekeurde stoet
Van zyne vrienden zal welhaast u vergezellen,
(1195) Om by uw wreekers u in veiligheid te stellen.

IV. TONEEL.

De Graaf van KENT, HELMONDE, EDGARD, NORCLETES.

(Edgard en Norcletes brengen den slaapende Lear op een teene rustbed, en plaatsen hem aan den ingang van de rots derwyze, dat de straalen der opgaande zon op hem nederdaalen.)*

DE GRAAF, tegen Helmonde.

Zie daar uw’ vader!
[p. 66]

HELMONDE.

Ach!

EDGARD.

Ik bid, mevrouw! gedoog;
Dat ’k u een wyl verlaate en voor u stryden moog’!
Gy kent ons groots besluit.
(tegen Norcletes.)
En gy, tracht zorg te draagen,
Dat hier geen snood verraad ons opzet moog’ belaagen;
(1200) ’t Is alles my verdacht hier in deeze eenzaamheid:
Doorgrond in stilte of ook ons iemand strikken leid!
Laat u het minst gerucht, dat gy ontdekt, doen beeven,
En kom daarvan terstond uw meesters kundschap geeven,

NORCLETES.

Hoe heuglyk is die pligt voor mynen vlyt, –– myn heer!
(1205) ’k Volge uw bevel en wachte u als verwinnaar weer.
V. TONEEL.

De Graaf van KENT, LEAR, HELMONDE.

HELMONDE.

Wat dunkt u, waarde Graaf! zie daar, zie daar myn’ vader ––
Vind gy zyn’ geest bedaart? –– Ik beev’ terwyl ik nader.
Leest gy een’ flaauwen trek van hoop in zyn gelaat?

DE GRAAF.

’t Ontdekt my niets, mevrouw! dat uwen wensch weerstaat.
HELMONDE, zachtelyk het voorhoofd van den slaapenden Lear kussende.
(1210) ô Al te teder hart myn’s vaders! durve ik waanen,
Dat ge iets gevoelen kunt, door d’invloed van myn traanen?
[p. 67]
Ach kosten zy de wond geneezen, ed’le vorst!
Die myner zustren hand doet bloeden in uw borst!
DE GRAAF, ter zyden.
Welk een verheeven deugt! –– o ziel vol tederheden!
(1215) Door welk een’ laster heeft de boosheid u bestreden!
HELMONDE, op haaren vader staarende.
Al waaren zy, helaas! u ’t leeven niet verschuld;
Haar kunne is immers steeds met medely vervult!
(schreijende.)
Zaagt gy, myn vader! ’t licht, om, voor ’t geweld der winden,
Om voor het blixem-vuur geen schuilplaats meer te vinden!
(1220) Ik zach dat gryze hooft, o smart! ter neer gebukt,
Terwyl ’t door vlaag op vlaag werdt op de borst gedrukt ––
Wat nacht! –– wat nacht, vol van verschrikking –– groote goden!
’k Hadde aan den laagsten slaaf een schuilplaats aangeboden ––
En gy, myn vader! gy... Zie daar, zoo gy herleeft,
(1225) All’ wat de hemel my tot uwen bystand geeft:
Deez’ arm, die u ontfing; dat hol vol aakligheden;
Een doodsche rust na al den hoon, door u geleden;
Dat ongemakkelyk bed, door de armoede u gewyd.
Waarop gy thans voor ’t minst een uur te minder lyd,
(1230) En, zoo u, door uw’ ramp de rede heeft begeeven,
Dan zal Helmonde alleen voor haaren vader leeven ––
(tegen den Graaf.)
Maar is ’er geen herstel voor ’t afgedwaalt verstand?

DE GRAAF.

Natuur is mild, mevrouw! zy schenkt ons meenig plant,
Veele artsenyen, die de kunst leert saamen mengen,
(1235) Om een’ ontstelden geest weer tot zich zelv’ te brengen.
[p. 68]

HELMONDE.

ô Dierbre giften, door den hemel meêgedeeld,
Door d’adem van de goôn voor ’t menschdom voortgeteelt!
Kunt gy my hooren? laat myn smeeken u doen bloeijen,
’k Zal, daar ge uit de aarde spruit, met traanen u besproeijen;
(1240) Groeit voor myn’ vader! — En gy, slaap die hem verlust,
Geef, geef hem in uw’ arm een zegenende rust:
Laat nooit uw invloed weer my streelen en vermaaken,
Eer ik weer ’t redelicht zie in myn’ vader blaaken! ––
–– Zyn trekken, waarde Graaf! zyn minder aangedaan! ––

DE GRAAF.

(1245) De Hemel zal een’ wensch zoo teder niet weerstaan.

HELMONDE.

Ach mogt die nieuwe kalmte een blyde voorboô weezen,
Dat zyn verwarde geest van dwaaling is geneezen!...
Maar hy ontwaakt, myn heer!

LEAR.

Laas! welk een nieuw vertoon!
Waarom herroept gy me uit myn graf te rug, ô goôn?
(in verrukking op het zien van de zonnestraalen.)
(1250) ô Alverkwikkend licht! –– waar ben ik –– in wat streeken ––
Die dag –– dees legersteê –– dit lighaam –– welk een teken ––
Al wat ik zie ontwykt: en waggelt voor myn oog ––
’k Betrouw myn handen niet, die ’k beevend heffe om hoog ––
’k Heb’ mêly met my zelve in deeze onzekerheden.

HELMONDE.

(1255) Herken haar, die u mint en steeds heeft aangebeden!

LEAR.

Ach, doe my geen verwyt!
(Hy wil zich aan de voeten van Helmonde werpen.)
[p. 69]
HELMONDE, hem opbeurende.
Laat af, laat af, myn heer!
Ik ben het, die my zelv’ moet werpen voor u neer!

LEAR.

Gy ziet myn zwakheid!

HELMONDE.

Ach!

LEAR.

’k Voel ’t einde van myn dagen.
Dit hooft kan al den last der jaaren niet meer draagen ––
(1260) –– Bescherm my!

HELMONDE.

Spreek! –– voor wie?

LEAR.

Voor.... hoe gy weet dan niet,
Dat haar ondankb’re haat my uit myn hof verstiet?

HELMONDE.

Wie zyn uw haaters?

LEAR.

Wacht.... ’t Geheugen is me ontweeken ––
’k Herïnner ’t my niet meer.

HELMONDE.

Men hoort met glorie spreeken
Van uw’ doorluchten naam.

LEAR.

Denkt gy ’t? –– Ik hebb’, voorheen,
(1265) ’t Is waar, dikwerf den lof gehegt aan myn tropheën.

HELMONDE.

Wiens vaanen volgde gy? –– Ik bid, verklaar u nader!
Waard ge ook een vorst?
[p. 70]

LEAR.

Een vorst? –– ô neen –– maar ik was vader!

HELMONDE.

Een lydend vader wekt dan ligt uw medely?

LEAR.

Ik stond altoos met drift een’ lydend vader by:
(1270) Een naam zoo heilig zal myn ziel altoos behaagen ––

HELMONDE.

Helaas! ik ken ’er een, wel waardig te beklaagen.

LEAR.

Is ’t d’uwe?

HELMONDE.

Groote goôn!

LEAR.

Hoe, gy stort traanen?

HELMONDE.

Ja!

LEAR.

Waarom, zoo gy hem mint, volgt gy zyn treên niet na?
Wat rukt hem uit uw’ arm? of stierf hy lang voor deezen?

HELMONDE.

