Continue


Constantijn Huygens: Momenta desultoria. ’s-Gravenhage 1655.
Uitgegeven door A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden
Petit 88a. Facsimile bij Ursicula en bij books.google (BSB P.o. Lat. 729)
De editie van 1644 (Petit 88) bij books.google
Continue
[fol. π1r: frontispice: Mercurius]
[fol. *1r]

CONSTANTINI HUGENII,

Equitis; Zulichemii, Zeelhemii &c. To-
parchae; Principi Auriaco à Consiliis;

MOMENTA

DESULTORIA;

POËMATUM

LIBRI XIV.

Editio altera, multò priore auctior,

Procurante LUDOVICO HUGENIO C.F.

Cùm

Praefatione CASPARIS BARLAEI.

[Vignet: Sfeer]

HAGAE-COMITUM,

Ex Typographia ADRIANI VLACQ.
______________

M D C LV.

Cum Privilegio Ill. Ord. Holl. ac West-Frisiae.




[fol. *1v]

        Syllabus.

        LIB. XIV.{    FARRAGO.
    EPIGRAMMATUM LIBRI XII.
    OTIORUM JUVENILIUM RESEGMINA.


[fol. *2r]

CASPARIS BARLAEI

PRAEFATIO

AD

LECTOREM.

CUm non ita pridem Hagae essem, studiose Lector, cepit me voluptas, ea omnia ibidem lustrandi, quae aliquâ sui vel magnitudine, vel elegantiâ, vel novitate spectatorem detinent. Fuere in oculis Principum palatia, sylvae partim inordinatae, partim longis ordinibus in quincunces digestae, atria tot vicroriarum monumentis conspicua, fossae aedificiis hinc inde ad aemulationem exstructis [fol. *2v] illustres, curules magnificae & pilenta Regales vectura nurus, armamentaria & horribiles Martis officinae, aliaque plurima. Quae dum lustro, ea mihi visus sum vidisse, quae non magis me afficerent, quàm pastilli vectorem Sileni, aut equum pictorum tabulae, aut simiam elephanti conspectus. Verum publico subductus & per amicorum hic illic stationes domosque oberrans, fortè in Musaeum Nobilissimi Clarissimique Viri CONSTANTINI HUGENII, Zulechemi Domini &c. delatus fui. Veni huc planè tanquam capra ad festum suum, & oculis meis repperi debitas delicias, & ἴδιον Poëtarum spectaculum. Incidi quippe in grandem struem & sylvam Poëmatum, [fol. *3r] quae MOMENTA DESULTORIA inscripserat. Lasciviebam inter schedas hasce, conspersa mille & mille Epigrammatibus folia, veluti inter nucum cumulos cercopithecus, aut in farris acervo curculio. Uti ex avido armorum contactu deprehensus fuit Achilles, potuissem & ego deprehendi ex sollicita chartarum volutatione. Hinniunt admissarii equi, cum equarum odor nares adflat. idem ferè mihi evenire sensi ex conspectu tam procacis argumenti, quo pasci soleo, tanquam rore suo cicada. Nec contentus subitâ & perfunctoriâ lectione, precibus monitisque impetravi ab auctore, ut ea publici juris faceret. Quae enim ille edi operaeprecium non putabat, seculo doctissimo & a- [fol. *3v] cutissimo, adeoque inter amicos perire volebat, ego ut ingeniosissima & non obvii saporis eidem propinanda putabam. Displicebat foetus parenti suo, placuit susceptori; & quem pro derelicto habebat, ut benè natum excepi ulnis, & nunc eruditorum oculis ostento, uti famae gloriaeque, ita & invidiae securum. Familiare hoc magnis ingeniis, ut quae scribunt optima, damnent ipsi, aut quae artis documenta dissimulant per modestiam, aliorum esse judicii mavelint, quàm sui. Et fortè non est cujusvis de hoc studiorum genere judicare. Formarum censores plurimos habemus, boni & erecti carminis paucissimos. De illis sententiam dicere possunt etiam maximè deformes. De his [fol. *4r] non nisi Poëtae & ab eodem sidere tracti. Est ex illarum numero facultas Poëtica, quae actione & usu comparantur. Et uti idoneus rerum civilium judex esse nequit, qui se rebus & res sibi subduxit; ita poëmatis genium non capit, nisi ab eodem genio afflatus. Haec ipsa, quae vides, Momenta sunt, & quidem Desultoria. Momenta, quia pleraque nullo molimine, sed impetu scripta sunt, non conatu, sed nutu, non ad lentas clepsydrae moras, sed subito calore & quadam festinandi voluptate, ut veluti per tussiculas & interruptos singultus egesta videantur. Alia namque in castris inter lituos & tympana, alia domi inter supplicum flagitationes & amicorum officia nata sunt. [fol. *4v] quaedam equitanti, quaedam naviganti, quaedam ambulanti exciderunt. quod sanè vitae genus uti longas moras nescit, & cunctationes fugit, ita praecipites subitosque animi motus amat. Desultoria sunt, quia cum non in castris solùm, sed & in aulis alia se semper offerat rerum facies, alii hominum vultus, aliae curae, motus, jussa, non potuit non vagari mens libera & desultoriè ferri in res varias. Distrahuntur nubes roridae à radiis Solaribus in guttulas minutissimas. nec aliter Autorem distraxere in diversa tumultus aulici bellicique, ut animum nunc celerem nunc illuc diviserit. tessella, dum aquarum superficiem ex obliquo jacta radit, saltuatim pergit. non secus, Prin- [fol. *5r] cipis sui subitis & iteratis imperiis avocatus, ad alia & alia deflexit & brevibus intervallis ad se rediit; non dissimilis Monomeris, Orientalibus populis, (si fides Gellio) singulis cruribus saltim currentibus. Non fertur uno tramite Poëta noster, sed in vagum, & quaquaversùm cursitat. E coelo in terras, è terris in coelos rapitur. modò in sylvis, modò in montibus, modò in aquis est. ab urbibus in domos, ab his in urbes saltum facit. Jam illi vir, aut foemina aut maleferiatus aliquis carmen facit. à flammis & incendiis publicis accenditur, rapitur per vasta maris spatia, cum Meteoris assurgit & erigitur, mordet officiosam & inofficiosam supellectilem, in singulis humani cor- [fol. *5v] poris partibus dentem figit, per vicos & plateas ambulat veluti aedilis aliquis, & sine populi suffragio pronunciat. nullam mundi particulam eximit suis lusibus & commentis. Vapulant illi Sol, Luna, pluviae, grando, nix, fulmina, ignes fatui, totusque exercitus imperfectorum corporum. Specula, forfices, dentiscalpia, acus, digitabula, flabella, & nihil non istorum impedimentorum ut stultitiae nostrae argumentum traducit. ita prisco Poëtarum more Superos inferosque naturam omnem & artem, totam Sapientiae, totam Moriae pari libertate exercet. Laudat, vituperat, suadet, dissuadet, mulcet & asper est. specularetur cum Thalete, monet cum Socrate, censor [fol. *6r] est cum Catone, ridet cum Democrito, flet cum Heraclito. acu pungit ipsum sartorem, penicillo suo perstringit pictorem, cum milite caesim & punctim agit, Thaidas & Nomentanos nepotes laedit aliâ, hoc est doctâ & dicaci cuspide, omnes singulosque Epigrammate. Est inter aviculas motacilla, quae in saltibus non magnis spatiis volitat, sed breves facit de arbore in arborem, de virgulto in virgultum discursus. Idem facit noster in hoc Operis sui salicto. arripit argumentum & deserit, intrat ut exeat, venit & abit, nec, uti scopulis conchae, diu uni immoratus, stationem, quâ steterat, relinquit. saepius incipit, saepius desinit, & repetitis exordiis multas absolvit fabulas, [fol. *6v] non sine verbere. Non invito ad lectionem sedentarios, & qui foetus lambere in longum tempus amant, ac continuâ mentis agitatione solidos dies fatigant, non absimiles vulturi, qui Tityi ac Promethei extis aeternùm incubat, sed eos, quibus interrupta sunt otia, & divisi in plurima labores, quique in ipso conceptu pariunt. Nec ad Poëticum hoc epulum cupiam accedere tristes & tetricos Deos, quibus nonnisi suspirio exit vox, sed quibus erudita comitas & non ficta hilaritas & supercilî expers frons, & jecur molle & splen cachinnans in virtutibus sunt. Abesse jubeo vitilitigatores, & minutiarum anxios sectatores, qui ob voculae situm aut accentum, frontem corru- [fol. *7r] gant, & fluctus in simpulo excitant. Quin & illos, qui cum noctuae sint, indognantur non videre se vim Epigrammatis obiter lecti. Etiam hic locum habet: qui nucleum esse vult, nucem frangat oportet. aquarum potoribus & in Boeotia natis haec non scribuntur, verum Lectori attento & cui repetita lectio secreta aperit. quae diluti & fatui saporis sunt, gustamus cum fastidio & contemptu, quae verò erecti, attentâ pitissatione, & frictione crebrisque morsicationibus. Joviales convivas, Mitiones, Laelios, Augustos, Cicerones advoco, quibus suave est jocari sine noxa, ridere sine felle, quibus fabae & betae fabrorum prandia non sapiunt, sed asellos, & scaros, & [fol. *7v] apros & mullos in delitiis habent. Praestant hîc condimenta cibis, juscula carnibus, acumina rebus, apparatus argumento, qui in rebus etiam vilissimis elegantissimus est. Fulgent fumi acuminum luce. res nihili inventione maximae sunt. obtusa acuuntur ingenii solertia, & mira perspicacitate ipsae, ut ita loquar, cotes pungunt. Loquor citra gratiae spem. plurima sunt, quae Bilbilicum vatem provocant; acumine, verborum emphasi, materiae copiâ & ornatu. Veterum Graecorum & Romanorum acutè dicta, allusiones & historiae hîc illìc inspersae pro gemmulis sunt & coralliis, quibus plateae, vici, utensilia etiam corporis nostri despectores co- [fol. *8r] ronantur & splendent. Intercursat τὸ ἠθικὸν τῷ Φυσικῷ, τὸ θυμικὸν τῷ ἐπιθυμητικῷ, miscetur utile dulci, honestum utrique. jam Anacreonticum quid, jam Aristophanicum legis. Non unius pulpae sunt, quae sapis. Prodeunt in scenam mortalium ineptiae & multiformis fatuitas. in quam Satyram non scribere difficile est. Quare non pedes solùm in Epigrammatibus, sed & dentes invenies & ungues, quod ajunt, in ulcere. Nemo vapulat bonus, nemo impunè fert malus. Finguntur mali, non signantur. In rationis conceptibus luditur ingenio, nullius odio. Characteres crede & ideas describi potius, quàm exempla viventium. Grassabatur Ajax in sues, quas Graecos puta- [fol. *8v] bat. Etiam furiis correpti vates perstringunt, quos nesciunt. Utopia pro regno ipsis est, subditi Lestrygones, Phaeaces, Polyphemus, Circe, Calypso, à fictione sunt. Nemo in se dici putet, quod in vitium, & fieri saltem posse putet, quidquid exaggeratur ceu factum. Qui vatibus indignantur, lapidem mordent. non loquuntur ipsi. Pythius intus agit, quo inspirante non possunt non loqui. Non peccat, qui necessitate peccat, & Superûm afflatu. Quisquis legere haec Momenta vel Desulturas voles, momentaneus sis oportet & Desultorius. lta nee irae ob hoc, nec amori ob aliud Epigramma longam moram dabis. Non ridebis diu ob hujus festivitatem, nec [fol. **1r] dolebis diu ob alterius naeniam. Fabulae totius partes & dramata sunt miles, studiosus, professor, sartor, pictor, princeps, lex, legatus, sacerdos, &c. ut Poëticam non particularem scientiam, sed universalem esse credas, quae nihil intactum indictumque sinit.
    Fruere, Lector, commentis ingeniosissimis. Digessi ea in ordinem, ut potui; ipsam annorum seriem secutus. noluit sibi hoc negotii dari autor, & quae cuncta habebat contemptim, aliorum curae singula esse maluit, quàm suae. Non hîc canoras nugas & rerum inopes damus. Ab ea mente profecta sunt, quae castrorum vallis conclusa, ubique esse amat, & palatiis circumscripta spiritum extrudit latiùs in obvium quod- [fol. **1v] cunque. Ubi tympana Martius furor pulsat, haec Apollinis citharam furore alio quatit. Evocata à Principibus pari fiduciâ Delo Phoebum Musasque arcessit, & jussus imperata facere à Dîs terrestribus, imperat coelestibus. Poëmata haec cum legis, in virtutum te area versari puta. Erga amicos candidus est vates & officiosissimus, in improbos acer, in Patriam pius, in Principes suos gratus, in hostes publicos animosus, in rebus laetis comis, in tristibus serius, in sacris religiosus. ut non boni vatis solummodò notas, sed & civis optimi ubique deprehendas. Qui famem publicam redimunt, novi commeatus & luculentae frugis vecturâ, gratiam publicam merentur. Ean- [fol. **2r] dem & mihi deberi puto, qui desideria doctorum recreo sapidissimis bellariis. Si sapient tibi, evasisti maledictum meum. Si non sapient, exspue. Non fert thuris odorem ad stivam enutritus, nec erecti carminis fragrantiam gens Arcadum.
Continue
[fol. **2v]

LUDOVICUS C.F. HUGENIUS
Lectori S.

STatim à Barlaeo praefari, ut mearum neque virium sit neque frontis, Lector; qui me tamen editore nunc uteris, aequum est quàm brevissimè exponentem feras, quid ipse momenti tulerim ad haec Momenta, & me allaborante quid accesserit pristinae editioni. Accedunt, ecce, & operi praemittuntur Inseriptiunculae, quibus illud Autor ante septennium, & quod excurrit, amicis dedicavit. Harum te capiet, nisi fallor, ipsi Naturae grata varietas, & in pari argumento, cum eodem omnes tendant, singularum diversus sermo, vel acumen. Hasce ab indulgentia Patris mei cùm impetrassem, ipsa rei ratio exigere visa est, proximo agmine ut incederent quae ad Inscriptorem singuli [fol. **3r] amicorum rescripsere. Hisce item ab cadem benevolentia extortis, ne quid sit fraudi mihi, suum singulis assignavi ordinem, quo quaeque scripta vel perlata vidi; ne hìc quidem, ut opinor, malè de te meritus, qui tot praestantium ingeniorum easdem cogitationes exhibeo tam longè diversâ verborum elegantiâ comptas. Hactenus in vestibulo versamur: mediam aedificii molem totam priori similem reperies; posticam verò totis tribus libris novorum Epigrammatum auctiorem; quibus an se videri possit Auctor, quantum prioribus plerosque superasse, ne quid affectu sanguinis impellente protrudam juvenilius, tui arbitrii facio.
Continue
[fol. **3v]

In Poëmatia & Otia
Illustri Viri

CONSTANTINI HUGENII.

Equitis, Zulichemi Toparchae, Celsissimo
Principi à Consiliis & Secretis.

CONSTANTER Patriae soli Patriaeque Parenti
    Qui vacat, & soli vix vacat ipse sibi,
Urbanis procul officiis castrisque relictis
    Ipse suis hìc se reddit, & ipse sibi.
(5) Hìc canit. &, quantum superest Patriaeque Patrique,
    Posteritas, tantum nunc vacat ille tibi.

DANIEL HEINSIUS.        
Ex tempore scribebat.


In Poëmata

DOMINI ZULICHEMII,

Ad Lectorem.

ENthea sydereae qui, Lector, acumina mentis
    Tot sine labe sales deliciasque stupes;
Quae venereris habe: Nisi sis Deus ipse, Deive
    Instar habens, tanto non capis aequa Viro.

THEOD. GRASWINCKEL.


[fol. **4r]

IN
CONSTANTINI HUGENII
Poëmata.

HUgenidas nuper Musas cùm fortè rogarem,
    Ut canerent Domini laudibus apta sui;
Omnia cùm possent, id solùm posse negarunt;
    Hoc illae vitium rusticitatis habent.
(5) Caetera sollicitant nequicquam hic numina vates;
    Hugenides illud non potuere Deae.

MARCUS ZUERIUS BOXHORNIUS.


In Nobilis & Illustris ZULICHEMII Domini
OPUS POETICUM.

Ad
Saeculi nostri Bataviae Poëtas.

TOlle caput, dejecta cohors, inhonoraque vatum
    Turba, Poëtarum jam novus instat honos.
Sidera sublimi feriamus vertice cuncti,
    Aethereâque velit quilibet ire viâ,
(5) Nec sibi flectendas desperet Principis iras
    Si quis in irato Principe Naso gemit,
Dum sacras quatit aula fides, vicinaque sceptro
    Purpura Pierias vestit amica Deas.
Temporis haec fortuna mei est, quae falsa Quiritum
    (10) Gloria. Quis, Scythica dum dolet exul humo,
Quis fuit Ausonia magnatum doctus in aula?
    Vel quis Doctorum, dic mihi, visus amans?
Quis vindex, quis fautor erat? nemo, Hercule, nemo.
    Ibat in exilium turba novena suum,
(15) Barbarie capiente locum, cum surgere vates
    Iussus; in augusta tunc nihil Urbe fuit
[fol. **4v]
Augusti, magnique nihil. Nunc sidera splendent
    Altera, & aulai in culmine Musa sedet;
Proscribitque malas artes, attentaque praestat
    (20) Ora Ducum, & cunctis civibus una placet.
Admirande virûm, cui lotis carmina labris
    Fundere & in Furias intumuisse pias
Affectem, nisi tanta tuae spiramina mentis
    Sola forent. mihi tu praecine, ponè sequar.
(25) Imus ego, tu summus eas. hoc ordine vates
    Stant Batavi. noster Pollio in arte prior,
Mecaenas nos Belga praeit. Romana sequuntur
    Nomina. tunc saecli gloria, vatis erat.
Nune vatis quoque, sed vatum solius amantis
    (30) Hugenii, vel dic tersius, Eugenii est.

C. BOYUS, ICtus.           

M D CXLIV.


Ad Lectorem.

QUos legis, ingenii totidem miracula, versus,
    Heic lege quâ deceat lege stupere tibi.
Haec aliena locis, alieno tempore nata,
    Hugenii cerebro tam bene nata vides.
(5) Temporis haec puncto, si non ex tempore, fudit
    Singula, quae punctum temporis omne ferent.
Ille Poëtarum Deus Otia fecerat olim,
    Et praesens Batavûm Phoebus ephebus erat.
Hoc, dùm sustinuit vir tanta negotia solus,
    (10) Publica procurans commoda, panxit opus.
Non labor illud erat, sed desultorius altâ
    Fronte remittentis seria lusus erat;
Usque stylum revocante manu, retrahentibus illam
    Undique millenis sollicitudinibus.
(15) Carmina secessum quaerunt scribentis; Apollo
    Hic nequit Auriaci rebus abesse Iovis.
[fol. **5r]
Illa tamen mediis ita deproperavit in actis,
    Ut superent cultum, Phoebe Latine, tuum.
En tempus quo nata vides Epigrammata, Lector,
    (20) Cum venia poterant qualiacunque legi.
Natales nunc hisce locos, attende, docebo.
    Ut magis obstupeas, id quoque scire tuum est.
Turbida castra, boans stabulum, palatia Martis
    Horrea, trux pelagus contribuere locos.
(25) Barbaries armata manu, Neptunius horror,
    Aurigae, calo, mulio, nauta ferox,
Hortantis socios insana celeusmata nautae,
    Clamor agasonum, jurgia, pugna, furor,
Quadrigae, quassata ratis, stridorque rudentum
    (30) Undique grandisonis obstrepuere modis.
Quadrupedes, bipedes asini, vinosa Gradivi
    Orgia, Bellonae Musica, Musa tubae,
Tympana rauca, minax lituus, vocumque virumque
    Proelia pacatae concrepuere lyrae.
(35) Perfidus Hugenii Boreas turbavit avenam,
    Saeva Noti rabies barbita, plectra, fides.
Quis locus Aoniis inter loca Martia divis?
    Collocat Aonias hîc tamen ille deas.
Quis locus Aoniis inter Neptunia divis?
    (40) Hîc tamen Aonias collocat ille deas.
Nempe suo totum circumfert pectore Pindum.
    Sic ubi jussa fuit Musa venire venit.
Sic toties cum Marte coït, cum rege Profundi
    Euterpe toties Hugeniana coït.
(45) Sed coïtu Venus omnis abest. neque pagina prurit
    Ulla, meat chartâ virgine casta manus.
Ecce, locos scribentis habes, en tempora, lector,
    Tempora momentum, castra salumque locos.
Hactenus ista. nihil dictis, nihil addimus ultra,
    (50) Caetera nec laudo, ne potuisse neger.

Henricus Bruno.


[fol. **5v]

IN HAGAM VOCALEM.

QUisquis es, Augustam peregrè qui tendis ad Hagam,
    Parce foris Hagam visere, vise domi.
Non opus est Hagam nunc ire, viator; ad Hagam
    In patriâ lector stare, jacere potes.
(5) Ante focum residens, natali lentus in umbra,
    Haga potens quae sit tota videre potes.
Magnus eam, pedibus divino carmine vinctis,
    Nunc tibi circumfert, nunc tibi donat Eques.
Nunc peregrina sibi, nunc se divisa per Orbem
    (10) Hugeniâ didicit se tibi voce loqui.
Templa, domus, lapides, vicique, viaeque loquuntur;
    Ille pater vocum mille dat ora Loco.
Muta Loci natura, redi. mox Haga tacendo
    Quale peroravit semper adoret opus.


IN HOMINEM.

NOn satis Hugenio vocalem versibus Hagam
    Condere, vel saxis addere verba fuit.
Prodigio propiore diis adseribitur. ante
    Vis hominum, linguae vis fuit ante loqui;
(5) Solus homo semper solo fuit ore disertus:
    HugenI eloquiis, ecce, vel ossa sonant.
Artibus HugenI jam toto corpore lingua,
    Nec semel aut iterum garrula lingua sumus.
Lingua sumus pede, lingua manu. de vertice summo
    (10) Ad talos vox est Hugenianus Homo.
Quae mens, quis genius, quis spiritus hos agat artus,
    Non Dj, non homines, iste loquatur Homo.
In quo, muta suis linguis cum membra loquantur,
    Garrula nunc oris lingua tacere potest.

HENRICUS BRUNO.


[fol. **6r]

MOMENTORUM

INSCRIPTIUNCULAE

AUTORIS.

[CH1644:184]

Ad Elisabetham Principem Palatinae

DIva, tribus nuper sociis excepta Poëtis
    Quali te decuit pascier ambrosiâ;
Non ego, ne dubita, tantis bellaria mensis,
    Non ego, me de me judice, digna fero.
(5) Si quidquam, bene pasta, mei, post fercula magni
    Nominis, exiguâ sumere lance voles,
Post apros grandesque datos in prandia rhombos,
    Quo constet levior coena, minutal habes.


[CH1644:175]

Ad Cardinalem Mazarinum.

DEspice in has valles summo de culmine rerum,
    Hesperias Francis inter oborte faces
Sol Patriae, Sol non Patriae, illustrissima Terris
    Lampas ab occiduo tradita Richelio.
(5) Despice; nec dubita, laudes augere Deorum
    Dignari radijs infima quaeque suis.
Aspicis hunc Coeli Solem? quàcumque movetur
    Despicit; at certe despicit ille nihil.


[CH1644:171]

Ad Annam Mariam à Schurmans.

ILle ego qui raris sudata Poemata stillis
    Saepe dedi, toto nunc simul imbre pluo.
Anna meus stupor, Anna tui fax unice saecli,
    Porrige non aegras ad mea dona manus.
(5) Si crambe repetita potest mors cocta vocari,
    Hanc ego non aliquid mortis olere nego.
At si spem facio (facio, illustrissima rerum)
    Taedia non alias haec habitura vices.
[fol. **6v]
Da mihi te testem tabulis adscita supremis,
    (10) Nec grave sit, quae sunt ultima, ferre semel.
Non modò, quod brevis est & momentanea, mortem,
    Sed, quia postremam, novimus esse levem.


[CH1644:171]

Ad Comitem de Servient.

MAxime Plenipotens, qui seria, ludicra, parva &
    Grandia, quidquid agis, plenipotenter agis:
Summe vir, his te quisquiliis permitte rogari,
    Ut Zulichemium plenipotenter ames.


[CH1646:037]

Ad Comitem de Avaux.

GRande Monasterii decus, illustrissime Memmi,
    Unice facundae nobilitatis honos;
Excipe quo Pacem vultu sectaris, aperto
    Excipe quae ferimus dona supercilio.
[In margine:] Mercurio, qui in fronte libri.
(5) Oratore Deo nitor minùs esse molestus,
    Prodeo prodenti nixus Atlantiade.
Si qua Monasterii loquimur malè consona curis,
    Mercurii certè numen & omen ama.
Quid, Memmi, caduciferam pugnare videtur
    (10) Cum sibi collega Plenipotente manu?


[CH1646:182]

Ad Baronem Couvrellium.

MAgne Vir, indigno nuper de carcere luci
    Reddite, cui splendor defuit absque tuo;
Fare, fatere, quod invitum fari atque fateri
    Ipse tui sensus coget & ipse mei:
(5) Non mea me rides, in libertate loquendi,
    Compede, id est*propriis verba ligare modis?
Hic furor est, haec Anticyris insania vatum
    Digna, quod est licitum nolle, negata sequi.
Excipe quod, si te liceat constanter amare,
    (10) Hoc ego de licitis & sine fine volo.


[fol. **7r]

[CH1644:176]

Ad Alexandrum Humium, Eq.

NObilis Hume, meâ per stillas humide venâ,
    Da veniam toto si modò fonte mades.
Naturam sequimur. vidistin’ ut assecla paucis
    De Coelo guttis proximus imber eat?


[CH1644:087]

Ad Hugenum Grotium.

GRotiadae, summo Batavorum Belga Batavûm
    Infimus haec dono dat, dicat Hugenius.


[CH1644:187]

Ad G. Borellum in Anglia Legatum.

ITe meum mea conventum Momenta Borellum.
    In pretio, si vos spreverit, illud erit;
Hugenium implentem partes constantis amici
    Non mare, non vinctos impediisse pedes.


[CH1644:177]

Ad I. Iunium Collegam.

COllegae Iunio junior Collega vetustae
    Dedicat exiguum pignus amicitiae.


[CH1644:169]

Ad Claudium Salmasium.

MAxime Salmasi quem nil nescire negare
    Non licet, est quod te scire negare velim.
Scilicet, Hugenium satis insanire Poëtam
    Ut quid te dignum crederet esse sui.
(5) Credidit hic tamen, & magnis non magna placere,
    Quò magis emineant, munera posse viris.
Hac mercede mali tolera fastidia Libri:
    Quod solum poteras discere, ego docui.


[CH1644:130]

Ad Iohannem Dedelium.

ACcipe, vir venerande, vir excellens, vir amice,
    Quae veteri titulo dixeris, haec mea sunt.
Non ego cuique suum tribuam te judice, ni te
    Culturae faciam carpere poma tuae.


[fol. **7v]

[CH1644:166]

Ad Danielem Heinsium.

PRimitiis insana meis audacia magno
    Luminis usuram sumpsit ab Heinsiade.
Nunc puduit Coelo nugari teste; placetque
    Privatus, modò qui publicus error erat.
(5) Si causam quis quaerat; eo nos noverit aevo
    Vivere, quo, qui clam desipit, ille sapit.


Ad Fridericum Spanhemium.

FAx veritatis eruditae, vir Dei,
Facunde rhetor, magne Spanhemi, cui
De fonte vivo, an sponte viva dixerim,
Romana pronum flumen elocutio est.
(5) Qui, quod labore moliuntur maximi,
Nullo labore fundis antè maximos;
Quòd verba duris implicata vinculis,
Ambage multâ, compedum ferro gravi
Onusta profero tibi, tanto tibi,
(10) Tanto tibi (quid addimus?) Demostheni,
Causam fatebor, & fatenti proximè
Veniam precabor. Unica est; Pudor. Viden’?
Quicum loqui non audeam, singultio.


[CH1644:167]

Ad Petrum Scriverium.

SCriptor erudite Veri, clara lampas temporum,
Seu vetusti, seu recentis; Scriveri nostrum decus,
Digne Woelevici rector, plene possessor tui,
Si Poëtae non Poëtae, si dicacis aulici
(5) Non gravaris esse Lector; ecce quo bonas malè
Collocâris Lector horas, & relector pessimè.
Altero cum Martiali, [crede certamen fore;
Cum pudendo Martiali,]*cum lituris horrido,
Cum liturâ Martiali quantus est aut quantulus,
(10) Cum nec umbra Martialis, cum nec ima Bilbili,
Cum nec infimae ruinis, cum nec umbra dirutae.
fol. **8r]
    Si times ne fortè fauces inquinent sordes meae;
Ne fer aegrè quod ferendum: prona consolatio est.
Abluemus hoc liquore qui nihil non eluit,
(15) Abluemus eleganti, claro, odoro, spumeo,
Ρηνικωτάτῳ Lyaei saltitantis haustulo;
Cum Poëtae tam Poëtae quàm bibacis Aulici
Proximo de Woelevico proximo in Vitaulio
Non negabis hospes esse literato prandio;
(20) Cum vocabimus madulsae dura desultoria
Molliore verbulo momenta desuctoria.


[CH1644:174]

AD M. ZUERIUM BOXHORNIUM

BOxhorni facunde, viden’ facundus Atlantis
    Quâ gravis inclamet compita merce Nepos?
Excute quadrantem loculis. eme commoda spleni
    Pharmaca, nec fuco subdola dona time.
(5) Sunt fatui, sunt innocui, sunt pharmaca fixi,
    Non sublimati toxica Mercurii.


[CH1644:180]

Ad Iohannem Ludovicum Calandrinum.

SI potis est Batavas non aspernêre paludes,
    Cui Lemanna lavat purior unda pedes;
Optime Vir, doctissime Vir, virtutis avitae
    Plene Vir, ipse Patris candor, & ipse Pater;
(5) Ecce quid ad Boream crassoque sub aëre nati,
    Ecce novum priscae pignus amicitiae.
Mille pedes mitto; Scin’ quae mysteria signent
    Missi multiplici carmine mille pedes?
Mille pedes mitto, quò, si per Fata liceret,
    (10) Hei mihi quam solis saepe duobus eam?


Ad Abrahamum de Mori Eccles. Gall. Pastorem.

[CH1644:179]

MOri, qui τὸ, Mori memento, vitâ,
Castis moribus, allocutione,
Ipso nomine me soles docere;
[fol. **8v]
Tandem reddo vicem novo libello;
(5) Quo te, nec lepido, nec eleganti,
Sed supra illepidos ineleganti,
Hoc audire puta vel haec legentem,
Vel, quod credere malo, non legentem,
Mori, chare Mori, memento môri.


Ad Ioannem Seldenum.

SEldene fulcrum saeculi labascentis,
Brittaniarum grande phosphorum sidus;
Quò te Batavum credis anserem ignotum,
Brittanum olorem adire nemini ignotum?
(5) Quò te throno sapientiae, throno illustri,
Ubi literatrum, transmarine dictator
In cismarinas sceptra prorogas Musas
Ad has cicadas usque, ad hasce descendas
Tricas rogare? nempe quò sciant nati,
(10) Sciant nepotes olim, amiculos inter
Seldenianos Zulichemium patrem
Censum fuisse serò, sed tamen censum.


[CH1644:162]

Ad Erycium Puteanum.

EXcipe me, Puteane, hostem non hostis amicum:
    Non venio quà me fronte placere neges.
Quas trepidae quondam claudebas Palladis arces,
    Hasce meo quodam jure patere volo.
(5) Pone metum. si tum Batavis Gallisque, Latinis
    Nunc non armatis irruo Centuriis.


[CH1644:164]

Ad Diodorum Tuldenum.

TUldenum salvere jubet constantis amici
    Laeta gravi virgo Musa puerperio.
Suscipe quod peperit. Si tendis brachia, magno
    Iudice nec monstri quid, nec abortus erit.


[fol. ***1r]

Ad Godefridum Wendelinum.

SI vacabis, Wendeline, (sed vacare non potes)
Si tamen voles vacare (quando tu quod vis potes)
Ne gravare Lector esse, Lector aevi maxime,
Vilium undecim librorum Carminum nugacium.
(5) Nolo spiritu tenaci, nolo longis haustibus
Haurias quod hìc propino. Sufficit carptim legas,
Si quid inter ambulandum, nempe per zizania,
Commatis non inficeti displicere non potest.
Nolo vel diem, vel horam, vel quadrantem des mihi.
(10) Saeculo debetur omne saeculo quod imputas.
Ne vel hìc morer loquendo, scis quid à te postulem?
Postulo quod offero, momenta desultoria.


Ad Valerium Andream Desselium I.C.
Bibliothecae Belgicae autorem.

PRodeo, Desseli, qualem de Matre rubentem
    Dixeris: en fuci nescia prima caro.
Disce quid à ficto distem, quem gratia, vaecors
    Gratia amicorum pinxerat, Hugenio:
(5) Nec dubita infamem pulchro de corpore naevum
    Tollere, quo solo Bibliotheca rubet.
Ejice de numero magnorum vile virorum
    Nomen, & huic de me, non mihi, crede libro.
Cernis ab opposito tenebris candore nigella
    (10) Quàm benè virgineo pectore * musca sedet?
[In margine:] * emplastrum aulicum.
Si summae lucem potìs est accedere luci,
    Ista tuae lucem, crede, litura dabit.


Ad Marinum Mersennum, ordinis Minimorum.

MAximè de Minimis, magnum cui litera nomen
    Lecta, cui majus litera scripta dedit;
Offero, quod, si tu nolis, non offero; quo nec
    Vel sua cordylis penula desit habes.
(5) Offero quod nec ut inspicias urgebo volumen:
    Sufficit aspectu si capis esse librum.
[fol. ***1v]
Sic si multa gravi percellit pagina mole,
    Grata sit autoris cautio, nolle legi.
Mentior: & cupit ille legi, vovet, optat & ardet;
    (10) Sed qua non temerè de ratione putes:
Scilicet ut quem nunc modicè, lectum atque relectum
    Depereas totis viribus Hugenium.
Ambigis? invenies lectum vestri Ordinis esse;
    Invenies hominem, maxime, de minimis.


Ad Iacobum van der Burgh.

AMoenitatum plena pyxis & penu,
Festive Burghi, qui duobus de Sophis
Deflentis Orbem respuis vesaniam,
Ridentis Orbem scis & exemplum sequi,
(5) Et ipsus exemplo fores superstiti;
Est qui in Batavis, ecce, tecum sentiat
Constans amicus, saeculi irrisor, tamen
Non immodestus; qui salire quae legas,
Non inquinare felle, non absinthio
(10) Vitiare gaudet. Fallor? & facetiis
Sacer libellus languet inficetiis?
Ne sic quidem te fallo. Si quo rideas
Caret libellus, proximum est, me rideas.


Ad Christianum Romphium M.

FAllitur, haec si tanta dari sibi munera gratìs
    Credit ab insano Romphius Hugenio.
Possit ab Archiatro, quasi pro mercede, doceri
    Quâ propiore viâ naviget Anticyras.


Ad Iac. Caterum Soc. Ies.

SI qua sub his mordet Romanis dura palatis
    Pagina, fortuitum pagina crimen habet.
Substitit has intra metas vernacula vatis
    Ambitio, Batavi civis amore frui:
[fol. ***2r]
(5) Cumque dedit tantilla sui monumenta modestè,
    Credidit hic tantùm se potuisse legi.


Ad Ioannem de Sancto Genesio, Avenionem.

=== SAngenesi, quem fama diù virtutis amicum
    Et Batavis sanctum fecit & Hugenio,
Quae mea porrecto speciosè pendet ab hamo,
    Crede mihi, tacitis non caret esca dolis.
(5) Praeda spei caput & lucri nativa cupido est.
    Si nescis, Batavi turba marina sumus;
Pisciculis grandes venamur in aequore pisces:
    Grandibus haec ipsa it piscibus esca tuis.
En ego praemonui: cum fraudatore Batavo
    (10) Res tibi, si caperis, sed sine fraude fuit.


[fol. ***2v]

RESCRIPTA

DE

MOMENTIS,

Ordine quo perlata fuerunt.

SUmme vir Hugeni, quem nil nescire negari
    Non licet ingenuum quae didicisse decet,
Tam bene si scirem quae me nescire negasti,
    Quam scio te summis vatibus esse parem,
(5) Tum te veridicum possem quoque dicere vatem,
    Ut credo reliquis vatibus esse parem.
Fingere nimirum docto dat Musa Poetae
    Quod lubet, & verum non videt ullus amor.
Sic ego judicio nil nescio vatis amici:
    (10) Non ita, si vates deerit, amicus ero.
Scire negas unum, quod spondes velle docere,
    Nempe malum vestri muneris esse librum.
Hoc unum est quod te nolim didicsse magistro,
    Nec possum. contra stat tuus ille liber.
(15) Quae tam fruge bona est, quae tam jucunda legenti
    Pagina, tot promens seria totque joca,
Melle madens, & felle rigens, & utroque diserta,
    Sic docet ut placeat, sic placet ut doceat.

SALMASIUS tuus, numine Musarum tuarum afflatus repentè fusis his malis versiculis pro bono libro summas grates agit; Leidae Kal. Iulius M DC XLIV.


[fol. ***3r]

