[p. 1]
|
I.
|
| Een nieuwe lente en een nieuw geluid: |
| Ik wil dat dit lied klinkt als het gefluit, |
| Dat ik vaak hoorde voor een zomernacht |
| In een oud stadje, langs de watergracht — |
| (5) In huis was ’t donker, maar de stille straat |
| Vergaarde schemer, aan de lucht blonk laat |
| Nog licht, er viel een gouden blanke schijn |
| Over de gevels in mijn raamkozijn. |
| Dan blies een jongen als een orgelpijp, |
| (10) De klanken schudden in de lucht — zoo rijp |
| Als jonge kersen, wen een lentewind |
| In ’t boschje opgaat en zijn reis begint. |
| Hij dwaald’ over de bruggen, op den wal |
| Van ’t water, langzaam gaande, overal |
| (15) Als ’n jonge vogel fluitend, onbewust |
| [p. 2] |
| Van eigen blijheid om de avondrust. |
| En menig moe man, die zijn avondmaal |
| Nam, luisterde, als naar een oud verhaal, |
| Glimlachend, en een hand die ’t venster sloot, |
(20) Talmde een pooze wijl de jongen floot.
|
| Zóó wil ik dat dit lied klinkt, er is één |
| Die ik wèl wenschte, dat mijn stem bescheen |
| Met meer dan lachen van haar zachte oog... |
| Heil, heil, ik voel hier handen en den weeken boog |
| (25) Van haren arm. Een koepel van blind licht |
| Mild nevelend omgeeft mijn aangezicht, |
| Mijn stem brandt in mij als de geele vlam |
| Van gas in glazen kooi, een eikestam |
| Breekt uit in twijgen, en jong loover spruit |
| (30) Naar buiten: Hoort, er gaat een nieuw geluid: |
| Een jonge veldheer staat, in ’t blauw en goud |
Roept aan de holle poort een luid heraut.
|
| Blauw dreef de zee, het water van de zon |
| Vloot pas en frisscher uit de gouden bron |
| (35) Op woll’ge golven, die zich lieten wasschen |
| En zalven met zijn licht, uit open plassen |
| [p. 3] |
| Stonden golven als witte rammen op, |
Met trossen schuim en horens op den kop.
|
| Maar in zijn rand verbrak de zee in reven |
| (40) Telkens en telkens weer, er boven dreven |
| Als gouden bijen wolken bij het blauw, |
| Duizende volle mondjes bliezen dauw |
| En zout in ronde droppen op den rand |
| Van roodgelipte schelpen, van het strand |
| (45) De bloemen, witte en geele als room en rood’ |
| Als kindernagels en gestreepte, lood- |
| Blauw als een avondlucht bij windgetij. |
| Kinkhorens murmelden hun melodij |
| In rust, op ’t gonzen van de golf dreef voort |
| (50) Helderder ruischen als in drooger woord |
| Vochtige klinkers, schelpen rinkelden |
| In ’t glinst’rend water glas en kiezel en |
| Metalen ringen, en op veeren wiek |
| Vervoerde waterbellen vol muziek |
| (55) Geladen, lichter wind. Over het duin |
| Dreven ze door de lucht tot in den tuin |
| Van Holland, en die schoon en vol was zonk, |
| En brak in ’t zinken wijl muziek weerklonk |
| Schooner dan stemmen, en van mijmerij |
| [p. 4] |
(60) Elk duin vreemd opzag verre en van nabij.
|
| En in een waterwieg, achter in zee — |
| Duizend schuimege spreien deinen mee — |
| Ontwaakt’ een jonge Triton en een lach |
| Vloeid’ over zijn gelaat heen, als hij zag |
| (65) De waterheuvels om zich en een toren |
| Van een wit wolkje boven zich, zijn horen |
| Lag in zijn blooten arm, verguld in blank. |
| Hij blies er in, er viel een zacht geklank |
| Als zomerregen uit den gouden mond, |
| (70) Toen luider lachend wentelde hij rond |
| En zwom naar boven door den waterval |
| Van schuim en sneeuw die drijft in ieder dal |
| Tusschen twee waterbergen, zie, hij ligt |
| Nest’lend in kroezig water, ’n wiegewicht, |
| (75) Door moeder pas gewasschen in haar schoot; |
| Het drijft van ronde druppels, overrood |
| Reiken de armpjes, uit het mondje gaat |
| Gekraai; zoo dreef hij, in het bol gelaat |
| Tusschen de lippen in, de gouden kelk, |
| (80) Fontein van gouden klanken, een vaas melk- |
| Wit was hij drijvend met gemengden wijn, |
| Vurig rood blozend door het porselein. |
| [p. 5] |
| Nu zetelt hij in ’t water, baar na baar |
| Ziet hij al lachend rijzen na elkaar, |
| (85) Daar schatert hij en spant den blanken arm, |
En door het water gaat een luid alarm.
|
| Toen werd de zee wel als een groot zwaar man |
| Van vroeger eeuw en kleeding, rijker dan |
| Nu in dit land zijn: bruin fluweel en zij |
| (90) Als zilver en zwart vilt en pelterij |
| Vèr uit Siberisch Rusland; geel koper |
| Brandt vele lichtjes in de plooien der |
| Hoozen, in knoopen en in passement |
Van het breed overkleed, wijd uithangend.
|
| (95) Was zoo de zee? Neen, neen, een stad geleek |
| Ze, pleinen en straten in de kermisweek, |
| Boerinne’ en boeren, en muziek en dans |
| In de herbergen en in lichten krans |
| Om elke markt de snuisterijenkramen. |
| (100) Of als een koning komt en alle ramen |
| Zijn licht des avonds en uit ieder dak |
| Een witte vlag. Zoo was de zee, er stak |
| Een vlag van alle gevels, achter ’t raam |
| [p. 6] |
| Der golven brandden rijen lichten, saam |
| (105) Liep heel het volk. Meermannen zwommen aan, |
| Nimfen en elven der zee, en zaten aan |
| De groene hellingen. Maar Tritons stonden |
| Oud en gebaard ter zijde, aan de monden |
| Trompetten, bouwende een lange straat |
(110) Geluid over het zeegelaat.
|
| Toen werd het stiller en een wolk van licht |
| Begon te drijven op het zeegezicht, |
| Dichtbij de wolken waar een witte schaar |
| Van jonge winden zat te lachen. Daar |
| (115) Werd alles zwijgend. En een geele boot |
| Kroop uit den nevel en daarin school rood, |
| Vooraan en vóór het linnen zeil, een kind.... |
| Wee, wee mij, nu mijn hart mij overwint, |
| En mijn stem stom slaat nu dit nieuwste woord |
| (120) Geboren werd.... er is iets dat bekoort |
| In ieder ding, en die dat weet, hij gaat |
| Altijd langs watren, door jong gras, en laat |
| Zijn nog zijn voeten koel in dauw van wei. |
| Voor hem is ’t nimmer nev’lig, maar een Mei |
| (125) Van kind’ren en een stroom van bloemen waar |
| Zijn woning is, en zóó is ’t ook mij, maar |
| [p. 7] |
| Dit kind was louter, niets dan lieflijkheid; |
| Het zat zoo stil te staren, zoo verblijd |
| Blonken haar oogen in het schaduwlicht |
| (130) Achter het zeil, zoo bloosde haar gezicht, |
| Zóó mooi, zóó zacht was ze, een rozeblad, |
| Geblazen door den warmen boschwind, dat |
| De beek afloopt onder den hazelaar, |
| En dan tusschen de lage weiden, waar |
| (135) Het groen is en de hooge hemel blauw. |
| Blij en verwonderd of ze nòg niet wou |
| Gelooven ’t water, tot verwond’ring week |
| Voor veilig lachen en ze beurt’lings keek |
| Naar schuimfonteinen en de gladde kruin |
| (140) Van golven in dien witgebloemden tuin |
| Der zee, of naar den Wind, die danste aan |
| Als ’n jonge kerel op een kermisbaan, |
| Of naar ’n visch, die roode vinnen uit |
| Het water stak. Dat alles was een buit |
| (145) Voor jonge oogen. Daar veel verder stond |
| Hoog op zijn teenen een zeegod, zijn mond |
| Bolde op een gouden horen. In het rond |
| Brak één geluid van water en van lucht, |
| En alles nieuw voor een die zulk gerucht |
| (150) Nooit hoord’; haar hoofd werd voller en ze deed |
| De oogen toe en rustte — de boot gleed |
| [p. 8] |
| Langzamer verder; onbeweeglijk scheen |
De zon, de wind liep mee en om haar heen.
|
| Wie was ze? Van de twalef zusters één, |
| (155) Die op de zon staan, hand in hand, alleen, |
| Als ’t spel van kindren in een kleinen kring. |
| Om beurten gaat er een en breekt den ring |
| En laat de andren bedroefd achter, maar |
| Veel zijn hun tranen niet, het weenen waar |
| (160) Zoo gouden licht is, kan niet durend zijn. |
| Zoo zijn ze weldra blij weer en hun pijn |
| Houdt op — toch was hun droefheid nu het meest |
| Bij deze laatste leegt’, er was geweest |
| Zoo lang gelach met haar, zij was altijd |
| (165) De schoonste en de vreugd van elk, waar nijd |
| Niet is. Nu was zij heen. De zusterrij |
| Boog over luistrend, ziende hoe ’t getij |
| Met haar hoog ging. Er mistte een waas geluid |
| Van brekend schuim en gouden horens uit, |
| (170) Omhoog tot haar. Die kindren keerden om, |
| En stonden naast elkander, weenend, stom. |
| Dat zijn de blonde maanden die daar staan, |
| Gelijk geboren toen de moedermaan |
| Heel zwaar was in een starr’gen winternacht. |
| [p. 9] |
| (175) Naakt baarde zij ze, maar de zon hield wacht, |
| Koudrood zooals hij met Aurora kwam, |
| Die sloeg ze in haar kleurig kleed, hij nam |
| Ze tot zich. Zie hoe blank en blond ze staan, |
| In ’n ring van blond haar, één is heengegaan, |
(180) De liefste, blondste, ja de kleine Mei.
|
| Niets in de ruime wereld is zoo blij |
| Als deze aarde: Cynthia als ze zit |
| In hare nachtboot, toont het blank gebit |
| Van lachen en de tweelingsterren staan |
| (185) Stil bij haar, vragend: zal ze hier langs gaan? |
| En er is altijd vreugde in de lucht, |
| Waar zij voorbij is en het zacht gerucht |
| Van hare vleugels wijkt. Dan liggen bloemen |
| Op haren weg en kleine eng’len noemen |
| (190) Ze zamelend haar naam, hoe vol ze was |
| Van wonderen. En in het dichte gras |
| Dat in de hemelwei groeit, liggen zij |
Lang pratend’ of alleen in mijmerij.
|
| Eén ding is droevig en maakt zacht geklaag |
| (195) Altijd om d’ aarde heen, ’n nevel vaag |
| [p. 10] |
| En luchtig om dat lijf: ’t is wisseling |
| Van zijn en niet zijn en dat ieder ding, |
| Zielen en bloemen, drijven naar dat rijk, |
| Waar ’t wit en stil is en den dood gelijk. |
| (200) Want zooals altijd aan het eind van ’t jaar |
| Trekvogels uit het land gaan met misbaar |
| Van vogelstemmen uit de hooge lucht, |
| De kind’ren op de straat hooren ’t gerucht |
| En kijken, zeggend: » zomer is voorbij, |
| (205) De kou komt” — in de wolken gaat de rij |
| Van vogels — zóó zóó gaat alles voorbij. |
| Maar zooals ik eens aan het strand der zee |
| Was ’s avonds, doch niet was mijn hart te vree, |
| Maar bevend en ongerust — en zooals toen |
| (210) Vlak voor den hemel, voor het vermillioen, |
| Een vogel, een zwart beest vloog, duidelijk |
| Gespreid op staart en veer: daaraan gelijk |
| Komt élk ding en gaat élk ding en is schoon |
| Omdat het eenzaam is. Het is de zoon |
| (215) Van Onrust, in de scheemring van zijn schoot |
| Geboren, en sterft eensklaps waar de dood |
| Het neerslaat — maar het staat voor ’t licht |
| Zijn leven lang. Welaan, ik zoek ’t gezicht |
| Van Mei zoolang zij in het leven was. |
| [p. 11] |
| (220) Zij dreef nu langs de banken, waar een wolk |
| Van rood zand elke golf afstuift, het volk |
| Zat daar in scharen, maar in groene grot |
| Wat verder ’n meermin en een watergod. |
| Mei zag ze en lachte en een zacht geschater |
| (225) Klonk even bij haar, toen kwam van het water |
| Klappend een vlaag van handgeklap en toen |
| Gesnap van tongen, zooals vrouwen doen. |
| Maar hij keek fonklend en een rood gebloos |
| Verroodde háár wang — Mei stond op, een doos |
| (230) Van zilver stond in hare hand, een poos |
| Hield ze ze roerloos — van haar arrem gleed |
| Langzaam een plooi weg uit het witte kleed. |
| Toen zagen honderd oogen, werd het stil, |
| Zoodat niets meer gehoord werd dan ’t geril |
| (235) Dat water maakte op de heuvels en |
| ’t Gedempte lachen van wie nalachten. |
| Het zilver schitterde — daar vlogen heen |
| Twee fladderende vlindertjes, de één |
| Als twee blaadjes ivoor van Indië |
(240) En een als lapjes sjaal uit Perzië.
|
| Wiss’lend van glans de vlinders dansten voort |
| Over de branding heen, toen klonk het woord |
| [p. 12] |
| Van Mei: de lange dag vindt nu zijn eind |
| In ’t wolkig westen: ziet de zon verkwijnt |
| (245) Al, het wordt donker en later en ik mag |
| Niet langer blijven. Zwemt nu heen. Ik zag |
| Zoo even reeds het lichten van de ster, |
| Den page die mijns vaders kleed draagt, ver |
| Achter het Oosten wacht de maan, een zweem |
| (250) Van blank licht zwelt al van den diadeem. |
| Daarom vaart wel. Van hier. Maar vaart al zacht, |
| Want gaarne wilde ik mijn eersten nacht |
| Dragen in stilte. Ziet, daar is de maan, |
Een vriendlijke gezellin, gij kunt gaan.
|
| (255) Zoo als des nachts de eenden, in het gras |
| Slapend, dat in de sloot groeit, met geplas |
| Plotseling wakker worden, snaterend, |
| Slobberend kroos, één staat er overend |
| Zijn vleugels slaand’ en krijscht hoog in den nacht: |
| (260) Zoo werd uit diepe stilte onverwacht |
| Beweging toen zij gingen. Maar nog lang |
| Verglomme’ in ’t nat trompetten, een gezang |
| Zongen een school meermannen, die heenzwom, |
| Hier dreven minnenden, ginder beklom |
| (265) Een jonge god een hooge golf en keek |
| [p. 13] |
| Of Mei stond waar zij stond — o zij geleek |
| Een kleene witte baak: er werd in zee |
| Verlangd dien nacht om met de golven mee |
| Tot haar te gaan. Menig en menig prins |
| (270) Zag zijn koralen leger niet, maar ginds |
| Zaten ze in hun mantels, waar heel ver |
Het water spoelt onder een lage ster.
|
| Zij was nu bijna bang, nu ze alleen |
| Gelaten, droeve golven met geween |
| (275) Zag komen, zooals vrouwen die rondom |
| Een doodverdronken man gaan — om en om |
| Slaan de armen met een wijd en woest gebaar — |
| Zoo vielen ook de baren na elkaar |
| Aldoor donkerder en haar hart werd leeg |
| (280) Door angst, tot plots van uit wat wolken zeeg |
| Regen van stralen en de gouden maan |
| Het water laafde. Zoo heb ik zien staan |
| Een monnik bij een volle donkre ton |
| Met glazen geraad, en weg nam hij de spon |
| (285) Dat ’t vonken spoot in bekers of de wijn |
| De zon nog in had van den geelen Rijn. |
| Zoo stond de maanvrouw in een hoogen wind |
| En boog de urn voorover voor haar kind. |
| [p. 14] |
| En tusschen zee en wolken leek een kelder |
| (290) Van wijn verlicht, ’t wijnwater plaste helder |
| Over haar voetje. En om haar volle kuit |
| Toen zij door ’t maanlicht waadde, lachten uit |
| Iederen druppel beeldjes van de maan; |
Zij zag het telkens en bleef telkens staan.