(1275) Hy leeft! ––

LEAR.

Hoe is zyn naam?

HELMONDE.

Lear!

LEAR.

Lear! –– wie kan hy weezen?
Is hy in dit gewest?

HELMONDE.

Helaas!
[p. 71]

LEAR.

Kent hy u?

HELMONDE.

Neen!

LEAR.

Waarom?

HELMONDE.

Zyn geest, verdwaalt door zyn weerwaardigheên...

LEAR.

Hy had dan veel verdriet? –– en wie deed hem zulks lyden?

HELMONDE.

Ontmenschte kinders, laas! die hem door haat bestryden.

LEAR.

(1280) Hoe kinders! –– ja ’er zyn ondankbre hier op aard’ ––
Maar gy, gy draagt een hart, dat hun niet evenaart!
Gy eert gewis de goôn –– en gy bemint uw’ vader?

HELMONDE.

En welk een hemel-gift treft hier den sterv’ling nader?

LEAR.

Ach, schonk die hemel my twee dochters gelyk gy!
(1285) Helaas!...

HELMONDE.

Vervolg!

LEAR.

Zyn toorn, aan ’t blaaken tegen my,
Gaf my twee monsters, die....

HELMONDE.

Die? –– spreek!
LEAR, met eene verwarde herinnering.
My dunkt haar weezen
Staat my noch voor ––
[p. 72]

HELMONDE.

Gedenk aan ’t geen gy leed voor deezen!
Herïnnert ge u niet meer den ramp dien gy beklaagt?

LEAR.

Ja –– uit een Hof –– des nachts –– ben ik, naar ’k meen, verjaagt.

HELMONDE.

(1290) Gy weet de naamen noch dier monsters?

LEAR.

Naar ik waane,
Was de eene Gonnerille.....

HELMONDE.

En de andere?

LEAR.

Regane.
HELMONDE, op den Graaf wyzende.
Herroept ge u noch dien held?

LEAR.

ô Ja, hy is myn vriend!
’t Is Kent: hy heeft my trouw in mynen ramp gedient.
Maar gy?

HELMONDE.

Ik waar geen vreemde, als ’k u dorst oopning geeven.

LEAR.

(1295) Zegt gy my niet, dat noch uw vader is in ’t leeven?

HELMONDE.

Ja!

LEAR.

Dat hy werdt vervolgt? –– dat hy zyn’ stand beschreid?
Dat gy hem mindde?

HELMONDE.

ô Ja!
[p. 73]

LEAR.

Wat lot, vol aak’ligheid,
Scheidde u dan van elkaêr?...’k breng me iet van u te binnen
Had gy twee zusters!

HELMONDE.

Goôn, laat u myn beê verwinnen;
(1300) Zyn geest bedaart; volvoert, volvoert uw gunst besluit!

LEAR.

Myn hart gevoelt iet vreemds. het wil ten boezem uit ––
Gy had twee zusters, –– ja –– ik gaf, naar ’k meen voor deezen,
Aan haar myn kroon.... Myn geest schynt gants bedwelmt te weezen ––
Myn zinnen zyn verwart –– Goôn! keert die mym’ring af;
(1305) Of stort my leevend voor uwe oogen in het graf...
(tegen Helmonde.)
Wat zeide ik u? spreek op! Ach wil my meer berichten!
De rede schynt op nieuw myn zinnen te verlichten ––
Wie gy ook weezen moogt, ik bidd’ verlaat my niet!
Help my uit medely!

HELMONDE.

’k Zeide u.... o zielsverdriet!

LEAR.

(1310) Verklaar me uw traanen, die my hoopen doen en beeven!
Wie was uw vader? in wat land ontfing gy ’t leeven?
Versterk myn’ zwakken geest, ô goden: van om hoog!
Op dat ik myn geluk te recht gevoelen moog’!
(tegen den Graaf)
Ik sterv’ van vreucht zoo’k myn verwachting zie gelukken.
DE GRAAF, tegen Helmonde.
(1315) ’k Vreez’ voor de drift, waardoor zyn ziel zich voelt verrukken.
[p. 74]

HELMONDE.

’t Is my niet mogelyk de myne te weerstaan ––
’k Vliege in zyn’ arm.

LEAR.

Myn hart ontroert ––
DE GRAAF, tegen Helmonde.
Wat gaat gy aan?

HELMONDE.

Natuur gebied me ––

LEAR.

En my, het bloed en ’t hart te gader.
HELMONDE, hem omhelzende.
Helmonde omhelst u!

LEAR.

ô Myn dochter!

HELMONDE.

ô Myn vader!
(1320) Zie daar ons weer verëent! vergeet uw ongeluk!
’k Wil voortaan deelen in uw noodlot, in uw’ druk.

LEAR.

ô Traanen van myn kind, druipt op myn wonden neder!
Geeft ’t recht van de natuur aan eenen vader weder!
Druipt, druipt in ’t bloedend hart, dat zyn gevoel betreurt,
(1325) En door den tand van snoode ondankb’ren wordt verscheurt:
’k Voel,* dat die traanen, die my vloeijen langs de kaaken,
Het leeven weer op nieuw voor my behaaglyk maaken;
Och, blyf op myne borst! dit enkel oogenblik,
Zou my betaalen voor eene eeuw van angst en schrik.
(1330) Gy goôn! behoed haar! goôn! doe my die gunst verwerven!
Dat ik van vreugt, omdat ik vader ben, moog’ sterven!
[p. 75]

HELMONDE.

Die goden leenden ’t oor aan myne ziels gebeên
’k Wil leeven en vergaan voor u, by u, alleen.

LEAR.

Maar, laas! tot welk een’ stand zie ik myn kind verweezen!

HELMONDE.

(1335) Beveel uw lot aan my! verban uw angstig vreezen!
Uw dwinglands zyn gehaat; uw wreekers zyn bereid,
Edgard heeft in dit bosch hen heimelyk verspreid ––
Hy keert straks weer, om ons een schuilplaats aan te toonen;
Zie daar, zie daar het uur om een verraer te onttroonen!
(1340) Men zal eerlang de kroon weer op uw’ schedel zien.

LEAR.

’k Aanvaard ze alleen om haar myn dochter aan te biên.
Waarde Edgard! Eed’le held!

DE GRAAF.

Durf u op hem betrouwen!

LEAR.

Hy is uw zoon –– ’k mag my van hem verzekert houën.

HELMONDE.

Hy waakte voor ons heil, en trooste me in myn’ druk.
LEAR, tegen den Graaf.
(1345) En gy, gy volgde my, myn vriend in ’t ongeluk.
Gy zult de wreekers zyn van Lear en van Helmonde.
VI. TONEEL.

De Graaf van KENT, LEAR, HELMONDE, NORCLETES.

NORCLETES.

Mevrouw! ik hebb’, toen ik dit bosch doorkruiste in ’t ronde,
Door een soldaat, dien my ’t geval deed zien, ontdekt,
[p. 76]
Dat Cornwall met zyn heir reeds Edgard tegen trekt.
(1350) Hy zegt, Regane wist zyn gramschap aan te stooken!
Dees woesteny zal straks van bloed en zwavel rooken!
’t Gemeen, reeds woedende, en door wraakzucht aangedaan,
Zal naar, men denkt, dees dag noch aan het muiten slaan.
Het was slechts in ’t geheim dat Cornwall werdt bestreeden,
(1355) Om Koning Lear op nieuw den troon te doen betreeden:
Dees kundschap deed my straks met iever herwaards spoên:
Om tot uw veiligheid daar van bericht te doen,
Te meer, wyl ik van ver alreê de woeste benden
Des Hertogs, op zyn’ last zach naar dees rotsen wenden,
(1360) Daar hun oplettend oog, tot in het hart der aard,
By ’t iev’rig onderzoek, noch hel noch diepte spaart ––
’Er is geen twyffel meer; men tracht u hier te ontdekken.
HELMONDE, tegen Lear.
Ik smeek, myn heer! wil aan hun woede u toch onttrekken;
Ik vrees niet dan voor u: dit armelyk gewaad
(1365) Zal hun niets gissen doen van mynen naam en staat:
’t Is u, wien een tiran vervolgt, vol onmedogen ––
Vergun my, dat ik u verberge voor zyne oogen!