Monsieur,
VOstre riche present, qui vient de m’estre rendu, m’a ravi. Toutes les expressions, que je peux trouver, sont au dessoubs des pensées de recognoissance que j’ay pour vous. Vos exquises productions publiques suffisoyent à me faire naistre de l’admiration pour vostre excellent esprit. Mais vous avez voulu, que j’eusse une obligation particuliere à me recognoistre vostre redevable par le Poëme tout vostre, dont il vous a pleu m’honorer. Ie le diray parfaict, si je n’en estoy le subject. Ie voy, que vous avez voulu monstrer qu’il n’y a point de matiere si rude, qui ne soit capable de la polissure de vostre main. Ie suis tenté à valoir quelq́; chose puis que vous me faictes l’honneur d’avoir des pensées avantageuses pour moy. Que pourra produire vostre solitude, puis que les Tambours & Trompettes ne peuvent faire assez de bruict, pour vous empescher de vous recueillir en vous mesmes? I’ose vous renvoyer une legende pour vostre don. Vous aurez subject Monsieur, de dire que je vous paye de mauvaise monnoye, & que le commerce que vous avez voulu commencer, vous est trop desavantageux pour le continuer. Ie l’advouë, en attendant le bonheur d’y suppleer d’ailleurs. Cependant je vous baise treshumblement les mains, & m’en vay m’entretenir avecque vous, & donner des heures à vos agreables Momens, demeurant avec mes voeux & mes devoirs,
Monsieur,
Vostre tres-humble & tres-obligé servit. SPANHEIM.
De Leiden ce 2. Juillet 1641.
[fol. ***3v]
Rescripta
In Momenta Desultoria Viri Illustris
Constantini Hugenii,
Equitis, Zulichemii Toparchae & c.
Epigramma
Frederici Spanhemii.
IUliades Batavae narrat mmiracula glebae,
Quae stupeant Turcus, Celta, Britannus, Iber.
Accedit reliquis majus mirabile, versa
Artifici in veterem Bilbilin Haga manu.
Prisca suas habeat sibi res jam Bilbilis, ista
Bilbilis ingenii plus & acoris habet:
Illa suo structa est inter blanda otia vati,
Ista inter lituos, inter & aera suo.
Fescennina suum proscribit pagina vatem,
Incoctis recto pagina faeta jocis.
Hugenii hoc decus est, decora inter maxima, solus
In Batavo Hispanum qui docet orbe loqui.
Baeticolam Hugenio non mirum cedere vatem,
Iam pridem Batavis cedere discit Iber.
J. Dedel.
MOmenta tua Desultoria percurri, quàm tersa & acuta omnia! Sed & quae talem Lectorem requirunt. Addidisti ad me Epigramma; de cultura mea, cujus mentionem facis, non est quod glorier, quippe tenuis illa in agro satis colono. nisi mavis dedisse me quod nunquam habui. οὐκ ἐνυπνίασα ἐν παρνάσσῳ, nec enim mihi unquam datum fuit vel poëtastrum esse, imo hereditarium est non esse. Ego te de isto munere vehementer amo. 2. Jul. 1644.
[fol. ***4r]
J. de Wicquefort.
IE vous doibs un grand remerciement pour le beau livre qu’il vous a pleu me faire tenir par le Sr. Bruno. Sans vous dire pour ceste fois l’estime que j’en fais. Seulement que je ne me puis pas saouler de la lecture, n’ayant veu jamais des vers plus spirituels, ny plus divertissans, ny plus agreables.
J. van der Burgh.
S.P.
DEsultoria tua momenta, cum iis omnibus qui judicare valent,
Quid solidum crepet, aut pictae tectoria linguae,
grata, tum mihi gratissima fuisse, Vir Nobilissime, ne mirere, si enim caeterus lectoribus usu veniat illud quod mihi hesterna, quâ illa accepi, die, verendum profectio nequid in posterum Galenica natio & respublica Pharmacopaeorum detrimenti inde capiat: quippe cum isthaec primùm in manus sumpsi, è veterno, qui me jam aliquot menses occupat, ilicò evigilavi, & deinceps cintunâ lectione hepar mihi sensim deobstrui sentire mihi visus sum; quod si Tribunus quidam natione Suevus hac nuper transiens ad fontes Spadanos, dicens inter alia, Ich hab das hippopondria, hujus antidoti capax fuisset, non habuisset eò excurrere, homo, quantum ex naso colligere licebat, minimè ex aquae-potorum prosapia; sed ut seriò loquar, hoc absque figura dicere possum, me ita eorum lectione affici, ut difficile mihi sit non imaginari in pergula me cum amicis deambulare, & pristinae amicitiae condimenta regustare. Tui dum carendum fuerit, ad haec, tanquam ad tabulam genium tuum Barlaei, Hoofdii, Vicofortii caeterorumque amicorum mihi graphicè referentem, recurrem.
[fol. ***4v]
His me solabor in meo penexilio, quod mihi nunquam molestum erit, dum tu, Vir Nobiliss. me absentem amare perseverabis. Leodii III. Non. Quint. M Dc xliv.
Tui observantissimus
J. Van der Burgh.
Nobilissime & Magnifice Domine;
NOn tulissem tacitus incomparabilem judicii tui favorem, nisi respectus & dignitatis & occupationum tuarum pudorem silentii non nimis elegantem fortasse mihi imperasset. Ea est sententiae tuae, etiam in literiis, non tantum de Republica, gravitas; ut qui norunt illam, quod sequantur habere se existiment, qui ignorant, ne dissentiant vereantur. Quid potuit ergo mihi honestius esse tanti suffragii auctoritate, quo potiùs praemio industriam meam, quae in exiguo scripto supra quàm credi potest adhibenda maxima fuit, compensatam putem? Rem per se loquacem esse ajunt laetitiam, & meam acceptam fere gestiebam dudum: sed timui, ne quam facetè commentarium, tam justè auctorem ejus seria tua interpellantem audaculum appellares. Remiserunt hanc verecundia mihi Momenta Desultoria tua πρᾶγμα πολυπίλαντον, & à quo quidquid est nocturni palloris demorsorumque unguium vestigiis insignium chartarum non doleat post terga se relinqui. Tibi, illustris Hugeni, post susceptos tot pro Republica & Principe feliciter labores, postque tantum erga omnes literarum studiosos studium sive ex annalium commemoratione sive ex eruditorum, quos clientelâ tuâ dignatus es, monumentis, imo ex utroque non tantùm deesse fama non po-
[fol. ***5r]
terat, sed etiam indies vivo ac superstiti (sisque diu) maxima comparantur. Sed non contentus hoc duplici praeconio novi Hermetis talaribus eam in populos, in saecula misisti, ipse conditor operis immortalitatem laturi, & cum momentis constiterit tibi (quid enim tam divino ingenio laboriosum?) cum rerum duratione paria facturi. Quas non laudes meretur animus? haec facultas? hi effectus? tam certum ac praesens praesagium? Sed brevior sim, oportet, ne videar aut aemulatione vanâ retractare velle argumentum ejus, qui solus dignè praefatur tibi, aut plus ex tempore tuo ad legendum rejiculum epistolium vindicare, quàm tu nascentibus tuis, hoc est aeternis μελετή μασιν indulges. Vnum dicam modò: cum in omni carminis genere summorum post renatas literas vatum gloriam adaeques, summorum post renatas literas vatum neminem in Epigrammatis brevitate, rotunditate, ingenio, eruditione, acrimonia tibi se posthac comparaturum: Quisque dicet sibi, quod suae Thebaidi AΕneide propositâ praecipit Statius meus:
Sed blandè sequere, & vestigia semper adora.Tanto igitur dono quod me divitem fecisti cum gratias debeam immensas, quantas autem debeam exprimere non valeam; quantas porrò debere me velle censes, quod huic pretiosissimo & materia & arte peplo meum quoque vile nomen intexuisti? Hinc certè ego famam ordiar;
steriles transmisimus annos:
Haec aevi mihi prima dies, haec lumina vitae.
Quam si totam in posterum devoveam & consecrem Tibi, tanquam libra & aere tuo emtus, tanquam Solduriorum sacramento addictus, nullam partem tanti tui erga me meriti implevero. Ita faciam tamen quod solum possum, & cui respondere velle facto inceptio sit amentis, id jugi & perpetuâ memoriâ, prefessione, praedicatione, ne in ingratum cecidisse putes, operam dabo. Vale ingeniorum Prin-
[fol. ***5v]
ceps, & rempublicam privatamque benegere. Daventriae ad. V. Id. Iulias Iulianas M Dc xliv.
Illustri Nomini summisque virtutibus Tuis
Devotissimus addictissimusqueJoh. Fred. Gronovius.
Idem H. Brunoni.
QUantum debeam incomparabili Patrono tuo, qui me divino munere suo & divitem & immortalem fecit, conatus sum, ut potui, significare in iis quas inclusas ipsi inscriptas vides. Tibi autem, Juvenum ornatissime, quoque non parum amicum me habes, quod promptâ operâ ut quam citissimè tantum gaudium gauderem, effecisti. Incidit percommodè ut hos sex septem proximos dies in hac urbe encaenia annua agerentur: id tempus feriatum nobis ab occupationibus ita dispensavi, ut aliquot solidos dies musteo huic operi dederim, quae repetitae & repetende lectioni impenderetur. Caeterùm neque is ego, quem appellas, Criticorum Coryphaeus, imò nec* hoc tamen deprehendi, qui id nomen dignè ferat, & veteres cognoverit auctores, eum longè certius accuratiusque testimonium de praestantia tot divinorum versuum praebere posse. Nam & hoc Criticorum munus esse censebant antiqui, quae laudabilia in scriptis auctorum invenirent, discernere, iisque X vel L praefigere. Quae quidem meo judicio nota non certis versibus, sed toto operi una aptissimè praefigetur: adeò illud, ut rectè censes, & censorum severitatem pariter & laudantium benignitatem excedit. Vale, mi bruno, tu quoque novum decus addito Musis, & Phoebi consuetudine feliciter inflammato, meque ama & Maecenati tuo compmenda. Daventriae ad V.Id.Iul. Iulian. M Dc xliv.
[fol. ***6r]
Vir nobilissime;
DVm heri & hodie Poematia tua, munus sanè praestantissimum, & auro contrà, quo tamen nunquam abundavi, mihi carum, cum cura evolvo; Poetae omnes, quotquot aetas nostra tulit, ita mihi, sed clam, visi sunt conqueri apud Apollinem, de felici tua & amabili extemporalitate:
Hugenii lusus nostros superare labores
Ringimur & vatum natio tota deolet:
Responsum verò tulisse tale:
Hugenii & vestris praestant Momenta Diebus,
Et meus iste favor, gens mihi sacra, fuit.
Sed hoc quoque fortasse nimis ludicrum est momentum. Seriùs interim, Vir magne, tibi ago gratias & de dono tuo & in olientem affectu. Quem quod pereptuum mihi opto, non splendor tuae dignitatis, nec ista, quae te circumstant, caecae Deae munera; sed virtus tua eruditio & integritas, sola & vera bona, efficiunt. 12. Jul. 1644.
In Momenta Constantini Hugenii.
COnstantine tuos dum Princeps Maximus annos
Ocupat atque animi nobilioris opes;
Dum menses solesque tuos sibi vindicat unus,
Ac horae spatium vix sinit esse tuum,
Et tibi de toto nisi nil momenta supersunt
Tempore, momentis cedere cuncta tuis
Comprobat aeternum (tua sic Momenta vocamus)
Et quod posteritas tota stupebit opus.
IOH. HEILERSIEG.
[fol. ***6v]
M. Zuerius Boxhornius.
PRo myrothecio illo, & elegantiarum omnium ac eruditarum venerum coagulo, Poëmatis tuis, quibus tibi verbis gartias agam, non invenio, vir Illustris. Qui non modò multifariam docere me & oblectare docendo, sed etiam judicio tuo, cum tot principibus literarum viris, commendatum tradere posteris voluisti. Quod igitur tot tuis in Rempub. Principem, & se, ingentibus meritis juxta mecum illi debebant, jam novo exemplo, debent tibi, certissimam nominis aeternitatem, eo nunc opere sancitam, quod inter applausus omnium elegantium ingenorium ac admirationem in omnes aetates est iturum. Quod & vir maximus, Heinsius tuus, identidem gratus agnoscit. Qui ut tui de se judicii magnitudinem Irvori ac aerugini opponit, ita in ejus causa opem tuam efflictim nunc imploro. 13. Jul. 1644.
Nobilissime Vir;
MIsit ad me paucos ante dies praestantissimus Vir Henricus Bruno Poëmata tua, quae Desultoria Momenta vocari placuit, majore modestiâ quàm quâ illi solent qui amore suorum operum ducti speciosas inscriptiones ingloriis saepe laboribus affingunt. Quod quamquam de Poëtarum versibus, quos divinis spiritus furor ad aeternitatem ducit, affirmari non possit, ita modus in ejusmodi rebus habendus est, ne quis deprimendo mentis suae artificium naturae beneficia obscuret & ne efferendo invidiam apud aemulos mereatur. Nisi fortè placeat, omne humanum, quod vetus sapientia aut risit aut comploravit,
[fol. ***7r]
Desultorium vocare, & per momentum evertere diuturnitatem argumenti quod in rebus mortalium breve plerumque & simul fabulosum est. Utut sit, quia ita inscribi placuit donum illud metricum, quod omnem humani operis aut actionis speciem includere mihi videtur, gratâ mente accipio, facturus simile officii genus si fortè mea aetas jam vergens & morbida aliquid in publicum extruserit. Nequeo et enim id polliceri quod amici velint, & ipse quoque malim in hoc genere scribendi, cum propter severiora studia, quae nobis aut recitanda in publico, aut enarranda ex vero per formam annalium sunt, tum quod ingeniis vestris ad Poeticen natis vigor aliquis ex conversatione eminentis fortunae accedat. Certè principale fastigium, quod in Augusto ad perfectam magnitudinem, & splendorem evectum fuit, aliquid etiam fulgoris attulit eorum ingeniis, qui rectorem subinde generis humani solutâ aut ligatâ eloquentiâ salutabant. Adeò ut non tantum admirationem venerationemque sola dominantis majestas inveniret, sed etiam foelicitas illorum qui in aula & simul eloquentia excellebant. ut rectè factum mihi videatur quòd inter occupationes aulae ac consilia prementibus vestigia Principum saepe periculosa, eripi tibi siveris insigine hoc ingenii monumentum, ut experiretur saeculum nostrum, esse, qui arduis negotiis praeclara Otia singulari solertiâ interjungant. Quòd quia paucis concessum est, etsi tota liberalis otii largitate fruantur, tantò major applausus illis conferendus est, qui in aula sedentes, in caestris cincti & stantes, procudunt aliquid ultimâ posteritate dignismum. Quae quoque ipsa nostri temporis curiosa indagatrix foelicitatem nosram mirabitur, ac te nobilitatis tuae dignitatisque splendorem vivacibus chartis & egregiis Otiis Momentisque auxisse. Bene vale. ex arce Siardaea, in qua bissenis fere annis
[fol. ***7v]
Historiam Philippicam, quae jam sub Praelo est, elaboravi. Prid.Id. Jul. M D cxliv.
Dignitatis famaeque tuae Cultor & Admirator
PIERIUS WINSEMIUS.
Idem H. Brunoni.
Clarissime Vir;
LIteras tuas & juxta donarium magni Hugenii paucos antè dies accepi, quo nec gratius ille magnus Vir dare, neque ego accipere potui. Nam cum multi casus res humanas saepe fatigent & exerceant, tum maximè labor, qui animo imperat & qui corpori lassitudinem non infert, ita refocillari animus meus non melius potest quàm si eruditum, qualia vestra sunt, Poëma legam, & quod demulcere sensus nostros novitate oblectabilis argumenti solet. Interim miror homini in tantis occupationibus & curis constituto, quarum pars Reip. & simul Principi debetur, tam foelix otium superfuisse, & ut in quamlibet materiem, etiam duram saepe & morosam descendere tam excelso spiritu sciverit. Caeterum dandum est hoc magno poëtae, quod amplitudinem poëticae jurisdictionis non arctaverit, sed quod caelestia, & simul humana è quibus & ipsi constamus, egregiâ modulatione temperaverit. Vt non male Deum inter & Poëtam universi imperium, quisquis magnus Vir is fuit, partitus sit, cum unius sit omnia, quae videmus, gubernare, alterius contemplari, & metro, tanquam circulo includere. Ego otium meum, quod Sirius nobis pro more facit, illius lectioni in horto, quem amoenissimum haebeo, impendam, modò Historiia Philippica quae Ordinum decreto, & sumptu imprimitur, non avocaverit me ab illius operis dulcedine. Tu virum dignitate & ingenio illustrem officiosè salutabis, ac simul Vegelinum cujus aures classicum jam ferit. Bene vale ex arce Siardaea Prid. eid. Iulii M D xliv.
Tui ingenii Cultor P. WINSEMIUS.
[fol. ***8r]
Monsieur;
IE ne suis pas glorieux à demy de me veoir au nombre de ceux que vos Muses ont abordé; Mais je croirois defectueuse la civilité aveq quoy j’ay taché de les recevoir, si vous qui les avez mises au monde si honnestes & si agreables, n’aviez vostre part de mes reverences, accompagnées d’autant de remerciemens que je les trouve parées de tout ce que la gentilesse d’un bel esprit a doctement inventé. Je ne me pourmene plus dans les rues de la Haye, que je n’en tienne quelcune par la main, voire en passant par devant celle où les honnestes gens ne sçauroyent aller sans se despouïller de leur honnestetè, & je ne regarde plus aucun edifice publiq, que je ne voye des ornemens mieux appropriez que tous ceux de l’Architecture. Je vous ay bien de l’obligation de ceste bonne compagnie, & vous asseure que je cheris extremement les filles d’un Pere, de qui je suis parfaictement,
Monsieur,
Tres-humble & tres affect. Serviteur
BRASSET.
A la Haye le 13. Iuillet 1644.
H. Brunoni.
Ornatissime & doctissime Domine;
DOnum, auro mihi contra carum, accepi: nimirum serios & sapientes lusus Preillustris Domini Zulichemii, Constantini Hugenii, cujus ego virtutes & defoecatissimum ingenium semper reveritus atque admiratus sum, ita certè hoc mihi duco nunc palmarium, quod datum mihi sit experiri ejus benevolentiam. quâ quidem ut me non indignum probem omnibus modis efficiam; non dubius (quae ejus est summa humanitas) quin hoc impetrem, ut me etiam inter nominis sui studiosissimos habere non dedignetur: quod si contingat,
Sublimi feriam sydera vertice.
[fol. ***8v]
Porrò, usque adeò mihi arrisit, & placuit ut doctissimum, ita & fati nescium hoc perillustris Viri Poema, ut illas (doctas Iuppiter) eruditorum hominum delicias non assiduas modo mihi, sed & accubuas, habeam. Et quid ni habeam? quid enim in illis non admirabile? quid in illis, quod non Helleborum, & demorsos ungues sapiat? Videor mihi cum Farraginem lego, praestantissimorum Virorum monumenta legere: Cum Epigrammata; cum Catullo, cum martiale loqui, & si quis alius ad acuminis illud culmen evasit: In juvenilibus etiam, etiam sedulò quaerenti, nihil juvenile occurrit. Vsque adeo omnia cum gratia & senilis judicii pondere posita: Hisce astipulabuntur omnes, quibus purgatior auris est.
Haec itaque cum ita sint, quid causae est, quare non summo loco habeamus illum Virum, qui apud omnes tanti est. Illum Virum, quem tu, hinc inde arrepto Plautino penicillo; tam graphicè depinxisti, ut non dubitem aliquid dictum, in doctissimo tuo epistolio, quod non jure merito in eum quadrare possit.
Sed, ut ad rem redeam: Desultoria haec Illustrissimi Viri Momenta eò majorem apud posteritatem admirationem merebuntur, quòd in tanta, & tam inexplicabili negotiorum Principalium mole exantlata sint: Quid dico exantlata sint? imò potius quòd, ex ubere foelicis ingenii fonte, quasi sua sponte effluxerint: Itaque non possum animo meo temperare, quin excellentissimum Virum D. Casparum Barlaeum (cujus Poesis Maronis aemula totum terrarum globum per ambulat,
Et qua recondit, quaque Sol promit diem)quin (inquam) D. Barlaeum, quem plurimi semper feci, nunc tamen longè pluris aestimem, quod hoc Poema aeternitate dignum, & licet inter aulicos tumultus natum, justo tamen suo pretio expensum & ex inviti Domini Musaeo quasi raptum, publico non inviderit.
Haec itaque cum ita heabeant, cur missum mihi hoc munus non acceptissimum habeam? cur non exosculer? pro-
[fol. ****1r]
fectum ab eo Viro, qui in tanta dignatione positus est: cui tantum debet patria: ab eo Viro, qui curas sui Principis, tanta cum cura curat; & eum favorem, eam benevolentiam apud Celsitudinem suam meruit, ut non rarò res amici, dubiae, egenae, (jam Plautiso) & inopiosae consilii, ejus industriâ, eloquio, & consilio catae atque opiparae reddantur.
Plura non addo; ne adulatio videatur, quod est liquida veritas. Commendabis me Illustrissimo Zulichemii Domino, & à me grates & gratias ages, quòd istius muneris honorem, etiam mecum communicare non dedignatus sit. Salve & tu ornatissime & doctissime Domine à me
20 Iulii 1644.
Tui studiosissimo
EWALDO SCREVELIO.
R. Des Cartes. H. Brunoni.
S.P.
LIbrum Domini de Zulichem, quem in Galliam mihi miseras, Hagae primùm redux accepi, & quidem illâ ipsâ horâ quâ inde discedens huc festinabam: quae una ratio fuit cur priùs tibi gratias ob tantum munus, & mihi tam acceptum non egerim. Multos autem ejus versus ab eo tempore pervolvi, sed quamvis Momenta tantum desultoria esse dicantur, non tamen momentaneâ lectione omnia eorum acumina, omnes sales, omnesque elegantias detegi posse perspexi: quin potius admodum attentâ & curiosâ opus est inspectione, nihilque magis miror quàm quòd Vir in seriis & taediosis negotiis tam assiduè occupatus, tam amoenas & faciles cogitationes habere interim potuerit; ac in tam brevibus & interruptis momentis ea scribere quae multorum annorum gratae atque utili lectioni sufficiant. Vale.
[fol. ****1v]
J. Golius.
CUm erumperet nuperrimè inter nos, verè nobilissime Hugeni, Euripis suis uberrimus ille fons ingenii tui, melle Attico & suavis simis deliciis me quoque perfusum sensi. Cumque id benevolentiâ tuâ & munificâ humanitate mihi obtigisset, Musarum charitumque convivio excepisse me Apollo visus fuisti. Pro quo nihil habeo quod rependam Te dignum, praeter grati animi cultum, & simplex votum, ut coelesti, quem veneror, Genio tuo vel pauco litare farre possim. cum auteum voluptati mihi atque honori ducam & antiquis & novo isthoc nomine obstrictum tibi & devinctum esse, tum graviùs commovet me quod publicè mihi nomen inscriptum vidi: nimirum, ubi chartacea volumina quaedam, ex oriente à me allata, animi & amoris ergo comparatum ivisti cum amplis illis Hesperidum spoliis, quae Hercules alter Heinsius retulisset. Vtique conspicuo me & honesto posuisti loco, sed ubi simul omnium me judiciis expositum cognosco, & vellicatâ aure subditoque calcare compellari & compelli, ne quam de me concitatam voluit tantus vates expectationem eludam prorsus ac fallam. quare alacriore spiritu animatus, & quasi instinctu tui, majore deinceps operâ contendam, ne novis hisce fludiis in me, si quae sint, commoda diutiùs claudi videantur. 6. Iul. 1644.
Nobilissime Amplissimeque Domine,
NIhil optatius poterat mihi accidere, quàm scire me, tuarum virtutum cultorem perpetuum, nondum tuâ memoriâ vel gratiâ excidisse; id inde percepi certissimè, quod inter cos quibus suavissima & ingeniosissima tua Momenta speciatim communicata voluisti, meum quoque nomen extiterit. Gratias itaque ago gratissimas, pro cultissimo & exi-
[fol. ****2r]
mio munere, quod sanè pluris facio quam ipsa Hesperidum poma, & quidquid fragrantissimum molles Sabaei mittere possint. Nunquam crederem, Nobilissime Vir, Desultoria haec esse Momenta, ut inscribuntur, nisi nossem quantas quotidiè sustineas occupationes, per quas nonnisi furtim & clanculum potes venire ad hilariores has Musas, ut Numa ad suam AEgeriam. Quàm multi sunt in orbe literato, qui etsi credantur totum Heliconem occupasse & sibi videantur Apolline pleni, nunquam tamen possent quicquam ejus acuminis, elegantiae & festivitatis, addo non ingenii tantùm sed excocti & subacti judicii, à suo pectore extundere, quod ad haec tua accedat, etsi plures Alcmenae noctes vigilarent, & pro Momentis annos & saecula insudarent. Falletur ergo qui haec vatum Entheo furori adscribet, cum ubique eluceat summa illa & prudentia & rerum humanarum peritia, quam in gravioribus quotidie exeris. Quòd si ita ludis, qualis quaeso eris, cum ages seriò? Si in tuis Momentis tantum inest momenti, quàm grandia erunt ex tuis horis Jovis & justitiae filiabus expectanda? habebunt hìc plurimi quod mirentur; ii praesertim qui attendent quanta cum dexteritate singula tractes; quod queant imitari, nisi ut simiae homines, paucissimi. Deum Opt. Max. veneror, ut Te, Nobilissime Domine, Patriae tuae decus, aulae ornamentum, bonorum protectorem, nobis, humanioribus literis, & Reip. praestet incolumem multos in annos. Tu verò perge bene velle mihi, qui semper & ubique ero, ut semper fui,
Nobilissime, Amplissimeque Domine,
Tibi ad omnia obsequia addictimus
SAMUEL MARESIUS.
Groeningae
Iul.
[fol. ****2v]
Idem H. Brunoni.
ACcepi, Ornatissime Doctissimeque Vir, illa magni sanè momenti Momenta Nobilissimi D. à Zulichem, qua tuâ operâ ad me transmitti voluit. Legi cum summa voluptate, & authorem deprehendi ubique sibi similem, doctissimum, acutum, elegantem: Ego quidem nec fonte labra prolui caballino, nec in bicipiti somniasse Parnasso memini, ut idoneus sim judex tot elegantiarum. Habebunt procul dubio ipsi Magistri artis plura quae hic faciliùs suspiciant, quàm imitentur. Interea tamen ita me capiunt ea quae capio ex illis, ut cum aureo vellere hunc librum non facilè permut arim. Gratulor itaque mihi quod me tantarum deliciarum participem Illustris hic Scriptor, adhuc pro sua humanitate nostri memor, facere voluerit. Sed & in gratiosissimo alias munere, id mihi accidit prro superpondio & mantissa, quòd mellitissimis tuis literis illud comitari voluisti. Gratias ergo maximas & tibi ago, quod miseris, & ipsi Nobilissimo authori quòd mitti praeceperit. Hoc epistolium ad ipsum tuae curae & fidei, doctissime Domine, commendo, simulque ex animo offero tibi quicquid est meorum officiorum. Vtere quando & quomodocunque volueris. Senties me hac catenâ aureâ tibi devinctum, & coeptam eâ occasione notitiam & amicitiam porrò excolere studebo. Tu idem facias, rogo; qui sum

Tuus omni studio & affectu
Groeningae
Julii 1644.
SAMUEL MARESIUS.
Perillustris Domine;
Tot me cingunt, ex utraque, quam humeris meis sustineo, provincia, ac circumvallant curae atque
[fol. ****3r]
occupationes, ut, quae Illust. dignitati vestrae, aliisque Amicis, debeo officia vel obliviscendo omittam, vel procrastinando fermè negligam: ignosce tarditati, quae gratiarum actionem, jam diu debitam, minùs gratam reddit. Gratiam ago habeoque (referre enim non possum) quantam animus noster capit, pro Epigrammatum libris, per Brunonem tuum, meum, missis. Conciliavit insignem dono vestro apud me gratiam illustris dator, qui jam supra omnis vulgi est fecem: nam abs Te esse datum, id verò seriò triumpho: nempe, ut canit alibi Poëtarum suavissimus,
Et majestatem res data dantis habet.Legi, perlegi, Desultoria tua Momenta, desultoriis horarum momentis. Quid dicam? Hugenius totus is ingenium est. Ego nunc versor in virorum maximi Renati des Cartes Philosophiae principiis evolvendis: &, verum fatebor, obstupesco, ita Naturam universam pandi ab hoc Heroë. Gratiae sint Deo nostro, Patri Luminum, qui tantam hìc nobis lucem affulgere voluerit, phosphoro Cartesio, pro quo in merâ caligine versati videantur omnes antehac Philosophi. Sed pluribus consilia vestra non remorabor, ne Patriae desim. Deum precor, ut te incolumem tuis ac nobis reducat. Quod opto ac voveo,
Perillustris Domine
Illustrissimae dignitatis vestrae devotissimus Cultor
ADRIANVS HEEREBOORD,
Lugd. Bat.é Colleg. Ord. 9. Kal. Sext.1644. Stylo Gregoriano.Philosoph. in Acad. Leid. Prof. Ord. & Coll. Theol. Sub-Regens.
[fol. ****3v]
Monsieur de Zulichem; Si un autre m’eut faict veoir le livre que vous m’avez envoyé, je n’y aurois admiré que l’excellence de vostre poësie. Mais à cest’ heure vous m’y donnez subject d’admirer encor l’exces de vostre civilité: celle là requiert des louanges, cestui cy des remerctements; & le grand nombre de qualitez estimables & extraordinaires que vous possedez, authorisant le mespris que vous faictes de vostre Muse, rendroit sons panegyrique une unjure à vous: quoy qu’il fust composé d’une personne qui le scent faire avecq autant d’ornement que de verité: mais la bonté que vous me tesmoignez, me persuade que vous en accepterez ma recognoissance par le seul moyen qui reste au pouvoir de,
Monsieur de Zulichem,
Vostre tres-affitée.Amie à vous servir
Elisabeth.
De la Haye ce
de Iuil. 1644.
Nobilissime & Clarissime Domine,
LEcta à me transcursim Monumenta atque Otia illa ingenii tui in primis literati mirum in modum animum affecerunt meum. ut proinde meritò ingrati animi vitium incurram, nisi vel verbulo gratias pro munere isto scribam. Erit fortasse aliquando si vel vitam Deus prorogaverit, vel per Musas hic nostras licuerit major commodiorque occasio latiùs cum N.V. ve lcertè de eadem agendi in Bibliotheca mea Belgica vel officina quadam litteraria Belgas Scriptores plerosque complexa, quos inter & N.V.
[fol. ****4r]
elucet, notanturque ingenii monumenta nunquam peritura. Utinam & reliqua ad manum tunc fuissent, quae postea suggesta. Verum, tertiae illae, ut spero, curae erunt, quibus instructior prodeat Bibliotheca. Gratum interea acceptumque erit quicquid ab amicis suggeretur; quos inter Te deinceps v. Nobiliss. profiteri audebo. Lovanii 3. Aug. 1644.

VALERIUS ANDREAS DESSELIUS.
Illustri Viro
Constantino Hugenio,
Equiti, Zulichemi Toparchae, Celsissimo Principi à Consiliis & Secretis Sam:
Sorberius εὖ πράττειν.
Vir nobilissime;
NOn erat animus gratias agere tibi, cum primùm accepi munus elegantissimum, cujus me participem tua fecit benignitas; nisi prius totum ἐς πόδας έκ κεφαλῆς evolvissem: pleniùs enim & solidiùs putabam agniturum me quantum deberem tibi, accessurumque è facundia tua sperabam balbutiei nostrae copiam, quâ ut par esset testari possem quàm me tibi beneficio isto obnoxium feceris. At subiit vereri, ne interea temporis ingrati apud te animi labeculam contraherem, dum te laterent verae silentii mei causae: quare dimissâ procrastinatione, testandae gratitudini meae utili prorsus & necessariâ lectione interrupi jucundissimam, ut calamum in manus sumerem.
[fol. ****4v]
Pluribus tamen opùs non erat, ut ex ungue, quod ajunt, leonem cognoscerem. Etenim jam olim abundè mihi perspecta fuerat ingenii tui mira in pangendis carminibus felicitas, acuminique raro multiplex conjuncta eruditio. Noveram te ἀμφοτεροδέξιον, qui versus, ut solutâ oratione, aequè posses morari aures Principum. Nec mihi semel venerat in mentem Michaëlis illius Hospitalii, togatorum aevo superori doctrinâ dignitateque praestantissimi, qui medias inter occupationes molestissimas non erat dedignatus Avia pieridum loca subinde peragrare. Nec sanè qui de te solus magnificè sentirem sivit me Mersennus, aliique complureis judicio & eruditione insigneis, quos audivi saepè, cum optimo virorum Lutetiae frequens adessem, paria mecum facienteis. Unde cum in Bataviam appulissem ante biennium, nullosque prestantium ingenio aut virtute virorum, quantùm in me fuit, insalutatos praeterirem, vix credas quàm gestierim conspectu tuo & alloquio frui. Ea tamen fuit fati iniquitas, seu moles negotiorum quibus tunc obruebaris, ut compos voti nisi longè post evaserim: neque tunc satis, ut verum fatear, siti explendae. Sed nunc est in libro tuo quod te presentem, idque tui parte meliori intuear. Quàm verò, nisi salutis interesset publice, cui adeò praeclaram operam navas, ut perpetuò otiosus esses expotaremus? quàm egregia enim multa nihil agendo ageres? quàm otiosi ne degeremus immortalia tua scripta probè curarent? hec quidem votorum postrema non essent alio tempore, seculove pacatiori, Nec Musae eruditis ingeniosisque vigiliis tuis premia relatura essent minora laudibus, quas bene gestis Respublica uberrimas refundet. Verùm non est, Vir Nobilissime, cur ponas rumores, ut ita dicam, ante salutem. Etsi literarum amoenitate impensè delecter; nimio tamen sum in Batavos affectu, nimio persequor stu-
[fol. ****5r]
dio, ut totus aliquando vester fiam, ut velim exoritura unquam tibi otia, pluris fortasse nobis constitura. Sis igitur per me licet semper occupatissimus; dum per te, id est, sapientissimis consiliis tuis, diu res nostrae stent incolumes. Quod Deum cum supplex veneror, tibi etiam fausta & prospera adprecor omnia. Vale. Scribebam Slusis Flandrorum, Nonis Sext. Anni Christi Dionysiani M Dc xliv.
Le Mesme
à Monsieur le
Rhingrave.
LE livre quie je viens de recevoir, est plain d’une rare politesse. Les poinctes si belles, les expressions si fleuries, les allusions si doctes, les pensées si judicieuses, que tout y est esgalement à admirer. Mais ce dequoy je m’estonne le plus est, qu’un homme de la condition de l’autheur, qui faict une vie si occupée, nous aye peu donner de schoses si achevées, en un stile si different de celuy qu’il exerce d’ordinaire & auquel il reüssit extraordinairement. l’Eloquence de la prose est si diverse de celle des vers, & demande un si divers temperament, que c’est merveille de les veoir toutes deux en une mesme personne, & en un degré fort eminent. Il est vray qu’un grand Esprit peu tdevenir Poëte & Orateur par raiisonnement & par estude: mais il y aura tousjours dans ses ouvrages quelques traicts forcez, & que les oreilles delicates discerneront bien de ceste naturelle fluidité que les Muses inspirent aux Poëtes dès leur naissance. Elle est si douce & si esgalle dans la Poesie qu’il vous a pleu de m’envoyer, que je revoquerois
[fol. ****5v]
en doute la faculté oratoire de son autheur, si elle ne m’estoit d’ailleurs suffisammeut cogneuë. J’en desirerois avoir maintenant quelque partie, afin de le pouvoir remercier de son present proportionnément à son merite, & de vous tesmoigner aussi avecq efficace, combien je suis,
Monseigneur,
Vostre tres-humble & tresobeissant
Servit.
SORBIERE.
De l’Escluse le 3.
d’Aoust. 1644.
Monsieur;
I En’ avois qu’à veoir le nom de l’Autheur du livre que vous m’avez envoyé, pour concevoir une grande oinion de cet ouvrage. Ce que j’ay veu du dedans m’a confirmé dans ce sentiment, & faict cognoistre que ce que Mr. de Beringhen m’avoit dit de vous estoit veritable, que vous n’estiez pas moins homme de belles lettres que d’affaires, & que les fruicts de vos meditations n’ estoient pas moins doux, que ceux de vostre action estoient utiles. Ie ne doubte point que m’aymant beaucoup, il ne vous ait faict des relations qui me sont fort avantageuses. Vous en croirez ce qu’il vous plaira, pourveu que vois soyez persuadé, que j’ay au moins une forte inclination d’estimer les personnes de merite, & que vous tiriez de là ceste
[fol. ****6r]
consequence infaillible, qu’estant de ce nombre, il est necessaire que je sois perfaictement,
Monsieur,
Vostre tres-affectionne à vous faire service
Le CARDINAL MAZARINI.
À Paris le XIII. d’Aoust. 1644.
Nobilissimo & Illustri
D.D. Constantino Hugenio,
Zulichemii Toparchae, & c.
Joh. Smith S.D.PL.
MOmenta, Vir illustris, quae Desultoria vocare libuit, guadium mihi non momentarium nec desultorium, sed momentosum attulerunt. Meminisse potes, febriculam cujus horror me urgebat, tuo antè annos aliquot alloquio protelatam, te quoque digresso simplici eodem die accessu finitam: Si unum visitationis momen aut momentum tantùm potuit, quid non sperem à tanta tot momentorum serie, nisi quòd non domus & fundus, non aeris acervus & auri, aegroto Domini praestare in corpore posset? Quidquid id erit, mihi vel sano magnoperè jucundum est & gratum, absentis contemplari posse imaginem Hugenii, ejusdemque seriis atque jocis oblectari, simul & crudiri. Sed me quoque clarissimis hìc viris, amicisque persmistum agnosco
[fol. ****6v]
ventura mitti in secula Gratis ergo quas possum maximas tibi L.M.Q. ago. Nostri vicissim agelli specimen, sed tibi pridem non uno nomine debitum, exspectabis, cum Blaeuwwius Batavorum quod caepit oppidum absolverit. Interim vale, Vir magne & dulce decus meum. Scrib. Noviomagi xii. Sextilis Jul. Anno M Dc xliv.
Nobilissime & Amplissime Domine,
BOnum equidem factum. Quae mihi destinaras poëmata tua, eadem rectissimè & ad nutum curavit tuus Bruno. Adeo verò Momenta illa placuere, imò tanti fuerunt momenti, ut quamvis occupatissimo integras horas abstulerint. Et ecce dum avidissimâ lectione fragantiam carminum tuorum persequor, veluti lymphatus in hos, sed plenos ruris & inficetiarum, versiculos erumpo:
Barbariem Batavis quid enim lascive Poeta
Improperas, ubi tot copia docta virum?
Altera laus Romae divisa est, altera Graiis,
Hugenides unus paginam utramque facit.
Ingemit, exultat, pungit, docet, ac meditatur,
Proteus non Proteus, fertilitate pari
Heroës, elegos, arguta epigrammata testor,
Ingenio hic genius jure perennis erit.
At hic desino, ne te Roscium nostrum provocare videar, & meritò à quoquam occinatur, impar congressus Achilli. Pro singulari autem in me affectu, quem perpetuum esse cupio, gratias, ut par est, non minùs habeo, quàm tua illa non desultoria, si verum audire vis, sed sibi constans doctrina laudem meretur cumulatissimam. De antidoto
[fol. ****7r]
porro chartaceo jam nunc cogito, quod tuam praevenisset liberalitatem, nisi more tuo typothetarum tarditas editionem Commentationum mearum ad Consuetudines patrias sufflaminaret. Brevi tamen enixuros bona spes est, quod dudum parturiunt. Bene vale, Vir nobilissime. Noviomagi, prid. Eid. Aug. M Dc xliv.
Ampliss. dignitati tuae
addictissimus
Lamb. Goris.
Vir Praestantissime;
ALiquando tandem & quasi postliminio mihi redditus & aliquam ex parte mei juris, primùm gratias V.C. agendas duxi, quas jam habeo maximas, pro illo Mementorum donu, imo κεμηλίῳ, ad me misso. De quo quid sentiam, non gravatè praefabor. In eo certare mihi videntur summum cum acumine judicium & innocui cum eruditione sales. Sanè lectione illorum ita me detineri fateor, ut gravissima me difficulter & invitum abstrahant, quod non rarò, qui apud me sunt, abservavere. Ego certè saeculo gratulor de tam felice praeli (cujus ego saepe, & quid ni quotidie? miseras vices doleo) partu, quo si dabitur ulterius beari, nae ego posteritatem praejudicavero fortunatissimam, cui erit abundè prospectum. Perge Eruditorum Coryphaee salivam nobis movere, & de literis tam bene mereri, & se tibi debere testimonium restitutae eum doctrina poetices, & haec & sequens profitebitur aetas.
[fol. ****7v]
Ista momenta Monumenta sunt extenso victura aevo. Sic voveo, sic auguror,
Tuus
Eleazar M.F. Lootius,
Servus Jesu Christi.
Hagae-Comitum 15. Augusti 1644. raptim.
Monsieur;
I’avoy escrit ma derniere lettre pour vous dire Adieu: lors que j’ay receu vostre excellent livre, qui m’a faict recommencer & reprendre de nouvelles brisées, puisque le present m’y convie, qui contient quasi tout ce qui est dans la nature, & partant pour lequel il me faudroit employer toutes les creatures pour vous en remercier. Je vous asseure que si j’avois autant de Genie à la Poesie que vou, je mettrois toute la Physique de M. des Cartes en vers, comme Lucrece a faict celle de Democrite: mais avec plus de grace. Car je vous imiterois: c’est à dire j’en ferois une partie en vers Heroiques, d’autres Saphiques, d’autres Jambiques & c. selon le caprice qui me prendroit. Si tost que je l’eu receu, le Sr. de Gastines, le Pere, homme de bon Esprit, trouva l’Epigramme gentil à l’ouverture du livre, où vous descrivez la femme noire soubs son voile, & fut ravi aussy bien que moy, de la preface admirable de Mr. Barlaeus. Je vous donne à penser, comme je vay devorer &
[fol. ****8r]
lire & relire tous vos vers, qui ont le sel de Martial, & la richesse des odes d’Horace. Au reste les vers escrits de vostre main, au commencement de vostre livre, m’obligent encore plus que tout le livre, puis qu’ils me donnent le droit de vous estimer mon frere, quoy qu’il foit bien plus à propos de renverser & mettre le maximus pour vous, que l’on vous donneroit malgré vous, puis que vous y obligez par tant de tiltres. Je croyois y trouver des vers Italiens, Flamens, Grecqs & François, comme l’on m’avoit escrit de la Haye, mais j’ay esté trompé: peut estre les avez vous faict mettre en un volume separé. Si vostre Muse descrivout un siege, un secours, & une prise de ville, je croy que l’on auroit grand plaisir à la lecture de tels vers. Mais cela est, peut estre, de trop longue haleine. Ne vous forcez en rien, ce qui est plus naturel sera plus beau.
XX. April. 1644.
M. MERSENNE.
Literatorum Nobilissime & Nobilium
literatissime Eques;
EGo ex itinere, quod per hasce ferias animi gratiâ susceperam, reversus, poemata tua, quorum editionem jamdiu sperabam, domum meam, dum aberam, à Brunone delata reperi, ejus esse beneficii ratus; quod ubi aliter se habere & à te donante profectum intellexi, obstupui in tanto honore & horrori meo, quo semper tua scripta legi, teque adeò ipsum veneratus sum, vix imperare potui fiduciam tibi per literas gratias agendi, & interpellandi tantum virum tot & tam arduis negociis districtum. Sed veritus ne hic pudor meus
[fol. ****8v]
alior sum acciperetur, malui molestus esse, quàm non testari, quàm afficiar eo munere. Et enim mirè semper me cepit tua nec publicae venae, nec communis monetae Poësis, & illa pro diversitate materiae majestas, suavitas, sales, lepor, congruens stylus, nihil tritum, nihil usu vulgatum plebejo, nihil superfluum, nihil otiosum, illa verborum pondera, neque enim unquam numerandos versus existimavi: tum singula in singulis characteribus miracula in stuporem me rapiunt, & siquid alicubi obscurum cuiquam possit videri, id uti semper verum carminis splendorem duxi, ita reperi aut ab ignorantia, aut ab oscitatione lectoris esse & vitio hominum fieri, ut cum admirari nolint ea, quae non intelligunt, stolidè aut malignè carpant. Cum ejusmodi hominibus unquam congressus pertinaciùs quàm aliquis mei loci atque ordinis senex Homerum aut Virgilium tuetur, ego principi Poëtarum Constantino patrocinium, quo minimè eget, sine populi suffragio commodo, adeò sanctum mihi non vetus omne, sed novum tuum poema. Sed quorsum haec? volui paucis, ne in publica commoda peccando culpam duplicem, tibi constare de judicio & observantia erga te mea, & quàm mihi gratum hoc tuum donum acciderit; tum voti summam hanc esse, si digneris inter tuos Poësiosque tuae cultores me admittere, & siquid generosae indolis & ad imitationem tantorum operum natae oboriatur, amatores ei conciliare non indecoro, si pateris, lenocinio; quandoquidem sola haec mihi & admirandi & praedicandi gloria relicta est. Vale illustre Equitum decus, Haegae quarto Calendas Septemb. Anno M Dc xliv.
Illustris amplitudinis tuae reverentissimus
J. DE VRIES.
[fol. *****1r]
Vir Summe,
Vt Musae, ita humanitatis Miraculum,
AD priores illas literas tuas, & bina Epigrammata, an responderim, ut ingenuè dicam, nescio. Voluntatem scribendi ut ipsa haec insinuet dibtatio, ab humanissimo humanitatis tuae genio impetrabo. Quae etiam saepe impedimento sint, nefas sit exprimere. Sed cum calamus cessat, non desino animum ad te mittere, quo quemadmodum vivo, tuus sum, & semper ero: hac saltem fortunâ beatus, quod etiam absenti mihi colere divinum ingenium tuum liceat. Accepi verò nuper tria Momentorum tuorum exemplaria: & quemadmodum ad me missum summo affectu & veneratione exosculatus sum: ita suum Wendelinus noster, & suum Tuldenus. Quid alter ad me scribat, alter ad te, hìc videbis. Ego verò percurii statim librum, imò libros, & tot thesauros inveni & nomen meum, saepiùs, saepiùs, totidemque velut gemmis illustratum. Illa una, titulo operis aureâ manu tuâ expressa, tanti mihi est; ut nesciam, quid ingeniosius, quid venustius, quid benignius ars aut natura possit. Parce centuriis, parce armis; ipso Arcem preti ocapis. Arcem verò, quae tota Palladis, nihil omnino Martis habet. Atque egomet ipse tanto munere captus sum, tanquàm satis Amore non vinciar. O suavem nexum! quia sic geminum. O suaves versus! quos è manibus non depono. Quia ubique mentis acrimonia mixta est, non possum hanc nisi Musarum γλυκυπικρίαν appellare. Sic nunc vale, & uberiores à me literas expecta. Hisce enim non tam scribere volui, quàm non silere: ac reverà non jam unà distractus curâ scribo, Lovanii, in Arce, ipso Autumni AEquinoctio. M Dc xliv.
[fol. *****1v]
G. Wendelinus ad Puteanum.
Amplissime Vir, Eruditionis lumen,
meus Amor, meum delicium.DElicium, inquam, etiam illius, qui totus est quantus quantus, eruditorum Nobilissimus, Humanissimus, Constantissimus. Noctem hanc impendi totam carptim, raptim, percurrendis tot luculis, imò enim verò fulgetris, ad quae etiam dies caligat. Vno verbo: Obstupui; necdum destuporatus, nunquam adeò destuporandus: ita isto afflatu sideratus sum, quo nolim me levari. Neque si apud te sim plura dixerim.
Nobilissime & Amplissime Domine;
SI judicio posteritatis multùm Ennio ille catus AElius Sextus, Horatio autem Cascellius Aulus debent; praeclari jureconsulti, sed illorum clariores carminibus, quamvis obiter iis inserti: quantùm Hugenio debeo, qui honorifico nimis elogio me sui poëmatis arbitrum facit? Namque Musae tuae parturienti me velut obstetricem accessis, nequid Monstri, vel Abortus oriatur. Ego verò, vir & vates nobilissime, monstrum censeo, te inter negotia tam ardua, tam tetrica, tam lepidos amaenosque versus gignere. abortus, sed maturis partubus elegantiores, puto illa Epigrammata, quae aliud agenti exciderunt. Scripserit argutulos illos versus in aulâ Ausonius: tu pares in castris, inter classica & srepitus armorum, effudisti. Cum docti facundiae tuae acumina admirabuntur, plus tribuent sapientes praestantiae animi; per quam licuit inter fragores propinqui Martis deliciari cum Camaenis: candorem verò amabunt omnes, quo tot Amicos, Eruditos autem quoscumque,
[fol. *****2r]
tanquam amicissimos celebrasti. Prorsus eâdem operâ & Musis & gratiis litasti. Spero, Editio secunda (hanc enim distractis cupidè exemplaribus exhaustam auguror) tot siderum choro & meum inseret nomen: cum scriptum ad me epigramma non cedat editis. Cujus me judicii falli, per amorem mei, suspicarer; nisi idem de versibus judicarem, quos exemplaribus inscripsisti ad summates eruditi Ordinis, Puteanum & Wendelinum. Quibus cum in reliquis concedo, in Amore Cultuque tui non cessero. Epistolae tuae non respondeo, nisi imparem me benignitati tuae & sermone & rebus esse. Vale.
Virtutis & doctrinae tuae perpetuus cultor
D. TULDENUS.
J. Forestus.
HAc causâ dictâ, altera nec minoris momenti & ejusdem delicti, videlicet ingratitudinis, mihi apud te dicenda est. Iam diu summi eneficii, misso mihi insigni Poëmatum tuorum opere, tibi reus sum; quod nec epistolâ quidem agnovi. Verùm non inertiâ, sed nimio legendi studio in eo peccavi. Malueram solidas gratias solido munere percepto tibi agere. Tunc mihi gratiae erant agendae pro honore quem mihi in offerendo scripto habueras, nunc & pro voluptate & utilitate quam ex lectione ejus cepi agendae sunt, & usuraram loco tibi erunt. Quod quaeso ut ita pro humanitate tua interpreteris & me, si non erroris, saltem mali animi, sine quo crimen committitur, purum habeas, meque ut soles, ames. iix. Cal. Octob. M. Dc. xliv.
[fol. *****2v]
Isaacus Gruterus.
INterim absentem Hugenium leiore sui parte spectandum mihi exhibet novorum Poëmatum liber, Brunonis tui commodato (forsan audaciùs petito, cum rogata vacuum dimisissent bibliopolia) suppleturus bibliothecae necdum translatae defectum. Desultorius, inquam, per aliquot septimanas, itineri & necessariae morae impensas, lector, Hagae incidi in Momenta desultoria, edecumatum authoris genium in castrensibus turbis velut securo Helicone felicissimum testantia. Adeòque me afflavit spiritus tam acutè, tam tersè quoslibet, neque vexato cerebro natos conceptus expedientis, ut ad reliqua, suam post expectatura Levanam, vix patienter anhelet. Sed haec dicendae salutis devia sunt; habitura ab humanitate tua quidquid justae excusationis dignè conferre scriptor nequit. Vale vir nobilissime & amantem amare perge. Hagae ex aedibus clarissimi Graswinckelii, qui novum ut veterem vetus hospes amicum stringit limpidissimae benevolentiae ulnis, & officiosissimè te salvere jubet. xiii. Cal. Octob. M Dc xliv.
Monsieur.
IE ne sçaurois excuser mon retard, à vous presenter mes humbles remercimens, du tresnoble present, de vos rares Poesies, & des vers, qu’il vous a pleu y adjouter, de vostre tres-digne main, en ma faveur, & beaucoup plus, que je ne merite, ducamp de Maldeghem, du 22 de Iuillet de l’an passé, si non; en vous asseurant, que je n’ay reçeu le pacquet, qu’à l’entrée de ce mois, ayant sejourné par les chemins pour affaires de celuy, à qui on l’avoit remis à Amsterdam. Ie l’ay donc bien reçeu, Dieu merci, & vous en
[fol. *****3r]
suis tres-obligé l’ayant veu avec tel contentement, que je ne m’en pouvois saöuler, y remarquant avec le cher gage de vostre bienvueillance, la continuation des rares dons, qu’il a pleu & plaist à Dieu, de verser de plus en plus, tant sur vostre personne, que sur celles de vos excellentes & fleurissantes plantes, qui arrivent tantost à une maturité, dont je me resiouïs avec vous, du fonds de mon coeur, & vous en souhaite, & à eux, tout comble de contentement & benediction. I’y ay pris un tresgrand plaisir, à m’y rememorer beaucoup d’anciens amis & excellens personnages: Comme aussy, d’y voir, comme un vif pourtrait, des raretés de vostre tresplaisante Haye, en laquelle il me semble de me mieux pourmener, par le denombrement que faictes de toutes ces belles pieces par le menu, que lors que j’avois le bien d’y estre.
[fol. *****3v]
Elegia
Johannis Ludovici Calandrini,
In
Momenta Desultoria,
Doctissimum Poëmatum Opus,
Non momentaneum, sed perenne, (sic voveo) Nobilissimi & Clarissimi Viri, Domini CONSTANTINI HUGENII Equitis, Toparchae Zulichemii, & c. Principi Auriaco à Consiliis & Secretis, sibi ab Authore, cum amantissimis versibus, Genevam dono missa.
EXul Musa redi: quam nos, jam lustra per octo,
Saepius invitos, deseruisse piget.
Musa redi: facilisque exaudi vota precantis,
Dum novus è Batavis, vester Apollo jubet:
Ille cui niveâ cinxistis tempora lauro,
Hugenius, vestri gloria summa Chori,
Millenis pedibus limata poëmata mittit,
Et renovat priscae pignus amicitiae;
Carmine mellito quam significaverat, annos
Cum sex atque decem vix bene natuus erat.
Triginta & binos iterum repetita per annos
Nunc eadem, quantum pondus amoris habet?
Quas tibi pro tanto referemus munere grates,
O praestabilium flósque decúsque virûm?
Tunc liquidi placuit ripam narrare Lemanni,
A tenerisque annis edere digna viro.
Nunc celebras altâ sublimes laude triumphos,
Bellicaque illustras Principis acta tui.
Sylva Ducis, Mosae Trajectum, Breda recurrunt
Heini & navalis parta corona manu.
Nunc Meteora lubet pedibus detrudere coelo,
Abdita Naturae: cedat Aristoteles.
[fol. *****4r]
Sol, stellae, cum nocte dies, venti atque planetae,
Nix, glacies adsunt: pallida luna pluit.
Nunc facili alloquio gratos invisis amicos,
Et libet hìc versu liberiore frui.
Primus es ô HEINSI clarissime, Ductor & olim
Noster, & auspiciis debeo multa tuis.
BARLAEE Hugenianae animae pars altera, nomen
Clarum, docta tuum versa pagella sonat.
SCHVRMANNA, ingenii mirandis dotibus, aevi
Lux nostri, virgo prodigiosa, subit.
Occurrunt faciles SALMASIVS, atque RIVETVS,
HOOFDIVS è Muda, VOSSIVS Amstelia.
Partes inde suas sibi Patria vindicat Haga;
Principis haec sedes, imperiique locus:
Faecundis adeo hanc ornasti versibus, ejus
Fama sit ut nullo non celebranda die:
Compita, stagna, forum, sylvasque viasque recenses,
Fossasque ac portus, Templaque sacra Deo.
Aulaque succedit, tum qui septemplice telo
Concordi Patriam protegit ungue Leo.
Curia quae suprema Patrum, variique Senatus
Quantae sint curae, quàm gravis ordo, canis.
Magnatum & veniunt spectanda palatia versu,
Inque his praecellens, HVGENIANA DOMVS.
Ordine quam tanto Domini symmetria struxit,
Pars ut in humano corpore quaeque sita est.
Pulchra domus, celso laqueari, & fornice constans
Architectonicos exhibet arte tubos.
Pulchrior interior, nitidusque domesticus ordo,
Quae veram faciunt vivida membra domum.
HVGENIVS Pater & caput est: virtute coruscans
Omnigenâ: (rari lucida imago Patris.)
Illum ars, natura, & fortuna coëgit in unum,
Quaecunque optari maxima mente queant.
Summa illi pietas, immensa scientia rerum,
Et cum divitiis, suspiciendus honor,
[fol. *****4v]
Omnia credibili splendent majora: ratamque,
Dicere si coner, vix habitura fidem.
Agnovit Princeps: meritò tibi credidit Aulae
Arcana, Illustris Consiliumque Domus.
Conjugium ex voto, culmen Deus addidit omnis
Laetitiae: brevis at, proh dolor! illa fuit.
Parca tori sociam florente aetate revulsit:
Ut sit Stella soli, coelica stella polo.
Sed valeant luctus: dum quina in prole relucet,
Dumque Patrem Nati, pulchra Quadriga, beant.
Patris ad exemplum, & supra si credere fas est,
CONSTANTINE, Patris nomen & omen habes.
Tu cui, sicut Avo, designat nomina CHRISTUS,
Cum magno referes nomine pectus Avi.
Deliciae Patris, & lectissima biga juventae:
Splendida nunc saecli gloria, fama, stupor:
Vivite felices, binis cum fratribus, ambo,
Et cumulet donis vos Deus usque suis.
Quoque Parens & Avus nos est dignatus amore,
Vos quoque complecti meque meosque precor.
Nec moveat: crepidam Sutor licet exeat ultra:
Namque animos addit Patris Avique favor.
Novimus: & nimis infirmas agnoscimus alas,
Vobiscum ut montis scandere summa queant.
Sic visum fatis, in terra repimus ima,
Annos sexdenos cura pusilla coquit.
Nec tamen, ille ardens olim, deferbuit ardor,
Nec minor est Musae tempore factus Amor.
Restat amor sterili ingenio: nec contigit unquam
Fons bene faecundus, largaque vena mihi.
Quantulacunque fuit, nullo exercente, fatiscit,
Et longo torpet desidiosa situ.
In magnis voluisse sat est; quae acquirere nobis
Non datur, in natis spes reperire bona est.
Primum fata tenent: binos Graecis Latiisque
Imbutos studiis, cura aliena premit.
[fol. *****5r]
Spes & adhuc: superest natorum triga minorum,
Quêis Musae ut faveant, sunt tria vota mihi.
Sed jam tempus equûm: faciles ignoscite cuncti
Si minùs illimis Musa Lemanna fluit.
NB.Si refluum valuit Rhodanum retinere Genevae
AEolus, ô mirum, si vada sicca dedit,
Quidni Mercurius Musarum flumina siccet?
Nomina sed (satis est) chara valete diu.
J.L.C.
OR, quoy que je me sente incapable, de vous rendre aucun digne remerciement, pour un tel surcroist de vos signalées faveurs, si est ce, que je serois par trop ingrat, si je ne m’efforçois d’en temoigner au moins le desir, par quelque petit eschantillon. C’est ce qui m’a donné courage, à rechercher, s’il y avoit encore quelque petit reste de reserve ,d’un peu d’air des foibles Muses de nostre jeunesse, qui alors s’hasardoit à produire quelque vers sterile & mal agencé, & ayant tiré, ce que j’ay peu, d’une source fort tarie, je prens la hardiesse de vous presenter, & à Messieurs, vos fils, un peu d’Elegie, mal bastie, cy joincte; en laquelle je sçai bien qu’il n’y a rien qui merite, a’amuser vos yeux & jugemens tres parfaits, neantmoins, je vous prie qu’en excusant les defauts d’un marchand sexagenaire, peu versé en tel suject, il vous plaise d’agréer la bonne volonté de celui, qui cede volontiers en telle matiere à ces grands esprits, qui vous en honorent
[fol. *****5v]
dignement, & n’y pretend aucun rang. Mais, qui ne leur cede ny cedera en affection & respect, qu’il vous porte, & au service, qu’il vous a voué, & aux vostres, à tousjours.
Ie vous prie donc la recevoir, telle qu’elle est, & m’excuser mesmes, que je n’ay peu de moins, que de me licencier à y faire mention, des tresagreables vers, dont il vous a pleu (sans aucun mien merite) de m’honorer des vostre jeune aage: & pource quie Messieurs, vos fils, pourroyent estre curieux, d’en voir la piece, j’en ay ajousté une copie; les meschans Dunkerkois nous ayant faict perdre le digne originel, lors de la prise de mon fils, lequel, faisant encor sa demeure en Amsterdam vous asseurera de plus fort de nostre affection, & desir, à vostre service & des vostres, comme je m’y offre, selon mon debvoir, de tout mon foible pouvoir. Et en vous baisant treshumblement les mains, & à Messieurs vos fils, je vous asseure que je suis, & seray à tousjours
Monsieur
Vostre tresobligé & treshumble Serviteur
J.L. CALANDRINI.
De Geneve ce 15. Mart. 1645.
[Cyllenes summo de vertice quò perspctas]
CYllenes summo de vertice quò perspctas
Phaebigenam affari lentus Atlantiade?
Dispicio, fontesne tagi petam, an Ostia Rheni;
Dum mea tam dubio Bilbilis orbe latet.
Ut nisi monstrarit patriam manifesta loquela:
In batavis natum crediderim Hugenium.
Et miraris, Vir Nobilissime, cunctantiùs me venire ad Te, cujus lepores nec assequatur Mercurius? Tu praepetibus istis pennis tam sublime volitans, & vides omnia infra Te, & despicis Telluris pondera, meamque inter illa testudinem dudum exsanguem, & nisi facerent tua illa Mo-
[fol. *****6r]
menta Subsultoria, planè mortuam; & ungulatim scalpuriunt ad vivum: vivum ut me credam perfecerunt, & exsequias ire bilbilit ano illi, pridem languidulo, jam etiam composito ac collocato, commodum est. Ollus effertur: Melior vacuâ jam regnat in Aulâ.
Feliciter, mi Rex, Benè te; Benè nos, Benè nostrum saeculum.
Dum vacabo, Pulle Phoebi (nam vacare quid vetet?)
Dum simul juva tvacare (quando quod jubes juvat;)
Non verebor lector esse, lector insulsissimus,
Aureorum, Gemmeorum Carminum pellacium.
Malo spiritu tenaci, malo longis haustibus
Hauriam, quod Tu propinas: quàm semel carptim legam
Quidquid inter ambulandum de Diones hortulis
Suave spirans & venustum displicere non potest.
Non dabo Diem vel Horam, vel quadrantem horarium,
Saeculo debeter omne saeculum quod instruit.
Ne vel hìc morer loquendo, scin quid unum postulem?
Laeta quàm sunt, longa sint Momenta Subsultoria.
GOTTIFREDUS WENDELINUS.
Ad Nobilissimum & Amplissimum Virum
Constantinum Hugenium
Principi Auriaco à Consiliis & Secretis.
INclyte Musarum cultor, pulcherrima nobis
Qui procul à Batava carmina mitis humo:
[fol. *****6v]
Deciperis: captant obscuri vatis amorem:
Sedulitas fructum non habitura tua est:
Vilis praeda tibi pretioso quaeritur hamo,
Castalias perdis non bene cautus opes.
Munera facundis insignia mitte Poëtis,
Unde potest dignas Musa referre vices.
Nos steriles nugas docti pro munere libri
Reddimus, & parcâ rustica dona manu.
iix. Martii M Dc lv.
Io. SANGENESIVS.
Summa privilegii.
CAutum est diplomate Illustrium ac Praepotentum D.D. Ordinum Hollandiae & WestFrisiae, ne quisquam inscio aut invito Constantino Hugenio, Toparchâ Zulichemii, Opera quae ipse intra proximum sexennium editurus est, imprimi curet, alibive in totum sive ex parte impressa in hasce Ipsorum Ditiones importet aut vendat. Qui secus faxit, ipsis exemplaribus, & centum quinquaginta insuper florenis mulctetur; ut latiùs in dicto Diplomate, dato Hagae-Com. X. Aprilis M Dc liii. & signato
J. Cats.
Ut
inferiùs
Herb. van Beaumont.
Continue
[p. 1]

[CH1625:020] MD001

CONSTANTINI HUGENII

FARRAGO.

