Klucht van de bedroge gasten. Amsterdam, 1679.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Cenetonnnnnn — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[p. 1]

KLUCHT

Van de

BEDROGE

GASTEN.

[Vignet: putje met emmer rechts van de katrol]

t’AMSTERDAM,
By Daniel van den Dalen, Boekverkooper op den Nieuwen Dyk
by den Dam. 1679.



[p. 2: blanco]
[p. 3]

PERSOONEN.

            FRANS, een Gierigaart.
            MELES, Knecht van Frans.
            GOOSEN, Goet Vrint van Frans.
            MADELEEN, Suster van Goosen.
            LOTTJE, Neef van Frans.
            ZYTJEN, Meijt van Frans.
            JOOST, Een Backer.
            ANNETJE, Speel-meyt van Zytje.

    Het Thooneel is in en ontrent het huys van Frans.


[p. 4: blanco]
Continue
[p. 5]

EERSTE BEDRYF.

Frans. Meles.

Frans. IA wel wat sal ik segge: ik moet bekenne
    Dat in ’t gemeen die Frans heten geluckig benne,
    Want myn Actiens en obligatiens die rijsen van daag
    Wat hebben de Smeusen op de Beurs nogh daer na gevraagh?
    (5) ’t Was niet anders als myn Heer waer voor wil jyse laten,
    lk docht ô Ysralyte, je sult so moy niet praten
    Dat ik myn brieven verkoop: neen in ’t minste niet,
    Ik meense noch wat te bewaren: tot datter meer overschiet
    Ik hebse gekocht van benauwde zielen die se moesten verkope
    (10) Ik gaf seventig voor hondert, gut ik weter so snedigh op te lope
    En nu bieden myn de Joden-genoten: al tnegentig en vier,
    Ja wel, ik moet bekenne ’t gelt winnen is plaisier
    Dewijl ik dan sulke goeje winst doe, so moet ik ook eens spille
    Wel trouwens waerom niet wie souw my kunne bedille,
    (15) Myn vrinden soude wel segge: wanneer ik eens so mal waer
    Dat ik gink legge sterve isser anders niet als dat maer,
    Heeft Oome ons geen meerder gelt en goet nagelaten;
    Wel ik seg vaerachter: men souder de suijnigheit om haten
    En daerom meen ik eens gaste te houwen: ’k heb nu een malle buy,
    (20) Wel trouwens waerom ik so wel niet als de rijke luy?
    Hier hei jonge!
Meles.                 Wat belieft u Sinjeur
Frans.                                                  Ik salje wat belaste,
    Komt maaktje voort gereet: en noot mijn t’avont gaste.
[p. 6]
Meles. Wel gruwelijk wat komt ons over: maer Sinjeur*
    lk hoop niet datje veeg bent: och ik vrees daer hart veur
Frans. (25) Wel guijt wat segje daer; wilje jouw mont houwen
    En doen dat ik jouw hiet: of ik selje so ellements of klouwen
Meles. Ja Sinjeur waer moet ik gaen:
Frans.                                        Hier om de hoek in de tafel-schel
    By myn vrient Goosen: en zijn Suster verstajet wel
    Nood haer t’avond te gast: gaat ook by mijn neef Lotje
    (30) Hier over in ’t Katte gat, in ’t vergulde rotje.
Meles. Wel Sinjeur maer tegens wat uur?
Frans.                                                      Nood haar tegens half tien
Meles. Maer Sinjeur soo laet te nooden heb ik van myn leven niet gesien.
Frans Dat is nu de mode.
Meles.                              Ja onder de gierige rijken.
Frans. Jonge houdt je bek, of ik selje soo verbruit deurstrijken.
Meles. (35) Och Sinjeur ik sal.
Frans.                                      Swijgt dan en maekje voort klaer,
    Ik ga eens na de Beurs.
Frans binnen.


II. BEDRYF.

Meles alleen.

                                            Och hoe benaut was ik daer,
    Ey siet hem eens gaen die gierige cordiale,
    Hoe droes wil hy van avont zyn gasten onthalen,
    Doch ik vrees al tegens morgen, ik vrees voor ongeval
    (40) Wanneer als hy al dese kosten eens op rekenen sal!
    Och myn keeltje ik magje van nu aen wel toe worgen,
    En gy buikje sult me wel drie dagen moeten borgen,
[p. 7]
    Nouw ik magh gaan, en volbrengen mijn last,
    Want het is nu nodig dat ik op mijn tijt past.
binnen.


III. BEDRYF.

Joost. Frans.

Joost. (45) Wel nouw Sinjeur hoe ist, wanneer sulje mijn gelt telle?
Frans. Wat bruit me de vent hier van gelt te lelle.
    Ben ik jouw gelt schuldig;
Joost.                                    Wel hoe pleister ist.
    Kenje mijn niet, of benje van daag in de oogen gepist,
    Ho ho, vrient, meenje met my soo te handle,
    (50) Soo geef ik je eens lustig vuyst-amandle
Frans. Ja vrintje weetje wel datter recht is in de stadt,
    Sulke maats hebben op den Dam wel op haar rockje gehadt.
Joost. Je meent sulk volk als jy bent, die by ider gaat borgen,
    En suipt wesen en weeuwen uit dat’s haer keel wel meugen toeworgen.
Frans. (55) Hoort vrient hebje wat te seggen soo spreekt met fatsoen
    Ten is met sulk tieren en rasen niet te doen.
Joost. Dat doet datje een mensch so langh laet na lopen,
    Weetje wel als ik backen sel soo moet ik koren kopen,
    En dat kan ik sonder gelt niet doen dat weetje immers wel,
Frans. (60) Wel hoort de klok slaet twaelf van de kapel,
    Komt te namiddag aen myn huis so sal ik hoore
    Wieje bent, watje hebben moet en waer voore.
Joost. Wel ik ben Joost de backer.
    Frans.                                        Ik seg komt aen myn huis,
    Moetje gelt hebben ik saltje geven, maer komt sonder gedruis
[p. 8]
Joost. (65) Wel nu ’t is wel: Sinjeur ik sal dan aenkomen.
Joost binnen.
Frans. Doet soo: ja wel, men souw voor sulk volk mogen schroomen.
    Nu ik mag gaen hooren hoe ’t met de actiens gaet,
    Want myn sulk een handel beter als van Joost de backer aenstaat.
binnen.