LEAR.

Ik my verbergen?
DE GRAAF, op Helmonde wyzende.
Ach! aanschouw haar angstigheên!
LEAR, Helmonde volgende.
Kom red myn leeven dan –– ’t behoort aan u alleen!
VII. TONEEL.

De Graaf van KENT, NORCLETES.

DE GRAAF.

(1370) Gy hemel! door wiens hulp den lauër wordt verkregen,
[p. 77]
Verneder een’ tiran en gun aan Lear den zegen!
Gy weet waarom myn zoon zich wapende ten stryd ––
De legers trekken t’saam –– spreek ’t vonnis uit ––’t is tyd!
Men weigert my hier de eer om ’t zwaart op zy te steeken;
(1375) Maar duld, dat myne zoons den hoon hunn’s meesters wreeken,
’k Beding voor hunnen moed de posten van ’t gevaar,
En dat een felle stryd hun krygsdrift eevenaar’ ––
Maar spaart hun leeven, goôn! en doet hen zegepraalen ––
Wilt door hun glorie my voor ’t minst hun bloed betaalen!
(1380) Gy zult noch klagt, noch zucht zien ryzen uit myn borst,
Als ’t hun gelukken moog’ te sterven voor hunn’ vorst. ––
VIII. TONEEL.

DE GRAAF, HELMONDE, NORCLETES.

HELMONDE.

Ik adem, waarde Kent! ik hebb’, na veele zorgen,
Myn vader in de groev’ een’s ouden eiks verborgen;
’k Bewaar hem daar, tot hy in schaduw van den nacht;
(1385) Den arm ontvlugten kan, die naar zyn leeven tracht.
IX. TONEEL.
De Graaf van KENT, HELMONDE, NORCLETES, OSWALD, Soldaaten van Oswald.

OSWALD.

Wie woond hier?

NORCLETES.

Ik!
[p. 78]

OSWALD.

Uw naam?

NORCLETES.

Norcletes!
OSWALD, op den Graaf wyzende.
Kent gy deezen!

NORCLETES.

Hy zocht, verbystert door een’ storm, dien elk moest vreezen,
Een nederig verblyf –– ’k bood hem met vreucht het myn!
Gastvryheid is een pligt, dien we ieder schuldig zyn.
OSWALD. op Helmonde wyzende.
(1390) En wie is zy?

NORCLETES.

Zy is myn dochter.

OSWALD.

Wil me ontdekken
Of hier een vlugteling zich wist aan ’t hof te onttrekken?

NORCLETES.

Wie is die vlugt’ling?

OSWALD.

Lear.

HELMONDE.

Helaas! zyn droeve elend
Bragt reeds gewis voor lang zyn’ leevensloop ten end.

OSWALD.

Wat geeft u, in dees plaats, het denkbeeld van zyn sneeven?

HELMONDE.

(1395) Een onverwacht gerucht –– zyn smart –– zyn kwynend leeven.
OSWALD, tegen de Soldaaten.
Gaat dringt deez rotsen door! voldoet met vlyt uw’ pligt!*
[p. 79]
(De Soldaaten ontsteeken hunne toortsen aan een lamp, dien men in het hol ziet branden: Oswald daalt met hun in het zelve.)
HELMONDE, met een zachte en beevende stem tegen den Graaf.
Zy gaan al het geheim van ons verblyf ontdekken:
DE GRAAF, met een zachte stem.
Tracht uwe ontsteltenis aan hun gezicht te onttrekken,

HELMONDE.

Hemel! ’k smeek tot u!

NORCLETES.

Ik zelv gevoele, ô smart!
(1400) Dat al de moed ontzinkt aan myn gefoltert hart.
OSWALD, tegen de Soldaaten, die met hem weder te rug keeren. (tegen Norcletes.)
Hy is hier niet! –– Maar gy, ô gryzaard wil my hooren;
Indien vorst Lear deez’ nacht, in eenzaamheid verlooren,
Beängst en beevende u komt smeeken door getraan,
Hem in dit schrikverblyf een schuilplaats af te staan,
(1405) Toon geen medoogenheid; en weiger hem zyn beden!

HELMONDE.

Zyn zwervende ouderdom wordt dan wel wreed bestreeden.

OSWALD.

Indien het lot hem ooit aan Cornwall wederbood...

HELMONDE.

Tot welk een straf zou hy hem doemen?

OSWALD.

Tot den dood.
(Helmonde valt in onmagt in de armen van Norcletes.)
[p. 80]
OSWALD, in verwondering.
Haar schrik baart me achterdocht –– ’k moet daarvan de oorzaak weeten.
(1410) Men voer haar weg.
DE GRAAF, zyn degen trekkende.
Laat af!
OSWALD, tegen den Graaf.
Wat wilt gy u vermeeten*?

DE GRAAF.

’k Zal haar beschermer zyn.

OSWALD.

Uw poging baat hier niet,
Soldaaten sleept haar weg! –– doet ’t geen ik u gebied’!

DE GRAAF.

Durft gy....
OSWALD, tegen het Krygsvolk.
Gehoorzaamt aan myn’ last, of gy moogt beeven!
DE GRAAF, zich voor Helmonde stellende.
Eer ik haar overgeev’ moet gy my eerst doen sneeven.
(1415) Myn arm –– myn beevende arm, gestrengelt om haar heen..
X. TONEEL.
LEAR, uit het hol des booms komende, De Graaf van KENT, NORCLETES, OSWALD en Krygslieden.
LEAR, in droefheid en verslagenheid.
Hier ben ik –– het is my, dien gy hier zoekt alleen ––
Herken me aan myn elende, en aan myn’ druk te gader!
Ik was uw Koning –– Ik ben Lear –– ik ben haar vader!
Die ed’le gryzaard, die uw woede wederstaat,
(1420) Is Kent; hy mindde my –– dit’s al zyne euveldaad ––
Breng my ter dood! maar wil myn kind en hem verschoonen!
Myn dochters zullen u voor mynen val beloonen ––
[p. 81]
Tref! –– brand, uit medely deez zilvren häirlok af!
Verdelg dien eik, wiens stam my noch een schuilplaats gaf!
(tegen Helmonde.)
(1425) Het was ons niet vergunt om langer t’saam te schreijen.

HELMONDE.

Neen, –– neen! de dood zal nooit ons van elkander scheijen.
(Op de Soldaaten wyzende.)
Kom volgen wy hun treên.

OSWALD.

Wel-aan, ik hebb’ ’t belooft ––
Men kluistre hen terstond –– de Hertog eischt hun hooft.

Einde van het vierde Bedryf.

* * * * * * * * * *

VYFDE BEDRYF.
Het Toneel is het zelfde als in het derde en vierde Bedryf.
______________________________________________
EERSTE TONEEL.

