J. Acket - Clarinde princesse van Mantua, of de rampspoedighe liefde

J. Acket: Clarinde princesse van Mantua, of de rampspoedighe liefde. Brugge, 1700.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton000150 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

[fol. A1r]

CLARINDE

Princesse van Mantua

OF

DE RAMPSPOEDIGHE LIEFDE

TREURSPEL

DOOR

J. ACKET.

Voor d’eerstemael ten tooneel ghevoert
door de Gilde der weirde Drye San-
tinnen, binnen Brugghe den 15.
February 1700.

[Vignet: Wapen met ‘Pelle arte’]
_______________________________

Tot BRUGGHE ghedruckt by IGNATIUS VAN PEE, Stadts-
drucker woonende op den Burgh.

[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

Aen den Edelen Heere

Jr. JAN CHARLES PEELLAERT,

HEERE VAN STEENMARRE,

Burghemeester ’s Landts vanden Vryen;

HOOFTMAN

Der Oudtvermaarde Vrye Reden-
gilde der Weirde Drye

SANTINNEN

Voerende voor Kenspreuck

Die Lydt, Verwint.

BEschut-Heer, van de konst die zwack en half beswéken
Door’t merg van uw’ verstant begonnen is t’erquéken,
En ’t zins uw’ achtbaerheyt de Vryë Redenaers
Bestraelt, geklommen is in top van reden, daers’,
(5) Al wat de reden mint op hoogh en laeghe toonen
Van Rymery gestelt, afrucken derft de kroonen,
Die spertelen in ’t vijer en schatteren ha, ha,
De Brughsche Poësie vint nerghens wederga;
Zy trotst den Amstelaer, haer heirssenschaele swanger
(10) Baert rymen, die getoetst van Reden-kenners, langher,
Hoe meerder van waerdy bevonden zijn, en g’acht:
Daer waerheyt neven haer door bitze leughen-kracht
En domm’ onwetenheyt voor korten tijt verduystert,
Komt als een Middagh-zon’ strael-schietend’ opgeluystert,
(15) En dwijnght de vlugghe Nijmph’ te blaesen door de Tromp,
(Die geurigh houdt de naem van een bedorve romp)
[fol. A2v]
O neghen-tal Schooliers, die uwe ledigh úren
In nuttigheyt besteedt, om eeuwen te verdúren,
En schroom geen mager Nyt, die vloeckt in duysternis,
(20) Om dat de naeckte deught, nogh arrem, zuyver is.
Als men HEER HOOFMAN, in dees goud’ geen yser’ eeuwen,
Heeft g’hoort, en hooren magh van gelt-gewonde schreeuwen
Wat is de reden-konst? een dwaeze zuffery,
Een slaven arebeyt, die meerder schaet, als zy
(25) Of winst of vreuchde geeft de letter-ziecke zotten.
’t Is waer, by Esel-broêrs te leghen volle Potten,
Te werpen in het bardt het swart gestipte been,
Te kletsen kaerte blaên, dry, vier of vyf op een,
Kan meer, als ’t luckt hun brein vergeesten en verkloecken:
(30) Om dat die wetenschap erft zonder deurzaem zoecken.
Maer, wat verschilt den mensch van beest? als dat zijn daên
Getuyghen, dat hy heeft een reden-ziel ontfaên
En die de Konste ’t meest met schimpery aenrannen,
Vraeght hun nae reden-stof, ’t zijn tongeloose Mannen.
(35) Vergun, dat ick de Konst voorspreeck myn Edel Heer,
En met haer Achtbaerheyt en Lauwer-loof daer s’eer
Mê praelde, zeghenrijck, stop d’ongezoute snaeters
Van Reden-nydigers. Weet-nieten, Letter-haeters,
Die blaemen redenloos een heele Reden-schaer
(40) En sleepen eyghen straf door Midas oordeel naer.
Dient reden-oefeningh* misacht om haer misbruyckers?
Neen, neen, geen druppel eeck verderft een kist vol suyckers,
Men kan een Vader-moort begaen met snydigh stael,
En oock zijn Vaderlandt Verstrecken tot een prael.
(45) Wordt door een dertel Rym een teer gemoet verwildert,
Een zedigh maet-werck, door een kloeck verstandt geschildert
Verkeert de Wolven-aert, en maeckze tot een lam.
Voor-heên en schaemde zigh geen Koninghlicke-stam
d’ Eel waerde Reden-konst ’t hanthaven: en ’t schijnt heden
(50) Een Eerlick Man tot schandt dat hy bemint de Reden.
Der helden Phenix droegh Homeer’ een beeter jonst,
Wanneer hy loffelick zijn onbederfbêr konst,
In ’t gulde reuck-slot van Darius heeft gekoffert.
Drye zijnder om de Konst van Roomsche Keysers g’offert
(55) ’t Gesagh van ’t Capitool. En Plini tuyght, terwyl
[fol. A3r]
Op ’t hogen Schauw-tooneel den deftighen Virgijl’
Zyn rycke Reden-zangh aen ’t volck heeft voorgelesen,
Dat hem is d’eere van Octaviaen bewesen.
Niet minder was de Konst en d’Oeffenaer geschat
(60) Van Sigismundus, die den pur’pren Throon besat,
En swayde staf en byl als Opper-vorst in ’t Oosten.
Oock van Franciscus, die om zyne Vader troosten,
Van ’t Frans Gemeente was den Goeden bygenaemt.
En meer hoogh’ Adelen door deughden wyt befaemt,
(65) Waer uyt Uw’ Edelheyt is merckelyck gesprooten,
Wie ’t Hypocrene-nat heeft inde wiegh begooten,
Wie Vrauw’ natuur vereert met minsaemheyt, en deught,
En Vader-zorgh, tot troost en aldermeeste vreught
Van ons Parnas-heldin, die noyt kon vryër schuylen,
(70) Voor ’t klauwen en gepick der nydighe nacht uylen,
Als onder d’achbaerheyt, van dien al waerden trap,
Twee-werf van u betreên ’t Vry Burgemeesterschap.
Ick bid’ u Waerden Heer mijn Muse, die geboogen
Voor uwen voet verstout dit Treur-spel te vertooghen,
(75) t’ Omhelsen, haer gesucht geeft kennis, dats u mint.
Als hier Aleger wort gelieft van zyn Clarind’:
Ey deck haer droef gezight met uw’ beroemde vleugh’len,
Ick weet, den gallem van Uw’ Naem zal d’ haeters teug’len
Terwyl ick onderworp myn Konstens mis bedryf
(80) Aen uw’ kloeck Edel brein, en al mijn daghen blyf,

MYN EDEL HEER

Uw’ Ed^s. aller Ootmoedighsten en
Onderdanighsten Dienaer.

J. ACKET.

[fol. A3v]

AEN DE LASTERAERS.

POëetsche wetenieten
(Die gal en swadder schieten
Op al het geen uyt jonst,
Ghebooren wordt door konst)
(5) Hier is een nieuwe stoffe,
Om uw’ te lomp en doffe
Naght-uyl, en Ezel-brein
Te slypen, zoo ick mein.
Vergaert dan Venus-dighters,
(10) En Glas en Kanne-lighters:
Maer eer’ge ’t oordeel Velt,
En rym en Rymer scheld’,
En Koppel-woorden knabbelt,
En als een dwaesen babbelt
(15) Op reên, en ’t spel-verdeel,
En kleedingh en tooneel,
Dient elck de macht te weten
Van Schilders en Poëten,
En als’ge die verstaet,
(20) Schimt, blaemt, en schaeft en schaet,
Noch heb’ge roem te wachten:
Of anders domme-krachten,
Ick Zinghe tot uw’ spijt,
’K en acht u niet een mijt.

J. Acket.

[fol. A4r]

KORT-BEGRYP.

DE Franssen, en d’Italjanen om eenighe geschillen in Oorloogh geraeckt zynde; wiert Prins Adillon, Italjaen (Overste van een bende peirden) belegert met zyn volck in Mantua alwaer, hy verliefde op de schoone Princesse Clarinde, eengh erfghenaem van ’t zelve Ryck: maer gheraeden zynde door Lucidam zyn vrient de Moeder te vryën voor de Dochter, zulckx doende, schoon hy de Marquisinnens herte wint, wort voor een laffen en onweirdighen van Clarinde gescholden: alzoo treckende een onverbrekelicken Vrauwen haet op zynen hals, in plaets van wederliefde. t’Wijl dit ghebeurden, leverde de Francoysen en d’Italjaenders malkaer een Veldt-slagh, waer in een jonghen Franssen Heere door Messer Ferdinando Gonsaga, Oom van de Infante, en Vooght van het Ryck, gevanghen wierdt, en gevoert in ’t Hof van Mantua, met naeme Aleger: den welcken inschelijckx op de Princesse verslingert: dogh geluckiger in zyn Liefde als Adillon; midts Clarinde nauwelickx den Fransman aenzagh, of zy wierdt door zyn volmaecktheden met gelycke schichten getroffen. Adillon dit merckende, door jalosie verwonnen, sweert Alegers doot; maer niet moedigh genoegh zijnde, om den Leeuwen huyd’ aen te trecken, bedeckt met ’t Vossevel, in schyn van vrienschap, geeft hem een vergiften appel. Den welcken Aleger beleeft ontfanght, en om haer schoonheyts wil bewaert voor zyn lief. Clarinde op de zelve stont hem tegemoet komende, ziet de vrught, daer op verlust wordende, ruckze schielick uyt Alegers handt, om haer graegheyt met de smaeck te versaeden: maer nauwlickx een beet twee of dry verswolghen hebbende, gevoelt haer onpasselick ende beswijmt in d’armen van haeren minnaer, en Floride haer Voester:*dogh de flauwte ontkomen zijnde, leyt men haer nae den Doctor, welcken zeght datze vergeven is door ’t eten van den Appel, Aleger dit hoorende loopt als uytzinnigh Adillon op-zoecken, den welcken Aleger ziende toetreden met vergramden ooghe, en ontscheede klingh, neemt de vlught, Aleger volght hem dapper nae, en stoot hem door de rugghe, dat hy ter aerden ploffende, rampzaligh de ziele braeckt.*zyn wraeck aldus voldaen zijnde, keert met ’t bloede Lemmer te rugh nae zyn lief, ’t welck hy haer offert, op datze met ’t selve haer wraeck sau boeten aen den geenen, die zy meer bemint, als haer eyghen leven: dogh vergeefs biddende om van haer handen, ofte door haer last te sterven, overwonnen van liefde, onslipt hem de ziel in d’armen van Clarinde, en zy sterft van ’t vergif.

[fol. A4v]

PERSONAGIEN.

Lucidam,	{	Ghetrauwen Vriendt van Adillon.
Adillon,	{	Verstooten Minnaar van Clarinde.
Lucie,	{	Moeder van Clarinde.
Floridè,	{	Voester van Clarinde.
Clarinde,	{	Princesse van Mantua.
Gonsaga,	{	Oom van Clarinde.
Aleger,	{	Lief van Clarinde.

Het Tonneel moet uytbeelden ’t Hof van Mantua.

[p. 1]

CLARINDE

Princesse van Mantua

OF

De Rampspoedighe Liefde

EERSTE BEDRYF

EERSTE TOONEEL.

Lucidam: Adillon.

MYn Heer, waer is de moet der moedigh Italjanen?
Die in uw’ aêren dreef, wanneer gy voor Milanen
’t Heir vande Lely-vorst bestraelde met een oogh,
Die een lafaertigh hert tot aen de Sterren toogh:
(5) Doen sweert, noch vijer, noch loot uw’ arrem konde teug’len,
Als gy de levens-Beul toevloogh met Helde-vleug’len.
Wat koelt uw’ hitsigh bloet? sins gy met uwe bend’
Leydt binnen Mantua, ’t schijnt dat uw’ jeught een end’
Van ’s weirelts vreughde maekt, en dat een treurigh waeken
(10) U wil voor uwen tijt uw’ winter tijdt doen naeken,
Heeft eenigh Edelman uw’ eer gegheven hoon?
Neen, ’t Edel is uw’ gloir om ’t hooren deze toon.
Ey zeghme wat u quel, is ’t heuselijck onthaelen
Van onse Marquisin? hoe kan de ruste dwaelen
(15) In d’onberoerde nacht van een die nimmer vreest.
Uw’ vrient bid’ nederigh om ’t geen uw’ lent ontgeest.
Adill. Myn lieve Lucidam ’k verbly’ in uwe zorghen,
Die langh ghequeeckte trauw heeft in ’et hert gheborghen.
Het gheen myn ruste stoort, het gheen myn leven deirt,
(20) Alleenigh door de doodt kan worden uyt-gheweirt.
Myn bloedt bevriesen? neen, en wil dit geensins dencken,
’t Kockt zoo, dat ’t noorder-ys niet machtigh waer te krencken
Zijn minste bobbelingh. ach; die gheen Ridder schroomt,
Moet voor een swacke Vrauw. . . . . . . . . . . . . .
Lucid. De liefd’ uw’ driften toomt,
(25) Als dees ghebroke stem en ’t zuchten geef’ te mercken.
[p. 2]
Hoe; zal een waeren Prins, geteelt tot liefdens wercken,
Die in een open velt voor speer noch klingh en schrickt,
Flaumoedigh onder ’t oogh zijn van een Vrauw ghestickt?
Erglans uw’ droef ghezicht. Ick zie uw’ rée verwinner,
(30) Zoo ghy af-beelden wil’, de geen, die door ’t erinner
Van haer begaefde leên uw’ leven smoort in druck.
Adill. Begaefde; wel genaemt. Zy is een meester-stuck
Der wondere nateur, die Paris zoude geven
Het Gulde-gode-schenck, moest schoon om schoonheyt streven;
(35) En dits de worrem; die vermindere myn moet:
Om dat zy waerde schat met helde-glanser bloet,
Als t’ myn vermenghen zal.
Lucid. Wil korten myn verlanghen,
Men ziet aen kloecken raet gheheele Rycken hanghen.
Oock weet gy dat myn hulp u noyt in noot verliet.
Adill. (40) Om dat een waere vrient my milde gunste biet,
Zal ick u ’t heel bewerp van myn ghezucht ontleden.
’t Is d’heldere Middagh-son, die Bronaêr van goe’ zeden,
Clarinde de Princes, wiens schoon en lief gezicht,
En Nachtegaele mont dus vaste my verplicht
(45) Aen liefdens Aut’er; Of ick vluchte nae Placensen,
Myn ziel ten offer bleef, en al myn lust en wenschen
Niet eer vernoeghen kon, voor ’t over van myn rust
Weêr binnen Mantua onrustigh was gheblust.
,, O Hemel; moest de pronck der schoonste Maeghde bloemen
(50) ,, Ontluycken haere glans, om over my te roemen?
,, Had’ Mars myn adem-blaes veel liever afghesneên,
,, Eer dat ick inde schoen gingh van Achilles treên.
Beny’ niet dat ick sterf, ick moet haer eeuwigh derven.
Lucid. Een moedeloosen kan geen Lauwer-lóver erven.
(55) Uw’ misgedulde klaght door liefde doof en blint,
Noch hoort, noch ziet, dat men uw’ blonden tijdt bemindt:
En dat uw’ van jeught alrée haer hert heeft doorgetroffen.
Adill. Geen grondelooser kolck als in de Minne-stoffen.
Hier val’et troosten goet, maer, die ghetroost moet zijn,
(60) Blijft naer een troosb’er woort noch steken inde pijn.
Lucid. Ick ken die niet en lieft, kan liefde nauw doorgronden.
Maer, wat kan oorsaeck zijn van ongeneesb’er wonden?
Een lagghende ghezicht, een lief en aerdigh woort,
[p. 3]
Brenght dit in zoetigheyt zoo bitter smaeke voort:*
(65) Hoe straffer zau u zyn twee doncker ooghelichten?
Een scherpe bitze tongh? door-snyênde de gewrichten,
Schuw van ootmoedigheyt. Neen, neen, wees’ niet verbaest’
Haer goedertieren hert uw’ liefde broet en aest.
Geen weigeringhe staet uw’ nederheyt te wachten;
(70) En waerde g’haer niet waerd’, te trots zijn Vrauwe krachten,
Om een lief-tal ghelaet te toonen aen de geen,
Die teghen heur gemoet wil maeken hem ghemeen.
Laet hier op uwe min en gront pijlen en bauwen;
Ick roem Prins Adillon zal met Clarinde trauwen.
Adil. (75) Hoe schightig vlied’ myn druck door dees beloofde vreught.
Mijn krachten zijn te swack, en veel te kleen van deught,
Om uwe Vader-zorgh nae waerde te beloonen.
Dogh ’k sweere my aen u ter doodt verplicht te toonen.
Lucid. En ’t gheen een gryse kop my ryper heeft geleert
(80) Van d’ongestade min, ’k beveele dat, gy eert,
En streelt, en smeeckt, en vleyt de Marquisin haer Moeder:
Verwint gy haer, ’t is groot. Geen liefde woelt verwoeder,
Als die in haer begin doorvonckt, en brandt, en blaeckt
Een Edel jonghe borst, eer ’s Ouders hert gheraeckt
(85) Wordt van uw’ deught, of staet, brein of bevalligheden.
Een Minnaeres, die hoort en voet wel minne-reden,
Dan, g’lijck de vlugghe wind’ de kruyden roeren doet,
En naer t’ verstrycken niet meer vlieghe te ghemoet,
Smoort zy uw’ woorden-rey in eeuw-vergete stroomen;
(90) En acht ’t liefkoosen een weêrgae van ydel droomen:
Tot t’ smokende ghevonck word’ in de vlamme g’aêmt,
Door ’s Moeders wel-beval van ’s Vaders wil’ geraemt.
Oock perst de vlugghe faem uw’ daên door haer bazuyne,
En druckt in yders oogh een krans op uwe kruyne.
(95) De Marquisin, die acht u meer dan eenigh Prins.
De Luck-vrauw laght u toe. ’t Is zeker dat uw’ mins
Aenbiedingh, als een telgh in eyghen hof ghevoestert,
Met liefde van uw’ lief zal worden weêr ghekloestert.
Den tijdt roep my van hier. Uw’ dagh-tors ryst, Erleeft.
(100) Ick zie de Marquisin haer naer dees zael begheeft.
Adill. Verlaet my Vader-vooght; ey bergh u in myn kamer.
Noyt schoot de morgen-Zon haer straelen aengenamer binnen
[p. 4]
In myn ghezicht, als ’t oogh-gheflicker van Mevrauw.
Ach Cypris Coningin ghenaede, stut myn rauw.