M D C XXV.

Iter PRINCIPIS AURIACI, à XII. Cal.
ad VII. Id. Novemb.

SAcra dies Marti vultus aestiva serenos
Extulit, ut patriâ impransi decessimus Hagâ.
Sic Martem decuit; cui non sua pocula plebes
Delphica, sed lachrymas, sed foemineos singultus
(5) Lymphatasque nurus, & totam supplice gestu
Obtulit incassum iusto pro sontibus urbem.
[In margine:] Militibus tum fortè capite damnatis.
Proxima candidior Delphis stetit obvia magno
Rotterodama Duci; stetit, & civilia semper
Arma movere nefas armato cive negavit.
(10) Inter mille tubas, inter tot fausta precantûm
Vota virûm, & toto reflexos aethere plausus,
Aegra suo auratam solvit de littore classem.
Illam turgiduli, ac tanto vectore superbi,
Leniter antiquae fluctus ad moenia Dortae
(15) Deducunt, ubi nigra faces & sparsa per urbem
Lumina nox Phoebo docuit praestare diurno,
Et facere ad seros quaedam non visa triumphos;
Postera in adversos stringentem carbasa ventos
Vidit Eös pudibunda, ut, dum fugit ipsa videri,
(20) Penè Iovi pluvio totus succumberet aether;
Sed nocti confusa dies, confusa diei
Vespera mille jocis, quorum fuit alea princeps,
[p. 2]
Et damnosa libri folia, & cum sorte fritilli
Multa sinistrorsum vagus in discrimina discus,
(25) Taedia longa viae fecit non longa videri:
Donec adoptati tardis progressibus Euri
Praecipites pepulere rates, quasi gnara futuri
Numina & instantis propedum praesaga procellae.
Iam Gulielmopoli à tergo, jam Goesia dextris,
(30) Iam vada praevectis longe Circaea sinistris,
Vera truces caput inter aquas, turritaque prodit
Moenia, mox fidas pedibus substernit arenas,
Securoque procul tumidi de littore ponti
Exhibet horrores, dum sulphure tota nitroque
(35) Lucet, & emotas emotis ignibus undas
Temperat: Hinc multo convivas proluit auro,
Sesquipedesque scyphos, veterum servata per annos
Dona Ducum, Batavos inter despumat amicos,
Et Middelburgi calidos ad moenia mittit.
(40) O te, magna Patrum domus, aut ignosce silendo
Si cupiam laudasse, aut fer, dignissima, de te
Indignas non digna loqui praeconia Musas,
Sive caput Valachrûm, sive urbs antiqua Metelli
Diceris, aut mediae melius telluris ocellus.
(45) Plurima qui de te scivi potuisse referri,
Nunc quoque plura puto quam sint infirma ferendis
Numina non durae Batavorum in vota Camoenae.
Ergò focis, ergò totam civilibus armis
Illustrem, tormenta, tubas, laetosque tumultus,
(50) Regalesque dapes & munera Principe digna
Sedulus omitto; superas encomia, dum te
Grandior exsuperas quàm quae tibi credere possis.
Nos propior Flissinga vocat: Cui cymba frequentem
Cum Duce devexit comitem. me turba pedestris
(50) Et magè jucundi rapuit congressus amici,
[In margine:] Marnixii S. Aldegondii.
In peditum praeeuntis iter: quo strata ruinis
Marmora, magni habitatoris, dum vita maneret,
Delicias, nunc relliquias, Souburga Philippi
[p. 3]
Castra, sui cineres, avido pede pressimus: at me
(60) Magna viri virtus & quà vixisse feruntur
Mortua saxa situ, memorem percussit, & illa,
Illa sui dudum compos praesentia coeli
Visa vagos animare lares, ut vivere post se
Creditur & priscâ Genius tellure morari.
(65) Flissingam pariter subeuntibus omnis in armis
Adstitit ad portam laetus pedes, omnis eâdem
Laetior augustae civis tulit oscula dextrae.
Mox festas de more dapes, & publica luxu
Pocula civili Patrum libamus in aula,
(70) Quâ nil Mattiaci, nil fortè Batavia majus
Condidit; una pares praestas, Antverpia, turres.
Postera lux rubuit; facilem trajecimus Hontam
Sub Rectore suo, quem rustica littore Flandro
Turba sed armatis sequitur derisa maniplis.
(75) Sic Groedam, sic sollicitae non ultima Slusae
Moenia Catzandam pransi emetimur & ipsam
Vespere non sero fessi conscendimus arcem.
Ardenburga diem totum lustrata sequentem
Occupat: hinc Slusae retrò de littore in ortum
(80) Avehimur currente rotâ, per penè quot urbes
Flandria major alis, totidem de cespite vivo
Oppida & aggestas in propugnacula glebas.
Isendica diem medium, Biervlitia serum
Vidit, & exceptis arrisit quaeque Batavis.
(85) Mane novo parvam magno de nomine molem
Ingentem magni magnus cognominis Haeres
[In margine:] Maurits Fort.
Introit: hinc quam sit Romae fas dicere Nasam.
[In margine:] Neuse.
Proxima nocturnae lecta est Axella quieti,
Prima triumphorum Pueri, cui tota triumphus
(90) Vita fuit, totos explet victoria fastos.
[In margine:] P. Mauritii adolescentis.
Hanc quoque, cum Phoebo nondum cessisset Amorum
Alba parens, primo ripam fugientibus ortu,
Goesa sinistra voluptati fuit, Hulsta timori
Dextera, dum caecas nescit nauclerus arenas,
[p. 4]
(95) Ignotique vadi major formido propinquis
Incutit horrendum Batavis, sed inermibus, hostem.
Mox Deus & faciles favere volantibus Austri:
Ut nunquam certasse magis cum lampade Coeli
Visa sit in summum crescenti gurgite Scaldim
(100) Rapta ratis. Locus est quo non vicinior alter
Imminet ingenti Antverpae, stat pervigiL illo
[In margine:] Lillo.
Miles & augustam spectat procul invidus Arcem:
Hactenus Auriacam portarunt lintea classem,
Ulterius cum Fata volent latura triumphos,
(105) Fata minus radio turres Antverpa sinistro
Despectura tuas. Restabat littore eodem
Area magna Ducum, furias frustrata facesque
Una ter Hesperias, & quam damnare ruinae
Ter voluisse Dei, ter non voluisse fatentur,
(110) Berga pudor, totiesque pudor fugientis Iberi.
Haec adita est, hic prora stetit, haec tota per orbem
Visitur, & bene defensas ostentat arenas,
Et campos ubi rubra fuit, cum totus Ibero,
Rarior Hollando manaret sanguine cespes.
(115) Sed longè praedicta lues & sparsa per urbem
Contages minuêre moras: hinc Thola minori
Sede, pari affectu coenam non Principe, non se
Obtulit indignam: turbatum nocte soporem
Lenivit curata cutis tam vespere lauto.
(120) Manè diem doluit nimiùm sibi nacta serenum
Tarda freto languente ratis, quasi pondus amicum
Aegriùs aveherent undae sibi & Aeolus undis.
Vespere praecipiti Patrium sic littus & urbem
[In margine:] Willemstadt.
Introiit, sic mane novo properantior Heros
(125) Per nebulas atrumque diem decessit eâdem,
Ut tua non aliàs, domitorum Regule Regum,
[In margine:] Amor.
Celsior humanâ steterit virtute potestas.
Dorta nec inspecta est: eadem de Roterodamo
Cura fuit; Delphos quadrupes, mirantibus Euris,
(130) Advehit, ut remorae proram vis nulla stitisset.
[p. 5]
Haga domus Venerum, votorum terminus Haga
Ameliis reducem Fredericum tradidit ulnis.
Cedite civiles epulae, tormenta, triumphi,
Nulla voluptatum thalami par nata voluptas.
(135) Amelii amplexus, iterata per oscula mille
Mille vices, iterum amplexus, iterum oscula mille,
Este quod amplexus tales decet, este quod optat
Belga, nec Auriacos ultra differte nepotes.


[CH1626:013] MD002

M D C XXVI.

CUNAE AURIACAE.

Sub Natalem Principis GULIELMI.

DII Batavûm, Dii Belgarum, Dii quotquot ubique
Vivitis, & littus non laevo lumine nostrum
Aspicitis, praestate Deos, & singula quique
Numina in has pleno profundite sidere Cunas.
(5) Spes jacet hic Batavûm, & quiddam quod praestat Jülo
Dardanidae: fuerit certè magnae arboris ille
Truncus, hic, hic majoris erit in saecula ramus.
Perpetuam libertatem, jus vindice ferro
Tutandum, infandique odium immortale Tyranni
(10) Hoc legimus vultu; quem quondam sole propinquo
Ferre negabit adustus Iber; plus fulminis illo
Projicitur, quam cum medio sublimior axe
Torres, Phoebe, diem, & summo discrimine findis.
En caput, en ferro factos per tempora cinnos,
(15) En frontem aeternae subituram frondis honorem,
En cristis galeâque, & sanguine subter Ibero
Velandam, si prima datis tria lustra Sorores.
En patrium cum fronte decus, sub fronte virili
Maternos oculos, & jam nunc saeva minantes
(20) Hostibus & promittentes non saeva puellis.
Ecce, cui roseo cedatis fraga labellum,
[p. 6]
Os patrium, os maternum, os oscula figere natum,
Imperio natum simul & simul arma ciere,
Arma, viros, aciemque & ferro impingere ferrum;
(25) Os natum, populo in magno si fortè coorta est
Seditio, mulcere animos, & ponere fluctus.
En humeros ferre arma pares, en brachia grandes
Admissura toros, & longas Principis olim
Porrectura manus, quas non nisi crimen & hostis
(30) Horreat, in justos aequas aequè atque benignas.
Caetera quid memorem? bene sic, natura, probéque
Curasti; fecisse marem laus omnis & una est.
Mox faciat mas iste mares, quos mascula longum
Ditet & aeterno connectat germine proles.
    (35) Dii Batavûm, Dii Belgarum, Dii quotquot ubique
    Vivitis, ardenti faciles concurrite Voto.


[CH1626:011] MD003

Aeger Caspari Barlaeo, Doctori Medico, Vati & amico summo,
Ut levare morbum pergat iterato carmine.

UMbra mei, vix ullus eram; vestigia magni
Nominis urgebat pes tertius, omnis ab omni
Cesserat, impexum fugiens per tempora crinem,
Ore rubor: stabant oculi, poterantque videri
(5) Sidera de fixis, emortua sidera coelo
Pallenti: stabant, nec si pagina (cujus
Da summos, Barlaee, viros, da quem libet, uno
Te reliquo:) nec si contra monumenta stetissent
Cum seclis victura, loco cessura putasses.
(10) Spiritus (hunc movi solum) spirabat, ut olim
Vidimus aestivis quiddam sudare cavernis;
Halitus hic dici possit, si possit; Ab illo
Aëre quis vocis fragor? heu! quem regna silentum
Nocturnique Dei, votaeque soporibus umbrae
(15) Sustineant, non, Luna, tuos obtundat amores.
Verbo, talis eram, qualem, Barlaee, vel hostem
Obvius aut gemitu aut lachrimâ digneris obortâ.
Cum subitò de te praegnantem Carmine chartam
[p. 7]
Intuito & multo solantes omine ceras,
(20) Praebentique avidam blandis affatibus aurem
Hei mihi quam vires traxerunt ossa novellas,
Quam coepi meus esse, iterumque iterumque renasci,
Et morbo procul esse meo, componere gressum,
Porrectumque efferre caput! stupuistis amici;
(25) Atque aliquis, nata est, ait, haec de Vate Galeno
Pagina, & inclusit, quo nunc quoque digna fovetur
Extorquenda sinu. Mihi sensim hygieia vigorque
Pristinus obrepunt. pergin’ praevertere, pergin’
Festinae laudem solus meruisse medelae?
(30) Esto quod es, Barlaee, mihi; confunde Poëtam
Et Medicum, duplicemque Deum tam saepe propina,
Ut recreer, sanerque simul; salvere priori
Carmine praecipiti jussus medicamine, credam
Perpetuum cogi nullus languere secundo.


[CH1626:019] MD004

EIDEM,
Cum altero carmine salutem aegrotanti falsò ominatus esset.

HEu, Barlaee, parum invalido valuistis amico
Hippocratea cohors, procul estis ab omine vates:
Me gravior recidiva tenet, me tertia torret
Quaeque dies, mediâ Medicorum nausea torquet.
(5) Jam prohibe versus, jam totum Helicona, domosque
Pieridum praeclude, satis sic urimur unâ
Febre, nec asciti face fas ardere furoris.
Tu quoque verte stylum. quo si cum laude mederi
Et fructu, Barlaee, voles, omitte nefandos
(10) Numina vana Deos, & caeci somnia saecli;
Sursum oculos, animumque leva, fer seria sursum
Vota pius, venerare Deum, qui sidera nutu
Torquet, & hoc uno formavit sidera nutu.
Ille meum vestrâ prece delinitus, Amici,
(15) Ille meum vestro flexus deliniet ignem,
Audi summe Deus, nec, si quae gratia restat,
Longiùs heu! merito plenam differto salutem.


[p. 8]

[CH1626:022] MD005

Repulsâ febri, ut credebam, sumpto de humanis
ossibus ramento.

QUis mihi ventriculum tepidè novus insidet hospes?
Quis durâ se parte sui mihi miscet, & intùs
Pulvereo per non sua viscera depluit imbre?
Aureus imber eras, Divûm Pater, osseus hic est;
(5) Te penes inventi sit honor, quae gratia restat,
Vendicat hanc, qui sanatum sibi vendicat autor
Pulveris infusi Hugenium, quem dira, minantem
Osse, lues parvoque abigentem pulvere fugit.
    O pulviscule, de quo tu mihi corpore cumque
(10) Raderis, & cassis instauras artubus artus,
Re gestâ revocatus abi; cum laude peractum est
Quod poteras; solidare tibi: quà relliquus unam,
Efficies socio compactus pulvere massam,
Aeternam voveo videas compacte quietem.
    (15) Quisquis eras, voveo: voveo, & si truncus Iberam
Clauserit iste animam; Batavorum funeris iram
Absolvit sepelitque dies; odisse cadaver,
Hispani est; Batavi, Hispanum fecisse cadaver.
Quin ego, si praestant Batavis Hispana, quotannis
(20) Auriacus voveo serat haec medicamina victor,
Auctaque perpetuis crescat Medicina triumphis.


[CH1627:021] MD006

M D CXXVII.

In Secundas Nuptias
P. Hoofdii, Satrapae Mudensi, & Leonorae Hellemans.

DEsierat superesse sibi vernacula Pindi
    Gloria, naturae summa petentis opus
Hoofdius, in Batavis ignoti mysta cothurni,
    Qui novus augustum prodidit autor epos.
(5) Desierat, facilesque Deos experta precanti
    Egregiâ dudum prole beata domus,
Orba requirebat tanti qui nominis haeres
    Redderet ingenio tantus & ore Patrem.
[p. 9]
Ipse, quod injungi potuit, Fortuna, peractum est,
    (10) Quâ jubeas hominem sorte fuisse, fui,
Te quoque passus, ait: Fecisti laeta Maritum,
    Laetior Erpeniâ de genitrice Patrem;
Restat utrimque nihil; privasti dura Maritum
    Conjuge, privasti perfida prole Patrem.
(15) Una diem clausura dies extrema dierum est,
    Hactenus officio defuit illa meo;
Hanc quoque, si factum Coelo, Patriaeque tibique
    Sic satis est, Batavum quo decet ore, feram:
Parce viris, occide senem; praevertimus annos
    (20) Ingenio, senium prima juventa fuit.
Risit Amor, referamque faces face, dixit, eâdem,
    Facte senex Coelo jam juvenesce mihi.
Reddo vicem, natura; viri canescere frondem
    Passa, fer aestivos cana redire dies.
(25) Cum dicto Leonora novae socianda juventae
    Adstitit, in dextras vincula jecit Amor.
Iecerat haec in corda prius, nec solvitor unquam,
    Addiderat, quae nec solvere Fata velim.
Addimus hoc omnes, &, vive beata secundùm
    (30) Copula, & in priscas ito perita vices.
Sive prior placuit, poterit prior iste videri
    Nexus, & hoc vitâ est posse priore frui:
Sive piget viduas inter duo gaudia noctes
    Taediaque algentis commemorasse thori,
(35) (Frustrà commemores quae, si praesentia fingas,
    Nec nisi ficta velis, nec memorata leves)
Est ubi dispungat lapsos male Cynthia Soles,
    Iste tui quo sis nescia lectus habet;
Hìc age quod Patriae est; haeredem poscimus omnes:
    (40) Hoofdiolum Vati da, bene nupta, tuo,
Qui sublime tener quiddam balbutiat infans,
    Et patrium indocto vagiat ore melos.
Sic Hoofdi, sic facta parens Leonora, secundam
    Vive, nec inveniat tertia vita locum.


[p. 10]

[CH1628:016] MD007

M D CXXIIX.

In Iohannis Isacii Pontani Historiam Danicam.

AMstela postremo dudum famosior Indo
    Quam sibi, & Arctóo non minor orbe stupor,
Mole suâ Batavis nulli illustratus obibat;
    Omnis ad immensum substitit autor opus;
(5) Quàque sciunt Patriam populi, nescivimus urbem
    Incolae, & hic Orbi, non sibi, civis erat.
Donec in abstrusas aevi, Pontane, latebras
    Ausus es aeternae noctis adire specum,
Parvaque in excelsum vectae primordia gentis
    (10) Canaque longaevo solvere fata situ,
Ignotisque focis peregrinum addicere civem,
    Ut patrios posset, jam sibi, nosse lares.
Tum ductos in vasta foris pomoeria muros,
    Versaque in aërias infima prata domos,
(15) Orbem Urbi inclusum, deductum in foedera Gangem,
    Ambustaeque procul nomen amicitiae,
Iaponem indigenam, Populum (quid plura?) dedisti
    Perpetuâ nulli prosperitate parem.
Tanta sequi solas decuit monumenta coronas,
    (20) Nec minor huic potuit proximus ire labor.
Iamque instas, Pontane, tibi, jam grandior autor
    Aggrederis longè sceptra petita loqui:
Canutos veteres, & nomina nata triumphis
    Haraldos, & quae dira Britannus habet,
(25) Suenones, & qui titulo virtutis Erici
[In margine:] qu: Eerrijck.
    Regali decies nati obiêre domo.
Felici calamo seram dare fata quietem
    Posteritas à te pendula tota rogat;
Iamque parùm est urbem aut Reges; jam posceris orbem
    (30) Quà patet, & coelo mox adhibendus eris.
Euge animi tam vaste vigor quàm limitis expers,
    Singula te, par est, inferiora putes.
[p. 11]
Forsitan haec etiam condet, sua, Regna, vetustas,
    Imperiique olim finis & ortus erit,
(35) Indigenisque novis (prohibe clementia divûm)
    Barbarus in tantas ibit arator opes.
Forsitan &, qui sole facis compendia mundi
    Amstela, ut obdurent saecula, nullus eris;
Et potis est moriare, nihil compagine rerum
    (40) Afflictâ. (hoc etiam dii prohibete nefas)
Mox possit perisse suus cum Consule Rhetor,
    Scriptaque collapsa cum regione ruant.
Eripe te, Pontane, neci, totusque ruinam
    Effuge, quam pars est tunc subitura tui.
(45) Omnia complexus vives quantùm omnia scriptor,
    Quem pigeat, mundo non moriente, mori.


[CH1628:016] MD008

De Barlaei poematis in Venetorum Lasaretto, ob byssina liga-
menta, ad expiationem quadragesimalem detentis,

IOCUS.

QUis pudor est Batavâ de libertate triumphum
    Ducere funestae claustra nefanda domus!
Iudice me, Venetûm claudat Lasaretta Senatum,
    Purpuraque in cippos intret iniqua suos,
(5) Purpura, nil meritas adigens in vincula Musas,
    Vincula, si terrae non adeunda Diis,
Nec foliis adeunda tuis, dignissime divûm
    Praeco, sub infanda compede facte nocens.
Ite Patres, sacrae spirant è vatibus aurae,
    (10) Ite, sacro-sanum praecinit iste melos,
Carmina, tam nocuum nullà redolentia virus,
    Quam medicâ Phoebi Patris arata manu.
Ite Patres, fassisque luem juga vestra subite;
    Sanctior admissâ Pallade facta domus
(15) Hellebori impletura vicem est, & sanior hospes
    Hospitibus medicam conferet intus opem.
Nonnullis poterit Pindus Lasaretta videri,
    Nonnullis poterit Gyrgathus ingeniis.
[p. 12]
Tanti erit imprudens de libertate Batavâ
    (20) Consilium, tanti nos habuisse reos.



[CH1628:018] MD009

Ad BARLAEUM.

HEinsius excelsâ coeli regione vagatus
Nescit humum, Cyrrhamque procul, mea culmina, torvè
Despicit, & Batavas negat agnovisse Camoenas.
Vossius, ille omnem tibi quem debemus amicum,
(5) Se didicit debere sibi; nec vile coactae
Nomen amicitiae calamo coluisse laborat.
Burghius Arctoos adijt, Barlaee, triones,
Conductamque manum pretio tam sedulus uni
Occupat, ut nequeas non excusare silentem.
(10) Umbra viri, quem vix versu memorare venusto
Nominis extensi terror sinit, aut in amicam
Incidit, aut veteres ingrate spernit amicos.
[Brosterhusius.]
Conticuere omnes; & jam loca vasta silentûm
Hospes adit, Batavas hospes visurus Athenas.
(15) Tu quoque mute siles; & adhuc properantia retrò
Flumina, & obnixum stupeamus in ardua Rhenum?
Rhene retrò propera, potuit Barlaeus amori
Lentulus intepuisse, & amico vivus obire.
    Forte quod insignes alibi veneratus amicos
(20) Et potis Euganeos Leidâ pertingere colles
Obliquus mea tecta beas, & carmina nuper
Una, semel scriptor, binis lectoribus offers,
Objicis, & culpam facili molimine purgas.

           *            *            *
                  *            *

[p. 13]
[CH1628:017] MD010
Classe Hispanicâ ductu P. Heinii occupata.
REMEDIUM UTRIUSQUE FORTUNAE.
HEsperiae spolium, quo non opulentior hospes
    Appulit ad portus, Terra Batava, tuos,
Heinius, afflictis invisum nomen Iberis,
    Creditur invictâ diripuisse manu;
(5) Iamque liquet, nec vana fides autore laborat.
    Nec veniet claudo, qui neget ista, pede.
Si tamen est inter calicem quod fata minantur,
    Tantaleaeque valent fallere labra vices,
En quantum, Batavi, calicem hunc & labra lacunae
    (10) Dividit, en quantum gaudia nostra freti.
Vicimus; hoc nihil est; restant mare, monstra, procellae;
    Coeli temperies quod superemus habet.
Quàm prope dilectae fumavit Sestos Abydo,
    Quàm puer has multum sospes aravit aquas,
(15) Quàm semel interiit! quàm nil, nisi fata faverent,
    Profuit expertis incubuisse toris!
Doctior ignotâ jacuit Palinurus arenâ:
    Nate deâ, quà te non feriere Dei?
Quò vetus exemplum? quoties vicina reversas
    (20) Thessala, non Tempe, concutiere rates,
[Texel.]
Et procul extrema spretor discriminis Arcto
    Naufragus, in portu sentiit esse necem!
Larga sui vindicta Deûm est, ne nesciat orbis
    Nullo non aliquid numinis esse loco.
(25) Parcius exultet, quisquis rate fretus onustâ
    Spirat ab infido vel sua lucra mari.
Quisquis eam casus tulerit, moderata voluptas
    Immodici pretium rara doloris habet.
Caetera si spernas, Heini, fuge littus iniquum,
    (30) Hosticus auriferis quo Tagus exit aquis,
Quoque novenarum sedes augusta sororum,
    Infestum, quamvis culta Coïmbra, caput:
[p. 14]
Scire negant illic quid sit clementia, quid fas,
    Ut Batavis non sint numina dura, deas.
(35) Omnia tuta time: subeat, si classe coactâ
    Occupet hostiles ultor Iberus aquas,
Quà novus eripias invisum vellus Iason,
    Ut, quod nulla dedit damna, nec ulla ferat.
Nam quid agas plenus coram latrone viator?
    (40) Effugias, quo te sospite sint & opes?
Et nolis, invicte viris, imbellis Iberi
    Foemineas iterum sustinuisse manus!
Non tua te virtus, non, quam tutare, Batavûm
    Gloria non memorem siverit esse tui.
(45) Hauriet has prius Auster opes, pretiosaque terrae
    Viscera vel rapiet flamma, vel unda bibet,
Et vapor incensi fugiet, te flante, metalli,
    Quam tua sit minimo fama triente minor.
Invideant aurum superi, victoria nostri
    (50) Major erit; cedent damna superba lucro:
Audaces Batavos narrabunt saecula: pluris
    Victor eris, quàm quae classe Talenta vehis.
Nec dolet immensi facilis jactura peculi;
    Totus ad Hispanum pertinet iste dolor;
(55) Bis pereunt illi, quas cum periisse necesse est,
    Et voluit Batavus perdere, vicit opes.
Jam nihili es, Fortuna; veni quâ fronte sinistra es,
    Partim non jacies in tua dona manus:
Ure, seca; veniet quo non acceptior hospes
    (60) Appulit ad portus, Terra Batava, tuos.


[p. 15]
[CH1629:004] MD011
In Hortum Fratris optimi, nuper fodi &
sepiri coeptum.
HOrtule, sin parci male circumscribimus, Horte,
Fratris amor tam digne mei quàm dignior illo
Nullus amore meo; quamvis cunabula nondum
Deseris, atque aliquâ saltem primordia mundi
(5) Parte refers, chaos antiquum, confusaque rerum
Semina & haec nondum digestam in corpora molem,
Nescio quâ, non cultus ager, dulcedine mutâ
Pellicis, & juvenum tacite properantia sistis
Lumina, & Haganis non fastidire Puellis.
(10) Sive quod ad juvenum, quos non sibi nutriit Haga,
Vota facis, vestrosque aliquis visurus ocellos,
Magna minorque Deae, cognati Sideris ANNAE,
Hugenios pertexet agros &, vivite, dicet,
Vivite, qui timido caussam praestatis amanti.
(15) Sive quod hùc impunè gradum latura puella
Innocuos domini salsè perstringet amores
Securumque gelu, nec erit quod provida raptum
Hinc metuat pulchris, hinc speret mater ineptis,
Hanc servare minus, magis hanc extrudere mercem.
    (20) Hac illis ratione places: Mihi sola videndi
Caussa tui in pretio est: te si patietur adiri,
Se patietur herus; nec, si comitatior umbrâ
Ingrediar, gravis hospes ero, nec STELLA repulsam,
Nec proles utriusque feret, nec Matris avitae
(25) Gressibus aut geminae claudetur porta sorori.
           *            *            *
                  *            *

[p. 16]
[CH1629:005] MD012
In eundem.
HOrte, cultoris domini laborum
Culte digestor, redeatne rerum,
Sole declivi, satur a perenni
        Fessus aratro:
(5) Sive, pallenti fugiente fratrem
Cynthiâ coelo, libeat futuris
Denuò pectus bene praeparatum
        Solvere curis:
Sive anhelanti cane saevientis,
(10) Sive directum ferientis Astri
Suadeat sese rabies opacâ
        Fronde retundi.
Horte, quae laudum series tuarum
Occupet vatem prior; unde quid sis,
(15) Unde quis post haec fueris, quis olim,
        Dicere tentem?
Vidimus cum nec facie nec ortu
Nobilis, cum nec segetis nec herbae
Dives, ingrati merito subires
        (20) Crimen agelli:
Fortè Pisonum Fabiaeque pauper
Gentis assertor, modicâ superbum,
Caule succisâ sterilis, ferebas
        Parte legumen:
(25) Forte te promo facili, penuque,
Foeta lactucis, fatuâve betâ,
Riserit majus nihil appetenti
        Olla colono.
Nulla vicinae inferior paludis
(30) Gloriae dos est: quotacumque digno
Terra virgulto caret, aut salubri
        Pascua flore?

           *            *            *
                  *            *

[p. 17]
[CH1629:008] MD013
Auriacus è castris ad Sylvam-Ducis ad Epist. Barlaei
Auriacae nomine scriptam.
UNius Henricum reperis in crimine culpae:
    Quem sine te decuit non valuisse, valet.
Caetera si matres inter causere nurusque,
    Caussa, gynaeceo judice, nostra cadat.
(5) Nunc sexu potiore regi non aequa recuses,
    Arbitrio subsint miles & arma virûm.
En ego Perdiccas & quos de morte Crateros
    Eruis in litem provoco sponte meam;
Nec gravis instanti fueris, Ptolemaee, Batavo,
    (10) Nec, si judicio stas, Meleager eris.
Dicite, bellaces animae, quâ lege saluti
    Consultum Patriae vultis, & esse meae?
Tertia fallacem complevit Cynthia frontem,
    Tertia tota mihi, tertia nulla fuit,
(15) Dum canis infesta feris monstroque perenni
    Sylva stat, & perstat, milite cincta meo.
Una parum valli series fuit, altera primam
    Ambiit, extremam flumina bina lavant,
Nec Batavos modò fossa ferens post sceptra ligones
    (20) Hostica multiplici tubere turget humus.
Hinc humiles inflamus aquas, hinc prodiga retrò
    Flumina, & in fontes cogitur unda suos,
Naturae faciem confudimus, humida siccis;
    Excidit ingenio pulverulenta palus.

           *            *            *
                  *            *

[p. 18]
[CH1630:007] MD014
LAURA LATRONI
Thomae Martinellio Monacho Dominicano, qui effosso Petrar-
chae cadaveri ferebatur brachium dexterum abripuisse.
SEu furor invidiae est, seu spes insana nocendi,
    Quâ sacra Petrarchae diripis ossa mei;
Scilicet ut sparsi nusquam vestigia, nusquam
    Relliqua discerpti perstet imago viri;
(5) Impie, quàm nihili es! quam quo contendis aberras
    Calle miser, quàm se destruit iste labor!
Illatum decuit memores tot crimen in annos,
    Et praedatrices in tria saecla manus;
Ereptum terris aeterni vatis amorem,
    (10) Ereptum Laurae nomen utrique Polo,
Te tibi; quem par est memorem venerabilis umbrae
    Credere ad infandum diriguisse nefas,
Utque animae ingentis sceleri occursavit imago,
    Sic aliquâ duro displicuisse scelus;
(15) Eradenda fuit quam nec Iovis ira nec ulli
    Eradent ullâ posteritate dies,
Gloria, quâ stellas, jam non novus incola coeli,
    Attigit aeternâ fronde decorus apex,
Tum quoque cum fragili nondum defunctus amictu
    (20) Sospes, & hac terris parte superstes erat,
Et poterat Petrarcha mori. Quò mortua demens
    Exanimi longùm corpore membra rapis?
Tene immortali quoties tria verba locuto,
    Tantillâ speres clade nocere viro?
(25) Ten’ coelos turbare gravem terrestribus umbris,
    Ut superum jubeas ora quod ossa pati?
Tota Cani fuerit facilis jactura sepulchri;
    Diogenem laedat parva rapina meum?
[p. 19]
Impie, jam nihili es: sedes terrena beatas
    (30) Non tangit minimo coelite cura minor.
Quod magis invideas, minor est jam coelite Laurâ,
    Nec patimur damni quod peperisse velis.
Illa meis olim, fateor, confusa lacertis
    Brachia in amplexus incaluere pares,
(35) Illa meas ardens hederas, mea vincula dixi,
    Nec semel erratum est utrius utra forent;
Illa meae, fateor, coïtura in foedera dextrae,
    Dextera, ni Fato displicuisset, erat,
Dextera non ficti toties non parca furoris,
    (40) Incensi toties prodiga testis heri:
Sed brevis haec secum discussit inania vitae
    Fabula; par fumo qualis amabar eram;
Qualis amor, flammae; quam non delebilis ardor
    Educat, aeterni sanctus amoris amor.
(45) Hîc ego nec proprii temeratâ lege sepulchri,
    Nec moveor vatis quò ruat urna mei.
Putres relliquiae, seu jam cinis estis, amantum,
    Non moror effossae quâ pereatis humo.
Ossa toris quondam. quorum non degener usus,
    (50) Brachia turgidulis saepe revincta meis,
Non egeo vestri, melioribus ambior ulnis;
    Ambior assidui luce beata viri;
Petrarchâ potiore fruor, mortalis utrique
    Sarcina, si redeat, sit reditura gravis.
(55) Divulsura duos Clotho sociavit amantes;
    Vi denata, pari vita renata fide est.
I nunc, &, modicae spolio bellator arenae
    Nobilis, egregiae praemia caedis habe.
Quos rapis, in cineres ibunt aetate lacerti,
    (60) Decipietque manus arida praeda tuas;
Decipiet, sparsasque vago per inane rotatu
    Omnis relliquias ora vel aura feret.
Haec Zephyri mites, haec te clementior Auster
    Pulveri honorato solvere justa parant.
[p. 20]
(65) Quem voluit livor non esse, futurus ubique est;
    Participes populos jam facit urna sui.
Una capax Ovidii tellus fuit, una Maronis,
    Petrarcham toto condier orbe decet.


[CH1631:003] MD015

In DANIELIS HEINSII Equ.
Ad Sylvam Ducis, alibique in Belgio aut à Belgis rerum
gestarum Anno M D C XXIX Historiam.
FAtalis anni saepe concussas vices,
Obversa Fatis Fata, nutantes deos;
Dubiâque sortem lance librantes diù;
Tandem Batavos, triplicisque adoreae
(5) Frondem implicantes FREDERICO tam suo
Quam non Ibero durior laurus stetit;
Auri natantis, Occidentis viscerum,
Vectae Corinthi, velleris Peruvii,
Argo Batavae sponte submissas rates;
(10) Oppressa civis non sepulti moenia
Somno merove, teste Phoebo, pallidâ
Sorore, cumque siderum prius choro
Fugatum Iberum, vi superbos poplites
Flexos Batavâ, supplices saevas manus,
(15) Vitaeque lucem perditâ Vesaliâ
Lucro putantum, mox pudore, mox metu
Ferri irruentis aestimantium nefas;
Collapsa retrò signa, victrici fugam
Aquilae imperatam, ponte vix uno satis
(20) Constante tot prementium vestigiis
Trementiumque: detumentem Schetzium
Sub FREDERICO, pressa retrò flumina,
Colles subactos, aequor ingestum solo,
Vallum procellis; Bergii segnes dolos,
[p. 21]
(25) Praevisa tela, colliquatam grandinem,
Serique tutò fulminis spretas faces:
Et mox vetusta caeduae cacumina
Succisa SYLVAE, vindicatum patriae
Decus, superbam rebus adstructam fidem
(30) Testatur aetas quam videmus, & negat
Vidisse praesens, asseritque, & ambigit,
Suspensa toto tota de miraculo.
    Iam fluxa coeli puncta, denascentium
Momenta rerum, penè dum nascentium,
(35) Quâ vi moremur? excidit quod est, fuit
Quo nunc fruamur: abest magis quod nunc adest:
Vicisse parvi est, si, quod est victoriae,
Constat fuisse, nec triumphus se capit.
    Sic sensit ingens Heinsius, sic entheus
(40) Dictavit ardor gestienti dexterae:
Et, asseramus, dixit, aeternum suis
Ducem Batavis: FREDERICUM posteri
Coaevum adorent: occupet mens & manus
Aevi ruentis improbè alatas faces.
(45) Si Sylva vinci, si potuit Vesalia,
Si Vesper omnis, Vesperi possint rotae,
Auriga saecli possit, invicti dies,
Et Fata possint, obruant nullae vices
Vesaliae parentis aut Sylvae vicem.
    (50) Victura verbis charta suffecit fidem.
Aeternus annum Scriptor includens sibi
Fecit perennem: fascinata saeculi
Momenta credas: nesciunt Stellae fugam;
Torpent gelatae: quae fuere sunt tamen,
(55) Et stant futurae: segnis obstupentium
Amnis dierum repit: intentae sibi
Noctes morantur, omnis, aut retrospicit,
Aut cessat hora, spectat, aut spectaculo
Prostat sequenti. Nil agis, praesentium
(60) Egene semper & flagellator Deus;
[p. 22]
Non omne saevo saeculum indulget tibi.
Quae, quâ rotator Fata quadrigâ vehis,
Detraxit annum justior tuâ manus
Valentiorque, sive quid plectro Deum
(65) Certare, seu petorito aurigam juvat.
En de triumphis hinc tuis & hinc tuo,
Hîc ductat Heinsius suum, hîc dictat suos.
Fuisse Troas, Ilium, Teucros duces,
Nil Cecropis restare, nil Sidoniae
(70) Reliquum furentis; de tot aggestis solo
Saxis saloque, si vel hoc reduces velint,
Speluncam amantes non reperturos suam;
Non esse Romam, non Quirinales deos,
Cadaver Urbis aeviternae, umbram coli:
(75) Tot rudera inter penè jam septem sibi
Latere colles: exules frustrà domi
Aras, & urnas, & penates quaerier;
Haec tu trophaea vindica sîs, hoc tuis
Ferox peremptor imputa damni rotis.
(80) Nassovium est, durare; bis Nassovium,
Quod Heinsio debetur, indomabili
Annis triumpho, perpetis victoriae
Lauro recenti semper, & semper novâ,
Et gloriae superstitem, & saeclo, & sibi,
(85) Perenni adesse posteris praesentiâ.
Cum se fuisse, quicquid est, aut jam fuit,
Aut in futuri nocte concubia latet,
Poterit fateri, sive nolit, obsitum
Annis situque, sic fatebitur tamen,
(90) Hoc, sospitantis Heinsii praesens ope,
Hoc vis Matancis facta, pax Sicambriae,
Hoc Sylva dicet, hoc Vesaliae dies,
Hoc FREDERICUS VICTOR, hoc Batavi; sumus.


[p. 23]
M DC XXXIII.
[CH1633:027] MD016

Ad R. Honerdum in suprema Curia Senatorem, de Vir-
gilio & Lucano inter pocula collatis, animi au-
tem gratiâ hoc illi à me & aliis praelato.
FAecundos calices, qui me fecere disertum,
    Cum gravis ad lances causa tuenda fuit,
Cum tres Lucanum socii fecere Poetam,
    Quartus in historia jussit habere locum,
(5) Faecundos, Honerde, probo: facundia vino
    Cocta, parum, nî me fallo, coacta fuit.
At causâ certante tamen certavimus, & jus,
    Scilicet, & fas in partibus omne stetit.
Nam quis ego de re dubia contendere tecum
    (10) Sobrius, aut Baccho quis praeeunte velim?
Sobrius hoc tandem & nullis ardentior uvis
    Assero, Lucani sacra Camoena mihi est.
Sacra; nec offendo, quem vis invitus adorem,
    Perspicuum laevi carmine Virgilium.
(15) Huic sua majestas constet, non constet, ametur,
    Non placeat, sapiat denique, non sapiat;
Non veto, non turbo, non disputo: sed Lucano
    Sic quoque sustineas mitior esse meo.
Hoc te causa Deûm victrix, hoc victa Catonis,
    (20) Hoc Magni manes, hoc pia Polla rogat;
Polla rogat, vati vates sociata marito,
    Sarta sient veteris vincula conjugii,
Historicisque, offensa refert, si nata fuissem,
    Nullo non Romae digna marita fui.
(25) Sed Romae quas non potui contemnere taedas
    Unica Lucano Polla superba proco?
Contempsi, quis it inficias? & summa petivi;
    Heroës animos nil mediocre movet.
Consulis uxor eram, nisi Caesaris ira fuisset,
    (30) Et vivo virtus facta Nerone nocens.
[p. 24]
Sed summi viduam laudavit Roma Poëtae.
    Crevit ab invidia Caesaris ille favor.
Et stetit ambiguum, fuerit Pharsalia bello
    Clarior, an tali perpetuata manu.
(35) Hoc liquet, ad seros scriptam superesse nepotes,
    Pugnatam primâ displicuisse die.
Scriptae delicium studuit non perdere prudens
    Roma, triumphatae non meminisse nefas.
Iam scriptae pars Polla fui quotacumque: quis obstas
    (40) Livor, & in manes exspuis acre meos?
Tres sociâ Libros limâ purgavimus, autor
    Unicus, autoris censor uterque fuit.
Caetera nec curas experta est cura secundas,
    Nec nisi festino dente polita nitet.
(45) Et durat tamen; & certe nullius Homeri
    Simia, de nullo ditior Enniade,
Stat pede nixa suo, & nativis fulgida pennis,
    Non timet ultrices inde vel inde feras.
Quâ nos cumque manu volvas, Pharsalia nostra est,
    (50) Quodque placet, Lector, debet amata sibi.
Lector, ama, quod amasse probant odia ipsa tyrannos,
    Ivit in invidiam cum furiatus amor,
Et primum, placuisse, nefas, superasse coaevos
    Altera, portentum tertia culpa fuit.
(55) Quid moror? haec summa est: nihil invidisse Maroni
    Saecla, Venusinae nîl nocuisse Lyrae,
Quae, tot Apollinei cum ferrent aetheris astra,
    Lucani solem non valuere mei.
Scilicet (hoc fas atque nefas audite) cupressum
    (60) Quod ferit, arbusto parcere fulmen amat.
Talibus invasum propugnans Polla maritum
    Nescio an in somnis adstitit, an vigili:
Adstitit; hoc de vate volo mihi credere vatem,
    Exiguam tenuis posco poëta fidem:
(65) Et facies, Honerde, furens quid foemina posset
    Vivaci candens edidit indicio:
[p. 25]
Quin rugis aliquid visa est caperata minari,
    Quales turbandi credimus esse maris.
Tu quibus insultes agnoscito sobrius umbris,
    (70) Et vel defunctae vivus ab ungue time.
Sin pugil illustrem decertabundus arenam
    Poscis & armatâ cominus ire manu:
Adsto equidem, & quo vos umbratilis alea belli
    Auferet, & quo sors diriget arma moror.
(75) Uteris arbitrio non spectatoris iniqui,
    Intersum studio partis utrimque pari.
Ecce furens vacuo dudum Argentaria circo
    Bella per Aemathios tota recenset agros,
Iamque impugnatae crudescit imagine pugnae,
    (80) Et quo non placuit vincere Marte parat.
Carmina censurae primos experta maniplos
    Hîc acies, hîc vis prima nocentis erunt:
Tu caesim punctimque feri; certaminis horror
    Ingruit, historici quale Maronis amas,
(85) Cum per castra trucem volitans Laurentia Turnum
    Lusit, & Aeneas quod foret, umbra fuit.
Hoc moneo, si forte breves accenderit iras
    Incassum plagas quae feret aura tuas,
Cum tenuem, decepte pugil, sine viribus umbram
    (90) Pro Polla toties non feriisse gemes,
Bis fieri frustra nolis, aut aemula primis
    Ultima in umbonem perdere tela meum.
Spectator sine telo, humeros imbellis inermes
    Affero: pugnantes perdere suadet honos,
(95) Pacatos pudor ipse vetat: non aequus Achillem
    Dedecet, Honerdo convenit aequus agon.
Tum, quid agas? fugiam; fugiam velocius umbrâ
    Quae patris Aeneae scandere visa ratem.
Quo fugiam vero? quo? si non simplice gyro,
    (100) Si, cincto duplici monte, latere licet?


[p. 26]
[CH1633:030] MD017

VINCENTIO FABRICIO,
Medicinae Candidato, Poetae,
AB EXERCITU.
QUi me inter arma, Nordovix, novenarum
Mystes Dearum, non novelle, non prisce,
Sed sic utrumque, ut utrum sies, parùm constet,
Puer diserte, non puer, vir imberbis,
(5) Qui me inter arma, non inermibus chartis,
Sed de pharetra maximi Deûm telo,
Telo Merillae fulminum, gravi telo,
Ignotus ignotum feris, & invisum,
Mox invidendum, laureate Fabrici,
(10) Sed inter ulnas educantium, ad cunas,
Et ante cunas laureate Fabrici;
En dexteram, fidemque, si quid hoc tanti est,
En pectus imum, & intimum, en amicorum
Esto meorum; per fidem, per hanc dextram,
(15) Per Heinsium, commune nomen utrique,
Commune numen, crescet ille crescenti
Coaevus aevo, fixus, acer, aeternus,
Par ardor illi, quem fovetis utrimque
Fabricius Merillae, & illa Fabrici.
(20) En arte Coâ prorsus & Galenorum
Caeco apparatu, quo magis meus fias
Nihil necesse est. Vixerit senex Cous,
Fac totus in te vixerit (quod ut cano
Fiat, mereris jam puer) quid expectem,
(25) Nisi ut propinquis aeger a manu tanta
Reddar, quod orto Parca neverit, vivam,
Et sim diu, qui nil quidem interest an sim?
At qui sepulto cespitum gravi mole,
Gravioribus negotiorum, & armorum,
(30) Ni Patriae, nec Principi, sibi extincto,
Surdo, silenti, nescio Camoenarum,
Permessidos, Pindi, tui, sui, trunco,
[p. 27]
Vitam remittis, & procul jubes vivam,
Loquar jubes & audiam, jubes cantem,
(35) Permessidem credam facis, facis Pindum
Colles cruentos, & sororibus divis
Quasi interesse, qui sororibus diris
Quàcumque vertor, aut revertor, intersum,
Cujus Galeni, cujus è Deûm turba
(40) Potentiorum, τῶν μὲν ἰατρευόντων,
Manumque opemque, magne tiro, non vincis?
Me coecus error, me profunda caligo
Involvit, aut mortale non facis factum,
Qui me inter arma, Nordovix, novenarum
(45) Mystes Dearum, neminem, nihil, nutu
Novum creasti, nempe recreavisti.