|
| (295) Er lag op ’t strand een zandheuvel, een fort |
| Als kindren bouwen, schuim en water stort |
| De grachten binnen als de vloed opkomt: |
| De bloote voetjes vluchten, de zee gromt. |
| Dat bouwden visscherskindren of misschien |
| (300) Wel elven der zee, zooals men ’s zomers zien |
| Kan, op een morgen, als de zon heel vroeg |
| Begint te schijnen, en juist licht genoeg |
| Geeft; in de verte is er dan een schijn |
| Van loopende kindren haastig uit het duin, |
| (305) Jongens en meisjes, flauw rooskleurig, naakt. |
| Ze zijn er niet meer als ’t zand witter blaakt. |
| Zoo was dit fort gebouwd misschien, waar zij |
| Ging zitten tegen ’n wal aan, om en bij |
| Lagen de schelpen, die het maanlicht maakt |
| (310) Schatkamertjes van licht, maar als het staakt, |
| Dan is de glinstring dood en huist gekreun |
| [p. 15] |
| Er binnen, geen behagelijk gedeun |
| Meer van de zomerachtermiddagen. |
| O wat verschrikte haar het wisselen |
| (315) Van ’t donker in de lucht en op de zee, |
| En van het melkig licht als de maan glee |
| Uit losse wolken in een zwartblauw meer, |
| Waar sterren fonkelden, maar keer op keer |
| Wegstierven, als grasbloempjes bij een roos |
| (320) Gegroeid. — De gulle maan vergoot een hoos |
| Telkens van stralen, ’t was een lange tijd |
Voor ’t hart weer stiller ging der kleine meid.
|
| En toen zij daarna insliep, was het of |
| Een moeder heenging als haar kind slaapt, dof |
| (325) Verblonk in moeders hand de maanlamp, kort |
| Achter de dunne wolkschermen, een schort |
| Grauwbruin hing voor de lage lucht; een deur |
| Waarin de maan verging, één lange scheur |
| Brandde nog lang en werd pas laat gebluscht. |
| (330) Zij sliep op ’t rustig strand; even gerust |
| Lag ze als een der schelpen, er bewoog |
| Niets dan het ondiep water, dat soms hoog |
| Tot bij haar opliep, met een flikkering |
| In een licht rimpeltje, alsof een ring |
| [p. 16] |
| (335) Van geroest goud daar lag, en daarom heen |
| Het water speelde met den edelsteen; |
| Zij lag drinkend den slaap, zonder gerucht |
Blies zij haar adem in de koele lucht.
|
| En toen begon daar op het wijd tooneel |
| (340) Der zee, als een oud drama waarin veel |
| Geroep van moord is, en de lucht van bloed |
| Hangt in de zaal — de scène is leeg: er woedt |
| Een dolle storm om ’t hooge huis, er vallen |
| Schoorsteenen en de wachten op de wallen |
| (345) Hooren geluid van vijanden in ’t veld. |
| De regen huilt en gudst, wind giert, daar snelt |
| Een moordenaar het huis uit en men weet |
| Dat daar een lijk ligt: donder rolt en wreed |
Rijt over het tooneel de maan een streep.
|
| (350) De diepte leek te kermen van wie scheep |
| Eens gingen uit dit land op winst en buit, |
| En die ook keerden, zilver en stapels fruit |
| Van de Antillen voerend in de prijzen |
| Op sleeptouw, visschers zagen ’t bootsvolk wijzen |
| (355) Naar torens op de kust, wanneer ze langs |
| [p. 17] |
| Hun boorden varend, den oranje glans |
| Van appels en citroenen zagen en de kleur |
| Van goud en zilver, en den zoeten geur |
| Roken, die uit de open poorten sloeg. |
| (360) Maar als de nacht kwam en haar wolken droeg, |
| De zware kussens die haar leger zijn, |
| Waarin ze lui slaapt — dan zag ze de lijn |
| Breken en ’t stranden van het rijke schip. |
| Ruw klonk het lachen van haar donkre lip. — |
| (365) Die leken nu te kermen: tusschen goud |
| Lagen gelaten onder water, oud, |
| Doodsbleek en doodzwart, van hun lippen vlood |
| Een flauw geroep als van mannen in nood, |
| En wiegd’ in ’t water. Dat was schrikkelijk. |
| (370) Maar Mei was doof van slapen, liet geen blik |
| Van hare lichte oogen glippen, was |
| Een nachtelijke bloem in veel zwaar gras: |
| Zij lag drinkend den slaap, zonder gerucht |
Blies ze haar adem in de koele lucht.
|
| (375) Lang klom dat akelig gehuil alleen |
| Uit zee, het leek het druppelend geween |
| Dat in de bosschen herfst maakt, en de wind |
| Een schouw door in een kamer, waar een kind |
| [p. 18] |
| Probeert te slapen. Maar het voelt geween |
| (380) Ook in zich zelf en slaapt niet, zoo alleen |
| Liep dat geluid de zee rond, nu eens hoog, |
| Hoog in het donker, waar de wind bewoog |
| Angstig de wolkzoomen, en dan heel laag |
| Waar tusschen dommelende golven traag |
| (385) Walvisschen zwommen op hun logge romp. |
| Dan klonk het als geroep van een roerdomp |
| Te middernacht, die schreeuwt uit het moeras, |
| Zoodat de reiziger in het boschgras |
| Dat langs den grijzen straatweg groeit, blijft staan, |
| (390) Onder de bladerschaduw; in de maan |
Gaat hij dan verder, vol verwondering.
|
| Wat is er in de verte schemering? |
| Bevangt de lucht*ontroering? Komt er thuis |
| Een rij van visschers, wat is dat gedruisch |
| (395) Als van een bui zeeschuim? Ik hoor gekras |
| Als van een vogel als er storrem was |
| En er een lijk ligt op de grijze kust. |
| Wat is er, wat verstoort de stille rust |
| Van Mei, die de oogen opent en daar zit |
| (400) Staroogend, als een kranke vrouw in ’t wit? |
| Of zijn het ook haar wonderlijke droomen |
| [p. 19] |
| Die daar in optocht langs den zeezoom komen, |
| De witte golven lekken hunnen voet. |
| Het oog van Mei gaat glanzend hun temoet, |
| (405) Wat is het dat die donkre mannen dragen |
| In monnikskap en pij, hoor, hoor, ze klagen |
| Als om een doode; dié ligt op de baar. |
| Zij is nog jong en in het blonde haar |
| Dat hangt, liggen de bloemen van April. |
| (410) Wee, wee, het is haar zuster, zie ze wil |
| Al tot haar gaan, kussen de witte hand |
| Die ligt op witte wade, van het zand |
| Kàn ze niet opstaan, hoor, hoor, hoe ze schreit. |
| Daar fladdren kraaien en hun schreeuwen rijt |
| (415) De lucht aan flarden, en een dof gedruisch |
| Als van een sneeuwbui om een donker huis, |
| Zwiert om de voeten die al verder gaan. |
| Stil, kind, wees stil en zie het niet meer aan. |
| Daar rijdt de Dood, die bleeke groote man, |
| (420) Den donkren stoet al na, hij alleen kan |
| Ons troosten, daar rijdt hij, is nu voorbij, |
Stil, stil, wees stil, wat dood is berregt hij.
|
| Zooals de schapen van de heide, laat |
| Door ’t groene avondlicht gaan, dat wie staat |
| [p. 20] |
| (425) Op een bemosten heuvel, ze ziet gaan |
| Van den heizoom en in een donkre laan, |
| Den hoek om — zoo verliet die donkre troep |
| Die zij nazag, zoolang nog het geroep |
| Van vogels opging, het gerekte strand. |
| (430) Toen zonk de angst van haar gelaat, haar hand |
| Lag droomend naast haar, klein en blank en loom |
| En veilig en sliep mèt haar en geen droom |
| Kwam meer, het was alsof de Dood |
Die meenam toen hij in het Noorden vlood.
|
| (435) Weet iemand wat op aard het schoonste is, |
| Het allerschoonste? welks gelijkenis |
| Hij ziet in alles wat hem vreugde geeft? |
| Waarom hij lief heeft wat rondom hem leeft? |
| Waarom diè rijkdom wil en diè een vrouw |
| (440) En één zichzelf, hoewel ze allen nauw |
| Weten dat ze iets zoeken dan een woord |
| Alleen? Weet iemand dit? Wel, hoort. |
| Het is waarom het kuiken zoekt de hen, |
| Het kind de moederborst, waarom ik ben |
| (445) Bang voor den winter en den herfst, den nacht |
| Van ’t jaar — waarom een jong kind niet de pracht |
| Der sterren liefheeft, wel een vlam en vuur |
| [p. 21] |
| Van een wit kaarsje — met een klaar getuur |
| Ligt hij op ’t kussen wakker, lang, en met |
| (450) Zijn oogen volgt hij ’t waaiend flikkren, het |
| Vlammetje brandt nog in zijn droomen voort. |
| Het is waarom zang en muziek bekoort, |
| Maar marmer mij verschrikt en witte kleur, |
| Ik roode rozen liefheb en den geur |
| (455) Van blinkend fruit en verf van donzig ooft. |
| Het is waarom een meisje een man belooft |
| Te stoven in haar armen en verlangt |
| Naar ’t warme mooie huwlijksuur, ze dankt |
| Hem voor zijn liefde, of hij anders kon. |
(460) Het is het vuur, de warmte, ’t is de zon.
|
| De wolken werden van een licht karmijn, |
| Uit grauw van plassen welde gloor, en wijn |
| Verwolkte hier en daar tusschen de golven, |
| Als Bengaalsch licht, het werd dieper bedolven |
| (465) Door ruige schuimkoppen, maar ’t lachte toch: |
| Zoo lacht in waterkelk wijndroppel nog. |
| De zee werd aan een oud Grieksch land gelijk |
| Zooals dat nu is, maar eens was het rijk |
| Aan beelde’ en tempels; nu liggen dooreen |
| (470) Zuilen en blokken kapiteel: de steen |
| [p. 22] |
| Verweerde in brokken en werd schaduwig. |
| Er groeien anjelieren en honig |
| Zuigen daar bijen, toch lijkt het droevig |
| Wanneer de zon pas schijnt. — Maar ’t werd een dans |
| (475) Weldra van alle kleuren op de schans |
| Van wolken, die nog op het Westen lag. |
| Een wind begon te waaien en een vlag |
| Leek wel te klapp’ren, of een blanke zwaan |
| Zijn vlerken uit te slaan stond bij een baan |
| (480) Van vijverwater, veeren rak’len los, |
| En schuim verstoof zooals die vogeldos. |
| De zon ging aan ’t vergulden, spiegelglas |
| In goudsculpturen dreef in zee, er was |
| Speling van kleuren en in elken kuil |
| (485) Ontsproten kleuren, gingen kleuren schuil. |
| Daar waren ’t zeepsopbellen, maar aan ’t strand |
| De kleuren van dat dartel tooverland, |
| Dat schelpen elkaar maken: violet, |
| Grijs parelmoer, geele barnsteen, omzet |
| (490) Met kleine schelpjes als van nat granaat. |
| Daarvan steeg damp op met een incarnaat |
| Van al die glanzen tot één witten gloed, |
| Langs ’t heele strand. Maar het werd wonderzoet |
| Te zien, toen Mei daarin haar armen stak, |
| (495) Ontwakend, oprijzend, zich op het vlak |
| [p. 23] |
| Van hare handen steunend dat gekraak |
| Kwam van de schelpen — op haar teere kaak |
| Vochtig van slapen, schoot een zonstraal schuin, |
| Dat het bloed beefde, van den rand van ’t duin. |
| (500) Zij keek er langs de zon zelf te gemoet, |
| Begon te lachen en sprong òp te voet |
| En schortte ’t rimplend kleed zóó dat de knie |
| Bloot bleef — toen stond z’ en poosde — wie |
| Zag in den zomer bij den vollen vliet, |
| (505) Door ’t heete weiland, in het blauwe riet, |
| Ooit zoo een boschnimf lachen, was er ook |
| Zingend een leeuwerik vlak bij, al dook |
| Een voren op of dreef een juffer aan |
| In ’t blauw, al had ze bloemen uit het graan. |
| (510) Zulk lachen hoorde ik wel eens op een hei, |
| Laat na een middag als een donkre bij |
| Vertoornd naar huis raasde onder zijn vracht. |
| De heuvels werden donker, maar een dracht |
| Van geel en purper om de westerkim; |
| (515) Een nimfje gaat langs ’t lage hout en slim |
| Glinstren daar sateroogen, een geschuif |
| Door dorre bladen, en zijn steile kuif |
| Zie ’k voor de lucht gaan, dan klinkt stil gekeuvel |
| En dan genietend lachen om den heuvel. |
| (520) Zoo als ze lachte zit een vogel lang, |
| [p. 24] |
| Een nachtegaal, streelend de lucht met zang, |
| Met open bekje op een stillen tak, |
| Boven een boschvijver, het bladerdak |
| Laat weinig nachtlicht door, er is geluid |
| (525) Ver in het bosch, maar boven alles uit |
| Kweelt toch het zwarte vogeltje zijn slag. — |
| Zoo wolkte en welde van haar mondje lach. |
| Zoo stond ze lang, toen ijlde ze al voort |
| Op roode voetjes, wit zand werd verstoord, |
| (530) In haar blank kleedje en het gouden haar |
| Daarover heen en met een ruim gebaar |
| Van arme’ en handen als een kind en schel |
| Een uitroep, rinklend als een arrebel. |
| Nu op het steile duin, zie waar ze staat, |
| (535) Tusschen het helm dat waait, om haar gelaat |
| Wind en haarlokken, en een hooge val |
| Van stroomgoud achter haar, alsof de hal |
| Des hemels leeg liep langs vergulden trap, |
| Onzichtbaar ’t blauw van goud, in handgeklap, |
| (540) Uitwuivend linnen en een geelen gloed. |
Hoe eenzaam blijft de zee nu zij het land in spoedt.
|
| En nu haar tooverige tocht begint, |
| Zoo drijft de maan den hemel in, de wind |
| [p. 25] |
| Steekt zoo op — laat nu ieder zien naar haar. |
| (545) Want wie dit eens zag, heeft het lange jaar |
| Vreugde genoeg en ook in wintertijd |
| Ziet hij haar oogen nog. Ze huppelt blijd, |
| Op maat schom’len haar armen als de ra |
| Van ’t schip in golven. En de wind loopt na, |
| (550) En zij loopt door het gouden zonlicht, nu |
| In heete gletschers zand en dan waar ’t luw |
Is.