II. TOONEEL.

Adillon: Lucie: Floride.

(105) ICk kusse, nae een groet, Mevrauw uw’ Edel handen.
Lucie. Uw’ Edel aerdigheyt versterckt in my de banden
Van vrienschap, die den tydt gebroet heeft en gequeeckt,
Dat tydts veranderingh of nieuwigheên door-breeckt
Myn boesem, zoo ick u myn Heere krijgh in d’ooghen.
(110) Myn Broer Gonsaga schryft. De Legers op-ghetooghen
Ontrent de Lugos brugh. Begon Trompet en Trom’
Te moedighen elcx hert. t’Metal verwoet en dom
De wraek ’t ontwaeken, door zijn grof en grauwsaem dond’ren.
De slagh gingh evigh aen. Italjen raeckte ’t ond’ren.
(115) ’t Venetiaens ghewelt smoort in zijn eyghen bloet.
De Spanjaert lagh in ’t stof vertreên van ’s peirdens voet;
Tot ’t Franse Leger-hooft, te vlugh en graegh nae Lauwers
Door een ontmenschte moort weer sterckte de verflauwers.
Adil. Een, die zijn Vyandt dryft in t’uytterste ghevaer,
(120) Verscherpt de moort-priem, die zijn eerzieck herte naer
Veel moedigheyt door-spit.
Lucie. ’t Quam even te ghelucken.
Den Hertoghe de Foix te stout en heet, de drucken
Van een wanhópigh Heir te laet heeft overdacht.
Elck ziende van ons zy’ een eyndeloose nacht,
(125) Die al hun roem en eer voor eeuwigh zou ontglanssen,
Keerde met nors gezight om ongena’ of kranssen
Te rucken uyt de vuyst van een ghezegend’ Heldt:
En g’lyck de winnaers dan verstroyden in het Veldt,
Verleckert door den buyt, die hun was toegevallen,
(130) Vont zigh Numoers onbloot van Mavors stercke wallen,
En wierd met d’eerste kraeck van menighe musquet
Ontluystert en ontroemt en levenloos geplet.
Den Heer van Mont-Carvael Aleger, en meer ander
Zyn mée aldaer ontsielt. Men won weêr Vaên en Stand’er,
(135) Tymbael, Trompet, en Trom’, Buss, Klinghe, Speer, Kanon,
Adill. Zoo ryst in t’ Oosten weêr de West-gedaelde Zon.
[p. 5]
Nae tydens gunste moet men t’onheyl overromp’len
,, Myn min zal even hier verwinder zijn, of domp’len
,, In ’t alderdiepste diep van de rampzaligheyt.
Lucie. (140) Door zijne komste wordt ons breeder uytgeleyt,
Wat Edelen noch meer ter Velde zijn verslaghen,
En wie van bey de zijên de slavernie moet draghen.
Adill. Schoon dat Gonsaga niet te rugghe keert uyt ’t velt,
’T is my al kenbaer, wie in boyen is gestelt.
(145) Om slaef te sijn Mevrouw’ en hoefme niet te vechten,
In t’ Hof is zoetigheyt, die slaverny kan echten
Aen een vernoeghde ziel, die vryheyt waer bezat.
Luc. Uw’ spraeck bevreught en schynt hier van niet af-gemat.
Ad. Veel tijden stryd’ de mont met t’hert, deet vreugt my spreken,
(150) t’ Verdriet was voorder uyt myn binnenste geweken,
Myn stemme beter klonck, t’ oogh gaf een bly gelaet,
By dagh en naght en waer myn ziele niet ontraet.
Lucie. Gae myn Florid’ en zegh dat ick Clarinde beyde.
Flor. Op uw’ bevel Mevrauw ootmoedigheydt my leyde.
Lucie. (155) Te vlugh. ,, k’ wil t’g’heymenis op doen van zijn gezucht.
Adill. ,, Bevreesden Adillon waer is uw’ vroom berucht.
Lucie. Dat zy dit blat doorleest. (binnen)
Adill. ,, Zal ick een beter wachten,
,, Dees eenigheyt begunst myn ingetoomde klachten.

III. TOONEEL.

Lucie, Adillon.

t’ Schynt Prince dat ghy treurt.
Adill. Mevrauw verwondert gy?
(160) Was t’ hert in uwe jeught noyt swangere van ly?
g’Lyck nu myn ruste stoort? Gy zijt te ryp van wesen,
Om de gedooke smert, wiens wreetheyt is te lesen
In myn droef oogelicht, te duycken uw’ verstandt.
Lucie. Ziet men zonder ghevoel, waer dat een Leerse spandt?
(165) Een heeldere moet veel nae vremde quaelen raeden.
En sau ick d’eerstemael uw’ hertens treur-gewaeden
Onsluyten? daer gy zijt van dagh tot dagh gezien
Spraeck-geestigh en gemoet om Juffers te verblyên,
[p. 6]
Meer als een Edelman my oyt heeft konnen b’haeghen.
Adill. (170) Het rayzel van Apoll’ magh schitterende daghen,
Maer eer zijn vier-ghespan de middagh-lyn’ beryd’,
Al dickwil door een wolck zijn glans van d’aerde glyt.
K’en kan u Marquisin, myn hoop, myn troost, myn leven
Niet duysteren de smert; wil my genaede geven.
(175) Vergeef, zoo ick uw’ roem of bloet verminder; ach,
Uw eyghen d'wynght myn jeught tot die mandade slagh.
De schoonheyt van uw’ crois, Clarinde, de Princesse
Heeft in myn hert en ziel geschooten zulck een bresse;
Ten zy den Hemel my door u haer by-stand’ jont,
(180) Eer Luna nogh eenmael vol-voert, moet ick te gront.
Luc. Myn Heer uw’ stam en staet praelt t’hoogh in s’Heeren zeden,
Om dus kleenmoedigh met gesmeeck en drouve beden
Myn gunst te winnen; die gy mercken kond’ en kent,
Dat zy geheel tot u haer minzaemheden wend’.
(185) Uw’ rédeningh niet min my dompel in gedachten.
Dat u de liefde rée onbloot van glans en krachten,
Dunck my gemeen de zangh van die in liefdens baen,
Als een Hyppomenes hun preuf hebben gedaen.
Adil. O neen Mevrauw, gy weet een vijer nae langhe voncken,
(190) Zoo t’ gloeysel is door t’ mergh van een gebauw gezoncken,
Dat dan zijn slynger vlam uyt venster, deur en daeck
Breeckt met een grauzaem smoock, geklater, en gekraeck.
Lucie. t’Is my bekent, en k’weet de vlam moet spoedigh klimmen,
Als maer een weynigh locht de koole brenght tot glimmen
(195) Gelijck de liefdens gloet uyt hert en boezem schiet,
Wanneer den tyt een uur vry aen den Minnaer bied’.
En u begunst den dagh tot t’ eynde, van haer morghen.
Adill. De vrees een Minnaer doet altyt voor onheyl zorghen.
Lucie. De Minnaer schroom geen ramp, als t’luck hem niet beny’.
Adill. (200) Naer dat het geen men mint is groot en van waerdy’.
En schoon ’t minwaerdigh beelt in kracht en roem is minder,
Als liefdens offeraer, blyf Cupido verwinder
Van zijne wil en geest, eer weêrmin heeft bevat
Zijn Ziel-vooghdes, zijn lust en alderliefste schat.
(205) t’ Oogh flicker baert hem schrick van die zijn min doet rooken
En d’achtinghe te groot in ootmoet houd’ gelooken
Zyn spraeck. Wat wonder, dat myn tonghe bleef geboeyt
[p. 7]
Daer liefde my geheel dus snelligh heef bevloeyt,
Als ’t Rauwkleet van de nacht oyt aerde kon bedecken.
(210) Te meer, die liefdens gloet quam uyt myn’ boesem trecken
Is d’aller-Vrauwen-pronck, uw’ eenigh weirde kint,
t’ Geen knarssen doet de nyt, om dat het wordt bemint
Van Princen, Graef en Heer en lagher Borger-saeten:
Een glinster van zijn glans onluystert tot de graten,
(215) Al wat my steyg’ren deet op s’luck-Vrauws waggel-throon:
Ten zy ick troost verwerf zijn schoonheyt zal my doôn.
En sweer Mevrauw voorwaer door wanhoop aengeprickelt,
Dat ick rée voel, dat t’ been-getaeckelt-spoock my zickelt.
Lucie.’k Heb’ deernis, maer die gift en kan ick u alleen
(220) Niet schencken; ’t is een waegh-schael van het algemeen
Welvaer of hinderlaegh; om dat uyt haer gebooren
Word ’t hooft van Mantua.
Adill. Magh ick uw’ hert bekooren,
En door uw’ hulpe sijn begunst van d’eenigh hoop
Myn s’levens, ’k weet den raet speurt na’ uw’ reden loop.
(225) Men weder-gallem niet uw’ spraecklit in ’t gebieden,
Door u verqueeckt myn ziel of moet ten afgront vlieden.
Begaet u myn verdriet? Erbarrem, k’ buygh my voor
Uw’ Edele.
Lucie. Rys Prins, een keye Rots zau door
Uw’ geestigh brein, goe zeên en deught en schoone leden
(230) Beweghen, stel uw’ hert en droef gemoet te vreden.
k’ Zal de Princes uw’ min gaen biên, en van dees stond’
Zijt gy myn zoon, tot troost en heelingh van uw’ wond’.
Adill. Wat Cherubijne stem wordt door myn g’hoir gedreven.
Den Hemel tuyght myn Eedt. ’t Heel deursaem van myn leven
(235) Zal myn ootmoeden dienst, tot u geneghen zijn.
Vaer wel. Ick ben getroost, en hoope, dat myn pyn*
Door u verkleenen zal voor t’morgeroot ontwaeken.
Lucie. Jae Prince, laet aen my bevoolen uwe zaeken. (binnen)

IV. TOONEEL.

Lucie.

WAt lofzangh kent myn schult de hoogh onsterff’lickheyt,
(240) Om dat ’t alkennend’ my een Zoon heef toegeleyt,
Veel meer dan eenig’ prins met deught en eer belommert.
Hoe veel vervloghen tijt was myn gemoet bekommert,
[p. 8]
Wie dat myn eenigh kint, ’s ryckx edelste Juweel,
Tot heersscher van de Staet zau vallen eens ten deel?
(245) Doch ’k heb’et met ghebeên aen ’t opperste bevoolen,
’t Gheen weet het sigh baer, en al wat’er is verhoolen:
En k’ vinde t’ naeckte waer, geen mensche bleef benauwt,
Die oyt lyd’samigh had’ op d’hooghste maght betrauwt.
Dus maeyt de deught een Ougst van zegen-rycke crósen,
(250) Ghelyck de straffe volght die ’t goet verwaerelosen.

V. TOONEEL.

Clarinde: Lucie.

UW moederlijck bevel, en ’s kints ghehoorsaemheyt,
Hên my ootmoedigh tot uw’ roep en dienst bereyt.
Wat is uw’ Edel wil?
Lucie. Een uytwerck van de liefde,
Die voor uw’ Baeringh door uw’ Moeders boesem griefde,
(255) Uw’ welvaer en uw’ vreught, gheloof niet dat de borst
Verkoor met leckre zogh, tot lessingh van uw’ dorst:
Nu gy haer troost verstreckt en eenigh vergenoeghen,
Dat zy u wil tot ramp met haer geweten voeghen.
Neen, zulck een Moeder waer veel wreeder dan een beest,
(260) Zelf een onredigh dier de dootsteeck niet en vreest,
Als zijn gebroet of worp van róvers wort bespronghen.
Clar. Hoe wort myn ziele door dees duyster reên gedronghen.
Wat spreeck gy? lieve, ’k en verstae geen enkel woort.
Lucie. ’k Hoop even, dat myn beê van u zal worden g’hoort,
(265) T’ is kenbaer, dat ’t Gemeent met afgemat verlangen
Verwacht en wenscht een Hooft, hun Hertooge t’ontfangen
Uyt u, door trauw: en oock niet sonder groote reên.
Uw Oom en Oppervooght wort af-gheslooft van leên.
Den Vyant op zijn luym, geleert in vosse treken,
(270) Verbeyd’ alleen zijn doodt om in het Ryck te breken.
Ick heb’ u aengequeeckt tot een bequaem gebloei’;
t’ Is meer als tijdt, dat uyt uw’ schoot een Prins opgroei’,
Die uw’ heer Vader volght in deught en helde-stucken;
Wiens onvermoeyde sorgh kon vryen zijn volck van drucken
(275) En dat gy d’Adel en de Borgeren verheught,
En offert aen een Prins de bloemme van uw’ jeught.
[p. 9]
Clar. Uw’ wil is my een Wet. Maer, zal ick Marquisinne
My zelf’ ten offer geên op t’Autaer van de minne?
De maeghdelicke-gloor myn wanghen ommeróost,
(280) Als ick uw’ reên bedenck, om dat gheen Prince troost,
Of zalvinghe verzoeckt tot heelingh van zijn wonde.
Lucie. Ick weet een even, die uw’ liefde by verslonde,
Een jongh en vroomen Prins, zoo schoon en edel kint,
Hooghweirdigh om zijn deught van u te zijn bemint.
Clar. (285) Die om myn liefde kweelt? ey wilt myn vraegh versaeden,
Wat Prince my bemint? die gy wilt begenaeden:
Op dat ick tot uw’ rust hem weder liefde bié’.
,, Maer een oogh-loozen eer het ligt der Zonne zié,
,, Eer ick een derf niet oyt zal worden toegeneghen.
Lucie. (290) ’k Heb tot op heden nogh zijn meeste lof versweghen.
Hy is ge-eert, gezoght, als een verlauden bron,
Die yders quael geneest, het is Prins Adillon.
Heb’ ick ghefeylt Princes in uwen Prins t’afmaelen?
Clar. ,, Hoe kan een zienden van bekende weghen dwaelen,
(295) ,, Had hy my zelver min geboôn, ’t zau schoonder staen.
,, Dogh k’veynze voor een tijt: uw’ g’Heylighde vermaen
Heef my ootmoedigh nae uw’ woort en wil gebooghen,
’k Verbly, dat ’t keerend’ rat zoo hoogh is opgetooghen,
Dat gy een deughtzaem Prins my tot een Bruygom koos,
(300) ,, Dan ’t heele werckzel zal in t’eynd’ zyn vrughteloos.
Niet min, ick bidde nogh dees Trauwe te vertraghen.
De trauwe zonder min’ baert een oneyndigh klaghen.
z’En boeyt niet voor een dagh, voor weeck,voor maent of jaer
Maer tot ’t gezeysde-rif scheyt ’t Godt gebonde paer.
(305) Laet eerst tot Adillon myn liefde meerder groeien
Op dat ons echte bed’ blijft als Olyven bloeien.
Lucie. Dit voorstel acht ick goet, en prys uw’ ryp gepeys,
Den Prins zal onvermoeyt bewercken uwen heys’;
En met all’ aerdigheên nae speuren uw’ believen,
(310) En in het kort uw’ jeught doen op zijn roem verlieven.
Clar.* ,, Ach Moeder van de min myn laeste reên verhoort!
Lucie.* Princes, ick gae den Prins met uw’ gegeve woort
Verblyên in zijn vertreck. (Binnen)
Clar. jae, dat hy doet zijn beste;

[p. 10]

VI. TOONEEL.

Clarinde.

MAer ’k sal zijn by-zijn vliên als d’alderslimste peste.
(315) Myn liefd’ een ander wacht, die zelfs zijn bó zal zijn;
En bergh in zijn gemoet de minne-vreucht en pijn.
’t Geluck het geen de mensch met gunste komt omarmen,
Door toeval van den tijt verkeert in bitter karmen.
Uw’ oughsten stommen Prins door traegheyt is verzuymt.
(320) Foey Jagher, die van verr’ light op zijn proey en luymt,
Als ’t wilt met flauwe schreên dicht naedert uw’ verlanghen
Dat gy een ander roept om ’t hert voor u te vanghen.
Hoe; dorst gy Adillon aen my geen liefde biên?
En vraghen troost en hulp in uw’ vermomde lyên?
(325) Daer duysent-mael den tijt gaf mins-gelege-streken,
’k Acht u niet weirdigh meer om teghen my te spreken?
De waere liefd’ en heeft geen Minne-moer van doen,
Clarinde merckt te klaer uw’ loos en vals vermoên;
Gy tracht door haer het hooft van Mantua te worden,
(330) Dogh weet, dat ick uw’ lust heb’ op de neck getorden:
En sweer dat eer een rots verzacht door vogelzangh
Eer gy myn herte wint met smeken of met dwang. (Binnen)

TWEEDE BEDRYF.