[CH1634:059] MD018

In I. Smithii Ecclesiastae Neomagensis penum antiquariam
instructissimam.
DEfuncti cinis Imperii, grandaeva supellex,
    Parva peregrino relliqua Roma solo;
Frusta Deûm, putres Genii, fumose Penatum
    Horror & ararum sic quoque sancte lapis;
(5) Crinibus in nodum tortis, fera signa, Sicambri,
    Quae deriserunt qui timuere Patres;
Fibula decepti toties jam fabula vulgi,
    Annule quem fracto gemma nitore decet;
Arma virûm, phalerae, mage nunc deflebilis urnae
    (10) Testa frequens, lacerae lampades, ossa, styli;
Vestigata diu pedis uncia, trita fritillo
    Tessera, pertuso debilis aere lebes;
Gutte, triens, phialae, Setini cara lagenae
    Vitra, Saguntino pocula ficta luto;
(15) Ridiculi periamma Dei, bene nupta sigillo
    Clavis, inassueti cymbala fissa soni:
[p. 28]
Numme situ praestans, vili venerande metallo,
    Quem senium, rarâ sorte, virere facit,
Cara strues carie, regina pecunia certe,
    (20) Quae Regum titulos reddis & hos pecudum.
Vobis, thesauri, fumos & inania rerum,
    Et maris & terrae viscera posthabeo.
Nec satior visis tamen; en, quicumque voracem
    Creditis aspectu pascier, esurio.
(25) Nec moveor tactis; nihili est rubiginis horror,
    Sollicitâ nihili testa voluta manu.
Ardet ab amplexu totius avara metalli
    Mens magis antiquae noctis inire specum,
In saecli penetrare sinus, in viscera veri
    (30) Ire juvat, te, te, Roma, priore frui.
Quis Genii genius, quae dis reverentia, quae dos
    Propria, quae lapidi victima, thura, merum;
Cur aurita siet rufi persona Batavi,
    Quâ quondam, quâ nunc parte Sicamber aret;
(35) Quâ lacerârit acu, qualem, cui fibula vestem
    Vinxerit, unde sagum strinxerit, unde togam;
Annulus in dextra quando, quâ fulserit, in quâ
    Fulmina non nocui sanguinis, arma virûm;
Quà phaleras gestarit equus; quas flebilis urna
    (40) Relliquias trunco carmine muta notet;
Lampas ad humanos quae non descenderit usus,
    Cui magis in cultu, cui minus apta Deûm;
Vixerit aeternae, tantum se pasta lucernae
    Flammula, an invisae larva sit illa rei;
(45) Osseus argenteô num cesserit, hic aurato
    Ipso vertendus sub Cicerone stylus;
Rettuleritne parum cui se praeberet arandam
    Nacta cedro dignam cera beata manum;
Unde sat inventi constet pedis uncia, de quo
    (50) Non dubiam faciat marmore sumpta fidem;
Quâ se parte cubi damnosa canicula, quâ se
    Felici dexter senio prodiderit;
[p. 29]
Aretina quid antestent quibus inter amicos
    Lautus erat Tuscis Porsena fictilibus;
(55) Qui calices, qui non vili de pulvere nati,
    Quod Surrentinae leve toreuma rotae;
Unde sit, exanguem Lemures timuisse Priapum,
    Quem, puto, nec vivum tota Suburra timet;
Quae promi fuerit, quae durae densa novercae,
    (60) Quae non morosi pandula clavis heri;
Aera Celenaeos lugentia matris amores
    Quanta Corinthiaci praeda sonora juvet;
Quis nummo pretium Consul, quotus arroget annus.
    Quid sibi serratus, biga, quadriga, velit;
(65) Quis solidum, quâ parte, crepet, cui lamina fucum
    Fecerit, aut ferrum in viscera condiderit;
Quì referat rerum dominos, quì fronte Quiritem
    Praeferat hesterno sordidus ille situ,
Quo spiret non falsus Otho, quot curta Tribunos
    (70) Puncta, quotum Imperium caeca litura probet,
Cur magis hunc illo firmet consulta Senatus
    Gratia, an argenti pluris an aeris honos:
An pretium utrivis duplicarit miles inauri,
    An proba missilium pondera, forma, valor.
(75) Singula nosse juvat, juvat omnia: & omnia jam, jam
    Singula perspiciens, omnia percipio:
Erudit incautum prisci facundia Smithî,
    Ambiguoque piam praestat ubique facem,
Invisi Romae Smithî, quem Roma superstes
    (80) Si videat, civem non neget esse suum.
Nunc age, qui rerum tot ad haec portenta stupebas,
    Omnibus hoc unum rarius hospes habe:
Largitur dominus quod non habet, integra mecum
    Aufero quae lacera hic aut mutilata vides:
(85) Exeo non satur, & satur exeo; Roma nequivit
    Auro, quam pepulit Smithius ore famem.


[p. 30]
[CH1635:008] MD019
M D C XXXV.
In Incendium quo pars Aulae Hagiensis conflagravit, die Natali
    Principis Auriaci XXIX Ian. M D C XXXV.
AURIACI cunas nullo splendore notari
    Non tulit augustâ sorte superba dies;
Et vetuit fortuna nefas: lux addita luci
    Fulsit, & ad festas horruit Haga faces.
(5) Quis pretiosa sacrae deploras pabula Vestae?
    Ussimus, ut myrrham, thus & aroma, trabes,
Concussas aetate trabes, vicina ruinae
    Tigna, diu foedo tabida tecta situ:
Denique quod perdi potuit consumpsimus, ut quod
    (10) Poeniteat perdi restituatur opus.
Et rursum, fortuna, faves: illustria divi
    Omnia natales omina parturiunt.
Casca novis pensare, bonis mala, putria pulchris,
    Chálkea chryséiois, aureum & Auriacum est.
[i.m.:] Eû peplóêka, hóti nenauágêka.


[CH1635:018] MD020
Ejusdem incendiiTYPUS.
ELapsa tectis tota, vis ferae dudum
Captiva flammae, culminique vicino
Minata stragem, pabulo nives ipsas
Omnemque Brumam sumpsit, ut leves lanae
(5) Floccos alendae caelitus datos jures:
Crepuere muri, fornices, tholi, tigna,
Proceres, tigilli, transtra, perticae, postes;
Suggrunda cessit, multus aream latè
Constravit imbrex, non suo pavimento:
(10) Oblita munus alterum, alterum cochlis
Implevit, ad scapum perusta; descensum:
Gemuere bis recocta calx, later, testae;
Flevere vitra, lachrimasque nativis
Fudere guttis; non suâta fornaci
(15) ,,Caementa mugiere; Prô sacrae rupes,
,,Paterna saxa, frigidique secessus,
[p. 31]
,,Prô semper Aulae care splendor incertae!
Rubuere lapsi cardines, timor vectes
Solvit solutos; pessulo fidem porta,
(20) Portae negavit pessulus; serae & claustris
Claves negarunt; clavibus serae & claustra:
Caryatides suspirio, vale, muto
Telamonibus dixere, patriae cladis
Faciem, jugique triste schema trans ipsas
(25) Visae invicem dolore marmorum crustas:
Atlantibus loco focoque summotis
Nemo Hercules successit; usta compages
Coenaculum omne corruens focum fecit:
Confluxit auro, si latere sic posset,
(30) Fugitiva plumbi vena; fortius ferrum
Trepidavit & sudavit; aeris, argenti
Par pallor, & fuga, & latebra: qui coelum
Tulit Philippus, malleumque & incudem,
Vel torculi, compendio gravi, praelum,
(35) Igni Batavo cessit, &, redemptores
Sui Philippos certus hîc recusari,
Obvolvit invisum caput, liquabundi
Quidquid metalli repperit, sibi induxit,
Et tutius duxit liquarier in turba
(40) Quàm non perire: Quid Philippus? ipsius
Terror Philippi, terror unicus, terror
Iustus, perennis, universus, immotus,
Terrore justo, incendio (quod averte
Favor Deorum) patriae, orbis incensi
(45) Tantùm movendus, Patriae Pater, coeli
Proles, stupor mundi, stupere momento,
Pallere visus & panere; sed quali
Te, nate divâ, te pavere pallentem
Decuit stupore, te penatibus, te, Dîs
(50) Troiae ruentis & parente sublato,
His tantum, Iülo & Conjugi: Hanc & hanc fornax,
Corinthiâ confusior, suo gemmam
[p. 32]
Vovebat aeri: vidimus, videmusque,
Videbimusque, donec hunc dies nostri
(55) Diem videbunt, donec his cruor venis
Inaestuabit, tum tremore praeclusis,
Nec dum reclusis; vidimus (comae rursum
Horrore surgunt) ambientibus raptum
Flammis Iülum, & ambigentibus pressam
(60) Fumis Crëusam; vidimus. Tace verò,
Adusta fauces Musa, nil supra summum
Nefas nefandi est; scilicet, peribamus.
    Cum derepentè vis amica, vis major
Ardentis Hagae confluentium pleno
(65) Succurrit aestu: candidas nives inter,
Candore tosto, candidus pedem civis
Tulit manumque; torribus bis ambustis,
Prunâ & pruinâ, itum in gelu est, itum in flammas,
Itum in ruinas, peste, vel manu factas,
(70) Pesti opprimendae; quàque vel gelu fixus
Defecit humor, vel superba profusas
Hinc Vesta lymphas devoravit, hinc sprevit,
Hinc advocatis ivit aucta Vulturnis,
Successit in penuriam, gelu, flammis
(75) Invictus & vento, latex, virûm sudor.
Ut inusitatâ dii deos manu servant!
Quem frigus auxit, vicit ardor ardorem.


[CH1635:019] MD021
Ad BARLAEUM, cum hoc Scazonte.
OMitte si quid ore vel manu prodis,
Tulli Batave, Maro Batave, victuris
Perenne cedris: amplius calescendum est
Quam quo calescis, vel Poeta vel Rhetor,
(5) Foco perenni: patriae focos, aras
Patriae, calentes igne non suo, Vestâ
Vili, profanâ lucidas, repraesento.
Epos molestum, triste carmen, incessu
[p. 33]
Claudum pedestri, verba cruda, suspirant
(10) Plagae recentes: Veritatis ornatum
Praestabit ustulata Veritas; fucum
Fumi, cinis, fuligo: quaere fragrantes
Ubicumque flores; hinc flagrantium exsuccas
Necto corollas, quodque jam scies lector,
(15) Titione Pimplam, pallidasque Pirenes
Turbo scatebras, ne quid exeat puri,
Sed, faece potus infimâ, luto scribam.
Sic Fata nempe, sic jubetis infensi
Bataviae, incensi Dii: ecce parendum
(20) Barlaee, Coelo; incendii color carbo est:
Dignum lapillo candido diem, dignos
Stacte, rosisque aromatisque natales
Carbone foedô, non libens, tamen foedo.
Absolve scenam censor, adde quas Fatum
(25) Nolit lituras; pone, pone funesto
Carbone nigrum Theta, Theta funestum
Chartis nefandis, Carmini ruinoso:
Placet perire, quem nec esse, nec scribi
Decuit, nigrum diem, nigerrimâ nocte.


[CH1635:011] MD022
De secundi Incendii causis, nondum satis perspectis.
MIrantur quibus orta sient incendia causis,
    Auriacos iterum quae subiere toros:
Nullus ego. quis enim laceras cum patre Gradivo
    Vulcani dudùm nescit amicitias?
(5) Insanire fabrum dubites, castissima quamvis
    Hìc cubet & Marti juncta marita Venus?


[CH1635:012] MD023
De iisdem.
Graeculus incendii librans examine causas,
    Nugae, ait; in causis proxima, καῦστις erat.


[p. 34]
[CH1635:020] MD024
De Principe GULIELMO in nivem prolapso, dum ex
eodem incendio eriperetur.
NOn cecidit puer Auriacus, quod nescia veri
    Fama, vel, ut solita est, sponte sinistra tulit.
Indivisibili vis est notissima centro,
    Quâ, quod ait vulgus labier, attrahitur.
(5) Hic fuit, & melior magnes, quo constat Iülum
    In patrio raptum procubuisse solo.
Oscula servato properans dare, traxit euntem
    Candida in amplexus terra Batava suos,
Muneraque, ut flores nequiit, contraria flammis,
    (10) Ambusto medicas obtulit uda nives.


[CH1635:004] MD025
Ad G. Staackmannum & G. Barlaeum Mare liberum
versibus astruentes, contra Seldenum.
STaackmanne lux, Barlaee, dux Poëtarum,
Par Pegaseium; vindices rei vastae,
Iustae patroni, commeatuum & ponti,
Ponti & Batavûm: fundite Hippocreneios
(5) Largi liquores inter orbe divisos
Nostro Britannos, inter invidum terrae
Gibbum atque Terram: pellimur mari prisco,
Novo natandum est; summovemur Arctois
Partim procellis; fundite in quibus toti
(10) Dominemur undas: vester hic, viri, vester,
De fonte quem Britanniae tridens nondùm
Praesepsit ulli, fluctus exuli pontô
Succurrat Orbi; navigabitur passis
Utriusque velis, innatabitur musto,
(15) Permessidis musto innatabitur, lacti,
[p. 35]
Qualis Dearum est. Fundite uberes venae
Quâ sit solo, coelo, saloque mercede
Carere lucrum. me volente quocumque
Pulsi salo legamur ad sales vestros.
(20) His ecce piscor; libero mari liber,
Latio Batavus, hoc silentio, mecum,
Hoc melle pascor. quidquid, ô boni, quidquid
Ultra rogatis, abnuo: Diis Terrae,
Diîs aequorum, &, si Diîs placet, Diis aurae,
(25) Pugnare vestrum est: vester, ô cataphracti,
Instare Seldenis labor: mihi vocem,
Mentem, manumque derepentè vix lecti
Furor libelli perculit: stupescenti
Haec sola veri fervor extudit verba,
(30) Hos ira questus; hocce purpuram & saevos
Potuisse fasces; hucce torva nugarum
Mandata servum compulisse Seldenum!
Prò gentium fas, prò tuam fidem, Groti!
Prò. vis volenti plura defuit linguae,
(35) Stetit palato fixa, dentium septo
Vallata coecum murmur in salivosa
Convolvit alveo; nempe ceu Mari clauso.
Staackmanne lux, Barlaee, dux Poëtarum
Parnassium par, copula unicae nexu
(40) Virtutis unico, insolubili nexu,
O salsi utrimque vindices rei salsae,
Qui clausit inferioribus fretum Belgis,
Miramini os si clausit infimo Belgae ?


[p. 36]
[CH1638:037] MD026

M DC XXXVII.
Επίμικτα in mortem STELLAE Uxoris dilectissimae.

INvenere viam longo suspiria nisu,
    Invenere sinu verba revulsa viam.
Deficiunt lachrymae, sicci sumus imbre perenni,
    Aret aquae rivus, caetera ventus erunt.
(5) Ventus erunt imo gemitus pulmone petiti,
    Ventus erit planctus longa procella mei,
Ventus erunt sine principio, sine fine querelae:
    Tempestate meâ vectus in astra ferar,
Astra, quibus comitem sese clarissima coeli
    (10) Stellarum, soli proxima STELLA, dedit.
Non erit in mundi spatiis quae proximus Aether
    Circuit, ut nunc est, intemerata quies;
Turbarum dabitur queîs non assuevit Olympus,
    Turbine, quo nolint, astra movere paro.
(15) Concutiat Terram terreno saucius igne,
    Concutiat, Terrae proxima regna, Fretum.
Celsiùs ardenti fas est non repere: Coelum
    Raptus & invidiâ, & luctu, & amore peto.
Missum me facito Tellus, ignoscite Coeli,
    (20) Invidiâ STELLAE, & luctu, & amore meae.
Audite Stellae, audite grandaevae faces,
Audite saecli lampades, lychni Deûm
Audite, non est Stella par STELLAE meae.
    Circuli, perenne carmen, omnis aevi Musice,
(25) Panda moles annulorum, concinentes orbitae,
Sive Solem bajulatis, seu minora Siderum,
State, fornices canori; vanus est rotae labor,
Vana luminarium ter mille convolutio,
Praestat Una mille Stellis, quâ coram se pallidae,
(30) Vel pudore subrubentes, vel stupore saxeae,
Cunctae inutiles fatentur ant minorum gentium.
    Fulgete verò, lucida Siderum,
[p. 37]
Fulgete; non est invidiae satis
Immensa vestri congeries meae,
(35) Non estis omnes fulmine singulo,
Non estis omni fulmine singulae.
Fortior oppositis insurget STELLA maniplis,
Clariùs ardebit collatis advena signis,
Et faciet vicina fidem, quam turbine justo
(40) Hìc animi desertus agar, desertus ab illo
Lumine quo Caeli caret omni lumine lumen.
Coelo receptum Sidus, immenso sinu
Aeternitatis, intuentis te Dei
Beata civis; inquilina gloriae,
(45) Securitatis sempiternae, gaudii,
Pacis, bonorum, quae nec auris audiit
Humana, nec vis luminum nec ingenii
Terrena cepit; sive contemplor tuae
Felicitatis nesciam noctis diem;
(50) Crudele votum, quo supernè, si queas,
In has paludes retrahare, in hanc Stygem,
Crudele duco: nec voco te, Lux mea;
Adire malim; Sive me, & noctis meae
Umbras perennes, nec diei conscias
(55) Post te tenebras pensitantem concutit
Districtus in me Numinis vindex furor
Non immerentem, cum truci divortio
Erepta saeclo, sponte non tuâ, mihi
Me sustulisti, mel meum, turtur mea;
(60) Non insto Fatis, non paro, non molior,
Quibus remissa deseras Polum preces.
Ignosce, fixum Sidus, omnium decus
Pudorque Siderum, places toto magis
Divisa Coelo, rapta rellicto places,
(65) Orbo beata: nec chelyn, si sit meae
Fabella sortis, moverim, Orpheiam chelyn,
Quo lapsa Coelo illuceas terrae nova
Mihique Stella, forsan ocius novo
[p. 38]
Plangenda luctu, forsitan tardo, tamen
(70) Plangenda rursum, forsitan nullo, meis
Superstes, ut convenerat, fatis, tamen
Sic possidenda, ut, invidente coelitum
Amore, Crystallus manu tremulâ levi
Frangenda lapsu. tam brevi confinio
(75) Iactura distant & metus, tam sunt idem:
Periisse certè finis est metûs, mali est:
Periisse conducit, juvat non esse quò
Lapsi labemus; tutior quàm stantis est
Status jacentis; post ruinam nesciunt
(80) Casum ruinae: pulvis esse, nil potest
Dejectius omni celsior metu miser.
Et ecce pulvis omnium vilissimus
Miserrimusque, sancta, gloriosa, te,
Te, diva, ad-oro. ne loquentes lachrymas,
(85) Flentes loquelas oris olim cogniti,
Et, addo, chari, &, glorior, solùm tui,
Ne sperne prostrati pares atro nigras
Luto querelas; (pulvis & lachrimae lutum est.)
Hàc itur ad te proximo sursum gradu.
(90) Cum venerit, venturus optanti luto,
Qui de luto me pulverem faciet dies;
Perimet peremptum, conteret luctâ levi
Non obloquentem, non peribo nescius
Tiro perire, deseram quod est cinis
(95) Libens volensque, desinam quà desii,
Pridem diùque, flatus, hem, flatus, vapor
Dissolvet hunc aut pulverem, aut lutum, aut nihil.
At ille, quo, si quid fui, solo fui,
Expers ruinae aeternitati cum tuo
(100) Reddendus hospes, illud aetherium mei,
Quod esse gnarus, quid sit ipse nescio,
Imaginem scio creatoris Dei
Deo offerendam, sed redemptori Deo,
De carceris moerore, lamentis, situ,
[p. 39]
(105) Carie, solutis penè nunc repagulis
Exibit ales, evolabit ocyus
Flatu retento, bulla si crepans perit.
Et scandet ultrò quà viam Via, Veritas
Et Vita fecit, qua praeisti, tu pia,
(110) Tu gnara vitae, veritatis & viae.
Nec obviàm prodire, quo poteris gradu,
Marita sponso differes rursum tuo,
Nec de-eris amplexui, nec osculo
Quali coire Pax & Aequitas solent.
(115) Coibitur quali solent argenteae
Calore guttae, sordium obnitentium
Vinclis remotis, invidique pulveris
Cedente massâ, confluent quae dividi.
Aegrè tulerunt una-mens-mentes-duae.
    (120) Mox, si peracti relliqua est vel umbra, vel
Imago vitae, si quid est curae super
Mortalis aevi, edisseram quantis miser
Post te tenebris haesitaverim pater;
Quàm sole nigro traxerim duros dies,
(125) Orbasque noctes: pignorum sexûs tui
Meique sexûs, quinque nostri partium,
Quàm sedulò matremque gesserim & patrem
Narrabo longis curiosae ambagibus,
Sermone longo: quàm viros, quo tramite
(130) Virtutis & scientiae locaverim
Dulcis quadrigae amabilissimas rotas,
Tetrastyli columnulas meo-tui,
Iam nunc columnas, explicantem si feras,
Orientis astri, STELLULAE, cui tuam
(135) Sic tradidisse ut lampadem visa es facem
Faci subortae, Stellulae primos dies
Provectulosque, forsan & primae facis
Crudos amores, forsan & puerperae
Ramique ramum, avique mel nepotulum
(140) Recensitanti non gravem Patri atque Avo
[p. 40]
Praebebis aurem, & quàm perenni posteris
Defuncta dures posterûm propagine
Nescire noles. Forsan. Ohe, somnii
Satis superque est: non vacabis scilicet
(145) Ineptienti; tota despicatui
Natura vivae, tota erit mortalitas:
Narrabo surdae fabulam & ludibria
Tot vanitatum; nec profanari feres
Caelestis aurae sordibus sacrum meis.
(150) Gravi, decente, blandulo silentium
Nutu imperabis; sed silentium loquax,
Coeleste murmur, congruos loco, pares
Deo susurros: Sermo cogitantium
Futurus ille est; sermo sanctus, intimi
(155) Deoque voti spiritus commercium.
Quod si profari fas sit, & motis labra
Ciere linguis, gestiet fonti suo
Mens diva mergi, tendet unde originem
Benè nata traxit: Irin ingentis throni
(160) Quaterque sena tot Senum sedilia
Albasque vestes & coronas aureas
Adire festinabimus prono genu,
Cervice pronâ; Sancte, Sancte, Sancte ter,
Ter centies, ter millies cantu novo
(165) Novoque semper accinemus impetu
Agno-Leoni, cujus aeternus manu
Meruit recludier unicè dignâ Liber.
Serena lux, amoene concentus, dies
Divina, quam diù, diù cessas meam
(170) Fugare noctem, quam diù non emicas
Nec invocanti? pro Dei atque hominum fidem,
Quis membra mortis exuet misero mihi?
Quis tam misertus addet huic alas luto,
Queis monte sacro, sarcinae potens meae,
(175) Sistar beatus, quo quietis ultimae
Potiar tuique, STELLA, quo nequeam Deo
[p. 41]
Carere nec te? Prò novi Coeli, nova
Tellus & almae pura Iustitiae domus,
Quà, quando vos adire, quà dabitur frui?
    (180) Sic saeva primi flagra perpessus mali,
Crudo dolore major, & luctus novi
Recente plagâ, Thyrsis avios vago
Colles meatu, & aridos magni Maris
Muros pererrans, aridos, nisi quòd mari
(185) Flendo rigârat saepe calcatos suo,
Sic se domabat, sic sibi fortes manus
Nunc inferebat, nunc recrudescentium
Horrore torminum dabat victas manus,
Vices propinqui, siccus aut humens, Freti
(190) Utrimque adumbrans: sic super Coelos sibi
Ereptus, aegrè visus est Coelis rapi
Terrisque reddi: Cum rotatûs ultimi
Labore fessum gurgiti involvens caput
Fax prona coeli mille succedentium
(195) Produxit agmen: mille moesto Thyrsidi
Nulla fuerunt. Cessit, & prono quoque
Vultu, Valete, dixit, agmen aureum,
Ignes stupendi, languidae mihi faces;
Valete, non est Stella par STELLAE meae.


[CH1637:022] MD027
Ad Nicolaum Heinsium D. F. cum versiculis
transmissis.
HEinsi, maxima maximi Parentis
Spes, laus, delicium, intimique amores:
Heinsi, non puer, erudita proles,
Imberbi senio, Patris stupendi;
(5) Quae te colluvies ineptiarum
Lectorem petit, ire trita coepit
Per vestigia, queîs solet mearum
Ultrò colluvies ineptiarum.
At specta, Iuvenis diserte, specta;
[p. 42]
(10) Haec in tempora natus es, quibus te
Obfirmarier arduis, paternis
Exemplis decet: Ille sic & alsit
Et sudavit, & impotentis aevi
Nugacis, stolidi, inscii, impudentis,
(15) Obtundentis, ineptientis aevi
Totam sustinuit dicacitatem.
Iam succenturiare, jam subito
Ad fastidia longa nauseanti.
Non omnis noceo; Deos Deasque,
(20) Quarum praesidio Poëta, quarum
Rhetor praesidio parente dignus
Audis, Heinsiade parente, testor
Haeredem ingenii, ut molestiarum,
Toti te similem patri videre,
(25) Totum te cupio videre patrem.


[CH1637:011] MD028
Ad I. Vander BURGH,
Aperto aggere Merkae fluvii, post expugnatam Bredam.
PRima coronavit Bredanos flamma triumphos,
    Cum fera stramineas induit hasta faces.
Proximus elisis crepitavit ab Ignibus aether;
    Dixeris aestivâ nube tonare Iovem.
(5) Functa est officio Tellus, cum Sulphur & unà
    Carbonem & petrae contulit una salem.
Restabant Undae, restabant signa fluentis
    Laetitiae per, queîscunque natatur, aquas.
Tandem Naturae signo dato, & obice rupto,
    (10) Vasta manumissi fluminis ora patent.
Applaudit cataracta Duci, tolluntur in altum,
    Praecipites lapsu quo graviore ruant.
Et postliminio reduces Bredana lebete
    Excipit & Nymphis nubit amica Ceres.
(15) Euge, pater venerum, siccos aqua ducit in urbem;
    Si me, si Bredam quaeris, habes comitem.
[p. 43]
Carmina scribuntur vel aquae potoribus, ipsa
    Hordea, sed lupulis vincta, Poësis amat.
Quin, si multa fidem Bredae cortina meretur,
    (20) Hoc est Pegasei fontis áriston hydôr.
I bone, quo tua te sitis evocat, I bone Burghi,
    Tota natat festo festa liquore dies.
Euge, vola: qui pontus erat hoc mane frequenti
    Teste, tot in testis vespere potus erit.


[CH1639:001] MD029
M D C XXXIX
In
DANIELIS HEINSII Equ.
Exercitationes ad libros Novi Foederis.
QUàm primùm genitore Deo, cruce, morte nefandâ,
    Placato patriâ FILIUS arce stetit;
Plurimus erepti volvens oracula scriptor
    Testis & interpres gestiit esse Dei:
(5) Quàque fuit vernantis agri ditissima messis,
    Messorum planè prodiit aequa manus.
Omnis in hoc aevi pietas sudavit, & omnis
    Tot membranarum pondere terra gemit.
Heinsiadae tamen, Heinsiadae, (nihil addimus ultra,
    (10) Quo nihil effari est celsius, Heinsiadae)
Neglectas placuit per tot vestigia spicas
    Exequi, & hanc summam messi adhibere manum.
Summa manus quasi prima fuit. venit amphora factus
    Urceus, atque ingens pagina sera liber.
(15) Nempe, quod aetates oculatas fugit & omnem
    Lyncea, ab Heinsiadae lumine lumen habet.
Ultimus infanti QUANTUM NESCIVERIT orbi
    Indicium, senio praecipitante, facit.
[p. 44]
Quantus qui, nocti factâ vi, vespere nigro
    (20) Redderet auroram, debuit esse Liber!
Christe, Creatori Domino cognate Creator,
    Aeterno lux, Aeterne, coaeva Patri,
Manna merum, Panis coeli, qui pane stupendo
    Ora tot explêsti pendula ab ore tuo;
(25) Ecce Creatoris rursum mysteria dextrae
    Sentio, & hìc praesens numen adoro tuum:
Auribus hìc oculisque novae miracula frugis
    Objicis, & magno rursum alimenta gregi.
Scilicet è tenui, duce Te, succrevit aristâ
    (30) Pascere par mundi saecula sancta seges.
Te duce sarta siet: spretâ, multiplicis Hydrae
    Morsibus, invidiâ, te duce tecta siet;
Te duce qui rugiet, vanâ & sine dentibus irâ,
    Nesciat hoc ungues in Daniele Leo.


[CH1639:008] MD030
In
MARCI ZUERII BOXHORNII
Historiam Bredae expugnatae.
HActenùs edomitae muti miracula Bredae
    Scivimus, & captam vix capit ulla fides:
Hactenus attoniti stupor, admiratio Belgae est;
    Quaeque palam vidit, paene tacendo negat.
(5) Boxhornii princeps ingrata silentia solvit
    Par operi, priscis aequiparanda, manus;
Quòque sat Auriaci pateat vaga laurea Martis,
    Victoris populi Martia verba movet.
Coeptaque terribili memorat confecta trimestri,
    (10) Qualibus Eugeniae spes brevis annus erat;
Hìc ubi surgentis frustra spectator arenae
    Horruit ad primae moenia molis Iber.
En quid agis Lector? scriptae moliris an actae
    Prodere, an utrivis congrua verba rei?
(15) Tolle manum. scriptae laus est non unius aevi;
    Totius acta labor posteritatis erit.


[p. 45]
[CH1639:007] MD031
In
ANDREAE RIVETI Vindicias Mariae
Matris Domini.
QUâ torvus irâ saxeae sacer Legis
De monte lator saxeas furens fregit
Manu tabellas, nempe numinis bruti
Pungente probro; torvus, acer, insulsae,
(5) Injuriosae, effraenis, impiae, insanae
Commenta laudis, queîs abacta vitandis,
Si sis superstes, Gratiosa, cum Sponso,
Cum Prole diâ, inhospitalis Aegypti
Quaeras latebras, execratur offensae
(10) Divinitatis Archimysta Rivetus.
Agnosce foedi foeta mater erroris,
Agnosce, Roma, veritatis oblatae
Munus, diserti candidum instar autoris.
Non dissidemus si sapis: piam, sanctam,
(15) Castam, pudicam, virginem, Dei matrem,
Quid porrò? felicissimam creaturam
Docti fatemur, credimusque persuasi
MARIAM eandem. Crede quod jubet credi
Quem credis, idem matris & Pater & proles
(20) Deus redemptor. Quo furore candorem
Laudando laedis, quo modestiam palpo?
Adverte demens, &, monente Riveto,
Toties monente pertinacem & ingratam,
Tandem docere: stant sacerrimi sacro
(25) Finis modusque, Veritas, Via & Vita
Quos ipsa sanxit: deficis vel excedis?
Tollis vel addis? omne Jota blasphemum est.


[p. 46]
[CH1639:002] MD032
In I. Beverovicii de excellentia Sexûs foeminini libros.
POst vitae momenta, coactamque agmine multo
    Mobilis an fixi limitis historiam:
Post debellati rem gestam Calculi, & omni
    Calculo honorati sensa diserta styli;
(5) Post Latio assertum Hippocratem, Medicamque potenter
    Elotam prisco flumine barbariem:
Post meritam Celsi laudem titulosque Batavi,
    Tinctaque Romano melle fel, ac aloën:
Celsiùs audaci graditur pede maximus urbis
    (10) Antiquae civis, rector & Archiater.
Cujus ut angusto nomen vix clauditur orbe,
    Commissura metri non capit arcta mei.
Bella viris indicta movet, ductorque tremendo
    Agmine, quod faceret Penthesilea, facit.
(15) Foemineas longè nostris excellere lauros
    Totâ stipatus dictat Amazoniâ.
En Batavi, fera turba, mei, quibus expedit armis
    Fidere, quae miseros sumere scuta mares?
Riserunt Batavi; & cuidam de plebe Poëtae
    (20) Succurrit socios sic animare viros:
O passi graviora, minas contemnite vani
    Fulminis; occumbet sub duce caussa suo.
Destruitur praecone procul, procul eruta sexûs
    Gloria: pro nobis dimicat illa manus.
(25) Quod facit infectum reddit, praeposterus artem
    Exserit & cassâ Beverovicus ope.
Intumeat quàcunque sibi meritissima plaudat
    Foemina, sit quâ se conditione beet:
Cui victas dant cuncta manus, facundia nostra est,
    (30) Nostra perennandi gloria, nostra Venus.
Indicium, malè susceptae clarissime caussae
    Proditor, exemplo, Beverovice, facis;
Exemplo, cui sera fidem ne fortè negaret
    Posteritas, aeri par facis & chalybi.
[p. 47]
(35) Illa stupens operis magni cum lemmate parvo
    Aeternum formae compositura decus,
Illa favens caussae victrici, ô mascule, dicet,
    Heroum vigor, ô nil nisi flamma mares!
Quis contendat huic, calami muliebris opella,
    (40) Quantumvis doctâ garrulitate liber?
Quid? mulier? quot se marium facundia solo
    Cum Beverovicii conferat eloquio,
Cui caput est operis, tot jam per saecula salvi,
    Per tot victuri saecula, costa viri?


[CH1639:018] MD033
Ad eundem, cum Epigrammate Belgico, Cap. 3. lib. 2.
de Excell. sexus foeminei adscribendo.
Dordracum praetervectus.
HOc tibi mantissae, Musarum digne sacerdos,
    De medio natum gurgite nostra dicat;
Pulverulenta dicat, qualis sudavit & alsit,
    Qualis ab aestivo fusca labore redit:
(5) Stridorem, si rauca strepit, didicisse rudentes
    Inter, & aurigas inter, & arma puta.
Si titubat malè composito pede, talis aquae vis,
    Dum caneret, venti, dum veheretur, erat.
Denique si lapsa est, lapsa est labentibus undis,
    (10) Et fluvii faciem rapta ruentis habet.
Quod magis ignoscas, peccat properando: quid, inquis,
    Quo festinandi tuta colore ruit?
Te Beverovici, cultamque sororibus octo,
    Battaviae Cirrham sensit adesse domum;
(15) Hos animo votisque diu; velisque petitos
    Exilii metam credidit esse lares.
Pro venia rerum ratio est: vicina quieti
    Ocyùs in terram praecipitata ruunt.
Excipe praecipitem, si non gravis hospes amico est;
    (20) Exceptam Pindi de grege scribe tui.
Sin piget exceptae, proscriptam fronte severâ
    Restat honorato plectere servitio.
[p. 48]
A pedibus dic Schurmannae manibusque stupendis,
    Si placet ancillae non leve munus, eris.
(25) Illa quid? excedet levibus velocior Euris,
    Nec sinet ingratas rumpere Fata moras.
Nempe nec exilio possit magìs ulla beato,
    Nec postliminio nobiliore frui.
I bona, quò sortis tua te vocat aura secundae,
    (30) Invidiae, fateor, non sine dente meae.


[CH1640:028] MD034

In
Iohannis Smithii, summi Antiquarii, Dissertationem
pro Neomago Oppido Batavorum.

HUnc quoque, si fas est, si quam non vana meretur
    Deucalioneae stirpis origo fidem,
Hunc quoque, tot gemmas inter nummosque loquaces,
    Eruta felici sidere gleba virum
(5) Naturâ ludente dedit, κειμήλιον orbis
    Antiqui, lucem deliciumque novi.
Unica Romanos inter sub judice lis est
    Et Batavos, utris debeat ille genus:
Románe nascentis pueri cunabula primùm,
    (10) An Batavo Solem viderit iste solo.
Res Batavas, res annorum sub nube sepultas,
    Tantam de tantâ prodere nocte diem,
Gentilem Batavum adversos habuisse Quirites
    Arguit, & nostro sub meruisse Duce,
(15) Romanas acies in controversa Batavûm
    Oppida, nec dubiis tradere castra locis,
Tradere Caesareo, qualique Hortensius olim,
    Quali non poterat Tullius eloquio,
Romanas acies inter vixisse Quiritem
    (20) Dictat & in nostrum signa tulisse Ducem.
Dum pugnant avidae, dum cunas Roma, parentes
    Imputat ambiguâ terra Batava fide,
[p. 49]
Tu, quod agis, Smithi, pulchri certaminis ansam,
    Multiplicem mox & mox iterumque dato.
(25) Nec verò sine Patre satum sine Matre videri
    Stemmatis ingenui dedecus esse puta.
Rudera cognatos numeras illustria, multo
    Consule, non raro Caesare fratre venis.
Respue, quo clares, tituli gentilis honorem;
    (30) Nobilior Terrae filius esse potes.


[CH1640:010] MD035
Ad amicos Amstelodamenses mox adeundos.
BArlaee, Vossi, Vondeli, omniumque Hoofdi
Caput & chorage; & omnium Vicoforti
Hospes diserte; si vacatis indocto
Quantùm sodali non semel vacavistis;
(5) Si fert juventae votus inquies tritae
Fervor cathedrae, Rhetorisque Barlaei
Auditor unum commodat diem raro
Frequens amico: Vossii labor, curae,
Sudor stupendi, publicoque decreta
(10) Dicendi origo grandiusque molimen
Sacrata Lucubratio rei Sacrae,
Interpolari si ferunt levi, laeto,
Brevi Lyaeo: Vondelii super saeclum
Augusta magnum tela Caesarem saeclo
(15) Datura pausam si capit nec optandam,
Nec poenitendam; si quod Hoofdium fas est
Momentum amicis imputare, quod Belgis
Decedat, exigentibus diù Belgis
Calamitatum Patriae, sed assertae,
(20) Tabulas perennes, aeneas, mares, omni
Superfuturas saeculo, omnibus chartis:
Si Vicqueforto non vacare magnatum
[p. 50]
Victricibus curis vacat, frequentesque
Ab Orbe quà eruditus est, manum cerae
(25) Implere cessant, otioque, nec scriptor,
Patet insolenti: Inaestimabilis quincunx
Selectiorum Belgicae virûm, magnae
Amstelredami nobilissimi Cives;
Si ferre non gravamini quod inviti
(30) Nondum tulistis, ecce qui bonas laetè
Perdamus horas, otiosus Haganae
Desertor aulae, & serio procul vultu,
Vos, abdicato. Si favetis, & rugâ
Non summovetis obvios peregrinos
(35) Inhospitali, Tesselaeque congressum
Rivalibus non invidere rivalis
Barlaeus audet: Ecce vos rotis, velis,
Curru, carinis, aut equestribus vecti
Sellis adimus. Effer omnium, sodes,
(40) Barlaee, verbis quae sit omnium concors
Sententia, si σκάζοντα quid Poëtastrum
Dignare, Princeps Rhetorum & Poëtarum.
Ridete, valete, & nos amate
                                            CONSTANTER.


[CH1640:030] MD036
MDCXLI.
Ad quatuor Filios, Ingrediente Anno
ILicet, exacti finem contingimus anni.
    Qui dabit instantem proximus ortus erit.
Mos monet & ratio sacris votiva Calendis
    Progeniem salvo dicere verba Patri.
(5) Scandere amat Pietas, & amor reverentia dici:
    Ut vix officii cura sit illa mei.
Quid tamen? inverso placitum est nunc ordine niti:
    Annus ab hac ipsa sit novitate novus.
[p. 51]
Descendat Pietas, reverentia cedat Amori:
    (10) Fas est officii causa sit illa mei.
Vos ego, pars animi, vos, voti summa Paterni,
    Vos ô delicium, pulchra quadriga, meum,
Vos ego quot vixi non infeliciter annos
    Bis duplici voveo prosperitate frui.
(15) Cujus enim pueri jam nunc vestigia ponè
    Linquitis, hac etiam vincere sorte decet.
Creditis? hoc voveo; faciant vos Astra benignis
    Nutibus in sano corpore mente bonâ
Tam mihi dissimiles, ut quos mirabitur omnis
    (20) Posteritas, omnis nesciat esse meos.


[CH1641:161] MD037
Ad Academiam OXONIENSEM, cum Epithalamia Nobilissimorum
Iuvenum in Nuptias Principum GULIELMI AURIACI
& MARIAE BRITANNICAE transmisisset.

                E Castris ad Gennepam.
OXonii colles, quos inter Apollinis olim
    Festivâ juvenes movimus arma manu,
Arma nec exciti, nec tentatricibus armis,
    Nec Batavam vestrâ sollicitante lyram;
(5) Accipite hos hodiè cum floribus antaspasmoús,
    Quos superi vestris implicuere Rosis.
Ni foret immensi vis invidiosa Profundi,
    Ni foret obstantis vasta vorago Freti,
Quâ malè dividimur, quâ prospectare dirempti
    (10) Non ferimur siccas, littora vestra, nives,
Non ferimur quae junxit Hymen sociare Batavis
    Pectora gentili candidiora nive;
Iret in amplexus plebs non ingloria Vatum,
    Iret in officium carminis os & amor.
(15) Nunc aliquis de faece virûm qui castra sequuntur
    Martia, Phoebaeae transfuga militiae,
Occupo Belgarum partes implere loquentûm.
    Turba salutantûm est una, nec una, manus:
[p. 52]
Fessa manus, manus Auriaci confecta labore
    (20) Imperii, soli non sibi nata manus,
Sic quoque non nulli proteleîs affando Poëtas
    Eminus Auriaco prompta ministerio.
Testor enim, testor, Iuvenes ad maxima nati,
    Grandia facundis carmina texta modis,
(25) Carmina, quà patet, ingenti vernacula mundo,
    Omnibus aptatum gentibus omne melos,
Auriaco placuisse Patri, placuisse Marito
    Nobile contractae pignus amicitiae.
Nec satis ille Patrem, nec se satis iste Maritum
    (30) Credidit aut animi vota peracta sui,
Oxonii fontes, nisi vestro ritè sacrata
    Tam bona tam sacro murmure sacra forent.
Est aliquid, populi voces & vota tulisse,
    Est aliquid nulli displicuisse bono;
(35) Gaudia turbatis vultu retulisse Britannis,
    Discussisse Jovis nubila Sole brevi:
Est aliquid, Procerum plausus vel nobilis Aulae
    Moribus ingenuis conciliatus amor;
Terrenis placuisse Deis, placuisse Deabus,
    (40) Mille puellarum basia, mille virûm
Blanditias, mille amplexus, longo ordine chaîre
    Perpetuum plenis elicuisse viis:
Prima maritorum primo libasse cubili
    Gaudia, &, unius ni levis interulae
(45) Tutrici praetexta manu cautela fuisset,
    Plena maritalis gaudia parta thori:
Plus est, Oxonii colles, plaudente Senatu
    Hesperidum fausto nunc Helicone frui,
Propensisque Deûm quibus est sapientia curae
    (50) Numinibus, Fati culmen adîsse sui.
Fluxa fides populi, fluxa est versatilis Aulae
    Gratia, & incertae fulgur utrumque spei.
Quod Patriae non fortuitò delecta Juventus
    Consiliis librae ponderat axe suae,
[p. 53]
(55) Collatisque rei priscae praestantibus ad rem
    Exemplis, animis & ratione probat,
Hoc juvat, hoc solidis altè radicibus actis
    Credimus aeterni Foederis auspicium.
Scilicet his animis, Princeps utriusque Iuventae,
    (60) Hac Batavae mistâ fidet utrimque manu,
Quasque triumphator VIRES ACQUIRET EUNDO
    Fulciet Auriacae juncta Britanna cohors:
Cum simulatus Hymen, spretique injuria Regis
    Ultio cognatae posteritatis erunt.
(65) Hostica germanae turbabunt aequora classes;
    Vulturis hujus erit praeda, vel huius Iber.
Ibimus & Boetin Tamesis Rhenique Mosaeque
    Subdere cogemus colla superba jugo,
Et malè possessis Domino concedere jussum
    (70) Rapta Palatino reddere regna Duci:
Denique & à paucis pacem, quam pernegat Orbi
    Efferus, inflexo poscere saepe genu.
Oxonii colles, tanto nos omine rerum
    Fata ligant, tantis jungimur auspiciis.
(75) Iungimur? an vanâ lactamur imagine ficti
    Foederis, & magnae futilis umbra rei est?
Futilis umbra rei est, nisi qui modo foedera junxit
    Ipsa individuus pectora jungat amor,
Iungat Hymen, spe major Hymen, re magnus, & omni
    (80) Parte rei, & nullâ claudus ab interulâ.
En erit illa dies quâ complexanda Batavis
    Descendet Patriâ puppe Britanna Venus?
Quâ Zephyri strident, coeli convexa boabunt,
    Et Maris & Terrae turba, MARIA venit!
(85) Oxonii cives, si sunt rata Foedera, si, quem
    Ore probavistis, mente probatur Hymen;
Si placet unius moeror frendentis Iberi,
    Si Batavo-Britonum gaudia juncta placent,
Exaudite preces Generi, Socerique, Socrûsque:
    (90) Optatam cunctis accelerate diem.
[p. 54]
Flectite non durum Sponsae Socerique Socrusque
    Facundis linguae flexibus ingenium.
Omnia speramus, (quid non speremus amantes
    Patronis Batavi collibus Oxoniis?)
(95) Omnia speramus, modò tot, sacra nomina, Vates
    POTTERUS totidem Rhetoras esse velit.


[CH1642:005] MD038
M DC XLII.
Ad
IOANNEM I.F. DEDELIUM
Theses de fideicommissis & S.Cto. Trebell. defendentem.
ICare, Daedalii fidei commisse Parentis,
Implumi puerum modò qui conamine terram
Radere, sed dumeta citum, similemque volanti
Taedia vexatae docuit superare juventae;
(5) Icare cognatis, non ut fallacibus olim
Ille, nec ignotum rapiende per aethera pennis,
Iam fidei commisse tuae maioribus ausis
Erigere. est ubi te prisci consulta Trebelli
Vindicias assertorem, Romanaque poscunt
(10) Jurgia, non canae fidei commissa, Patronum.
Eripe telluri totum te, carpe per auras
Aetherium virtutis iter, qua celsior omni
Sidere inauratas ostentat Gloria lauros
Proxima Diis: indefessi monumenta volatûs
(15) Hinc, Pater Aeneas, hinc Patruus abstulit Hector.
    Fallor, an & vano jamnunc molimine raptum
Excito, & hinc frustra generoso pectus honesto
Incocto Coeli moneo convexa subire?
Dum loquor, alato nubem penetrasse stupemus
(20) Remigio. Icare, ubi es? quâ te regione requiram?
Haereo. deficiunt oculi, lassataque longo
Intuitu germana acies cum voce fatiscit.
[p. 55]
Nec testis, nec praeco sequor. Succurre Batavûm
Progenies generosa Patrum, vestigia si quae
(25) Tanta sequi pennis, non pigro lumine, gestis.
Accipite hanc aliquis cursu quam lampada trado.
Quaero, nec inventu, tantâ stipante coronâ,
Difficilem, cuius Fidei super astra canorae
Dedelio dignas fas sit committere laudes.
(30) Iamque adeò, quòcumque pedes aut lumina verto,
Apparent varii stantes in gurgite vasto,
Quos ego Maeonios inter feror anser olores.
Nec totus concedo tamen: natet inter olores
Qui tò, Bonis avibus, calamo meliore volanti
(35) Accinat, affectu nemo potiore loquetur.


[CH1642:266] MD039
Ad Filios
CONSTANTINUM & CHRISTIANUM,
lectionem auspicantes.
BIga doctorum, (volui virorum
Dicere, aut certè, Iuvenum) quid aetas
Cumque dicentem moneat, virorum,
        Non puerorum:
(5) Biga curae delicium paternae;
Biga currentis decor & volentis;
Biga perculsi stupor, & stupentis
        Gloria saecli;
Quando confectis Ovidi fluentis
(10) Mollibus metris, gravibusque magni
VirgilI metris, neque nominandi
        Numina post haec
Silii metris, graviore Flacci
Pectus heroum satiare metro
(15) Destinas, nec te labor implicatae
        Perculit Odae:
Ecce currenti neque turbulentum
Suggero calcar, neque quo ruentes
[p. 56]
Incitem, sed quo recreet paterni
        (20) Plausus amoris.
Euge, quo magnos animo pusilli
Caesares, quo tam benè mentientem
Curtium aggressi, & Patavinum ubique
        Vulgus olentem
(25) Livium, longos, superi, & molestos
Mole Scriptores! properate curtum,
Debilem, & durum minus & ferocem
        Vincere Flaccum.
Nec pedum fortes novus insolentûm
(30) Terreat saltus; numerosa tandem
Dictio quâvis veniet suëtae
        Gratior auri.
Quanta tironi cytharae videtur,
Quanta, quae nunc nullius est negotî
(35) Barbitus doctis, fuit imperitis
        Carnificina!
Absit ut passos graviora nautas
Terreant rugae minus aestuosi
Gurgitis, fractis Adriâ Lucrina
        (40) Ludus in unda est.
Vultis exemplo moneam? notate
Quantulus quem terribilem putastis,
Sapphico ludam pede de misella
        Plebe Poëta.
(45) Eia, praestantes animo viri, jam
Iam poëtastrum superate Patrem;
Barbito pridem cytharâque victus
        Lampada trado.