De Hertog van CORNWALL, OSWALD. Lyfwachten.

DE HERTOG, geevende een teken aan de Lyfwachten om te vertrekken.

Gy, wiens getrouwe vlyt my steunt in myne woede!
(1430) Gy, die tot in myn ziel ontdekt wat zorg ik voede!
[p. 82]
Gy, die terstond den arm op mynen last verheft,
En met een wissen slag myn tegenstanders treft!
Uw fiere moed is weer myn’ wensch vooruit gevloogen,
’k Zie door uw vlyt Helmonde en Lear in myn vermoogen,
(1435) –– Dit ’s dan dat yslyk hol, alwaar in eenzaamheid,
Door ’t listig saamgespan, myn val werdt toebereid;
Daar hen de duisternis voor dringende gevaaren...:

OSWALD.

Ik doe Helmonde, alleen, hier in dit bosch bewaaren ––
Zy is digt by deez plaats –– vorst Lear, door schrik, ontroert,
(1440) Is weer door mymering van ’t redespoor vervoert;
Maar zoo hy weer bedaart, staat ons misschien te duchten,
Dat hy haar’ naam al-om doe hooren in zyn zuchten ––
Uw krygsliên zyn gereed, om in den stryd te gaan ––
Maar Edgard vlugt naar ’t schynt en vreest u te weerstaan.
(1445) Uw gemaalin, myn heer! zal daadlyk herwaard streeven;
Misschien zal ze u van ’t heir een nadre kundschap geeven.

DE HERTOG.

Het is genoeg, myn vriend! zorg, zorg gereed te zyn,
Tot het volvoeren van haar’ last en van den myn:
Het lot zal de uitkomst van myn krygsbesluit volmaaken;
(1450) Ik zal.... Laat ons alleen, ’k zie de vorstin genaaken.
II. TONEEL.

De HERTOG, en HERTOGIN van CORNWALL.

DE HERTOG.

’t Was tyd, dat Oswald, steeds aan myn belang getrouw,
Helmonde en Lear in ’t eind stelde in myn magt, mevrouw!
Een oogenblik te meer, had my voor hun doen bukken;
’k Had hen, aan ’t hooft van een verraader aan zien rukken,
[p. 83]
(1455) Die ’t vuur der muitery, tot onzen val bereid,
Dacht aan te steeken, door hun tegenwoordigheid;
Doch deez’ ziet thans, in spyt van zyn arglistig poogen,
Door hunne kluistering, zich in zyn hoop bedrogen ––
Ik vrees niets meer. ––

REGANE.

Terstond verspreid zich het gerucht,
(1460) Dat Edgards benden zich verbergen door de vlugt.

DE HERTOG.

Gy zult welhaast, mevrouw! hen om genaâ zien smeeken,
En ’t eedgespan, met een’ vermeetlen af zien breeken ––
Myn trouwe krygsvolk waakt voor myn behoudenis.

REGANE.

Maar vrees niet min, dat Lear hier noch te duchten is!

DE HERTOG.

(1465) Wat durft een gryzaard, die zyn graf reeds ziet ontslooten,
Die reeds verlaaten is van al zyne eedgenooten,
En op wiens veeg gelaat niet dan gevoelloosheid,
Verbystering, elende en zwakheid is verspreid? ––
ô Neen! ’t is niet voor hem, dat myne ziel moet duchten.

REGANE.

(1470) Vreest gy Helmonde?

DE HERTOG.

Ja, haar traanen, haare zuchten,
Dat recht, die tytels, die zy eischen kan als gy:
Een volk, dat haar bemint, en haat voed tegen my;
Haar schoonheid; haare deugt; haar edele aard; haar lyden;
’t Spant alles saamen om myn wenschen te bestryden:
(1475) Zy is ’t, om wie het ryk zyn’ koning wreeken zal:
Zy is ’t, waardoor myn magt en grootheid neigt ten val,
ô Ja, haar naam alleen ontrust me en doet my beeven.
[p. 84]

REGANE.

Weet gy geen middel, Heer! om ’t onheil te weerstreeven?

DE HERTOG.

Dit is het geen ik wensch, mevrouw!

REGANE.

Gy zaagt gewis,
(1480) Dat de aanslag tegen ons op ’t hoogst misdaadig is ––
Is ’t niet Helmonde, in ’t kort, die vol arglistigheden,
Uw volk aan ’t muiten bragt, om zelv’ ten troon te treden?
Die, reeds voorlang, belust naar onzen rang en staat,
Uw’ scepter voor het bloed des burgers koopen gaat ––
(1485) Maar ’k zwyge van den kryg –– Gy moet haar listen keeren.
Uw hof is vol van hun, die haar getrouwheid zweeren.
’t Gevaar dreigt van alom. –– Met welk een kunstnary,
Heeft zy de zoons van Kent getrokken aan haar zy!
Ik noeme ’er u slechts twee; gy moet ’er duizend vreezen:
(1490) Gy weet wat kunst het is om in het hart te leezen:
Een vorsten-vleijer heeft, ten steun van zyn verraad,
Zyn houding, zyne stem, zyne oogen, zyn gelaat.
Een enkele ommekeer kan onzen val verwekken,
En uwe grootheid zelv’ zou u tot ramp verstrekken.
(1495) Helmonde leeft –– begeer, eer gy haar vonnis velt,
Dat zy u al ’t geheim van haaren aanslag meld’;
Veroordeel haar ter straf, met een geveinst afgryzen,
Verhef het recht, dat u verpligt haar te verwyzen;
En vel dus voor elks oog, door ’t bloedig moordgeweer,
(1500) Dat schynbeeld van de deugt, voor uw belang ter neêr!
Dit ’s al de hoop, myn vorst! die noch myn ziel kan vleijen.
DE HERTOG, tegen de Lyfwachten, die op het Toneel komen.
Myn lyfwacht, gaa terstond Helmonde hier geleijen,
[p. 85]

REGANE.

’Er is noch eene zaak, die ’k gaarne weeten zou;
Waar is uw Oswald?

DE HERTOG.

Hier dicht by deez plaats, mevrouw!
(1505) Hy wacht op myn bevel.

REGANE.

Ik zie Helmonde komen
Laat ons de hevigheid van onzen toorn betoomen!
III. TONEEL.
De Hertog van CORNWALL, REGANE, HELMONDE, Lyfwachten.

DE HERTOG.

Uw hart, daar ge ons genaakt, vol van ontroerenis,
Begrypt hier zelv’, mevrouw! hoe groot uw misdaad is.
En zoo ge uw misdaad kent, weet ge ook wat gy moet vreezen?

HELMONDE.

(1510) Gy voert hier de oppermagt –– ’k moet onderdanig weezen;
Maar, wat myn lot ook zy, ik hebb’ myn pligt voldaan;
Er is maar een verdriet, dat ’k noch kan ondergaan ––
Ik voele een’ kouden schrik door myne borst verspreiën.
Het is niet voor my zelv’ dat thans myne oogen schreiën.
(1515) Bedenk, helaas! daar ’k my durve aan uw slagen biën,
Dat u een gryzaard smeekt, geboogen op zyn kniën:
Het vaderlyke hooft buigt beevend voor u neder;
Geef aan zyn’ ouderdom een trouwe dochter weder,
Zoo wacht hy, reeds gevoert tot op den kant van ’t graf,
(1520) In mynen arm het eind van ’t stervend leeven af ––
Ik hoop voor my geenzins het zelfde mededoogen;
[p. 86]
Maar, kan de stem van ’t bloed noch iet op u vermoogen,
Ontneem my (t’ duurt niet lang) ’t kleen aantal dagen niet,
Waar in ’k myn vader noch kan troosten in ’t verdriet ––
(1525) Doe, wen hy niet meer is, als ’t u behaagt my sneeven;
’k Zal zonder smart....