I. TOONEEL.

Clarinde: Floride.

Gonsaga is dan uyt het Velt ten hoov’ gekomen?
Flor. Jae Princes. Clar. Heb’ gy myn Floride niet vernomen,
(335) Of Moeder aen myn Oom haer wille van myn trauw
Heeft voor geleyt? Flor. O neen ick zagh den Prins Mevrauw
Uw’ Moeder, en uw’ Oom te zaem in’t lusthof wandelen:
En zoo ick hooren kon’, en zagh, zy moesten handelen
Van een gewighte zaeck, daer wierde sterck gepleyt,
(340) Dan, zoo ick naerder quam, was alles uytgezeyt,
Tot ick vertrock, gelast om u van hun te groeten:
En kennis van de komst te geên. Clar. Ach; dat myn voeten
Niet wortelen in d’ aerd’, als Daphne tot haer g’luck.
Gebeurde, doenze vlood’ voor Phebus Minne-druck.
[p. 11]
(345) Zal ick my teghen wil in d’echten staet begeven?
Met een die rusteloos zal slyten myn jongh leven,
Met een die in zijn hert is onbeleeft en laf,
Met een die van zijn min een ander preuve gaf,
Met een die in mijn oogh schijnt wreeder als een Drake,
(350) Met een die heeft geterght myn onverzoenb’er wrake.
Neen, neen Clarinde, neen, eer hy genaeckt uw’ schoot,
Hy sterft van ongedult, of ’k zal een vroeghe doot
My voord’ren met een stael. Ach swaere Wet beschooren,
Voor die in ’s Weirelts dal hoogh-Edel zijn gebooren;
(355) Ach hoe zijn wy geboeyt aen een gelijcke stam,
Ach dat den Donderaer my plette met zijn vlam,
Of my ervorremd’ in een areme slavinne;
Dus wierd’ my vry gestemt, de zoete vreught der Minne
Te schencken, aen die waerd myn wederliefde zocht.
Flor. (360) Gonsaga met gevolgh die neemt alhier zijn tocht.
Clar. Nu gramschap zy getoomt, dat ’t veynzen u belommer.
Door arglist is myn geest niet swangere van kommer.
Ick ziddere van spyt. Dien blooden Prins bekleet
Myn Moeders lincke’-zy ’k sweer tot zijn meeste leet.

II. TOONEEL.

Clarinde: Floride: Gonsaga: Lucie: Adillon: Aleger:

(365) Zyt willekom myn Heer, geluck met d’ Helde-zeeg’nen
Die door uw’ kloeck beleyt en strydb’er arrem reeg’nen.
Op uw’ besneeuwde kruyn. Gons. Soo hooghe niet gevat,
Myn lieve Night, den roem van ’t stryden t’glibbigh pat
Der lucken, heeft ons eer diens dagh drye vierdedeelen
(370) Verdweenen, rampelick doen slippen inde Zeelen
Van ’s Vyandts raeserny. Adill. ,, Hoe lieffelick belonckt
Myn lief dien edelen Francoys. Aleg. ,, Wat vijer ontvonckt
Die schoonheyt in myn hert.
Clar. Hoe; wierden dan gelaeden
De necken van uw’ volck voor t’ eynd’ met ongenaeden?
Gons. (375) Gelyck ick schreef wanneer het uytterste gevaer
Was nakend: tot geluck ons half verwonne Schaer
Door wanhoop schepte moet, en plotzelick, wy roofden
Een Zeghen-rycke-gloor van Franse Leger-hoofden:
[p. 12]
En dezen vroomen Heer die bleef van my ghevaên.
Clar. (380) ,, Noyt zagh ick Edelman my meer te zinne staen.
Gons. Dan, zoo ’t vyandigh Heir, ten meestendeel aen ’t stroopen,
Zagh zijn Veld-opper-hooft het bloet uyt d’aêren loopen,
’t Geen elck niet stremmen kon dan met een swaere klacht.
Tot dat de wraeck ontwaeckt door kerremen, hun kracht.
(385) Zoo dapper en ghemoet in wreethêen dede ryzen,
Dat zijn ghedachtenis een krijghere doet yzen.
Noyt wreetheyt was zoo groot ’t was geen genae te gêen.
Daer hielp noch zuchten, noch gejammer, noch ghebeên.
’t Schijnt, of de moort was vreught na herten wensch bedryven
Clar. (390) ,, ’t Schijnt, dat ick van dien heer myn ziele voel ontlyven.
Gons. En flux zy hoorden, dat ons schrickend’-leger-volck
Meest vluchte nae Ravenn’ (dick, als een nevel-wolck)
Als zijnde d’eerste borght om ’s Vyants sweert t’ontwijcken.
Is ’t slot van hun omschanst met blinckend’-harnas-dycken;
(395) En water poel, en meur uytzinnigh overstapt;
En all’s den brandt gegeên, en all’s ter neêr ghekapt
’t Geen Ademde, zelf tot d’ onnosel zuygelingen.
Men zal ’er eeuwen door van Treur-gedichten zinghen.
Lucie. Myn wanghen beyde zijn van traenen overdauwt.
(400) Ach Broeder staeckt uw’ reên, elx herte trilt, en grauwt.
Clar. ,, Hoe aerdigh heeft nateur begaeft dien Frans met zeden.
Zagh gy oyt Floride volmaeckt’er manne-leden?
Aleg. ,, Myn Ziel ontglipt my door ’t aenzien van die Goddin,
Adill. Haer ooghen wyzen aen, dats’ is ghevallen in
(405) Alegers minne-strick.
Lucid. Daer wordt ons ingheboren
Een quynend’ nae-bedenck, zoo onze rust verlooren
Loopt inde liefdens-baen, een schaedelijcker quaet,
Als alle minne-smert, en liefdens fellen haet.
Ey laet die slimme pest niet in uw’ boesem straelen,
(410) Ey laet die schaduw van het helsche ryck niet praelen
Op uwe vroome deught, en Edelmoedigheyt,
Of anders is myn raet, dat gy van liefde scheyt,
Die herte-knaeghster, die niet broet als quae gedachten,
En op d’ onnosel meest de wraecke doet betrachten,
(415) Vertreet, en moort de min, en keert haer vreught in pijn
Aleg. ,, Verwinster van myn ziel.
[p. 13]
Clar. ,, O Goden-ooghenschyn;
Hoe prickelt gy myn borst.
Adill. ,, Wie vraeght een klaerder teycken,
Als datze overnoeght malkaer met ’t oogh bereycken.
Lucid. Te reght wort liefde blint geschildert. Waer op steunt
(420) Uw’ vrees? t’ is geck, dat gy op een gezichte leunt.
Is ’t niet van langh gemerckt aen die, die noyt elkander
En saghen? datze vast bezien den een den ander.
Bezonderlick als elck een is een Vremdelingh.
’t Gelonck van de Princes geef my geen wonderingh.
(425) ’t Nieuws gierigh zeytmen is erfachtigh aen de vrauwen
Adil. Een die verlieft is kan zigh op geen spreuck betrauwen
Lucid. ’t Eynd’ van uw’ min zal u doen in mijn woort bevreên.
Ey kwelt niet meer mijn Prins uw’ afgepijnde leên.
Adil. ’k Betrauw my op uw’ raet, maer blyf in vreese steken.
(430) Mijn vrient gy maeckt alleen zulck wijd’ en breet gereken
Lucie. Mijn Heer verquick uw’ jeucht, zijt gy door ’t misgeval
In desen Orlooghs-Toght gevoert aen lager wal,
Gy zijt te moedigh om dit ramp-lot te betreuren,
Ten is geen slaverny die Jaeren zal verdeuren.
Gons. (435) O neen Mevrauw, mijn Heer, die is alrée bekent,
De wisselinghe, die party ons vooren wend’
Van d’ Edelieden, dat’s, van desen Heer te lossen
Voor de Marquis Pesquier, en daer ’s een van ons rossen
Bemant weêr op de been’, om ’t voorstel toe te slaen,
(440) Midts d’ aenbiedinghe schijnt te redelick gedaen.
Luc. Terwijlen magh myn Heer hem in myn Hof vermaecken
’t Is alles t’ zijnen dienst. Aleg. Mevrauw ick voel my raecken
In ’t herte van uw’ gunst, en ben bereyt te vliên
Geswinder als een schicht, waer gy my sult gebiên.
Luci. (445) Dogh geen sulck aerdigheyt, noch geest-bespraeckte tonge
Nogh Juffer minzaem-heên, en wordt hier lof gezongen,
Als in uw’ Vranckeryck.
Aleg. Holla Mevrauw. Ick meên,
Dat gy verlust met my te jocken. ’k Weet niet een
Van ons Hof-juffers kan op ’t derde deel betreffen,
(450) Zulck een roomwaerdigheyt, als men d’ uw ziet verheffen.
De schoonheyt, die hier praelt in leden noyt volroemt,
En ’t lieftal oogheschut, en d’ heusse mont bebloemt
[p. 14]
Het schrander reden-vat van u weird’ Hof-Goddinnen.
Ick achte, dat hier is de School om ’t rechte Minnen
(455) Te leeren, of de smis om yder Edelman (Binnen)
Te mercken inde borst met minne vlam.
Adill. En dan,
Om yder minnelingh, die vreught vindt in verdrieten;
En leeft door ydel hoop, de doot-steeck toe te schieten.
Aleg. Waer ’t mogelick, dat in die schoone Venus-pronck,
(460) De stemme van een snoo en wrée Meduse klonck?
Luc. De Princens meeningh is verscheelend’ van zijn woorden.
Adill. K’ en zegh’ niet, dat zy ons onmenschelycke moorden,
Maer dat’ we nae de wond’ zelf blyven onbemacht,
Om ’t overreên ons lief in liefdens reden kracht.
Luc. (465) Als Cupido alleen den Minnaer komt te torsen,
En dryft hem op den hals de dolle minne korsen.
Clar. ’k bid u myn Heer om rust. Gons. Als ’t uytgaen u beschaet,
’Tis geenzins myn verzoeck, dat gy beryd’ de straet.
Clar. ,, Myn quael is t’end, magh ick dien blooden Prince vluchten.
Adil. (470) ,, Hoe wort myn ziel gepranght door onophoudig zuchten.
Aleg. ,, O liefde, liefde t’hoogh, dryft gy myn zoet gedacht.
Luc. Myn Heer de Borgery zyn Opper-vooght verwacht, (Uyt)
Om met hun zege-wensch u te verwillekommen.
De vensteren en deckx zyn over al beklommen,
(475) De straeten toegestuwt van een getrauw gemeent,
’t Schynt dat een ziel en wil hun galleme vereent.
Gons.’T is tijd dan dat wy ’t volck met ons vertoon vereeren.
En de Princessens rust door eenzaemheyt doen meeren. Binnen

III. TOONEEL.

Clarinde: Floride.

,,TErwyl myn ruste groeit, myn ruste wort gekruckt.
(480) ,, ’K verblyde, dat den Prins myn oogh is afgeruckt:
,, Dogh, nu ick missen moet dien schoonen Franssen Ridder,
,, Myn hert en ziele lydt, en ’k voele zulck gezidder
,, Door al ’t gelit, dat ’t schynt, dat rée de felle doot
,, Afveerdight op myn jeught, der menschen jonghste noot.
Fl. (485) ,, Wat magh dus schielijk doen Mevrauwens kleur versterven?
Clar. ,, O min! gy doet te ras de zoete vryheyt derven,
[p. 15]
,, Een, die gebooren is van zulck een hooghe staet,
,, Ick buygh myn liefde tot een vremden onderzaet,
,, Onzeker of hy my sal weirdigh wederminnen.
(490) ,, Even, hoe ’t gaet, ick moet, en worde buyten zinnen
,, Kom ick niet vlugghe tot myn diep ghewenste wil,
’t Betrauwen Floride (dat ghy in gheen gheschil
Met my zult vallen in een zaeck van groot ghewichte,
En dat g’in deze trauw zult zijn, als g’ oyt verplichte
(495) My aen uw’ voester zorgh, jae trauwer als oyt was
De meeste trauwigheyt, of men van trauwe las)
Is reden, dat ick u myn boezem zal onsluyten,
En zonder nae-bedenck myn meeste g’heymen uytten.
Zins, dat ick heb’ bestraelt de schoon ghestelde jeught,
(500) En d’edel aerdigheyt, en ’t uytschijn vande deught,
’t Gheen rijckelyck vereert den Heere van Aleger;
Vint ick myn ziel benauwt van zulck een hóop, ja leger
Van Cupidón, dat my de leven-loop verdriet;
Ten zy ick door uw’ hulp zijn wedermin gheniet.
Flor.(505) Wat hoor ick lieve kint?
Clar. Hoe staet gy dus bedwellemt?
’t Schijnt dat een flauwen moet uw’ raet-slot ommequellemt.
Flor. Is’t moglick, dat zoo wys en eele Prince-Bruyt,
Als m’in Europe vint, haer eer wilt geên ten buyt,
Door Wetteloose lust, en zijn-gemis gheprickelt,
(510) Aen eenen vremdelingh, wiens liefde magh ghewickelt
Zijn door een anders hert in Vranckerijck, die met
Uw’ lichte minne drift sal spotten, ’k bid’ u let
Op myn vermaeningh, u veel-werven voor ghehauwen.
Clar. Vergeefs tracht gy vriendin myn liefde te verflauwen,
(515) Hoe meerder gy versteeckt zijn lofs ghedachtenis,
Hoe dat de liefdens gloet in my al felder is,
En roost, en brant, en torst, en dringht haer sneghe schichten
Door mynen boezem heên.
Flor. Ach wilt die dwaesheyt swichten,
En maecken uw’ ghedacht van dezen Heere vry.
(520) Wat gront heeft uw’ geloof wat zekeringh heb’ gy
Dat hy u weirdigh is.
Clar. Hoe; meent gy, dat de liefde
Verscheyt den kleenen van den grooten? eer sy griefde,
[p. 16]
Door eenigh herte? neen, gy kent geen minne-kracht.
’t Verheught de liefd’ als zy uytwerckt door oppermacht,
(525) ’t Gheen ons te swacke brein ondoen’lijck schijnt te wezen.
Het zy dan hoe het zy, ’t is zekerlick, dat dezen
Volmaeckten Edelman rees uyt een hooghe stam;
Zyn zeên getuyghe zijn, die zulck een Heer bequam
Tot lief en egemael, die steegh in top der lucken.
(530) Erbarrem Floride, heb’ deirnis met myn drucken.
Flor.Wilt gy mijn Vrauw dat ick myn plicht te buyten gaen?
Clar. Als gy uw’ Vrauw voldoet, uw’ plicht die is voldaen.
Flor.Als ick de Marquisin en uwen Oom verraede:
Dit tuyght den Hemel niet. Hoe trof my d’ ongenaede,
(535) Zoo ick een schat verdierf, zoo vry aen my vertrauwt.
Toont uw’ voorzienigheyt, en wie gy zijt, en dauwt
Die Zotte drift uyt uw’ ghemoet, of zijn myn beden
Hier te vergeefs, weet dat het over van uw’ reden
Zal worden zonder pit, gy bloot van hulp en troost.
Clar. (540) Tigrin, die ziet, hoe my de liefdens vlamme roost,
En geen medoghen heeft, wie raed’ u te bewetten
Een liefde, die ick meen, spijt dieze wil verzetten,
Te bieden aen myn lief Aleger: en dat, al
Zau ’t eynde strecken tot myn alderlaeghste val.
Fl. (545) Vlucht niet, myn lieve vrauw, ey droogh uw’ braecke traenen,
Bevreught, en zyt ermoet. Ick ben bereydt te baenen
Een wegh tot uwe rust, en tot myn ondergangh:
In teycken, dat ick meer ben in uw’ liefdens dwangh,
Als gy bevatten kond. Clar. Zoo wil ick u omermen.
(550) En hoop den Hemel zal myn voestere beschermen
Van alle ramp. Gemerckt, uw’ gunste geeft genae
Aen een mistroostigh en raed’loos Princesse: jae,
Dats’ alle vreught en heyl tot looningh u zal schencken.
Dan of ’t misluckte, wil op geen bestraffen dencken,
(555) Hier is de Maeghde-Borst, die u . . . . . . . . . . .
Flor. Zoet’jes uw’ Lief
Dees Zale naeder treedt.
Clar. ’t Schynt dat myn hertje dief,
Aen d’opgeheven oogh, bedroeft, en ’t lippe roeren,
Zyn klachten boven zend’ Flor. Laet ons de tonge snoeren,
En schaduwen ter zy’, om t’ hooren, of de smert
(560) Door liefde niet en wort gestooken in zyn hert.

[p. 17]

IV. TOONEEL.

Aleger: Clarinde: Floride.