[p. 57]
[CH1642:042] MD040
In Adventum
REGINAE Magnae Britanniae, inassueto per Mensem
Martium asperrimo gelu.
AStra soloecismum faciunt; rediere Kalendae
    Ancipitis, Coelo & Sole stupente, Dei.
Dum nocti patet aequa dies, ignota Batavis
    Vere novo fasces aspera Bruma gerit.
(5) Quid? Regina, gravi jam dudum saucia curâ,
    Non te versa times huc quoque Fata sequi?
Pone metum, nîl prodigii est; non omine laevo
    Torpet inaudito Civis & Aula gelu.
Caussa tui stupor est, amor est, & gaudia; quorum
    (10) Ignorant finem singula, cuncta modum.
Concutit ossa stupor, Majestatisque verendae
    Relligio? insueta est publicus horror hyems.
Urimur immenso laeti venientis amore?
    Corporis interno summa calore rigent.
(15) Gaudia conferto radiant in pectoris aestu?
    Semineci meritò frigore membra tremunt.
Sic vernum, Regina, gelu, sic frigus adustum
    Non durâ tecum de regione vehis.
Fallor, an aestivis iterum tepet ignibus aether,
    (20) Et faciem in terra, Phoebe, procantis habes?
Ecce vices concussa suas Natura resumit:
    Solvitur unda, micant sidera, ridet humus:
Cornua laxato revocant se pandula nervo;
    Non patitur longas res violenta moras.
(25) Audi, Diva Parens, non haec sine numine Vates
    Effero fortunae congrua verba tuae;
Quo Britones Carolumque tuos in turbine spectas,
    Ultima commoti creditur ira Maris.
Rectorem nautasque, ducem sociosque feroces
    (30) Turbida, sed sudo proxima, vexat hyems.
Quod Natura, facit Populus: de culmine summo
    Illa redit, standi nescia, & ille ruit.


[p. 58]
[CH1642:022] MD041
VITAULIUM
Inauguratum
Prid. Idib. Februar.
[Villa, Hofwijck.]

COnviva mas & foemina, affines viri,
Frater, Sorores, atque Amici caeteri;
Audite legem quâ daturi praedio
Perenne nomen advocamini meo.
(5) VITAULIUM dici volo, Vitaulii
Edico Legislator ut Vitaulio
Sit nomen inter posteros; Vitaulium
Si quis vocare vitet, ô Vitaulium,
Quas ille, quas Vitaulio in Vitaulio
(10) Poenas daturus! nempe bis, ter & quater
Et quinquies, & sexies sextario
Poto, repoto, (semper epoto tamen)
Declinet in Vitauliano sobrius
Vel Atrio vel Area, uno stans pede,
(15) Vitaulium, Vitaulii, Vitaulio,
Vitaulium, ô Vitaulium, Vitaulio.
Et si quidem vacillet, à Vitaulii
Structore sexies Vitauliariter
Vitauliatum cum Vitauliantibus
(20) Invitus invitetur in VITAULIUM.


[CH1642:132] MD042
En aphedrôni.
AGnosco Purgatorium nolens volens,
Agnosco poenis Inferûm, totâ Styge,
Acherunte toto saevius. vultis probem?
Praestò cacata chartula est, quae, quod diù
(5) Cacata Romae charta non fecit, facit.
Ades, Galene doctor, & senex Coë,
Utroque praeside putidam tueor thesin.
    O tristis intestina coli tormina,
O barbarum Rha, & Senna flatulentior,
[p. 59]
(10) Et horror ipse, Soccotrina, & Psyllium,
Et Sarcocolla, & Peplium, & Terebynthina,
Et Agarice, & Colocynthis, & Fumaria, &
Euphorbium & Hermodactyli, & tu turbidum
Turbith, Sagapenum, Carthamum, tu Absynthium,
(15) Et Cassia & Scammonia, & tergens Cremor,
Asarumque, Manna & Ceterach, & caeterae
Erinnyum, Proserpinae, Ditis dapes,
Ana unciis, ana scrupulis, ana granulis,
Quae tam ferocem viscerum discordiam
(20) Aegro cientes, me medendo occiditis,
Purgando me spurcatis intus & foris;
Vos esse Purgatorium nolens volens,
Vos nauseando, vos cacando, vos kakòn
Purgando Purgatorium dico, voco.
(25) De caetero securus omni, pernego,
Si non sit istud, omne Purgatorium.


[CH1642:120] MD043
Ad BARLAEUM
Paraítêsis
E Castris.
IGnosce duro carmini, nec aureis,
Sed aeneis & ferreis argutiis.
Plus Martis est quàm MercurI, quâ prodeunt,
Barlaee, quas prodi vides ineptias,
(5) De civitate, qua casae sunt atria,
Ovile lectus, horreum triclinia;
Tibicen udis manè, serò flatibus
Et nocte vexat, arma tundunt & sclopi
Scribentis aurem, quodque mireris magìs,
(10) Muti & sepulti non gemunt vituli, boant;
Fornix, popina, (quam propinam dixeris)
Leno lupaeque, Bacchus & paucis Ceres
Coëmpta nummis, ungulae, hinnitus, rotae,
Auriga, agaso, calo, lixa, mulio,
[p. 6]
(15) Rixae, duellum, sors, fritillus, alea,
Styx universa, tota Ditis regia,
Franco loquace loquacior miles Brito,
Et Hassus & insolentior Guebrianicus,
Castrensis assiduus labor, negotium
(20) Perenne, Vatem lancinant miseris modis.
Jam quem, quies & otium quanti siet,
Barlaee, Vati, non fugit, dic, obsecro,
Qui possit esse tam feris natalibus
Epigramma Martiale Martialicum?


[CH1642:252] MD044
Ad BARLAEUM mirantem unde mihi satis
ad Poësin otii.
NOn benè miraris confecta negotia tantùm
    Futilibus spatii linquere Carminibus.
Ipse ferax animi tumor anxius, ipsa gerendae
    Carmina proturbat plurima turba rei.
(5) Aspice, quae laxo langueret lenta meatu,
    Quàm de compressis emicet unda locis.
Temporis & rerum Versus angustia vibrat,
    Qui spatio nasci liberiore negent.
Mirari posses, post te, Barlaee, vacivum,
    (10) Pondere si multo pressus asellus eam;
Passibus Heroëm si te sectatus iniquis
    Grande melos tentem prodere, grande malum.
Non istud tam vana rotat vertigo cerebrum;
    Quo pede me tutò metiar ipse scio.
(15) Quae de perpetuo manant te flumine, venis
    Gaudeo guttatim posse salire meis.
Vis finem faciam? quod in horas evomo, quod nec
    Evomo, de salso quod quasi dente spuo,
Quod quasi tussiculam, ructum aut suspiria dicas,
    (20) Temporis & lex & faex Epigramma mei est.


[p. 61]
[CH1642:226] MD045
Ad
LYCORIN cantantem.
FOrmosior Lycoris immortalibus
Pindi Deabus si movet pulcherrimas
Rogata fauces; candidi colles duo,
Illustrium par grande luminarium,
(5) Et labra, gemmae, queîs nec Indiae ferunt
Quid conferendum, & illae eburneae manus,
Quique articulo me mortis articuli premunt,
Amore cuncta foeta, facta gratiis,
Sic intuentis occupant miraculo
(10) Aciem perenni, ut aurium infelicium
Vanescat usus, & canatur fabula
Iam penè surdo, oculisque solis audiam.
    Mox intuentem tanta vis coelestium
Quatit tonorum, tanta divinae ferit
(15) Linguae tyrannis, ut repente distrahar
Novo stupore ab occupationibus
Oculi furentis, fervidisque aspectibus,
Et aure solâ cogar intuerier.
    Tandem nec aure, nec oculis consto satis,
(20) Utrisque captus, ut capi semper Dei,
Infirmitas humana non semper ferat.
Quae, Juppiter, iste cantus incantatio est!
Tace, Lycori; coecitate me tuum
Et surditate plectis, & truncum facis?
(25) Quin pulchra porrò, & saeva cantatrix mihi, &
Canora frustra es: non vides me makkoân?
Quin psalle, Diva, si taces, insanio.


[p. 62]
[CH1642:302] MD046
In
ERYCII PUTEANI
Caesarum Austriacorum Elogia.
ECce quod invideas, qui nunc augusta Viennae
    Tradita per tantos sceptra tueris Avos:
Non uno cum Sole micas, stipatus Avûm vi
    Non uno socio Caesare sceptra tenes.
(5) Quot legis hìc rerum dominos, consortia Regni
    Crede super terras Astra redisse tui.
Crede novâ sic luce frui, ut contermina Mundo
    Fatales iterum non subitura vices.
Tanti est Austriacis, Puteano vindice, lethi
    (10) Coelitùs expertem sic repetisse diem.
O minimè mortalis, ô in ludibria coecae
    Sortis, ô in Coelos imperiosa manus!
Quos natura Duces, quos inclementia Fati
    Extinctos voluit, non sinit una mori.
(15) Ecce tamen quibus incumbas solatia, Caesar;
    Si volet ista quidem, quod volet, ista manus,
Tu quoque, Caesareos inter victure Nepotes
    Post tua cum Proavis fata superstes eris.
Jam Superi, in vestra vobis statione placete:
    (20) Sic quoque non superos credimus esse Deos.


[CH1643:058] MD047
M D C XLIII.
Super Caenam Domini
PRECATIO.
AVelle me mihi, Deus, me saeculo,
Me vanitati, me luto, me sanguini
Subbullienti, me superbo crimini
Culpaeque noxiique fermentis Adae.
(5) Affige toti mentis obtutum tibi,
Affige toto saucium mysterio,
[p. 63]
Jesu Redemtor; HOC ENIM EST CORPUS TUUM;
Quod applicantem constat indignè sibi
Et morte dignum & mortis in culpa tuae.
(10) At, ô superstes Christe, & à mysterio
Avelle mentem. mica vilis tritici est,
Quâ debili te sistis, absentem facis
Praesens ad-orem, glorioso supplicem,
Passi recorder. Quin, Homo-Deus, tuo
(15) Illate coelo, Manna vivum, de mala
Manu impiorum Patrio raptum sinu,
Hac mente me, nunc mente me captum, cape,
Ubi sempiternis temporumque expertibus
Coelestibusque & gloriosis artubus
(20) Adhuc refulges: HOC ENIM EST CORPUS TUUM.
Donec peracto quantulùm aut quantùm meis
Praedestinasti non sepultis artubus,
Mox & sepultis, in suprema coelitùs
Expergefactum suscitabis buccina,
(25) Et gloriosum corpori adscisces tuo
Quod hìc peribit: HOC ENIM EST CORPUS TUUM,
Hoc te satum parente debetur tibi.
    Aeterna Proles, Ipse de Deo Deus,
Fave precanti & omnium causam suam
(30) Causam putanti, & omnium causam tuam,
Quotquot rebellis arma saeculi ferunt
In se ruentis, in tuum, Pastor bone,
Gregem furentis, in tuam sepem truces
Mittentis apros, in tuam caulam lupos
(35) Insanientes, in tuas Solymas Lupam.
Donec superbos ferreâ pessum datos
Virgâ domabis, perpetisque gloriae
Tribues coronam militantibus tibi,
Oculisque tersis aeviterni compotes
(40) Facies triumphi, sanguinis pretium tui.
Veni fidelis, ne morare; subveni
Tuis Redemptor; HOC ENIM EST CORPUS TUUM.


[p. 64]
[CH1643:195] MD048
In BARLAEUM Desertorem, falso me raptûs
accusantem in itinere Amstelodamensi.
BAsia ducturo Viduam sperata Poëtae
    Alter, at ex ima plebe Poëta tulit.
Scilicet, ut Viduae successit prisca priori,
    Neglectâ potior prisca priore fuit.
(5) Tessala ductorem subitò distraxit amantem;
    Excidit hoc iterum nobilis Anna viro.
Bis viduam miseratus amans Rivalis honesti
    Et pulchri, viduam clausit utrâque manum,
Et, certè contempta places, miserere miserti,
    (10) Dixit, habes cui sis non malè juncta comes.
Illam laeva fides spretaeque injuria formae
    Fecit amicitiae foedus amare novae.
Constantemque adeò pro fluxo nacta Poëtam
    Basiolis dignum credidit esse suis.
(15) Nec, si summa [i.m.: Een sommetje] rei, nec, si benè tradita Belgis
    Exigerent ternas Pontica [i.m.: Heulen] jura vices,
Dura renitenti voluit pugnare lacerto:
    Multa fides multam poscere visa fidem.
Moribus antiquis, mixtâ gravitate lepori,
    (20) Blanda, modesta, sui larga tenaxque fuit.
Viximus, ut solis serò sapientibus, utque
    Invidiae soli displicuisse rear.
I nunc & raptos viduae nolentis amores
    Invitos, Helenamque objice nempe novam:
(25) Crimina, cur Agamemnonios in Hagana furores
    Pergama & in Batavum moueris arma Parin.
Quin vide Caesareas leges. quae tollere grato
    Nequitia, ingrato tollere justitia est.

Continue
[p. 65]

CONSTANTINI HUGENII

EPIGRAMMATUM
LIB. I.

M D CXXV.
In Manes Auriacos
C. BARLAEI.

[CH1625:018] MD049
RIsimus has inter lachrimas, ignoscite Cives,
    Gaudia nec vobis invidiosa loquor;
Risimus. hos nobis lugendi docta voluptas
    Exprimis, hos plausus ingeniose dolor.
(5) Quae mihi Barlaeîo praeeat suspiria planctu
    Praefica, quae grandes effleat ore modos,
Ut veter arridere pius de Cive Poëta.
    Factus, & in grandes mollis utrimque modos?
Non decet alba bonum facies in funere Civem,
    (10) Lectorem facies non decet atra tuum.
Hinc dolor, hinc lauti luctus, & gratia flendi
    Afficit, ancipitem quo feriare magis.
Pace tuâ, Barlaee, subit gaudere gementi,
    Ut subit a gemitu gratior urna tuo:
(15) Qui me flere velis, fletu minus ora venusto
    Infice, tam compte qui jubet, ille vetat.
Vos tamen ut, magni Manes, flevisse libenter
    Arguar, in fletus invoco porro meos.
Sed Batavos fletus, patrii lamenta doloris
    (20) Conscia, de tali languida verba sinu.
[p. 66]
Qui male plorantes sequitur pudor, esto Batavûm,
    Vix rubor humenteis afficit iste genas.
At bene lugendi sequitur quae gloria vatem,
    Hanc Barlaee tibi cedimus, una tua est.

        M D CXXCII.
                            In
        I. VALLENSIS Principis Curiaci Medici
            primarii de Rerum inconstantia Versus
                    mihi inscripto.

[CH162:012] MD050
PErpetuos rerum fluctus vicinaque summis
    Infima, & haec imo nescia stare loco,
Si quis adhuc, ignara sui praecordia gestans,
    Nescit, & alternas hactenus ire vices:
(5) Helleborum, aut istos jubeam potare furentem
    Versiculos, Medicae munus utrumque manus.
Mox reliquum supplebit Iber, fassurus & ille
    Posse quid alternos in sua fata dies,
Atque aliquem elatae casum succedere sorti,
    (10) Atque aliquid Grollâ majus adire necem.
[In margine:] Cujus in obsidione tum versabamur.
Tu tamen hàc ignosce tenùs, doctissime rerum
    Arbiter, est quod te dedocuisse velim.
Tempora temporibus succedant, arma triumphis
    Altera, laetitiae proximus ito dolor;
(15) Omnia fortunae perimat rigor, omnia tollat
    Gratia, sors istam nesciat ulla rotam:
Do tibi me CONSTANTER, & hic, me sospite, semper
    Unus amor, quo te prosequor, unus erit.


[p. 67]
[CH162:016] MD051

IOSEPHI HALLII piarum observationum prima,
        è versione Gallicâ Latinè raptim redditâ, in
                ejusdem Vallensis gratiam.

QUàm primùm cecidit, lachrymarum exaruit humor;
    Nascitur & perit haud segnius ipse dolor.
Invenias, qui plorantem soletur amicum,
    Invenias crudo vulnere qui det opem.
(5) Vanescat vis prima mali, deferveat ardor;
    Vix risum illa tui lingua miserta tenet.
Non tam parva pias perimunt momenta querelas,
    Nullius non est temporis iste dolor.
Et si lapsa, Deo restant praesentia, cuius,
    (10) Quem damus huic nequeat temporis esse dolor?
Qui trito saliunt gemitus de pectore, nullum
    Hi Juvenem, nullum dedecuere Senem.
Felices lachrymae, quas tempestiva juventus
    Cum dederit, nunquam sera senecta dabit!

[CH1627:017] MD052

Ad VALLENSEM, praemissos versiculos nimiùm
                laudantem.

SIccine praecoctum calamo pariente Poëma,
    Esse aliquid promptum credis, amice, melos?
Nec memor es veteri vatum placuisse magistro,
    Rem benè praevisam commoda verba sequi?
(5) Judice me, laus est omni indignissima Lauro
    Alternis nostris verba ligare modis.
Alterius vaenum partus dare, nobile furtum
    Fingere, & hàc plagij dissimulare notam.
Nempe, sit hoc laudi cuiquam, quòd inunxerit auro
    (10) Quas Medico sumam te praeeunte pilas?

[p. 68]
[CH1627:018] MD053

Ad eundem, operae pretium non videri Latinae versioni
piarum observationum IOS. HALLII vacare.

BArbara Roma sibi est; patriâ suus exulat illâ
    Civis, &, ut linguas perputo, rara domi est.
Et Batavi sudamus adhuc sudore Latino?
    Quò tibi, quò mihi tam vanus, amice, labor?
(5) Quae Patriae gravis & patrio dedit ore Britannus,
    Esto, sibi Gallus, vel sibi Belga dato;
Egregiam hic laudem feret, hic pietatis honorem,
    Grande operae pretium constat huic & huic.
Scilicet est Gallas inter quae, interprete Gallo,
    (10) Quae Batavo in Batavis imbibat ista nurus;
Quae Latii sermonis opem vel casta requirat,
    Vel pia, vix ullam terra Latina ferat.
I nunc, ut veterum placeas vernaculus umbris,
    Italiae dudum barbara plectra move.
(15) Roma, caput rerum, non si Romana resurgas,
    Jamque tuo discas cum Cicerone loqui,
Cum Cicerone loquar, quò tam pia verba resciscas,
    Verba nec Italicè nunc habitura fidem.

[CH1627:007] MD054

In Effigiem meam, paulò ante nuptias pictam.

TAbella, fare, quanta me vis gaudii,
Quanta obsidebat intus exultatio,
Cum penè Stellae victor, aut prorsus, meae
Stellas supernè quotquot illucent polo
(5) Calcare visus, & triumpho proximus.
Interpretes felicitatis te meae,
Hoc frontis aequor, hunc alacri lumine
Serenitatis indicem vultum bonum,
Transferre jussi posterorum saeculo.
(10) Dic, ante tempus, dic, ab aevo principe
Nil Orbe divos, nil suo beatius
Vidisse Caelo; nil videre utrolibet.
Tace, Tabella, dixeris vel sic nihil.


[p. 69]

GULIELMUS NASSAVIUS N.

ad Grollam deditioni proximam casus.<

NAssavium germen, nativa Parentis imago
    Mauritii, ad Charites natus & arma puer,
Ut nihil invenit Patruo quod Grolla negaret,
    Iamque daret victas penè subacta manus.
(5) Ilicet, haec patrio, prima haec vindicta sepulchro
    Defuit, hàc partim debitor ipse fui;
Nec magìs hanc possint rapere opportuna juventam,
    Nec minus invito claudere Fata diem.
Euge, feri me, quisquis eris, felicior hora
    (10) Non sequitur; propera, dixit, & occubuit.

MD056

Ad Amicos Epistolium extemporaneum dissimulato
                    Carmine.

CArmina quae pridem vobis misi Amsterodam, Ha-
gae restitui, nisi displicet, impero, Amici; scilicet ut
tres illa dies, non ampliùs, absint. Quatuor indul-
sisse velim, nisi causa repugnet; qaum nisi non nescitis,
Amo; ridetis? amate; nec vitio saltem fido vertetis
amanti Hagae displicuisse moras. quas rumpo. Valete.


[CH1627:022] MD057

Ad I. BROSTERHUSIUM, cum hortum floridum
        perennem praescripsisset.

NEc ver perpetuum, nec erudita
Brumae tempora, nec tepor Decembri
Aestivo placet insolentis umbrae.
Lucullos tegat illa, pervicaces
(5) Naturae dominos, sui impotentes,
Quos nil Fata sibi negare passos
Taedet fertilitatis incoactae.
Me nunquam similis dies diei,
Me rerum rota, me vicissitudo
[p. 70]
(10) Arentis capit & virentis horti.
Tum tu me capis, hortule, hortulorum
Quondam de numero feraciorum
Intra praediolum future nostrum,
Tu me, Stella, capis; nec occupato
(15) Tam dulci vacat hortulo hortulorum
Curam arcessere vel feraciorum.
Si rides, miserere, Brosterhusi.
Neu me, per Venerem Cupidinumque
Quot non millia pyxidi Sabaeae
(20) Includas, reverende Myropola,
Durâ desere sub necessitate:
Quin da, da, bone, da, perenne quo non
Hic hortus vireat sed hortulanus.


[CH1628:019] MD058
(DE PONTIFICE POETA)
Scribere Pontificem versus, non miror, amici.
    Mirarer versum scribere Pontificem.


[CH1629:012] MD059
IN D. IACOBI VALLENSIS DE SYLVA DUCIS EXPUGNATA
CARMEN, MIHI INSCRIPTUM
Victori Auriaco, cui virginitatis honorem
    Invictae cessit Sylva subacta proco,
Perpetuus lethi victor Vallensis, & Orci
    Invictâ posuit docta tropaea manu;
(5) Victurum invidiam, victurum saecula Carmen,
    Praesidio dignum posteritatis epos.
Dumque sui nec parca nimis, nec prodiga virtus
    Ambigit augustum cui dicet autor opus,
Vicimus. en Batavo placui, de plebe, Galeno,
    (10) Magna mei frontem nominis ausa ferunt.
[p. 71]
Ite triumphatae reduces de sanguine Sylvae,
    Me sequitur nullâ caede cruentus honor,
Ista meos olim redimet victoria fastos,
    Iste meus de te, Sylva, triumphus erit.


IN EFFIGIEM P. HEINII
Talis Iasonidae Batavi, victoris, imago est:
    Vincentis faciem cernere nemo velis:
Illos intuitus radium de sole propinquo
    Ferre potens totâ Classe redemit Iber.


IN THESAURUM LIBRORUM ORIENTALIUM
A I. GOLIO EX ORIENTE IN PATRIAM ALLATORUM,
QUO TEMPORE CLASSEM HISPANICAM
P. HEINIUS OCCUPAVERAT
QUaeritur, & vario nuper sub judice lis est,
    Utra Batavorum gloria cedat utri.
Heinius occiduo detraxit vellus Ibero,
    Eoï spolium Golius orbis habet.
(5) Heinius interitum, turbatâ sorte, minantes,
    Golius aeternas per freta vexit opes.
Heinius in paucos ducit sua munera rivos,
    Participes omnes Golius ore facit.
Felicem patriam, quae se praedives utrimque
    (10) Nescit utrâ potius prosperitate beet!


ORGANO MUSICO HAGIENSI INSCRIPTUM
Victrici Patriae, Coelo victore, triumphos
    Accentura sacris relligiosa modis,
Singula quae per se Batavi bona verba loquantur,
    Una tot ambivit vocibus Haga loqui.


[p. 72]
[CH1630:013]

M DC XXX.

Cum Epistolis Hostis-Amici ER. PUTEANI inter-
ceptis, & Lovanium missis.

VIctores Batavos, quia libertatis avitae
    Tutores, durum, quàm bona causa, genus,
Non pudet invisas vitâ donasse tabellas.
    Quo ferus afflatu desiit esse Leo?
(5) Ite leves tabulae; salvas praesentia proprI
    Numinis & flammas inter & arma facit:
Ite, fatemur enim Puteani nominis auram
    Hostiles iram dedocuisse manus.

QUOD SIBI FACTUM VELIT
SUISQUE
HUMANITATIS
ERGA HOSTEM
PROFESSOR CANDIDISSIMUS
HUMANITATIS
APUD HOSTEM
ET BONAE MENTIS
PROFESSORI CLARISSIMO
ERYCIO PUTEANO
CONSTANTINUS HUGENIUS
FACIT
L.M.Q.
HAG. COM.
POSTR. NON. DECEMB.
M DC XXX.


[CH1630:012]

Praetoria Principis.

QUì peream concussa ratis? Respublica mecum
    Navigat, & Patriae sub Jove summa salus.


[...]

[p. 98]

Nodus in scirpo.
ad BARLAEUM, in superius Epigramma.

CUrrere Semideos? iterum, Barlaee, negamus:
    Non facit ad Francum dictio dura pedem.
Mylius hoc fugit, Hugenius fugit, horret uterque:
    Currendi praeceps vocula facta fugae est;
(5) Facta fugae est, & facta colo: das Lilia, nendi
    Nescia, currendi nesscia, curriculo?
Justus & invictus currat? saliit pede justo;
    Ad leges saliit. quas? ais: ad Salicas.


Aliud.

SI se currentem ficto pede sciverit absens,
Non justo pede Rex triverit hosce pedes?
Ambigo. at innocuo venia est oranda Poetae:
Nescivit longos Regibus esse pedes.
Ad Regem deprecatio.
IVsta Deûm soboles, sociis propensa Batavis,
Crede, nihil socii sub sale fellis habent.
Qui quàm Justitiae cultor, quàmque ultor iniqui
Audiit ad leges intemeratus eas,
Coelos, Astra, Deos ad leges ire profatus,
Addidir ad leges currere Semideos.
[CH1635:030] MDnnn
Ad R. Honerdum ut se in tripudia nostra
pertrahi patiatur.
ADde pedem pedibus, regalibus adde choreis,
Quantumvis niveo vertice, verne senex:
Barlaeus jubet, Hugenius rogat: ut quid utrivis,
Si te rem salvam poscat, Amice, neges?
[p. 99]

HONERDI, ad Regos tum Sueciae & Poloniae Legati.

[CH1635:031] MDnnn
MEn’ etiam saltare placet? canoque jubetis
    Ludibrium capiti deproperare pedes?
Parciùs ista viris. Non est mens ebria nobis:
    Mollities Faunos haec Satyrosque decet.
(5) Quàm gravis Arctoas ibo Legatus ad oras?
    Quis Batavo possit dignior esse status?
Oratore Gothus tali non cedat ab armis,
    Et cupiat sumpto membra movere mero?
Ad crotali leges accinctus acinace saltem?
    (10) Astringant gressus cymbala vana meos?
Ferte sacres procos, vestrum purgate cerebrum;
    Aut nostro vitium tollite, si quod habet.
Creditis? & potiùs choreas, pro lemmate, Regum
    Ponitis? hìc etiam, sed mea plectra negant.
(15) Qui saltare potest, possit laudare choreas:
    Sarmatis enerves non ferat Ursa fides.
Si tamen has nobis dabitur componere gentes,
    Adscribi Saliis hac ego lege queam:
Scilicet ut Marti placeat cum ducere restim,
    (20) Illius ad numeros Alphesiboeus agar.


Ad Barlaeum,
in communem adversarium.
IAm Satyri sumus, & Fauni, & mens ebria nobis,
Et caput Anticyras poscit utrumque suas,
Vtraque mollities. quid ais, Barlaee, ferendum est?
Fortibus à viêto, stantibus à tremulo?
Vapulet ut meruit; vel cinctus acinace. fama est
Quatuor Alcidem non tetulisse manus.
Vapulet ut feriat; generosae fervor arenae est,
Verbera quâ vox & verba, ferire loqui est.
Et, Barlaee, quod in voto est, ad nostra vicissim
Et sua Legatus verba ligatus erit.
[p. 100]
In effigiem Patris mei in Biblioth. Heinsii
appensam.
HUgenii libros inter mirate Parentis
Effigiem, caussa est quam, puto, Lector, ames:
Credidit esse librum, cujus quot supputat annos
Tot virtutis ait Heinsius esse libros.
In eandem.
AMbigitur niveam AEstatem, Brumamne virentem
Dixeris, Hugenio dum fuit iste color.
Quidquid id est, quos fortè putas in vertice canos,
Prorumpens toto de sene candor erant.
In eandem.
HVgenius Pater in tabula, quam vivere jures,
Cur Leidae taceat, caussa nec ambigua est:
Qui talis tam facundè, tam saepè, tot olim,
Tam bona, tam memori dixerit Heinsiadae.
Ad Heinsium.
QUi mitto Patris mortui umbram mortuam,
Hoc tantùm, amari viva postulo,
Tuus
C.H.
Ad amicum, tectum aedibus, quas tum extruebam,
aeneum imponi consulentem.
AERe domum tegier suades: ego non tego: mirum
Si quis obaeratam nolit habere domum?
Pilulae medicae.
SI benè conveniunt, nec in unâ sede morantur.
D.M.
Doctori Medico titulum Das Mute character,
Facturo sacra Diis Manibus, an manibus?
[p. 101]
[p. 102]

Eadem obsidione.

CAstalides Grudiae, quarum quae proxima coelo
    Pars Puteanaeâ sanctior arce sedet;
Dicite quam vovi Praefecto ferre salutem,
    Si liceat per quae non satìs arma licet.
(5) Dicite inarmatae, quantum potè, Palladis artes
    Dedat, ut armatae corruat ira Deae.
Dicite qui sacras funesto sulphure turres
    Tundimus, et Belli subdimus omne nefas,
Unius Hospitii fratres pia jura Batavos
    (10) Poscere, & innocuas jungere posse manus.

*    *    *    *    *

M DC XXXVI.

ΥΔΡΟΦΟΒΙΑ

BARLAEI.

Argum.

INvitati Amstelodamo Mudam ab Hoofdio, loci Satrapa, Wicquefortius, Vossius, Barlaeus, Bartolottius, Bakius & Hugenius, pictâ phaselo, prosperâ tempestate Mudam delati fuerunt. A prandio primis tribus, adverso Zephyro, & Yâ flumine turbatiore, solvere timentibus, postremi cum uxoribus navigarunt. XIV. Kal. Sex. M DC XXXVI.


In BARLAEUM.

MOverat aestivas inflatior Ya procellas,
    Et poterat socio sic soror esse Mari:
Absque quod inflatae decor, in multiplice rugâ
    Quâ male visa fuit ringere, risus erat.
(5) Cum saturis Mudâ monitis sex ire capellis,
    Magna trias parvae noluit esse comes.
[p. 103]
Vossius in dubio, & jam nunc vix fortiùs, alter
    Credere se notis non valuere Notis.
Barlaei ancipites Pirene Pallida mentes
    (10) Impulit, exemplo crevit uterque pavor:
Si gemuit contemta suis Heroibus Argo,
    Nec tuba vexati tanta rudentis erat:
Vespera, si rubuit, rubuit puduitque Batavos,
    Pontigenas, Pontum posse timere viros.
(15) Quaeque adeò socii tulimus, quae tota feremus
    Natio, mas, non mas, damna Poëta dedit.
De Graecis, age, de Latiis nego, credo docenti,
    Quidquid sive jubes credere, sive vetas;
Sed Batavis, ignosce, potestas, Flacce, Poëtis
    (20) Quidlibet audendi non satis aequa data est.


C. BARLAEUS Zulichemi Domino,
ὑδροφοβίαν exprobranti.

MOverat aestivas inflatior Ya procellas,
    Et socio poterat saevior esse Mari,
Absque quòd inflatae furor, in multiplice ruga,
    Quà malè visa fuit ringere, terror erat.
(5) Cum saturis Mudâ monitis sex ire caballis,
    Parva trias magnae noluit esse comes.
Vossius in dubio, & jam nunc vix fortior alter
    Credere se ignotis non voluere Notis.
Barlaei ancipites Pirene provida mentes
    (10) Impulit, aequoreos tunc timuisse Deos.
Si gemuit contemta suis Heroibus Argo,
    Nec tuba vexati tanta rudentis erat;
Vespera si rubuit: rubuit puduitque Batavos
    Pontigenas Ponti spernere posse minas.
(15) Quae nunquam socii tulimus, quae tota repellit
    Natio, mas er mas damna Poëta timet.
De Graecis, age, de Latiis, age, credo docenti
    Quicquid sive jubes credere, sive vetas,
Nam cunctis, ignosce, potestas, Flacce, Poëtis
    (20) Tam temerè audendi non satis aequa data est.
[p. 104]

Forti viro C. Barlaeo.
CRediderim timuisse viros, tremuisse Poëtas
Amstelios, salsum pectora salsa Salum?
Crediderim sicus, cujus dux Foemina facti
Sobria, idem potos non potuisse viros?
Scilicet. Vnde tamen tam cauta libido timendi
Tam subitò madidis vatibus orta fuit?
Nescio; sive sciam, cupio nescire videri;
Nîl mihi cum doctis unguibus esse volo.
Hoc liceat: dulces isthinc mea Muda lagenas
Obtulit, hinc salsas Ennosigaeus aquas;
Salse rei salsae vindex, ignosce roganti,
Truserit hic magis, an traxerit iste liquor?
C. Barlaeus
C. Hugenio Neptuni & Amphitrites alumno.
CUm tua te veheret velis audacibus Argo,
Cum veherent matres transtra superba duas,
Divisit sors laeva viros. pars horruit undas,
Pars tumidas secuit nescia mortis aquas.
Detinuit timidos HoofdI tunc Suada Poëtas,
Detinuit Susanna chelyn, quae passeris artes,
Quae cecinit doctas, Aulice scriptor, aves.
Si timui, tanto prudentia juncta timori est:
Si timui jussus (crede) timere fui.
Si timui, si vela fui non vestra secutus;
Sic placui domino, sic placui dominae.
C. Barlaeo, Fortè viro, Forti convivae.
LArga suos vacuis affudit Muda liquores,
Largior impletis praebuit Ya suos.
Amstelidae saturi multo inter pocula nisu
Cùm, quibus expediat mergier, ambigerent;
[p. 105]

Praevaluit cadus, & veteris vis condita Bacchi,
Displicuit Batavis amplior unda meis.
Successit, Seldene, labor contemptus; abhorret
Libero, amat clauso Belga natare mari.
C. Barlaeus
C. Hugenio, convivae profugo.
CUm dubias anceps traheret sententia mentes,
Et vellem, nollem Te, Zulecheme, sequi;
Me sequitur magni facilis clementia VossI,
Inque meas partes mox Ioachimus abit.
Tres sumus excordes numero. tres torva timemus
Flumina. tres solito tingimus ora mero.
Tres fugiunt, nec sueta Ducis vexilla sequuntur,
et sociam gaudent tres violare fidem.
Res omnes facit ista reos. peccavimus in Te,
At Satrapas, quo vos arguat, actor habet.
Ad Tessalam, de Barlaeo, Amante strenuo.
TEssala Barlaeo non nuper visa Poëtae,
Qualis amatori Julia nostra suo,
TEssala Caninefas, seu Frisia dicier ambis,
Almerii Pharos & fax animata soli;
Ibit amatorum, si vis non torva videri,
Per freta, per saevos aemula turba lacus:
Ibit eò zonam qui, nec se perdidit, ibit
Amstelidum crispis compta juventa comis;
Ibitur invitâ Superûm vi; si pavet omnis
Navita, non rarus, faxo, natator erit.
Unus ut ignoscas orat, vir fortis ad arm,a
Arma virûm, calamos, arma virûm, calices.
Nempe tuo vulnus rabiosa canicula Vat
Fecit Amor; visâ saucius horret aquâ.
Si babat hanc, metuit ne, quâ tibicine clares,
Marceat infami languida vena situ.
[p. 106]

Denique, si ventis placeat, sibi cautior inquit,
Nec Veneris fractâ puppe, vacare mori.
En quid agas? si qua spretae te injuria formae
Mordet, habe tecum lumina, conde facem.
Non si tota micet, non si de littore clames
Blanda, veni, pretium nuda laboris ero,
Non si Vere novo, non si benè potus Abydo
Classe novâ possit solvere, Seston eat.
Barlaeus
C. Hugenio, Deorum AEoli & Neptuni contemptori.
NOn me, Muda, tui nuper tenuere liquores,
Non ea vis Bacchi, non fuit illa gulae.
Ut decuit, timui Superos, Tethynque Iovemque,
Nec volui tantis obvius ire Diis.
Hos, Vir dure, pius timui. nam piscibus aequor,
Non homini fallax destinat unda viam.
Si tua nacta fuit speratum audacia portum,
Fortunâ minus est, plus pietate regi.
C. Barlaeo, Prudenti Philosopho.
Pectoris heroi, quo non augustius olim
Intumuit, toto corripiente Deo,
Substitit ad primas, nullo discrimine, noti
Fluminis ad primas vis labefacta minas.
Barlaeum excussit terror sibi, fortior omni
Vate, quod hic timuit, foemina fecit iter.
Credimus? an, quia distracto graviore procellâ
Res cum Rhenano gurgite habenda fuit,
Spreverit Ya tuas? ptuit sprevisse videri:
Sed fuit haec lautae proxima causa morae:
Dixerit, ut motas adspexerit eminùs undas,
Et nemus ingenti turbine, Muda, tuum,
Quò me cumque vocas, magni Maris arbiter, ô nec
Crimine, nec, testor, carmine laese meo,
[p. 107]

Fas sit non nocuo sibi consuluisse Poëtae,
Fas sit ad incertam cautiùs ire necem:
Dum turbas irate foris, dum caerula latè
Cana procelloso spuma colore tegit,
Intus ego spumas iterumque iterumque salubres
Hauriam & innumeros non numerabo scyphos:
Donec ab ingesto tumeat vesicula Divo,
Nec superet quo se suggerat Ya locus.
Sic ubi anhelantis lateri lethale carinae
Vulnus, & extremo fortè furore, dabis,
Naufragus hinc prodar tabulis licet, inde fluenti
Fune, meo certè non gravis utre ferar.
Quàm benè virginibus comes it sapientia Musis,
Quanti Naturae noscere scita fuit,
Quàm benè libravit, quantâ ratione, nec ipsos
Quae Dii merserunt mergere posse Deos!
C. Barlaeus,
C. Hugenio Navitae audaci & intrepido.
VAde per iratas, mi Constantine, procellas,
Vade per adversos, navita magne, Notos.
Haesimus in ripa. fateor. cur? damna timemus,
Quae mediis sensit dux Palinurus aquis.
Haesimus in ripa. fateor. cur? aequore mersa
Non didicit modulis dextra natare suis.
Haesimus in ripa. fateor. cur? nolo Poëtis?
Nolo meis toties esse vocatus Hylas.
Icarus Icario si fecit nomina Ponto:
Fluctus Abydeno si fuit urna proco:
Si Tiberim sese jecit Tiberinus in ipsum,
Foemina si Thracum nomina fecit aquiss:
Si Sappho mulier saltus aggressa viriles
Non formidatâ Leucade mers afuit:
Nil moror. hac pereant famâ, quos poenitet aevi.
Non vacat, exemplo deteriore, mori.
[p. 108]

Susanna van Barele, Vxor Hugenii
ad Barlaeum.
‘QUae de virtutum serie fortissima virtus,
Claudier heroo non satis apta pede,
Fornicibus tonat alta cavis; ubi pulpita Doctor
Igneus Herculeo, dixeris, ore quatir,
Supremis habitasse labris convicta docentem
Pallida, si quatiant ventus & unda, fugit.
Eluit unda, efflant Zephyri quod ahenea dicas
De bis ferrato prodere verba sinu.
Sic studiis impallescunt? hos barba tremendi
Fulminis, hos animos sub gravitate fovet?
Cessit palla togae; poterit toga cedere pallae,
Et mea semimares stringere vitta comas:
Quin jam laurigerae scandent subsellia matres,
Et nova doctorum foemina doctor erit;
Vel facere instituant quae se docuere suosque,
Vel quae non perimant facta, docere viri.’
Tam fera Barlaeo Mater Barlaea paventi
Scommata, non ego, ne decipiare, dedit.
Placasti, confesse, Jovem: magis ardua restat
Pugna, satisfieri nunc sibi Juno petit.
C. Barlaeus ad ipsam.
Ἄριστον μὲν ὕδωρ.
Plus audes, Barlαea, viris. plus ausa fuisti,
Plus animi, quàm nos, mascula Mater, habes.
Erravit Natura parens, cum condere Te, Me
Vellet, & in tanatâ culpa parente fuit.
Illa tibi grandes animos studiumque virile
Indidit & voluit viribus esse marem.
At mihi foemineos animos pectusque remissum
Dum dedit hac fecit conditione virum.
Ista mares tibi causa dedit, natosque virosque.
Dum mea foemineo syrmate tecta strepunt.
[p. 109]

Hinc fluctus, hinc spernis aquas animosa, Notosque
Virque Deos contrà, foemina sola viro es.
Me mea dum negat esse virum formido; vocari
Iam barbata tibi foemina promereor.
Idem ad eandem.
SVccubui generosa tuo, Barlaea, marito,
Et dedimus victas, clara virago, manus.
Nunc chartis ovat ille meis, victoque Poëtae
Exprobrat, & me vult succubuisse Tibi.
Cedo iterum intrepidaeque volo succumbere Matri,
Et Constantinae laudibus esse minor.
At si fortè tuâ est potior mea causa; pudoris
Hoc etiam fuerit dissimulasse mei.
Idem.
Roma stupe. de me Victrix jam nupta triumphat.
Fortunae nunquam sors fuit illa tuae.
Captivus, victusque trahor. mihi scommata Mater
Objicit, & salso perfricat ore scholas.
Tanti undam timuisse fuit. me mergite fluctus,
Mergite vesanos pontus & Ya metus.
Vlteriùs nolo proprio superesse pudori.
Infamis tanto crimine fama mihi est.
Scilicet ascendet doctorum pulpita Mater,
Et timidas cupiet vitta docere togas.
Peccavi, Superi. sexum mutate timentis,
Vestiat ignavos pallida palla pedes.
Aut si Barlaeum cupitis me recta docere,
Signa gerat sexûs tanta magistra mei.
[p. 110]

Idem.
ORta mari Venus est. Veneris Barlaea propago est.
Quid mirum? nullas si timet vxor aquas.
Formavit tellure senex mea mebra Prometheus.
Quid mirum? terrae si sua terra placet.
Nec culpa est, timuisse: nec, has sprevisse nrocellas,
Nempe suo duplex causa probata Deo est.
Idem ad Hugenium.
SI fateor peccasse Viros, si prodita facti
Causa, satisfactum non sibi Iuno putet.
Si verè Phrygias, at non Phrygas esse Poëtas
Eloquar, haud factum sit ibi, Iuno, satis.
Si potui placare Iovem tot Versibus, esto,
Thure, satisfactum non sibi Iuno putet.
Si regeram toties, cras altera & altera reddam,
Crede, satisfactum non sibi Iuno putet.
Si scribam pelago matres periisse maresque
Saepè, satsfactum non sibi Iuno putet.
Mollia Barlaeae tu suggere verba maritae,
Mollibus hanc ipsam saepiùs abde jocis;
Suaviter arride: nutu testare, quid optes;
Tange verecundos, nauita magne, sinus,
Basia basiolis superingere mille, vel ultra:
Crede, satisfactum tunc sibi Iuno puet.
[p. 111]

Susanna Barlaeus
Caspari Barlaeae
satisfacienti.
BArbata doctor, succube, ignavâ pedes
Vestite pallâ, de Promethei senis
Luto loquaci massa, terra territa
Liquore noto, terra nascentis Deae
Concussa cunis. euge, basiantium
Non salse Rhetor, qui Sali salem fugis;
Quidquid merere, mas miselle, mas Mari
Impar marique, nolo nescias tuas
Convicte laudes: Teste Mudâ praedico,
Ubi res virum poposcit, & gravior scyphus
Argo natante, grandior clavâ scyphus
Hydram domante, dexteram Alcidae novi,
Edico Mudâ teste, fecisti satis.
Ubi causa vatem, causa non fortis viri
Fortem patronum; teste Mudâ praedico,
Edico & Hagâ teste, dixisti satis.
Expecto mandes, an satisfactor, satis
Fictor, satis victor, satis vector, satis
Hector vocari, doctor an dictor velis.


[p. 112]

                            OHE, IAM SATIS EST.


 IAmbe claude miste non claudo, veni,
Compone dissidentium Poëtarum
Composte litem; sicca lis, vinosa lis,
Lis salsa, lis non salsa, de salo exorta est.
(5) YA fremente, turbido Mudae sinu
Spumâ tremendi gurgitis, sub infesto
Viam Ennosigaeo credidit Hugens, suae
Maritus & malus Poëta Barlaeae;
Ac, si vocarent Fata, supremae diem
(10) Adivit horae ab Hoofdio renitente,
Miratus ullum posse tam dubiâ die
Timere, nec timere poculis, mergi.		 BAccho fremente, turbidâ Mudae domo
Spumâ bibendi gurgitis, subingesto
(15) Gulam Lyaeo credidit sugens, parùm
Marinus, at bonus Poëta Barlaeus,
Neque, ut vocârint fata, supremis diem
Abrupit horis Hoofdio propinanti,
Miratus ulli posse tam lautâ die
(20) Vacare, nec vacare poculis, mergi.
 IAmbe claude miste non claudis, utri
Palmam dicamus è duobus athletis?
Quin ambo censeantur in causa pari,
Si sprevit hic, ubi ille contempsit, mori,
(20) Si constat ambos navigasse
                                                    CONSTANTER.


[p. 113]

In Pollam.

POllam puellam & bellam amavi, anum linquo:
Quid increpas, puella bella, quae neutrum es?
Cessante causâ nempe cessat affectus.


Apophthegma Morionis.
MOrio stultorum simulavit spargere sulco
Semina. quaerenti, quidnî sereret sapientum?
Non istahec, non omnis, ait, fert omnia tellus.


De CL. SALMASIO, cum, praemissa Bibliothecâ,
in Hollandiam navigare differret.

1.
SUbstitit Armoricis ingens Salmasius oris,
    Dum natat Arctóo sarcina docta mari.
Quàm bene prudentem sine se tibi mille rapaci
    Commisisse putas, Ennosigaee, libros?
(5) Ipse liber tot librorum si vectus eâdem
    Nave sit, haec duplici pondere mersa siet.

2.
NUda stat in patrio SalmasI littore virtus.
    Nunc, age, quem dederis, Patria, disce virum.
Ad libram, Liber & liber, responsa librorum
    (10) Libera, cui Liber est sarcina visa, dabit.

3.
QUidquid Aristippum, decuit Salmasium; uterque,
    Quas habui, Ponto, tu rege, dixit, opes.
Addidit hic, pereant; sic te Fortuna lacesso;
    Si tabulâ sospes enato, nil periit.

[p. 114]
4.
(15) SI facis ad laudem Cynici projecta patella,
    Doctaque te solam pascere nuda manus;
Quae non SalmasI est, qui, missis omnibus, Orbem
    Quo valeat solus pascere, nudus habet?


