Johan Zacharias Baron - Kees Louwen alias den geschoren boer

Johan Zacharias Baron: De klucht van Kees Louwen, alias: den geschoren boer. Nevens ’t byvoegsel van den vermakelijcken Leytze Klapperman. Leiden, 1679.
Herdruk van: Klucht van Kees Louwen, ofte: den gheschooren boer. Leiden, 1667.
Bewerking van Bredero: Een ander clucht van een huys-man en een barbier (1622).
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton00697 - KBH
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
De fractuurletter is in een aparte kleur weergegeven.

[fol. A1r, p. 1]

DE

KLUCHT

VAN

KEES LOUWEN,

Alias:

Den Geschoren Boer.

Op den Regel:

Wie door de Werelt soeckt te raecken,
Moet wat Bedriegen, Liegen, Taecken.

Nevens ’t byvoegsel van den vermakelijcken

LEYTZE KLAPPERMAN.

Gespeelt by ’t Broederschap het Witte Acoleyen,
of de Oude Hollandze Reden-kamer, Liefd’ is ’t
Fondament, binnen Leyden.

Op Vasten-avonts-dagh, den 14. February 1679.

Aen de Momessen.

Of Momus zeyt: Ick zidt als Loyer over ’t Laecken,
Soo is al niet: of most het selfs eerst beter maecken:
Geleende Schoenen passen my tert een van all’
Dies wijck ik Momus niet, al Loyt hy op de Hal.

Aensiet het End’. J.Z. Baron.

TOT LEYDEN,
Ghedruckt by Johannes Kellenaer, Boekdrucker, woonende in de Heeresteeg,
by de Pieters Kerk, 1679.

[fol. A1v, p. 2]

Aen den Leser.

Beminde Leser, dit Kluchje stuckx gewijs in de Boertige Wercken van G. A. Bredero, dickmael gelesen, en daer-en-boven meenigmael zijn onvolmaecktheyt beooght hebbende, heeft eyndelick mijn geest doen aen-porren, om zijn volmaecte Rok te mogen verkrygen, die deselve nu heeft, door de stoffe daer toe voor lang te gemoet gesien, ’twelck ik (op versoeck der Rethorize Liefhebbers) heb gedaen, om alsoo by deselvige vertoont te werden, onder den naem van Kees Louwen, alias den Geschoren Boer: Den, ick acht’et noodigh te zijn, alleen om den Boer zijn gepleegde onvoorsigtigheyt, den Barbier zijn goetgunstigheydt, en Gaeutje zijn over-gaeuwe gaeuwigheyt, te mogen hersien, werden, waer op een Regel volgt:

Wie door de Werelt soeckt te raecken,
Moet wat Bedriegen, Liegen, Taecken.

Neemt dan mijn Byen-yver aen, gelijkze is, en maeckt datze (in wat geselschap het soude mogen wesen) gespeelt wert, en dat met soodanige Personen als hier zijn.

KEES LOUWEN, een Boer.
Mr. JORIS QUINT, een Barbier.
GAEUTJE, de Knecht van Mr. Joris.
NEEL JANS, de Vrou van Mr. Joris.
LIJS JANS, de Meyt.

’t Tonneel is in en buyten ’t Huys van Mr. Joris, &c.

[...]

[fol. B3r, p. 13]

BYVOEGSEL

OF

TAFEL-SPEL.

Den vermakelicken Klapperman met zijn Maet uyt.