IV. BEDRYF.

Meles  uit.

    Gants wolven is dat loopen soeken na dese gasten,
    (70) En als ik ’t wel besie, kan ikse van ons huis betasten.
    Hoe heb ik gelopen straet neer en straet op
    Dat de sweet-droppels als knickers loopen langs myn kop,
    Ja wel wat sal ik segge, wie sal ik het wijten,
    Dat ik noch een hupse baas had, ’t sou myn niet spijten
    (75) Al liep ik noch soo seer: maer wacht ik sel ook wel myn part
    Van de stokvis vellen krijgen, ik meen lustig myn hart
    Met myn lieve Zytje op te halen, en wacker te eeten,
    Want recht uit gezeyt het eten is my schier vergeten:
    Dan kunje denken vrienden wat voor een tafel dat hier wort gedist
    (80) O blommer hart had ik syn gelt en lag hy in een kist
    Ik souwer een ander leven of hebben seper ik wil bekenne
    Dat ik tot sulk een heerlyken staet wel souw gewenne,
    Gelooft myn dat ik daar seg: maer wat mag ik hier soo staan
    En prate tegens myn selven, de tyt lengt’er niet aen.
    (85) Nu laet ik vry gaen soeken t’ vergulde rotje;
    Wel ’t is oft wesen wil daer komt hy aen, u dienaar heer Lotje,


[p. 9]

V.  BEDRYF.

Lotje. Meles.

Lotje. Wel Meles wat maekt gy hier?
Meles.                                               Ik souw na uwent toe,
    Ik heb geloopen dat ik so moe ben als een koe.
Lotje. Wat souwje tot mijnent maken?
Meles.                                                 My is gebode
    (90) Van myn Sinjeur om UE by hem te gast te node.
Lotje. Maer Meles hoe praatje, wel is myn oom veeg.
Meles. Kerel hadje dat luck dat hy maar neer seeg.
Lotje. Maar tegens wat uur nood hy myn?
Meles.                                                         Tegens tien uren.
Lotje. Wat segje,
Meles.               Tegens half tien,
Lotje.                                           Wel wat duivelse kuuren,
    (95) Is dat fatsoen van noden van die gierige rob?
Meles. Dats niet met al, komje maar met een holle krop
    Je kunt sulke menschen niet meerder plage
    Als wanneer je komt
Lotje.                           Ey lieve, hout so niet aen te vrage,
    Ik heb het wel ter degen met drinken in myn sin,
    (100) En sel smulle dat het vet loopt langs myn kin.
Meles. Doet so, ô myn ik heb sulk een kack waer sel ik lopen.
Lotje. Siet daer is een brug wilje broek vast ontknopen,
    Loopt eerje jou beschyt en brengt my een mont vol meê.
Meles. Ey volgt mijn dan Sinjeur, want ik heb wel vijf monde vol reê.
binnen
Lotje. (105) Wat bruit men de jonge, hy sprak soo vaerdigh,
    lk was suyver Koopman, zyn antwoort was aerdigh.
binnen


[p. 10]

VI. BEDRYF.

Frans. Goosen.

Frans. Goeden dagh Goosen, vind ik jouw hier soo staan.
Goosen. U dienaar mijn Heer waar komt u lieden so net van daan.
Frans. Ik kom van de Beurs, wel nu gy sult dan komme,
    (110) Niet waar?
Goosen                   Wel waer dogh?
Frans.                                               Maar Goosen ey gomme.
    Houtje doch soo slecht niet, wat heeft myn knecht geseit.
Goosen. Ik weet nogh van je knecht, noch pomstok of van meit.
Frans. De drommel wat hoor ik, hebje van myn knecht noch niet vernomen.
    Die schavuit daer hy is, wel ik sweer laat ik thuis komen,
Goosen. (115) Wat isser dan gaans?
Frans.                                             Vraegje dat ik had hem belast
    Dat hy u met u Masseurs tegens t’avont sou noden te gast,
    Ik versoek dan dat je samen komt,
Gosen.                                             Wel nu wy sullen ons selve de eere
    Dan geven om te komen, en niet manqueere
    Om ons te laten vinden.
Frans.                               Maer jouw Suster meê.
Goosen. (120) Dat sel sekerlyk zyn, sy is altijt reê.
Frans. Je weet wel tegens half tien.
Goosen.                                         Seer wel t’kan ons niet verschele,
Frans. Maer ik sel na de maaltijt geen banquet om deele.
Goosen. Wel Sinjeur wat souwmen daer meê doen, dats geen manne kost.
Frans. Maer mijn wijn och lasy daer ben ik schier van bost.
    (125) En myn bier is vry hartig.
Goosen.                                         Dat is niet met alle
    Dat UE. schaft en schenkt moet de gasten wel gevalle.
[p. 11]
Frans. Maer de pleister, al myn Servet-goet is na de was,
    ’t Is of ’er de drommel meê speelt alles is t’onpas
Goosen. Ist anders niet, myn Suster selje dat wel leene,
    (130) Hoe veel hebjer wel van doen?
Frans.                                                   Laet sien ik meene
    Van een tafel laken, en tien stucx Servet goet
    Zoo sy die schoon heeft, maer wacht ik moet
    Eerst thuis vernemen, of alle myn gasten sullen komen,
    Want daer moet het een en ander na zijn genomen,
    (135) So wens ik u goeden dagh Gosen tot half tien.
Frans binnen.
Goosen. Seer wel Sinjeur,


VII. BEDRYF.

Goosen alleen.

                                          Wie drommel heeft so een kerel gesien
    Wie wil hem dit noch op doen, wat sal van dit gast gaen worden?
    Dan wast of hy myn noden, en dan weer of hy morde;
    Als ik sey van komen, wel de pleister wat’s dit?
    (140) Geen koddiger klucht van mijn leven als hier achter sit,
    Dan was ’t myn wijn loopt op het lest, mijn bier is niet om drinken,
    ’t Servet goet na de was, wel hoe kan hy ’t bedinken;
    En ik dacht al in myn selve: je maakt soo jet maakt,
    Ik selje soo gewis by-komen met mijn holle kaak,
    (145) Datter niets sal overblijven als de bonken,
    En lustig à vous spelen al raak ik noch soo dronken.
    Nouw ik mach henen gaan want het is eten tijt,
[p. 12]
    En vertelle mijn suster Madeleen hoe dese saak leijt.
binnen.