|
| Binnen alle duinen waar zij klom, |
| Heetten haar die valleien wellekom, |
| (555) En baden of ze bleef; stond niet een rij |
| Van blauwe en geele bloempjes zij aan zij |
| Geschaard, zooals menschen in een theater. |
| Zij zeiden alle hare namen, ’t water |
| Komt daarbij in den mond, de geele nelken |
| (560) En vroolijke violen die de kelken |
| Zacht bengelen doen door het grazig mos, |
| En koude sneeuwklokjes bij kreupelbosch. |
| Dat te vergeefs; maar eenmaal leek haar doel |
| Een effen duinvijver, een vogelpoel, |
| (565) Die ’n zomerdag niets doet dan spiegelen |
| Het kleine vee dat de lucht afweidt en |
| [p. 26] |
| Zich samen naar den stal beweegt waar ver |
| Al zware rund’ren liggen en een ster |
| Des avonds brandt; zoodra die avond komt, |
| (570) Dalen daar vogels in, het bijke bromt |
| Langs heuvelhelling en de flauwe echo |
| Der avondzee komt door het duin, en stroo |
| Wuift neigende. Daar stond ze nu en dronk, |
| De lippen in ’t hol handje — ’t water wonk |
| (575) Met de wenkbrauwen waar de druppel viel, |
| In lichtgroen gras; nauwsluitend om den hiel |
| Perste het water op, ’t werd stiller weer |
| En heel stil, toen sloeg ze de oogen neer |
| En zag zich zelve. En een blijde schrik |
| (580) Verstelde haar, het werd een oogenblik |
| Waarin ze niet dacht, vol van zoet gevoel |
| Van dartelheid en overmoed — en koel |
| Lag nog de wel — schroomend deed ze een stap |
| En zag haar eigen blozen, voor een lap |
| (585) Weerspiegelend blauw als een rood robijn |
| Op hofgewaad. Dat was voor ’t oog festijn |
| Om naar te zien: haar lippen krulden om, |
| Ze knield’ om zich te kussen in den kom. |
| Maar toen vier lippen raakten en haar oog |
| (590) Zijn glans vlakbij zag lichten, toen bedroog |
| Het water haar en vaagde rimpels in |
| [p. 27] |
| De wangen van het beeldig kind, haar kin |
| Ging dobberen in golfjes. Zij bleef stil, |
| Geduldig wachten tot de breede ril |
| (595) Aan de oevers uitstierf. Van haar mondje droop |
| Een kettinkje druppels, waar ’t viel daar kroop |
| Een bloempje uit den grond, een meizoentje. |
| Zoo zat ze midden in bloemen, en ze |
| Keek naar hun witte kroontjes tot de plas |
| (600) Haar beeld weer stil hield, en het was als las |
| Ze aandachtig letters van haar schoonheid; zoo |
| Bewogen hare lippen tot ze bloo, |
| Of iemand daar was opzag, wien ze kon |
Vertellen. Er was niemand dan de zon.
|
| (605) Maar uit den vijver vluchtte een beekje heen, |
| Water louter juweelig licht, een steen, |
| Een marm’ren kei in ’t beddingzand, laat kwik |
| Los, zilver, dat fijn schittring geeft waar dik |
| Riviergras is gewassen. Zwaar geblaard |
| (610) Staan jonge planten in de oeveraard, |
| Het zijn de luistraars naar het zacht geschal |
| Dat ’t water maakt. Het springt met zwarten val |
| En praat en babbelt lager in de schaûw. |
| Klimop en varens luisteren, maar nauw |
| [p. 28] |
| (615) De hooge boomen, die zijn altijd vol |
| Van zonschijn en van wind en ’s avonds dol |
| Van spreeuwgekwetter. Maar laat in den nacht |
Is ’t water hoorbaar als de boomuil lacht.
|
| Als een wit vlindertje liep zij daar heen, |
| (620) Door bonte vlekjes licht, op ’t witte been |
| Bevend schakeerend. En toen klom ze af |
| Waar het beekwater viel en monding gaf |
| Tusschen twee weien, die het beide streelt. |
| Daar staat een wilg, een wachter die zich beeldt, |
| (625) En komen grove runderen den stroom |
| Drinken des avonds, daar valt laat en loom |
| Het loof af in November, daar licht loomer |
| In vreemde maanden al de jonge zomer. |
| Daar stond in ’t engste hoekje van de wei |
| (630) Tusschen wat elzen en een haag van mei- |
| Doorn rood geknopt, een bloemkorf opgehoopt |
| Met versche bloemen, om den korfrand loopt |
| Een slinger van seringen, ’t lijkt gewicht |
| Van bloemen, maar heel binnen in half licht |
| (635) Glimt nog een boterbloem. Mei had gezet |
| Haar voet in ’t weeke zand, en sleepte met |
| Haar enkels ’t klare water door de beek, |
| [p. 29] |
| Die ’t spoor wegwischte; de oppervlakte leek |
| Om ’t voetje pret te hebben, in ’t lommer |
(640) Bleven spiralen spelen op ’t water.
|
| Nauwlijks op ’t land, daar zag ze in dien hoek — |
| Zoo ziet een kindje om de deur, wien koek |
| Beloofd werd — bloemen, en een korten weg |
| Nam zij er heen en liep onder de heg |
| (645) Dat knopjes schommelden, en gooide dol |
| Jublend den bloemkorf om. En handen vol |
| Weer scheppend uit den dauw, had ze een dans |
| Door ’t heele weiland; geen klaver had kans |
| Zijn kluwens niet gesierd te zien, het stoof |
| (650) Van bloemen om die danste, een boom die ’t loof |
| Bezwaard van regen strooit, geeft zooveel tooi |
| Niet aan den grond — het leek ruischend gestrooi |
| Meer, op den avond van St. Nikolaas |
| Van gekleurd suikergoed, of als met Paasch |
| (655) Men bonte eitjes te verbergen gaat. |
| Zij danste rond en heel de wei had baat, |
| En ook de beek, want als een springfontein |
| Die een kolom spuit, maar in druppen klein |
| Gemaakt wordt, zoo viel bij haar schouders neer |
| (660) Een vlucht gebloemte. En telkens wierp ze weer, |
| [p. 30] |
| De lucht blies ze open. Als een goochelaar |
| Satijnen ballen gooit, die door elkaar |
| Omhoog gaan, dat het oog kleurbogen ziet — |
| Zoo vielen ook veel bloemen in den vliet; |
| (665) Die nam ze mee en hechtte ze in den rand |
| Van landerijen, dat heel Holland brand |
| Vat van die vlammetjes. De schepezeilen |
| Worden met weidegeur gevuld, en mijlen |
| Ver wordt de bonte bloesem opgetast |
(670) Door wind op ooftboomen. Maar ’t is geen last.
|
| Toen legde ze zich moe onder de haag, |
| Zooals een koejong, een kalfje, dat traag |
| Zich op z’n weeke pootjes laat, haar kin |
| Vulde haar handen. En toen viel haar in, |
| (675) En dacht ze lang hoe nu het mooi Meiwerk |
| Bezig in stilte was. Zoo wordt een kerk |
| Gesierd en zuilen die gewelven schoren, |
| Met beeldjes volgebeiteld. In den toren |
| Ziet men arbeiders in hun schootsvel staan; |
| (680) Men schildert ramen, legt den vloer. Wie gaan |
| Op straat, hooren daar weinig van. — Zij dacht: |
| » Zal ik gaan kijken of ik heb gebracht |
| Den appelboom bloesem, of de broeimuur |
| [p. 31] |
| Den moerbei bloedig maakt, d’ oude dorschschuur |
| (685) De wijnrank al omsluiert. Of zal ’k hier |
| Blijven met water spelen, en plezier |
| Met vlinders maken die daar in de poort |
| Van ’t weiland dansen. Of zal ik het soort |
| Van vlierhout zoeken, waaruit ik een fluit |
| (690) Boor, om dan door den dorenheg geluid |
| Te maken in het land hiernaast, dat kalven |
| Weggaloppeeren: ik kan ook wel malven |
| Gaan samen zoeken, ook de hazelaar |
| Is zacht, elzen gezellig met mekaar.” |
| (695) Zoo dacht ze, maar een vlinder nam de keus |
| Al dansende, vlak voor haar kleine neus |
| Knippend en wenkend dat het teekenschrift |
| Der vlerken moeilijk leesbaar werd, gegrift |
| Stonden daar runen en een duur geheim |
| (700) Dat men in Indië weet, het staat in rijm |
| Op Oostersch roomkleurig tapijt. Heel wel |
| Wist zij het ook, althans na een kort spel |
| Van vingers, die toen ook wel vlinders leken, |
| Had ze ’m in ’t handje en haar oogen keken |
| (705) Met aandacht in het roode kooitje, geel |
| Zat de gevangene en z’n stuifmeel |
| Op hare toppen. Zij lag op den rug |
| Een knie boven de andere, en vlug |
| [p. 32] |
| Lazen haar lippen het. Toen lag ze lang |
(710) Den hemel aan te zien, niet blij niet bang.
|
| Totdat ze òmging en haar wang ’t koraal |
| Van haren arm deed dalen, en ovaal |
| Dien maakte van rond als een zuil. Ze zag |
| Over haar hand die in de schaduw lag, |
| (715) Twee oogen en het lichaam van een vrouw |
| Die lag als zij, ook languit op den dauw, |
| In ’t andre weiland in den schijn der zon. |
| Haar stem was als haar ooglicht, die begon |
| Te klinken en het was als diamant: |
| (720) » Ik lig hier al zoolang gij aan uw kant |
| Met bloemen blij zijt, ja lang lag ik al |
| Hier, toen het grijze ijs dien waterval |
| Bijna verstremde. Ik heb in winternacht |
| Menige maal omhoog gegaan, op wacht |
| (725) Gestaan daar op het duin, wanneer — |
| Die spotten zelfs bij storm in winterweer — |
| Ik ’t roepen van den Triton had gehoord. |
| Maar als ik boven was, zag ik het Noord |
| Verlicht van poolijs en nog helderblauw |
| (730) Als bij de winterevening, de kou |
| Deed mij daar rillen in mijn tranen; dan |
| [p. 33] |
| Daalde ik weer en lag hier droomend van |
| Lente en U — totdat de ochtendrook |
| Die op de akkers trekt, lichtte en ook |
| (735) Weer vogels vroeger vlogen. Toen heb ik |
| Bloemen gezocht; gij hebt ze, eindelijk”. |
| Dat zei z’ en zweeg, terwijl haar buurvrouw vroeg, |
| En ’t was als een schaar vogeltjes, die vroeg |
| Heenzwieren door een dorpstraat en dan saam |
| (740) Gaan pikken op de steenen, deur en raam |
| Zijn nog niet open en er waakt niemand |
| Dan vogeltjes alleen — zóó werd dat land |
| Ook stil met al zijn halmen, aan zijn toom |
| Knabbelde niet de beek, de wilgeboom |
| (745) Hield stil zijn witte blaadjes van geraas |
| En voor zijn hol toefde een bruin duinhaas — |
| » Hoort ge het mompelen wel van de zee, |
| Ik hoor ’t zoo gaarne, want het doet wel wee, |
| Is ’t niet, een weinig, en mijn zusters staan |
| (750) Hoog op de zon en hooren het ook aan, |
| En zijn wat ernstig: hij spreekt zoo alleen |
| En doet dat altijd, ’t lijkt wel soms geween. |
| Maar ik mocht toch zoo gaarne op de zon |
| Naar zijn geluid hooren, hij was de bron |
| (755) Van wat wij wisten dat op aard geschiedt. |
| Men kan van alles hooren in zijn lied, |
| [p. 34] |
| Omdat hij wolken kent èn lichte zon; |
| Zoo hoorde ik namen waaruit ik me spon |
| De wondre dingen zelf, ik was zoo blij |
| (760) Toen mijn beurt eindlijk kwam. Nu heb ik bij |
| Duizende dingen al elks naam genoemd. |
| Totdat ik hier kwam en uw mooi gebloemt |
| En U vond. Wie zijt ge? Woont ge alleen, |
| Is dit uw water, groeiden daar omheen |
| (765) Al deze bloemekinderen? Ik dacht |
| Ze hadden allemaal op mij gewacht.” |
| Zoo zei ze en zweeg, en ’t windeke voer laag |
| Door ’t bloemig loover van de meidoornhaag. |
| En toen het zweeg, sprak uit den zonneschijn — |
| (770) En ’t was als een oud dorrepsklokje fijn, |
| Als ’t zomermiddaguur klept voor den boer — |
| Die vrouw: » Mooi meisj’ uw stem was als gekoer |
| Van een houtdoffer die uit roest’gen eik |
| Om ’t wijfje lokt. Gij maakt de ooren rijk |
| (775) Aan vleiende geluiden; ik zou wel |
| Zoo willen blijven luistren naar die schel, |
| Uw mond: die is gevuld met overvloed |
| Van honing, meê voor bijen, bloemezoet. |
| Ik zou wel willen naar dat klein paleis, |
| (780) Dat kuiltje in uw borst zien, paradijs |
| Van bloed en schaduw die er speelt, zefier |
| [p. 35] |
| Die ’t weiland inblaast, zal wel blazen hier. |
| Maar ’k zal mij liever van U keeren, en |
| Terwijl ik U vertellen ga wie ’k ben, |
| (785) Niet naar U zien. Zie hoe dat wolkje bruist |
| Daar boven ons en uitdampt, de zon huist |
| Al in het midden van zijn blauwe straat |
| En lacht achter zijn venster. Hoor, daar baadt |
| Een jonge mosch zijn veeren in de beek, |
| (790) Daar verder plast een bont kalf in een kreek, |
| En achter uit het bosch roept een koekkoek. |
| Hoe stil is ’t overal; het groen dundoek |
| Dat om de boomen weeft, hangt roerloos, ’k wil |
| Nu gaan vertellen van mij zelf, wees stil: |
| (795) Ik ben in ’t midden van dit land geboren. |
| Daar ligt een weiland wijd, daar kunt ge hooren |
| Den leeuwrik zingen vliegend naar het blauw, |
| De rundren grazen, lekkend blanken dauw |
| En lijken als booten op stroom te drijven. |
| (800) En als de maan verrijst, jaagt witte wijven |
| De wind de lucht in, nevel dwaalt heel ver |
| Nog op het weiland, vagend d’ avondster. |
| Daar liggen in de zon de sloten, beide, |
| De hooge hemel en de klaverweide |
| (805) Zijn open, en een vogel zoekt vergeefs |
| Een boom er tusschen; daar is veel geschreeuws |
| [p. 36] |
| Van wilde eenden, want er vaart een stroom. |
| Op zomermorgens zijgen daar de room |
| Boerinnen uit de uiers, helder blinken |
| (810) De kopren hengsels, melkemmers rinkinken, |
| Oorijzers glimmen met hun gouden schijn. |
| Daar ligt de zee vlak naast, geen geele lijn |
| Van zand ligt daar, het weiland maakt een lijst |
| Vol grasbloemen en biezen, alleen rijst |
| (815) Een houten vuurbaak uit het water op. |
| Dat walst er om heen zoodra van den top |
| ’s Nachts licht brandt en een donker zeilend schip |
| ’t Riviertje invaart, elfjes met gehip |
| Wit worden in het schuim om hoogen boeg. |
| (820) Daar woonde moeder en had troost genoeg |
| Toen ze mij baarde, want de schoven riet |
| Die overbogen, zeiden het den vliet, |
| En die ’t de zee en die ’t aan ’t lichte meer, |
| Waar op den middag het blank wolkenheir |
| (825) Statig verzeilt. Zoo hoorden het een visch |
| En een zeevogel; dien dag was het lis- |
| Bosch vol geplas en wuivend wit geveert, |
| Meeuwen en grijze reiger, die weerkeerd’ |
| Des avonds naar zijn boomnest. Op zijn reis |
| (830) Zag ik zijn vleugelslag van uit het rijs, |
| Mijn wiegekamer. Nog weet ik het wel. |
| [p. 37] |
| Mijn moeder was een stroomvrouw en wen hel |
| De maanschijf hing te prijk, dan zag ik hoe |
| Zij op mij kwam, een hooge vrouw, en toe |
| (835) Mijn oogen sloot met een zacht handgestrook. |
| Die was zoo zacht als wilgbloesem en rook, |
| Alsof de rozen daar haar morgendrank |
| Hadden vergoten, heel den nacht was klank |
| Van citherspel niet van de zee, misschien |
| (840) Was ’t wel mijn vader, ’k heb hem nooit gezien. |
| Daar groeide ik en leefde als een klein lam |
| Dat naast de moeder huppelt, ’s avonds nam |
| Ze mij dicht bij zich als een wollig schaap, |
| En hoord’ ik haar lang kloppen voor mijn slaap, |
| (845) Terwijl ik uit mijn warme woning keek |
| Naar den gezichteinder waar wel een beek |
| ’s Nachts schijnt te stroomen op den onderzoom |
| Des hemels, donkerblauw, als in een droom |
| Schijnt hoog gegroeid riet heen en weer te wiegen |
| (850) Met schaarsche starren barnend als vuurvliegen. |
| Maar toen er herfst kwam en de ooievaar |
| Heenvloog, het gras voor ’t laatst versch groen was, maar |
| De lucht vroeg koud en ’t water donker werd, |
| Toen gingen wij ook heen waar in de vert’ |
| (855) De reigers nestten in de hooge bosschen. |
| Daar heerschte een stil vuur op stammen, rosse |
| [p. 38] |
| Bladeren fladderden af in ’t mos, |
| ’t Getakte kraakt’, harsparels drongen los, |
| Terwijl de wind opflakkerde de vlammen. |
| (860) Daar liepen wij tusschen de natte stammen, |
| En zagen hier en daar een witte vrouw |
| Al dwalen zooals wij; als van herfstkou |
| Het water in den stroom rilt, dan begint |
| De groote trek van haar die zomerwind |
| (865) En zomerzon beminnen. In den nacht |
| Varen ze heen, al wie dien zomer wacht |
| Hielden bij stroom en vijver. Op de hei |
| Komen ze samen, daar zijn saters bij |
| En d’ elven met hun koning Oberoon. |
| (870) Titania is ook daar en haar kroon |
| Van spinwebdruppen flonkert in de maan, |
| En in haar oog, licht in juweel, een traan. |
| Zij zegt daar allen nimfen een vaarwel, |
| En kom hier weder met nieuw waterspel, |
| (875) Wij allen hebben u zoo lief gehad. |
| Zij kuste mij, lang zag ik op ’t heipad |
| Nog naar haar om, zij zat er in een drom |
| Van gnomen, op een heuvel, die de trom |
| Speelden droefgeestig en de sombre luit; |
| (880) Wij hadden op den weg het bont geluid |
| Van pansfluit en den rinkeltamboerijn, |
| [p. 39] |
| Een sater droeg een ton geroofden wijn, |
| En nimfen door het woud goudschalen vol |
| Van blauwe trossen, dat de schapewol |
| (885) Van hare vachten gemorst druifnat dronk. |
| Mijn moeder riep me, als het woudgeronk |
| De bergen door dreunde, een rotsravijn |
| Den wind en dor geblaarte doorliet, pijn |
| Deed hagel het bloot lijf, den voet steengruis. |
| (890) Totdat wij waren, waar in zijn hoog huis |
| De zuiderzon woont als een gastvrij heer, |
| De zoldring laat blauwe tapijten neer, |
| Geplant staan marmren zuilen aan de wanden; |
| Rozefestoenen uit de bloemelanden |
| (895) Schom’len er tusschen met een traag gezwaai, |
| Hij vult des daags met goud zijn huis, gewaai |
| Maakt hij op blauwe meeren en gezwier |
| Op bergen, van pijnen en populier. |
| Mijn woning was een geeleroze-struik, |
| (900) Een marmren vaas met ooren en een buik |
| Verschool met mij de rozelaar, een pad |
| Van goudzand lag daar langs henen naar stad. |
| Daar kwamen bruine kindren op bezoek, |
| In d’ooren gouden ringen, purpren doek |
| (905) Om ’t hoofd en jonge moeders vol van borst, |
| Een monnik barvoets, beedlaar met een korst |
| [p. 40] |
| Oud brood en ezels met een rood schabrak, |
| Bonte soldaten en een doedelzak. |
| De lucht was heet in ’t roosboschje, ik zag |
| (910) Droomrig die schelle menschen waar ik lag.”* |
| Dat zei z’ en Mei zag met haar als een kind, |
| Dat vliegers hoog ziet staande in den wind |
| Van bont papier. Het was juist een verhaal |
| Voor ’n warmen middag en voor vrouwetaal. |
| (915) En ’t was alsof ze aan haar oude woorden |
| Bleef denken toen ze nieuwe zei: » naar ’t Noorden |
| Keerden wij weer toen jonge bladen kwamen |
| Aan d’ oude boomen; met ons trokken samen |
| Reisvogeltjes, kanaries en de vink |
| (920) Die hier ook woont: daar hoort ge zijn getink.” |
| Ze zei ’t, maar hoorde ’t zelf ter nauwernood, |
| Toen nam ze hare handen uit den schoot |
| En stond op als een blank rund uit de wei. |
| En zoo sprak ze, maar zag heel ver voorbij |
| (925) De stille boschkruinen waarin iets wits |
| Blonk, ’t was een landhuis of een torenspits: |
| » Voor wat ik u nu nog vertellen moet, |
| Is deze wei niet noch dit licht: de gloed |
| Van den meimiddag zou de tranen droogen, |
| (930) Die schreien zouden uit uw milde oogen, |
| Die bijna schreien nu ’k van schreien spreek. |
| [p. 41] |
| Gij leeft nog lang, misschien vindt gij mijn beek |
| Wel weer, wanneer een witte wintermist |
| Nog eens het woud hult en gij u vergist |
| (935) Hebt in de paden. Loop langs ’t water snel, |
| Gij hoort het in den mist kabblen heel wèl, |
| En vindt me in nevel; ik maak u zoo bleek |
Als ’t water is, benee den mist, der beek.”