UW’ aldermachtighste Goddin te willen vluchten,
Is ’t herte swaer gelaên met grave-gaende zuchten;
Schoon dat gy liefde vlied’ van te strengh eenzaemheyt
Van ’t dwaes gepeys, van een in daghen afgeleyt,
(565) Van ’t minneloos gebroet uyt haets gevloeckte kolcken:
Van d’hoochmoet zonder steun geschaef tot aen de wolcken:
Noch wort hoe elck u swicht, elck een van u gestrickt.
Den wreeden Mars, of hy het bloet van ’t lemmer lickt,
Heef dickwil om uw’ zoet d’harnassen doen onsluyten.
(570) De Nymphen en de Goôn, en Satyren hier buyten
In ’t dick bebladert Bosch, of op het geurigh Velt
Met Bloemties getapyt, gevoelen uw’ gewelt,
Al is hun ziel bevreed’, en vry van ’s weirelts woelen.
Den grooten Oceaen en kan uw’ gloet niet koelen
(575) In de verkilde Visch. Jae, by nae geenigh dier,
Hoe groot, hoe trots, hoe wreet, t’geen door uw’ minne vijer
Om ’s aerdens wyde kringh niet hygende moet loopen.
En buyten wonder, derf gy ’t redenloose stroopen,
Daer gy de Wetten geeft, aen die de Wetten zet.
(580) Gy treckt de wyst’ en oock de kloeckst’ in ’t minne net.
Noch Koninghlicken-bauw, noch sterck bewalde Steden,
Noch Dorp, noch Boeren-hut kan met gewelt of beden
Bevrydt zijn voor de boogh, die woeste schichten schiet,
Door stael en rotze zelf als gy ’t uw’ Zoon ghebiet.
Flor. (585) Mevrauwe nae ick hoor zijn klacht begin uyt liefde.
Cl. ,, Ach! wast mijn schoonheyt, die hem door de boezem griefde.
Aleg. Eylaes een dertel kint,
Clar. Wie magh. . . . . . . . . . .
Flor. Nu stil, zyn mondt
Onsluyt.
Aleg. ’t Geen lacht en spot, met die ’t verzenght en wondt.
Daer ick met deze klacht moet open van ghetuyghen,
(590) ’k Ghevoel het ’t wighjen in myn hert van vreughden juygen,
Om dat ’er my, die maer was met de leên ghevaen,
Nu met de ziele ’t zaem in boyen heeft doen slaen;
In boyen, die ghesmeet zijn zonder slot of breuke,
[p. 18]
In boyen, die de doot allénigh gheeft en kreuke,
(595) Ten zy de Phenix van myn min met tweelingh-licht,
’t Geen flonckert, als een Ster’, in t’ Goddin aengezicht
Medogentheden schiet op my ten graef ghedoemden.
Neen, weder-min en kan geen slave, geen ontroemden,
Geen onbekenden met een troostelicke lonck
(600) Beschitteren. Ach ramp, o bitt’ren minne-dronck.
’k Vloeck Venus-memmelingh, of z’hem in alle Landen,
Als aen een grooten Godt zoet offer-geuren branden.
Wel dwaes en blinder volck als hy, zy roepen hem,
Die doof is voor de vraegh van een bedruckte stem:
(605) Hy is een moorder, een bespotter, een bedriegher.
Wegh snooden Cupido, wegh zinneloosen vliegher,
’k Zegh’, ’t is onmogelick, dat oyt zau zijn gemint
Door uwe Kindermacht Alegher van Clarind’.
Te duldeloos gedacht, ick swijgh, en ick beswijme.
Flor. (610) Ach troost hem, eer ’t last end’ zijn oogeluycken lyme.
Clar. Myn Heer, wiens kloecke moet al ’t nydigh overwaeght,
Wats’ d’oorzaeck dat gy dus kleenmoedigh eenzaem klaeght?
Aleg. Is ’t schemer dat ick zie myn morgestont opsteyg’ren?
’k En zal aen u Mevrauw geen reden-uyttingh weyg’ren:
(615) Myn spraecklit is noch t’onmachtigh om myn hert
’t Ontlasten van ’t gezucht: en d’oorzaeck van die smert
Is ’t ramp-lot, niet vernoeght, met slavigh my te boeyen,
Nogh met myn jeughdigh bloet uyt d’aêren te doen vloeyen
Nogh met myn Vader en myn naeste bloet-genots
(620) Te vellen, die ick dacht te wezen elck een rots:
’t Geen my te droef gepeys, verstreken weinigh úren,
Ontrocken heeft het geen myn hoope deet verdúren,
Van ’s vryheyts mann’ in ’t kort te smaeken, dat den druck
En al de bitterheên van myn Krijghs-ongeluck
(625) Zau keeren in genught. Eylaes ’t zyn waterbob’len
Al wat de Luck-vrauw toont, ’y is d’ eerst aen ’t nedertob’len
Die ’t nimmer-staende-rat geklavert is in top.
Clar. De laeghste wederom is d’eerste die de kop
Wend nae’s luckx middelpunt. Baert gy zoo veel gekarrem,
(630) Om dat Mars misgeval u trof door uwen arrem?
De wieck-gevoete-Vrauw beschaemt de bloodaert niet,
Maer, die te moedigh voor geen kryghs-gevaeren vliedt:
[p. 19]
En klaeght gy, dat gy zijt my Ooms, Gonsags gevanghen?
Dees reden is te kleen om u een zulcken banghen
(635) En swaeren strijt te geên; daer gy, gelijck gy zijt,
Een vroomen Franssen Held’, gevaên zijt van een wijd’
Vermaerden Italiaen door Orelooghs bedryven.
Dees neêr-laegh hindert niet maer doet de naem verblyven.
Aleg. De vangenisse van myn leên is kleen van acht,
(640) Was ick Princesse niet in slaverny gebraght,
Die my zal boyen tot ick ’t zoete leven derven:
Ten zy ick eer van u magh de verloszingh erven.
Clar. Van my? Aleg. O jae Mevrauw, van u. Uw’ glans en deught
En minnelicke zeên zijn door mijn teere jeught
(645) Van liefde dus geploeght, dat ick, die noch bewaerde
De vrijheyt van de ziel, nu met de ziel en d’aerde,
Die haer tot woon’ verstreckt ben aen uw’ wil verbeurt,
Clar. Dits vremder dat ick zau zijn d’oorzaeck dat gy treurt
Daer ick met lyf en ziel had willen u beschilden,
(650) Doen uwe schoone leên door ramp gevaeren trilden.
Aleg. Is ’t zoo Mevrauw, dat gy met liefdens offer spot?
Clar. Den tijt myn Heer, die zal u leeren, dat ick tot
U meer geneghen ben, als uw’ voorzien kan dencken.
Schep moet, en laet uw’ jeucht door geen onruste krencken.
(655) Tot dat ons d’eenzaemheyt een vry’er spraecke geeft.
Ick gae. ’k zie Adillon om deze zaele sweeft.
En die ’t gevaer niet vlught, moet in ’t gevaer ontmachten.
Aleg. Den Hemel geve dat ick leef in uw’ gedachten.
Vaer wel myn heil, myn troost, myn lief, myn ziel-vooghdes,
(660) Uw’ heusheyt toont u waer een Edele Princes.
Uw’ goedertieren g’hoir ’t geen my zoo veele weirdight
Om minne-dienst te biên, heef myn gemoet geveirdight
Om ’t uytterste gevaer te waeghen zonder schrick.
’k Erleef, en swem in vreught.

V. TOONEEL.

Adillon: Aleger.

Hoe dus my myn Heer, kom ick
(665) Hier d’eer. ’t Ontfanghen van uw’ Edelheyt te groeten?
Adill. d’Eer buyght my lieve vrient voor uw’ alwaerde voeten.
[p. 20]
’t Schijnt dat de vrienschap drijft de vrienden tot malkaer,
Schoon buyten het gedacht, om kennis huns gevaer
Te geên, aen die gevoelt zijn hertens-ruste minder,
(670) Alleene door ’t gepeys dat zynen vrient lyt hinder.
Aleg. Niet zonder reên d’een vrient bevreest voor d’ander is.
Een trauwen vrient die is een goe bescherremnis:
Een trauwen vrient die is een langer van ons daghen.
Een trauwen vrient die is een kruck om op te schraghen.
(675) Een trauwen vrient die is een onwaerdeerb’er schat.
Een goetheyt onbepaelt een gout en geurigh vat,
Daer ’s vriendens naem in blyft onstervigh zonder rotten.
Adill Een groen olyve stam verlaên met vreede botten.
Gelyck uw’ lieve spraeck en open herte toont.
Aleg. (680) Van u en wort uw’ vrient niet minder trauw geloont.
Adill. Waer ’t anders, ’k wensch te zyn in d’eeuwigh ongenaede.
Gebiet my, ’k ben ten dienst, schoon tot myn eyghen, schaede,
Om u een preuf te geên. Aleg. ’t Geloof my hier in past.
Uw’ wil geef my de daet, dus d’ een hant d’ ander wast.
(685) Ter doot ben ick bereydt te volghen uw’ gebieden.
Dat alle ramp en druck moet uyt uw’ boesem vlieden.
Terwyl ick my begeef naer onze Marquisin. (Binnen.)
Adill. Dat u geen onrust stoort.

VI. TOONEEL.

Adillon.

O heirssenlooze min,
Wat doet gy desen vrient met veynzery betaelen;
(690) Zyn deught is weirdigh om uw’ glimmen t’overstraelen,
En waer ick niet vermaght: dit voegh my nae uw’ werck.
De liefde lyt geen twee voorstryders in een Perck.
My duncke, dat hy ’t gras tracht onder my te mayen.
Neen, neen, ick sweer, t’ geval en zal zoo laegh niet drayen.
(695) Clarind’ is my op trauw gegeven tot een erf,
En eer ick haer verlaet, weet dat ick eerder sterf’.
Hoe speur ick Adillon van ’t breede pat der reden!
Wie dreef niet zyn gezicht op haer voltoyde leden?
Jae, wel sprak Lucidam. Aleger en betraght
(700) Clarinde niet; had’ hy op liefden-borgh de waght,
[p. 21]
Geen vreught zau helder uyt zyn minzieck ooghe schijnen.
Eer zau hy als de sneeuw voor ’t Zon’-gestrael verdwijnen:
g’Lyck my te beurte viel. ’k Ben van myn schaduw schuw.
’t Is grondeloos daer ick myn nae-bedenck op stuw.
(705) Dus gae ick wel gerust myn Engelinne vinden. (Binnen)

DERDE BEDRYF.

I. TOONEEL.

Clarinde: Floride.

GAe lieve voester, of de min zal my verslinden.
Flor. Hoe zorgh’lick is de jeught te hoeden voor de val,
Die van mins Nectar dronck, gemenght met bitter gal.
’t Erbooren Seem’le kint met gulde druyve-dreupels
(710) Maeckt zoo veel blinde niet, noch stomme, doof, noch kreupels
Als Venus tweelingh-zoon met ’t flickeren van een oogh.
Hoe; dryf gy d’ eerbaerheyt dus schigtih heên? gedoogh,
Dat uwen Minnaer nu de schat zyns herte-koffer,
Op liefdens prael-Autaer u selve brenght ten offer.
(715) Of is de purp’re roos uw’ wanghen beyd’ ontvloôn?
Gedenckt ten minst, hoe light de maeghde gloor, ten throon,
Wit, zuyver, onbevleckt in top van eer gesteghen,
Ontluystert en bestuyft, als ’t kruyt bemort van reghen.
De koopwaer die te vlugh geboden was te koop,
(720) Vont zelden ondeught, die haer deught niet slim bekroop,
En tot verachtingh braght, ’t geen weirdigh was gepresen.
Gy gaf hem hoop genoegh met uw’ verliefde wesen,
Om leszingh in uw’ gunst te zoecken tot zyn brandt.
Clar. Een vremt en jonghe komst de stoutigheden bandt.
(725) Uyt een kloeckmoede ziel. En ick gloey als de kólen,
Die glinster-braecken, en doen smóken Ethnas hólen.
Een uur een oogenblick verschijnt m’een eeuwigheyt,
En tijts verdrijf en vreught en rust is my ontzeyt,
Alleenigh my verzelt een anghst en treurigh zorghen.
(730) Die zulck een gruwel-quael hiel in de borst geborghen,
Sneet hy niet teghen Staets en Kerckelicke Wet,
Den draet zijns levens af? Flor. Had gy Princesse ’t net
Ontdoken kloeck bezielt, gy waer in gheen verwarren.
Wacht tot Aleger komt. Mevrauw, hoe salick darren?
[p. 22]
(735) Uw’ eer, die ’t lof-trompet der kloeckste Princens trotst,
Toe werpen een uyt-heems (ghelijck* een bal, die botst
Van snaeren, boven slagh, weerwilligh wort ghevangen)
,, Hoe druckt de grooten dienst ’t diensb’er met herte pranghen.
,, Men moet om ’s Heeren wil van rechte weghen gaen,
(740) ,, En schaemteloos ter vlucht een schellemstuck bestaen.
Ach schuyf dit jock van my. Uw’ eer is t’hoogh van waerde,
En eermen die bevleckt men koor’ veel liever d’ aerde.
Clar. Dit meen’ ick zelf te doen, als ghy my laet in noot.
Beraet slaeght hoe ick best dan kome tot myn doot.
Flor. (745) Zal ick myn zuygelingh de doot steeck raên te geven?
Dat eer een blixem-strael my slinger uyt het leven
Verfoey, verfoey Princes die dol ontmenschte min:
Bedaer, en hoor myn raet.
Clar. Neen, neen, die eens zijn zin
Tot ’t sterven zet, en geen meer vreught wacht in zijn dagen
(750) Die kreegh door reden kracht in ’t leven noyt behaeghen,
Ick dien my van vergif, van strop of snydigh stael,
Of van een water-poel, zoo ’t moort geweir my fael.
Flor. Als gy zijt krachteloos van liefde gans verwonnen,
En dat myn traene-vloet, noch redenen niet konnen
(755) U rucken van de min’, ick vloecke schaemt, en eer,
En send’ Aleger hier, eer dat ick weder-keer. �(Binnen)

II. TOONEEL.

Clarinde.

Zoo wacht uw trauwe plicht van my een rycke looningh.
Hoe levendigh speelt in myn zinnen de vertooningh
Van myn manhafte, schoon en volgheschape lief.
(760) Hoe hooghe Clio dick’ haer Nymphe-stem verhief.
En ’s Vorsten achtbaerheyt deet steyghen tot de wolcken,
En daelen, daer Apoll’ ons teegh-voet-gaende volcken
Halfbraedend’ Bruynt, of geelt, of kleurt als schoorsteen-roet,
Noch zongh zy noyt zoo trots zoo moedigh noch zoo zoet,
(765) Dat zy Alegers roem voltrof met d’helde luyte.
Jae Melphomene neurt maer droevigh op uw’ fluyte,
Ick vreeze de Goddin in ’t Swaen gespanne koets
Versling’ren zal op ’t Vel gemenght van melck en bloets,
[p. 23]
Dat glimmend’ als een Zon bespreyt ’t lief aengesichte,
(770) Daer nateur al haer kenst en heerlickheyt in stichte:
Hoe helder vlammender twee gitten in zijn hooft,
Waer door ick als Promeet’ wort ’t ingewant gerooft;
Gescheurt en uytgepickt, het bloozen van zijn kaeken
Doet heeter als een smis myn hert in liefde blaeken.
(775) O heusse k’raele mont, moght ick op uwen tip
Eens drucken ’t bleecke root van mijn min ziecke lip,
En d’ Ambrozijne geur half reuken van uw’ adem,
k’ Zonck* willigh om uw’ zoet een hondert duysent vadem
In ’s aerdens duyster schoot: hoe swierigh, ommekruyst,
(780) Vliegh t’hair zijn schauders heên, ghelijck een Zee, die bruyst,
En dwellemt op en neer door ’t zoele Zuyderwintie.
Kom Venus Nymphe-rey, cier’ my met bloem en lintie.
Van root, oraenje, geel, en wit of groene kleur, (gaet sitten)
Met zilver strick, of gout doorkrinckeld’ van azeur,
(785) En Peirel snoer en roos en Bever-diamanten,
Verlucht myn droeve geest, doet liefdens lijf-trauwanten
Huysvesten in mijn oogh en dryven zulck een heir
Van minne-pylen uyt dat myn Aleger deir’.
En velt in ’t minne-stryên, en roepen doet ghenaede.

III. TOONEEL.

Clarinde: Adillon.