VIII. BEDRYF.

Meles uit.*

    Wel soo dat pakje is gelost, had ik niet ras gelopen,
    (150) Het sou voorseeker by mijn hielen hebben neêr gelopen.
    Ey my ik ben so dunlijvig, mijn buik is vol getier,
    En dat komt van dat Rotterdammer scharrebier,
    En nou dien bruy ben ik quijt, k’ magh my nu wel spoejen,
    Of daêr sullen schrickelijke stok-hagels op myn kop vloejen.
    (155) Laet sien waer moest ik weesen, ja ik weet wel.
    By Monsieur Goosen: in de tafel-schel,
    Sie daer woont hy, daer sien ik die lustige Madeleene,
    O bloet mocht ik sulk een Meitres eens een praatje verleene?


IX. BEDRYF.

Meles. Madeleene.

Meles U dienaar Mejuffrou,
Madeleene.                          Wel vrijer wat maekt jy hier.
Meles. (160) Myn Sinjeur Frans versoekt of gy wat playsier
    Van avont met u broeder by hem gelieft te maken,
    En komen by hem te gast.
Madel.                                  Zijnt geen andere saken
    Die je te seggen hebt, hy heeft ons selve al genoot,
[p. 13]
    En dats nu al een uur geleden.
Meles.                                          O doot
    (165) Wat sal ik nu doen?
Madel.                                  Ja wilt vry u biesen packen.
Meles. Ochmijn arm schelm, dat komt van dat verbruide kacken
    Och wat sal ik nu doen, wat raet gaet my aen,
    Ik vrees dat ik soo ellendig door de spitsroe sal gaen.
    Hoe sel ik het maken, wat sal ik best segge
    (170) Ik weet vaerachter de saak niet te belegge.
Madel. Praat niet langh, loopt datje jouw beschijt.
Meles. Ia door schijten is ’t gekomen dat het nu so slecht leijt,
    Maar wat hebje geseit ja of neen sulje commen?
Madel. Ja doch.
Meles.             Dan magh ik van nu af aen myn rug wel crommen.
Madel. (175) Hoe dat, om dat wy komen sullen?
Meles.                                                                  Dat en seg ik niet.
    Maer Juffrouwje weet wel dat het gierige luiden verdriet
    Als zy onkosten moeten doen.
Madel.                                         Ik meen dat je Baas een cordiale
    En tractabel kerel was.
Meles.                             De duivel mach die cordiaelheyt hale,
    Hy is soo gierig als een rob en soo boos als een hont,
    (180) Daer is niet by hem te besten met permissie als drek en stront;
    Nouw laet ik gaen. U Dienaar Juffrou Madeleene;
binnen.
Madel. Ik meen datje wat hooren sult, vrient gaje vry heene.
binnen.


X. BEDRYF.

Zytje al Straatvegende uit.

    ’t Is wonder de klok heeft al half een gebromt,
    Wat of’er in de weeg is dat hy niet thuis en komt,
[p. 14]
    (185) Wel waer of hy blyft myn hart begint al te beven,
    Komt hy niet voor Sinjeur thuis soo leit ’er een droevig leven,
    Want als hy kyven hoort soo snyt het my door ’t hart,
    Trouwens ’t is geen wonder so als ik gelief koost wart,
    Het is niet als myn hartje, myn bekje, myn suikerde doosje,
    (190) Myn soetertje, myn liefje, myn eenige roosje,
    Myn uitverkoorne bekje, ja ik en weet niet wat,
    Och hoe aengenaam is ’t als hy myn in zyn arme vat;
    Waer of myn hartje blijft ik souw schier gaen schreien,
    Ik vrees dat hy nu weer ellendigen zal lijen,
    (195) Heb ik het niet gedacht, daer komt dien Ysegrim aen,
    Och myn lieve Meles hoe sel het met jouw gaen.


XI. BEDRYF.

Frans. Zijtje. Meles.