Liefwaerde Burgery, gegroet so moet ghy wesen,
Van ons uw’ Klapper-luy, dat even als voor desen:
So met het Nieuwe-Jaer, ’t geen heden we’er begint;
Wel hem, die sig tot deugd’ van nu daer aen verbind,
(5) Om sijn Wel-levens-tijt, Boet-vaerdig te besteden,
En van ’t Ondeugb’re-Padt, dat slim is, af gaet treden,
En keurt een and’ren weg, die goet, en zuyver is,
Soo tot de Zaligheydt, als sterckte voor ’t Gewis:
Laet dit ter herten gaen, en u voor all’ behagen,
(10) Ghy weet ons Uur is om, ’t is Negen daer geslagen,
Negen heyt de Klock, Negen.
’t Is Klapperman pas op, draegt sorg, houdt goede wacht,
Op dat ons ’t onversienst’ niet schadigt in der Nacht,
’t Zy Brandt, of and’ren Noodt, Inbreuck der Dieveryen,
Soeckt ons (waer ’t doenlick is) voor schade te bevryen:
(15) En immer is’t ons’ plicht, en zijn daer toe gestelt,
Al moeten wy te met door ’t midden van ’t gewelt
En ys’lick straet-rumoer, van wild’ en woeste Venten,
Die op den naem gaen van baldadige Studenten,
Wy moeten lijck-wel voort, in ’t rond’ de Bonnen om,
(20) Tot aen ons’ Hoef-Slag toe, waer wy zijn wellekom,
En ’t lieve Bedd’ons kust van stijve Noortsche-Veeren,
Ja, vriendelick toe-lacht als wy ons ommekeeren,
Voor all’ soo Stads-Trompet een vroylick deuntje neurt.
Daer slaet de Klok al Tien, kom Maet, al we’er ons’ beurt.
Thien heyt de Klock, Thien.
(25) In ’t rond’ en op den gang, geen tijt om lang te praeten.
Daer luyt de Klock, ’t is tiit, een yder van de Straeten
Te Rust, en ons ter Wacht, die waeckend’ is vermelt,
Ghy Burg’ren, op ’t Stadt-Huys, en wy in ’t ruyme Velt,
Of kromme Straeten door, na ’t Bon-Rack is gelegen,
(30) En veel zijn in ’t getal; Godt geeft elck Woon-Huys segen.
De Wachten nu beset, en stilte op de Straet,
Sa we’er een Rond’ gedaen, de Klock van Elven slaet.
[fol. A3v, p. 14]
Elf heyt de Klock, Elf.
’t Trompetje laet sich we’er de gantsche Stadt door hooren,
En insgelijcks ons’ Klap be-edicht, en beswooren,
(35) Om u, ô Burgery! getrouw’lick by-te-staen,
Want, ons ontmoet vry veel in ’t he’en, en weder-gaen,
Hier ’t Jonge-Luy bedrijf, in lieve Minne-plegen,
Van over-zoet-gespreck, en diergelijck bejegen,
Gins een in ’t Masquiraed’, ’tlijckt wel Hans-worst te zijn.
(40) Daer we’er een ander krom, en stom van Brandewyn,
En diergelijcken Drank; Kort om, op alle Wijcken,
Valt voor den Klapperman (al gaende weg) te kycken.
Al we’er aen op, en voort, met Klap, en Pieck, of Stok,
Nu naeckt het naer’ der nagt, want Twaelf heeft de Klok.
Twaelf heyt de Klock, Twaelf.
(45) Nu raeckt de Kater-Jacht aen ’t Jolle, en aen ’t ryen.
Nu wil men dat wy sien der Geesten Spoockeryen,
Of’t Unjerlick-bedryf, voorwaer ons moet sulcks niet,
Maer somtyts wel wat wits in ’t een of ’t aer verschiet,
Tot Venus lieve Lust, of Minne-brandt ontsteecken,
(50) Voor sulck een Spook en heeft noyt een van ons geweecken;
Maer scherp wel aengesien, dat Spoock, en syn Bedryf,
Daer op in ’t werck gestelt de Zinnen alle Vyf:
Ja, onsen Gang vernieuwt; maer niet om ’t Spul te stooren,
O neen, in ’t minste niet, ten soud’ oock niet behooren.
(55) Want ’t Maeksel waer geschent, aen ’t een of ’t ander been.
Op, op Maet, waeckt wel, op, daer slaet de Klock al Een.
Een heyt de Klock, Een.
Nu is de tyt op ’t hooft’ nu zynder dootsche Straeten,
Nu hoort men geen gerucht’ van een’ge On-verlaeten,
Maer wel den rechten tyd voor die ter reys wil gaen,
(60) Het zy na Kuylenburg, of het vermaert Vyaen,
Dat loopt’er soo wel op, en dat kan ons niet deeren,
’t Is pas, en repasseer, voorts hoormen geen gebeeren,
Of ’t is een Vrouw-gesnorr’, die haer vermengen t’saem,
Af-komstig dees’ van die, en die van dese Kraem,
(65) En hebben ’t in den bol, die hoort men dan wat kallen,
Want een Moer-al-beschicks, die weet den bot te gallen,
Die heeft het all’gesien, daerom soo loopts’ ook me’e.
Sa Maet, een Pyp geroockt, daer speelt de Klok al Twee.
Twee heyt de klock, Twee.
Nu sal Kees-Mulders Haen in korten tyt gaen kraeyen,
(70) En dan is’t hem geen kunst een Sackje Graen te draeyen,
Jan Tap een Vaetje Wijn, Piet Snot een Kinne Zeep,
Dat ’s maer een gauwigheydt, een wel-geleerde-kneep,
Wy sien dat oock niet aen; maer volgen onse Ronde.
Die ’t sonder schaed’ kan doen, doet’et oock sonder sonde,
[fol. B4r, p. 15]
(75) Want nimmer is de Straet bevrijt van een’ge Spie.
Sa, noch een Uurtje Maet, daer slaet de Klock al Drie.
Drie heyt de Klock, Drie.
Nu Backers op-geweckt, ook Verwers, Brouwers-Gasten,
Veer-Schippers, Burgers me’e, die’t ons wel scherp belasten,
Om vaerdig zyn op Reys; Toebacks-gelt moet’er zijn,
(80) Of in ons’ koude Lyf een Slockje Brandewyn,
En waerom niet, ’t is oock, wel Klapperman, sa, lustig,
Wy zyn wat zoet geweest op Huys-Koop heel gerustig,
Geleyt ons hier en daer, beschermt ons voor abuys,
Kom brengt ons op den Weg, tot aen ons’ Straet of Huys,
(85) Daer sal een Foytje zyn: Van Gast’-en-Brulofs-Maelen,
Valt oock gemeenlick wel een Vetje van te haelen;
’t Is voor den Klapperman geen moeyte; maer pleysier.
Kom Maet, daer speelt de klock, en dat sal zyn van Vier,
Vier heyt de Klock, Vier.
Dat’s onsen laetsten Gang, die moet men wel betrachten,
(90) Soo wel als een van all’, om zyn bevryt van klachten,
Want als wy zyn op gang, ten scheelt ons op geen tre’e.
Daer komt de Burgery soo van haer Wacht-plaets me’e.
Ay hoor’t Trompetje laet ons ’t Morgen-Deuntje hooren;
Kort om, wie is op Straet, sijn hert dat moet bekooren,
(95) Voor all’ by Somer-tyt, wanneer den Quartel slaet,
En fieren Oyevaer sich meed’ aen ’t reppen gaet,
Ja, al ’t Gevogelte begint te tierelieren,
En sijnen Schepper met het Orgeltje gaet vieren,
Dan is ’t een lust op Straet; maer nu by Winter-tijt,
(100) Is’t stil, en best op ’t Bed, dit vry gedachtig zijt,
Want Regen ende Windt, of Sneeuw, of Hagel-buyen,
Is’t dat’er daeg’licks valt. Daer gaet de Poort-Klock luyen,
’t Is tijt van ons vertrek, en nae de Korte-gaerd’;
En ghy, ô Burgery! neemt dit van ons in waerd’,
(105) En blijft al ’t saem gegroet; van die, die voor u Waecken,
Te weten, nacht op nacht, wat weer het oock mag maeken,
Hierom aen ons gedenkt, want wy zyn wel bekent,
Al waer’t op’t Levendeel, in’t Steegje sonder ent.
[fol. B4v, p. 16]
Zy zingen. Toon: Auraes Wangen blosen, &c.