Ad Anonymum, Amici fidem iniquè traducentem.
PRave cavillator meriti nil tale Poëtae,
Qui nigro ruis in candida sensa dolo;
Mitte Fidem infidâ Fidei praetendere larvâ:
Detorquere bonae verba, malae fidei est.
Miles è salubri aëre Castrorum ad praesidia
lue infecta remissus.
NVlla nec aestivis adii contagia Castris:
Praedatrice domi cingor ubique lue.
Sen.Caesaris infandi Rector bone, vivere saltem
In freto, & in portu me fateare mori.
Corbia (ut rumor erat) Gallis recuperata.
COrbia debilibus, facili conamine, muris
Capta, novo valli robore cincta redit.
Ride posteritas: Infans prudentia nusquam
Tam fuit in plagas ingeniosa suas.
Perdit opes, operam, tempus, socios & honorem,
Vt, quod erat, Galli tutiùs esset, Iber.
Austriacorum è Gallia receptus.
DUm, Gallo cristis Aquilam terrente, superbam
Victrici obruerent Lilia fronde Praes. Ros.Rosam;
Inter discipulos bellandi incredulus omnes
Fertur in hunc Princ. Sabaud.Thomas increpuisse modum:
Ite domum fatui. quid enim nugamur; Card. Richel.Atlantem,
Card. Inf.Infantem & Piccolom.Pumilum sternere credibile est?
[p. 115]

L’Estrappade.
Hos etiam, Fortuna, rotas: Tolluntur in altum,
Praecipites lapsu quò graviore ruant.
Ad Ensem meum.
HVmanum fugio, vel justâ caede, cruorem:
Non illâ victor conditione siem.
Laede lacessitus laedentem, ut laedere cesset.
Si me defendis, fide, satis furiae est.
Ad L. Realium, cum Galilaei sidera Medicaea, & ex iis
modum definiendae Longitudinis Ordd. exhiberet.
DEspiciat caecum Galilaei sidera vulgus.
Ad populum phaleras: paucis Lectoribus Ille
Gaudebit, quibus inculces, experte Reali,
Nil Ursâ praestante vago per caerula nautae,
Quàm pulchrum est digito monstrari, & dicier, Heic es.
Pro quatuor sphaeris ferreis, in tubos fumarius AEdium mearum impositis.
FVmus homo, impleri fumo malè, disputat Orbem:
At me sollicitum crassior error habet.
Omnia si quadrent, non debuit ille vapore
Impleri; totus debuit esse vapor.
Pro iisdem.
Mille tot ornari reprobant mea culmina Mundis,
Mille probant. Vbi conveniet sententia, fiet
Iustitia, & Mundi, me destructore, peribunt.
Pro iisdem.
AUrea prima fuit, post hanc argentea, post hanc
Aerea, post AEtas ferrea quarta fuit.
Hoc Orbem doceat quadruplex & ferreus orbis,
Ferrea, si redeant quatuor, omnis erit.
[p. 116]

In easdem.
TOto summa soles habitare Ciconia Mundo:
Vae tibi, nunc totis quatuor exul eris.
Pro iisdem.
SI placet haec paucis; at non, si viveret, uni
Posset Alexandro non placuisse domus.
Ille tribus ter me, quater Orbibus esse beatum
Quatuor invito diceret Orbe virum.
Pro iisdem.
QUi malè contempto tegier fumaria Mundo
Disseris, en carpis quae nec, inique, capis.
Non libuit mundi, libuit faciem dare Mundi
Immundi, poteram commodiore loco?
In monumentum Reipub. Venetae, quod de Alexandro III.
Pontifice adversus Fridericum I, & Othonem filium
Anno M D c lxxx iix. eximiè merita esset,
à Pio IV. Pontifice erectum, ab
Urbano IIX. deletum.
VIcto Quiriti Barbarossa calcatus,
Victore Marco, innotuit fide longâ
Tradentis aevi; nulla grandis exempli
Pondus vetustas, livor, ira concussit.
Nunc ipsa veritatis umbra non fertur;
Fit vis tabellae, iniqua nunc manus, quod pes
Olim superbus Caesari, facit telae,
Telae innocenti: ingratitudo delevit,
Quod saeculum nequivit, & dies, ulla
Dies nequibit. Christiane, si nescis,
Papâ docente jam scies, quid intersit
Terrena virtus Coelicae: quod extruxit
Pietate Roma, Urbanitate destruxit.
[p. 117]

In idem.

CAesara prostratum, Veneto sternente, Quiriti
    Fassa diù, tandem perfida Roma negat.
Perfida an haeretica est? quid erit fas credere, quid non
    Credere? vim Meritis quae dedit, ipsa rapit.


In effigiem Card. Richelii.

MErcedem, pictor? Veniam pete Gallia donet;
    Indigni pretium grande laboris erit.
Excidit, infami lapsu, mortalis imago
    Conanti diam reddere Richelii.



In eandem.

STupende cardo non fatentis Europae,
Non diffitentis; sed ferentis Europae,
Et sic fatentis; Richeli, genus divûm:
Non te in tabella simplici tuo totum
(5) Vultu intuemur, Trismegiste: personam
In qua triumphas triplicem, unicâ fronte
Reddat necesse est, quae tuam relatura est
Subire totam nata dextra Naturam,
Et Galliam, & Te reddat, & tuum Regem.


Ad REGEM Magnae Britanniae, pro Mari libero.

INtempestivas non hostibus, hostibus olim
    Promeritas, infers, Carole Britto, manus.
Magne Deûm in terris, quorsum, si pellere possis,
    Nolle solo Austriacos, velle salo Auriacos?


In mortis metum.

CUr timeam mortis, quem non vitabo, dolorem?    Senec.
    Si nequeo, brevis est, si queo ferre, levis.


[p. 118]

Milite Gallo discessum ex Hollandia protrahente.

FAusta soluturo spirarunt flamina Gallo;
    Solventi Zephyris in via facta via est.
Ergo dolent Batavi, stupet & subridet Iberus,
    Quod Gallo levior ventus & aura sient.


Ad Lesbiam larvâ tectam, arcendo Soli.

DEtrahe personam capiti, praepostera formae
    Consulis, ut ne sis, Lesbia, nigra, nigra es.


Ad eandem.

SI faciem, ne quà penetrabile Sidus adurat,
    Velari crasso tegmine cauta studes;
Me miserum quae larva teget, cui frigida frontem
    Ambusto duplici, Lesbia, Sole feris?


Ad eandem.

QUid pice sericeâ formosam lactea frontem
    Lesbia, nube nigrâ condis utramque facem?
Redde diem Coelo & mihi, personatula; iniquum est,
    Ne pereas uno Sole, perire duos.


In Aulum.

AUlus dierum plenus, adjici nihil    Sen.
    Desiderat caussâ suâ, sed filii:
Huic senex prodesse, non sibi, cupit.
    Quod vivit Aulus, liberaliter facit.
Continue
[p. 119]

CONSTANTINI HUGENII

EPIGRAMMATUM

LIB. III.

METEOROLOGIAE

* PERIPATETICAE,

adversus Aristotelem,

LIBER SINGULARIS.

Munera nondum intellecta Deûm.

Ad summum Philosophum & Poëtam

CASPARUM BARLAEUM.

* Ambulanti
commentatae



[p. 120]


Horat.		VATES RECLUDENS, IMMERITUS MORI,
      VERUM NEGATA TENTAT ITER VIA.

Senec.		ETIAM NOS ALIQUID FACIAMUS ANIMOSE,
              SIMUS INTER EXEMPLA.


[p. 121]

Amplissimo doctissimoque Viro

GASPARI BARLAEO,

S.

DUm te tenebrio malè feriatus exercet, Barlaee doctissme, quod cur tam obstinatè me celaveris nondum capio (nisi fortè me anonymum illum suspicaris) ego me ad Exercitum, &, ecce, tecum exerceo. In nova fert animus. Libuit à via divertere, & in majestate sua Naturam ludos facere. Iudica quo successu. nec parce immanibus ausis. Paucorum dierum iste labor, & castrensis; quid autem labor? feriae fuerunt, ambulanti à meridie, pediti vel in equo, succisae, sicut meus est mos. Adverte, si tanti est, an satìs ἐπιτηδείως, satis alibi venustè vel acutè nugatus sim. Fuit, ubi in specioso paradoxi commento desudavi; nonnullis facilè defunctus. Verba utique ad praevisam rem, praecipiti venâ, quasi ἐκ χειμάῤῥου provoluta sunt. Congruis, Latinis, pressis adeò & nervosis cum cura uti conatus sum; salvo, quantùm potui, cujusque rei charactere. Rogavi ne parceres. parce tu Scriptori tamen ab ope hìc librorum destituto, aulico & occupato: à quo inter omnes convenire nullam rem bene exerceri posse, non eloquentiam, non liberales disciplinas, legisti apud Philosophum, qui, si Hispanos audias, ad Aebucium Liberalem septem libros scripsit de Veneficiis. Nam crudeli populo scilicet veneficium pro beneficio est, &, si res postulet, atrocissimum facinus diluitur linguae lapsu. Ama me & vale, cum amicis, Vossio, Wicquefortio, Vondelio, &, si ruri non est, humanissimo Hoofdio. Sprangae, in Castris IX. Kal. Nov. Anno M DCXXXVI.


[p. 122]

Ad eundem.

DOgmata scrutanti malè vestigata Stagirae,
    Non Samio, nec per somnia, visa seni;
Digna focis & avis & libertate Batavâ,
    Sin mavis, Batavâ simplicitate, loquor.
(5) Quis mea, quis veterum, quis tu, Romane, quis Hellen
    Ingenii subdas libera colla jugo?
Excidit, haec livter tentanti, mascula casu
    Dictio, & audaci punxit aculeolo.
Mollior, & quasi de sexu inferiore secuta est
    (10) Altera, dum vati languida vena stetit.
Hinc descenderunt similes longo ordine nati:
    Fecerunt mas & foemina progeniem.
En jocus est, Barlaee, brevis contempta freti sors,
    Et furor aestivi velificatus Yae.        De quo lib. II.
(15) Haec praeit audendo Pictoribus atque Poëtis,
    Hanc, ignosco, licet serò sequare ratem.


Ad eundem.

CEnsor severae veritatis, arbiter
Severe falsi; fabulantem fabulas
Suffer Poëtam, parva dicendis mora est,
Parva audiendis; veritati nec jocum
(5) Nec verba vim factura nosti: scilicet
Sic vivitur, Barlaee, sic victum est diù;
Fuco placetur, veritas odium parit:
Aut fallere aut falli student homunculi;
Ad falsa proni, ad veritatem nauseant.


[p. 123]

Pluvia post ardorem Solis.

QUaeritur, insano Phoebus quam torruit aestu,
    Ut fuerit pluvio Vespere lota dies?
Occurrit ratio. grandi conamine Coelo
    Ridenti lachrimas exiliisse puta.


Rubor vespertinus.

QUi sub nube niger picea quasi luxerat aether,
    Vespere praecipiti si rubet, unde rubet?
Convictus peccasse, rubet pudibundus, & ultrò,
    Crastino, ait, voveo, Sole serenus ero.


Rubor matutinus.

UNde dies roseis Aurorae tota quadrigis
    Manè rubens, madido vespere sera pluit?
Potus enim qui manè rubet quocumque liquore,
    Non dubiè toto vespere micturiet.


Hirundo humilis.

SI ruet in terram de Coelo proximus imber,
    Cur nondum madidae proxima hirundo volat?
Praesentes adeò rata quas benè praevidet undas,
    Jam natat, aut, ad humum prona, natare parat.


Anas se proluens.

QUae toties se mersat anas praesagula toto
    Vertice, sic, inquit, tota madebit humus.


Pavo querulus.

QUid fera praesagit quae se Junonia moestè
    Invocat, & planctum planctibus addit avis?
Praesagit miseranda, quibus, quâ sicca superbit,
    Jam jam deciduis pluma madebit aquis.


[p. 124]

Crepitus operis intestini.

INtestina crepant murorum robora, grandi
    Turbine, turbato grandine Terra tremet:
Horribiles instant straturi caedua venti:
    Quis concussa metu pedere ligna neget?


Lucerna crispa.

UNde, gelu fluviis instante, volubile sevum
    Cincinno Lychnos induit Jonio?
Qui flammis damnatus erat, jam denique cristam,
    Servandus fido frigore, tollit adeps.


Luna pallida.

OBtinet antiquum, si, quod venator, Arator,
    Navita, Pastor ait, pallida Luna pluit.
Testis es, Actaeon, quantas, pallore feroci,
    Irâ sive metu Delia fudit aquas.


Luna rubicunda.

LUna rubet: quid tum? cras à tibicine disces
    Quàm res sit vero congrua, flare rubram.


[CH1636:038]

Luna Alba.

PAllida Luna pluit, rubicunda flat; alba quid? omnes
    Dixisti; superest, alba serena siet.


Stellae scintillantes.

QUae grave scintillans portendit ab aethere frigus,
    Jam descensuro frigore Stella tremit.


In easdem, Amantis.

SI scintillantes portendunt frigora Stellae,
    Illa nimis dubiae sortis imago meae est.
Cum risu micat insolito, si frigore amantem
    Non ferit, aut feriit Polla, ferite parat.


[p. 125]

Aranta prodiens.

SUdabit paries, & erunt mox flumina rimae,
    Submergi metuens prodit Araneola.


Nebula ascendens.

SOl sitit, & nimias (premit ipsos crapula Divos)
    Jam jam cogetur reddere potus aquas.


Tonitru, Pluvia, Tempestas.

NEscitur Coeli cur diluat unda fragorem?
    Ambigitur cur hanc flamina discutiant?
Juno Jovem saturum tonitru gravis increpat: ille
    Mejit, & his, inquit, flamma residat aquis.
(5) Quid Soror & Conjux? rabido suspiria nisu
    Efflat, hic est quo tu turbine, nauta, peris.


Nebula descendens.

PRovocat audaci Superos certamine Titan,
    Quantas de Terra tollere possit aquas.
Excidit ingens urna Deo: ridetur ab omni
    Coelite: non niteat laetior illa dies?


Ignes fatui.

QUid fatuos ignes memorabo? spectra? vapores?
    Nescio. si taceat Julia, dicat amans.


Nix.

QUae sit origo Nivis, si non bene creditur ardens
    Diva reo barbam vellere Juno Jovi?
Mollius hoc: Tonsore Deum properantiùs uti,
    Furtivis avidum basia ferre toris.


Eadem.

LAna fovet pecudes, algens nive Terra fovetur:
    Credite, si tepida est lana, calere nivem.


[p. 126]

Grando.
COmpactâ divis manibus nive ludere potos
In coelis, acri frigore, dico Deos.
Illa per aetherios praeceps, ubi solvitur, ignes
Gurta fit. hinc nostro frigore grando coit.
Glacies.
FRigore durari fluvios concedo Stagirae,
Quì coëant sanus nemo sat explicuit.
Explico. dum fugiunt tremulae, sine veste, misellae,
Exiles, atomae frigora particulae;
Concurrunt, veluti se, tempestate coortâ,
Muta, pecus mutum, mutua turba tegit.
Compressae faciunt, quantùm testudine factâ
Tu, Romane; ferunt quadrupedem, arma, viros.
Mox, ubi anhelantes nimio sudore liquescunt,
Solvitur acris hyems, effluit unda vitro.
Discite nunc scioli causam, cur proximus haeres
Debeat extremi frigoris esse calor.
Sol, Stellae, Luna.
VAna facem Coeli finxerunt saecula Solem,
Vana quot Astrorum lumina, tot faculas.
Usque adeò Divorum epulas agnoscimus omnes,
Nemo nec Ambrosiam judicat igne coqui?
Sol focus est Jovis, est ingentis nempe culinae;
Caetera Stellarum turba, Deûm foculi:
Luna minus dubiè superarum pelvis aquarum.
Hoc coenaturus Juppiter aere lavat.
Iris.
CUm tot sustineas ac tanta negotia, Coeli
Nuncia, curvatam pondere non stupeo.
Quod vario vultu es, miror minùs; omnia Divis
Ut referas, omni fronte parata venis.
[p. 127]
Hinc suffusa pudore rubes, hinc candida risu,
Alba metu, flavâ concita bile micas,
Hinc viridi spem fronte refers, hinc caerula tollis,
Uxor Aristarchi veste, colore, statu.
Qualemcunque voles da, Quintiliane, colorem,
Vna datis unà concolor Iris erit.
Pluvia.
VNde ruit superis tantus de sedibus imber?
Assero, si turpe est mejere, flere Deas.
Stella volans.
STare loco nescit, nec in una sede moratur:
Si non decipimur, lumina, Stella volat.
Nauta cave: cras non dubiè dominabitur undis,
Qui jam descendens sidera turbo quatit.
Terrae motus.
SI pereant quae nascuntur, par pondus ubique,
Semper, & aequali robore Terra ferat.
Sed perstant quae nascuntur, resolutaque durant
Quae quàcumque tui prodiga Vesta paris,
Et benè miramur, si mole molestâ, ut iniquâ
Mente sub ingesto pondere asella, gemis?
Nec malè miramur, si, quà praecordia tendis,
Concutis ingentem mota superficiem?
Parelii.
SOl genuit Soles, vitiatâ nube puellâ:
Fortiter hoc: sed jam jam pater orbus erit.
Quâm similis Divo est turpissima Bestia? fallar,
Ni nimis hos foetus, Phoebe, fovendo necas.
Cometa.
QUâ prodis, crinite, palàm est, insaniet Orbis,
Plurimus incendet pectora nostra furor.
Si dubitat quis, es indicio, qui, vertice raso,
Sic furis, assumpto, Galle, capillitio.
[p. 128]
Planeta.
AIo Stagiritam, quae tam vaga in aethere Stella est:
Ambulat tque errat cum duce Aristotele.
Hoc ridere juvat: quasi nollet & ipsa Planetis
Esse minor, septem Graecia clara fuit.
Dies. Nox.
NOcte dieque vices rerum Natura notavit:
Moerorem tenebris, lumine laetitiam.
Quis pudor est, semper tirones discere, quae nos
Nigra docet nox, & candida quaeque dies!
Tandem nec puero, nec iniquâ mente ferendum est,
Quod toties aequâ, nocte dieque, tuli.
Eclipsis Solis.
PHoebus amat, claidusque suam nunc Daphnida, Vestam,
Ambit, & insano deperit intuitu.
Diva Soror, si vel casu, vel amantibus obstat
Invida, nec limos virgo procantis amat;
Liquitur ille, ajunt, animo, fert fronte dolorem,
AEternam nubes abdit opaca facem.
Me ratio diversa regit: jubet, ajo, Sorori,
Ut speculum incompto commodet; Illa venit.
Adstat, & aversam terris se praebet amanti,
Divinâque Deum proxima fronte refert.
Hic obiter te, Phoebe, vides, obiterque recenses
Quam vaga currenti miscuit aura comam.
Tandem compte redi: rogat hoc quae se nec Amantem,
Dum te, non illam tu proce, Vesta videt.
Eclipsis Lunae.
IAm furit, atque alias alio sub cardine fratrem
Cynthia nugatur quaerere amicitias.
Postremò, si lumen, ait jam turbida, pergis
Usque tuum Terris condere, condo meum:
[p. 129]
Et latet, & (tantaene animis coelestibus irae!)
Ut lateat, multâ se pice foeda tegit.
Ridet ad haec radio Frater, rabidaeque liquatâ
Cum pice personam detrahit: illa nitet.
Ut niteat (tantâne Deas levitate moveri!)
Proxima ridentem rursus adire parat.
Quàm bene cum terris agitur, quòd, gratis quantùm
Rara, duos inter sit brevis ira Deos!
Maculae Lunares.
VNde, rogant pueri, maculata est Cynthia? non hoc
Solis ab intuitu fusca puella roget.
Maculae Solares.
SVnto, quibus commenta placent, maculae, astra, vapores,
Quae medio Lynceî, non ego, Sole notant.
Si quid inest, quod adhuc nequeat cataracta vocari,
Audiat Hippocrates, gutta serena mihi est.
Paraselene, ante pluviam.
COnsulit oppositam sibi de se Delia nubem;
Hinc illinc divae virginis ora nitent.
Compta lavat faciem. faciem lavat umbra vicissim;
Dumque pari nos & se lavat imbre, perit.
Virgae.
MVlto fune Diis Titan tentoria tendit:
Mortales moniti tecta subite, pluet.
Halos. Corona circa Lunam.
SOla Deas inter coelestem Iuno coronam
Induit: haec regni cum Iove signa gerit.
Quam tu, virgo Deas inter, nec imago coronae est.
Vsque adeò laudem corporis umbra ferat?
Quâ te cingis, aqua est: metuens Actaeona, ut olim,
Pallida, at in Coelis tuta lavabor, ais.
[p. 130]
Lancea ardens.
Εὐδία, Mortales, pacem praedicimus orbi:
Vsta Deo Marti lancea displicuit.
Chasma.
TErribiliem Coelo foveam suspecto sereno.
Quis, quid, ubi, quantùm dixeris esse rei?
Nescio, nec pudor est: coelesti lumine cernit,
Quae superant Coeli sidera, sola Fides.
Lapis fulminaris.
DIra Jovis jussu cudenti fulmina Fabro
Excidit incauto malleus, an cuneus?
Neuter. ab intacta tentavit rupe favillam:
Primus ab infracta desilit iste lapis.
Pruina.
TErra tepens, ne putrescat, cum carne saliri
Postulat; hàc hyemem prata bovesque ferunt.
Sal faciunt Sol atque Salum, facit Ignis & AEther,
Ipsa vaporando terra salina sibi est.
Ros.
ACcipe posteritas, quod se scivisse nepotes
Gaudebunt, se non scîsse puderet avos.
Sidera sudarunt nocturno lassa rotatu,
Dum procul est Phoebi qui voret ignis aquas.
Inde graves udo ceciderunt aethere stillae,
Inde frequens omni gramine gutta sedet.
Draco volans.
Hìc est, Astrologi, caput, hìc est cauda draconis.
Vestra nec ignoro somnia, nec patior.
Longa decussari vobis, non lata, videtur
Linea? jam non est linea, jam nihil est.
[p. 131]
Ventus.
ESt vento levior quae de spiramine venti
Hactenus in vulgum didita causa viget.
Discite doctores: quibus hìc agitamur, anheli
Naribus exspirant flamina Solis equi.
Ignis lambens.
SI de nocte cui, fato crescentis Juli,
Visa fuit summas lambere flamma comas:
Est qui de nobis exit collectior ignis,
Obvius insurgens frigori, ut interimat.
Sidus Helenae. Castor cum Polluce.
INclamata diu Tethys dormitat, & uno
Spernit adhuc miserûm lumine coeca preces.
Evades Palinure, ambos patefecit ocellos;
Jam vigil effraeni vincla datura mari est.
IAmque opus exegi quod vel levis ira Stagirae,
Vel poterit verum & novitas abolere trimestris.
Cum volet ille Deus, qui animi, qui corporis hujus
Jura tenet, certi spacium mihi finiet aevi.
Parte equidem non hac meliore per ima perennis
Astra ferar, nomenque erit ut vaga nubila nostrum.
Quà patet indomitis Hollanda potentia terris
Nullius ore legar: quin haec per saecla fameque
(Si quid habent falsi) lectorum scripta peribunt.


[p. 132]

Ad BARLAEUM.

SI Meteorologiam meam, ambitiosè nomini tuo nuper inscriptam nondum accepisti, minus damni est, quàm si te tineae ad coenam vocaverint, raptum aliò ex condicto; Mudam puta, vel ad Vossium, Wicquefortium, Baeckium, aut Vondelium, omnîs homines qui Se praestare student caeteris animantibus. Et, si quid sanè tabellarius sapuit, jam in Myropolio legor gravis autor, vel thuris piperisque sum cucullus, vel scombris tunicas dedi molestas. Sin tradidit ille illustres paginas, Barlaee mi, facinus, mehercule, te dignum facis, & sacri Codicis non immemori Lectore, qui Stulto non respondeas in stultitia sua. Anonymum si sic excepisses, dubitare possem, an non meliùs tibi consultum esset; nisi obstarent quae notâsti obiter, multi ponderis argumenta. quibus cum accedant Herculea illa, quibus, lacessite pugil, amentem jugulasti, atque adeò merentem, (ut qui in Sacris, quae profiteri fertur, voluit videri non legisse τὸ, μεταξύ σου καὶ αὐτοῦ μόνου) assero, & fatentur omnes boni, interfuisse tuâ, & amicorum, ne hoc impunè ferret. Prostrato, mihi denique illudere libuit, & Leonem, ut apud Senecam est, subulâ impetere. Facit hùc Epigramma, quod in capite invenies nonnullorum, quae his addidi ejusdem farinae, sive furfuris. Si inspicere singula dignaberis, in Castris, vel itinere memento nata. excepto quo Realium alloquor, eximium, ut nosti, virum, qui nunc ingentis rei, & suâ curâ dignae procurationem obit. In illo, & caeteris, futilis venae meae genium agnosces. quo cum delectari te tamen, pro humanitate tua, professus sis, etiam hoc aere, nomen aureum, quo me obligasti, dissolui patere. Loquor nunc de tot selectissimis deliciis, quibus tu me partim, partim tuo nomine, cujus ille verax & perpetuus [p. 133] praeco est, Cl. Wicquefortius impertiit. Inter illas quoties attentionem pasco, repeto ejusdem Senecae luculentum illud & subacto aulico, an subtili oratore, dignum: Quocumque, ait, (nescio nunc quo loco) oculum miseris, id tibi occurrit, quod eminere posset, nisi inter paria legeretur. Nobilis et arguta laudandi ratio. At Amice, si te legat, ne hac quidem sibi satisfaciat. de me, ut porrò silere pergas, sincerè postulo. Placet merenti poena, prae encomio, quo me in ruborem agis; dum anguli nimirum acuti cum obtuso comparationem longè venustissimam praeposterè nobis applicas. Rursus in verba Senecae impingo. Acumen Epigrammatibus meis adscribere voluisti. Audi Philosophum, caeteris, si quid video, extantem, quantum de cupresso inter viburna scriptum est: Acuta, inquit, sunt ista quae dicis. Nihil est acutius aristâ: quaedam inutilia & inefficacia ipsa subtilitas reddit. Hac aristâ, quasi virgulâ, crede, mi Barlaee, saepius me castigo; & si quid casu opportuni excidit, quod, nondum refrigerato inuentionis amore, plausum inventori eripiat, aliundè me intueor, &, numquid me, inquam, induo in artificii veternosissimi nodos? Sed haec Senecae item, ni fallor, dictio est: nisi finem facio, totum hodiè recitabo. neque enim diffiteor perpetuò mihi obversari sapientissimum mortalium, cujusque unius gratiâ laxius otiari optem, quàm nunc per istud licet, quo mihi cum officio luctandum est, quia semel recepto. Neque enim fefelli, cum in Castris me quàm densissimis occupationibus distrahi clamavi, & hàc non nihil veniae apud literatos promereri. Solo ultimo bimestri invenio, & stupeo, & indignor, scripsisse me, vario sermone, ad CCXVII. epistolas privatas. Adde rotam Ixionis, &, quàm eò loci Respublica me exerceat, expende: Judicabis quàm angustè tot Epigrammata sederint: per quas rimas emissa gracilitate [p. 134] suâ nimirum punxerint, ut de arista dicebamus. Sed licetne, inquies, per doctorem, cujus tu in verba jurasti, epistolae, sinistram legentis manum implere? sanè, si tertiam invenias, quam ab innocenti servo senex Aulularius poposcit, jam occupata sit. neque occupatior me tamen; qui & ista me nugari testor inter non ausim queri quot avocamenta. Vale tandem, vir doctissime, & vel hac etiam de causa sile, ut sic loqui desinam. In pistrino meo, Aula Principis, biduo post Id. Novemb. M DC XXXVi.

Continue
[p. 135]

CONSTANTINI HUGENII

EPIGRAMMATUM

LIB. IV.

MDCXXXVII.

[etc.]
Continue
[...]

Ad Stellam, Vxorem charissimam defunctam.
COnfundunt elementa vices, Natura noverca,
Ut paterer, voluit me patiente pati.
Nascitur alba dies, nigra nox perit, ut perit omnis
Stella, mei pereunt te pereunte dies.
Ejusdem dextera ègypso, quasi ad carpum abscissa.
ME spondente, sacri coierunt foedera lecti;
Me nectente, duae viximus una caro.
Candori comes accessit Constantia: ne quà
Candida deficerem, saxea facta fui.
Defeci ollapsa tamen, nexuque soluto
Quaesacrarat Amor vincula deserui.
Perfida deserui? non si tortore tyranno
Arguat, evincant ultima jura ream.
Judicet ipsa Fides quo culper crimine, quam, cum
Solvere non possent Fata, scidere manum.
In titulum Celsitudinis Principi à rege Christianissimo delatum.
QUod premis Austriacum vanâ virtute superbum
Verberibus, verbis erigis Auriacum;
Non stupeo, Ludovice; facis quod regula dictat
Justitiae, tribuis, Juste, cuique suum.
[p. 136]
In idem argumentum.
ADditur extremis; fieri quod posse negabam:
Cautior exemplo disce quis addat, Iber.
Quae facit hoc meritis, aliquid factura superbo est
Gallia, quod fieri posse, superbe, neges.
In Herois Heravgierii navem, quâ olim Breda capta,
ab Hispanis exustam.
IN tabulas furit ultor Iber cum laude nocentes:
Nobilis infami corruit igne ratis.
Quàm serò sapiunt Phrygiae! (neque enim Phryges) uri
Debuit, ut vivo cespite foeta stetit.
Nunc caret invidiâ factum, Batavoque volente
Saepe vel in portu naufragus hostis erit.
Ad Urbium praefectos, cautio.
CUi grave commissum valli tutamen, honorque
Principis & Patriae, quâ regis urbe, salus,
Plurima te cautum faciant exempla: juberis
Vincere, si non est vincere, velle mori.
In Aulum.
AVlus in officio est, ex officio facit Aulus
Officium; quod id est officium? officere.
In mortem scelesti à plebe discerpti, mox à patrato
immani facinore.
INfame crimen, crimen omni crimine
Magìs nefandum, turpe, dirum, barbarum
Vindicta praesens expiavit, promptior
Punivit omni talione talio.
Cavete sontes, nulla spes fugae aut morae est;
Sanata poena est, claudicare desiit.
[p. 137]
Fr. Henrici Princ. Arausionum
Anni triumphales, usque ad M DC XXXVɪɪ.
POstquàm res Batavûm Bredaeque affligere civem
Mauricio potuit sors semel atra Duci:
Praebuit Henrico, Fratri cum laude negatas,1627.
Cincta suo circum cespite Grolla manus.
Sylva, Ducum domus, & Venetûm soror aemula Sylva,1629.
Sylva natans medio gurgite rapta fuit.
Has Poliorcetes objectâ mole coëgit,
Has, quasi Neptunum Marte, fugavit aquas.
Forti fraude, dolo bellace, levi momento
Vesaliam Patriae reddidit atque sibi;
Velaviam Patriae atque sibi. Cum Classe subacta
Hispanas nullo sanguine cepit opes.
Naufrago & armato vitam donavit Ibero,1631.
Ut, quam conficeret, relliqua turba foret.
Mille triumphanti navalem fronte coronam
Captivi madidâ composuere manu.
Solvit ad hostilem flatu duo vincula Mosam:1632.
Venlonae accubuit strata Rumunda suae:
Tertia lassatis Ledaei Castoris armis,
Trajecti subiit pontis habena jugum.
Denique, nec praesens, praerupto monte superbam
Limburgum ferro fecit & aere suam.
Addidit Orsoviam nutu, conamine Bercam1633.
Quo pavidas Rheni penè retorsit aquas.
Harum capta levi furto Divortia furto1635.
Fortiùs ac dicto promptiùs asseruit.
Post tantos sine ube dies, sine labe triumphos,
Quorum quisuqe stupor posteritatis erit,
Ne fuerit, quae magna fuit, quae maxima, virtus
Nassavidûm, ne vis ultima militiae,
Breda fame superata, fame moribunda videndi1637.
Victorem Dominum nunc quoque victa foret.
[p. 138]
Tabula è regione Hispanicarum inscriptionum in Templo
Bredae appensa.
M D c xxXVɪɪ.
Auxilio
Solius Dei
Auspiciis
Confoederati Belgii
Ferdinando Austriaco
Hispan. Infante
Cum ingenti exercitu
Frustra succurente
a xxxiii. Julii
obsessam
a xxiix. Augusti
oppugnatam
Fr. Henricus Princeps
AraVsIVs
BreDaM eXpVgnat
SeXta oCtobrIs.
Epitaphium L. Realii, Ind. Expraefecti
Philosophiae Magneticae peritissimi.
QUod nec sponte, nec ad noti monumenta sepulchri
Affluis, à saeclo ferreus, hospes, habes.
talis inexhaustum magnetica turba Realem
Cinxit, & à vivi pendula voce stetit.
Quin proprio ductu charis comes ossibus haerens
Ferrea, si liceat, lamina claudat humum.
Magnus enim Magnes jacet hìc; qui pyxide multâ,
Quos voluit lapidem discere, se docuit;
Se lapidem, se Magnetem, se saeculi amorem,
Qui, quia sapiens, noverat & lapidem.
Qui, quia se, lapis, & lapidem, sine pyxide Gangem
Creditur & Boreae victor adisse domum.
[p. 139]
Iuliacum olim expugnata.
VIncitur agricolae & Regum socialibus armis:
Gloria in ambiguo set: Mars sceptra ligonibus aequat.
In secundas nuptias Ill. D. de Brederode, & Loïsae
C. Solmensis.
SOlmia ridendo praestat quod mille petenti
Nassaviae votis, tot periere dies.
Euge, bonum factum; nisi spe deludimur, unâ
Nocte bonum Feudum nupta Loísa facit.
In I. Beverovicii de Calculo Tractatum.
NOn patior, Beverovici, tua tormina; nullum
Vesicâ, nullum Renibus urget onus.
Duriùs aegroto; totum stupor ista legentem
Fecit inauditâ duritie lapidem.
Exede quod, Medice, intrîsti, saxumque voluta
Quod facis, ut saxo, qui latet, exstet homo:
Extet homo, qui te lapidem, facunde, docentem
Non lapis, &, quo nunc non valet ore, canat.
Quid fugis aut palles? nempe illud flebile pensum
Sisyphi, at hoc Batavi Deucalionis erit.
In receptu ab obsidione Gelria.
AVditur hostis, castra perstrepunt latè
Vago tumultu. Nempe quid? parat pugnam,
Et vellicar nos minatur à tergo?
Non, si quidem sapit. quid ergo, quid turbat
Tam manè, quid molitur? aureum pontem.
[p. 140]
Ad Philippum Doubletium ex fracto crure decumbentem
protrepticon.
STare loco nescis, infidas, optime rerum,
Crudeles experte nives & lubrica Brumae.
Quid facias? vel si gravior, superanda ferendo
Fortuna est. ne cede malo. si tibia fracta est,
Ne frangi patiare animum: si multa jacenti
Elanguenda dies, noli, generose, jacentis
Doubletii meruisse notam: cum Caesare stando
Disce mori, si Fata vocent: sta corde, supinus
Corpore, dum calli coeunt: contunde dolorem
Euphoriâ: pudeat Majoribus esse minorem,
Fratribus Imperii Batavum. quid inertia longi,
Chirurgo torquente, doles fastidia lecti?
Plurimus haec interrumpet congerro vocanti,
Si vis, collusor, si vis, compotor amicus.
Si non vis, si turba nocet strepitusque dolenti,
Si mavis te, docte, frui sine teste sodali,
Ecce vel invitum fecit Fortuna Poëtam:
Scribere Scazontes vacat, & stanti pede in uno.
In ejusdem lapsum.
I, cole candorem vani cognominis umbram,
Nec fidei in terris nil superesse puta:
Decepere virum summo candore superbae,
Quo nullo fruimur candidiore, Nives.
In ejusdem adhuc aegri versiculos invectivos,
de re nauci.
FAcundos gemitus, aegri non aegra, supini
Non prostrata mei somnia Doubletii
Qui legis, exclama, quantos canet integra quondam,
Quae dedit hos tantos Tibia fracta modos!


[p. 141]

In eosdem.

DOubletium proprio rabies armavit Jambo,
    Pentametrum durâ lege Poëma creat.
Quâ nixus ratione? quid est cur arma ferocis
    Archilochi voluit posthabuisse novis?
(5) Cujus clauda vetus decuit vestigia Scazon,
    Quì curto truncus maluit ire metro?
Credidit, ut res est, vilem de crimine vili
    Historiam senos non meruisse pedes.


Ad eundem.

Ὦ Ἵππων φίλε, τήν τε φύσιν καὶ τοὔνομα λαμπρόν,
    Quâ primâ poteris linquere strata die,
Dum callus venit & venienti robora callo,
    Quo nondum fueras jure φίλιππος eris.


In non impunè mejentem.

MEjenti Cynico, quà noxa est mejere, calvo
    Pileus ablatus vertice poena fuit.
Ille quid? exarsit: quis enim neget illud iniquum,
    Quod licuisset equo, non licuisset cani?


De Eutycho.

LUstravit Eutychus pater sex filios:
Dixitque claudo, macte, nobilis puer,
Coelestis irae tarditatem tu refers:
Dixitque coeco, tu arbitram justi Deam:
(5) Dixitque lusco, tu unicam Coeli facem:
Dixitque lippo, tu perenne fontium:
Dixitque surdo, tu truces Maris deos:
Dixitque stulto, tu Orbis omnes incolas,
Et, transeas cum caeteris erroribus.


[p. 142]

In E. PUTEANI Gnomas Belgicas.

QUas peregrè corrasit opes, quas exul Athenis,
    Non sibi, quas Romae, non sibi, delicias,
Delicium saecli, Patriae vernaculus offert
    Immenso Scriptor codice & exiguo.
(5) Infinita sui subiit compendia virtus,
    Hellada cum Latio charta Brabanta capit.
Ferte Jovis frondem; servati Civis honorem,
    Venloa cum Grudiis me meruisse probant.
Ingentem Erycium, Batavo duce & hoste & amico
    (10) Hugenio, reducem, si legis, hostis, habes.


Ad incertum.

PRave senex, cui sera nivem non impluit aetas;
    Ne treme, decrepitum non manet ille decor:
Candorem à teneris abigenti, nempe senectâ
    Non veniet (nimis est candida) canities.


Ad Typographum Reipub. descriptionem parvo
volumine edentem.

FAlleris aut fallis, contracte Typographe; non Res
    Publica quam cudis; Recula publicula est.


Ad illustrem virum, obscuro loco natum.

STemmata quid faciunt? nascuntur in aethere ranae;
    Terrae divitias infima Terra parit.
Quod splendes Auri est; Auri, quod origine vili es:
    Aureus & Terrae filius esse potes.


FLORES FLORI.
In eosdem.

SI nec odor constat, nec honor, nec gratia Flori;
Caussa patet: quo flos carpitur ungue, perit.


[p. 143]

Flor. 2. 15.

OPpressus Urbi propriae facem flammae
Templisque & aris ipse Poenus immisit,
Quae pasta Dis, infantibus, tabulis, auro,
Septendecim Patriae dies supervixit;
Ut quàtenus Carthago tota Romanis
Non posset eripi, triumphus arderet.

2. 2.

PUnica Romanae, Catulo duce, classis, opum vim,
Arma virosque ferens & propugnacula, cessit.
Tum victor: frustra, socii, laceremus & arcem
Et muros: deleta mari Carthago perivit.

2. 4.

ALpina, Gallos, corpora, & sub humenti
Coelo educata, sic suas nives constat
Referre; mox pugnantibus fluit sudor,
Levique motu & Solis igne laxantur.

1. 9.

DE singulari Roma & annuum & duplex
Jus imperandi fecit: ut corrumpier
Nequeat potestas solitudine, aut morâ.

1. 10.

ARdente Scaevola manu, ipso interrito,
Rex pavit, ut si Regis arderet manus.

1. 10.

OCcisum Aruntem mutuo mox vulnere
Complexus ipse Brutus occidit, quasi
Sequutus usque ad inferos Adulterum.
[p. 144]

1. 11.

PRincipium belli & finem ter quinque diebus
Quinctium & à stiva raptum fecisse stupemus?
Nempè ad opus festinavit Dictator arator.

1. 13.

INcendio urbs deleta, Galle, non fuit:
Quin gratiae debentur immortalibus,
Quod ignis ille Romuli abscondit casas.
Lustrata & expiata Civitas fuit.

11. 2.

CAesa Mari Poeno multarum naufraga classis
Littora terrarum complevit & imperiorum
Intercepta tamen victoria tempestate
Principis ad Populi fastum fecisse videtur,
Splendorique fuit Ponto periisse triumphum.

2. 17.

POmpilio violata fuit victoria, quâ nec
Roma satis potuit non pudibunda frui.
Vicisti Viriate cadens: qui fraude necârunt,
Non aliter vinci te potuisse docent.
Ludi augures anni 1638.
QUid querimur, quâ nos Coeli vindicta cecîdit
Vim non praevisae cladis habere manum?
Hyeme praecedenti.Fecimus augurium festivo milite; Gallis
Invitis Batavûm victor Iberus erat.

In Albo I. FREDERICI GRONOVII.

AIn’, Gronovi maxime? his angustiis
Jubes amoris arrha stipetur mei?
Peccas, diserte censor errorum, gravi
Errore peccas: non ferunt brevi freto
[p. 145]
(5) Immensa claudi, non sit Oceano minor,
Quâ, quàm, Gronovi chare, sis charus mihi,
Dicam papyro. Nempe scripturus ferè
Quot hoc libello paginae vacant libris
Egeam vacivis. Judica quid sim potis,
(10) Ubi confluente grandium turbâ virûm,
Quod nec satìs natura fert, Album est nigrum.


De Hispanis in exitu Dunkerckae caesis.

ECce quid hoc monstri est? dicas abeundo redîsse,
    Naufragium in portu tam citò fecit Iber.


In diem Natalem filii secundo-geniti
Principis Arausii.
M DC XXXIX.

NAsceris Andreae fatali luce, Batavûm
    Mille puer votis, mille petite Patris.
Accipimus Pater & Batavi praesagia; totum
    Scilicet ἀνδρείαν te fore fata notant.


inscriptio Vitaulii, Villae.

QUid faciat laetas segetes nec scire laboro,
    Nec vacat; hìc satis est, si scio, quid faciant.


In Tumulum
BERNHARDI SAXONIS, Weimariae Ducis.

QUisquis ad hos cineres adstas incautior, horre
    Hospes, et exuvias Herculis esse puta.
Pertulit heic Saxo, Patriae invictissimus ultor,
    Sacra triumphato condier ossa solo.
(5) Quid faceret? fatis Alciden cedere, caussam
    Parca, Nefas, Lethum credidit esse suam.
Interimendus erat, quo non pereunte perîssent
    Austria, & innumerae quas parit Hydra neces.


[p. 146]



[CH1639:013] = p. 146

[CH1640:006] = p. 147


[CH1640:005] = p. 149
Ad filiolos paucis diebus solearum ferratarum
incredibilem peritiam adeptos. Emblema brumale. Scazonte claudo convenire skázontas
Per laeve Brumae marmor, o domus nostrae
Decus atque ocelli, tanquam idoneo versu
Iustum ac decorum censui: sed incoepto
(5) Mox expulistis, derepente tyrones
Facti magistri: nec quadrare morosum
Epos fateri tanta me rei durae
Solertia adegit parta tam brevi nisu.
Hinc, ecce, durum carmen, hinc stylum vertens
(10) Sermone blando, lubrico, levi & laevi
Laeves levesque dissero ad natatores.
Favete linguis; musa, fas, ratio suadent
Aptarier pedem pedi, meum vestro.




[p. 161]

CONSTANTINI HUGENII

EPIGRAMMATUM

LIB. V.

MDCXLII.

[etc.]
Continue
[p. 178]

CONSTANTINI HUGENII

EPIGRAMMATUM

LIB. VI.

MDCXLII.