|
| Toen werd de lucht en ’t zonlicht dof en droef, |
| (940) Terwijl ze heenging; alleen werd de hoef |
| In ’t weeke gras gehoord van een groot paard, |
| Dat schrikt’ en ronddraafde met lossen staart. |
| Zij klom tusschen de stammen waar het bruin, |
Dood, jarig loof lag; en verdween op ’t duin.
|
| (945) Er ligt in elk ding schuilend fijne essence |
| Van and’re dingen. Daardoor wordt een mensch |
| Als een piano, zóó dood, maar besnaard. |
| Nu eens rilt één snaar, dan d’ âar, naar den aard |
| Van elk geluid buiten, soms, te gelijk |
| (950) Heel veel. Dat maakt ook een stil arm mensch rijk — |
| Rijen gevoelens staan bij hem in slaap, |
| En worden wakker terwijl hij van knaap |
| [p. 42] |
| Oud man wordt. — Ach er stonden veel zich dood |
| Te droomen, tot met hem hun leven vlood, |
| (955) En ’t al voorbij was — ’t lijkt in oude sprook |
| Betooverd slot, dat klimop en huislook |
| Verborgen; binnen is het stil, de wacht, |
| Pages en vrouwen zijn in slaap gebracht. |
| Maar als een prins komt en zijn tooverwoord |
| (960) Spreekt, dan ontwaakt en wijkt wijduit de poort, |
| Dan liggen kamers open in zonlicht, |
| En wandlen daar die menschen opgericht. |
| Zoo is een menscheziel, waar elk ding kan |
| Elk ding oproepen uit den doffen ban |
| (965) Des slaaps, laat het maar luiden als een schel |
| In zijn voorzaal, of bij de waterwel |
| Heel ver verschallen uit zijn diepe bosch. |
| Muziek lokt van een ziel muziek weer los, |
| Die treedt in wondere gedaanten uit |
(970) De zielepoort, zoekend dat lokgeluid.
|
| Zoo traden bij dit kind terwijl ’t verhaal |
| Verluidde, beelden in de spiegelzaal |
| Van hare ziel. En onder hen geleek |
| Zij zelf te loopen schreiend en sneeuwbleek. |
| (975) Dat werd betoovering van droefenis, |
| [p. 43] |
| Zij voelde voor het eerst dat zoet gemis |
| Van vreugde, en de warme tranenbron |
| ’t Hart overstroomen; dan verdwijnt de zon |
| En is er spel van nevel in de ziel, |
| (980) En zacht maanlicht en traag rijdend gewiel |
| Van lichte golven in een zee van wee. |
| Zij voeld’ het leed zacht opzwellen en dee |
| De oogen dicht, dat het niet breken zou |
| Voor ’t zonlicht als een bloemknop voor den dauw. — |
| (985) Maar zoo als kindren en ook menschen zijn — |
| Hun droefheid is als ’t kind dat moeder pijn |
| Doet als ze ’t baart, en dat toch sterft — zoo ook |
| Ebde haar leed weer heen. Het leek de rook |
| Die van de schouw trekt en ook beelden maakt, |
(990) Tot waar de wind hun teere hulsels slaakt.
|
| En Zefirus zat nog in ’t struikgewas, |
| Daar liep ze heen, hij oefende zijn bas- |
| Stem, maar hield in toen hij haar zag, |
| En stak een hand uit, en zei met een lach: |
| (995) Blijf nu niet hier, mijn stem is nog te ruw |
| Voor ooren van dat parelmoer. Voor u |
| Wil ik een lied maken zoodra mijn keel |
| Geheel ontdooid is, nu zal ik dit geel |
| [p. 44] |
| Bloemklokkenspel doen spelen. Zoo zei hij |
| (1000) En schudd’ een boompje, toen vielen op Mei |
| De gouden regens. Zelf nam hij er bij, |
| Zacht bij den groenen steel, lichte papaver; |
| Die woei daar nog niet lang tusschen de klaver. |
| Dat werd een mooi tuiltje van geel en rood, |
| (1005) Hij schikte er pluimgrassen bij en bood |
| Het aan — » voor kransen heb ik nu geen tijd, |
| Ik moet nu zingen.” En hij gaapte wijd |
| En zong — en zij bleef luidkeels lachend staan. |
Toen keek hij boos. Toen is ze heengegaan.
|
| (1010) ’t Was na den middag. Van het woud ging uit |
| Een zachte adem dampend zongoud, luid |
| Zongen de zangvogels en vlogen onder |
| De boomkruinen; zij zag het van een vonder |
| Hoe ze heenwiekten over ’t beekkristal: |
| (1015) De blauwe gaaien op den groenen wal, |
| Waartegen ’t beekijs plaste en het schuim |
| Als kleurig druipsteen bleef, in wilde luim |
| Witzwarte eksters die den dag uitvechten, |
| En van een eik afzwierend de goudspechten, |
| (1020) En ’t kleiner boomvolk: roodborst en de mees |
| En geele lijster en wie nimmer heesch |
| [p. 45] |
| Wordt, regenroeper. Alles zat heel stil |
| Zoodra ze voorttrad, oogen keken schril |
| Van takken waar twee duiven in hun tooi |
| (1025) Op schommelden, er daalde een sprietje hooi. |
| Zij was als een wit beeldje toen ze ging |
| Een lage laan in, waar de schemering |
| Nooit optrekt. ’s Morgens smelt er koele damp |
| Uit dauw, en ’s middags brandt de geele lamp |
| (1030) Van ’t licht er nevelig. En waar de laan |
| Stuitte op akkers die in breede baan |
| Lui lagen langs een helling, zat ze neer. |
| De hemel was in wolken als een meer |
| Gevat in rotsen. Die zwollen omhoog |
| (1035) Heel ver in ’t Oosten waar de ronde boog |
| Ligt van den horizon. Een doffer vuur, |
| Als ’t rood op Alpen in het avonduur, |
| Gloeid’ op die sneeuwbergen. Bewegingloos |
| Zat zij, er zat een vogeltje een poos |
| (1040) Dicht voor haar op een berketak te zwijgen, |
| Begon op eens te zingen dat ze ’t hijgen |
| Kon zien. Dat orgeld’ in de lucht heel luid; |
Om ’t vogeltje trok gouddamp het bosch uit.
|
| En ’t was vijf uur, en een zwaar akkerman |
| [p. 46] |
| (1045) Zag zij in ’t zwart staan in den grond, moe van |
| Zijn dagwerk, leunend op zijn ijz’ren spa. |
| Hij zag nadenkend een span paarden na |
| Die ’n ander door de voor dreef, en juist om |
| Aan ’t eind het logge kouter wendde; ’n drom |
| (1050) Van zwarte akkervogels vloog daar op. |
| Hij vaagde met een roode doek een drop |
| Van zweet af, mompelde, en werkte weer; |
Goudvlokken sneeuwden op zijn werkpak neer.
|
| En heel ver uit het bosch kwam fijn gerucht, |
| (1055) Wielen en stemmen, tripp’lend op de lucht. |
| Daar was een weg belegd met versch geel grint, |
| Waarlangs een houthakker zijn dorpje vindt; |
| Maar achter het geluid kwamen gegaan |
| Eerst kind’ren met helroode jurkjes aan. |
| (1060) Die droegen tusschen zich bloeme-guirlanden. |
| En groot’re meisjes in het wit, de handen |
| Gestrengeld, op het gras onder de sparren. |
| Daarachter op den weg de boerekarren, |
| Die geel stof sponnen van hun raders op. |
| (1065) Het was een bruiloft; zooals een speelpop, |
| Met kanten en juweel mooi zat de bruid |
| Hoog boven ’t stuiven en de bloemen uit. |
| [p. 47] |
| De paarden gingen stapvoets dat tuigschellen |
| Rinkelden, d’ akkerman stond ze te tellen |
| (1070) En zwaaide met zijn pet: toen klom ’t gepraat |
| Tot een hoog juichen op die geele straat. |
| En toen ze traden uit het groene woud, |
| Begon de zon in het gewrongen hout |
| Van karresnijwerk stil te glanzen en |
| (1075) In kop’ren bussen op de raderen. |
| Zoo schoof de stoet voorbij in dichte trein, |
| ’t Geraas verflauwde, menschen werden klein, |
| Alleen bloemkleuren glansden zichtbaar, ’t wit |
Der meisjes, en van paarden ’t staal gebit.
|
| (1080) En midden op de glooiing lag in ’t licht |
| Een vierkant veld met bloemen, opgericht, |
| Van bekervorm. Ze maakten met elkaar |
| Een tafel, klaar voor ’t drinkgelag, en waar |
| De gasten nog niet aanzitten. Vol wijn |
| (1085) Staan al de kelken, dungesteeld en fijn |
| Geslepen. Tulpen waren ’t rood en geel. |
| Rondom de hyacinthen forsch van steel, |
| De sombre bloemen donkerblauw getrost. |
| Hakhout op zode’ omsloot ze, zwaar bemost. |
| (1090) Daar hingen zooals onder zee in ’t bosch, |
| [p. 48] |
| Koraalboomen, nog doode bladen los, |
| Verbruind. Daarin scheen nog de zon vuurrood, |
Maar in ’t gebloemte ging de kleur al dood.
|
| Ook lag een dorpje in dat dal, waar rook |
| (1095) Fijn wemelde om heen van schouwen; ook |
| Dat zag ze. Glans maakte de zon in blauwe |
| En roode pannen, uit de straat was ’t flauwe |
| Gerucht hoorbaar der zwarte smederij, |
| Het ijzer klonk onder de hamers, zij |
| (1100) Hamerden in cadans de spranken vuur. |
| De straat was leeg, ze zag aan deur twee buur- |
| Vrouwtjes staan spreken en een zwarten hond |
| Rondloopen. Onder groene linde stond |
| Een oud man in de westerzon te zien, |
| (1105) En achter ’n huis ’n vrouw onkruid te wiên. |
| Toen ging een schooldeur open en daaruit |
| Kwamen een stoet van kinderen, geruit |
| Droegen de meisjes boezelaars, geklos |
| Van klompen en jongensgeschreeuw brak los. |
| (1110) Twee vochten er, de rest stond er om heen; |
| Tot meester kwam, toen gingen ze bij tweên |
| En drieën huiswaarts, broertjes hand in hand. |
| Zij zag ze hier en daar over het land |
| [p. 49] |
| En brugjes gaan en langs een lage heg, |
| (1115) En door de dorpstraat, waar ze plotsling weg |
| Doken in huis, geborgen onder ’t dak. |
| Toen was ’t weer stil behalve het klikklak |
| Van staal en uit een stal dof koegeloei. |
| Ze kon ook zien hoe in de dorpstraat woei |
| (1120) Tusschen de huize’ een boschje van seringen, |
| Een duivenpaar vertrok op witte zwingen |
| Het zwerk met vlerkgeklepper in, en zwom |
In kringen voor den steilen hemel om.