REGANE.

’k Begeer, dat ge ons zult kundschap geeven.

HELMONDE.

Waarvan?

DE HERTOG.

Om welke reên, door wiens verradery,
Hebt gy den arm myn’s volk gewaapent tegen my?

HELMONDE.

Helaas!

DE HERTOG.

Spreek op, mevrouw!

REGANE.

Is u die moed ontweeken,
(1530) Die zich vermeeten durft een’s vaders hoon te wreeken?
Slaat hier het minst gevaar dat fiere hart ter neêr?

HELMONDE.

Zoo ’k ooit dien moed verloor, dan vinde ik dien hier weêr ––

REGANE.

’t Is meer dan één geheim, dat gy ons moet verklaaren.
En by zulke euveldaên....

HELMONDE.

’k Durve alles openbaaren ––
(1535) ’k Bemin myn’ vader –– ja! –– zyn lot werdt my bericht,
Ik voelde al zyne smart; hem wreeken was myn pligt;
Edgard, uw volk, het hof, elk had uw’ val beslooten ––
–– De hemel, en natuur –– ziet daar myne eedgenooten!
[p. 87]

DE HERTOG.

Gy hebt uw’ vader hier een schuilplaats aangeboôn ––
(1540) Wie heeft hem hier gebragt?

HELMONDE.

De blixem –– en de goôn ––

DE HERTOG.

Wat geest spoorde Edgard aan?

HELMONDE.

Myn rampen, die hem deeren.

DE HERTOG.

Uw medestanders?

HELMONDE.

Al wie hunne vaders eeren.

DE HERTOG.

Hun naam?

HELMONDE.

’k Verzwyge u dien.

DE HERTOG.

Hoe! wen ik ’t u gebied’?
REGANE, toornig.
De zwaarste pyniging.

HELMONDE.

Ik vrees voor ’t sterven niet!
(1545) ’k Tart met vermaak een straf, die my tot roem zal strekken,
Een andre ontkent haar schuld; ik durf de myne ontdekken ––
’k Behoefde geen gezach op uwen onderdaan;
Uw volk bood zich met drift tot mynen bystand aan;
Elk ging hier naar het scheen zyn’ eigen vader wreeken;
(1550) De stem van de natuur blyft in elk schepsel spreeken ––
Beeft, wreedaarts! beeft, en weet, dat zich myn arm bedient
Van vaders, kinders, vrouw, en echtgenoot, en vriend ––
[p. 88]
(tegen den Hertog.)
En gy, tiran! gy blyft my borg voor ’s konings leeven!
Gy zult voor uwen vorst aan ’t ryk voldoening geeven!
(1555) Ja, gy zult sidderen, wen gy het moordgeweer.....
(na een oogenblik stilzwygen.)
Wat zegge ik? ach –– vergeef –– ’k val voor uw voeten neer!
Wat kunt gy vreezen? –– Laat myn drift u niet verstooren!
Laat zich het medely’ in uwe borst doen hooren!
Wees edelmoedig –– ach, bedenk ten allen tyd,
(1560) Dat gy aan Lear uw gade en kroon verschuldigt zyt!
En gy, myn zuster! tracht zyn woede te verzachten,
’k Durf zulk een’ invloed van uw huw’lyksmin verwachten.
Vreest gy de gramschap van de goden tot uw straf?
Zie daar! ’k wend d’arm om hoog en keer hun slaagen af ––
(1565) ’k Verban uw’ haat, myn vlugt, myn lyden! uit myn zinnen:
Ja, ’k minne u noch, zoo gy myn’ vader kunt beminnen!
IV. TONΕEL.
De Hertog van CORNWALL, REGANE, HELMONDE, LEAR, De Graaf van KENT, Soldaaten.
LEAR, achter de schermen.
Myn dochter! hoor myn stem!
HELMONDE, tegen den Hertog.
Beklaag zyn ongeluk!
Hy brengt, al stervend my zyn laatst gevoel van druk ––
Gy hebt niet nodig meer een’ vadermoord te pleegen!
LEAR, op het Toneel komende, in eene vreedzaame verwarring, en met een teder gelaat.
(1570) Myn lieve kinders! ’k zie u weer door ’s Hemels zegen.
[p. 89]
(Stellende Regane in den arm van den Hertog.)
Daar, waarde Hertog is myn’ bloed! ’k bood u dat aan;
En ’t rouwt my niet, dat ’k u myn kroon hebbe afgestaan.

HELMONDE.

Zie daar den vyand dan, die uwe ziel doet vreezen!
Gy ziet hem aan met smart –– hy schynt beklaagt te weezen.
V. TONΕEL.
De Hertog van CORNWALL, REGANE, HELMONDE, LEAR, De Graaf van KENT,
De Hertog van ALBANIEN, Lyfwachten van den Hertog van Albaniën, Lyfwachten van den Hertog van Cornwall.

De Hertog van ALBANIËN.

(1575) Wy zyn ten stryd gereed; maar ’k zie alöm den schrik:
Het Heir van Edgard groeit by ieder oogenblik:
’k Vrees voor uw eigen bende in deeze omstandigheden:
Men waapend zich voor Lear: Helmonde is aangebeden:
Elk ademt niet dan kryg, en wederwraak, en haat ––
(1580) Keer! keer den fellen slag, die u te wachten staat!
Tracht, bidde ik, ’t is hier ’t uur, de muitzucht te betôomen;
Of gy zult dit gebergt wel haast van bloed zien stroomen ––
Bespaar uw volk: ’t is hier geen tyd van tegenweer!
Stel, stel Helmonde en Lear in myne magt, myn heer!
(1585) ’k Eische u dit onderpand –– vergunt gy my dees bede,
Dat stelle ik my tot borg van een’ gewenschten vrede,
’t Zal Edgard stemmen doen.....

De Hertog van CORNWALL.

Ik, met myn’ onderdaan,
Met muiters, die ’k regeer, naar vreê verbonden staan?
[p. 90]
Vrees, vrees veel eer myn woede, eer ’k buig voor een’ verraader

De Hertog van ALBANIËN.

(Op Helmonde wyzende) (Op Lear wyzende)
(1590) Zie daar uw zuster, Heer! –– zie daar uw’ gryzen vader!

De Hertog van CORNWALL.

Is dan de naam van vorst niets waard voor u noch my?

De Hertog van ALBANIËN.

Het bloed en de natuur is meer dan ik en gy ––
Wat is uw antwoord? –– spreek! — kan ik hen vergezellen?

De Hertog van CORNWALL.

Neen, Heer! ’k moet over hun hier zelv’ het vonnis vellen. ––
(1595) Ik hou hen in myn magt.

De Hertog van ALBANIËN.

Zy zyn in veiligheid.

De Hertog van CORNWALL.

Ik zelv’ weet best wat my hier aan gelegen leid.

De Hertog van ALBANIËN.

Ik hebb’ myn’ pligt voldaan –– ik moet terstond vertrekken:
Elk heeft zyn oogmerk Heer; –– ’k hebbe u niets meer te ontdekken ––
’k Wacht ’s Hemels uitspraak af, dien ’k voor myn rechter kenn’ ––
(1600) Maar ’k bidd’ bedenk, dat ik niet meer uw broeder ben! ––
Vaarwel!