Adill. (790) Hoe wel kom ick te pas. My dunckt, dat ick ree baede
In liefdens lauwe bron, dit eenzaem wezen jont
My tijt van Boertery; dus opent haere mondt.
Clar. Dus cierde Cipris haer, om haer Adoon. . . . . . . . . .
Adill. ,, dees fuycken.
,, Doen trillen haere leên, hoe wil haer spraeck ontluycken?
Clar. (795) Myn Heer Aleger is dit Frans-eelaerdigheyt?
Daer gy de Juffers me in minne-stricken leyt,
Ken dachte niet dat gy my derven zaud’ vervaeren.
Adill. Wat hoor ick ’t geen ontroert de wortel van myn hairen.
Aleger; smertigh woort, tot myn of zijn verderf.
Clar. (800) Ey lief onsluyt uw’ handt, dat ick het dagh-light erf.
Het Mom-gesichte niet vermomt, kent men den mommer.
Adill. Myn lijf en ziele t’zaem gaen swangere van kommer.
[p. 24]
Hoe maeckt de loosheyt, dat ick sonder schande vlié,
Op dat ick onbekent, myn wraeck in ’t stil geschié.
(805) ’t Is best ick my versteek, haer keerende van my-waert.
Clar. Hoe schrick my deze vlught. Ach dwaze die te vry waert
En gaf de liefde bloot, die in een Maeghde-borst
Moest blijven, tot elck een my paerde met een Vorst.
’k En vat niet, hoe ick peys, of inerlicke stamer,
(810) Wat stout en onbeleeft drof treden in myn kamer,
Adill. Ick blyve zoo ick hoop nogh langher onbekent;
Maer sweer, gy kent my, eer myn liefde loopt ten end’.
Clar. Ten kan Alegere niet zijn die my verraste.
O neen, geen lieve stem een lief die vlught toe-paste.
Adil. (815) Men vint gemeen voor al, ’t geen men het minste zoeckt.
Clar. Ha spijt; ’t was Adillon van my te gront gevloeckt:
Dien blooden haeze steegh hem snelligh uyt myn ooghen.
Adil. Myn blootheyt word door wraeck in stoutheyt opgetogen.
Clar. ’t Was seker Adillon, geen ander Edelman,
(820) En derfde myn vertreck dus vrylick komen an.
Hoe perst my ’t ongedult om d’ openingh myns herte,
’t Geen aen de wranghen haet gaf konschap van zijn smerte.
En meerder om dat my den Sater is onslipt.
Eer ick betraffen kon, hy, die my had’ beknipt.
(825) Wast Adillon, wat ramp kan uyt myn woorden rysen.
Adill. Dit zal ick nogh in ’t kort u en uw’ lief bewyzen.
Clar. Het was dan wie het wil, ick lagghe met de blaem
Van een onweirdighen, ten dienst my onbequaem:
Hy braecke gal, en schiet vergiftigh als een Adder,
(830) De neygingh tot myn lief, die stoot hem van de ladder:
Hy komt in Paphos haev’ gevaeren zonder loots,
En schildert met de nyt zijn trony bleeck en doots,
En slorpt zijn bloet en merg en knaeght zijn eygen schonck’len
Adill. By Stix, eer dat ick val’ Alegere zal stronck’len,
Clar. (835) Dies stel ick my gerust. De schaemt en maeghdebloos,
Die op myn wanghen viel door vrees, zal als een roos,
Ververst door koelen dauw, en van de Zon ontloken,
d’ Aenziendere belust, Alegers min doen róken
Met vijeriger begeirt. Adil. Den roock’ die veerdigh rees,
(840) Nogh veerdigher verdweên: Dit baert uw’ meerder vrees.
Clar. Daer komt de Morgen-star van myn rust opgeluystert.

[p. 25]

IV. TOONEEL.

Aleger: Clarinde: Adillon: versteken.

Uw’ geestigheên Mevrauw, in deughdens schoot gekluystert
Verschoonen vur by vur uw’ wel gezette leên,
Met gaven dus bepraght, om rugge-waerts te treên,
(845) t’ Elx ick u stappe toe, ten was uw’ goede jonste
Versterckte myn gemoet, en beterde de konste,
Die Vrauw nateur aen my nogh onvoltrocken liet,
Wat hert van stael of Rots, als ’t Cupidotie schiet
Met ’t lief geflicker van uw’ beyde Liefde-lampen,
(850) Die ’t duystere der nacht van minnens eensaem-rampen
Met hoop verlichten van genaede, boogh niet neêr
Voor uw’ alwaerdigheyt, en bood’ u lief en teêr
Zijn trauw’, maer kleynen dienst, by uw’ groot achtbaerheden
Des Hemels wijsen raet, die ’t all’s schick nae de reden,
(855) Heef langh die schoonheyt opgeslootcn en bewaert,
Om zoo de vreughtb’er tyt u t’ leven had’ gebaert,
Uw schrander heirssenvat dies rijckelyck te kroonen.
Clar. Ick wenschte, dat mijn Heer nae weirde wou verschoonen;
En dencke zeker, zoo uyt myn gesight een pyl
(860) Van liefde vloogh tot u, dat ’t Schutterje, terwyl
Het trock, bedrooghen is, en u voor minne-drucken
Trof met welsprekentheyt. Ick ken uw’ helde-stucken
En merck de vroome deught die woont in uw’ gemoet,
En onwaerdeerb’er is. Adill. Hoe roert de spyt mijn bloet.
Aleg. (865) Die ’t waere wederstreeft, geeft een argh naebedencken
Van zijn roemwaerdigheyt. Maer ’tzal mijn oogh niet krencken
Jae, die u niet erkent voor ’t schoonste Juffer-beelt,
Dat in ons eeuw’, bewet, van Princen is geteelt,
Die is onwaerdigh, dat hem ’t licht der Zon beschijne.
(870) Ick achte dat Heleen, daer Troyën noch om quijne,
En light in stof en puyn te gronde by vergaen,
Zau swichten voor uw’ glans quam zy uyt graf te staen.
Adil. Dit moet ick lacen me, tot myn verdriet bekennen.
Aleg. Wat my tref, als ’er ons loght-kenstenaeren pennen
(875) Betuyghen, dat ’t geluck aen d’Hemel teeckens vast
Geëcht is, of Lucin’ mijn Moeder heeft ontlast,
[p. 26]
Naer neghen-mael de Maen voor mijn geboort verkleende,
Just doen het Jupijns-licht met Venus-star’ vereende;
Of dat dan Mars bekroop de Min-goddinnens schoot:
(880) Is mijn geweet vervreemt. Doch ’k voele my genoot
Van liefdens moedigheyt, die s’in myn wil bestieren,
Om voor al eeuwen u voor mijn Godes te vieren,
Om mijn geringhe macht op d’offerdisch der min’
Te rooken voor uw’ schoon Princes. Gun’ Engelin’,
(885) Dat ick door trauwen dienst uw’ dienaer weerdigh worde.
Adil. ’t Geschie, ten waer ick u door wangunst eer vertorde.
Clar. Wat Juffers herte zau niet in uw’ dienst verbliên,
En alderspoedight u, zijn wederminne biên,
Daer gy zoo redenryck bevecht de jonghe zinnen.
Aleg. (890) ’t Geen ick onweirdigh was, en niet en kon verwinnen,
Clar. Mistrauwt dan mijn lief van uw’ gewenste g’luck?
Daer ick gedwonghen ben te minderen uw’ druck.
Wie kan meer eer en pracht in ’t minne-stryden haelen?
Als die op een Princes geheel mach zeghen-praelen.
Aleg. (895) ’t Geluck verheff” my ’t hoogh, ick buygh my als uw’ slaef.
Adill. Ach dat ick u met een niet daelen zie ten graef.
Clar. De schoonheyt overmild’, uyt nateurs rycke bronnen
Op uwe leên gevloeyt, heeft mijn gemoet gewonnen;
En u geweirdight om van my te zijn gelieft.
Adil. (900) Dat Cerberus hem scheurt, die my van u ontrieft.
Clar. Maer nu gy zyt voor lief van my op trauw’ gekooren,
Ick bidde laet u niet als ander Franssen hooren,
Die licht en onbedaght verbreyden hunnen lof
Tot scha’ en schande van ons Edel Vrauwen, of,
(905) Mint gy als Frans het dagh-uyt-krayzel vanden Haene,
Gy zult my vinden waer een veynzend’ Italjaene,
Die u zal prickelen en voên met ydel hoop,
En voorderen door wraeck ’t eynd’ van uw’ leven-loop.
Aleg. Eer zal der Zonne-glans vergaen voor ’t Ster’-gewemel
(910) Eer vlieght een Olyphant uyt eyghen kracht ten Hemel
Eer zal heel d’aerde zyn van Mieren overdeckt,
De diepe Pekel-plas van slecken droogh geleckt,
Eer in het minste deel mijn trauwe wort gebróken.
Adill. Eer wort gy van dit stael d’hertader afgestóken.
Clar. (915) Draegh dan mijn lief dees ringh tot mijn gedachtenis,
[p. 27]
En t’ elcx uw’ mont onsluyt, merckt wat haer zin-spreuck is.
Aleg. Edel-waerdighe Princes uw’ deught, en leden-schoonheyt
En eer, en goeden aert, hoe dat u ’t faem-getoon vleyt,
En kan van volcken noyt naer waerde zijn geroemt:
(920) Dat men u Juno t’zaem Pallas en Venus noemt,
Noch blyft uw’ lof te kort en t’halven uyt-gezonghen;
Waer door ick voel mijn geest en hert en wil gedwongen,
Om in mijn slaven dienst zoo langh mijn leven deurt
Aen u mijn halve-Ziel, mijn lief te zijn verbeurt.
Adill. (925) Maer voor een korten tijt zoo ick uw’ daghen réken.
Clar. Zult’ ge na’ uw’ beloft ons liefde nimmer bréken?
Zijt dan ter doot mijn Prins, en ick sterf uw’ Princes.
Noch raet, nogh Ooms ghebiet, noch Moederlijcke les’,
Zal u mijn levens-al oye uyt mijn zinnen zetten.
Adill. (930) Dees reed’ zal my, of hem, en u te zaem verpletten.

V. TOONEEL.

Floride.: Clarinde: Aleger.

Een Pagie brengh’ my aen: datmen Princes u beyd’.
Aleg. ’t Zal u believen lief, dat ick u doen gheleyd’. (Binnen)

VI. TOONEEL.

Adillon

O herten leet, o ramp? o raezende gedachten,
O onvergeetb’re spijt, o eyndeloose nachten,
(935) Daer het gevloeckte schoon my in smeet van een Vrauw.
Wat zegh ick? een Leeuwin, die in het woest en trauw’,
En ’t dor Arabien gheteelt is, en gheworpen:
Veel wreeder dan een Draeck om Mensche-bloet te slorpen,
En ’t vleesch knaghen tot ’t been, als die van Cadme wiert
(940) Door d’op-gespalckte muyl aen een grof eyck gespiert.
Ey my, onsalighen, beklaegh d’ eerst oogenblicken,
En d’ ongheluckigh uur, die my ter doot doet schricken;
En d’ onghenaedighen, verdoemelijcken dagh,
Als mijn betraent ghesicht, dat lieve aenschijn zagh:
(945) Hoe lief? ick fael, wel schoon, maer een te spijtigh wezen
’t Gheen van my, of ’t my haet, en pijnt, noch wort geprezen
[p. 28]
Ach quam ick eens te weet, hoe dat den konstenaer,
Van al t’ gheschapen, schiep een beelt, zoo wonderbaer
Volmaeckt van hooft tot teên met een ontmenschte ziele,
(950) En ’t hert van Diamant: daer schoon ick’er voor kniele,
En bid en smeeck en zucht alleen geen hoop in schijnt
Van eenigh medely’. Al myn gheloof verdwijnt,
En my ghezichte lieght, dat z’is een Vrauw’ ghebooren.
Dit zoet en lief Gheslaght is teerder om bekooren,
(955) ’t Is eer een helze geest, die uyt de modder-poel
Van Stix op-rees tot mijn verderf, en Plutos boel.
Neen, neen ’tis Tisiphon’, die razende tóvresse.
O ja, ick voel ’t vergif ’t geen zy werpt door de bresse,
Gheschooten in mijn hert met onderaertsche vlam.
(960) Help, help, ziele lijt myn leden worden klam.
Het Duyvelin ghebroet kruypt door myn inghewanden.
Ick schud’ en beef van vrees. De trauw’ met slanghe-banden
Praemt mijn ghemoet, ay, ay, dat eene zilte Zée
Van traenen doore-graeft mijn wanghen alle bée.
(965) De gruwel-schimme stoot my elcke trée te rugghe;
Gedoemde narre-kol, naght-merry, helsche-mugghe
Haud’ stant, ick vloecke by ’s Hoerdom van Proserpijn,
Dat gy eer gy vergaet sult braef geschonden zijn,
Ten zy gy antwoort gheeft. Spreek op. Derf gy noch vragen?
(970) Ick vraeg’ u, waerom ick moet smaet en rampen draghen?
Waerom mijn trauwen dienst ontrauw moet zijn geloont?
Waer bleef ick bloot of laf? wat mis. Ach, ach verschoont.
Genae, genae Princes. Cupido had’ de straelen
Van mijn gesicht bedoeckt, de nicker moet hem haelen,
(975) Of gy verschiet uw’ verf gelijk een Kamel’oen,
Heb ick uw’ eer bevleckt? d’ Onwetentheyt versoen
Men licht, als ’t nae-berauw’ ten oogh komt uytgesprongen.
Niet? is ’t genaede-Zangh by u dan uyt-gesonghen?
Wreeck, wreeck, gy heb’ gelijck. Hy is geen leven waerd’,
(980) Die zulck een edel Vrauw’ met smet in d’eere vaert.
Daer is een vroome kling. Hoort nae geen beên, noch kermen,
Maer boort dien Eere-dief, dien schellem door de dermen.
Hier is de Borst. steeck toe, steeck toe. Hoe, was’t u schant?
Dat gy oneerlick bloet liet sprengh’len op uw’ hand.
(985) Kom, ick zal t’uwen dienst dien blooden hondt doorsteken
[p. 29]
Hoe, derf ’t gekrayzel van een haen mijn wille breken?
O Fiel, gy kom te pas, dat vaert u door den huyt.
Meynt gy Aleger hier. t’Ontschaeken myne Bruyt?
Dat u den Donder slaet, den Blyxem moet u zenghen.
(990) Een Italjaen en zal dit levende niet henghen,
Eer swelght hem Acheron, noyt bleef hy laf of bloot.
Wyck, wyck, verraeder, hoe, wat vrees gy voor geen stoot:
Sa moedigh, treck van leer, ’k en wil niet schellems moorden.
En jemant onbeweirt door vel en penze boorden.
(995) Neen, neen een Edel steeck die ploft u op de vloer.
Wat, derf gy noch mijn lief wegh trecken met een snoer,
Dit blijft niet ongestraft, ’k zal u den balgh door-naeyen,
Dat men geen kennis meer zal van uw’ schoonheyt kraeyen.

VII. TOONEEL.

Lucidam: Adillon.

Hoe dus myn Heer, ontrust, uytzinnigh en verwoet?
Adill. (1000) Ach waer verdwaelt mijn geest.
Lucid. Wat pord’ uw’ Edel bloet
Tot wraeck? wie zau uw’ kling in Charons schuyt bevrechten?
Adill. Een dapp’ren die men nauw in ’t open derft bevechten,
Dogh hy geraeckt om hals. De steen moet wegh, die ons
Tot vallen dreyght.
Lucid. Bekent my dan dien Heer terstons.
Adil. (1005) Wat vraegh gy, ’t geen gy weet. Of zau ick noch gelooven,
Dat d’ Heer Aleger my noyt trachte te berooven.
Van mijn alwaerde schat Clarind’, en meer, dat zy
Uyt nieuws-begeir alleen hem b’ooghe-pinckte bly?
Gy zult my als een kint niet meer in slape wieghen.
(1010) Uw’ grijse kop en zal meer Adillon bedrieghen.
Ick zagh hun voor myn oogh malkaer toe-sweeren trauw.
Te wreet en rampigh lot, ick smoor en smacht in rauw.
Kom al wat schellems is, ten afgront uytgekroopen.
Lucid. Laet de verschopte faem uw’ daeden niet erdoopen,
(1015) En u onedelen door een lafhertigh stuck.
Adill. Een Prince wraeck en schickt zigh niet nae tijdens luck.
Men tracht zijn gunst niet min met ’t quaet als ’t goet winnen
Lucid. Een Prins moet boven al en meest de deugt beminnen.
[p. 30]
Of anders hy ontaert van zijn Voor-vaeders roem.
(1020) Gonsaga die en lijt niet, dat dees Franse bloem,
In ’t queeckste van haer tijt, een moorder zal ontlijven.
Adill. De nacht een deckzel is van alle snoo bedrijven.
Weer streef my niet ten zy uw’ woort mijn ziele v’rhuyst.
Lucid. Ziet hem dan onder ’t oogh met ’t lemmer in de vuyst
(1025) By ’t helder Zonne-licht, op dat geen fiel-gewaetzel
Bekleet uw’ moedigheyt.
Adil. Dit is een blindt geraetzel.
Hoe ’t stryden luckt of niet, de doodt mijn wangen verft
Schoon dat hy op de plaets van mijn Rapiere sterft,
Ick treck den haet op my van die met swaere vloecken,
(1030) Beloofde nae zijn doot geen leven meer te zoecken.
En eer ick mijn Princes verlies, k’ wil eer als dol
Mijn ziele storten in het eeuwigh duyster hol.
Dus moet Aleger wegh in ’t stil om ’t quae vermoeden,
’t Geen op my vallen zau, voor struyckelinghe t’ hoeden,
Lucid. (1035) Noch dient die booze daet van ons alleen verright
Eer dat de morghen schiet haer roo’ saffrane light,
Word’ ’t nacht-geheym van vier, of vijf, of meer beslooten,
Van vrient aen vrient betrauwt, verklaert, en omgestooten.
Adil. Hoe derf men dit bestaen?
Lucid. Ick sweer by ’t zilver haeir
(1040) Van myn verstreken tijt, dat hy light op de baer,
Eer deze Zonne-loop ons aerd’-kim is ontzoncken.
Holla, geen bloet gestort, daers my vergif geschoncken,
’t Geen met een reuck, of beet de levensbloem verniet.
Kom raemen wy van hier eer dat men ons verspiet. (Binnen)

VIERDE BEDRYF

I. TOONEEL.

Adillon: Lucidam met den vergiften Appel.