|
| En toen ze ’t al gezien had en de klok |
| (1125) Bomde, de lucht beefd’ uren ver, vertrok |
| Zij ook en liep door weien een lang end, |
| Waar ’t gras vol lag gestrooid van schitterend, |
| Nat diamantgruis. Met gestraalden baard |
| Raakte de zon de donkerflonkende aard |
| (1130) En lonkte stil oogglanzend. En een stad |
| Van roode en witte steenen lag daar, zat |
| Van zonlicht, dat kwam door granieten poort |
| De glazen straten binne’ en vulde boord |
| Ze vol. Stond ik niet zelf in avondwind |
| (1135) Vol hooigeur, daar, en zag ik niet dat kind |
| Buiten de poort onder de beukeboomen? |
| [p. 50] |
| Ik twijfel... ging ze soms tusschen mijn droomen |
| Mijn oog voorbij met scheemrend droomespel, |
| Een slaapschaduw. Neen neen zij was het wel. |
| (1140) Kust’ ik u niet vaak vaak, mijn zoete Mei, |
| Waar ’t water aan den weg voorbij stroomt, bij |
| De blauwe wilgen. O gij waart het wel, |
| Uw wangen waren zacht als poezevel |
| En als een schelp sloot uwe mond de mijne; |
| (1145) Mijn bloed de zee daarbij, gij waart mijn kleine |
| Scheepje dat danste op mijn borst die ’t droeg. |
| Gij leekt zoo vol geheimen en ik vroeg |
| Ze u en las z’ en voelde ze in damp |
| Van warmte uit u wellen. Welk een lamp |
| (1150) Waart gij mijn handen, ik bij u de bij, |
Uw zoete honing purend, zoete Mei.
|
| Soms is het als ik ’s avonds laat vermoeid |
| Tracht in te slapen, dat dicht langs mij vloeit |
| Uw zachte adem en uw stroomend haar. |
| (1155) Uw oogen zijn twee stille vlammen waar |
| Mijn hoofd ligt op mijn peluw; terwijl ik |
| Indroom, blijven ze branden liefelijk. |
| Als toen ge kind waart en om uwen voet |
| Bloemgeuren walmden en dat licht gebroed |
| [p. 51] |
| (1160) Der wolken m’ over ’t hoofd voer als de maan |
| Ontluikte, Phoebus’ bloem te rust gegaan. |
| Ik zat bij u als bij een kleine wel |
| Van levend water, waar ’t rood elvenspel |
| Te zien is op den geelen zandgrond en |
| (1165) ’t Omhoog komen van bobbels kristallen. |
| Gij spraakt heel stil en veel en gaaft m’ een schat |
| Geheimen dien ik bergde bij me in stad. |
| Gij laagt op mijne armen, mooi warm wicht, |
| In ’t blonde haar ’t rood welriekend gezicht. |
| (1170) Gij maakte uw lippen als een kersje rond, |
| Ik at zoovele kussen van uw mond. |
| Gij vluchttet uit mijn arm maar ’k greep uw hand, |
En nam u mede door mijn eigen land.
|
| Het was niet heel ver maar het leek toch lang, |
| (1175) Want het was avond en er kwam gezang |
| Diep uit een dal waar menschen woonden, vaak |
| Stonden we stil en luisterden, hun taak |
| Was af, zij blijde — er kwam ook wel |
| Een zwarte vogel door de lucht, heel snel |
| (1180) Verschietend boven de gezonken zon. |
| En onder ’t kreupelhout praatte een bron |
| Stil voor zich heen, een kind, en toen hij zag |
| [p. 52] |
| Ons luist’ren, werd hij heel stil, maar een lach |
| Ritselde nog van verd’re wateren. |
| (1185) Ook zagen we een nestje, waar de hen |
| Lag naast het haantje, de oogen toe en veer |
In veer — maar verder haastten we ons weêr.
|
| Totdat we kwamen waar de roode bloei |
| Van een meidoorn de nacht vervuld’. Er woei |
| (1190) Geen wolkje en de geur hing vol en dicht |
| Om alle takken. Hier verschool ’t gezicht |
| U duisternis en klommen wij door ’t zand |
| In een diep dal, stilzwijgend, hand aan hand. |
| En hier was alles wonder, ’k wilde wel |
| (1195) Hier eeuwen zwerven of een zilv’ren bel |
| Hiervan altijd doen luiden in dit land. |
| Ik lag daar neêr, zij naast mij. Uit mijn hand |
| At ze als brood de kussen en ze boog |
| Zich over me als een moeder en bewoog |
| (1200) Haar oogen niet weer heen terwijl ze zei: |
| » Mijn mondje regent kussen en jij, jij, |
| Dorstige jongen, vraagt maar altijd meer |
| En nog meer druppen uit dit wolkje. Keer |
| Nu naar uw stad” — ik zat en wachtte lang, |
| (1205) Mijn hart bonsde, ik had haar zachte wang |
| [p. 53] |
| Tegen de mijne — tot ze fluisterd’: » elke laan |
| Ligt noodend open, laat mij hier nu gaan |
| En zoeken wat daar geurt en wat daar blinkt; |
| Hoor hoe de nachtegaal in ’t boschje zingt, |
| (1210) Waar al de bloemen staan, de volle kelken, |
| Een feestdisch in het gras, en over elken |
| Roemer verschuimt de geele zoete wijn. |
| Zij leek dien al te drinken toen ze mijn |
| Vingers liet varen. ’k Stond een lange poos |
| (1215) Te zien hoe ze in ’t boschje meen’ge roos- |
| Kelk en violen leêg dronk, die daar blauw |
En rood gegroeid stonden in ’t schemergrauw.
|
| Toen vond ze, ’t was op ’t hoogste van een kling |
| Van onbegroeide heiheuvels, die ’n ring |
| (1220) Van wallen en verschansing maakten om |
| Het heikamp, een ondiepe kuil, een kom |
| Vol donk’re erika, nog onbebloemd. |
| Ze joeg een bij op die er hong’rig zoemd’ |
| Om honing, stapt’ er in, verdwijnend voor |
| (1225) Het roode hemelvuur dat onder door |
| Haar armen gloeide. En daar zat ze neer |
| Met wijde oogen naar de heen en weer |
| Schomm’lende spruiten van het gras te zien, |
| [p. 54] |
| Die op den rand geen weerstand dorsten biên |
| (1230) Aan ’t luwe avondluchtje dat langs vloog |
| Op transparante vlerkjes en bewoog |
| De grasjes en zelfs zelf verwonderd was. |
| Zij zag hoe heel langzaam het blauwe glas |
| Van ’t uitspansel besloeg met duisternis, |
| (1235) En van het rood alleen de heugenis |
| Bleef leven aan den opgeblazen zoom |
| Van een rood wolkje — overdag was ’t room |
| Geweest, nu leek het een violenbed, |
| Heel alleen liggend maar doortrokken met |
| (1240) Een heerlijk paars licht, in verlaten gaard. |
| Beneden wortelden in lager aard |
| Bleeke abeel en berken, wier gefluister |
| Trild’ op de helling. In die boomen huist’ er |
| Een wonderlijke schrik voor schemering |
| (1245) En voor elk windje dat hun loover ving. |
| O er was veel te hooren op dien stond, |
| Benee stapten kromme kabouters rond |
| En haalden uit den grond hun oude boeken. |
| Zij zijn het die des nachts de steenen zoeken |
| (1250) Waar eens druïden spreuk en medicijn |
| In griffelden tegen de hartepijn |
| Van jonge helden. Ook nu was de slag |
| Van ’t houweel hoorbaar. Toen in ’t west de dag |
| [p. 55] |
| Geheel dood was, traden de jonge elven |
| (1255) Hun ondergrondsche huizen uit, daar delven |
| Des daags ze gangen en een donk’re mijn. |
| Mijngraverslampen zetten ze, wier schijn |
| In ’t gras smaragden zalen maakt. Daar zit |
| Met perkamenten schrift en in geelwit |
| (1260) Gewaad, een elf den nacht uit en studeert |
| Geneeskunst, wat de jicht heelt, wat regeert |
| De pols en ’t hart. Langs hem gaan met gelach |
| De elvenmeisjes dansend, dat een vlag |
| Hun wapperend gewaad lijkt. ’t Wuifde zacht |
(1265) Bij ’t schuiflen om den heuvel in dien nacht.
|
| Maar in de vert’ bewoog een flauw geschreeuw |
| Het zijden luchtgewaad. Uit oude eeuw |
| Reden er heksen om den horizon. |
| Ze dragen kleine kinderen: Mei kon |
| (1270) Het martlen hooren en het sneeuwgeruisch |
Van sleepgewaden bij haars vaders huis.
|
| Daar kwam de maan en als een admiraal |
| Voer ze den hemel in, die, zelf in ’t staal, |
| Voor op de plecht staat achter ’t gouden schild. |
| [p. 56] |
| (1275) Wit zwellen zeilen op het blauw, het zilt |
| Ziedt en verteert in sprenkels fijn zeeschuim. |
| De vloot van sterren week weerzijds en ruim |
| Lag daar de heerweg — als wapenheraut |
| Stoof ’t wolkje voort, het droeg de kleuren goud |
| (1280) En wit van zijn meestres, en een bazuin |
Leek hij te blazen van roodgoud en bruin.
|
| Wie kan den glans verdragen van die zon, |
| Wanneer zij naakt, witgloeiend staat? Mei kon |
| Het niet en droomde in. De maan bezag |
(1285) Den ganschen nacht haar met een gouden lach.
|
| En in de trillende scheem’ring van het woud |
| Raakten twaalf kleine ridders telkens ’t goud |
| Dat van de maan door zwarte takken brokkelt, |
| Eerst zijn het lange snaren, de wind tokkelt |
| (1290) Ze klagelijk, diep in den zomernacht. |
| Ze dalen zich strekkend op donkre dracht |
| Van ’t woud en breken in goudsplinters fijn, |
| Die raakten nu in ’t woud twaalf ridders klein. |
| [p. 57] |
| Die droegen witte mantels, wit tricot, |
| (1295) Baretten wit gestruisveerd, stapten zoo, |
| De maan glom in wapens, den heuvel op, |
En schaarden in een kring zich op den top.
|
| Dat zijn de twaalf nachturen die daar staan, |
| Ze zien zoo teer naar ’t kind der ronde maan, |
| (1300) Als ’t spel van kindren staan z’ in kleinen kring. |
| Om beurten gaat er een en breekt den ring |
| En laat de andren wakend achter, hij |
| Treedt snel het woud en wijde wei voorbij |
| En klimt de trappen op in ouden toren, |
| (1305) En luidt en slaat zijn uur, zijn makkers hooren, |
| En zien zijn witten mantel boven ’t woud, |
Die glanst er als ivoor in ’t gul maangoud.
|
| Zoo stonden twaalf ridders dien gulden nacht |
| En hielden trouw om kleine Mei de wacht. |
| (1310) De maan scheen onbeweeg’lijk, in het rond |
Stonden zij stil, hun degens in den grond.
|
|
[p. 58]
|
II.
|
| Nu staat er midden in het land een dom |
| Van zuilen die ik stapeld’, en rondom |
| Buigen zich popels en de treurcypres. |
| (1315) Het groeit vol leliën, er hangt een tres |
| Van rozen af aan elke schacht, een rij |
| Van kinderen zit en zingt zij aan zij, |
| Roodwangig op de treê met open kelen; |
| Een orgel hing ik aan den wand te spelen |
| (1320) En binnen zette ik een meisjesbeeld. |
| Ik was de een’ge priester, al die weeld’ |
| Had ik, ìk woonde er, met mij niemand. |
| Heel eenzaam was om ’t heiligdom het land. |
| ’s Nachts waakte ik in de blauwe tempelschauw |
| (1325) Heel vaak, de tempel waadde in zee van dauw, |
| De maan bevloog den blauwen hemelbrauw, |
| [p. 59] |
| Dan gudste er tusschen kolommen dauw |
| Muziek, zijn ’t vogels, zijn het vlinderen, |
| Klapwiekend muzikale vleugelen? |
| (1330) Of zijn ’t fluweele voetjes van mijn Mei, |
| Die om den tempel treedt dat daar de rij |
| Doodengezichtjes, bloemige viool |
| Droomerig knikt en heel de bloemeschool? |
| Of was ’t misschien de lucht die klanken gaf |
| (1335) Door wind en bloemgeschommel en den draf |
| Van Mei die om den tempel liep te spelen. |
| Maakt niet de lucht ook zoo uit vogelkelen |
| Geluid, en drijft uit takken van den boom |
| De wind niet lichte tonen en de zoom |
| (1340) Van ’t kleed, ruischt ze niet ’s morgens over ’t veld — |
Muziek komt uit luchtwemeling geweld.
|
| Hoe kon ik ’t ooit verlaten waar mijn ziel |
| Duizeld’, het licht ver van mijn oogen viel, |
| Mijn oog en oor werd als de groote hemel |
| (1345) Boven de zee met al haar waterwemel |
| Van prisma’s kleur en van muziekballons |
| Opstijgend van de baren, en van dons |
| Geplukt uit golvevleugels? Waar de nacht |
| De aarde sloot, den hemel openlacht’ |
| [p. 60] |
| (1350) Uit sterren wit spruitend met klaar gekijk, |
| Maar zwijgend, naar het zwarte rijke rijk |
| Der aarde, waar de bloemen met een zucht |
| Geboren werden in de donk’re lucht, |
| Het nachtegaalgeklaag luid uittjuikte |
(1355) Boven de bloem, die pas zich uitluikte?
|
| Ik wist niet dat dit alles was zoo mooi. |
| Zoo staat ook wel een meisje vol in bloei, |
| De bruigom loopt om haar en streelt het haar, |
| Zijn spitse ving’ren door haar gouden haar: |
| (1360) En loopt onwetend heen en zoekt in spel |
| Matheid en slaap. Dan treedt op zijn drempel |
| Een bloot beeld: onder ’t witte bedgordijn |
| Glijden er blikken en een woordetrein. |
| Dat’s om te weenen, want de mijmering |
(1365) Over een ding, is teerder dan het ding.
|
| Zoo hoor ik ook terwijl ik speel, heel ver |
| Van over de velden komen als schemer |
| Van woorden, als ik slaap droomen rondom: |
| Daarom, mijn jonge zoete zuster, kom. |
| [p. 61] |
| (1370) Kom nu mijn jonge zoete zuster, kom, |
| Te lang suisde de zeis al rond ons om, |
| Kom blonde zuster uit ons zonnig koren. |
| Want hoor, o hoor, daar ver weg is geboren |
| Zonoogig kroost, het reit al en draagt om |
(1375) Muziek en wierook, zoete zuster kom.
|
| Zie, ik wil nu zoetklinkende schalmei |
| Hernemen, geef uw hand en sta bij mij, |
| Leer dansen met mij heen uw roode voeten. |
| Daar staat de tempel. Rijzen en begroeten |
| (1380) Ons al die kind’ren al? Ze lijken bloemen |
| Zooals ze wieg’lend geuren, hoor ze noemen |
| Mijn naam en d’uwe, blijf nu bij ze staan, |
Gij zelf een bloem, en laat mij binnen gaan.
|
| Hoe stil is ’t hier. Een blauwe schemer stijgt |
| (1385) Uit ’t zuilwoud, zonlicht glijdt, het boomloof nijgt. |
| Maar nu zal ’t orgel spelen en er zal |
| Eerst muziek drijven, dan een waterval |
| Daveren doen: zoo staat over de bergen |
| Amerikaansch bosch, de boomstammen tergen |
| (1390) Elkaar om ’t hoogst, de blauwe lucht beoogt |
| [p. 62] |
| Verbaasd de golven loof om ’t jaar verhoogd. |
| Daar drijft in effen vlak en bed rivier, |
| En spiegelt rots en boomen, het boschdier |
| Drinkt van het drijvend nat als die stroomstraat |
| (1395) Begint te glimmen van den dageraad. |
| Ruischende gaat de stroom door ’t riet dat fluit; |
| Dan breekt en knakt hij om en dondert uit |
| Boven afgronden, en hij duiklaart om |
| En staat als tamboers roerende de trom. |
| (1400) Zoo zal dit lied liggen, dwars door het land, |
| Een dorstig volk zal drinken aan zijn kant. |
| Mìjn ziel vliegt uit en waadt in eenzaamheid |
| Door een lauw wolkenmeer van vroolijkheid, |
| En slurpt de blauwe lucht als zoeten wijn, |
| (1405) Aether, gemengd met eeuw’gen zonneschijn. |
| Mijn lijf dwaalt zielziek om en roept zijn bruid, |
| Die fladdert eenzaam boven wolken uit, |
| Dan zingt het dronken dwalend dit hooglied, |
Gij allen hoort het — maar zìj weet het niet.