VI. TONEEL.

De Hertog van CORNWALL, REGANE, HELMONDE, LEAR, De Graaf van KENT, Lyfwachten.

DE HERTOG.

Hy bied’ vry hulp aan ’t vloekrot der verraderen!
’k Vrees zyn bedreiging niet ––

[p. 91]

VII. TONEEL.

De Hertog van CORNWALL, REGANE, LEAR, HELMONDE, De Graaf van KENT, STRUMOR.

STRUMOR.

Wy zien reeds Edgard naderen.
Hy velt, of hy verstrooit uw benden wyd en zyd ––
’t Vlugt alles voor zyn’ moed’ –– men zach nooit feller stryd,
(1605) Hy wend zich naar deez plaats indien ’t hem mogt gelukken.....

DE HERTOG.

Laat ons deez’ muiteling de glorie gaan ontrukken!
Regane, hoor!
(Hy spreekt zacht tegen Regane.)

REGANE.

’k Hebbe u verstaan.

DE HERTOG.

Myn wacht, draag zorg,
(Op Lear en op Helmonde wyzende.)
Dat gy hen niet verlaat, uw leeven is myn borg!
(Hy vertrekt met Strumor van de eene zyde des toneels, en Regane van de andere.

VIII. TONEEL.

HELMONDE, LEAR, De Graaf van KENT.

LEAR, tegen Helmonde en tegen den Graaf:

Gy mint my, gy!

DE GRAAF.

Helaas!
[p. 92]

HELMONDE.

Hoe! twyffelt gy, myn vader!

LEAR.

(1610) Neen! myne Dochter! neen, gy stemt met geen verraader ––
Wat me ook gebeure ik leeve en sterv’ met u alleen ––
Gy zult my troosten, ja!

IX. TONEEL.

HELMONDE, LEAR, De Graaf van KENT, Lyfwachten van den Hertog van Cornwall, OSWALD en Krygsvolk.

OSWALD, tegen Helmonde.

Mevrouw! volg myne schreên!

HELMONDE, op haaren vader wyzende.

Wy beiden meent gy.

OSWALD.

Neen, ’k moet u alleen geleiën;

HELMONDE.

Hoe! –– my alleen! –– wat schrik! my van myn’ vader scheiën?
(1615) Gy hoort my, waarde Kent!
DE GRAAF, met traanen, die hy tracht te weerhouden.
ô Smart!

HELMONDE, met een zachte stem, om door Lear niet gehoort te worden.

Gy, die hem mint,
Leef, sluit nu zonder my het oog van uwen vrind!
Steun, steun zyn’ ouderdom wyl hy myn’ arm moet derven!
Maar zeg hem niet... het is genoeg! vaarwel! ’k ga sterven!
[p. 93]

LEAR, tegen den Graaf.

Indien zy lang vertoeft!....

HELMONDE.

Vaarwel! myn vader! –– ach.*

(Oswald doet haar door zyne Soldaaten omcingelen en geleid haar weg.)

X. TONEEL.

LEAR, De Graaf van KENT, Lyfwachten van den Hertog van Cornwall.

LEAR.

(1620) Zal ik haar weer zien, Graaf!

DE GRAAF.

Wy mogten t’saamen weenen?
De hemel zal welhaast ons met elkaêr verëenen!

LEAR.

Verëenen –– om nooit weer te scheiden, waarde vrind!
Te saam te leeven, van elkanderen bemint:
Welk een geluk op aarde in dees bedurven dagen!
(1625) De menschen zullen ’er voor ’t minste ons niet belaagen ––

(Denkende Helmonde te zien.)

Myn dochter! ha zyt gy ’t? verzachtster van myn smart,
Kom druk uw’ vader aan het kinderlyke hart ––
Als ik u missen moet, is alles my ontnoomen.

[p. 94]

XI. TONEEL.

LEAR, De Graaf van KENT, De Hertog van CORNWALL, EDGARD geboeit, een SOLDAAT van het Leger van CORNWALL, tweede SOLDAAT, verdere Krygslieden van den Hertog.

Het krygsvolk treed in triumph op, met vliegende vaanen.

(DE HERTOG, zyn’ bebloedden degen in de hand houdende.)

’k Hebb’ dan dees hand gedoopt in ’t bloed, dat ik deed stroomen:
(1630) ’k Vertoon my naauw, of ’k zie de glorie my bereid ––

(tegen Edgard.)

Verraader, vrees de straf, die ’k u hebb’ toegeleid!
’k Hebb’ Lenox in myn magt.

EDGARD, met verontwaardiging.

En waarvoor zoude ik beeven?
’k Doem na uw zegepraal, ô ja, ik doem het leeven!
Verhaast het oogenblik van myn gewenschte dood!

DE HERTOG.

(1635) Maar gy zult lyden voor eene euveldaad zoo snood;
Ik zal nog ’t medely noch de natuur meer hooren.

(tegen Lear.)

Gy, gryzaard! ik verwyze u tot den donk’ren tooren.

(tegen den Graaf.)

En gy, met hem geboeid, kunt sterven met uw’ vorst.

LEAR.

Myn dochter zal voor ’t minst dan schreiën op myn borst.

DE HERTOG.

(1640) Uw dochter leeft niet meer!
[p. 95]

LEAR, met schrik.

Myn dochter!

EDGARD.

Goôn!

DE GRAAF.

Vloekwaarde!

EDGARD.

Betreed een monster zoo afschuwelyk noch de aarde!

DE HERTOG.

Held Oswald velde haar op mynen last ter neer!
Myn wenschen zyn voldaan –– Ik vrees haar wraak niet meer.

LEAR.

Gy hebt, ô tygerdier! myn zinn’loosheid geneezen;
(1645) Het is gedaan, ik mogt niet langer vader weezen!
(Hy valt op een stuk van een Rots in onmagt.)
Helmonde leeft niet meer!

DE HERTOG.

Myn lyfwacht sleep hem voort!

DE GRAAF.

Gevloekte dwingeland! volvoer uw’ laatsten moord!
Reik my de hand, myn vorst, en laat uw’ druk bedaaren!
(op Lear wyzende.)
Ziet daar een’ vader, goôn –– ziet daar zyn moordenaaren!
(1650) Hy schonk zyn kindren, laas! zyn kroon en oppermagt;
En ’t zyn zyn kinders zelv’ waar door hy word geslacht.

EDGARD, in den arm zyns vaders vliegende.

Myn vader!

DE GRAAF.

Edgard!

DE HERTOG.

’t Is genoeg! –– men doe hen scheiden!
[p. 96]
Soldaaten brengt hen weg.

EDGARD, met fierheid en drift.

Wie durft gy weg doen leiden?
Wie geeft u recht, tyran! uw’ koning te gebiën?
(1655) Of denkt uw vadermoord de straf der goôn te ontvliên?
Aanschouw die helden! die uw glorie dorst verlaagen,
Die zich de schande van uw zegepraal beklaagen!
Helmonde is dan ontzielt –– haar schuldlooze asch, verstoort,
Schreeuwt tot de goôn om wraak, en wordt welhaast verhoort.
(1660) Gy denkt door uwe magt al de aarde te braveeren ––
Maar kan uw arm die goôn en de natuur verheeren!
Natuur, die voor uw gruwt, en met afkeerigheid,
Uw weezen dat haar hoont, den naam van mensch ontzeid ––
Soldaaten bied my hulp!

EEN DER SOLDAATEN, tot de zyde van Edgard overgaande.