(1045) ’t SWeert is de schee’ ontruckt. De slag dreygt hem te sneuv’len
Lucid. Gelijck de vroeghe rym de ruygh bewossen heuv’len
Verdort, als ’t groen noch bloeyt en jeuchdig staet in ’t dal.
Adill. d’ Hooghste, die struyckele, ghenaeckt de laeghste val.
Lucid. Verblijd u, dat gy ziet gesmeet de wrakens dagge.
[p. 31]
Ad. (1050) De wraecke baert geen vreught, voor dat haer roode vlagge
Swaeyt inde wrekers vuyst, of dat den wreeker ziet
Zyn vyant bleeck en peirs gedompelt in verdriet.
Lucid. Het snoo en valsch bedrogh, ’t geen neven d’ hooge zetel
Van Koninghen meest zit, stort, dertel en vermetel,
(1055) Schuylt hier zoo listigh in, als ’t oyt versteken was.
Hoe lief’lijck schijnt de vrucht, wie zou niet lusten, ras,
Met haere Zoetigheyt zijn smaeke te verzaeden;
En laes zijn reuck alleen kan ’t leven deirlijck schaeden,
Jae dringhen met den tijt zoo boos en diep in ’t mergh,
(1060) Dat d’alderschoonste Man verandert in een dwergh:
En eyndelijck verpynt zijn ademe laet slippen.
Adil. Noch voel ick om een zaeck mijn moet in vreeze glippen.
Lucid. Ick vreez’ die vreeze zal en u en ’t werck verraên.
Wat maeckt uw’ moedigh hert, voor ongeval belaên?
Adill. (1065) ’k En vrees geen ongeval, maer ’k vreeze voor de schande
Die op de wreker valt, val’ ’t bedrogh door de mande.
Zoo zigh Aleger voelt aen ’t quijnen, en beschaet,
Geen heelder, die den Heer niet roepen zal om raet;
En zou niet een door konst de quael te gront ontdecken?
(1070) Wie preeck my dit voor waer, ’t is weirdigh te begecken.
Lucid. Begeck, en spot, en laght, zegh als ’t verloop van tijt
’t Uytwerckzel maer begint, wie raed uyt wie de nijt
Gerezen is, die argh zijn even mensch wau’ krencken.
Zoo ’t snel komt tot de daet, myn heer en wilt niet dencken,
(1075) Dat ’t ingewant hier door of draeyt of krimt in een,
Of dat den lyder swelt van hoofde tot de teên.
’t Geef slechs en swaere slaep, en ’t voordert hem een flauwte,
Die ’s levens-lampe dooft, dit is zijn heele brauwte.
Zijt gy in wangeloof, breeckt ’t werck ten halven af.
Adil. (1080) Mijn wraeck heyst u tot zoen een kort en strenghe straf.
Lucid. Die is haer toegezeyt, laet my daer vooren zorgen.
Ad. Ick denck, eer ’t boos vergifeen mensch zoo pas kan worgen,
Dat de verdeelingh moet zeer scherp zyn overwaeght.
Luc. Denck dit niet, maer, hoe dat men hem een appel draeght.
Ad. (1085) Dits geen bedencken waert, men maeckt den Frans te vinden.
Mijn mongesichte zal hem voor ’t bedrogh verblinden.
Zoo dra wy hem van verr’ beschauwen met het oogh,
Men vall’ in swaer krakeel. d’ Een pryze ’t schoon vertoogh,
[p. 32]
En groote vande vrught en d’ andere de kleuren,
(1090) De net gewasse rond’, de sterck en zoete geuren.
En sulx hy ’t minste woort my mede roemt, ick zegh,
Mijn Heer z’ is ’t uwen dienst. En of hy dit weer-legh,
En weygere t’ onfaen, ick dringh met zulcke krachten,
Dat mijn geveynsde tongh, my nogh beleeft doet achten.
(1095) Geen blootheyt streckt my meer tot schampere verwyt,
Ick wercke deze daet met aldergrootste vlyt.
Lucid.Ick schat uw’ reden goet, daer dient geen tyt verlooren.
Men zoeck hem ras, op dat uw’ ruste wort erbooren.

II. TOONEEL.

Alegere.

O kostelicken ringh; troost in mijn droevenis,
(1100) Hoe wensch ick om te zien, wat uwe zin’-spreuck is?
Ey Cupidotie staet met d’handen t’zaem gestrengelt,
Of ’t Guytie zegghen wau, dat zoo de Liefjes mengelt.
Een vinger in de mont, ach, wat bediet dit? nauw’,
Het omme-schrift my leert, wat ist? swijght en zyt trauw’,
(1105) Swijght en zijt trauw wat kracht schuilt in dees kleene woorden
Swijght en zijt trauw. Wie liet zigh eerder niet door boorden,
En lever, nier’, en maegh, en hert, en longh uytsnyên:
Eer hy een trauwe brack, die hem verlieft quam biên,
Een Edele Princes, de schoonste van de Weirelt:
(1110) Die geen Goddin’ vertrof, hoe rijck zy was bepeirelt.
Ick kus u duysent werf, o weird’ en trauwen band,
Gy zijt mijn meeste schat, mijn alderbeste pandt,
En die u droegh en was mijn Clarind onreghtveirdigh,
Dien ontrauwen (by t’ Al van hoogh en laegh) waer weirdigh
(1115) Dat hem de quellingh van ons aller menschen plaeght;
Of dat ’t geworremt’ hem noch levende door-knaeght;
Of dat haer d’ aerde scheurt, en opent tot de navel,
En swelght hem in een gloet, van pick van terr’ en swavel.
Maer eer mijn trauwe breeckt, mijn tonge wort geknarst
(1120) Onnoodigh wort mijn plight door deze ringh vervarst,
’t Erdencken boeyt genoegh, hoe my de trauw is g’offert:
En sweer nogh eer ick fael mijn romp wort eer gekoffert
Ey vrees niet Ferdinand’, noch stelt geen Argus, die
[p. 33]
My waeck op elcke trée, gheloof my, eer ick vlie,
(1125) Zal aen dit rondt juweel (oock zonder ’t is gheschonden)
Claer-ziende voor elckx oogh een opgangh zijn gevonden:
Dan g’lijck ’t oneyndigh is, en d’eeuwigheyt bediet,
Blyf ick een slaef, die nae geen vrijheyt omme-ziet.
’k Vergeet myn Vader-landt, als eer de Troeize Volcken,
(1130) Die scheurden met hun Vloot Neptuns ontstuyme kolcken,
En stranden by dees oort, en bleven staegh verlust:
Op ’t lockaes, ’t geen ’er wies, aen d’ Italjaense kust.
III. TOONEEL.
Adillon: Lucidam: Aleger.
Zoo eene meer belust in ’t schaduwe der blaeren,
Als thien van groot ghewas.
Aleg. Wie komt my schielick naeren?
Lucid. (1135) De grootheyt even is veel meerdere van acht.
Adil. Ick zegh by gulzigers, en gy spreeckt onbedacht.
Lucid Gy port tot stórenis mijn dagh-ghekreuckte leden.
Aleg. Wat geeft de vrienden stof tot nors en stryende reden?
Lucid. Een enckel niet myn Heer is d’ oorzaeck van ’t geschil.
Adill. (1140) Als ick in u geloof, ’t uytwijsen van een bril
Kan my in all’s verzaên.
Lucid. ’t Waen-wys den Prins doet missen,
Adill. En u ou’-liên gebreck. Ick laet myn Heere gissen,
Wie ’t lompe misverstant hier in zyn Doolhof sluyt.
Ziet om dees appel is dit barszende getuyt.
(1145) Ick zegh, zyn schoone kleur, en welgewasse ronde
Verlust den mensche meer, ’t zy ziecke of gezonde,
Als meerder Boomgewas, in d’ooghe grof en rauw.
Aleg. Uw’ reden is gegront, als ick het schat en hauw’,
En zau met desen Prins myn Heer u tegenstreven.
(1150) Waer wordt het oogestrael geswinder toegedreven?
Als tot de schoonheyt, ’t zy van wilt of tam Gediert,
Van ’t schuw’ gevogelte, ’t geen op de winden swiert:
Van laeghe, krom of jongh of oudt bemoste boomen,
Van kruyt en bloem, op ’t velt by beeck en wijde stroomen;
(1155) Van al wat kostelijck, en prachtig, trots en rijck
Uyt Aerde, Zee, of Rots of Poelen diep van slijck
[p. 34]
Gebaert wort, of gemaeckt van konstenaeren handen.
Of ’t geen een nieuws-gier zoeckt langst hey’ of dorre stranden:
En voorder noch bemerckt uw’ eyghen even beelt,
(1160) Waer op voor al de geest der menschen loert en speelt
Met ’t opslaen van een oogh, als op de schoonheyts gaven.
De preuf is, hoe veel werf vry Heeren wierden slaven
Door ’t lieve Vrauwe kleur, en ’t welgemaeckte lijf;
Daer z’innigh dickmael was een kolck van vuyl bedrijf,
(1165) En zau een appel min de wil en geest ontdraghen,
En ons doen zyn verlust, en scheppen groot behaeghen
In zijn veel verfven, als, bleeck-groen, en lichter geel,
Gebrók’ Oraenje, root, met roos gemenght ten deel,
Of bruyn of grauw of ros, naer dat nateur uyt jonste,
(1170) De vrucht verrijcken wau met haer aldoende konste:
Adill. O neen, zoo haer ’t gesicht bereycken magh, de neus
Wil snuffelen om reuck, en geeft de tongh de leus,
En water-tant de mont om ’t geurigh schoon te smaeken:
Daer een onziende vrucht onweirdigh schijnt om raeken.
Luc (1175) ’k En straf dit niet myn Heer. Maer streckt de zaeyers tucht?
Niet tot ’t gequeeckzel van een overgroote vrucht.
Al. En wenscht hy niet, dat haer geen schónheyt magh onbreken?
En zultge van thien een verwondert hooren spreken,
Op ’t uijtsteeck van een vrucht, ten zy hy uytten zal,
(1180) (Het is een schoon en groot) tot merckingh, dat ’t beval
Der schoonheyt meer belust, dan ’t overgroot gegroeyzel.
Als ’t wasdom schoonheyt faelt, ick zegh’ ’t is een verfoeyzel
By alle volcken, door zijn lomp en grof gestel.
’k Beken oock dat ick noyt een appele zoo wel,
(1185) En schoon van kleuren zagh, om zinnen te belusten.
Adill. Mijn heer z’ is t’ uwen dienst.
Aleg. Laet dees aenbiedingh rusten.
Een vrient, die ’t liefste deel zijn vrient te vluch’ ontreckt.
Wieght vrienschap inde slaep, en maeckt den haet ontweckt.
Ad. Noyt spraeck gy waerder. Maer, geen dinghen ick besinne,
(1190) ’t Geen ick niet laeten kan om dien ick trauw’ beminne.
Te meer, op dat gy dees geringhe gift aenveirt,
Hert-grondigh u gejont. Voorzeker mijn begeirt,
En was niet tot de vrucht, om schoonheyt of om waerde;
Jet anders gaf de stof, die dees geschillen baerde.
[p. 35]
(1195) Door u ten end’ gebraght.
Aleg. ’t Was dan een g’lijckenis,
Om een voorgaende twist te slissen zoo jck gis.
Adill. ’t Is wel geraên mijn vrient ick bid’, tot u geneghen,
Met meerder vrienschap als een vrient kan overweghen,
Dat gy my waerdight om de vrucht’ t’ontfanghen.
Aleg. Vrient,
(1200) ’k En slae de gunst niet af, ey neen, ’t is onverdient.
Adill. Wat kan ’er onverdient by trauwe vrienden wezen?
’t Is rijckelyck beloont van u aen my voor dezen.
En weyger my niet meer, ten zy ick dencken moet,
Dat gy my haet, en treet de vrienschap met de voet.
Aleg. (1205) Wilt onreghtveerdigh op uw’ vrient geen oordeel vellen
Eer zal het onderaerdts ghekerrem ’ konnen quellen
Des Hemels Borgery, eer dat mijn vrienschap tot
U minder zy, ’k onfangh de vrucht op uw’ gebot,
Met meerder achtingh, of my d’aerde wiert gheschoncken,
(1210) Om als een machtigh Vorst, daer op te moghen proncken
Met gout en peirel kroon, bepurpert, en gestaft.
Uw’ heusheyt edel Prins is weirt door ’t swaene-schaft
’t Onstervigh t’offeren.
Adil. ’k en koor’ al ’s weirelts schatten
Niet voor uw’ bly gesicht, uyt straelend in ’t aenvatten,
(1215) Van dat mijn kleyne schenck.
Aleg. Die’t anderzins begaet,
Wilt vrienschap scheyden, als hy toont met zijn gelaet.
Ad. Dien was oock straffe waerdt. En gy geeft waer te kennen,
Hoe veel geneghentheên uyt uwen boezem rennen
Tot my, uw’ waeren vrient; die eerder wort verniet,
(1220) Eer dat hy lyde, dat uw’ leet of schae’ gheschiet.
’K en wil u langher Heer geen rust of ganck beletten.
’t Is tijt, dat wy ons voet nae d’ Heer Gonsaga zetten.
Aleg. Myn Heer doet geen belet; uw’ by zijn my verblijt.
Maer aenghezien gy wort geroepen vanden tijdt.
(1225) Vaer wel, terwijl gy vrient blijft in mijn hert ghezeghelt
Adil. Daer word ick door de wraeck al dapper uyt gefleghelt.
(Binnen)
[p. 36]
IV. TOONEEL.
Aleger.
Hoe vriendelicke my een vrient bejegent, flux
Baert my zijn redenvoer een holle Zee van druckx,
En d’ eenzaemheyt, die my met gruwel plaght te laeden,
(1230) Meer als een doots gevaer, en kan my niet beschaeden;
Noch kommen dick’ ghenoech, noch duuren naer mijn wens’.
’k En denck op slaverny’, noch op mijn Vader-grens.
Noch op het boos geval, ’t geen trof mijn bloet genóten;
Zoo dwijnght de liefd ’ ons al om eene te verstóten.
(1235) Of propt de Minnaers hert met duysende gezucht.
O Zoet en lief gedacht, springh-ader van genucht,
’t Geen my van tijt tot tijt als in een schemeringhe,
Af-beelden kan mijn lief, wiens lof ick roem en dringe
Door ’t wolcke drift tot aen ’t Ster’-tintelende-daeck.
(1240) En om den aerde krijngh. Ay my, hoe brant en blaeck
De liefd’ in mijn gesight, en heele trony. Zeker,
’t Is een te grouven dronck te swelghen d’ heeten beker.
Ick voel mijn herte rée een kool en half tot as’.
Dogh, hoe my liefde pijnt, mijn vreught bleef al’se was.
(1245) Jae meerder t’elcke mael als ’t losse Venus-wighje
Met loncken, en gelagh my toesend’ een nieuw’ schighje,
Zoo dat ick sterve door het geen my voetzel geeft,
En d’ oorsaeck van mijn doot, is d’ oorzaeck dat ick leef.
Moest ick Clarinde lief sonder uw’ zoete troosten,
(1250) Op ’t opgerooke vijer der min mijn kracht uyt roosten.
Dit stael op deze stont ghenas my vande smert,
En putte ’t laeste bloet noch kokend’ uyt mijn hert.
Neen neen, ick klaeghe niet, gy zijt te vol medoghen,
Dus kom. Ick als een schicht om troost tot u ghevloghen.
(1255) Vertraegh mijn lighte voet. Mijn heelstere mijn hulp
Treet nae dees zaele toe, swier-geestigh als een tulp’
Door middagh-Zon’ verswackt, hoe blyde roosigh gloeyen
Haer wanghen, op een vel, Glimwit als ’t Lely-bloeyen.
V. TOONEEL.
Aleger: Clarinde: Floride.
Waer heên myn halve-ziel Diaen en had’ geen trée,
[p. 37]
(1260) Zoo aerdigh noch geswint, als zy verliet de Sté,
Om in het eenzaem waut konijn, of deen’ te jaeghen.
Clar. Wat lieffelijcke vrucht.
Aleg. ’t Was om u op te draeghen,
Dat dit schoon boomgewas noch ongeschonden bleef,
Clar. ’t Schijnt dat my dan’t geluck tot myn Aleger dreef.
(1265) Nae wie ick meerder, als nae ’s Hemels vreughden haeke.
Noyt wiert mijn mont vervarst met zulck een lecker smaeke.
Noyt aenghenaemer geur en trock myn adem, als
Dit Zinne streelingh fruyt my geeft, zappigh, en mals.
Wat plaetze wierd’ genaert van u met dapp’re schreden?
(1270) Ick schiep een groot vermaeck in ’t reppen van uw’ leden.
Aleg. Ick weet, wat vreught een liefs gezight in ’t herte schiet.
Zoo ick uw’ schoontheyt mis’, ick dompel in een vliet
Van ay, van ach, van wee, van lyf en ziel-ellende.
Alwaert al waer, als ons de redenrijcke bende
(1275) Vertelt, dat een Vulcaen, met zijn beróckte smeên,
Smeéd dagh en nacht in ’t hemd’ of t’ halfven naeckt van leên
Voor ’t wilde schuttertje, gelaên met boogh en kóker,
Noch bleef hy in gebreck van pijls de Minne-stóker,
Om onophoudelick te spijckeren mijn borst;
(1280) Waer door gelijck een hert nae bron of béke dorst;
Besweet en afgerend’ door onvermoeyde Jaghers,
Ick quam tot u gesnelt (schoon ’t spreeck-woort* luyt de klagers
Zyn vriendeloos) om troost en leszingh in mijn smert.
Clar. Door een de zelve geest uw’ lief ghedreven wert
(1285) Tot u.
Aleg. Is ’t mogelijck? my dunckt als ick aenschauwe,
Uw’ blinckende ghesicht, dat al den brant en trauwe,
Die Liefde stichten kan in al de lievers t’zaem
My vlammen doet, en boeyt zoo fel, dat ick mijn aêm
Verloor en nederzonck op yder blaes, ten waere
(1290) Uw’ minnelick gelonck (gelijck in Zee d’een baere*
Den ander stutten komt, en weer te rugghe drijft,)*
My toe schoot nieuwe kracht, waer door mijn gallem stijft
Om u mijn Honingh-by, my waerdighe Princesse.
Van mijn gezontheyt, waer te roemen de Meestresse
Clar. (1295) Hau, hau, al t’hoogh mijn lief, mijn traene-sluys onsluyt
De liefde teeder klaeght, om dat gy uwe Bruyt,
[p. 38]
Door Wangunst vanden tijt niet open mooght bekennen.
Ay my, wat wil ter vlucht mijn levens webbe schennen.
Aleg. Ach help’, wat deir Mevrauw?
Flor. Zy schijnt gestelt, ick schrick
(1300) Of ’t eynde van haer tijt schaeckt aen dees ooghenblick.
Aleg. Schep moet mijn lief.
Flor. z’ Erhaelt haer half verloore krachten.
Clar. O Heer; wat swaere slaep wil my in flauwte smachten?
Flor. Kom gaenwe ras om hulp, ick meên de Medecijn,
En zal uyt ons vertreck, noch niet vertrocken zijn.
Aleg. (1305) Hoe broos is d’ingangh van ons allermenschen leven,
En wat al ramp en wort zijn loop niet toegeschreven. (Binnen)
VI. TOONEEL.
Lucidam: Adillon.
Laet ons niet voorder treên. Hier zalme licht verstaen
Van d’een of d’ ander, hoe den aenslagh is vergaen.
Adill. In ’t goede of in ’t quae, het zal my ’t meeste drucken,
Lucid. (1310) Wort uwe wraeck voldaen wat kander u mislucken?
Adil. De schoonheyt van myn lief, die om Alegers doot
Door druck zal mind’ren, als een bloemme wort onbloot
Van glans door dicke smoock.
Lucid. Hoe wort gy vrient bedroogen,
Van dwaeze Minnery, daer gy my opent d’ooghen,
(1315) En spigh’len, doet hoe haest de schoonheyt van een Vrauw
Ontluystert en verniet en wort tot yders grauw.
Gelyck een bloem ontglanst; doet dit den Prins beminnen?
Keert af ’t Verganckelick. Waer zijn uw’ Helde zinnen
Die voormael draefden na top van ’t onstervigh heyl.
(1320) Kan ’t deurzaem van een nacht u trecken ’t oogh uyt ’t zeyl?
Laet uwen kloecken raet en wijsheyt, die de Faeme
Deên slaen door wapen-kracht een onberoesb’er naeme,
Die redenlooze min dwinghen in ’t reden-slot,
Eer dat haer zotheyt u maeckt tot een yders spot.
Adil. (1325) Gy overstapt te licht een schat oneynd van waerde.
De deucht boeyt Adillon, die met haer schoonheyt paerde
In ’t bloeyzel van haer jeucht: en die, nu s’is een bloem
Om t’openen de blaên, haer steyght in d’hooghste roem,
[p. 39]
En alle prijsbaerheyt die Juffers kan verrijcken:
(1330) Dat geen om ’s Weirelts rond’ by haer is te gelijcken.
Lucid. Men prijs haer nae mijn weet onwetend’ zonder proef.
Maer gy die om haer min en karremt, en zijt droef,
En offert uw’ gebeên, en trauw’ blijft in misvallen,
Wat stoffe gafs’ u oyt, om zulck een lof te brallen?
(1335) Ongunst, en spijtigheyt, en weigeringh van spraeck.
Gy volght uw’ schaduw’-schim en buyght u voor een Draeck,
Die haer vernoeghen vint in herten te doen treuren:
Ick bid u anderwerf, laet uwe liefde scheuren,
Met gy gewroken zijt, en keert haer nors de neck,
(1340) Die met uw’ swaeren druck, trotsaerdigh dreef de geck.
Verlaet dit Mantua, en denckt een lief verlooren,
’t Is een aenkomigh goet, daer isser twee erbooren.
Adill. Als zy Aleger mist zy loont dan light mijn trauw’.
Geen riet en wagghelt g’lyck de wille van een Vrauw,
Lucid. (1345) Haer gramschap overtreft den tooren aller Mannen,
Veel beter waerde met wrée Leeuwen ingespannen,
En greep gy ’t Schorpioen met schoeneloozen handt,
Als de Princesse die u haet.
VII. TOONEEL.
Aleger: Lucidam: Adillon:
   Verraêr houd’ stant.
Adill. Wie naemt een Edelman te schandigh een verraeder?
Aleg. (1350) Ick, die ben zinneloos en u rechtveerdigh naeder,
Om t’ offeren uw’ ziel den afgront, moordenaer.
Ad. Ay my ick sterf, geen zond’ bleef ongestraft. (Vlucht Binnen)
VIII. TOONEEL.
Aleger.
   Dats waer.
O Bloed’ hondt had’ dit eer geknaeght in uw’ gewéten.
Gy had te schellems niet het deughden-pat vergeten.
(1355) Wat Slangh heeft u bebroet? om d’Aerde met zulck quaat
Te decken,’t geen my totter door in ’t herte slaet
Een gruwende gezucht. ô alderbooste trêken;
En snoo vermetenheyt; in ’t vriendelick te spreken
[p. 40]
(Met ’t herte van een dol’ en hongerighe Leeuw)
(1360) Terght my, dat ick verwoet met al mijn krachten schreeuw,
Heef dit mijn trauw’ verdient? het is onmogelickx hem
Te laeten met een wondt. Ach dat den fellen Blixem
Het swanger Welcke-drift, haer Moeder niet ontvalt,
En plettert hem tot gruys, en in zyn puyn erstalt
(1365) De Godtvergete ziel. ’k Beny eerloozen schellem,
Dat gy ten afgront vaert, vry van het aerdts bedwellem.
Terwyl’ ick om uw’ quaet en Duyvelse betracht,
Duyst en noch duyst-mael sterf in ’t enckele gedacht,
Dat ick onnoozel ben gedoemt om straf te lyden
(1370) Voor ’t yzelick misdaet. Moest gy my booswight myden?
Had’ mijn onwetendtheyt u g’hoont, gy kon my met
Uw’ laffe V’raeders handt doorpriemt hên, en verplet.
Maer my een wreeden beul temaecken van Clarinde,
Van die ick meerder als mijn eyghen bloet beminde,
(1375) Om wie mijn ziel u volght, of bleef mijn lyf begeest:
’t Is onverdraghelick, gy meer als helsche beest.
Dogh deet gy dit uyt nijt, om my met duurtzaem pijnen,
Gelyck het zout de sleck doet krimpen en verdwijnen,
Te rucken uyt den tyt, door ’t derven van mijn lief.
(1380) Ick sweer u, eer zy sterft, zal my de levens-dief,
Als ’t gras te Velde wort gesneden vande maeyer,
Nêerstorten in het graf, tot spyt van d’ onkruyt-zaeyer.
Gy zult u niet verblyên in Plutos jammer-kuyl,
Om dat ick ongeschend’ blyf, uyt wrakens muyl.