|
| (1410) Schaduw slaapt langs de bergen, het bazalt |
| Is droevig, en de bleeke bergbeek schalt; |
| Nachtwolken varen van den hemel heen, |
| Daar is het stil, op aarde weent alleen |
| [p. 63] |
| Die ééne berg, de lucht is zwaar en moe. |
| (1415) Rondom staan andre bergen en zien toe. |
| Mei zit daar, juist ontwaakt, een paarse vlak |
| Van wijn op ’t slappe kleed, een wingerdtak |
| Naast haar, de lichte blauwe oogen lachen |
| Als half in slaap. Maar daar spant aan zijn wagen |
| (1420) De zon, als bladerige klimop rijst |
| Rooskleur de heemlen langs, starren, verijsd |
| In ’t blaauw, versmelten. In haar hart komt in |
| Der menschen mooiste slaaf, herinnering. |
| Hoe vaak ze nu al luistrend heeft gestaan |
| (1425) Naar ’t eerste vogellied, wanneer de blaan |
| Schrikachtig opfladdren voor morgenwind, |
| Zwaluwgevlieg en ’t bijgegons begint. |
| Hoe dan de lucht zoo drok werd, dat zij nauw |
| Meer één geluid hoorde. Zie nu hoe gauw |
| (1430) Die eerste vogel vliegt, het water druipt |
| In kleuren van de rots, de druppel sluipt |
| Langs een gebloemd kruid, met zijn zilverstaart |
| Slaat een forel de beek die met een vaart |
| Vervalt, o die is altijd slapeloos. |
| (1435) Hoe trilt haar hand nu en begiet een blos |
| Haar bleeke wang, de helling van haar borst |
| Zwelt en spant uit de wa met wijn bemorst? |
| ’t Was gisteren in de avond, toen de sterren |
| [p. 64] |
| Als lichtkronen omhoog hingen, en verre |
| (1440) De laagste stonden, gearmde kandelaars. |
| Toen zat ze hier ook en hoe donker paars |
| Was ’t woud, hoe stom-stil — toen begon op eens |
| Een stem te stijgen als fontein die ééns |
| In ’t jaar maar springt en dan zijn wachtend water |
| (1445) Lichtvroolijk maakt en ’t eigen uitgeschater |
| Geniet; zoo was die stem en zij werd bang |
| En droef te moe, want het leek toch dat lang |
| Die stem iets miste — toch was ze als een schat |
| Van edelsteenen aan den dag, als wat |
| (1450) Arm man alleen bezit en het bewaart |
| En ’s nachts er heengaat en het graaft uit d’ aard’ |
| En weent er op en kust het en begeert |
| Het fijn te gruizen in zijn vuist; verteert |
| Van liefdewellust het. Nu was ’t als klonk |
| (1455) Er ramm’lend geld, maar dan weer of een schonk |
| Flonkende wijn uit gouden kan, des nachts, |
| In een groot bronzen koelvat. Onverwachts |
| Was ’t uit geweest en had alleen de maan |
| Geschenen. Maar nog lang had ze gestaan |
| (1460) Met drinkende ooren en de beenen stil. |
| Tot ze de stilte merkte en een gil |
| Gaf en heel bang werd. Maar toch was allengs |
| Vreugde gekeerd, geroepen door den wensch |
| [p. 65] |
| Het weêr te hooren, — troost de mijmering |
(1465) Over een ding niet zóó wel als het ding?
|
| Ze had een vaart genomen en was af- |
| Gesprongen van de rotsen en een staf |
| Van wingerd had ze zich gebroken; toen, |
| Van d’ avonduren tot den stillen noen |
| (1470) Der nacht, had ’t hout gekraakt, de beek geplast |
| Van hare voeten, en het leek als was ’t |
| Bacchantische Maenade op de paân |
| Van het zwartdorre rotsgebergt’. De maan |
| Had haar uit schaduw zien opdagen, dan |
| (1475) Was ze gaan zitten in het licht en van |
| Afmatting hijgend had ze nagedaan |
| Die stem, maar weenend had ze in doô blaân |
Het hoofd gebogen, want ze kon ’t zoo niet.
|
| Dit denkt ze en terwijl ze denkt, begiet |
| (1480) De zon de aard, der aarde hovenier. |
| En roode bloempjes met licht kleurvertier |
| Weerschemerden de stralen, ’t held’re gras |
| Golfde als vrouwehaar, het hooge bosch |
| Begon den wind te wiegen als een wicht |
| [p. 66] |
| (1485) Dat klagend gegaan slapen, d’ oogen dicht |
| Nog, wakker wordt en voortklaagt, ritseling |
| Maakte het weldra blij en bladwuiving. |
| En roode wolken dreven *als zeewier |
| Heene en weer, bewegelijke schier- |
| (1490) Eilanden van den zon’gen horizon. |
| De aarde lag te dampen: een gloedbron |
| Wier ope lippen wellust uitwazen, |
| Geelige hette. Maar de stroomvazen |
| Vergoten rijkelijk, Donau en Rijn |
| (1495) Vergieten zoo water en koelen wijn. |
| En wind blies aan der aarde aangezicht, |
| De wouden op de bergen opgericht |
| Trilden, moe stof van porfier en graniet |
| Vervloog, het gouden schuim van de bergvliet |
| (1500) Vloog mee, maar binnen in elk groene dal |
Voelden hem noch de bloem noch de beekval.
|
| Zoo werd de hemel vol van windlawaai |
| En vogelkelen vol van stemgeaai |
| Schalden als beken mee, als beesten sprongen |
| (1505) Rivieren uit hun holen en hun longen |
| En monden gromden. Maar de zonneschijn |
| Vulde haar oogen, die maakt ooren klein. |
| [p. 67] |
| Haar oogen werden grooter. en een gloed |
| Vlamde haar hals en wang, het roode bloed |
| (1510) Ruischte, ze hoorde het ter nauwernoo. |
| De wind kwam op haar als een liefdeboo |
| Met zalven en reukwatergeuren, zij |
| Rook wel den wierook, liet hem toch voorbij. |
| En om haar hoofd vingen gedachten aan |
| (1515) Te zwermen als een bijzwerm, maar verstaan |
| Kon ze de een niet door de ander; zóó |
| Gonsden haar ooren dat het was of flauw |
| Veel lippen voor haar oor stonden en of |
| Elk woord haar blozen hoogde zoet en dof. |
| (1520) En ’t was alsof die zoete woorden in |
| Haar voeren en in rij maar zonder zin |
| Rondgingen zooals scheepjes, op haar bloed, |
| Haar heele lichaam rond, in overvloed |
| Van hartewarmte. En ze voelde niet |
| (1525) Of ze van buiten kwamen als een vliet |
| Die uitstroomt in een meer, of of een bron |
| Ze uit haar zelve opspoot in de zon. |
| Maar voor haar oogen lichtte alles fel |
| En tintelde springend zooals een schel |
| (1530) Van zilver die geluid wordt, en het zwol |
| Met trane’ en nevel hare oogen vol. |
| En ze viel achterover, van den steen |
| [p. 68] |
| Vielen de wade en haar haren heen. |
| Lust en verlangen en bevrediging |
| (1535) Speelden en streden in haar onderling. |
| Zoo lag ze midden op de wereld, ’t was |
Toch of ze in zich zelf een wereld was.
|
| Zoo lag ze lang, en in haar keerde weer |
| Kalmte, zooals de zomer na onweer; |
| (1540) Een vrouwehart is als een zomerweide |
| Waar koeíen grazen droomend, tusschenbeide |
| Grazen ze niet en staan met stillen kop. |
| Zoo waren haar gedachten, ze zag op |
| Naar ’t blauwe hemelwaas, haar heele hoofd |
| (1545) Droomerig warm en rood als zomerooft. |
| Alles was rondom stil, de middagzon |
| Flonkerde, stilte gonsde, een bij spon |
| Zijn dunne vleugels, en het wit zonlicht |
Droogde zijn stralen op het rotsgezicht.
|
| (1550) Zooals de wolken na een winterdag |
| Treurende gaan, hoewel geen luchtgeklag |
| Gehoord wordt waar het ov’ral stil is — dan, |
| Terwijl er sneeuw valt hier en ginder, kan |
| [p. 69] |
| Ik soms een enk’le wolk blosrood zien worden. |
| (1555) Lachende reist die in tusschen de horden |
| Huilende wolken — zoo waren de riffen |
| Van zonverlichte bergen die in effen |
| Glooiingen hoog liepen, blauwend en grijs. |
| Daarop verscheen midden in het sneeuwijs |
| (1560) Van blakend stof en rots, blank-rood lichaam |
| Van een jong God, zijn voeten liepen saâm |
| Vooruit om beurten, om zijn hoog hoofd woei |
| Het bossig haar met zonvonkengesproei. |
| Er lag om nek en hals een keten waard |
| (1565) Van goud, zijn neus blies adem als een paard. |
| Hij leek een zon maar rood en lief’lijker |
| Dan de zon zelf, met rood licht als de ster |
| Van Mars in den midwinternacht, toch gaf |
| Hij door zijn eigen licht geen schaduw af. |
| (1570) Hij liep neurieënde, de lucht werd gek |
| Wanneer hij ademde en met een trek |
| Zijn longen vulde dat zijn borst opzwol. |
| Dan blies hij uit en maakte zelfs stof dol |
| Van tinteling, de heele hemel hing |
(1575) Te wachten — tot hij gaande aan te zingen ving:
|
Waar de wind is en eeuwig geruisch |
| Van het water om Wodans huis, |
| [p. 70] |
| Waar de zee licht is |
| En de duisternis |
(1580) Verglinstert het sterrengruis.
|
| Waar laat in den nachtorkaan, |
| Wasblank in de wassende maan, |
| De godessenschaar |
| Om het brandaltaar |
(1585) Reidanst bij den Oceaan.
|
| Waar onweerende wind zoo waait |
| Dat het boombosch valt gemaaid, |
| Waar de donderkoe loeit, |
| Maar omhoog weer groeit |
(1590) Het pijnwoud door Wodan gezaaid.
|
| Waar Aurora haar kindeke windt |
| Straalkrans die den nacht verblindt, |
| En met tinkeling |
| En met rinkeling |
(1595) Het lichtend te loopen begint.
|
| [p. 71] |
| Daar woond’ ik eens, wee mij, o mij, |
| Toen droomde de jonge Idoena bij mij |
| Met de voetjes bloot |
| In het rozerood |
(1600) Van de dunne donzige wolkensprei.
|
| Wie bracht aan Wodan en Freya de schaal, |
| In goud toen roo wijn, aan het godenmaal |
| Naar de Wodansrots, |
| Waar in koningstrots |
(1605) Zij voorzaten in de zaal?
|
| Wie haalde de manemerrie van stal, |
| En stapte met haar door de hemelhal, |
| Dat dat zwanepaar |
| In die vogelschaar |
(1610) Klapwiekend meevlogen overal?
|
| Wie joeg de sombere ruiters voort, |
| Gedromde wolken, op zonnemoord, |
| Met hun hagelslag, |
| Als met sabelslag, |
(1615) Gereden uit het Noord?
|
| [p. 72] |
| Wie bouwd’ in d’ avond het Westersch paleis |
| Van kolenvuur glorend door wolkenijs, |
| Van wat wolkenpuim |
| En wat parels schuim, |
(1620) Waar de goden in vlogen na dagereis?
|
| Wie maalde de zon dat het gouden geluk, |
| Het zonnemeel viel, wie gaf den ruk |
| Aan het zonnerad |
| Dat de zee opspatt’, |
(1625) En maalde de morgengolven stuk?
|
| Dat deed Balder, ik, |
| En geen oogenblik |
| Zat ik met kommer |
| In wee en lommer, |
(1630) Of weende ik.
|
| Terwijl hij ging en zong, zat Mei zeer stil. |
| Toen bleef hij staan naar haar gekeerd, geril |
| Liep over hare armen en ze greep |
| Den grond weerszijds; haar kleed hing in een sleep |
| [p. 73] |
| (1635) Te trillen op haar voeten en het haar |
| Hing om haar voorhoofd waar de blauwe aar |
| Golfde; de oogen vulden haar gezicht |
| Dat bleek werd, maar licht was van zonnelicht. |
| En ze werd blind met open oogen, toen |
| (1640) Hij daar zoo roerloos stond en weer begon; |
| Zijn stem spon als een zilvren web der spin, |
Zij zag het tintlen, hij versmolt er in:
|
| Ontwaakt zoo als ik eens ontwaakte, |
| Zoo ben ik nu, het was aan ’t strand |
| (1645) Der wijdvergulde zee waar ’s avonds blaakte |
De hooge zonnetoorts van ’t godenland.
|
| Had ik niet zien zwieren, |
| Als loof van populieren, |
| Godinnehaar en hande’ aan de overkant? |
| (1650) En glommen niet de sterren, |
| O ’t kwam wel ver, zoo verre, |
Idoena droeg ze als een hareband?
|
| Zoo was ik ingeslapen, |
| Rondom weidden mijn schapen, |
| [p. 74] |
| (1655) Ik hoorde hun tanden rukken aan het riet, |
| Dat groeit in vochte wolken |
| Op stroom van hemelkolken, |
De windbruid zong daarin haar slapelied.
|
| O wee toen ik ontwaakte, |
| (1660) Terwijl Aurora slaakte |
| De wiegewindsels van het zonnekind, |
| Toen waren dicht omwonden |
| Mijn oogen en opbronde |
Er uit die blinde wellen schaarsch lichttint.
|
| (1665) Toen ben ik uitgevaren |
| Op ritselende baren, |
| Van wat ik wist dat was hemellichtzee, |
| Daar heb ik drijven luistren |
| Naar ’t scheemrig zeeëfluistren, |
(1670) Mijn tranen stroomden met de zilte mee.
|
| En heb ik rondgezworven, |
| Waar eenzaam ligt bestorven |
| In ’t helle maanlicht grauwe zandwoestijn, |
| En vingen mijne wangen, |
| (1675) Hoe groot was mijn verlangen, |
Het eerste roode van den morgenschijn —
|
| [p. 75] |
| En ben ik opgestegen |
| Naar bronnen van den regen, |
| De wolkendauw drupte op mijn oogen af, |
| (1680) En zoog ik wolkenhoning |
| In Iris’ ronde woning, |
Niets vond ik dat mijn blindheid drinken gaf.
|
| Schemering, |
| Mijmering, |
| (1685) Wie noemt den naam van wat mij ving? |
| Tinteling, |
| Rinkeling, |
Hoorde ik toen de poort openging.
|
| Engelewacht |
| (1690) Vroegen mij zacht |
| Naar mijn naam dien ik òverdacht, |
| Schemering, |
| Rinkeling, |
Deden verdampen herinnering.
|
| (1695) Henen is |
| Heugenis |
| Van lust en droefheid die ik immer droeg, |
| [p. 76] |
| Over is |
| Lafenis, |
(1700) Drank van muziek altijd en nooit genoeg.
|
| Het is het zacht aanwuiven |
| Van blauwgeveerde duiven, |
| Langs zonnestralen komend uit de lucht — |
| Het is het dicht toedeinen |
| (1705) Van blauwe baldakijnen, |
Gezwollen van een vuurge’ zuiderzucht.
|
| Het is het teer opgroeien, |
| Het is het nacht’lijk bloeien |
| Van een aanminnege maar geheime bloem — |
| (1710) Het is het aad’mend vullen |
| Van geuren die verhullen |
Een groote wereld met een wonderdroom.
|
| Het is het hoog ophemelen |
| Van nevels waarin wemelen |
| (1715) Mannen en vrouwe’ in ’t zonlicht transparant — |
| Het is het klaar uitkijken |
| Naar vormen die niet wijken, |
Als bergen hard graniet en diamant.
|
| [p. 77] |
| Het zijn de helle nachten |
| (1720) Met maan en ster als wachten, |
| Een holle lucht gevuld met maneglans — |
| Als blazende victorie, |
| Zoo staat de zon in glorie |
Daar bij elk dageraden op den trans.