Ik, ik zal de eerste weezen;
(1665) Ik stry voor uw belang!

(Een deel der Soldaaten gaan tot Edgard over, doch het grootste aantal blyft op de zyde van den Hertog gereed om te stryden.

DE HERTOG, zich aan hun hoofd stellende, met den degen in de hand tegen de party van Edgard.

Verraders! gy moogt vreezen!

EDGARD, de gekluisterde handen ten hemel wendende.

Wreek, hemel ––

(tegen de Soldaaten van den Hertog.)

Hoe, gy dient een monster zoo verwoed?
Een monster der natuur, bevlekt met zuster bloed!
En laad dus op uw hoofd den vloek van een’ verraader?
[p. 97]
(tegen den Hertog op Lear wyzende.)
Volvoer uw wanbedryf, tiran! ontziel! uw’ vader!
LEAR, op het woord van vader tot zich zelve komende, met eene soort van blydschap; doch een weinig verwildering.
(1670) Dat ben ik! –– ja!

DE HERTOG.

Wel nu....
EEN TWEEDE SOLDAAT, van den Hertog naar den Hertog loopende.
Sterf! ––
EDGARD, het gevaar van den Hertog ziende, toeschietende, tegen den Soldaat, die hem ging doorsteeken.
’t Is uw vorst! –– wilt gy....
(Alle de Soldaaten gaan hierop tot de zyde van Edgard over, en werpen zich aan de voeten van Koning Lear, zwaaijende hem de waapens en vaanen toe.

DE HERTOG.

Wat ’s dit? ––

EDGARD, tegen de geknielde Soldaaten.

Myn vrienden, welk eene eer voor u en my?

(tegen den Hertog.)

Thans moet ge, ontwaapent voor uw legerknechten beeven;
En ik, door u geboeit, ben meester van uw leeven.
Erkent ge een oppermagt, die hier de boosheid straft?
(1675) Erkent gy welk een loon zy aan de deugt verschaft?
Zoek nu twee monsters u gelyk, of ligt noch wreeder ––
Soldaaten voert hem weg!

[p. 98]

XIII. TONEEL.

LEAR, De Graaf van KENT, EDGARD, De Hertog van ALBANIEN, HELMONDE, Lyfwachten van den Hertog van Albaniën, Krygsvolk.

De Hertog van ALBANIËN, leidende Helmonde.

Zie daar uw dochter weder!
’t Was Oswald, dien ik vreesde: ik zach reeds dien barbaar
Het staal verheffen –– ’k Mogt haar redden van ’t gevaar,
(1680) En deed zyn heilloos bloed welhaast langs de aarde stroomen;
Maar myne ontmenschte gade, in ’t heimlyk hier gekomen.
Ontvlugtend myn gezicht, in haar vervloekt verraad,
Dreef noch haar zuster aan tot feller toorn en haat.
Men heeft op ’t oogenblik haar beiden aangegreepen:
(1685) Het woedende gemeen wil haar ten afgrond sleepen,
En haar bedelven in een’ poel van duisternis,
Die voor het licht der zon gants ontoeganglyk is;
Op dat een sleepend leed, en een geduurzaam lyën,
De wreedheid eevenaar’ dier helsche razernyën.
(1690) Elk velt zyn vonnis op een misdryf al te snood ––
Ja –– maar uw naam myn vorst ontrukt haar aan den dood:
Men zegent uwe deugt: men volgt uw legervaanen:
Elk hart eerbiedigt u: elk oog versmelt in traanen ––
Myn vader! leef! regeer!

LEAR.

Hebt gy, ô goôn! op aard,
(1695) Myn zwakke dagen voor dien ommekeer gespaart?
[p. 99]

HELMONDE.

Zy gaven al hun magt aan Edgard onder ’t stryden,
Om ’t kwaad te straffen en om de onschuld te bevryden.

EDGARD.

ô Vader, al te teer voor kinderen zoo wreed! ––
’k Streed, dacht my, voor die goôn, toen ’k tot uw’ bystand streed.

LEAR.

(1700) ’k Prys hun rechtvaardigheid, en eer hun welbehaagen! ––
Edgard! Helmonde! komt vertroost myne oude dagen!
Ontfangt myn kinders! door uwe echtvereeniging,
Den scepter en de kroon, die ’k van uw hand ontfing ––
Wat prys waar ’t voor uw deugt ten troon te zyn verheeven!
(1705) Neen ’k wil tot een geschenk u aan elkander geeven!
(tegen den Hertog van Albaniën.)
Gy, wien ’k haar aan zyn dank, zie uw weldaadigheid
Betaalt door ’t heil, dat ons uw groote ziel bereid!
Waaromhebbe ik, ô held! ô loflykste aller zoonen!
Geene andere Helmonde om uwe deugt te kroonen!
(Edgard en Helmonde aan den Graaf van Kent biedende.)
(1710) Zie daar uw kinders Graaf! waak voor hun heil op aard ––
En gy ô goôn, die my dees vrienden schenkt, zoo waard,
Laat ik, eer ’t graf my aan dees waereld zal onttrekken,
Van hunne tedre liefde een wyl getuigen strekken!
Gunt voor een korten tyd my deel in hun geluk!
(1715) Een oogenblik van vreugt vergoed eene eeuw van druk!
Ontvonkt het licht der rede in myn beroerde zinnen, ––
Of laat my voor het minste een hart om hen te minnen.

Einde van het Vyfde en laatste Bedryf.

[p. 100: blanco]

Tekstkritiek:

vs. 430 Dat er staat: Da
na vs. 506 stilzwygen.) er staat: stilzwygen.
vs. 522 sterven niet, er staat: sterven. niet,
vs. 538 hand genoot er staat: handgenoot
vs. 767 streelen, er staat: streelen.
vs. 893 verlaat er staat: verlaar
bij vs. 1035 wyzende.) er staat: wyzende.
vs. 1047 weesrijm.
vs. 1104 daadlyk er staat: daa lyk
vóór vs. 1196 nederdaalen.) er staat:nederdaalen.
vs. 1326 ’k er staat: ’
vs. 1396 weesrijm.
vs. 1410 vermeeten er staat: vermeeren
vs. 1619 weesrijm.

KONING LEAR,TREURSPELINVYF BEDRYVEN.GEVOLGT NAAR HET FRANSCH,DOOR MEVROUWEM. G. DE CAMBONGEBOORENVAN DER WERKEN.TWEEDE DRUK,IN ’s GRAVENHAGE,By J. C. LEEUWESTYN,MDCCXCI.

VERTOONERS.

KONING LEAR,TREURSPEL.* * * * * * * * * *EERSTE BEDRYF.Het Toneel verbeeld een Kasteel of Sterkte van den Hertog van Cornwall.______________________________________________EERSTE TONEEL.De Hertog van CORNWALL, OSWALD.

II. TONEEL. De Hertog van CORNWALL, REGANE, De Hertog van ALBANIEN, EDGARD, LENOX.

III. TONEEL.De Hertog van CORNWALL, REGANE, EDGARD, LENOX.

IV. TONEEL.EDGARD, LENOX.

V. TONEEL.De Graaf van KENT, EDGARD, LENOX.

VI. TONEEL.De Graaf van KENT, alleen.

VII. TONEEL.De Graaf van KENT, de Hertog van ALBANIËN.

* * * * * * * * * * * * * *TWEEDE BEDRYF.EERSTE TONEEL.De Graaf van KENT, alleen.