VYFDE BEDRYF

I. TOONEEL.

Clarinde Floride.
(1385) HOe sprack hy dus? Flor. gelyck ick segh? flux hy de reden
Bevatte van uw’ quael’, swoer hy by d’ euwigheden,
Dat hy tot yders schrick hem daer af wreken zau.
Clar. Hoe kon ’ge dan verblindt dus meerderen mijn rauw?
Was hy ’t, die met zyn weet mijn daghen wilde korten,
(1390) Op wie zau zyne wraeck die bitter galle storten?
Hy is onschuldigh, en gelooft my in mijn woort,
Schoon hy Uyt-lander is, en Fransman van geboort,
Zijn trauwheyt overtreft de Mantuaner Borg’ren:
[p. 41]
De Landt-aert vlught hem als de nacht voor ’t roode’ morg’ren
(1395) Hy is een Edelman in lichaem en in ziel,
Zijn micken staet op deught, en eer zijn oogh ontviel
Haer onbevleckte wit, eer zau zijn leven enden.
Flor. Het licht geloof is veel Baermoeder van ellenden.
Geen trauwe wort gekent in ’t lagghende geluck
(1400) Maer als de vreught verkeert door ongeval in druck.
Clar. Gy stoort my, en verërgt mijn ingeswolghe smette.
Wat reden dwongh hem doch? om zulck een opgesette
Boosaerdigheyt te slaen in ’t herte van zijn lief?
Daar zyn beroemde tongh my Hemelhoogh verhief.
Flor. (1405) De wanhoop, en de vrees’, die zomwyl d’heirssen-sappen
Vergroven, en die mint doen inërlicke klappen.
Een ander zal mijn lief noch kluyst’ren in haer schoot:
Is ’t niet terwyl ick leef ten minsten nae mijn doot.
Clar. Al had’ hy my ’t vergif wel wetende gegeven,
(1410) Nogh spraeck gy te vergeefs, zoo langhe als mijn leven
Zal deuren, min ick hem, en schick my nae ’t geval,
En stap’ bly te gemoet, ’t geen my noch u, noch al
Wat uyt den mensche rees is mogelick ’t ontvlieden.
Noch ben ick van zyn deught verzeekert. d’ Edelieden. . . .
Flor. (1415) De jeught die heeft noch tyt, den ouderdom moet gaen.
Cl. ’Y is oudt die ’t laeste van zijn noodt voor t’hoogh ziet staen.
Daer leyt niet of den tyt ons schaeckt een reeck van dagen,
Maer hoe ons end’ vergaet, ’t geen alle ’t last moet dragen
’t Is best te sterven als den tyt is aengenaem,
(1420) Eer wy door ongeval moên sméken om de praem
Van ’t vleesseloose rif, voor stervens tyt te naeken,
Om op elck oogenblick gesont te ziele-braeken.
Dus spreeck my van geen tyt, ick sterf een Amasoon.
Den dapperen stelt zyn deught alleene niet ten toon,
(1425) Wanneer hy zinckt en ryst in grys gestoorde golven,
Of stryden moet met mensch, met Beir, met Leeuw of Wolven,
Maer als hy op een bed’ van zieckte wort gevelt.
En ziet zijn doot, van zijn geboorte vast gestelt.
Flor. Ist mogh’lick dat gy niet beklaeght uw’ groene jaeren,
(1430) Die onryp ons ontglyen, eer z’ons een Prince baeren
Van Mantua, ey my, ick sterve van verdriet,
Dat hem den Hemel plaeght. Die uwe jeught verniet.
[p. 42]
Clar. ’t Geschie’ door d’ hooghste wil en wilt my niet bedroeven.
Gae schreyt in uw’ vertreck, dees laste uren hoeven
(1435) In rust te zijn besteedt. (Binnen)
II. TOONEEL.
Clarinde
   Ach droevigh noot-lot, of
Ick niet beklaegh, dat gy my keert te vroegh tot stof,
Noch moet een trane dauw mijn wanghen overdrupp’len,
Ick voel mijn hert van schroom en op en neder hupp’len,
Mijn ziele praemt een bangh en kauwe sweet uyt ’t lyf,
(1440) In ’t overdenck van wie, dat snoo geveinsd’ bedryf
Die rampgevulde vrucht, my minzaem is geschoncken.
Zau zulcke een gruwel in de boezem konnen voncken,
Van die ick teeder heb’ met liefdens zoet gelaert,
Van die ick met mijn trauw rechtsinnigh heb’ begaeft,
(1445) Van die dees arrems hên getroetelt en gestrengelt:
Wiens mont my hedent heeft Gelieft, Gegoddint, g’Engelt
Ick t’ wyffel aen de zaeck, schoon ick het boos verdacht
Van ander keeren wil. Hy vlught my. Die my placht
Te volghen elcke tree. ay my, dit doet my flauwen,
(1450) En geeft my meerder smert, als al de pyn, om grauwen,
Die t’kanckerend’ vergif door al mijn leden wrijnght.
   (Valt in swijm)
III. TOONEEL.
Clarinde: Geest van Adillon
Schadighe schoonheyt, die my uyt den afgront dwijnght
Te klaveren om hoogh, niet om uw’ ziel t’ ontrusten,
Schoon dat ick ben ghestrant om aen u d’ Helsche kusten,
(1455) Daer ’t nimmer-meer en daeght, daer niet als droef gehuyl
Van een oneyndigh wée, brult in een open muyl
Die vlammen braeckt, ghemenght met sneeuw en ysel-vlagen:
Daer elck een Duyvel-kint voelt in zijn boezem knaghen
Een worrem of een draeck of slange noyt verzaet,
(1460) Een gruwel-beeste die hoe zy, verwoet ons schaet,
De wroeginge der ziel wel meerder maer niet mindert:
Daer ’t vloecken gaet ick swangh en geen rechveerdig hindert:
Hoor, hoor mijn grauzaem stem, die dondert in uw’ hoir.
[p. 43]
Aleger heeft geen schult, gy zijt alleenigh door
(1465) Mijn jalosie vergift met deze vrucht, dogh buyten
Mijn meeningh, ’t was mijn wilden Frans de maegh te sluyten
Met eene graege beet. Dan d’Hemel, die zijn deucht
Aenschauwde van om hoogh, en wau niet, dat zijn jeucht
Te jammerlick verviel, maer dat ick voor mijn zonde
(1470) Van zijn manmoedigh handt ontfanghen zau dees wonde.
Rechtveirdigh om mijn snoo en booze veynzery,
Hy was m’een trauwe vrient, ick quam hem v’raeders by,
En dreef hem inde borst een wée, die hem zal slaven
Tot hy om zijne trauw’ onstervigh wort begraven.
(1475) Erleef gy wreede teef, gy al te zuyver hoer,
Verwacht mijn moorder, t’wijl ick zijncke door de vloer.
Cl. Ey my, ach help, kom hier mijn Floride Zijnt drómen? Binne
Of narre spókery, die m’in de ziel doen schròmen.
IV. TOONEEL.
Clarinde: Floride.
Hoe roep gy dus verbaest? wat maeckt Mevrauw bevreest?
Clar. (1480) My duncke dat ick flux zagh schemeren een geest,
Gelijck aen Adillon. Flor. ’t Zijn voorighe gedachten,
Die in de sluymer slaep invoeren hunne krachten
Op een ontroerde ziel; daer steeckt geen waerheyt in.
Clar. Ach was u zegghen waer, ick ziddere vriendin’,
(1485) Hy toonde my de vrucht tot mijn verderf gewassen,
En quam, gelijck een hondt, dicht aen mijn hoire bassen,
Ontrust niet, midts ick u kom porren tot gedult:
Door my zijt gy vergift, Aleger heeft geen schult,
Myn al te groote min, door uwen haet verstooten,
(1490) In jalosie verstrickt, wau u van hem ontblooten.
’t Is tot mijn ramp misluckt, gy kreegh de boose beet.
Hy streckte voor uw’ beul, doch buyten zijne weet.
Om dat ick hem (als vrient)* te schandigh heb bedrooghen,
Heef hy my door de ruch zijn stael in ’t hert getooghen,
(1495) Mijn romp ter neér gevelt, mijn ziele door de wraeck
Gesonden inde poel, daer ’s Hemeis tooren blaeck.
Dus keerd’ hy, en verdween, als ick sagh in zijne rugge
Een diep en breede wond daer noch uyt droop het vlugghe
[p. 44]
Lauw’ en alfkookend’ bloet.
Flor. ’t Is liefde die u quelt.
(1500) Gy zorght t’ ontlasten uw’ Aleger, en die stelt
U voor ’t gesight dees droef en narre nacht-vertooningh.
Cl. Ick roem zijn onschult niet, den tijt baert zijn verschooning.
Gae zoeck hem, waer hy is, op dat hy, eer ick sterf,
Van my, en ick van hem de laste troosten erf.
Flor. (1505) Ick vliegh op uw’ gewinck. (Binnen)
V. TOONEEL.
Clarinde.
   Ach, t’ is te waer verschenen,
Mijn hoiren tuyten noch van dien verraeders stenen.
Bloet gierighen; gy hebt uw’ wel verdiende straf.
Maer noyt Aleger u de kleenste reden gaf,
Om hem een wreeden beul te maecken van zijn eenigh,
(1510) En alderwaerste lief. Ick, ick was die alleenigh
U stuwde tot die wraeck, en straffe schuldigh bleef,
Alsmen zoo straffe Wet een Minnares toe schreef,
Dat sy beminnen moest, die haer niet kon’ believen.
Ach zeker zal hy zigh met ’t zelve stael doorgrieven,
(1515) Dat zijpende noch roockt van uw’ wraeckgierigh bloet.
Och, och hy swoer te dier, en steld’ een straffer boet,
Op die Clarinde zau ontrauw zijn of beschaeden.
Boosaerden Italjaen, dat u al d’ongenaeden
Beswaeren endeloos, hoe smert my dit ghedacht.
(1520) De droefheyt my verwint en maeckt my zonder kracht.
Ay my, ach, ach, ach. (valt in swym.)
   De Liefde Zinght.
O wranghe myt, wat grauzaem Dier.
Onrustigh, laf, ondanckbaer, onversaedigh,
Valsch, droevigh, straf, doof, blind’, onraedigh
(1525) Broet gy door stijt in die mijn offer vier’.
’t Is jalosy, de Kol gevloeckt,
Die al dit ly’ veroorsaeckt en verkloeckt,
Ach bleef die vreuchdens Vyandinne
Gheboeyt in d’ Hel,
(1530) De liefd’ en, wederminne
Waer vry van ghequel.
[p. 45]
   Weder-liefde.
Troost haer met my, de schoonste Bruyt,
Die oyt op d’aerd’ met voeten heeft getreden,
Hoogh-roemens waerd om haer goe’ zeden,
(1535) En deught die vry den Adel-stam besluyt.
   Beyde t’zaemen.
Schep moet, schep moet, Princes erleeft
Uw’ Minnaers voet om deze zaele sweeft
Verblydt, hy komt u troosten geven,
En zal ter doodt
(1540) Ghetrauw uw’ lip’ aenkleven,
Offert hem uw’ schoot.
Clar. Ach aenghenaeme snaeren,
En Enghel stemmen, waer laet gy uw’ toonen vaeren?
Verheffe wederom, of is ’t inbeeldenis
Die als een roock verdwijnt, neen, neen ick hoorde wis.
(1545) Schept moet, schept moet Princes, erleeft, wil u verblijden,
Uw’ minnaer komt getrauw u troosten in uw’ lijden.
En, offert hem uw’ schoot. Waer blijft mijn Bruydegom,
’k En zie hem nergens, hoe ick swier my om end’ om.
Zijt gy dan Hemel-rey hem te ghemoet ghevlooghen?
(1550) Ick vliegh u nae, ay my, de kracht is my ontooghen.
Treedt gy Aleger lief tot die u eer beviel,
Komt spoedigh, of gy vint een lichaem zonder ziel.
Wech, wech, gy schalck bedrogh, ’tzijn ydele gedachten:
Ick stroy’ in de woestwindt, ghebeên, ghesucht, en klachten,
(1555) Dies maeck ick my bereed’ om d’alderlaeste snick
Te geên, mijn levens lamp dooft op dees oogenblick.
Eylaes ick voel. . . . . . . . . .
VI. TOONEEL.
Clarinde: Aleger.
   Ziet hier Princes het lemmer, bloedigh
Van d’eereloozen v’raer, het welck mijn wraeke spoedigh
Verzaet heeft en verzoent. Wat rest’er meer Mevrauw?
(1560) Als dat gy inschelijck den schender van uw’ trauw,
[p. 46]
Die voor uw’ voeten knielt, met ’t stael doet plotsigh daelen
By dien boosaerden guyt in d’onder-aerd’se zaelen.
Clar. Ick schricke voor ’t gezicht. Ey scheed’ ’t bebloede stael
Rys op mijn Prins, en zegh, wie baerde my dees quael?