|
| (1725) Het is het wiegelen van korenaren, |
| Het is het klanken van gitaresnaren, |
| Het is weefsel en spinsel van muziek — |
| Het is het trillen van muziekgordijnen, |
| Het is het aanrollen van tonentreinen, |
(1730) Het zijn muziekwolken voor windewiek.
|
| Er schuift een achtergrond vol wonderen, |
| Het is barsten en luid uitdonderen, |
| Breken en knallen van de zwarte zomernachten, |
| Het is een avondzee vol golveklokken |
| (1735) Onder de wolken luidende, getrokken |
Door de zwemmende donkere zeeëmachten.
|
| O ’t zijn de karavanen |
| Muziek, oaselanen |
| [p. 78] |
| Opspelend uitkomend in zandwoestijn, |
| (1740) Het is het heneglijen |
| Van mijn muziekgaleien |
Op zee met gouden koper in den zonneschijn.
|
| Kom dan, wie ook |
| Bloemen en wierook |
| (1745) Brengt aan mijne, bleeke, stille, eenzaamheid — |
| Nu wil ik sling’ren |
| Zilvren ringen |
Van liedekijnen uit mijn eenzaamheid.
|
| Er is niet eén, |
| (1750) Neen neen, niet eén |
| Die zoo als ik haar woestenijen kent — |
| Zij is mijn kluis, |
| Mijn vaderhuis, |
Mijn stad, mijn hemeltent.
|
| (1755) Haar knieën had ze hooggetrokken, daar |
| Steunden haar armen op, het blonde haar |
| Omhulde ze, haar handen dekten toe |
| Haar wange’ en oogen die ook zelf dicht toe |
| [p. 79] |
| Gesloten waren; ’t leek ze was alleen |
| (1760) Heel hoog op in den hemel en diep heen |
| Was heel de wereld weggezonken en |
| Al de herinn’ring van een Meileven. |
| Hoe licht was alles en hoe tintelde |
| Het licht; was ’t stil, was ’t niet? ze wist het niet, |
| (1765) Haar hart en polsen sloegen nog het lied |
| En alle luchtvonken zongen ’t rondom. |
| Toen zag ze in haar hande’ een beeldedrom |
| Heenflikkeren, alsof in sleepgewaden |
| Witte gedaanten door lichtvloeden waadden. |
| (1770) Sommige droegen instrumenten, snaren |
| Fonkelden tusschen rozevingers, bare |
| Bazuinen wijdgemond in mannenmond. |
| Dat was haar vroolijkheid en ze verslond |
| Haar tranen al, toen haastig voor den wind |
| (1775) Van haar gedachten, in zijn rozetint |
| De zanger zelf verscheen en in zijn licht |
| Allen vervloden van haar aangezicht. |
| Eerst zong hij en zijn mond leek wel het hol |
| Van den winternachthemel, als die vol |
| (1780) Van kostbre starren staat, zijn zangen waren |
| Als losgelaten starreregen, scharen |
| Van blanke klanken sprankelde hij uit. |
| Maar ’t werd stiller en stiller en ’t geluid |
| [p. 80] |
| Hield op. Toen stond hij rechtop stil voor haar, |
| (1785) Den mond en d’ oogen dicht, zonder gebaar. |
| En haar gedachten bleven eerst als schuwe |
| Vogelen om hem heen, die in de luwe |
| Verlichting van zijn lijf niet durfden vliegen. |
| Maar dapperder begonnen ze te wiegen |
| (1790) Al nader, en haar oogen gingen aan |
| En af over zijn borst die in een baan |
| Afliep. Als een kerkbeeld van goud, zoo puur |
| Vlamde hij in het duister, dat een muur |
| Geleek van zwart gesteente. Zij vergat |
| (1795) Of het wel duister was, zoo bloeide dat |
| Standbeeld van vlammen, en toch leek het wel |
| Meer bloeme- dan wreed vuur, alsof zijn vel |
| Als dichtgeschulpte rozebladen dekte |
| Een roode vonk, waarvan het schijnsel lekte |
| (1800) De binnenkant der blaren. En ze strekte |
| De handepalmen voor zich uit, als meeren |
| Blonken haar oogen en een zacht begeeren |
| Vulde haar lippen en met teer gestreel |
| Scheen ze hem aan te raken — Het gespeel |
| (1805) Had uit: hij was er niet. Hoog in het geel |
| Brandde de zon, ze deed de oogen dicht |
| En vuld’ haar handen met haar zacht gezicht. |
| [p. 81] |
| De zon zonk en de dalen werden donker, |
| De groote avond waarde om, geflonker |
| (1810) Begon in hemelsteden en de kruinen |
| Der laat verlichte bergen namen schuine |
| Zonstralen aan. Zoo zijn ’s avonds de straten |
| Der steden halfdonker in onze staten |
| Van Holland, maar aan d’ Oosterkant |
(1815) Roomgeel en muurrood en de rame’ in brand.
|
| ’t Werd nacht. Terwijl de zware aarde zweeg |
| Mijm’rend, het kind gebogen hoog zat, steeg |
| Een mollige donzige nevel dommelend |
| Bleek op als anemonen, schommelend |
| (1820) Staan die ook in diep zeewater. En zij |
| Werd nat en dampig koud toen die kleedij |
| Haar overhuifde, en een vochte kap |
| Van vlokken nevel ’t hoofd verdronk, de lap |
| Van haar geweven kleed hing langs den steen. |
| (1825) De neveldruppen lagen daar, geween |
| Der lucht, blankzwart als Kaapsche diamant. |
| Zij beefd’ en weende niet, maar zat aan ’t strand |
| Van eigen leed en zag de golven klimmen. |
| Haar moeder wist het en zat op de kimmen, |
| (1830) Wachtende bij haar wachtvuur, pas ontwaakt, |
| [p. 82] |
| Voor haar donkerblauw bed en moedernaakt. |
| Zij stond en zag haar kind, en uit haar oogen |
| Gingen smeltende stralen en bewogen |
| Dampen, ze schudd’ het blonde geele haar. |
| (1835) De lucht werd nevelig: een witte baar |
| Van licht verdronk de sterren en uit groen |
| Van dampen blonk het maankindeke toen. |
| Zij plaatste hare voeten weinig maal |
| Zonder geplas diep in den damp. Een schaal |
| (1840) Van zilver schepte ze vol vuur, dat scheen |
| Haar in ’t gelaat, het lichaam was beneên |
| Donker. Zoo kwam ze naar haar kind, heel hoog |
| Gloeide haar helle aanschijn voor den boog |
| Des breeden hemels. Als een tijgerin, |
| (1845) Zoo kwam ze daar, die naar een welp zoekt in |
| Een klippige woestijn. En toen ze vond |
| Haar zitten, knie en arm gevouwen, stond |
| Ze naast haar, kolossaal. Maar geen van twee |
Zeide nog iets, noch boven noch benee.
|
| (1850) Ze dachten aan hetzelfde, als een moeder |
| Die ’t kinderleven leeft en die te goeder |
| Ure en hulp haar kind’ren is. Zij beide |
| Dachten dat vreugd nu op was en dat lijden |
| [p. 83] |
| Nu klaar gemaakt werd. Maar het jonge kind |
| (1855) Genoot toch hiervan ook, jeugd overwint |
| Legers van pijn en neemt de sterke stad |
| Der toekomst hopend in. Verwonderd mat |
| Ze nog de diepte van haar eenzaamheid, |
| Vond in verwond’ring troost, hoe eind’loos breidd’ |
| (1860) Eenzaamheid zich, nu hij niet meer den dag |
| Vulde ...., waar zou hij zijn?.... en weder zag |
Z’ hem voor zich rijzen als van goud zoo zuiver.
|
| Anders haar moeder. Want een zacht gehuiver |
| Woei over hare leden. Als een plas |
| (1865) Die in de donk’re venen rimpelt, was |
| Haar huid somber en trilde en haar hoofd |
| Schokte haar lokkenvracht. Leeuwin beroofd |
| Van haar liefst jong, maakt wanhoop eerst roerloos, |
| Dan brult ze ’t uit. Zoo stond ze ook een poos |
| (1870) Voor zich te zien, toen kreunde z’. Een onweêr |
| Dat ver gehoord werd. Als een zwaneveer |
| Voor een windstoot, zoo stoof Mei op en voor |
| Zich zag ze donk’re voeten, den romp door |
| De lucht heendonkeren en hemelhoog |
| (1875) ’t Felle gezicht, dat nu voorover boog. |
| Het kwam omlaag en in de schittering |
| [p. 84] |
| Der moeder blonk het kind. Het licht beving |
| Haar borst en armen die ze open had. |
| En moeder zette bukkend het vuurbad |
| (1880) Op een berghelling en het rozeblad, |
| Haar kind, nam ze toen tot zich, één arm om |
| Haar ronde knieën, één om de kolom, |
| Den fijnen halszuil en ze zette zich. |
| Vurig lichtte de luchter, weelderig |
| (1885) Drukte het kind de lippen in haar borst. |
| Het leek een zuigeling die niets dan dorst |
| Heeft en met dichte ooge’ uit moeder drinkt. |
| Zij deed ze ope’ en vroeg: » Moeder, wat blinkt |
| Daar zoo en doet den nevelschemer zijn |
| (1890) Als rook van brand? O blusch nu al dien schijn |
| Van licht en laat me u in ’t duister kussen.”* |
| Haar moeder blies het vuur uit en van tusschen |
| De bergen golfde weêr de nevel aan. |
| Het leken ruiters die op ’t slagveld staan |
| (1895) Te wachten op ’t commando. Als het komt |
Rijden ze voort, hoefslaande, rug gekromd.
|
| En toen ze lang gezwegen hadden in |
| Geheime kamer van de neveling — |
| De maan waakte daarin, een regentes |
| [p. 85] |
| (1900) Van Scandinavisch rijk gelijk, prinses |
| Mei deed haar oogen slapen vol en rijk |
| Aan zinnebeelden, maar te glans en prijk |
| Stonden de moederoogen — toen ving aan |
| De Maan zooals een maanstroom door woudlaan: |
| (1905) » Kindje, wat denkt ge, wat brandt in uw oogen?” |
| Zij wenteld’ in haar armen en dronk togen |
| Oogenlicht in en school nog dichter aan, |
| En sprak: » ik zie uw hoofd voor starren staan |
| Moeder, en in uw hoofd twee oogen, maar |
| (1910) Sluierende nevel zweeft om, ’k weet niet waar |
| Ze eigenlijk staan, o het is als een kolk |
| Vol lauw badwater, zoo als melk die ’k molk |
| Op vroege morgens, smaakt het in mijn mond. |
| Toch dorst mij, moeder, en de morgenstond, |
| (1915) Geloof ik, is nog ver, van klare stilte, |
| Baar licht en zuivre zon als zeezilte. |
| Moeder, die mind’ ik zoo, zou nu voor goed |
| Mijn hoofd zoo warm en dof zijn en mijn bloed |
| Zoo dronken omgonzen. O ik ben vol |
| (1920) Van bloed donker als wijnmoer, waar verschool |
| Zich toch mijn oude zelf, de blanke Mei? |
| Ik ruik zoo zware geuren en voorbij |
| Mijn oogen valt een zwaar zwartrood gordijn. |
| O moeder help mij toch, wat kan dit zijn?” |
| [p. 86] |
| (1925) Zij antwoordd’ en het was zooals de wind, |
| Die ’t waaien aanvangt na zonmiddag: » vind |
| Ik u zoo weer, mijn blonde dochter, hoe |
| Gulden en blond waart ge, nu zijt ge moe |
| En al te warm en rood. Maar wacht, ik zal |
| (1930) U weer versneeuwen en uw lijf een hal |
| Maken van jeugd en kracht en kalme koelte.”* |
| En bukkend gaf zij haar de borst. ’t Gestoelte |
| Der rots droeg stom dat zware godenpaar, |
| De Maan en Mei wier overvloedig haar |
| (1935) De moederbuik bewolkte. In den nevel |
| Zoog zij haast sluimerend; als door een hevel |
| Uit een vat in een ander, stroomde melk |
| Uit moeders tepel in de mondekelk. |
| Zoo vond ze kalmte in verzadiging. |
| (1940) Lang bleef ze liggen wijl de nevel hing |
| Over den afgrond, en slechts nu en dan |
| De moeder een zucht uitblies, als een man |
| Met peinzen bezig. Eindlijk sprak ze zoo: |
| » Moeder, ik heb u lief, ik wilde o |
| (1945) Zoo gaarne u nu volgen en altijd |
| Bij u zijn. — Maar er is nu iets dat scheidt |
| Ons, u en mij. Ik zou niet altijd naar uw |
| Roep willen luistren en wanneer de schaduw |
| Uw rijk belommerde, zou ik daar niet |
| [p. 87] |
| (1950) Meer blijven kunnen. Waar het ver verschiet |
| Des hemels rood zag, zou ik eenzaamheid |
| En licht gaan zoeken. Moeder, hoe verblijd |
| Maakt het me dat ik weet wat zijn genot |
| Is, zal ik hem nu daar niet zoeken tot |
| (1955) Ik voor zijn huis sta? op den drempel zal |
| Ik zijn voetafdruk kussen en den schal |
| Van zijn stem zal ik ook misschien wel hooren. |
| Moeder, zijn liedren zijn als zuilen, schoren |
| Ze niet marmerpaleizen, blindend wit? |
| (1960) Daarin zijn rood verlichte kamers, zit |
| Hij daar niet aan het eind’ en wacht en wacht? |
| Zie, ik sta op den drempel, zie, hij lacht |
| En wenkt me, ja wel wordt hij nu mijn koning. |
| Hier ben ik, hier ben ik, zal dit mijn woning |
| (1965) Nu voor goed zijn? o, ’k zal haar maken mooi. |
| Zij is al mooi, zie ze hangt vol van tooi, |
| Zomers gebloemte hangt, winters kristal, |
| Met ijs behangen en met rood koraal |
| De wanden, o ik zelf begraaf me in rozen.” |
| (1970) Zij hield verschrikt in en bij tusschenpoozen |
| Lachte ze nog wat na, haar moeder niet. |
| Die sprak en ’t was als wind door rusch en riet: |
| » De watervallen en de zilvren stroomen |
| Verlaten ook de bergen, en de boomen |
| [p. 88] |
| (1975) Verliezen ieder jaar hun lieve loof. |
| Mijn kindren waren eens me als een schoof |
| Van aren, nu zijn er al zooveel heen. |
| Waar zijn ze? ik weet het niet, hun gladde leên |
| Dansen al lang niet meer op mijne aarde. |
| (1980) Die heeft u ook zoo gaarne en bewaarde |
| U schatten veelkleurig, duizenderlei. |
Gij wilt ze niet? nu, ga dan ver van mij.”
|
| Zoo als een schip in zee, zoo stak ze af, |
| En als een luchtbal daalde ze, ze gaf |
| (1985) Geen schijnsel meer, liep over d’ aard in schauw. |
| Tot dat ze bij een meer kwam dat heel flauw |
| Lag op te golven in de duisternis. |
| Daar stond ze en weende uitkijkend, een nis |
| Zoo leek de zwarte lucht boven het water. |
| (1990) Een populier stond naast haar, klein, een hater |
| Van stilte, die nu ook zacht ratelde. |
Haar tranen ruischten, bladen zwatelden.