[etc.]
Continue
[p. 178]

Constantini Hugenii
Epigrammatum
Lib. VI.
M Dc xʟɪɪ.
Epitaphium infantis in utero Matris στενωτέρης suffocati.
DIvinate viri vates: Aenigmate condor,
Quo non est gravior, quâ malè condor, humus.
Patrem habui & Matrem: tamen invida, an invia, Mater
Quem voluit me non sivit habere Patrem.
Vixi, non vixi. quo possem vivere Jota
Defuit; hoc pariens debuit esse parens.
Denique, si saxo quid huic inscribitis, ecce
Praescribo sorti consona verba meae.
‘Venit in hunc tumulum, quem vivum fata maligna
Egredier tumulo non voluere suo.
Nata mori, vetus & justum est: sed iniqua Deorum
Saevities, nondum nata jubere mori.’
In dissidia Anglicana.
DIssiluit fracto naturae foedere cera?
Colligis admotâ frusta liquata face.
Ignea fax Amor est: Adverte Brittania; quae non
Hac face mollescunt fragmina, non coëunt.
[p. 179]
Ad Barlaeum, cum Filiae nuptiis interesse
non liceret.
QUi me pollicitus Mudanos inter amicos
Non nisi Fraterno funere fallo fidem,
A Patre Barlaeo geniales inter amicos
Barlaeae sponsâ virginitate vocor,
Cum Socero vocat & Gener & genus omne vocantûm
Cum Patre, cum sponso conjuge Sponsa vocat,
O Sponsi, malè me & frustra tentatis; iniquum est,
Quod mea non potuit sponsio, vestra velit.
Ad Posthumum.
AMbigis unde Ovi vitient alimenta saporem
Foetida, Porcinam nesciat ista lues.
Posthume, quàm demens torquet te quaestio! porci
Ovum si gustes quì sapiat, sapies.
De Gellio.
GEllius invisa nullum de conjuge falsò
Dici crimen ait. Credula res odium est.
Epitaphium
Caroli Morgantii
τοῦ χολωδεστάτου, Viri fortissimi.
SEcurus, hospes, si Britannus aut Belga es,
Securus in Morgantii sede busto.
Non est furore perciti procelloso
Quod extimescas posthumum viri fulmen,
Nec vivus istâ bile vixit horrendus.
Flagravit irâ mitis, impotentique,
Nons aevus, aestu; canduitque inoffenso
Candore. Naturae fuit soloecismus
Quo cespitavit, innocentibus flammis
Sibi molestus, nemini bono; fortis
Et comis idem victor atque convictor,
[p. 180]
Heros herusque laude dignus & luctu.
Quid plura? miles optimus, bonus civis
(Securus audi, qui Britannus aut Belga es)
Soli Patriae dixit bonum sacramentum,
Solis Iberis & malis Sacramenta.
Ejusdem Hydrope extincti.
BIle ferox, cui nec mediâ fervente juventâ
Ulla viro flavam subdidit aequa facem,
Decrepitus nondum viêtos Morgantius annos,
Horridaque his annis hostibus arma tulit:
Pers.Cum simul inflatum propenso sesquipede extans
Tenderet intercus humor aqualiculum.
Quanta, putas, hospes, fuerit, quae fulmine vivo
Tanta super tantis flamma natavit aquis?
Ejusdem.
ILicet, ut Fati sancitum lege magistrâ est,
Senserit humanas & mea flamma vices.
Iverit in fumum, quae me lymphatula fecit
Iucundumque bonis, terribilemque malis.
Non omnis pereo: superavit funera quidam
Relliquus antiquâ mobilitate calor.
Scilicet hos inter tumulos de nocte vagantes
De nostris fatuos ignibus esse puta.
Epitaphium
Fr. Augusti Thuani,
Criminis rei, quod à se improbatum, in
gratiam amicorum celaverat.
QUi jacet hìc, hospes, pravi, sine crimine, coepti
Conscius obtrusâ relligione fuit.
Nec sceleri quidquam probitas contraria juvit:
Commissum sceleri est subticuisse scelus;
Cum violata fides socios impunè negantes
Flectere nec posset sola, nec arguere.
O legum subtile nefas, quibus inter amicos
Nolle fidem frustrà prodere proditio est!
[p. 181]
Ejusdem.
AVgustus, hospes, hic jacet, Thuanaea
De stirpe (quantâ stirpe!) nobilis proles,
Ne quaere caussam mortis; ipse nescivit.
Quid ipse? mortis autor ipse nescivit.
Tamen scientiâ hic & ille peccarunt:
Scientiâ mali reus, sed exosi,
Et improbati, & improbabilis contra
Reos negantes, subticendo peccavit.
Scientiâ peccavit & boni judex,
Legis bonae, sed, hercules, inhumanae.
Et quâ Thuanum non feras perivisse.
O summè iniqua juris aequitas summi!
Satìs fuisse debuit virum fortem,
Constantem amicum, non suae reum culpae,
Quod non potuît probare, non probavisse.
In ejusdem mortem, imperitiâ carnificis lanienae similem.
CUm fera damnatum damnandâ lege Thuanum
Traderet infami Gallia supplicio:
Summi saevitiam juris damnante metallo
Irrita displicuit carnificina sibi.
Diriguit Lictor; nec adhuc trepidante Thuano
Abnuit indignam dextera lenta necem.
Ferrea saecla vide: plus est in Iudice ferri
Quàm culpae reus aut ferra rigoris habent.
De ejusdem crimine Iocus.
GArrula gens Galli est: quid ni sit garrula? Gallus
Suppressâ meruit garrulitate necem.
In mortem duc. Cincmartii, magni Galliae
Hippocomiae praefecti.
QUod sis esse velis: modus est in rebus, & ex re,
De medio sursum non properare gradu.
Disce secuturus si quis vestigia Magni es,
Quàm primùm voluit maximus esse, fuit.
[p. 182]
In reditum card. Richelii Lutetiam.
PAllet Iber, spe lapsus Iber: quo plurima mundi
Machina versatur Cardo quod egit agit.
Pristina Richeliis redierunt robora nervis,
Cessit Atlantaeis pestis adusta toris.
Solve Duci votum reduci, quo vincere pro te,
Quo te complecti, Gallia, pergat habet.
In detractores Richelii mortui.
QUae Cardinali truba supplicem vivo
Subjecit & mentem & manum, nec in terris
Praesentius prostrata numen agnovit,
Ruit in sepultum scommatis, jocis, probris,
Et quidquid ore possit exspui salso
In immerentes impotens vomit manes.
Levis poeplle, ingrata plebs, inhumanum
Serpentis instar; Patriae semel natus,
Atlas, Atrides, Cardo Regis & Regni,
Non debuit denascier; tibi verò
Nec debuit defunctus esse, nec vivus.
In illud cujusdam in eundem,
Ex te subortis esca vermibus lates.
VEllitur indignè prostrato barba leoni;
Richelium plebes improba dente ferit;
Dente, sed extinctum: soboles, quo supplice vivum
Nuper adoravit, mordicat ore patrem.
Ilicet, hìc tantùm non falleris impie, natis
Ingratis de se vermibs esca jacet.
In ejusdem cardinalis bibliothecam.
MIlle libros, & mille libros, & mille librorum
Millia magnifici publica Richelii
Cura, bono Patriae, capsis ingesta superbis
Nominis aeterni marmora viva locat.
[p. 183]
Quòque voluminibus moles augusta coëmptis
Cresceret in titulos auctior usque suos,
Mille libros & mille libros & mille librorum
Jussit adimpleri millia mille libris.
Desine posteritas ἀπορεῖν quo se agmine facto
Duplicet in multam massa voluta nivem.
Materiam liquit vestris, qui scribitis, aequam
Viribus; omnis ubi Gallia sudet habet.
Scribite Richelium, partos pro Rege triumphos
Scribite & aeternis gesta legenda typis.
Mille libros impletura est quae posthuma famam
Unius capiet Bibliotheca viri.
Epitaphium mulieris prodigae.
ROditur hìc tandem corroso Galla marito,
Qui reliquum vix quod rodere possit habet.
Serò tulistis opem, superi; quia perdere dudum
Uxorem nequiit, perdidit illa virum.
In Schedas Cosmographicas
Gerardi Mercatoris
ab ejusdem Nepote dono mihi Duysburgo missas.
ESto; nec oppresso bellis injuria Fati
Duysburgo totas depopulârit opes:
Relliqua sit mercaturae pars magna, novusque
Mercator veteri par, potiorque siet.
Invideant alii: tot mercibus unius unas
Mercatoris ego praefero relliquias.
Ad Lesbiam.
DEbellare viros potuisti bella, sed anni
Te de-bellarunt, Lesbia: cede viris.
[p. 184]
Barlaei,
Ad Tesselam, cum fraga illi mitteret.
TEssela, fraga tibi mitto sapidissima, sed tu,
Tessela, plus fragis ingeniosa sapis.
Tessela, fraga tibi mitto dulcissima, sed tu
Dulcior his fragis crederis esse mihi.
Tessela, fraga tibi mitto fragrantia, sed tu,
Tessela, tot fragis suavior hospes oles.
Tessela fraga tibi mitto plus mille, sed insons
Tessela, pro fragis millibus una satìs.
Tessela, si fragum fieres; tunc Tessela posses
Proximior labris tangere nostra tuis.
Tessela, que mitto, sunt fraga salubria, nam tu
Tessela sollicito sola medela mihi es.
Tessela, si fragum fieres, tunc Tessela, possem
tangere Tessalicas, sed sine bile, genas.
Tessela si fragum fieres; tunc optima posses
In succum verti Tessela tota meum.
Si tecum hoc fierem; tunc, quae miracula! posses
Tessela Barlaeum saepè vorare tuum.
Ad Tesselam Viduam
de Viduo,
Vidui
πρὸς εὐλάβειαν προσφώνησις.
TEssela, ne fragum fias; insomnia vatum
Somnia naturae dissona monstra puta.
Si meret & par grata pari vis reddere fragis,
Porrige Barlaeo tu quoque fraga tuo;
Fragifero duo fraga refer, flagrantia fraga,
Queis fragor argutae flagrat ab ore phrasis.
Porrige cauta tamen: gens insidiosa Poëta est;
Si duo das, cave ne quatuor ille petat:
Denique pro quinto, cave ne flagrantior arte
Plus ultra.Quò Carlus quintus Marte tetendit, eat.
[p. 185]
In nuptias cujusdam ab Arsen.
SIcut principio sexûs utriusque Creator,Mat. 19.4
Hìc individuè conjunxit θῆλυ και ἄρσεν.
Ad Olum causidicum.
QUod mala defensas opulenti jura clientis.
Non set, Ole, Rei sollicitudo, rei est.
Certamen equestre Cottae & Maevii.
SI fortè cursu Cotta certet Maevio,
Se judicavit ipse victorem fore.
Benè Cotta judicavit, ex Equo, & bono.
Dies mortualis Δucissae Bulioneae, vicinus natali
Maria Nassaviae.
AUriaci nuper decessit FiliaSedani 3. Sept. 1642.: quid tum?
Post biduum Auriaci Filia nata fuitHagae, 5. Sept. 1642..
Auli Diaeta.
AVlus aquam abibit, elixae sunt prandia carnes.
Hujus ἄριστον ὕδωρ οἶνον;Prandium. ἄριστον ἥυδωρ.
Ad Er. Puteanum, quaerentem per epistolam
an operaepretium faceret Elogia Imperatorum
prosequendo.
ANne operae pretium facias in Caesare multo,
Serius an ridens hoc, Puteane, rogas?
Ecce facis, divine senex, & non facis; illud
Omnia (sic facis) in saecula vivet opus.
Saecula quas laudes (sic non facis) omnia dicent,
Non operae pretium, non operantis erunt.
Boletum medicatum.
BOletum periens medicatum Claudius edit.
Deterius fungis est medicina malum.
[p. 186]
In Laonicum hospitem.
PArcite Laonici convivae velle vocari:
Laonicum fama est esse, nec esse domi.
Soliloquium amantis.
ILlustrissima noctium,
Quae tot sideribus meis
Intercedis amoribus,
Quae tot sideribus meis
Non accedis amoribus;
Quorsum tot nocuas meis
Immittis facibus faces,
Et jam dissimilis tibi
Denatum simulas diem?
Quin me vel pluvio Jove,
Vel te, torva, benignior,
Quas magni metuant dii
Tempestatibus obrue.
Non hìc est oculis opus
Non tot sideribus tuis,
Non est te, vaga Cynthia.
Implorantibus hanc facem
Luce difficili viâ:
Nec Sestos mea tam procul,
Nec vasto dirimor mari.
Sicco trajicitur pede
Quâ de perpetuâ Pharo
Invitant geminae faces.
Quas tu per geminas faces,
Non tot sideribus tuis
Illustrissima noctium es.
Spleneticus aeger.
SPlen ridere facit? Medici sanate phrenesin
In Physicis & me, quem lachrymare facit.
[p. 187]
Epitaphium
Mauritii Hugenii,
Ordd. Conf. à Secr. Fratris unici,
incomparabilis.
Hìc jacet Hugeniis major de Fratribus: adsta,
Quisquis es, & Patriae fletibus adde tuos.
Hìc Pietas, hic ipsa Fides, hìc aurea morum
Integritas, hic las & lepor, Haga, tuus,
Hìc tacitè prudens doctrina, modestia, candor,
Hìc sine dente sales, hìc sine felle joci,
Hìc miseri tutela, boni favor, omnis honesti
Delicium parvo pulvere tecta jacent.
Plura legas, qui pauca legis, nisi facta legenti
Obstaret lachrymis multa litura meis.
In ejusdem tumulum.
QUod nigra praetulerit candenti marmora saxo,
Hanc habuit causam provida posteritas:
Candorem Hugenii non marmora posse, quid autem
Marmora? non ipsas posse referre nives.
Ad avarum, munus novum petentem, spreto (sed accepto
tamen) priori, quasi infra se fuisset.
LAnea dona dedi, nunc poscis linea: sed jam
Reddidit invisum me mea lana tibi.
Sorduit ingrato de lana munus ovina,
Et de caprina quaestio mota fuit.
Da veniam, nec lanea nunc, nec linea mittam:
Nolo tuam tanti perdere amicitiam.

Ad eundem.

LAnea displicuit merces, vis linea detur.Longitudinem latitudinis expertem.
Linea? polliceor. nempe Mathematicam.
[p. 188]
Epitaphium extincti crapulâ.
NOn esse quod non esse fecerit multos,
Non est supori; hoc esset, esse qui non est.
At me, viator, qui nec esse credebam
Non semper esse, fecit esse non esse.
In gratiam Poëta otiosi.
ESt de tribus mortalibus qui turbidum
Pernox fritillum lassat: est cui rota
Versatilis metri rotat mentem & manum:
Est qui soporis optimam sortem ratus
Nec aleâ de nocte nec versu furit.
Quis utrique praevalet? ferat sententiam
Si quis nihil agit, otiatur, aut vacat.
Iste otiatur, vacat hic, ille agit nihil.
Praestat otiari quàm nihil agere.
Studium diversum.
INcendit varios homines diversa voluptas;
Allia vos, alios Alea, nos alia.
De Servo malè commendato.
PErspectae fidei commendas, Pontice, servum;
Da veniam, fidei fidere nolo tuae.
Illum ego perspexi nebulonem, Pontice; posset,
Perspectae fidei ni foret, esse meus.
Poena par, dispar.
SI libeat; sciolos verbis prosterno negantes;
Nugantes aequum est sternere verberibus.
De vario laetitiae publicae apparatu
in vicinum Auriacae puerperium.
TUrgent Auriacae vicino viscera partu:
Spes batavis ridet magna minorque meis.
Vel pyrio Pagum quassabunt aera boatu,
Vel: pro re nata nempe triumphus erit.
[p. 189]
Ad Tullium.
NOn sufficit, quod promptus est puer, Tulli.
Discerne promptus an manu sit, an linguâ.
Est promptitudo noxia, est item frugi.
Multum interest quod dicis anne agat promptus,
An, promptus id quod egeris puer dicat.


Ad I. Vicofortum Equ. ἄπαιδα, nimio Melonum
esu aegrum.

SIccine damnatas, avido rapiente palato,
    Sic proditrices gutturis esse dapes,
Sic placuit, Vicoforte, mali lethalia succi
    Indere debilibus semina visceribus,
(5) Non aliter quàm si prolem dare prompta petitam
    Frigida jam frigens semina poscat ager?
O bone, si cautas fecere pericula fauces,
    Nec tua te contra est imperiosa gula,
Parce peregrinis animam laxare venenis,
    (10) Appete de Patria candidiore cibos;
Atra quod edit edat genitrix Hispania; solos
    Expediat Melos pascere Melonibus.


Adversus contemptores Epigrammatum.

QUi quasi rem nihili spernunt Epigrammata, tentent
Quid siet hoc, toties claudere & incipere.
Ad Gallum suspectae nobilitatis.
QUi nec loco stas, Galle, nec linguâ soles
Constare, nec constas amore, nec fide;
Ignosce, generis, Galle, si ignarus tui,
Vel sponte, vel casu soloecismi reus,
De gente, dico, mobili es, non, nobili.


[p. 190]

In I. Catsii Equ. Holl. Synd. ψαμμουργίαν culturam Villae in collibus arenariis.

FErtilis ingenio fundi multiplice curâ
    Fertilitas, labor est vel mediocris Heri.
Cogere ut ingenio sterili sabuleta virescant,
    Cura super vulgum fertilis ingenii.
(5) Catsius hoc potuit. Respublica fas in arena
    Consilium tanto sumat ab ingenio.


Ad Poëtastrum.

ILla suos, cunctis apponis versibus: ajo
    Qui cunctis addunt versibus illa, sues.


Aenigma.

SOlvite Grammatici, quem vobis carmine duro
    Quâ videor nodum nectere solvo manu:
Urbs est Principibus nuper spoliata duobus,
    Quae periisse virum non queritur, SED ANUM.


Ad amicum secundas nuptias suadentem, cum erudita.

QUid me puellae literis, linguis, libris,
Chartis onustae destinas tristi jugo?
Ductam expedire virginem doctam mihi
Et inter autores recensitam nego.
Si quae secundam suscitet viduo facem,
Non digna lectu, digna sit lecto velim.


Cum TH. GRASWINCKELIUS Equ. librum
de Majestate amicissimis verbis offeret.

QUàm benè conveniant & in una sede morentur
Majestas & amor, linguâ calamoque probavit
Qui Majestati comitem tulit Autor amorem.


Pro parricida, paradoxum.

UT quid supplicio dignum par gratia fecit,
    Quando Pater natum sustulit, ille Patrem?


[p. 191]
===
Ad furem festinando turbantem, & se prodentem.
QUid properas? propèeras. propè res properes propè restim.
Saepè propè errare es, qui properare pares.
In calceos aulicorum, pedis molem excedentes.
UNumquemque suo se metiri pede quondam;
Vnumquemque suo nunc mentiri pede verum est.
M Dc xʟɪɪɪ.
Ad Reginam M. Britanniae è gravi
tempestate reducem.
DIva Caledonio nimiùm jactata profundo,
Disce quid hoc Coeli turbine Fata velint.
Debet amatqe sequi post nubila Phoebus. easdem
Crede Soli, Solii crede Salique vices.
Ut rota Naturae est, inconcusso ordine rerum
Proxima sunt laetis ristia, fausta malis.
Quantò spe gravior metus est, nox nubila sudae
Praestat & immoto mota procella Mari.
Ecce, Deûm genitrix, summa de Numinis ira
Spondeo propensos in tua fata Deos.
Quot mala nunc pateris, totidem terrâque marique
Omina vicinae prosperitatis habes.
De I. Vander Burgh Ordd. Agente Leodici.
REs patrias agit, & patriis caret exul amicis:
Quaeritur, an sit Agens Burghius, an Patiens.
In Phyllidem.
IMplexi teneris macilentae Phyllidos ulnis
Oscula libatum venimus, ossa dedit.
[p. 192]

In obitum C. Vosbergii, designati ad Venetos legati.
EXimium Patriae raptum lugemus ephebum.
Quaero, satis justus num siet iste dolor?
Quem Veneto in terris legarat Patria Divo,
Legatum Divis misit ad astra Pater.
Quis locus est lachrymis? ad Patres nomine nuper
Angelus, ad patrios Angelus ivit avos.
In Vosbergii Patris Constantiam exemplarem.
SPem Patris & Patriae, quem pro virtute vel annis
Non est jure senem dicere, non juvenem,
Vidimus innumero pertusum vulnere, mille
Per tormenta, neci tradere mille neces.
Altera lugentis Patriae spes, altera proles
AEgra novas Patri nunciat exequias.
Qui tot flagra vides tot cladibus inconcussum
Romano Belgam robore ferre senem,
Dic tibi, quod res est; non extat in Orbe Parentum
Plus miser hoc forti, fortior hoc misero.
In annosae Virginis duos amantes mox à sponsalibus mortuos.
SI quis anum ducit, credat se nubere morti:
Nam vel anum nutu ducere velle, necat.
In Psalmos Regios
ab Heroë Grasvvinckelio Paraphrasi
Heroïcâ versos.
Carmina, sancta piae jussa Parentis ama.
Praescripsit moriens victuro in saecula Nato
Omnia victurum saecula Regis opus.
Solveret hoc individuo jejunia cantu;
Sumeret hos primos ore vel aure cibos.
[p. 193]

Non stetit hic Nati pietas: ardentior illis
Imperils doctè gratificata sibi est.
Addidit ad sacra verba chelyn: fide debitor ipsâ
Liberat obstrictam, quâ valet arte, fidem.
Hinc grave, divinum studio fallente laborem,
Sanctius hinc omni carmine crevit epos.
Ecce vicem Fati: Batavo praeeunte disertae
Romano Solymae discitis ore loqui.
In Gallam.
NEscio quid vitii est, postquam me parciùs Olus
Laudat, & incepit dicere Galla probum.
Ad Aulum.
QUos ore praeceps fundis, aut calamo rudes
Inconditosque saepe versus evomis,
Incarminatae praeferunt lanae pilos.
Nisi carminentur, Aule, non sunt carmina.
Deprecatio.
QUod excipi Regina vult domi meae,
Res ardua est quam poscit: omni scilicet
Exceptione major est, ego minor.
In Gallum aegrum.
VIderit Hippocrates quo Gallum pulvere sanet:
Gallus, homo nequam, non valet, atque valet.
Coeci effugium.
TErcentum petiit dono sestertia pauper
A coeco sibi vel mutua plura dari.
Unde habeam? retulit coecus. Tu videris, ille.
Non petis, hic, nisi quod videro? polliceor.
[p. 194]

In mortem Marchionis de Gesvre, propugnaeuli
Theonvillani minis obruti.
GEvrius, heroï stimulis compunctus honesti,
Ad Luxemburgos victor iturus avos,
Post lethale datum Theônvillae vulnus, honorâ
Caede Theonvillae funere tectus obit.
Quaeritur idignè quem de radiante pyropo
Occupet illustrem nobilis urna locum:
Prospexere Dii tumulum, victricia solus
Condere victorum debuit ossa cinis.
In Hispanos Monasterii conventum procurantes.
PAr hodiè Monachi, par est fortuna Monarchae,
Improbus ad pacis vota recurrit Iber.
Desperatio, quae Monachos extrema timentes
Dura MonasterI vota subire docet,
Cogit & Hispanos extremum quaerere multâ
Desperabundos clade Monasterium.
Iudex.
UT laude judex major & probro siet,
Quod nummus, esse debet, asper & probus.
In cippo Fratris tumulo à vidua imposito.
HVnc tibi cum luctu lapidem fletuque perenni
Unice, supremum munus, Amice, dico.
O si fata velint, lachrymis exhausta, stupore
Saxea, sim lapidis, jam lapis ipsa loco!


Ad BARLAEUM, cur Poëmata mea ipsum
edere patiar.

AUt vivam aut moriar, si fragilem fero
Securus pelago tradidero ratem.
Pro captu populi, pro genio fori,
Vates excipiar dente vel osculo,
[p. 195]
Nil mirum, comitem te ancipitis viae
Si, Barlaee, fero: caussa gravissima est.
Tecum vivere amem, tecum obeam libens.             Horat.


Amans.

NEc me Polla neci, nec Amor, sed uterque dederunt:
    In medium venit & vênit uterque nefas.
Haec oculis, hic non-oculis, haec laedit inermis,
    Hic telo, hic face me conficit, haec facie.


Ad Tullium.

INique censor grammatum atque Epigrammatum,
Tulli, meorum, quae rotunda & recta vis,
Et vis acuta; si vel hoc Superi velint,
Dic per Mathesin, oro, quî faciant, uti,
Quae sunt rotunda, acuta sint & recta sint?


M DC XLIV.

In effigiem nobilis Heroïnae,

UTRICIAE OGLE,

τῆς μελικωτάτης.

HOs oculos, illam coelesti fornice frontem,
Hoc nasi decus, hoc oris, & hasce genas
Aspicis, hoc ebur eximii tornatile colli,
Has Veneris, niveum tuber utrumque pilas?
Ne pete de tacito divinum gutture carmen,
Omne quod intuitu percipis, harmonia est.
Tanta simul sumptis regnat concordia membris,
Nullus ut accedat Musicus hisce tonis.
Nec te falle tamen; nil vulgo dicimus: illud
Non omni temerè personat aure melos.
[p. 196]
Is modò, qui Coeli harmonicos per inane rotatus,
Vel tacitam in terris audiet Utriciam.
Jam spectatores oculos ubicùmque exerce;
Auscultatores hìc quoque, Lector, habe.
In natalem Iacobi van Campen, Architecti praestantissimi, qui est 2. Feb. ad amicum.
Campius oppressi vindex sub nube VitruvI
Inter, ain’, Februas extulit ora faces?
Nil magis appositum est. edendus luce coruscâ,
Qui lucem terris redderet, ille fuit,
Adde quod expurgaturo tot sordidibus aevum
Lustrica decreta est & februata dies.

In effigiem meam, filiam unicam manu ducentis.

PRocul venustae: ne quidem viduis vaco,
Ne dum puellis: occupata dextera est.
Ad Illustrem Brederodium, in nuptiis
Sophiae Filiae natu maximae
Cum
Barone Christiano à Dona.
INgenium, ingentes animi, splendoris aviti
Stemma, viro dignae & Borusso milite voces,
Factus ad imperium vultus, captura Dionem
Lumina, trux lepor, acre decus ridentis ocelli,
Majestas & amor, calor & prudentia, forti
Melle joci, sale condîtus sine crimine sermo;
Omnia concurrunt & in uno singula ephebo.
Illustris Batavûm sanguis, Brederode, Deorum
Indigetum praeclare nepos, agnosce benigna
Fata tuae, non hoc donum, dare dona Sophiae.
Malum Citreum dono missum Medico imperito.
NOn malè collati videor mihi muneris autor:
Medicum ego malum mitto malo Medico.
[p. 197]

In ejusdem funus.

INgratos homines! obiit Medicaster agyrta:
    Quanta viro funus, quantula turba facit?
Hem, legio. nihil est: acies immensa veniret,
    Si tot humo meritum, quod dedit ipse, darent.


In statuam Veneris in horto meo tempestate subversam.

RIdeo ad excussam, solio constante, Dionem;
    Haec animi, haec si quae est, sortis imago meae.
Nil mihi cum venere est, alibi fera regnet Erinnys;
    Hìc multo rerum turbine strata jacet.


Pro Cottta, naturâ fure.

INvitis Dominis res contrectare alienas
    Cogitur invitus Cotta, fugâ vacui.


In malos & clamosos Musicos.

IPsâ Alphabeti parte nobilissimâ,
Te, turba cantrix, laudo; &, omnis, inquio,
Vocalis ista Musica est, non Consonans:
Liquida est? nec illud. ergo, quaeso, Muta sit.


Furtum è naufragio.

LEmbus ut in Batavo periit modò littore, quidam
    Dimidium fracti, qui benè cepit, habet.


Epitaphium IACOBI VALLENSIS Med.&
MICHAELIS MIREVELDII Pictoris,
utriusque praestantissimi, Delfis.

VAllensi comes hìc dormit Mireveldius: horre
    Belga, minùs fati sic procul hora tui est.
Ambigitur Delfis, fas sit mortalibus istos
    Addere, an indigetes inter habere Deos.
(5) Nescio quid fuerint: homines fecisse recordor
    Hunc immortales, hunc vetuisse mori.


[p. 198]

In natalem principis LXum: qui fuit XXIX. Ian.
M Dc xʟɪv. ad ipsum.
IPsa salus Patriae, Pater Unice, cujus ab ipso
Natali toties nascier ipsa solet.
Fas sit ad haec solus sileam cunabula; non est
Dictio quae sensus impleat ulla meos.
Qui sexagenos ità quod numeravis annos
Gaudeo, ut hos idem non numerasse velim.
Quid facias Vati ambiguo, qui, dispare voto,
Quem cupiat fieri non velit esse senem?
In clepsydram.
VErto vitrum; versae redeunt ad munia stillae:
Quisquis herì liquor hàc transiit, hìc hodiè est.
Dicite, queis summo jam descendentibus aevi
Colle parit primas ultima bruma nives,
Vespillo non esuriat, si fata senectae
Clepsydram dederint vertere cuique suae?
In Incendium, quo Hagae Templi Aulici tectum conflagravit, Cal. Feb. M Dc xʟɪv. triduo post
natalem Principis.
AUriacis iterùm natalibus assecla, caro,
Dicimus, an charo fulgurat igne dies.
Excipit illustrem cum plausu Patria casum,
Et fabricae tanti tantula damna putat:
Nec sic damna quidem. quid enim? Laquearia Templo
Coelitùs immissae diripuere faces?
Ergo, quod injungit Pietas, jam vertice nudo
Stamus: id officii novimus esse sacri.
Et sacra sub dio facientûm libera Coelo
Vota suus fervor, lumen & aura vehent.
[p. 199]

Audiet Auriacis longos natalibus annos
Poscentes demptâ sic quasi nube Deus.
O ego sim vates; ô ut, sine crimine nostro,
Impediant Patriae sidera sola preces!
In idem Incendium ad Pontificios exultantes.
ROma, quid exusti laetaris fornice templi?
Tam tu saeva tui non memor esse potes,
Quàmque tuas toties experta Ecclesia flammas
Pulchrior è flammis exiit usque tuis?
In mortem capite truncati.
CErvice quidam curtus hic Gallus jacet,
Fisco applicatis & subhastatis bonis.
Sera est amici quam velint opem dare:
Nec res nec ipse Gallus est in integro.
Incendii nocturni primus horror.
NVnciat immanis nocturna incendia clamor,
Et metus incerti est major ubique loci.
Felicem, qui cui metuat non novit, egenum,
Quasque vorent flammae non habet, inquis, opes.
O scleus, ô miserum contrâ, qui, pravus inopsque,
Nec se, nec sine se quem miseretur habet!
Epitaphium N. Nutiae, Matronae ditissimae & erga
pauperes munificentissimae.
NVtia in hoc tumulo est; cui, si quid mortua sentit,
Non dando vetulas credo dolere manus.
Ingentes habuit, sed quas, se judice de se,
Si non donasset non habuisset opes.
Omnia sic danti, cui se dedit illa, daturum
Omnia ne credas, crede dedisse Deum.
[p. 200]

Pro laude propria.
QUos genui laudare licet sine crimine natos:
Quod genui, contrà, non licet, inquis, opus.
Quidquid id est; quod non genui laudare licebit.
Ergo vetas laudem me quoque? me genui?
Ad filios Palimpsesto utentes.
DIscite & hinc aliquid, dociles, mea cura, puelli:
Sicca palimpsesti est pagina, non sterilis.
Scribendi studio assiduis incumbere curis
Vos nec tota quidem vox monet; ecce, πάλιν.
In Censorem nimis acrem.
FLammeus in caecum, zelo turbatus, Apellam
Irruis: at lachrymis dignior ille fuit.
O bone, non servat, perdit praepostera fratrem
Cura; quod induras igne, liquetur aquâ.
In Censorem parùm candidum.
ACris amicorum censor, non curo quòd irâ
Candescas, modò si candidus esse potes.
Terra, Mare, Insulae.
PLana superficies Terrae, Mons; AEquora, Vallis;
Insula quid? Terrae gibbus in Oceano est.
Pro Sartore subitò divite.
DItior est Croeso sartor, quem vidimus Irum:
Miramur si rem fecit? acu tetigit.
Bellum Danicum.
HOlsatiam invadit retrograda Suecia: solo
Divisum Imperium cum Jove Caesar habet.
[p. 201]

Terra uliginosa Bataviae,
de Venen.
ADdimus hoc etiam ad patriae miracula Terrae.
Est ubi corrodi patiens & viscera nobis
Vulnus alit venis & coeco carpitur igni.
In Frider. Spanhemii
facundiam extemporaneam.
EN quis ab ore viri torrens, quàm Tibridis instar,
Quàm de Romano fonte Latinus eat.
Non ex tempore, ne fallas; in tempus, in aevum
Dic, & in aeternum dicere Spanhemium.
In Aulum secundò nuptum.
MIramur Aulum, fronte porrectâ diù
Laevique, vultu nunc obire tetrico?
Habere se dolet miser quod non habet:
Habet secundas non secundas nuptias.
Pro Barone Couvrello, captivo innocenti.
QUisquis ut immemorem Patriae & virtutis avitae
Couvrellum sceleris credis habere reum;
Falleris adspersi pravâ spe criminis: omni
Fortius hoc pectus robore robur habet.
Murus aheneus est qui, ne pallescere culpâ
Inclusum faciat turris ahena, facit.
Ad Lectorem meum.
QUi mala plura bonis legis hic Epigrammata, plus hic
Mole liber, dices, quam bonitate valet.
Pauca, nec inficior, bona do, mala plurima: paucos
Quippe bonos, multos novimus esse malos.
Si sequitur fatum scriptor lectoris, ubique,
Omnibus ut placeat, non licet esse bono.
Senex.
NOn amo praesenti seniô perfectus: amabam:
Ille imperfecti temporis error erat.
[p. 202]
Anna moribunda.
VIvit, & affirmant Medici non vivere posse.
Quod facit Anna, nequit; quod nequit Anna, facit.
In Maevium.
MAEvius ut versum voluit vi claudere, verbum
Apposuit quod non congruit. appositè.
Ad Posthumum meticulosum.
POsthume, si, rem cum causis cognoscere, scire est,
Nescio te fortem vulgus habere Virum.
In Dictionarium Latino. Gallicum.
ECce simul corpus veniunt & corporis umbra:
Phoebeae pares lampadis autor agit.
Corpus, inoppressae est virgo facundia Romae,
Umbra, Latinorum Gallica barbaries.
Ergo vides, Lector, quid poma recentia distent
Putribus, è ramo pendula deciduis.
In Renati Cartesii Principia
Philosophiae.
NVllus erat toto Naturae vultus in Orbe:
Improba formosam larva tegebat anum.
Nativi pigmenta vicem fraudesque disertae
Implebant: unus gratia fucus erat.
Ut sub nocte diem frustra, sub nube nefanda
Quaereret Ixion. Orbis ubique Deam.
Personam capiti sacrae generosa parentis
Abstulit Heroïs dextera Cartesii.
Jamque, Dionaeos partus agitante Renato,
Prodit ab errorum Diva renata mari,
[p. 203]
Osque humerosque Deae similis stat nuda, novique
Floris & intactae Virginis instar habet.
Sic meruit veri vindex audire novator,
Mome? novatorem fecit Aristotelem.
Mulieres apologae.
EN ubi sunt, ubi sunt, infami crimine qui nos
Accusare solent de levitate Viri?
Quàm superent levitate leves, elementa loquentur.
Si levis est Mulier, pende, Vir est levior.
Molitor in hydromyla.
COgor aquam bibere; illud aquae me cogit egestas;
Et, si dentur aquae, vina repentè bibam.
Ad Balsacum cum Poëmatum libris.
ILle ego qui numeris soleo gravis esse solutis,
Ecce traho duris verba ligata modis.
Vir facunde, vir ipsa tuae Facundia gentis,
Excipe non duro supplicis ora genu.
Quem Batava toties in libertate tulisti
Jam satis est vincti si miserere mei.
Ad Posthumum.
MIrus homo dici poscis, quia nempe Poëta es.
Si non insanis, Posthume, mirus homo es.
Ad Aulum.
AVdire vis de nobili prosapia,
Non Civis, Aule; & nullus est qui disputet,
Quid Civis autem? ne quidem civilis es.
[p. 204]
Anglia.
BRitanniam lasciviae
Culparier justè negs?
Tamen fateri cogeris
Quòd Insula est, non continens.
[p. 205]

CONSTANTINI HUGENII

EPIGRAMMATUM

LIB VII.

HAGA VOCALIS.


[p. 206]

In Patris

HAGAM VOCALEM.

ACcipe facundam, facundo interprete, Vestam.
    Iam nil quod taceat quà patet Orbis habet.
Linguae jura labant, & primus Hugenius Orbem
    Edocuit toto corpore posse loqui.
Nulla Domus, Via nulla silet, molesve vetustae,
    Horrida adorando saxa vetusta situ.
Saecula num timeat, vel edacia tempora Famae,
    Qui facit in laudes garrula saxa suas?

                                    CONTANTINUS HUGENIUS F.


[p. 207]

Ad Amplissimos Hagae Rectores.

UNanimes (non jam Pagi) magnae Urbis Epoptae;
    Ordo decens patrii, prime, sacerque soli;
Quorum perpetuis nova se, nova rursus, & usque
    Grandio & curis debet & auspiciis
Haga domus Divûm, seu quis mortalia, seu quis
    Aestimat aeternas, numina nostra, Deas;
Sumite non duri, vestra de gente Poëtae
    Edita non duris verba Latina modis.
Quam fari doceo, docuit me Patria fari:
    Debuit has illi patria Musa vices.
Nec venit in partem vestri ambitiosa laboris:
    Vestrae laudis erunt marmora, verba meae.
Quis scit an extensae concedent fata sonorae,
    Haga loquax melius vivet, an Haga silens?
Aucta, nec invideo, vobis auctoribus esto,
    Coeperit Hugenio dum praeeunte loqui.

Ad vias ordine Alphabeti dispositas,

Deprecatio.

MAgna minorque Viae, quarum sibi quaeque superstes
    Vivet ab elogiis garrula facta meis;
Si quibus haec series visa est injuria, facti
    Esse mei culpam scite, nec esse mei.
Turbarunt elementa vices, non vatis iniqui
    Somnia: Beta suum debuit Alpha sequi.
Si sic peccatum est, si cui praepostera fraudi est
    Litera, de Cadmo sumite supplicium.


[p. 208]

Haga.

PAgus eram, sed cura facit me Principis Urbem:
    Quid? Comitis nunc, an Principis Haga vocer?
Quos habui Pagus, Comites abiere vetusti;
    Principis esse volo; non habeo comitem.

VIAE.

Ambitus Aulae posticus major. Lang-Achterom.

ANticam de postica si plurima fecit
    Me via, posticam cur sinit Haga vocent?
Despicit angustam? magìs est injuria: rerum
    Quam facit augustam copia, larga via est.

Minor. Kort-Achterom.

Quid si parva solo? plenis sum magna tabernis.
    Magnus Alexander mole pusillus erat.
Deinde metu potior spes est; dum crescere possunt
    Parva, brevi retrò grandia sorte ruunt.

Via Vestalis. Bagijnen-Straet.

MUlta meum mulier, virgo, non virgo, recessum
    Incolit. ut nunc est, ante fuisse puta.
Nil detraxerunt mutatae saecula: solo
    Tunc quoque, quod nunc sum, nomine sancta fui.

Rivus. Beeck.

NAviget Anticyras qui te, pulcherrime Pagûm,
    Corporis eximii schema referre neget.
Ecce tamen, vel in Anticyris te corporis ullum
    Eximii, sine me, schema referre negem:
Me sine, (da veniam) sine quo sis, Haga, cadaver,
    Quem solum vivi sanguinis instar habes.


[p. 209]

Via scoparia. Besem-straet.

MArmoreis alibi placeat sibi splendida tectis:
    Quod nitidè & frugi splendeat Haga, meum est.
Indulgetur ibi malè sanis sumptibus: illâ
    Vertitur, hac melius verritur arte solum.

Portus cerevisiarius. Bier-kaey.

FEsse viator, ades: totâ hìc te prolue Bredâ:
    Si vis, Rostochium, si vacat, adde Bremam.
Nec te magnificae satiet liquidissima lymphae
    Copia, plus coctae flumina laudis habent.

Aula interior. Binnen-Hoff.

AUla, Venus, Mars, Mercurius, Lex, Curia, Fiscus,
    Omnia sunt juris, sacra, profana, mei.
Haga meus nihil est nisi circulus, hospes: at hìc te
    In centro Batavi Foederis esse puta.

Incile. Borgh-wall.

IUste stupor * mundi, quae parvi nominis Hagae
    Nomina splendoris credis inepta tui;
Me vide, & excellens dudùm sine compare, dicas,
    Si non majorem, jam reperisse parem.

* Amstelodamum.

Sylva. Bosch.

QUadrupedes olim, bipedes nunc aegra trucido.
    Fecerunt homines ferrea saecla lupos.
Facta voluptati, foedis vitiata duellis
    Langueo: dic an sim depopulata feris.

Via Sylva nova. Bosch-kaede.

HActenus extensi finem pomoeria Pagi
    Inveniant, isto limite stare velit.
Stare negat? jam Fata feris, jam Numina Nymphis
    Parcite. si fossam transeo, Sylva perit.


[p. 210]

Aula exterior. Buyten-hoff.

INteriore licet quòd sim praestantior Aulâ
    * Vitauli domino teste probare queam:
Quanta siem doceat verbum vetus: Exeat aulâ,
    Hoc est, hìc habitet, qui volet esse pius.

* Vide pag. 58.

Via Casuaria. Casuaris-straet.

A signo avis Casuaria sub quo celebre olim Lupanar.
SEu peregrina bipes, seu casu multa supino
    Nominis autor erat non peregrina bipes,
Tandem praecipuis par sum pertusa plateis,
    Deque viâ tantùm, pervia facta fui.
Transitus egressusque patet: quà turpiter hospes
    Haeserat in media me, penetrare licet.
Tuta venis, procul hinc omni Sirene, juventus,
    Quàque perire soles capta, per-ire potes.
Credibile est, inquis; sed, quod vix credere possis,
    Ipsa venustatem praestat abacta Venus.

Pomarium. De Cingel.

Quâ Rhedae Aulicae commeant.
ME primam quas de media vocat urbe frequentes
    Curia, me solam jussit arare rotas.
Divinaverunt qui me voluere vocari
    Cingula, sic tandem singula facta fui.

Via Gerania. Craen-straet.

OMnipotens mihi magnificum dat machina nomen:
    Non accersitis dotibus intumeo.
Vana ferè socias inflant momenta plateas:
    Nemo neget solis pondus inesse meis.

Via Danorum. Dene-wegh.

FAbula fert Boreae gentem, quam nomine prodo,
    Hac Hagae spolium deseruisse viâ.
Quidquid id est, posthac, petimus, ne, Numen amicum,
    Da nos insanos hìc superare Danos.


[p. 211]

Via temulenta. Droncken-mans-straet.

EBrius illi sermo fuit, mens ebria, solam
    Inter avos qui me stigmate prostituit.
Ebria si dici mereat quâ se ebria plebes
    Polluit, hoc toti convenit, Haga, tibi.

Fossa Holoserica. Fluweele Borgh-wall.

SErica sit quaecumque suo sibi serica luxu est;
    Hanc modò dum laudem non neget Haga mihi;
Quid valeam scivisse patres, quibus omine raro
    Intus & in cute hólôs serica dicta fui.

Angiportum Xenodochii. Gast-huys-steeghje.

UT sileam quod quae ridet latissima, perdit
    Semita, quâ Coelum scanditur, arcta via est,
Quod Pietas timor est Domini & dilectio, * Templo
    Proxima pauperibus tecta dicata docent.

* Anglicano.

Via Nosocomii. S. Nicolas Gast-huys-straet.

Inter macellum & Xenodochium.
QUaliscumque vocer, merui carnaria dici.
    Utrâ plus videor sanguinolenta manu?
Utrâ stare putas horrendum parte macellum,
    Hospes? ab hac lanio regnat, ab hac Medicus.

Sabuletum, Via pauperum. Geest.

EUge, mei cives, dum spiritus hos regit artus,
   Spiritus hos animos qui regit Astra regat.
Nec pigeat quod egena sumus contemptaque plebes;
    * Ingeniosa sumus; vivitur ingenio.

*Geestigh.

Via adorea. Gort-straet.

PAr sociis & mercipotens quàm maxima quaeque,
    Plus est quo sociis anteferenda feror.
Inspice natalem; debetur adorea, dices,
    Hìc ubi adoratum nomina fecit ador.


[p. 212]

Fossa. Gracht.

* MArmora me angustam faciunt & nuncia famae
    Saxa. vide per quae strata, viator, eas.
Quantus hic est splendor quas exhibet Haga viarum,
    Quarum quae visa est infima, marmorea est!

* Statuariorum.

Forum herbarium. Groen-merckt.

ESto, meae possint aliarum cedere doti;
    Nulli perpetuo Vere virentis honor.
Hìc acuunt frustra senium vel edacia dentem
    Saecula: quotidiè floreo fronde novâ.

Angiportus macellarius à foro in Aulam. Hal-steegh.

NIl mediocre crepabo; Propontidos, Hellesponti,
    Cimmeriae, Thracum faucis imago mea est.
Hospes, in Euripo es; sed quo discrimine praestem,
    Ipse puta, hic homines evomit, alter aquas.

Via Sylvestris sive lignea, brevior. Korte Hout-straet.

ME quoque praeclaras inter venerare plateas,
    Quamvis fortè brevi de trabe curta ferar.
En * ego quam tribuis videor meruisse coronam:
    Una bonum finis pulchra coronat opus.

* Appendix majoris viae.

Latus orientale Anterioris Sylva. Hout-Zijde.

MAgna minorque meo clauduntur limite Sylvae.
    Hìc ubi se vexet tota Mathesis habet.
Ambitus & centrum fit idem. si disputat, ecce
    Cogitur extremum dicere quod medium est.

* * *             * * *

INnumeris aliae jactent sua compita tectis,
    Quod stupeant magìs hìc civis & hospes habent:
Una * domus, paries uni quam nectit * equili,
    Absolvit, quâ non amplior una, viam.

* Media est via inter anteriorem & majorem Sylvam.
* Hugenii.


[p. 213]

Iani Henrici via. Ian Henricks-straet.

SAt sit ab HENRICO nomen deducere: Ianum
    Nescio; ni clausum significare velis.
Scilicet huc adigens vestigia Pacis & Aequi
    Et Coeli, Henrico & me duce, carpis iter.

Versùs Curiam & Templum.

Fossa magnatum. Heere-Gracht.

O Quibus illustrem resero subeuntibus Hagam,
    Discite, quis sit hic & quantus, ab ungue, Leo.
Cuius ad extremum dominis via splendida pontem est,
    Plures quam Dominos vix habet Haga domos.

Ab oriente intrantibus.

Via ponticuli. Heul-straet.

Sub quo Rivus commeat, strato plateae tectus.
POnticulus quo clausa fui, cui debeo nomen,
    Desiit, ad laudem nominis, esse, mei.
Nobile id est hodiè, quamvis ignobile, cujus
    Est in propatulo splendor, origo latet.

Via Scortaria. Hoere-pad.

CUr Sylvae parti nomenclatura pudenda est,
    Hìc ubi tot latebras fas habet atque nefas?
Pro toto partem, totum pro parte docemur
    Sumere: an huc aliquid fortè Synecdochici est?
Credo. sed ista meae certè non aequa figurae est,
    Si fit curva mali semita, recta boni.

Via Nov’-alta. Hooge-niew-straet.

QUi vitio postica mihi centum ostia vertis,
    Accipe quà sociis anteferenda ferat.
Ut sileam quae sit grandis praestantia gibbi,
    Quod, quae dimidii est Orbis imago, mea est;
Hoc loquor: hàc Batavûm splendet Respublica mecum,
    Quod supra veteres alta sit, & nova sit.


[p. 214]

Via sublimis. Hoogh-straet.

ALta, potens, merui tecum, Respublica, dici,
    Alta situ, tectis ardua, merce potens:
Sed qui fortè meo jactabitur advena fluctu,
    Non secus atque alto cymba voluta mari,
Alta mari, dicet, meliùs collata, vocaris,
    Quam toties pleno sidere Luna replet.

Die Lunae Mercatorio.

Via Sylvestris, olim restiarium. Hout-straet.

SI talem videat, qui talem restio vidit,
    Festinet propriâ claudere reste diem.
Ille ferat vivus rerum incrementa mearum,
    Ille ferat retrò semper iisse suas?

Eadem in planitiem hodiè exporrecta.

ECce quod in terris nescivit tota Mathesis;
    Linea nascebar, vivo superficies.

Via nobilis Idae. Ioffou-Iden-straet.

ARbitrium nudis si quae dedit Ida deabus,
    Gaudeat hoc etiam nomine juncta mihi.
Vicit ibi Venus; hìc Veneres. Ne fallere verò
    Tu, Pari; vestitas haec dabit Ida deas.

Forum Vitularium. Kalver-marckt.

QUi mihi das teneros vitio, male sanè, boatus,
    Corrige te, & quanti laus siet ista vide,
Una quòd innumeras inter clarissima, solos
    Subticet ad Vitulos cantio sacra meos.

Psal. 51. unde plecti dicuntur monachi à miserere ad Vitulos.

Coemeterium. Kerck-hoff.

PArcite de vestro pinguem contemnere fundum,
    Putria nunc utero quamlibet ossa tegam,
Si quis ad extremum ducet sua fata tribunal,
    Inveniet stantem quo jacet Haga loco.


[p. 215]

* Via Catenaria. Ketting-straet.

* Aditus ad viam Veneris.
QUi Venerem sectaris, amans, adverte quid ipso
    Ad Venerem ductrix nomine praecipiam.
Invenies Venerem; sed, quae resipiscere cogat,
    Proxima stultitiae est, crede, catena tuae.

Agger acanthinus. Kneuter-dijck.

HOc nihili est, quod quae patior via lata vocari,
    Quovis Aedili judice vicus eram.
Hoc pluris, quod in Orbe omni portumque laremque
    Quae daret exactis * Regibus una fui.            * Bohemia.
Ergo quod excedens dixit Cornelia Lesbo,
    Vel dic, vel debes, Elisabetha, mihi.

Via Veteramentaria. Lapp-straet.

CUlta tepensque frequente foco malè Lappia dicor.
    Quamlibet ad Brumam, Lappia, versa tuam.
Haec domitas Arctos exarmatosque Triones,            Claud.
    Haec Borean, Lappae, strata nivesque necant.

Via suffarranea, ubi olim restiarii. Lorre-steegh.

PEccavi? punita fui, me vindice. tanti est
    Tornatae fraudis lora subisse locum.
Cautior ad frugem rediit meus incola. dicam
    Omnia? fecerunt me mea lora probam.

Fossa Templi Lutherani. Luthersche-Kerck-gracht.

NOn nihili est quòd flexa feror, sed simplice gyro
    Prae quo Serpentem tu, Tiberine, refers.
Romae curva via est, tantum subcurva Lutheri:
    Ambigis an rectae proxima sit potior?


[p. 216]

Forum pediculare sive scrutarium. Luyse-marckt.

MUltipedem heroëm nostrum ne despice, prae quo
    Nuper, & heu, nimio, quadrupede, Haga, tumes.
Quem cui praetuleris, non est res dicere multùm
    Ardua: pauperiem hic invenit, ille facit.

Forum Nundinarium. Merckt.

QUidquid agant sociae, tot mensam sola Lucillis
    Instruo, tot grandes impleo aqualiculos;
Ut, si quis turbam videas, quaesiveris, hospes,
    Quis tot sufficiens expleat ora cibus.
Pondera si rerum, molem, numerumque, exclames,
    Quae tantos valeat perdere turba cibos!
Sed magè post epulum clama, quod vespere sero
    Mille mei revehant fercula mille coqui.

Via molaria. Mole-straet.

QUas adii quondam procul absunt limite prisco
    Ipsâ protrusae prosperitate Molae.
Da veniam Civis; tua te pomoeria fallunt;
    Mendacem Cereri grandior Haga facit.

Via talparia. Moll-straet.

MOllior est mihi dura silex, quàm mollior olim
    In mea perpetuò quadrupes exta furens.
O qui me rigidis armasti provide saxis,
    Sic tua cum talpis molliter ossa cubent.

Angiportum Luscinia. Nachtegaels-paedjen.

TOt mea donavit Batavis Philomela nepotes,
    Ut multo vilis sanguine facta parens
Laude sibi raucos videat vix cedere corvos.
    Sic vos non vobis nidificatis aves.

Quae hìc prima ante paucos annos audita.


[p. 217]

Via nova. Niew-straet.

A Curiâ in Austrum porrecta.
NOn fugio te, Praetor; habes quo nomine grates
    Auctori referas saepe superque meo.
Discere justitiam monitum & non temnere leges
    Civibus Haganis nuntia missa fui.

Eadem.

CUm nova, prima fui, cujus de divite centro
    Ivit in Australes linea prima plagas.
Nunc nova sum toties, ut jure novissima dicar.
    Credis? anum juvenem summa senecta facit.

Via nobilis. Nobel-straet.

CLara situ, formâ, titulo, natalibus adsto;
    Elige quâ, livor, carpere parte velis.
Excusa solas, quibus olim indigna vacavi,
    Hugenii cunas; omna magna vides.
Stemmata ne nomen dederint, dedit hercle nomisma
    Nobile: & hinc pretii pars sit, olere rosam.

Roosennobel.

Via nobilis brevior. Korte Nobel-straet.

CUrta vocor, sed longa siem, si quilibet Hagae
    Incola sit curtâ nobilitate meus.

Via Borealis. Het Noord-eind.

Ubi Palatium Principis.
PRincipibus placuisse viris, laus infima; summa est,
    Solis principibus non placuisse viris.
Auriacis, summâ major: sed maxima multò,
    Esse peregrinis * Regibus hospitio.
Laude sient sociae patior quacumque superbae:
    Unica de multis Regia recta via est.

* Galliae, Angliae, Bohemiae.

Eadem.

FLuxa sides fluvio est; qui quaeris iter Mare versùm
    Non amnem in Batavis, me cape, habes comitem.

[p. 218*]

Forum Boarium. De Osse-merckt.

NIl meruere boves, animal sine fraude. Quid autem
    Si gula, si facit hos carnificina reos?
Quadrupedes certè quàm non moriantur inulti,
    Ossibus hìc bipedum proxima saxa docent.

Suburra. Het Pad-mos.

PArs potior toto est. si fons Venus una venusti,
    Tota venustati subjacet Haga meae.
Ergo quid? indigno compellor nomine Pathmos:
    Dicta domus Venerum debuit esse Paphos.

Via Sacerdotis. Pape-straet.

NOn ego Presbyteris, ne te cognomine fallam,
    Non ego sum Papae strata, Cuculle, tuo.
Vestra joco, Patres, proavis, non lata, vocabar;
    Vestra, quibus Papae, sed via lata, placet.

Area. De Plaets.

NOn licet in pagis Hagam censere, nec inter
    Oppida: quod medium est, dicitur Haga Locus.
Haga quod est, ego sum. quin, si contendimur, hospes,
    Pars Hagae dubites dicar, an Haga mei.
Tu decide nihil: quantum, dic aequus utrique,
    Crevit hic è loculis, crevit & ille locus!

Via Plantaria. Pooten.

QUi de non hominum pedibus mihi, quisquis avorum es,
    Fortuîtâ nomen sorte pedestre dabas,
Excuses hodiè culpam, si vederis autor
    Tot mea quadrupedum frangere saxa pedes.


[p. 219*]

Eadem.

IN fatis fuit, è plantâ mihi crescere nomen,
    Seu foret herbarum, seu foret illa * pedum.

Quibus frequentissimè teritur.

Plantaria obliqua. Kromme Pooten.