Frans. Wel Meyt waer is Meles is hy noch niet thuis gekomen.
Zijtjen. Neen Sinjeur.
Frans.             Wel ik sweer dat hy van de drommel sal dromen,
    Geeft my de rotting.
Zijtjen.                         Sinjeur Melis komt daer.
Frans. (200) Wel vlegel waer blijfje, seg hontsfot komt hier maer,
Hy slaet met den Beusem.
    Komt hier jouw olijke Fielt, jouw schelmse rekel,
    Ik sweer ik selje noch anders halen over den hekel.
Meles. Och myn lieve Sinjeur vergeeft het my voor dese reys.
Zijtjen. Nou Sinjeur je moet denken je slaat op menschen vleis.
Frans. (205) Bruyt uit de weeg je houd het maer met elkander,
    Ik sie wel hoe ’t is, d’een bruy is soo goet als d’ander.
Hy wil weer slaen.
    Uyt de weeg Meyt.
[p. 15]
Zijtje.                     Ey Sinjeur hoe benje soo schrickelijk quaet,
Frans. Dat loof ik wel weetje niet dat het vast uit myn beurs gaet.
Zijtje. Wat is dat Sinjeur?
Frans.                              Had ik hem niet geboode
    (210) Dat hy Goosen met syn suster souw te gast noode.
Meles. Dat heb ik gedaan Sinjeur.
Frans.                                          Dat heb ik gedaen, maer wanneer,
    Na dat ik hem gesproken had, en had jy wat eer
    By hem gekomen, so souw ’t misschien hebben geweigert.
    En nu was hy soo gretig als een hongerige reigert.
Zijtjen. (215) Maer Sinjeur souwje gasten laten noden en meenjet niet,
    Dan was het immers beter datje ’t gast-noden liet,
Frans. Wel slons wat heb jy te seggen, wilje jouw bek wel houwe
    Had ik van daag soo veel schaa niet geleden soo sout my niet berouwe.
Zijtjen. Waer aen Sinjeur,
Frans.                      Wel aen myn brieven die zyn wel dertig par cent
    (220) Afgeslagen, voor soo veel als myn noch is bekent,
    So dat ik van daag wel heb verloren twee duisent gulden,
Zytjen. Wel Sinjeur dat is ook sulk een saak niet, rekent het voor
    quaa schulden.
Frans. Is het evenwel niet genoeg, en jy, wat heeft Lotje geseit,
Meles. Die sel komen Sinjeur, soo de gelegentheit maer iets leit.
Frans. (225) Wel ik ben bedurven, och wat sal ik nou beginne
    Al de bruy te komen, wel ik verlies myn zinne,
Zijtjen. Tut tut Sinjeur in die gelegentheit komt het op geen mens aen,
Frans. Wel meit dat jy so cordiael ben, dat kan ik niet verstaen,*
Zijtjen. Ja Sinjeur, had ik jouw gelt,
Frans.                                             Wel wat sou mijn dan resten,
Zijtjen. (230) Sinjeur ik zouw je zo tracteren, ja alles was voor jou ten besten,
Frans. Souwje moerskous, wel jy sout wel duivels milt zyn.
Zijtjen. Maer Sinjeur terwyl datje gasten verwacht, so moet ’er ook wat geschaft zyn.
Frans Ja wel als ’t dan wesen moet, en om geen tyt meer te verliesen,
[p. 16]
    So mag ik uit al myn ongeluk en schaden het minste kiesen,
    (235) Hoort haalt salaet, men koopt nu een heele mant vol
    Voor een halve stuiver, en haalt achter de hal by Swaantjen een pens-rol,
    Maer van de minste prys, dat meugje dan dese schent brocken
    Veur setten, ik vrees datse al de bruy noch sullen op schocken.
    Wat dunkje kan ik daer niet rykelijk meê bestaen.
Zijtjen. (240) Neen Sinjeur.
Frans.                                 Wat dan meer?
Zijtjen.                                                       Een stuk vleis gebraen.
Frans. Of meen jy, lam gat, dat je ook neffens de gasten
    Meent te smullen, holla jy sult ’er jouw niet aen vertasten,
    Een pot gort in jouw darm.
Zijtjen.                                    Daer ben ik wel meê te vreê.
    Maer Sinjeur...
Frans.               Maer Sinjeur, hout smoel maekje myn dat maer reê,
    (245) Hoorjet wel.
Zijtjen.                      Ja Sinjeur, maer gelief je myn dan wat servetten
    Met een tafel laken uit te legge
Frans.                                            Die sel Juffrou Madaleene myn bysetten.
    Doet maer dat ik jouw hiet.
Zijtjen.                                   Ik selt doen Sinjeur.
Frans. En gy Meles past wel op, en voor al op de deur,
    Ik moet eens uit gaan, en hoore hoe ’t met de Compagnies actiens sel afloopen,
    (250) Want alze sacken soude, so was ’t beter dat ik se by tyts gink verkoopen,
    Nouw ik sel hier weêr zyn, de klok half acht,
    Daerom past men samen wel op, weest’er op verdacht.
Zijtj. Wy sullent wel doen Sinjeur, maer sulje geen kees na schaffe.
Frans. Wel de drommel haalt de meyt, met al dat blaffe,
    (255) Of meenje weêr in ses maande een kees van vijf pont
    Met elkaar te smulle, seg jouw verbruide stront,
    Heb ik van daag geen schaa genoeg te dragen,
    Myn kop loopt ’er al van om, en dan moetje myn noch plagen,
[p. 17]
    Met Sinjeur selje geen kees,
Zijtjen.                                     Wel Sinjeur ik vraag het maer,
Frans. (260) Ik seg hout smoel of ik dryfje ’t gat uit met elkaar,
    Zy sullen ’t wel stellen al vreten zy geen kees met elkander,
    En dient het haer niet, sy meugen vertrecken d’een na d’ander
Meles. Sinjeur daer is iemand aen de deur die naer u vraegt
Fran Dat sel dien verbruiden Backer zijn die myn voor middag soo heeft geplaegt,
    (265) Laet hem binne komen, ik sel sien of ik hem tot morgen kan uitstellen.
    Want ik mag vandaag van geen gelt uitgeven horen lellen.


XII. BEDRYF.

Joost. Frans.

Joost. U Dienaer myn Heer, hier kom ik nu alsje mijn hebt belast
Frans. Ja ik sie wel datje nouw op jouw tijt wel past,
    Maer pasje wel so op, als ’er by jouw gelt moet wanken?
Joost. (270) Ik weet van geen wanken, geeft mijn mijn gelt so sel ik jou bedanken.
Frans. Wel hoe Ioost buur, hoe maakje sulck een slechte praat,
Joost. Geeft mijn myn gelt, eer dat het hier hooger gaat,
Frans. Weetje wel tegens wie datje so stout spreekt sonder sorgen?
Joost. Ia tegens Monsieur Frans die by alle man gaet borgen,
Frans. (275) Wat bruit men dese backer met zyn stijve bek.
Joost. Wat leit jouw te becken, seg gierige vrek
    Ik doe noch so niet als jy met jouw dienstbare geesten
    Die je van honger schier laat sterven als warent beesten.
Meles ter zijden roepende
    Vaer al voort backertje.
Frans. Ia wel wat moet ik hier al horen van so een sellementse dick kop
[p. 18]
Joost. (280) Wat leit hier te dik-koppen ik brui ’er daer meê eens op.
Frans. Hoort Ioost nouw moet ick uit gaan, want myn tijt is verstreken,
    Maer komt morgen ochtent dan sullen wy samen spreken.
Joost. Wat heb ik daer aen, ik kom niet om te spreeken maer om myn gelt.
Frans. Wel nu ik sel dan mijn kassier last geven dat hy’t jouw telt,*
Joost. (285) Selt dan niet falideren; so sel ik nog so lang wachten.
Frans. Neen sonder faut komje morgen ochtent ontrent achten.
Joost. Seer wel Sinjeur u Dienaar.
Frans.                                           Hier hey Meles laat Ioost uit.
    Hoe ben ik ook van soo een sellementse backer gebruit.


XIII. BEDRYF.

Zijtjen. Frans. Meles.