II. TONEEL.De Graaf van KENT, VOLMAR.

III. TONEEL.De Graaf van KENT, LEAR.

IV. TONEEL.LEAR, alleen.

V. TONEEL.LEAR, REGANE, De Hertog van CORNWALL, De Hertog van ALBANIEN.Lyfwachten van den Hertog van Cornwall.Lyfwachten van den Hertog van Albaniën.

VI. TONEEL.LEAR, REGANE, De Hertog van CORNWALL, De Hertog van ALBANIEN, De Graaf van KENT, Lyfwachten.

VII. TONEEL.LEAR, de Graaf van KENT.

VIII. TONEEL.LEAR, de Graaf van KENT, VOLMAR.

II. TONEEL.LENOX, EERSTE SAAMGEZWOORNE, een troep Saamgezwoornen en Soldaaten van Edgard.

III. TONEEL.LENOX, een EERSTE SAAMGEZWOORNE, EDGARD, HELMONDE, een troep van Saamgezwoornen en Soldaaten van Edgard.

IV. TONEEL.EDGARD, HELMONDE.

V. TONEEL.LEAR, alleen.

VI. TONEEL.LEAR, de Graaf van KENT.

VII. TONEEL.LEAR, DE GRAAF, NORCLETES.

VIII. TONEEL.LEAR, de Graaf van KENT, NORCLETES, HELMONDE, EDGARD.

VIERDE BEDRYF. Het Tooneel is het zelfde als in het voorige Bedryf. ______________________________________________ EERSTE TOONEEL. De Graaf van KENT, EDGARD.

II TONEEL.De Graaf van KENT, EDGARD, HELMONDE.

III. TONEEL.De Graaf van KENT, HELMONDE.

IV. TONEEL.De Graaf van KENT, HELMONDE, EDGARD, NORCLETES.

VYFDE BEDRYF. Het Toneel is het zelfde als in het derde en vierde Bedryf. ______________________________________________ EERSTE TONEEL.De Hertog van CORNWALL, OSWALD. Lyfwachten.

VI. TONEEL.De Hertog van CORNWALL, REGANE, HELMONDE, LEAR, De Graaf van KENT, Lyfwachten.

VII. TONEEL.De Hertog van CORNWALL, REGANE, LEAR, HELMONDE, De Graaf van KENT, STRUMOR.

VIII. TONEEL.HELMONDE, LEAR, De Graaf van KENT.

IX. TONEEL.HELMONDE, LEAR, De Graaf van KENT, Lyfwachten van den Hertog van Cornwall, OSWALD en Krygsvolk.

X. TONEEL.LEAR, De Graaf van KENT, Lyfwachten van den Hertog van Cornwall.

XI. TONEEL.LEAR, De Graaf van KENT, De Hertog van CORNWALL, EDGARD geboeit, een SOLDAAT van het Leger van CORNWALL, tweede SOLDAAT, verdere Krygslieden van den Hertog.

XIII. TONEEL.LEAR, De Graaf van KENT, EDGARD, De Hertog van ALBANIEN, HELMONDE, Lyfwachten van den Hertog van Albaniën, Krygsvolk.

Tekstkritiek:

KONING LEAR,

TREURSPEL

IN

VYF BEDRYVEN.

GEVOLGT NAAR HET FRANSCH,

DOOR MEVROUWE

M. G. DE CAMBON

GEBOOREN

VAN DER WERKEN.

TWEEDE DRUK,

IN ’s GRAVENHAGE,

By J. C. LEEUWESTYN,

MDCCXCI.

KONING LEAR,

TREURSPEL.

* * * * * * * * * *

EERSTE BEDRYF.

Het Toneel verbeeld een Kasteel of Sterkte van den Hertog van Cornwall.

______________________________________________

EERSTE TONEEL.

De Hertog van CORNWALL, OSWALD.

II. TONEEL.

De Hertog van CORNWALL, REGANE, De Hertog van ALBANIEN, EDGARD, LENOX.

III. TONEEL.

De Hertog van CORNWALL, REGANE, EDGARD, LENOX.

IV. TONEEL.

EDGARD, LENOX.

V. TONEEL.

De Graaf van KENT, EDGARD, LENOX.

VI. TONEEL.

De Graaf van KENT, alleen.

VII. TONEEL.

De Graaf van KENT, de Hertog van ALBANIËN.

* * * * * * * * * * * * * *

TWEEDE BEDRYF.

EERSTE TONEEL.

De Graaf van KENT, alleen.

II. TONEEL.

De Graaf van KENT, VOLMAR.

III. TONEEL.

De Graaf van KENT, LEAR.

IV. TONEEL.

LEAR, alleen.

V. TONEEL.

LEAR, REGANE, De Hertog van CORNWALL, De Hertog van ALBANIEN.
Lyfwachten van den Hertog van Cornwall.
Lyfwachten van den Hertog van Albaniën.

VI. TONEEL.

LEAR, REGANE, De Hertog van CORNWALL, De Hertog van ALBANIEN, De Graaf van KENT, Lyfwachten.

VII. TONEEL.

LEAR, de Graaf van KENT.

VIII. TONEEL.

LEAR, de Graaf van KENT, VOLMAR.

II. TONEEL.

LENOX, EERSTE SAAMGEZWOORNE, een troep Saamgezwoornen en Soldaaten van Edgard.

III. TONEEL.

LENOX, een EERSTE SAAMGEZWOORNE, EDGARD, HELMONDE, een troep van Saamgezwoornen en Soldaaten van Edgard.

IV. TONEEL.

EDGARD, HELMONDE.

V. TONEEL.

LEAR, alleen.

VI. TONEEL.

LEAR, de Graaf van KENT.

VII. TONEEL.

LEAR, DE GRAAF, NORCLETES.

VIII. TONEEL.

LEAR, de Graaf van KENT, NORCLETES, HELMONDE, EDGARD.

VIERDE BEDRYF.
Het Tooneel is het zelfde als in het voorige Bedryf.
______________________________________________
EERSTE TOONEEL.
De Graaf van KENT, EDGARD.

II TONEEL.

De Graaf van KENT, EDGARD, HELMONDE.

III. TONEEL.

De Graaf van KENT, HELMONDE.

IV. TONEEL.

De Graaf van KENT, HELMONDE, EDGARD, NORCLETES.

VYFDE BEDRYF.
Het Toneel is het zelfde als in het derde en vierde Bedryf.
______________________________________________
EERSTE TONEEL.

De Hertog van CORNWALL, OSWALD. Lyfwachten.

VI. TONEEL.

De Hertog van CORNWALL, REGANE, HELMONDE, LEAR, De Graaf van KENT, Lyfwachten.

VII. TONEEL.

De Hertog van CORNWALL, REGANE, LEAR, HELMONDE, De Graaf van KENT, STRUMOR.

VIII. TONEEL.

HELMONDE, LEAR, De Graaf van KENT.

IX. TONEEL.

HELMONDE, LEAR, De Graaf van KENT, Lyfwachten van den Hertog van Cornwall, OSWALD en Krygsvolk.

X. TONEEL.

LEAR, De Graaf van KENT, Lyfwachten van den Hertog van Cornwall.

XI. TONEEL.

LEAR, De Graaf van KENT, De Hertog van CORNWALL, EDGARD geboeit, een SOLDAAT van het Leger van CORNWALL, tweede SOLDAAT, verdere Krygslieden van den Hertog.

XIII. TONEEL.

LEAR, De Graaf van KENT, EDGARD, De Hertog van ALBANIEN, HELMONDE, Lyfwachten van den Hertog van Albaniën, Krygsvolk.