PArcite me curvam probris incessere; non est
    Nomenclaturae vilis origo meae.
Hìc Aquila, hic Serpens Epidaurius icone curvâ
    Vivit, hic obliquis gressibus, illa * pede.

Pede curvo. Krommepoot.

Fossa Principis. Prince-Gracht.

MOla fave. quod florenti fuit Ostia Romae,
    Ad tua pertingens ostia portus ero.
Taedet arenosos Hagam perrepere colles:
    Illa diù nimium sedula, pigra gula est.
Ergo, novis si quid veri est in Vatibus, olim
† Fosssa bonis (avibus?) piscibus acta ferar.

† In Mosam & Mare usque porrigenda.

†Area Principis. Prince-Pleyn.

† Duplici ordine Tilarium septa.
ELige, an objicias Tiliam an Palatia nobis,
    Et numerosa quidem vel nemorosa veni:
O nec Hyla melior lassorum fabula Vatum,
    * SYLVA, vide, dudum * PRIMA, secunda mihi es.

* Voorhout.

Eadem in crucem strata.

CUjus inexpletae violarunt viscera talpae,
    Imperium terrae sancte decussis habes.
O plus praeteritis sapientia saecula! Patreis
    Scivit in hoc signo vincere posteritas.

Eadem ubi domus Amsterodamensis.

OMitto sociis quâ praesto laude, quod ingens
    Includi pateris Amsterodama mihi,
Glorior hàc potius, superans memorabilis ipsos
    * Ostendae titulos Area magna Ducum.

* Quae Grotio Area parva Ducum.


[p. 220]

Via fulcraria. Raem-straet.

NOn pudet aridulis ortum quod debeo ramis:
    Cedere me veterem dum fateare * novae,
Quantùm ligna novis concedunt arida ramis,
    Arboribus rami, Ramus Aristoteli.

Pulcherrimis aedificiis instructae.

Via lima. Scheel-Hol.

INsani dixere specum, speculantibus Hagam
    Quae primo speculam praesto sub introitu.
Altera pars laudi est. etenim novus, Advena, mundus
    Haga fit, & fit me nota Strabone novo.

Strabo Belgis Scheel.

Fossa Sparganaria. Schetel-doecks-Haven.

NEc risum, nec probra fero. si foeteo, praestò est
    Publica nutricum quae lavet unda manus.
Si vel deficiant lymphae, nec purior ulla est
    Prima meis Regum fascia, nec melior.

Via Scholaris. School-straet.

Ubi olim Schola Latina.
DIlige quisque Scholam juvenilibus impiger annis:
    Grande tui pretium meta laboris erit.
Otia quam duro succedant lauta labori
    Indice me disces : hìc schola facta scholè.

Portus. Speuy.

SIve quòd hoc spoúdei mercator & advena vico,
    Sive, quòd hac nimiae fauce spuuntur aquae,
Quod sum dicta siem. videant queîs vane character
    Et levis à verbo gloria parta places.
Hoc mihi; pertaesum Pelagi, clarissime morum
    Arbiter, in Portu te voluisse mori.

In freto viximus moriamur in portu. Senec.


[p. 221]

Via epilimenos. Speuy-straet.

SI quà displiceo, commune, Lutetia, tecum est;
    Si placeo, par est laudibus illa tuis.
* Sordeo, quòd placeo, & tecum; quae sordida non est,
    Sordet, ego, nisi sim sordida, displiceam.

*Pedibus rotisque frequentissima.

Angiportum Stabularium. Stal-steegh.

SUspice me; qui scis homini quid bestia cedat.
    Tanta ego sum, quantùm est inter equum ac equitem.

Via inter Stabulum & Hippodromum Principis.

Via foetida. Stinck steegh.

DEsine posticas vitio mihi vertere sordes,
    Quae mihi conferri, virgo superba, doles.
Si tibi non dicunt quàm sis injuria nares;
    Consule candidulas quaeque puella nates.

Via epipyrgos. Toorn-straet.

ME duce non errat subiturus culmina quorum
    Haganus prideum sidera lambit apex.
Cede viâ quaecunque via es quâ repitur: isthac,
    Isthac, mortales, itur ad astra viâ.

Forum cespitarium. Torf-merckt.

NOn hoc, caeca, capis, quae sceptra ligonibus aequas,
    Quaeque ligone mihi quae gero sceptra dabas.
Cespite * vivebam vivo, mox caesa † profundo
    Vulnere, non vivo cespite vivo magis.

* Olim ager pascuus. † Ingenti fossâ, quà naves vehuntur.

Portus novus. Veer-kaey.

DEerat adhuc centum statio bene fida carinis.
    Hoc ego (re prius an nomine?) facta fui.
Aspice, re quondam nunc par cognomine solo,
    Vix nova te videor, Vera vetusta minor.

Oppidum Zeland.


[p. 222]

Via Veneris. Venus-straet.

ESte procul, qui suppresso mihi nominis ortu
    De vili Batavûm cespite vile datis.
Ecce quot & quoties habitor calcorque puellis,
    Et non jam Veneris dicite, sed Venerum.

Quasi Veenstraet.

Eadem.

UT vegetanda suis pascuntur viscera venis,
    Omnivorum pascit plurima vena Forum.
Hisce bonis, his de melioribus optima venis
    Jure meo venae nomen adepta fui.

Forum porcarium. Verckens-merckt.

TAm non eximii taedet me nominis, ut me
    Taedeat unius vix satìs esse meum.
Si videas quae nostra cadunt in tempora sordes,
    Omne forum porcos venditat, omne sues.

Forum Piscarium. Vis-merckt.

HUc ades, huc Hagae sapienti turba palato,
    Hìc infensa bonis Piscibus esto frequens.
Nempe pedem frustra Sceverino colle fatiges:
    Hic procul à salso littore littus habes.

Via Flandrorum. Vlamingh-straet.

QUando erit illa dies quo se pertaesa Tyranni
    Belgica cognatis reddet amicitiis?
Flander amans Batavûm solo cognomine Frater,
    Nunc ego; si dextram junxeris, Haga tua est.

Prima sive Anterior Sylva. Voor-hout.

PAssa meis modicum tiliis illudere Vatem
    E duplici simplex ordine Stoa fui;
Passa vel Hugenium. Postquam quincunce stupendo
    Impleor, & sylvam spissior umbra refert,
Laus levis in vitio est: olim satìs uncia fecit,
    Quicunces numeros multiplicata peto.


[p. 223]

Eadem.

ME quoque Nassavii ducunt in saecla ligones:
    Perpetui, quando non ero, Sylva Ducis?

Arborib. auctiorem procurante Principe.

Eadem.

HAgae delicium, cantatae frondis amictu,
    Saepe Poëtarum laurea, semper amor,
Nobilis &, non hàc delira stoà cuculli,
    Rara diù prisco Sylva decore steti,
Et placui simplex Batavis? si digna videri
    Nassaviis vellem, ter triplicanda fui.
Hinc spatiis multi nuper quincunce repletis,
    Spissior aestivos arceo tota canes.
Quid non Auriaco metuant victore Brabanti,
    Gloria cui Sylvae non satis una fuit?

Stagnum sive Vivarium. Vijver.

QUi nostram, pueri, Tiliae spectatis ab umbra,
    Discite perspicuae quid valeamus aquae.
Si quod agunt homines vapor est, & fumus, & umbra,
    Ambiguum est potior res sit an umbra rei.

Idem.

PRoxime mons, exsculpte mihi, qualis Adamo        Vijverbergh.
    Costa viri mulier; quantus es, Eva mea es.
Tu mihi Caesareo lacerasti viscera partu,
    Visaque sum patulo vulnere tota mori.
Sed vixi lacerata magìs; bis laesa revixi,
    Laeta bis; en, liquidas consulat hospes aquas.
Inveniet sudo duplicem Jove, vivere laevi
    Fronte, levique ipsam fronde superficiem.
Disce, nepos Batavûm, quàm non rationis egebat,
    Qui me defunctam VIVERE dixit avus.


[p. 224]

Collis vivarii. Vyver-bergh.

GArrula gens si me nondum cecinere Poëtae,
    Crede, mei mutos reddidit ipse stupor.
Ipse adeò vix expediam quâ parte diserti,
    Quâ primâ, quâ me posteriore canant.
Quidquid in hanc certè magni quis dixeris Hagam,
    Poscere te dotes plura fatere meas.
Scilicet, unda propè est. oculos si Fata dedissent,
    Narcissum jubeat me mea forma sequi.

Ripa Stagni. Vijver-Kaey.

Ubi olim Scopi sagittariorum.
PRistina me telis impendit & arcubus aetas:
    Postera magnificam fecit amatque viam.
Illa mihi semper malè collimasse videtur:
    Haec semel & verum sic tetigisse scopum.

Via curruum. Wagen-straet.

SI domito redeat, rhedâ sublimis, Ibero,
    Prima triumphanten festa reduco Ducem,
Hostica si quaerat, victrici classe tremendus,
    Littora, quaerenda est Ostia ponte meo.
Hinc Patriae, hinc Pagi favor est: hàc ambior Orbi;
    Prima peregrino syrmate poma mea est.

Moenia arboribus consita. Wall-Cingel.

IGnari per aprica pedem qui maenia fertis,
    Discite ut his subitò venerit umbra locis.
Ut Phaëtontaeas fertur fraterna sorores
    Perpetuis virides cingere busta comis;
Hìc etiam in Morinos nuper producta minantes
    Plurima perpetuis frondibus hasta viret.


[p. 225]

Vivarium. Warande.

QUae quadrupes multo quondam mihi fecerat antro,
    Incola sanâsti vulnera multe bipes.
Plaudat quisque suae; mea non ingloria laus est,
    Hìc habitare homines, hìc habitâsse feras.

Sylvae latus ad Austrum. Wegh ten zuyden het Bosch.

EXeat è Sylva, nimiâ quem noxia quercu
    Umbra monet puri Solis aprica sequi.
Annus inaudito brevis est discrimine: distat
    Frigus ab aestivo Sidere ponticulo.

Quo Sylvae fossa sternitur.

Via occidentalis. West-einde.

OCcidis, occidisque diem me teste, * perennis        * Sol.
    Ambulo, me metam teste laboris adis.
Credimus hoc vani: sed enim te meta ruentem
    Non tenet, occiduum nulla moratur iter.
Hac partim te parte sequor: non me mola, non me
    Occiduo, ut visum est, limite fossa stitit.
Infinita feror: tecum, Sol, Carole, tecum
    Perpetuâ Ulterius prosperitate ruo.
Occidui fontes, si non occurritis, ibo
    Obviam, & in vestris tota lavabor aquis.        westerbeeck
Vos decet Hesperio tandem confundere Baeti,
    Tam longas Hagae Principis esse manus.

Via Zulenia. Zuylen-straet.

Ubi Gymnasium Latinum.
SAcra * novem dominis privatum postfero, quisquis
    Hos dederit mecum perpetuandus agros.
† Pila stylusque dedit nomen; placet omen utroque
    Nomine: ego Patriae fulcra stylosque dabo.

* Musis. † Zuyl, Belgis Columna.

[p. 226]

AEDIFICIA.


Balistarium. Affuyt-huys.

TRuncus iners fusi sine me jacet hydra metalli;
    Os aliunde, duos hinc habet illa pedes.
Hoc decies aeris pretium est, quod massa superbi
    Aeris obaeratam se sciat esse mihi.

Theatrum Anatomicum. Anatomie. Ontleed-Camer.

MItte probro Civi suspendia vertere nostro:
    Omne malum finis pulchra coronat opus.
Caesareum sit stando mori: generosior ille est
    Caesare, qui sua post funera stare potest.

Senatus Brabanticus. Brabandsche Raed-Camer.

QUi vetus ignorat verbum, pléon hémisu pantos,
    Ille mei censor non satis aequus erit.
Impero littoribus Mosaeque Marisque Brabantis.
    Forte nec haec tota est fimbria veste minor.
Si minor est; vivus Pater est cui debeo partem,
    Qui totum dabit est Filius Auriacus.

Sacellum Aulicum. Capelle van ’t Hoff.

Ubi concio Gallica habetur.
TEmpora mutantur, fuit olim Belgica Gallo-
    Belgica, nunc bello Gallica facta fuit.
Hinc ego, Christicolis doctè vernacula Gallis,
    Principibus pateo sancta magistra viris.
Nec talis mihi plaudo tamen: laus altera praestat;
    Rarior est quâ me dote tumere decet.
Toto sum pretiosa solo, sum nobilis ipso
    Pulvere, sum Batavis ossibus & Bavaris.
Quam cinis & manes animant, quam pulvis honorat,
    Quam faciunt umbrae vivere, non moriar.

Tumulis Alberti & Iacobae Bavarae &c. Comitum Hollandiae.


[p. 227]

Templum Coenobiale. Clooster-Keck.

Quod in officinam Tormentariam versum, denuò sacris dicatum fuit.

A Jove principium feci, cum Numine quondam
    Propitio sacris fabrica sacra fui.
Bella profanarunt bellam, sortemque nefandam,
    De bella Bello bellica facta, tuli.
Florentis Bello Patriae successibus aucta
    Bella iterum Bello & Belgica facta fui.
Discite mortales à me: de fine beato
    Spem non ambiguam, qui bene coepit, habet.

Hortus sagittarius Arcus lignei. Hand-boogh-Doelen.

QUaesitum est quis, Apollo meis tyronibus autor
    An magè formandis utilis esset Amor?
Caece sagittator, fatuis dominare Cithaeris:
    Plus mihi, Phoebaeâ qui sapit arte, sapit.

Hortus sagittarius Arcus chalybei. Voet-boogh-Doelen.

ELoquar, an sileam si cui natura noverca est
    Artifices inter nomen habere meos?
Eloquar. Hìc virtus vitium est: accurrite lusci;
    Plus videt hìc oculus, quàm videant oculi.

Aedes Sclopetaria nova. Nieuwe Doel-huys.

NEmo mihi luxum saecli vel inutile marmor
    Opprobrio juste verterit aut vitio.
Nassaviâ fundata manu confinia coelo
    Quidquid agat Livor, non malè tecta levo.
Dicat, an exemplo factum sit moris inepti,
    Splendida magnificas arma docere Scholas.

Gyrgathus. Dol-huys.

QUisquis ad haec casu divertis claustra viator,
    Sic sanum fatuos crede monere meos:
An dolus, an dolor, an Fatum nos hisce latebris
    Clauserit, & serò quaeritur & temerè.
[p. 228]
Claudimur; hoc satis est. satis est? nimis esse fatemur,
    Quodque sumus, solum fecerit esse nimis.
Hoc age, ut hìc faciant aliena pericula cautum,
    Si quis Amans nimis es, sive Poëta nimis.

Templum Anglicanum. Engelsche-Kerck.

O Mea si tanto constaret fornice moles,
    Quantùm te Coeli, Terra Britanna, tegit!
His ego te verbis, mater miseranda, vocarem,
    His te participem coner habere mei:
Gloriam in excelsis domino, mortalibus aegris
    In terra PACEM praedico; tota veni.

Senatus Hollandiae. Gecommitteerde-Raed-Camer.

TOta quod assiduis indormit Patria curis,
    Tuta quod officiis creditur esse meis,
Jam satìs hoc, quò vel sociarum cedere nulli,
    Vel socias possim spernere, laudis habet.
Nec socias sic sperno tamen; facit altera major
    Gloria, quod cunctis anteferenda ferar.
Patria conveniens venit ad mea jussa vocantis;
    Saepe quod unita est imputet illa mihi.
Publica res Batavûm, si fers, fero ponderet aequus
    Arbiter, an major jussa jubente siet.

Camera rationum Generalium. Generaliteits Reken-kamer.

QUanti constiterit Libertas hìc lege; quanti
    Constet adhuc, mea te Bibliotheca docet.
Scrutatus quantùm bello consumpsimus auri,
    Aurea sim magis an ferrea vix statues.

Carcer in Porta Aulae. Gevanghen-Poort.

QUà mea ferali meritò vicina catastae
    Prospicit infamem rara fenestra crucem,
Credite me vobis, quod Coelum, dicere, Cives,
    Solis Porta malis claudor, aperta bonis.

[p. 229]

Officina tormentaria. Geschut-Huys.

SI nocua est nostro tellus tremebunda labori,
    Nescio quid meritam territat augurii.
Nam, quoties dantem reputo Salmonea poenas,
    Ceu Jovis irati fulmine tacta tremo.

Graphiarium & Apotheca litium. Griffie ende Fourneer-
Camer van Holland.

NE nos postica positas in parte Palatî
    Despice; habes quod & hìc Civis & Hospes, ames.
Si Batavi conviva venis ad fercula Juris,
    Ista tui penus est, illa Culina fori.

Templum Parochials majus. Groote Kerck.

VElleris aurati fumos & inane trophaeum,
    Vix pretii partem glorior esse mei.
Velleris argenteî famam, partosque triumphos,
    Post Vesalam, de te, Sylva superba Ducum,
Ornamenta puto, quae post praeconia veri,
    Plurime spectatum Civis & hospes eas.
Si spectando dolent oculi, lumbique sedendo,
    Solâ mille tubis aure vacare licet.
Mille tubis portenta loquor mirabilis anni.
    Organum Aristotelis, crede, minus logicum est.

Ubi insignia celebratae solemnitatis aurei Velleris,
Item Organa Musica splendidi operis, cum
inscriptione triumphalis anni 1629.

Suprema Curia. Hoogen Raed.

NE dubita quam me appelles: appellor ab omni
    Judice; sic quae sim quantaque nosse potes.
Summa, puta, sum summarum. quid summa? reperta est
    Nequities laudi nuper iniqua meae.
Creditur hìc etiam Jus summum injuria victis
    Summa: quod est nusquam sponte tribunal emunt.
[p. 230]
Hei mihi, quàm donis distant inventa creatis,
    Quàm se pejorem se facit omnis homo!
Quàm bona victores docuit Natura videre,
    Tam malus est victos qui revidere docet.

Ad eandem abstruso loco sitam.

QUod mediae passim prostant, tu Curia tantùm
    Nescio quâ post te parte suprema lates:
Illa quidem par est coelestia gloria: Coeli
    Infera spectantur quaeque, suprema lacent.

Aula. Hoff.

Non ego quae mea sunt jacto Capitolia, non vos,
    Marmora, non triplici proxima sacra Foro.
Hospitis immensi dium, dium caput, audi
    Vesper, Eos audi, terror utrique, tego.
Hàc tumeo; hàc si non tumeo verbosa, fatendum est,
    Laudibus eloquium succubuisse meis.

Domus Assendelfica. Huys van Assendelft.

PRisca domus, meliore novo molimine facta
    Grandior, & certè pulchrior & melior,
(Nobilior nequii) sociis concedo puellis,
    Ut me nulla modò pulchrior extet anus.

Domus Barneveldia. Huys van Barnevelt.

LAetitiam vultu, nondum subeunte senectâ,
    Prodo; latet memori clausa ruina sinu.
Discite non oculis nimiùm, non credere sorti:
    Quam quis adhuc rectam stare putas, cecidi.

Domus Brederodia. Huys van Brederode.

MUtavi dominos, semper melioribus usa
    Grandior, & rursum grandior auspiciis.
Tandem sum Brederoda. quid hoc? quòd nempe sit omnis
    In Batavis & sit nulla secunda mihi.


[p. 231]

Domus Culemburgica. Huys van Culemburgh.

QUalis ab occulto saliens Arethusa meatu
    Clarior attritis surgere fertur aquis,
Talem de tumulo videas, Albane, nitentem,
    Talem post cineres me rediisse meos.
Huc, mecum vim passa, veni, Bruxella; docebit
    Haga Culemburgam non periisse domum.

Ubi domus Colemburgica ab Albano funditùs deleta.

Domus Nassavia, Com. Mauricii Brasiliae Praefecti. Huys van Nassau.

SIve situm spectas, & quae mihi fonte perenni
    Lambit honoratos nobilis unda pedes,
Sive quod Americae spoliis ornata decenter
    Indico ut ingentes arte regantur opes;
Splendeo: quin ipsos vates docet ista venustas,
    Fabula quàm non sit jam Venus orta Mari.

Domus Fr. Sommelsdicii. Huys van Sommelsdijck.

Viri eloquentissimi.
AUdiat Haga loquax, quando post Saxa Viasque
    Et me dicendi fas sit habete vices;
Si facit ad formam fabricae facundia fabri,
    Formosas inter debeo sola loqui.

Camera Feudalis Hollandiae. De Leen-Camer.

CLausa malis, non clausa bonis, pro crimine cuique,
    Pro virtute, fidem solvo, fidem teneo.
Este probi & fortes Batavi; nec proximus haeres
    Agnati, nisi me dante, vasallus erit.

Templum Lutheranum. Luthersche Kerck.

INvide, dicendum est, paries quid amantibus obstas,
    Hei mihi, quae verbis quinque diremta fui!


[p. 232]
Ecce tamen me tangentem confinia veri,
    Me malè contemptam quâ ratione colas:
Quisquis ab extrema cursum Babylone Genevam
    Instituit, per me transeat: hàc iter est.

Gerontocomium. Oude mannen-huys.

TAndem, Roma, tuam per me dedisce Tyrannin:
    Est quod amat senium ferre, juventa negat.
Claude senes, ut ego. Radius per opaca refractus
    Fortior est: ardet flamma coacta magis.
Claude senes. ubicumque piae licet esse juventae.
    Tolle vagam Venerem & vina, facis monachos.

Coenaculum Principis. ’s Princen Eet-Sael.

TEmpus edax rerum me succurrente domatur;
    Mitiùs in Proceres me subeunte furit.
Disce quid intersit me stare, Batavia; pasco,
    Qui te perpetuâ prosperitate, Ducem.

Palatium Principis, viâ Boreali. ’s Princen-Hoff
in ’t Noord-einde.

MAjestas & Amor simul hic & saepe morati
    Tertium in hac ipsa sede tulere fabrum.
Qualis ero perfecta, putas, quae marmore crudo
    Imperfecta fui Regibus apta domus?

Non interruptâ fabricâ dìm hìc Regina M. Britanniae diverteret.

Culina Principis. ’s Princen Keucken.

QUisquis homo est, immundities ne spernat opimas;
    Hasce meo in laudes adstruo jure meas.
Quod feci, non quod facio reputa; nec iniquus
    Quis quod edas edit dispice, sed quid edas.
Noscere vos, jubeo, molles; & quaerite, quae vos
    Coxit, an ex nitidis fortè culina siet.

[p. 233]

Armamentarium privatum Principis. ’s Princen Magazin.

NOn est quòd Patriae munito unius ab armis
    Auriaco toties victus, Ibere, tremas.
Privatum hic penus est: per quae arma domestica servo,
    Austriaca Auriacam disce timere domum.

Hippodromus Principis. ’s Princen Picqueer-Schuer.

NEscio quà praestes titulis, Academia, nostris:
    Pace tuâ, simili sorte superba color.
Erudiunt pullos morosi doctor uterque,
    Quadrupedes hic equos, hic bipedes asinos.
Ergo pace tuâ, quanto discrimine vincam,
    Circulus hic, illic linea docta docent.

Concilium domesticum Principis. ’s Princen Raed-camer.

QUaeritur ingratè quid agam; nec verba meretur
    Quaestio: sic nutu solvier illa potest.
Curatoris eget, qui se cum sanguine divo
    Et patrias pro te, Patria, spernit opes.

Grapheium Principis. ’s Princen Secretarije.

NAssovidûm imperii nostris arcana latere
    Visceribus, novit Patria, novit Iber.
Ambigit alteruter quâ nos regione requirat?
    Quaerito pistrinum Junii & Hugenii.

Cubiculum Principis. ’s Princen Slaep-Camer.

DOrmi Patria: non dormit qui fortè timenti
    Molliter hoc visus membra fovere thoro.
Crede mihi, quoties Fredericum ponere somno
    Creditus, hac toties in statione stetit.


[p. 234]

Equile Principis. ’s Princen Stall.

NOn est quam gracili quisquam moduleris avenâ
    Quae tot quadrupedes nutrit avena meos.
Eliget è multis quo se per Ibera cruentum
    Eripiat quondam vulnera sospes Herus.
Mox amplexe Ducem reducem, dignissima, dices
    Una dies fuit his sumptibus, unus equus.

Hortus Principis Mauritii díkyklos.
’s Princen Huys-thuyn.

QUid ni Mauritius geminos calcaverit orbes?
    Orbis Alexandro non satìs unus erat.

Curia Provincialis Hollandiae. De Provinciale Raed-Camer.

Olim Hollandiae Comitum Cubiculum.
QUae Comitum vixi lectis instructa, labori
    Splendida sum comitum nunc quoque lecta domus.
Prudentes legum comites hoc Patria jussit
    Patria ab antiquo dicere jura thoro.
Plus patribus Patres sapiunt: ubi vana cubantes
    Luserunt Comites somnia, nunc vigilant.

Concilium status Belgicae Raed van State.

QUi status Imperii fuit inde ab origine partae
    Libertatis, hic est, hic erit usque meus.
Mutatis faciem, sociae: constantia nostra est:
    Nec praeclara suo pondere causa caret.
Hìc patriam ejurant Patres, hìc patria lex est;
    Ut Patriae prosis, non meminisse tuae.


[p. 235]

Camera Rationum Hollandia.
Reken-Camer van Holland.

QUàm bene prospexit florentibus inclyta rebus
    Quae mihi Fiscales Patria credit opes!
Hìc regit, hìc regitur, sine quâ Natura vacillet,
    Quâ sine, quisquis homo est, bestia sit: Ratio.

Auditorium Iuridicum Hollandiae. De Rolle.

Olim Comitum Hollandiae coenaculum.
DEntibus hìc olim, labiis, linguâ atque palato
    Res fuit Hollando publica gesta Duci.
Successere Patrum sapientia labra palatis:
    Rem linguis iterum, non sine dente, gero.
Nec rota Fortunae est; patrii Rota Juris & aequi est
    Celsior antiquo quâ mihi natus honor.
Nam Fatis placuit, solis ubi jura dabantur
    Principibus, populo nunc quoque Jura dari.

Accipitur aliquando Ius pro liquere eorum quae coquuntur. sicuti enim jus summum bonum continet, sic humor ille bonus coctarum rerum maximam continet bonitatem & saporem. Paulus de Citadinis de Iure Patronat. Parte 1. ad fin n. 47.

Atrium Hollandicum. Sale.

E ligno Hybernico.
QUod grave compactis, quos nescit aranea, tignis
    Audaci nixum fornice durat opus;
Quod ferris confundo libros, quod publica jura
    Misceo privatis mercibus, arma togae;
Incola sis, sive advena sis, cuicumque stuporum
    Ille fuit de me maximus; adde novum.
Adde, quod hìc quidam silicernius ambulat hospes
    Dedecori subter fixa trophaea suo.
Ingens prodigium! qui non est ullibi, in hac est,
    Hac solâ mundi parte modestus Iber.

Vexilla militaria hostibus erepta.


[p. 236]

Catasta. Schavot.

SI volupe est placuisse bonis, si gloria multis,
    O multi mea laus, ô, mea turba, boni;
Quanti non hoc est, quantùm stetit Haga stetique
    Solis me solam displicuisse malis.

Praeterium Hagiense. Stadt-Huys.

QUod fuit Urbs Orbi, quod sunt Capitolia Romae,
    Hoc ego sum civi, nobilis Haga, tuo.
Impero; nil supra est. veniunt ad jussa vocantis
    Institiae quanta & quantulacumque domus.
Quod mirere, die claro sum lumine clauso;
    Somno nec valeo nec volo nocte frui.
Quod stupeas, quantùm videas me cumque tenebris
    Sollicitam, coeco lumine plus vigilo.

Ius dicendo. Dum hic Civis vigilat.

Concilium Ordinum confoederatorum Belgii.
Staten Generael-Camer.

OPpida sint rivi, septem sint flumina Gentes;
    Me Mediterraneî gurgitis instar habent.
Vinea sint Belgae, sint Pagi grana, vel Urbes,
    Sint acini Populus quisque, racemus ego.
Dicet Aristoteles quanto praestantior extem
    Tot sociis: quanto nempe Genus Specie.
Quid moror in minimis? Hìc cum septemplice telo
    Concordi Patriam vindicat ungue Leo.
Quid faculis ornare diem, quid lampade Stellas,
    Quid Solem verbis attinet? hìc Patria est.

Falconarium Principis. Valck-huys.

Caninâ ibi nutriuntur falcones.
AMphibium civem, Cives, ne spernite: tanti est,
    Si Coelo nequeam pascere, posse Solo.
Non volo vel volo: tum bipedes, mea praeda, cavete
    Quando volo; quando non volo, quadrupedes.


[p. 237]

Libra. Waghe.

UNumquemque suo se metiri pede rectum est:
    Unumquemque suo pondere non patior.
Si studeant levitate graves peccare Batavi,
    Publica, ne fraus sit libera, libra veto.

Orphanotrophium. Wees-huys.

NUbite securi de posteritate bonorum,
    Instructi solâ posteritate boni.
Pro loculis erit iste locus: pietate meorum
    Hìc ubi sit proles orba, nec orba, datur.
Ite, Patres, quo fata vocant, Matresque: Parentis
    Una loco miseris & Parientis ero.

Domus mea.

OS medium, os sublime: sa sub fronte parentes



[p. 238]

De eadem.

QUicumque Civis, Hospes, Incola, Accola,
Longae, viator, aut malae satur viae es;
Adi libenter hanc domum: Jam nuc homo,
Humanintatem pollicentur advenis.


DEFESSUS SUM AMBULANDO.    ––––
PERREPTAVI USQUE OMNE OPPIDUM, AD PORTAM, AD LACUM,
Quò NON?    –––––    –––––
–––––    NUNC VERÒ DOMI.
CERTUM OBSIDERE EST.        Terent.
Continue
[p. 239]

CONSTANTINI HUGENII

EPIGRAMMATUM

LIB VIII.

TRICAE MORALES.


[...]
Continue
[p. 278]

APPENDIX.

OTIORUM

JUVENILIUM

RESEGMINA.



[p. 279]

DANIELI HEINSIO

Equiti,

Consiliario ac Historiographo
Regio,

Viro & amico incomparabili.

CUm in Republica, Vir Nobilissime, quibus illa feliciter incumbit, opellam meam apud exteros aliquoties dedignati non sunt, gloriari apud amicum fas sit, iis me officiis eâ fide ac solicitudine*incubuisse, ut qui plurimis usu vel solertiâ, sedulitate certè atque eo erga Patriam affectu, qui bono in Cive perperam desideretur, nemini concesserim. Relinquebatur ut quò illae etiam horae devenissent, quas vel foris curae publicae immunes, vel privatorum domi negotiorum expertes habui cum pluribus ne nescirent, Quorum haud paullo magis interesse videtur, quo pacto subditorum singuli otientur, quàm quibus universi [p. 280] negotiis attendant; ut ab otio ad malam frugem naturâ proclives sumus, & brevi ista spatio distare perhibentur, parùm boni agere, & mali multùm; sive, ut ferociùs olim pronunciatum nosti, Virum otiosum esse, & malum Civem. Faciunt eò potissimùm Libelli isti; qui magnam partem iis ex abortibus compilati quos quotidiè obtrudi tibi quàm humanissimè passus es, ut de severitate tuâ securi esse didicerunt, clementiam plerique toties experti, nec alio vel tutore vel vindice publici tribunalis majestatem experiri debuerunt. Mea, inquam, refert, Patriae universae ut constet, eas me res egisse cum nullas egi, quas plerique cum agunt, summoperè id curant scilicet, ne quis eos otiari existimet; quas verò tu cum ageres, ita te otiari credidisti, ut nec bono Cive, nec homine quidquam erudito indignum ageres, at nec ab illo valdè alienum quidquam qui se uni Sapientiae aliquando dicatum iret: si quis fortè ab aetate pari & Otio, ad eandem frugem ratiocinandum duxerit, & quantò ingentibus illis praeludiis tuis praestare constat [p. 281] immensum eruditionis cumulum, quo te stuporem Orbis literati agnoscimus, tantò serias olim cogitationes meas nugacissimis istis pro modulo potiores fore. Patere nunc ergo nomine me tuo tantisper abuti, quàm exemplo uti necesse habeo. Spondeo non invitus, iis me sensim vestigiis institurum, quae, ut infinito te ponè intervallo secutura sint, nec ipse tua esse negaveris. quin si te judice credi coeperit, hos etiam inter lusus otianti verbum excidisse non otiosum, ego verò is videri pergam quem à Rep. arceri Patriae intersit, ejusmodi mox otio vacaturum, quod, ut ista paucorum oblectationi, publicae nî fallor, utlitati conducet. Vale, Vir maxime, quique nec amicitiam meam hactenus contemsisti, neque secessum scribentis, & OTIA boni consule. Hagae-Comitis, VI. Cal. Iun. M DC XXV.

–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

AD EUNDEM.

UNice flos vatum, cui me placuisse measque
    Prima fuit pueri gloria quisquilias;
Proxima sit placuisse viri, provectior aetas
    Quòd bene, quòd meliùs tertia speret erit.
(5) OTIA nunc rerumque inopes fero Carmina nugas,
    Otia, si tanti est, paucula perde meis.
[p. 282]
Fortè tuas pridem versas in mascula Musas
    Numina ais Veneres non nisi nosse mares,
Caetera cum primi putruisse Cupidinis arcu,
    (10) Nec pia tam nihili seria ferre jocos?
Parciùs obtundo, veteres agnosce tabellas:
    Quam videor cramben nunc dare saepe dedi:
Excute personam, mutato nomine qualem
    Hìc ago de veteri est fabula facta recens;
(15) At spectatores bene speratura nepotes
    HEINSIACA sospes quì caruisset ope?
Hoc age, ne careat: quas nunc effaberis olim
    Censurae de me posteritatis erunt.
Quamquàm ego nec metuo quos dant hodierna Catones
    (20) Saecula, nec quos est sera datura dies.
Algeo, nec pudor est; quem charior occupat aestus,
    Discat ab invidia nîl timuisse mea.
Nec pudor est, nec erit, quòd nos impune puella,
    Nos puer illaesâ virginitate leget:
(25) Si tamen iste, vel illa legent; quae sola futura est,
    HEINSIADAE rogo sit gratia sola mei.
Sin piget immeritae punctum tribuisse Thaliae,
    Et videor theta dignior ire nigro,
Parce, Deûm,*si quae, soboles; clementia divûm est,
    (30) Nec titulum justo detrahit illa Iovi;
Parce; tuo cum tecta volet ludibria nutu
    Quae ruet in plagas livida turba meas,
Sola crepet, tantique adeò, quâ vindice solâ
    Turgeat, autoris destituatur ope.
(35) En caream plausu, jam nuda silentia posco:
    Fecerit ad laudes, te tacuisse, meas.

CONSTANTER.


[p. 283]

AMARYLLIS.

Ecloga.

MOERIS. THYRSIS.

INdomitae fastus Amaryllidos, & fera semper
Fulmina, non oculos, non isthac lumina fronte
Digna, nec ore minas, fugiturus trans Mare Thyrsis,
Thyrsis ad aridulas Nerêi diffusus arenas,
(5) Flebat, & aridulas fletu maculabat arenas:
Cum Pueri latè complentes littora planctus,
Et sparsas miseratus oves & ovilia Moeris,
Thyrsidos alter amor, nec post Amaryllida, Moeris,
Talibus incauti rupit suspiria verbis.
    (10) Thyrsi, viden’ pleno subeuntem littora fluctu
Nerea? mox refluas idem revocaverit undas,
Mox Mare littus erit, & erunt mox Pontus arenae:
Gurgitis una vices Phoebe regit, una puellas
Temperat, alternoque ciet praecordia motu.
(15) Non, si dura Lycoris erat, confecit Amyntam;
Oderat hunc aliàs, & amat Galatea Menalcan;
Nisa supercilium fregit, fastidia Phyllis;
Daphnidos hinc, illinc Lycidae sua gaudia fletus
Et laetae subiere vices: Amaryllis habebit,
(20) Crede, suas, & tunc Amaryllida Thyrsis habebit.
Crede; sed hos alterna etiam sine, Thyrsi, dolores
Intervalla regant, nec quos adspexerit Eös
Humidulos, tales vesper deprendat ocellos.
[p. 284]
THYR. Charior hisce Puer, quos quando adspexerit Eös
(25) Humidulos, tales vesper deprendat ocellos;
Moeri, quid hanc toties iterato verbere plagam,
Tundis, & exemplis collatâ sorte beatis
Bis miserum esse jubes? Curetne Lycoris Amyntam,
Daphnida Phyllis, & agrestem Galatea Menalcam,
(30) Nisa suum Lycidam, curare Amaryllida credis?
Adspice quae rerum circumfert saecula molem,
Perpetuosque sed & stabiles per inane rotatus,
Et vaga finito labentia sidera calle;
Hos gressus Amaryllis amat, hunc non prece, non vi
(35) Flexibilem dicas animo obfirmasse tenorem.
Scilicet aethereos quò nemo negaverit ortus,
Et partio ductum Coelo genus, aetheris instar
Immotos animo decuit praescribere motus?
Nec poteras, nisi dura, diis prognata videri?
(40) Heu! poteras formosa; & qui mortalibus exstat
Caelestes decor addit avos. Ignoscite Nymphae,
Non damus haec meritò vestris cunabula sylvis.
MOER. At facilis natura deûm est; ignoscite stellae,
Non damus haec temerè vestris cunabula coelis.
(45) Si tamen illa dea est & in illo lumine numen,
Nec specie deceptus, amas; age, Thyrsi, resurge;
Jam verbis invicta, moris superabitur olim;
Et dabit hora quod hora negat. non omnibus omnem
Protinus advertunt Superi mortalibus autem.
(50) Non ego, si primos hodie de rure maniplos
Frugiferae Cereri, non, si tibi, Cynthia, Cervam
Obtulero, tibi, Bacche, caprum tibi, Cynthia, Cervam
Cras jubeo parere deos, placataque fumo
Numina praesentem votis deferre salutem.
(55) Saepe equidem, si multa pias infecerat aras
Victima, & innumeras populârat flamma bidentes,
Tantane vos tugurI cepisse oblivia nostri,
Dii superi, dicturus eram; cum dexter ab ortu
Coelicolas corvus monuit sperare faventes:
[p. 285]
(60) Speravi; mollesque deos à tempore sumsi.
Disce breves in amore moras, potieris amatâ.
THYR. Adde graves in amore moras, occidis amantem.
Omnia perpessos annorum taedia porrò
Perpetienda mones? heu! pascere Thyrsida sylvam
(65) Questibus, hirsutum flammis Amaryllida Mopsum!
Moeri, fatebor enim, poterant fastidia ferri,
Atque oculi, tot flagra, truces, nisi Mopsus ab illis.
Mopse quis es, qui nostra tuis componere certes
Carmina & hisce tuas, Parnasso judice, cannas?
(70) Me Satyros, nemorumque, nec ultima numina, Faunos,
Me Dryadas, mariumque, nec infima numina, Nymphas,
Ad modulos, tua dona, meos, testabere Clio
Non semel aestivâ circumfudisse choreâ.
Invideas Rhodope, sectatos Thyrsida montes,
(75) Saxa, feram, volcures, volucres, fera, saxa loquentur.
Dicite Pierides, quid amarunt numina Mopsi?
Me pius, & sacrâ redimitus tempora Lauro
Sylvander, tuus à teneris Dictynna Sacerdos,
Ille Caledoniis tandem memoratus Hybernos
(80) Confudisse greges, & confudisse Britannos,
Sylvarum Sylvander amor, laudasse canentem
Non neget, & docuisse suas Amaryllida ripas.
Da veniam, venerande Senex, tua rura, paternos
Pertaesi remeamus agros, Amaryllida ripas
(85) Nunc quoque, sed duram docturi Amaryllida ripas.
Sat miseros vixisse domi, juvat esse Britannos,
Si sterili Batavos decet insudare furori.
Da faciles in vela Notos, substerne benignas,
Salse Sali dominator, aquas, deducite moesto,
(90) Nereïdes, pastore gravem per caerula puppim:
Thyrsida vectorem vehitis, subsidite fluctus.
MOER. Thyrsida pastorem rapitis, subsidite venti:
Aeole seclusos cohibe compagibus Euros;
Objice retrorsum Zephyris Mare Neptunine;
(95) Da remoram, Melicerta, rati, da monstra procellis
[p. 286]
Cymothoë, da Glauce breves in gurgite Syrteis.
Annuitur. commota pari conamine crimen
Numina ferre negant: &, ne quà conscius esset,
Fortior adversas Tamisis devolvit arenas:
(100) Plura minatur Hyems; jam te, timet ipsa videri
Cynthia, ne videat; condunt pia nubila Coelum;
Thyrsi, nec hunc Solem, nec habebis sidera testes;
Quid juvat adversos rapere in tua funera divos?
THYRS. Moeri, per hunc Solem, per quae mihi sidera testes,
(105) Objicis adversos passis Amaryllida divos?
En ego post ignes undam, post Cypridis iras
Despicio, Theti cana tuas; si fata jubetis,
Naufragus extremam subiturus in aequore sortem.
Ut videas, Amarylli, tamen; Sceverinaque passim
(110) Securos comitata greges per littora spectes,
Si pote, non duro morientem Thyrsida vultu.
Quae pelagi pietas, miserebitur unda perempti:
Forsitan illa eadem quae rettulit unda peremptum
Alcyonae Ceyca suae miserebitur, & te
(115) Invitos super ora pedes invisa jubebit
Ponere, & has etiam; Miserandum Thyrsida! voces
Addere, & has etiam, Quid erat prae Thyrside Mopsus?
    Plura Puer fudisse parat, cum plura paranti
Nunciat optivis intendi carbasa ventis
(120) Ponticolûm clamosa cohors; levat anchora dentem,
Vela viri; fugiunt ripae; volat ocyor Euris
Ipsa ratis; summâ miserum sua littora puppi
Thyrsida spectantem solatur Moeris, aditque
Vocibus, ingeminatque procul, Reminiscere Thyrsi,
(125) Spreverit una, sed una, tuos Amaryllis amores.
M DC XX.


[p. 287]

[...]
Continue
[p. 350]

[...]


In speculam Noviomagi editissimo
murorum angulo superstructam.

HOs tumulos pede non trepido, quàmcumque dolenti,
    Claudius afflictos inter adivit avos:
Hìc stetit, hìc frendens Aquilas, hìc lumine torvo
    Moenia Romanas vidit adire manus:
(5) Hìc potior de se visa est victoria victo
    Prudenti Patriae consuluisse fugâ:
Hìc flammas in tecta ferox arasque focosque
    Partitus, steriles hostibus exuvias
Obtulit, atrum, immane nihil, vestigia rerum,
    (10) Quas nisi novisset perdere, perdiderat.
[p. 351]
Quàm facies hodie rerum diversa refulges,
    Quam ripae Dominos nos utriusque facis!
Immineant Aquilae; facimus quod fregimus, urbem
    Destructam propriis ignibus extruimus.
(15) Si quis ab hoc, hospes, caligas culmine, plus quàm
    Viderunt Batavos disce videre meos.
[...]


[p. 420]

LXV.
SI admotus ad Rempublicam es, provinciam
Tuere justitiâ, & simul clementiâ:
Donis abhorre: dona quae accipit manus
Obcaecat oculos. Hunc ubique adhibe modum;
Iniquitatem plecte, virtuti fave,
Odium à severitate quae nimia est cave,
Contemptum ab indulgentia praeter modum.
Sic justus esto, ut jure possis diligi;
Sic esto clemens, ne timeri desinas.
LXV.
IF thou hast the place of a Magistrate, deserve it by thy Iustice, and dignifie it qwith thy mercy: Take heed of early gifts. An open hand makes a blinde eye: Be not more apt to punish vice, then to encourage vertue. Be not too severe, lest thou be hated, nor too remisse, lest thou be sleighted: So execute Iustice, that thou mayst be loved; so execute mercy, that thou mayst be feared.
LXX.
EXsolve servo pauperi stipendium,
Ut ne tuo te fraudet exactor Deus,
Si conqueratur fortè, blandis auribus
Audi querentem; ne querelam deferat
Caelo adienti. Si tuâ caussâ indiget,
Tu propter illum inprosperè victurus es:
Quadrans egeni diviti instar pestis est.
LXX.
DEtaine not the wages from the poore man that hath earn’d it, lest God withold not thy wages from thee: If he complain to thee, heare him, least he complain to Heaven, where he wil be heard: If he hunger for thy sake, thou shalt not prosper for his sake. The poor mans penny is a plague in the rich mans purse.
[p. 421]

LXXIV.
VItae quietem si cupis, fac justa sit:
Jnjuriam qui non facit, nullam timet:
Jnjusta mens laborat, ut faciat malum
Malè destinatum, aut vitet id quod intulit.


LXXIV.

IF thou desire rest unto thy Soule, bee just: He that doth no injury, feares not to suffer jnjury: The unjust mind is always in labour: It either practises the evill it hath projected; or projects to avoyd the evill it hath deserved.


XC.
CAlumniâ impetitus es? tecum puta,
Vacesne culpâ: ni vacas, factum bene,
Vel, si vaces, nec inutilis coreptio est.
Hanc applicato & hanc tibi; fel melleum,
Et hostem apertum arcanum amicum feceris.


XC.

IF any speake ill of thee, flee home to thy owne Conscience, and examine thy heart: If thou be guilty, ’t is a just correction; If not, ’t is a faire instruction; Make use of both, so shalt thou distill hony out of Gall, and out of an open Enemy create a secret friend.


[p. 422]

XCIII.
SApientiam affectando dum parcis loqui,
Nimium silendo ne arguas dementiam.
Si stultus es, silentium sapientia est;
Nimium silere, si sapis, dementia est.
Stultus sapientem ut saepe non sinit loqui,
Sapiens loquacem, non loquens, stultum facit,
Et hujus ille fit reus dementiae.


XCIII.

TAke heede whilst thou shewest Wisedome in not speaking, thou betrayest not thy folly in too long silence. If thou art a foole, thy silence is Wisedom: If a Wise man, too long silence is folly: As too many words from a fools mouth, gives a Wise man no leave to speake: Soo too long silence in a Wiseman, gives a foole the opportunity of speaking, and makes thee guilty of his folly.


XCVII.

SI prosperos vivis dies, inprosperis
Paratus esto. Singulae AEstates suas
Brumae sequuntur: qui secundis non serit,
Non invenit quod rebus adversis metat.
XCVII.
SEest thou good dayes? prepare for evill times: No summer but hath his winter: He never reapd’ comfort in Adversity, that souw’d it not in Prosperity.
[p. 423]

XCIX.
NEc inviis nec aviis verum latet.
Profitere verum candidè, sequitor palam,
Si cum timore faxis, indignè facis.
Jndignus est qui veritate gaudeat,
Qui fraudulenter veritatem quaeritat.
XCIX.
TRuth haunts no corners, seeks no by-ways: If thou profess it, doe it openly: If thou seeke it, doe it fairely: He deserves not to professe Truth, that professes it fearfully: He deserves not to finde the Truth taht seekes it fraudulently.
Centur. IV.
VI.
SI publicum munus cupis, tibi excide:
Si publicum munus capis, tibi dic vale.
Quicunque privum lumen ad Rempublicam
Affert, inepto sublevat lumen vitro.
Doemsticum & morale publico nocet:
Qui publicam sumit togam, suam exuat.
VI.
IF thou desire Magistracy, learn to forget thy self; If thou undertake it, bid thy selfe farewell; Hee that looks upon a common cause with private eyes, looks through false Glasses. In the exercise of thy Politique Office, thou must forget both Ethicks and Oeconomicks. He that puts on a publicke Gown, must put of a private Person.
FINIS.
[p. 424]
NB. Anno 1645. Die Dominicâ, Ianuarii 19. horis interoctavam decimamque, Genevae tam terribilis ventorum extitit impetus, ut celerem Rhodani fluxum retroageret, usque in Lemannum lacum, undaeque, muri instar coacervatae, cursum suum sisterent, adeò ut vado sub binis pontibus locisque vicinis facto, novitate rei numerosa commota plebs, deambulaverit quasi in sicco, & pisciculos, etiamque majusculos, manu collegerit quamplurimos.
[p. 423]

XCIX.

NEc inviis nec aviis verum latet.
Profitere verum candidè, sequitor palam,
[p. 424: blanco]
Continue

Tekstkritiek:

Continue

fol. *7r pitissatione misschien pistissatione met vertrouwen?
fol. **6v Ad Baronem Couvrellium vs. 6: BSB idem, Worp CH1644182 heeft non voor id est: ‘Compede, non propriis verba ligare modis?’
fol. **7r crede certamen fore; // Cum pudendo Martiali. toegevorcht uit Worp Worp CH1644167
p. 270 ψαμμουργίαν culturam er staat: ψαμμουργίαν. culturam
p. 279 solicitudine: de correcte vorm is sollicitudine; enkele woorden later gebruikt Huygens solertiâ, de nevenvorm van sollertiâ
p. 282 Parce, Deûm er staat: Parce (Deûm
  • Return to the index of Huygens’s poetry
  • Return to the home page of Huygens’s poetry
  • Return to the home page of the Heinsius collection: Dutch Neolatin poetry