Zijtjen. Maer Sinjeur ick...
Frans.                               Maer Sinjeur ik wat isser nu Sinjeure
Zijtje. (290) Ick moet immers gelt hebben,
Frans.                                                     Wat jouw verbruide leure
    Spreekje ook al om gelt, haalt alles op credijt,
    Och Sinte Christoffel verlost myn van dese meyt.
Zijtjen. De backer wil my nu voortaen geen broot meer lange
    Hy tiert en raast, en wil eerst gelt ontfange.
    (295) Van voorlede jaar, hy seit dat onse kerf-stok
    Al over lang yser is geweest als een Smits blok.
    En Swaentjen het pens-wijf maent myn vast alle dagen?
    Voorleden trokse myn de kap van ’t hooft en heeft myn wel lustig af geslagen.
[p. 19]
    En Iochem de turfboer komt ook loopen om zijn gelt,
    (300) En van Kees de melk boer ben ik om die reden voor een hoer uitgeschelt.
Frans. Is ’t mogelijk Zijtjen wel jy heb wel hart voor jouw schenen,
    Ie bent te beklagen tot in ’t merg van jouw benen.
Zijtjen. Hoe sel ik dan doen sel ik dan alles gaen halen op crediet.
Fra. Ia doch, want van myn gelt schey ik van desen dag nog niet
    (305) Nouw ik moet gaen, komt Meles doet mijn de deur eens open.
Meles. Wel Sinjeur
Frans.                   So je nu niet op en past, ô wopen,
    Ik sweer ik sou jouw havenen, daerom siet watje doet
    En so daer iemant om gelt komt, segt dat hy weêr komen moet
Frans binnen.


XIV. BEDRYF.

Meles. Zijtjen.

Meles. Nouw is ’t onse beurt, gants honden duisent planken,
    (310) Hoe ellendig sel hy dat slaen van myn bedanken,
    Sa nu eens lustig omgesprongen, het hek is van den Dam,
    Komt myn soete lieve bekje, myn suikerde lam.
Zijtjen. Wel hey Meles hoe benje nu so amoureusig?
Meles. Wel alderschoonste engeltje, hoe jy so dreusig?
    (315) Wel sie we hebbe elkaar immers trouw toegeseit,
Zijtje. Wel wat bruit me de jonge?
Meles.                                           Wel wat bruit me de meyt
Zijtjen. Iy hoeft met my degek niet te scheren,
Meles. Och soetertje ik wil je veel liever wat carresseren,
Zijtjen. Alsje myn lief had, waerom geef je myn dan niet een soen
[p. 20]
Meles. (320) Ke daer, ke daer, mijn boutje ik wilje nog wel wat anders doen,
    Och bekje ik hebje so lief,*
Zijtjen.                                  Heb je myn dan uitverkore,
Meles.* Och ia, en jouw heb ik alleen myn trouw geswore,
    Siet daer is myn hand, ik verlaatje nimmermeer,
Zijtjen. Wel ik beveel dan alles aen onse lieve Heer,
Meles. (325) Kom myn engeltje laet ons nu wat gaen eeten,
Zijtje. Wel nu myn speel meyt Annetje dient het ook wel te weten,
    Want ik heb haer belooft als Sinjeur eens uit was
    Dat ik haer by ons eens sou node te gas,
Meles. Welja dat’s goet die sloof moet’er hart ook eens ophalen
    (330) Wat bruit het ons doch, de baas moet alles betalen,
    Wel nu ik ga haer halen, soetertje maak dan alles klaer,
Zijtjen. Wel hartje lief, komt dan voort weder met haar.
Meles binnen.


XV. BEDRYF.

Zijtjen alleen.

    Och nouw ben ick gerust nouw dat de koop is geslooten,
    Ik was seper in ’t eerst wel wacker verschoten,
    (335) Ik wou hem eens beproeve of hy al trouw bleef,
    En ’t was aerts noch aerts dan of hy op myn keef,
    Doen hy sey wat bruyt men de meyt, och dacht ik nu sel hy myn verlaten,
    Och meisjens meisjens laatje dog so ver niet bepraten,
    Gelijk ik heb gedaen, want recht uit geseit,
    (340) Hy heeft zyn eyeren in myn nesjen geleit,
    Maer hoor Juffertjes sout gy-lieden ook niet wel eens sonder schromen,
    Een kansje wagen, maer wat is ’t, wy vresen dat ’er een kint mocht af komen,
[p. 21]
    Sonder dat ik wouw voor niet een van jouw alle borge blyven, maer dat ’s de bant
    Die jouw vrijsterkens in toom hout, anders bleef’er niet een maagt in Holland?
    (345) Nou laat ik gaan, en beschicken het een en ’t ander,
    Op dat alles klaar is als sy komen met elkander.
binnen.


XVI. BEDRYF.

Annetje. Zijtje. Meles.