Aleg. (1565) ’k En rys niet voor gy zijt van uw’ verdriet gewrooken.
Maer wie de wreede moort boosaerdigh heeft bestooken
’t Was Adillon, schijn vrient, maer vyant met de daet.
Een schrick dier ’t geen moest zijn met mensche bloet verzaet
Schonck my het heyloos fruyt, en wau my snel vergeven,
(1570) Ick gafs aen u, en braght, ô schand’, mijn Lief om ’t leven,
Schoon buyten mijn geweet’ ’k ben schuldigh aen de moort;
Ey gun’, dat ’t zelve stael u wreeckt: en my doorboort.
’t Geen tot mijn meeste vreught mijn wraeck te gronde bluste:
Dan sterft gy wel getroost, en ick bekom de ruste.
Clar. (1575) Dunck u myn pijn te kleen, dat gy tot gramschap port
Mijn wraek, op datter door mijn handt wordt uyt gestort
Uw’ eel onnosel bloet, het geen ick zau beschutten,
Al voeld’ ick thienmael al mijn aderen uyt putten.*
Aleg. t’Is schuldigh ey stoot toe. Mijn herte kan niet lijên,
(1580) Dat zulck ontrauwe bloet blijft in zijn a’ren tyên.
Of is dit lijf te snoo? Dat van uw’ handen sterve.
Ick bidde geeft ten minst, dat ick uw’ wraeck*-last erve,
Op dat ick zende strax de moorder met dees’ klingh,
Daer men al eeuwen door wée my rampzaligh zingh.
(1585) ’t Is wel een kleyne bée, magh ick u niet beweghen?
Heef noyt mijn trauwen dienst tot loon op u verkreghen?
Dat ick magh weirdigh zijn te wreken zulck een hoon:
Die u mijn waerde Bruyt, mijn leven zelfs zal doon.
Clar. Ick smeeck u, rys mijn Lief. Ten zy ick moet gelooven,
(1590) Dat gy my haet, niet mint. Uw’ reên dit lichaem rooven
De ziele voor den tijt, schoon ick ’er weinigh heb’.
Ben ick uw’ leven selfs, gy zijt mijn levens web’.
Den hemel weet hoe langh mijn ziele waer onbonden
Van dit vergifte vleesch, ten was om u te monden,
(1595) Dat ick u sterf getrauw, en sterve wel gemoet;
Noch jongh, maer oud’, om dat, in spijt van tegenspoet
Mijn liefd’ en leven is in top van ’t luck geklommen.
Benijd’ gy dit, gy wilt my t’rat doen t’onder kommen.
Aleg. Eer slaet my ’t Sodoms vijer, eer ick dit roeckloos Peys
[p. 47]
(1600) U rust geef my de vré. Laet myn dan ’s levens reys
Met u ten eynde gaen. k’ Ben mat en moe gewandelt
Op d’aerde, daermen meest boos en minëdigh handelt
En zeker zonder u, vindt ick geen leven meer.
Mijn knaghende geweet zal my, uw’ wraeck ter eer,
(1605) Doen offeren mijn ziel aen d’onderaerdse kolcken.
Ey wreeck u, wreeck u self, en voer my door de wolcken
Met uwe deuchden stoet, als gy ten Hemel sweeft,
Clar. Ist mogh’lick datge my zoo menigh dootsteeck geeft:
’k Gebied’ u op de Trauw by ’t al van u geswooren,
(1610) Dat gy geen enckel woort meer van de moort laet hooren
En is ’er iet misdaen, ’k vergeef u t’ ongeluck
Goet hertigh, maer gy zijt onschuldigh aen mijn druck.
Oock waght u met geweir het lighaem aen te rannen,
t’ Geen my is g’offert van de bloem’ der Edel-mannen.
(1615) Ten zy schenden wilt het zuyver Heylighdom
Der Liefde, ’t geen ick op zal sluyten, tot gy kom’
Door s’Hemels roep, daer ick er-eeuwen ga’ in vrede.
Aleg. Mijn roep is hier, wy treên te zaem nae s’ Hemels Stede.
Clar. Jae, nae uw’ Vaderlant ’t Afwezen en den tijt,
(1620) Die nieuwe liefde broet, voorgaende liefde slijt.
Ick lijde zeer gerust en wensch haer veel gelucken,
Die van uw’ echte bed’ de minne-vreught zal plucken;
My, van u toegevoeght, niet van den Opper-al.
Aleg. Gy zau my stutten had’ ick geen te diepe val.
(1625) ’k En zal u vande moort geen enckel woort meer spreken,
Noch voor, noch nae uw’ doodt, myn eyghen leven breken,
Maer blyven u getrauw’, tot dat ick blyven moet
Bequaem, als eer ick was, tot treetzel vande voet.
’K en ken geen Vaderlant als dese nauwe zaele,
(1630) Hier wilt den tyt, dat ick mijn laeste schult betaele.
Al ’t geen begonnen is vint loopende zijn end’.
Dus wort Alegers dienst by u voor trauw’ gekent.
Geen ander vrauw en zal erlieven doen mijn zinnen.
Zau ick vergeten die my totter doot blijft minnen,
(1635) Ay my, mijn herte bréckt, mijn ziele lyt gewelt.
Ick worde van den brandt der liefde neer gevelt.
Ach geef dat ick voor ’t last op d’half-gestorve tippen,
Van uw’ zoet geure mont mijn adem laete slippen. (gaet sitten)
[p. 48]
Clar.Mijn lieven Bruydegom, ach weiger my die schand
(1640) Bedaer, bedaer, schept moet, sterft in uw’ Vaderlandt.
Aleg. De doot kom waer hy wil men ken hem nergens vremde.
Clar. Den Hemel tot uw’ doot een ander plaets bestemde.
Aleg. Den hooghen Hemel-wegh is alom eve naer.
Clar.Ten is niet even, hoe den mensch uyt ’t leven vaer.
Aleg. (1645) ’t Is even, als hy vint ’t geweten onbekommert.
Men vrees wel, maer de doot geen ziel met ramp belommert.
Hoe menigh Heldt is my kloeckmoedigh voorgegaen,
Z’en braght noyt wys-begeir of druck of jammer aen.
De doot alleen onsluyt de poort van ’t Saeligh leven.
Clar. (1650) Dit spreeck gy om uw’ Bruyt een manne-moet te geven.
Gun my de laeste kus. nu sterf ick wel getroost,
Kom Levens-maeyer, kom, geen tyt verwaereloost:
Gy wort te gast genoodt, verlost my uyt de pijnen.
Vaer wel.
Aleg. Neen, neen, gy sluyt alleen niet d’ Oogh-gordijnen.
(1655) Ach Lief ach Lief, ach, ach mijn al genaedight my. (hy sterft)
Clar. O Treur-tooneel, wee, wee, help Heem’len staet my by
Myn Bruydegom verbleeckt, verkaut en is gestorven.
Ay my, ach was ick in mijn Moeders schoot bedorven,
Och och, gevloeckte lot waer hebt ge my gebraght?
(1660) Waer blijf gy traghe doot, verlaet mijn levens kracht,
Ick zal, ick wil, ick moet, mijn lieven Engel volghen.
’K en schrick geen ramp, al zau ick zijn van d’ Hel geswolgen.
Kom dolle razerny, geeft hier ’t bebloede stael,
Onboeyt mijn ziel, en vryd’ myn lichaem vande quael.
(1665) Hoor my geen Tóver-spoock? hoe, blyf ick heel verlaeten.
Ick sweer, dit moort-geweir en zal mijn hert niet haeten.
VII. TOONEEL.
Clarinde: Aleger doot: Floride: Lucie: Gonsaga.
Flor. Bedaer, Mevrauw.
Clar. Ach, ach.
Luc. Wat onraet lieve kint.
De moorder op haer schoot, o smaet, ach was ick blint.
Clar. Wat moorder? schendigh woort gesproken van een Moeder.
(1670) Mijn lief, en tot mijn leet ter tijt mijn levens hoeder,
[p. 49]
Den trauwsten jongelingh die oyt op d’aerde trad’,
Zijn liefd en vroome deught beschaemt de vuyle klad’,
Die t’onrecht nae zijn doot hem wort op ’t lijf gespoogen.
Lucie. Wat hoor ick doot?
Clar. Ja doot.
Gons. Wat droevighe vertooghen
(1675) Aenschauwt elck een dees dagh in ’t Mantuaner Hof.
Lucie. wat Beul, bloet dorstigh, gaf tot zoo veel wreetheyt stof?
Clar. De swackheyt my verbiet al ’t schellems te verklaeren
’t Genoegh my, dat ick mijn Aleger magh bewaeren
Van eervleck, en van smaet. En zegh, hy stierf, alleen
(1680) Door liefdens mêly’, om mijn ramp, en mijn gheween.
Luc. Ach laet uw’ moet Princes niet zonder hoope zincken.
Leef om uw’ Moeders wil, schep moet en wil gedincken
Dat gy haer troost verstreckt in d’ af-geleefden dagh.
Men roemt u van uw’ quael t’onslaen.
Clar. Kleent uw’ geklagh,
(1685) Den Hemel die my roept, zal uwen troost vergrooten,
Mijn leven is ten end’, de doot te rugh gestooten
En is haer niet ontvloôn. o liefdens rampelingh,
Die sterven kon, wanner u s’ levens-lust vergingh,
Hoe konde my uw’ lief die zoete vreught onterven,
(1690) Van op uw’ lieve borst gerust te moghen sterven?
Luc. Ey lieve slaet uw’ oogh van dien gestorve romp.
Gae voester legh hem af.
Clar. Wegh, tot mijn aerde-klomp
Met mijn Aleger ’t zaem wort ziele-loos verdraghen.*
Ick voel ’t vergif, ay my, ay, mijn hert-aêr af-knaghen,
(1695) Was ’t: korte leven op ons liefde wreet en straf?
Ick volgh u trauw mijn lief, en paer met u in ’t graf.
Ofte, men u . . . . . . . . . zy sterft
Luc. Och, och zy krijght de doode kleuren,
De Moeder zal met een de laste noot bezeuren) valt in swim.
Gons. Is d’ondergangh dees dagh beschooren van dees stam,
(1700) De liefdens gloet schaet meer, als Ethnas Zolver-vlam.
EYNDE.
[p. 50: blanco]

Tekstkritiek:

fol. A2v, vs. 41 oeffeningh er staat: ffoeeningh
fol. A4r Voester: er staat: Voester?
ibid. braeckt. er staat: braeckt
p. 3, vs. 64 in er staat: iu
vs. 236 Vaer wel. er staat: Vaer we.l.
vs. 311-312 De sprekeraanduidingen ontbreken.
vs. 736 ghelijck er staat: gehlijck
vs. 778 ’k Zonck er staat: ’k konck
vs. 1282 (schoon ’t spreeck-woort er staat: schoon ’t spreec-kwoort
vs. 1290-91 De bepaling, beginnend met gelijck staat tussen haakjes. Het haakje voor gelijck is niet doorgedrukt. Waar de haakjes sluiten, is niet geheel duidelijk.
vs. 1493 (als vrient) het sluithaakje ontbreekt.
vs. 1578 putten er staat: puttten
vs. 1582 wraeck er staat: wreack
vs. 1693 verdraghen. er staat: verdraghent

CLARINDEPrincesse van MantuaOFDE RAMPSPOEDIGHE LIEFDETREURSPELDOORJ. ACKET.Voor d’eerstemael ten tooneel ghevoertdoor de Gilde der weirde Drye San-tinnen, binnen Brugghe den 15.February 1700.

Tot BRUGGHE ghedruckt by IGNATIUS VAN PEE, Stadts-drucker woonende op den Burgh.

Aen den Edelen HeereJr. JAN CHARLES PEELLAERT,HEERE VAN STEENMARRE,Burghemeester ’s Landts vanden Vryen;HOOFTMANDer Oudtvermaarde Vrye Reden-gilde der Weirde DryeSANTINNENVoerende voor KenspreuckDie Lydt, Verwint.

AEN DE LASTERAERS.

KORT-BEGRYP.

PERSONAGIEN.

CLARINDEPrincesse van MantuaOFDe Rampspoedighe LiefdeEERSTE BEDRYFEERSTE TOONEEL.Lucidam: Adillon.

II. TOONEEL.Adillon: Lucie: Floride.

III. TOONEEL.Lucie, Adillon.

IV. TOONEEL.Lucie.

V. TOONEEL.Clarinde: Lucie.

VI. TOONEEL.Clarinde.

TWEEDE BEDRYF.I. TOONEEL.Clarinde: Floride.

II. TOONEEL.Clarinde: Floride: Gonsaga: Lucie: Adillon: Aleger:

III. TOONEEL.Clarinde: Floride.

IV. TOONEEL.Aleger: Clarinde: Floride.

V. TOONEEL.Adillon: Aleger.

VI. TOONEEL.Adillon.

DERDE BEDRYF.I. TOONEEL.Clarinde: Floride.

II. TOONEEL.Clarinde.

III. TOONEEL.Clarinde: Adillon.

IV. TOONEEL.Aleger: Clarinde: Adillon: versteken.

V. TOONEEL.Floride.: Clarinde: Aleger.

VI. TOONEEL.Adillon

VII. TOONEEL.Lucidam: Adillon.

VIERDE BEDRYFI. TOONEEL.Adillon: Lucidam met den vergiften Appel.

II. TOONEEL.Alegere.

VYFDE BEDRYFI. TOONEEL.Clarinde Floride.