I.
Wie slaept, wy moeten waecken,
(110) Een plicht voor alle saecken.
Wel hem, die waeckt en bidt,
Voor ’t Naeckend’ dat of dit,
’t Is waerlick ons van noden,
Dan, Godt heeft het geboden;
(115) Hierom wel waeckend’ zijt;
Want daer is uyr noch tijt.
II.
Den Wachter op den Thooren,
Doet ons sijn Wacht me hooren,
Ja, dat op yder uyr,
(120) Wat we’er het is, hoe suyr.
En wy in onse Ronde,
Oock (waeckende) bevonde,
Geen oogenblick in rust;
Dan, ’t Waecken is een lust.
III.
(125) ’t Werdt ons oock duyr bevoolen,
(Voor Nood’ by ons verhoolen,
’t Zy Brandt, die licht ontstaet,
Als ’t all’ is van de Straet.)
’t Is Klapperman draegt sorge
(130) In ’t Waecken, tot den Morgen,
Ja, tot den lieven Dag,
Ons we’er verlichten mag.
IV.
Van ’t Waecken doen wy gaeren,
Schoon ’t Weer wat wil bezwaeren,
(135) Wy achten sulcks al niet,
En tre’en door dat verdriet,
Door Windt, en zware Regen,
Want daer is aen gelegen,
Was onsen Wacht tot niet,
(140) U naeckten veel verdriet.*
V.
Dus wilt aen ons gedencken,
En van uw’ Gaven schencken,
’t Is voor den Klapperman,
Die waeckt, en spreeckt u an;
(145) In ’t gaen voor-by uw’ Stoepen,
Soo hoord’ j’hem luyde roepen,
Verhoort die Stem eens maer,
Voor all’ in ’t Nieuwe-Jaer.

Aensiet het End’.
J.Z. BARON.

LIEFD’ ES ’T FONDAMENT.
Factoor.

Tekstkritiek:

140: verdriet. er staat derdriet.

Aen den Leser.

BYVOEGSELOFTAFEL-SPEL.Den vermakelicken Klapperman met zijn Maet uyt.

Tekstkritiek:

BYVOEGSEL

OF

TAFEL-SPEL.

Den vermakelicken Klapperman met zijn Maet uyt.