Annetje. Ey Meles buur ik durf niet.
Meles.                                             En waerom durfje niet.
    Tut tut, wel hoe ’t was groote sottigheid dat jet liet,
    Komt maar binne, gut wy sullen samen so vrolijk wesen,
    (350) Daer is ter werelt geen swarigheit, voor wie souwje vresen,
    Ik ben nu Sinjeur van alles.
Annetje.                                 Wel als ’t jou dan so gelieft.
    So mag ik het doen.
Meles.                        Wel ja, maer je bent ’er niet meê ontrieft,
    Wy sullen uit de kunst eeten en drinken en deuntjes singen,
    Wy sullen soenen en sabben, en lustig in de bocht springen,
    (355) Wel ey waer is myn liefste?
Zijtjen uit de kelder roepende
                                                Hier ben ik hartje, ik tap wyn en bier.
Annetje. Hoe hier ben ik hartje, wel de drommel wat hoor ik hier
    Wel jongens, hoe hebbe wy ’t met elkaar sulje samen trouwe?
Meles. Wel ja dog daerom sulle wy nu voor-bruiloft houwe,
Annetje. Maer fopje, of is ’t ernst,
Zijtjen met de kan uit de kelder komende,
                                                      Neen ’t is seper waar.
[p. 22]
Annetje. (360) Wel so dan, soo wens ikje veel geluk met elkaar.
Meles. Ik dank jou Annetje.
Zijtjen.                                En ik u van gelijke.
Meles. Wat dunkje selt niet wel pare, wilt eens kijke,
Annetje. Uit de kunst, ik hebt in lang so fraey niet gesien,
    Maer wanneer meenje voor de roo deur te gaen jonge lien?
Zijtjen. (365) Morgen, niet waar hartje?
Meles.                                             Ik sel morgen niet klaar rake,
    Over acht dagen, want ik moet nog een paer schoene laten make
Zijtje. Kosten wy morgen hartje, dan won ’t noch acht dagen uit.
Meles. Ik kan seper niet.
Annetje.                         Hoe geern waer jy de bruyt,
    En je selt (slag de rest) nog vroeg genoeg koomen.*
Zijtje. (370) Ach Annetje dat hoop ik niet.
Meles.                                         Wat legje hier te dromen,
    Alles sel wel gaen, komt engeltje dekje maer de dis,
    En maekt by provisie dat ’er wat te eeten en te drinken is.
Zijtje Ik sel boutje Annetje wilje my de tafel helpen bereien.
Annetje. Ja lang my het tafel laken, k’ sal’er over spreien.
Meles al singende en springende.
        (375) Hoe wil ik nu strelen myn lieve roselyn,
        Hoe willen wy heden nu vrolik zyn;
        Myn hartje, myn startje, myn suiker de doosje,
        Myn soete bollebuisje myn maagden roosje.
Annetje. Nouw Bruidegom houdje wat stemmig by de luy,
Meles. (380) Ho ho, hoe na krijgse meê een maegdelijke buy,
    Wel myn lieve, maer ben je al meê beswalkt van sulke dampen.
Annetje. Wel ja dog, want ik brand van liefde als koestront in de lampe.
Meles. Nou kom aen hebje botter, broot en kees gekregen,
Zijtjen. Ja het staet ’er al.
Meles.                             Kom sa nou aen ’t eeten getegen,
    (385) Juffer Annetje, kan ik je dienen met een boterham.
Annetje. Als ’t jouw belieft Bruigom.
Meles.                                                 En jouw ook soete lam.
Zijtjen. Ja bekje.
[p. 23]
Meles.                 Hou daer, en dat is voor jouw Annetje,
    Anders hebbe wy niet, lang nou eens het kannetje.
Zijtjen geeft hem de kan en roemer.
Zijtjen. Hou daer liefste
Hy schenkt in de roemer.
Meles.                         Ey so lave wy alle daag,
    (390) Zey vader Lucas.
Hy drinkt het uyt.
    Wel soo dat maekt een schoone maag,
Hy schenkt en geeft het over.
    Hou daer mijn Liefste, drinkt uit, het selje niet deeren,
    Nouw leven wy ook eens als groote Heeren.
Zijtje. A vous Annetje.
Annetje.                     Ik dank jou juffrou Bruit.
Meles. Wel so myn bekje, suprum naglum schoontjes uit.
Zijtjen. (395) Wel bekomtje Annetje.
Annetje.                             Ik dank jou, à vous Bruidegom
Meles. Heb dank: wel soo die roemer is nog wellekom.
Zijtjen. Maer heden Annetje, nouw is goet raet deur,
    Onse Sinjeur verwacht gasten, en daer is niet met al op ’t vuur
Meles. So denkje daarom, ik denk nou om geen swarigheit,
    (400) Ja moet maer vrolijk wesen, want de romer is vol klarigheit.
Annetje. Ja maer seper jongens, gaet dog soo los niet te werk,
    Je moet het wel overlegge, dat hy d’aenslag niet en merk.
Meles. Wel hoe so denk ik, weetje niet als hy t’huis komt te vragen
    Of alles gereet is, dan moet myn liefste klagen.
    (405) Dat niemant haer wou crediteren sonder gelt,
    Dan sel hy soo schrikelijk syn ontstelt,
    En rasen en tieren, ja roepen en smyten,
    Datje anders niet sou denken, of hy sel syn selven de neus af bijten,
    En als hy dan seit bruit heen daer is ’t vierkante gat,
    (410) Dan sel ik segge, bedanken u Sinjeur fiat,
    En dan kennen wy voor de roo deur gaen, al wilde wy morgen,
    So bennewy van die gierige duivel verlost, en leven sonder sorge
Annetje. Dat is seper wel bedocht, wat dunkt jouw juffroy bruyt?
[p. 24]
Zytjen. Wel ja dog, so raken wy met gort en met eere dit clooster uit.
    (415) Hy wou hebben ik sou alles op credijt gaen halen,
    En nu sal ik seggen daer was niet te krygen of ik most eerst betalen.
Meles. Wel ja so moetje seggen, is dat niet wel gepractiseert,
    Trouwens ’t is geen wonder, want ik ben uit gestudeert?
    Sa nu weêr gedronken, ey à vous myn roselijntje,
    (420) Myn suikerde Zijtjen, ey hoe lecker smaekt dat wyntje,
Annetje. Ia wel keiere, wat zyn ’t nu moye dingen, niet waer?
Zytjen Wel ey waerom niet, wy zyn dog jonge luiden met elkaar.
Meles Dats wel eseyt myn hartje, ey* waerom soude wy treuren,
    Voorlede jaar ten achteren, en nouw van te veuren,
    (425) Is ’t niet waar beckje?
Zytjen.                                     Wel ja dog, ik ben wel lustig bly,
    Hoe menigmaal heb ik om u in angst geweest als de gart in de pis ley!
Annetje. De drommel daer wort geklopt.
Zytje.                                                 Och hoe sullen wy ’t nu maken!
Meles. Niet met al, bergt metter haest de kan en tafel-laken,
    lk sal de tafel bergen.
Annetje.                         Maer waer sel ik nu heen?
Meles. (430) Kom volgt myn, gaen wy met couragie na de deur treên,
Zijtje. Och nou selt hier honde.*


XVII. BEDRYF.

Frans. Meles. Annetje. Zijtjen.

Frans. Wel hondsfot waer blijfje so lang,
Meles.                                       Sinjeur ik kom voort gelopen,
Frans. Wel ke daer, ik sweer ik selje nog het vel afstropen,
    Jou schelm alsje bent, wel wat maakt Annetje hier,
Annetje. (435) Sinjeur ik kom Zijtje vragen om een koolje vier,
[p. 25]
Frans. O! doot dat werck deught hier niet wie heeft jou order gegeven
    Om in mijn huys te komen,
Annetje.                                 Wel sinjeur is daer wat aen bedreven
    Dat ick in jouw huys kom
Frans.                                   Wel ja als ickt niet en verstae
    Selje buyten mijn self in mijn huys komen
Annetje.                                                     Nou sinjeur ick gae
    (440) Ick sel mijn wel wachten: om jou volck om vier te vrage
Frans. Kom vertreckt ick wil geen woorde van u verdragen.
Annetje. Nouw stoot soo niet: hadie Melis buur,
binnen.
Frans.                                                             Hadie Melis buur,
    Wel de Duivel wat’s dit: wel vlegel wat voor kuur,
    Hebje met de Meit aengereght: o sellement het sel hier honde
Meles. (445) Wel sinjeur hoe praetje soo: hebje mijn dan op een qua saeck gevonden.
Frans. Qua saeck of niet, ick wil geen vreemde meit in myn huys sien.
Meles. ’t Is immers een eerelijcke meyt en heeft altijt gewoont by fraje lien.
Frans. Eerlijck ja guit ick loof dat jy daer best af sout kunne praten,
    O dese wage gaet soo manck, maer waer hebje Zeyt gelaeten.
Zytje. (450) Hier ben ik sinjeur.
Frans.                                     Wel Zijtje hoe staen de saken nouw
    is alles klaer
Zijtje. Och sinjeur daer wasser niet een die mijn borgen wouw
    Swaentje het pens wijs heeft mijn op nieuw geslagen en gesmeten.
    Dat ick ’t wel heugen sel en in geen veertigh dagen vergeten.
Frans. (455) O jouw Olijcke Caronje, och wat gaet my nou aen
    Wel kedaer ick weet geen raet.
Zijtje.                                           Zinjeur het sel noch wel gaen
[p. 26]
Frans. Bruit samen ’t gat* uit, ’k wilje niet hooren spreecken
Meles. Fiat Sinjeur maer geeft ons gelt van de tijt die daer is verstreecken,
Frans Wel ja nogh gelt, niet waer wel rekent eens van die stoute guit.
    (460) Die durft nogh gelt eyssen komt bruit voort het gat uyt.
Meles. Kom kom Zijtje gaen wy, want hier is doch geen gelt te halen.
    Want in plaets van gelt wil sinjeur ons met slaen betalen,
    Adieu sinjeur ick bedanck jou datje ons op vrye voeten stelt
Zijtjen. En ick u van gelycken sinjur, maar minst voor je gelt
binnen.


XVIII. BEDRYF.

Frans alleen.

    (465) Sie daer sy bruyen heen, wel de droes ik verlies mijn sinnen,
    Ick ben een schelm soo ick weet wat ick sal beginnen.
    Wel ick geef het op: maer sellement ben ick wel wys
    Dat ick Adam en Eva, van Avont jaegh uyt het Paradys,
    Wel de droes wat sel ick nu doch, ick sal moeten vertrecken,
    (470) Want soo myn gasten komen, sy soude schendigh met my gecken,
    Insonderheyt mijn neef lottje, want dat is sulcken spottigen quant,
    Als ick geloof datter niet een en is in Hollant
    En myn vrint gosen wat sal die seggen met zyn Suster madelene
    Wel ick raeck uyt mijn Tureluur: maer waer sel dit henen,
    (475) Want alle die het hooren sullen soo wel met haer spotten, als met mijn,
    Om datse alle bedrogen gasten sullen zyn,
    Ik konse wel verwachten en brengense op den doele
[p. 27]
    Maer t’ is te laet, en ook hoe schrickelijk sout ick in myn beurs moeten voelen,
    En wat noot wast al setten ick haer eens aen soo een dis
    (480) Maer neen ick kom daer niet aen om datter sulcke slechte tyding gekomen is.
    Waerop dat de actiens wel de helft zyn afgeslagen
    Ja wel sie daer ick moet banckrot, och had ick doch tot dese dage,
    Al mijn brieven verkoft: maer nu, ay my, nu is het veel te laet.
    Och laet ick mijn biesen packen, eer dat de Klock negen slaet
    (485) Mijn kneght heb ick verjaeght mijn meyt is wegh gelopen,
    En mijn kostelycke actiens moet ick voor de helft verkopen
    En nog daer en boven gasten genoot och my wat scha en schant
    Komt mijn soo gelyck over wel ick sweer ick moet van kant.
    Wat sullen mijn gasten seggen alsse soo schendig staen te kloppen:
    (490) Soo willen zy myn bekrissen en bekrassen, hoe willense Spreuwen foppe,
    Een hospus sonder spijs, en gasten sonder weert
    O ellement de klock slaet negen laet ick mee een veert
    Maer heen gaen, adieu myn huysjen ’k verlaet u nu met grote sorge.
    Dat gaet na vader Jeremias, ’k Hoop dat die mijn gelagh sal borgen,
    (495) Want ick ben nu soo kael als een rot, ick heb schier niet een duyt in myn maers
    Nouw laet ick vry heene gaen of de duyvel hout de kaers.
binnen.


[p. 28]

XIX. BEDRYF.

Goosen. Madeleen.

Gosen. Ja wel Masseur binne wy niet sot soo laet uyt te gaen eeten?
    De Klock is by half tien: had ik het geweten,
    Ik souw soo laet en soo ver niet hebben gegaen om een mont vol broot.
Madal. (500) Wat is ’er aengelegen Monfreer; al zijn wy soo laet genoot,
    Dat heeft hy maar gedaen, om onse honger te verdrijven,
    Maer waght ik meen soo te schransen dat se om de overschoten brocke niet hoeven te kijven.
Gosen. ’t Sal mijn verwonderen wat dien gierigaert sal hebben opgedis
Mad. Ick denck een gebraeden bout: of een brave soo Vis,
    (505) Altijt daer moet geschaft zijn: ’t zal wel haest blijken;
    Nouw zijnder wy haast.
Goosen.                             Ick gader vast na kijken,
    Wel ja hier is ’t, ik weet altijt niet beter, ik klop vast aen,
    Soo het hier niet is, soo meugen wy een deurtjen verder gaen.
Mad. Daer is geen gehoor soo ’t schynt trouwens daer valt nouw veel te bestellen.
    (510) Zy sijn misschien achter Monfreer, ik souw eens schellen.
Hy schelt.
Gosen. Sie daer soo sy dat niet hooren, soo kloppe wy voor een dootmans deur.
Mad. Hout op Monfreer myn dunckt ik sie ligt door dese scheur.
Gosen. Ja ligt, wy sullen lang ligte, eer sy ons hier in ligte,
    Of zyn wy aen ’t verkeerde huys? of is mijn gesigte verduystert.
[p. 29]
Mad. (515) Dat’s vremt datse dat schellen niet hebben gehoort.
Gosen. Wil ick jouw wat segge Masseur; ick gaa voort,
    Wy zijn schendigh bedrogen maer wagt ick sal hem dat wel betalen.
Mad. Sagjes Monfreer, soo haastig niet; laet ons het schellen eens herhalen.
Gosen. Ik hebber den bruy van, meen je dat ik hier voor de geck wil staan.
Mad. (520) Monfreer sie daer warentelijk daer komt mijn* Neef aen,
Gosen. Ia vaeragter,


XX. BEDRYF.

Gosen. Lottje. Madeleen.

                            U dienaer mijn Heer, komje mee ten eten
    By u Oom,
Lotje.             Ja mijn heer hy heeft het mijn laten weten,
    Maer het is al vry vroeg genoot s’avonds ten half tien,
Gosen. Voor mijn ik heb sulk noode noyt gesien,
    (525) En wat noch meer is, wy hebben wel een quartier staen kloppen.
Lotje. En niet opgedaan! wel ik denk niet dat hy met ons wil foppen.
    Wel dat souw mooy wesen: mijn Heer waer hangt de schel
Gosen. Sie daer mijn Heer.
Lotje.                             Ick sal schellen al of de drommel uyt de hel,
    Daar aen trok:
hy schelt
                          Sie daer soo sy dat niet en hooren,
    (530) Soo geef ik van desen avont de moet van gast gaen verloren.
[p. 30]
Gosen. Och mijn Heer! dat is al soo seecker als den dag,
    Ick bidt laet ons maer gaen want het wagten niet helpen magh.
Mad. Nouw Monfreer wagt noch wat.
Lotje.*                      ’K moet met de klopper noch eens rinckelen.
hy klopt.
    Alsof ik het al vernielen wil.
Mad.                                         Wel ik kan niet bedenken
    (535) Wat ’er aen schort.


XXI. of laetste BEDRYF.

Annetje. Lotje. Gosen. Madeleen.

Annetje uyt het venster.
    Vrienden klopt dog niet meer, want het is daer puur nagt.
    Het souw dog maer verloren moeyten zijn soo je langer wagt.
Lotje. Hoe dat Vryster?
Ann.                             Vraegje dat, hy heeft sijn huysgenoten,
    Sijn Knegt en Meyt weg gejaegt, en heeft het huys wel vast toegesloten,
    (540) En is soo deur gegaen: En sijn volck. hadden my geseyt,
    Dat hy gasten had genoot, en daer was geen kost bereyt,
    Soo dogt ik in mijn selven, ik sel zijn bedrogen gasten
    Waerschouwen, op dat ik haer van ’t wagten mogt ontlasten.
Lotje. Wel de duyvel hael de Vent, wel Vrind, wat seggen is dit
    (545) Ja wel kedaer dat ik hem hier hadt, ick kapten hem van lit tot lit.
    Sulke schendige bedroge gasten te zijn: ’k sweer ick sal ’t hem betalen.
Gosen. Wel ik verseker hem dat ik daer revenje van sal halen.
Annet. Ja wel je heb gelijk hy heeft ontfatsoenlijk gedaen.
Madel. Hoor Monfreer, het kyven helpt dog niet laet ons nu maer gaan,
[p. 31]
    (550) Speelt hem weer een pots:
Gosen.                                           Foey soo schendig bedrogen,
    Wel sie daer dat ik hem hier had ick haelde hem het gesicht uyt sijn oogen.
Lotje. Ick swcer ick sel hem dat Weer betalen letter vry op,
    Die gierige duyvel dien Deense dick kop,
    Die schent-brock, ja wel sie daer ik kan mijn schier niet bedwinge.
Gosen. (555) En ick souw schier van onverduldigheyt uyt mijn vel springen.
Madel. Ey doet dat niet Monfreer.
Gosen.                                           Wat ik bruy daer me al sijn glasen uyt
Annet. Ey doet dat niet mijn Heer, want in sijn huys is niet een heele ruyt
Gosen. Kedaer ik souw hem wel haast als een stuck vleys hacken.
Lotje Als jy* hem hier hadt.
Madel.                                 Ey Monfreer laet ons onse biesen packen.
Gosen. (560) Ja wel kom aen gaeje meê mijn Heer.
Lotje.                                           Ja ick heb hier al lang genoeg gestaen,
    Ik heb sulken honger dat ik qualijk voort kan gaen,
    Goeden avont Vryster.
Annet.                             ’k Wens u het selfde vrinden.
Gosen. Mijn Heer sootje gelieft gaat met ons op het geen wy t’huys sullen vinden.
Madel. Komt Sinjeur gaet met ons,
Lottje.                                             Ick arme bedroge gast,
    (565) Mijn buyck is ingevalle, soo heb ick hier op gevast,
    Ia wel ick mag dan met u gaen maer dan moetje weer by mijn komen,
Gosen. Dat sullen wy doen: maer niet soo als nu by u Oomen.
EYNDE.
[p. 32: blanco]
Continue

Tekstkritiek:

vs. 23 ons er staat: ens
voor vs. 49 Meles er staat: Melel
vs. 228 niet er staat: neit
vs. 284 nu ik er staat: nuik
vs. 321a: ik heb je so er staat: ik so heb je so
vs. 322 aanduiding acteur ontbreekt
vs. 369 een afsluitend haakje ontbreekt
vs. 423 ey er staat: ez
vs. 431 honde. er staat: houde. (verg. vs. 444)
vs. 457 ’t gat (zoals in de herdruk van 1709) er staat: ’t
vs. 313 en 314 rijmen niet; merkwaardig is dat 315 in het origineel inspringt
vs. 520 zijn: er staat: mijn
vs. 533 en 534 rijmen niet; vs 535 is een weesrijm
voor vs. 533b Lotje er staat: Zijtje
vs. 559a als jy er staat: als