|
| En ze leek dood. Toen trad Mei zachtkens na |
| Op meisjesvoeten, ’t was als zoete vla |
| (1995) Zoo vleiend wat ze zei: » O wees niet boos |
| [p. 89] |
| Moeder, ik bid u, want al wat ik koos |
| Uit wat gij geven wilt, het zou mij zoo, |
| Zoo ongelukkig maken sinds een boo |
| Van zoo veel pracht en teêrheid tot mij sprak. |
| (2000) Gij weet en hoorde ’t niet, ik zou als slak |
| Op één boom kruipen, nu ’k op vleugelen |
| Een wereld daags kan zien en in een ren |
| Den top bereik der gouden pyramide, |
| Der groote wereld, waar de dampen zieden |
| (2005) Van ’t heetste kokende geluk, waar ik |
| Hem weerzien zal, al was ’t een oogenblik. |
| Ook gij zocht blauwe grotten met uw licht, |
| Bracht één er heen en hield uw straal gericht |
| Zóó dat hij sluimren kon, door ’t bladerscherm |
| (2010) Zaagt gij toch schemeren zijn hals en arm. |
| Moeder, denk aan uw jeugd, toen voor de zon |
| Ge u zelve schuil hieldt en Endymion.” |
| Zij bukte en hief haar kind langzaam omhoog, |
| En zag haar aan, haar kussend, en bewoog |
| (2015) Langen tijd niets, toen zette ze haar neer. |
| En Mei liep heen, een kind, dicht aan het meer |
| Stond nog de Moeder en bleef staan, een boom. |
| Nevel en wind vloot om haar en de zoom |
| Van ’t donker land ontving soms overstroom |
| (2020) Van troebel water, als een man een droom. |
[p. 90]
|
| Niemand zag mollige Mei nu meer dien nacht, |
| Luimige sater niet noch het geslacht |
| Der Faunen die op de heuv’len spelen gaan. |
| Ook niet de elven die in hun lange gewaan |
| (2025) Achter elkander als een karavaan |
| Wandelen door de mist om te beraan |
| In groote vergadering, wat er is te doen |
| Den volgenden morgen tot den heeten noen, |
| Als elvekindren alle te slapen gaan |
| (2030) In de lelieëbladen op de waterbaan. |
| De blinkende sterren keken wel nieuwsgierig, |
| Lindeloof babbelde wel en ’t waaide zwierig |
| En heuchelijk door ’t bosch, maar dat was al. |
Niemand wist waar ze was, geen berg, geen dal.
|
| (2035) Maar toen de zon ontbloeide, d’ uchtendwinden |
| De bladerwouden zaligden — een hinde |
| Gelijkend draafde ze uit een koel woud. |
| Naakt, met schuimdroppen van een val; badkoud |
| Daverde achter haar een cataract. |
| (2040) Daar hield ze stand waar ’t boombosch in de vlakt’ |
| Als stadsmuur opstaat rond de rotsen om. |
| [p. 91] |
| Daar stond ze en ze stond er als een bloem, |
| Als bloemegeuren waren hare woorden: |
| » Vader, uw rijzenis vervult de boorden |
| (2045) Des hemels met uw licht, gij laat wel schijnen |
| De donkere nachtwolken als rijke mijnen, |
| Gouden en zilveren, o vader, reine |
| Welwellust, bronwel, uit wien de fonteinen |
| Van alle licht vervlieten, geef ook mij. |
| (2050) Ik berg het in mijn oog, dat fonkelt blij |
| Om uw verborgen licht, mijn blonde haar |
| Groeit er van op zooals het koren waar |
| Het gouden zaad viel en de zomerregen. |
| Geef, geef het mij, nu ik de nieuwe wegen |
| (2055) Bereizen ga — ook Moeder gaf mij melk.” |
| Hij hoorde het, licht stroomde, en door elk’ |
| Opening drong het in haar blanke lijf. |
| Het licht was zuiver goud, maar als een zeef |
| Haar blanke huid, het was nog zuiverder |
| (2060) In haar, het sloeg naar buite’ als lichtschitter: |
| Een rozeknop zamelt zóó licht, de roos |
| Brandt er tot aan haar dood van — toen een poos |
| Het licht gebrand had en geheel verteerd |
| Wat zwaar was in haar, voelde ze als geveert, |
| (2065) Gepluim van vogels zich, en aan een kind |
| Van morgenkoelte en van nachtewind, |
| [p. 92] |
| Dat op een hoogen boomtak boven sliep, |
| Vroeg ze zoet klagend, ’t was als vroeg gepiep |
| Van vogeltje ontwaakt, nog niet bij stem: |
| (2070) » Roep nu uw vader, wilt ge, weet ge hem?” |
| Die richtt’ het hoofdje hooger op en floot, |
| Een fijn gelijnd geluid, en uit het rood, |
| Het Oost, kwam Morgenwind op grooten vleugel, |
| Een windpaard draafde naast hem aan een teugel. |
| (2075) Ze zei: » ik wilde waar de wolken zeilen |
| Willoos voor wilde wind, daar wilde ik wijlen.” |
| Ze zei dit lachende, — hij zag haar aan |
| Hijgende met z’n paard terwijl de blaan |
| Schitterden en de paardemanen rilden. |
| (2080) Hij zei: » Ik was waar bloemevaten spilden |
| Hun geur, de zon zijn licht, o gij zijt meer |
| Dan bloeme en zon, ’k verlaat u nimmer meer. |
| Mag ik u wiegelen en suizelen |
| Rondom uw oor waar wolken duizelen? |
| (2085) Ik voer u voort, vrees niet, ik doe geen kwaad." |
| Hij lacht’, hun oogen glommen, als geblaat |
| Van een jong schaapje zei ze haren dank: |
| » Ik dank u wel, maar laat mij mijnen gang |
| Alleen gaan, blijf gij hier, laat uw adem |
| (2090) Mij streelen, dat moogt ge.” Zij stild’ haar stem. |
| Hij knikte wat droevig. Maar toen hij zag |
| [p. 93] |
| Haar lachen, spiegelde hij weer haar lach. |
| Toen ging hij heen en uit een open plaats |
| Een plein in ’t woud, woei uit zijn vol geblaas; |
| (2095) De teere lucht woei vloeiend met een vaart |
Omhoog, hinnekend draafde de windhengst rond op aard.
|
| Als op een sofa, maar die was er niet, |
| Zoo dreef ze eerst voort door het laag gebied |
| Der vlinderen — er zat nog een kapel |
| (2100) Hoog in een boom bij bloemwoning, » vaarwel |
| Vaarwel” lispelden Meilippen heel zacht. |
| Toen trad naar binnen hare oogenwacht, |
| Blanke soldaatjes die diep in haar hoofd |
| Hun wachthuis hadden, en ze keek verdoofd. |
| (2105) Een oogenblik. Toen werd het koeler en |
| Ze zag de wolken bij zich: » ik herken, |
| Zoo sprak ze teeder, mooie paarden u”. |
| Het was een heele kudde, maar niet schuw |
| Steigerden ze of schudden hunne koppen. |
| (2110) Langzaam dreven ze voort, zij met hen, open |
| Hemelen door, gelijkend op de rook |
| Die niet de schouw ingaat, maar waar ontlook |
| De houtvlam, daar ook wijlt en hangen blijft, |
| Minnend de menschekamer. » O verdrijft |
| [p. 94] |
| (2115) Mij ook nog niet,” murmelde Mei nauw hoorbaar. |
| De wind hoorde het en de luchtverstoorder |
| Staakte zijn adem, alles stond. Toen scheen |
| De zon met heeter stralen en trok heen |
| De wolken al hooger en hooger, zoo |
| (2120) Trekken visschers het net en visschezoo |
| Naar boven, langzaam gaat het door veel visch. |
| Sommige wolken zag ze als een vlies |
| Van zeepsopbellen, daar dreven doorheen |
| Strepen en cirkels kleur, dieper beneen |
| (2125) Zag ze soms zware zwarte als een golf |
| Voor storm, heel hoog en ver weg hing een kolf |
| Vol witte stoom, die draaide om zich om. |
| De zon scheen vuriger; als uit een kom |
| Die zomers in de hei staat na plasregen — |
| (2130) Somber schouwen de heuvelen, de wegen |
| Loopend er in staan onder — daar slaat uit |
| De lucht het licht en maakt de plas zijn buit, |
| Rimpelend wit, en drinkt het water op — |
| Zoo vrat de zon de heele wolkentroep: |
| (2135) Alleen wat ruige damp bleef over, die |
Dwarrelde weldra ver weg in ’t verschie.
|
| En hooger dreef ze als de roode vogel, |
| [p. 95] |
| De Nijlflamingo dien de gouden kogel, |
| De zon, ook aantrekt, zijn gekromde nek |
| (2140) Ligt in karmijnen vleugels en gelek |
| Van goud glijdt langs zijn blank’ en roode veeren. |
| Zoo was haar drijven en haar zachte scheren |
| Langs strandeloos liquide oppervlak. |
| En altijd stijgende. Het blauwe dak |
| (2145) Leek zwellende omhoog te gaan, de aard |
| Lag heel omlaag en leek een heete haard |
| Vol bonte vlammen groen en nevelwit. |
| Hoe blauw was ’t om haar, boven haar, haar rit |
| Zoo zonder schommelen en eindeloos. |
| (2150) Zij waaierde haar vingers soms, de roos |
| Bibbert zoo soms haar blaan in stillen tuin. |
| De dag was nachtstil en de zonnekruin |
| Maakte zijn haren als een gouden tent. |
| Soms rees ze op en stond dan overend |
| (2155) Lachend tegen de stilte als een klok. |
| Dan lag ze zich weer neer en droomrig trok |
| Ze hare knieën als een kind op, sliep |
| Dan in tot dat een droom haar wakker riep. |
| Ten laatste lag ze ruggelings, niet meer |
| (2160) Bewoog ze, dacht toen in die atmosfeer, |
| Dacht overluid: » Nu wild’ ik dat hij kwam |
| Daar boven en mij heel ver met zich nam. |
| [p. 96] |
| Zoo heb ik ook wel eens een enkel lam |
| Zien achterblijven van het schapenheer |
| (2165) Des avonds in het duin, dan keer op keer |
| Terwijl het graasde, keek het blatend op, |
| Heimweeënd, maar dan boog het weer den kop. |
| Zoo wil ik ook tevreden wachten, nader |
| Kom ik hem toch. Ik dank u.” En haar vader |
| (2170) Knikte ze toe zoo als een avondbloem |
| Die ’t windeke goênacht knikt. En de roem |
| Des hemels, ’t zonlicht, schudde vroolijk ’t haar. |
| Ze lag denkend en sprekend op de baar |
| Der lucht nog lang: een vrouw denkt vaak haar wensch |
| (2175) En spreekt hem uit, heenlevend langs de grens |
| Van werklijkheid en ’t scheemerig gebied |
| Waar Hoop zingt nachts en daags haar tooverlied. |
| Slapende droomende dreef ze weer: een boot |
| Eenzaam in zee, die uit den gladden schoot |
| (2180) Van één golf overklimt in anderen — |
| Vroolijk dansen die naast elkanderen. |
| Zoo leek de lucht ook in haar zaligheid |
| Van gladde stilte, waar d’ oneindigheid |
| Des ethers nog wel niet begon, maar in |
| (2185) Uiterste fijnheid aandreef wolkekring. |
| [p. 97] |
| Die zag ze ’s avonds, alles zag diep blauw. |
| De zon was onder, ’t leek een stedebouw |
| Van vroolijke Mooren in een Spaansche streek. |
| Koepels zwollen omhoog met lichte streek |
| (2190) Als van penseelen en een minaret |
| Stond als een slank meisje. In stille pret |
| Bogen zich de arcaden voort en voort, |
| In eindelooze gangen: ongestoord |
| Hing daar een schemer in verzadiging |
| (2195) Van licht en luchtige bevrediging. |
| Daar dreef ze heen en door de witte gangen |
| Dobberde ze, zacht ademend verlangen |
| Ging van haar uit en vulde het poreus |
| Wolkmarmer met warmte, wijl zonder keus |
| (2200) Ze voortzeilde. Nu steeg ze langs zaalmuren |
| Naar ’t bevende doorzichtig dak, dan turen |
| Bleef ze naar buiten voor openstaand raam. |
| Blank was de wereld waar allen te saam |
| De scharen vaarden van de hemelingen, |
| (2205) De starrenrij, zoo als ze eens ontvingen |
| Hun plaats en orde van een grooten God. |
| Dan daalde ze weer schommelende tot |
| Haar voeten raakten wonderlijkst mozaiek, |
| Daar vleide ze haar roode lijf: muziek |
| (2210) Leek ze te hooren en die blies haar voort |
| [p. 98] |
| En weer terug en op — in zomeroord |
| Speelt zoo de wind met roosblad afgewaaid. |
| Toen lokte haar een open zaal, daar laaid’ |
| Langs gladde wand een klaar hemelsblauw vuur, |
| (2215) De vloer weerkaatst’ ’t, als in morgenuur |
| Het meervlak den ontwaakten ochtendhemel. |
| Daarbij zat luchtig op een broozen schemel — |
| Alles leek damp en schemer — lichte maagd, |
| Gemaakt van blozen en lachen, als het daagt |
| (2220) Waart zoo wel eens een wolk voorbij de zon — |
| Vóór haar een spinnewiel, waarvan ze spon |
| Honderde draden die als stralen waren |
| Van water, zooals wat in zilveraren |
| Springt van de zwarte rots in waterval. |
| (2225) Dat stroomde heen en spartelde uit de hal |
| De gangen in als honderdmond’ge beek. |
| En Mei trad in, bleef in de deur, toen keek |
| De spinster vragend lachend op, haar aan: |
| Mei vroeg: » wat spint ge en wat zijn die draan?” |
| (2230) Murmelend gaf het meisje haar de woorden: |
| » Ik ben de wolkespinster uit het Noorden, |
| Ik spin de fijnste wolken die het hoogst |
| Drijven en draven, bloesems uit den oogst |
| Die ’t zonlicht over dag maait van de zee. |
| (2235) Het fijnste komt het hoogste, dat verzamel |
| [p. 99] |
| Ik in een kluwen, zie hoe den belhamel |
| Een kudde al gevolgd is uit mijn zaal. |
| Gij ziet ze ov’ral weiden zonder tal.”* |
| En mèt woei zich een nevelvenster open, |
| (2240) En beiden keken en ze zagen loopen |
| En klimmen schapewolkjes, wit gevacht, |
| Zooals in zee de golven schuimgevacht. |
| Sommigen doolden af, leken alleen |
| Te loopen droomen, kijkend voor zich heen. |
| (2245) De meesten gingen samen in één pas, |
| Alsof ’t een leger van soldaten was. |
| En zij sprak van het brandend blauwe vuur: |
| » Wilt ge hier wachten tot het morgenuur? |
| Kom dan, en zit hier bij mij en vertel |
| (2250) Op uwe beurt, ik spin, maar hoor toch wel.” |
| En Mei kwam nader, legde zich languit |
| Bij ’t voetje van de spinster en ’t geluid |
| Begon toen heen te stroomen met ’t geruisch |
| Der neveldraden door die deuresluis: |
| (2255) » Ik heb een zoeten naam, mijn naam is Mei, |
| Ge kent me wel, denk ik, want niemand bij |
| Alle de elven en de veldegoden |
| En waternimfen en de witt’ en roode |
| Winden en al de luchtverhevelingen |
| (2260) Was er of kende Mei wel, alle dingen |
| [p. 100] |
| Boden ze mij wel aan voor éénen kus. |
| Maar ’t kussen gaf mij hartepijn en dus |
| Vluchtte ik vaak, maar niemand was dan boos. |
| Ik dee en elk dee al wat ik verkoos. |
| (2265) Nu heb ik maar een wensch en die zal ook |
| Wel weldra, denk ik, vrucht dragen, ontlook |
| Maar ooit wenschbloesem in mij, dadelijk |
Hing ook de rijpe vrucht daar rijkelijk.”
|
| Toen zweeg ze een pooze stil, begon toen weer: |
| (2270) » Er is iemand, ik weet niet waar, ’k begeer |
| Heftig te weten waar hij is, gij weet |
| Het wellicht wel.” De ander zei: » hoe heet |
| Hij, is het iemand van de lage aarde? |
| Daar kom ik nooit. Maar is het dat hij waarde |
| (2275) Hier rond, vroeger of later zag ik hem.” |
| Mei sprak: » Den morgen en de vogelstem |
| Ge kent die niet, boven de blanke weide? |
| ’s Avonds in ’t eenzaam boschje langs de heide |
| Den nachtegaal en dan den ganschen dag |
| (2280) Het ratelen der bladen en den lach |
| Van alle glanzende aardsche wateren? |
| Ge kent die niet, hoor dan zijn naam en ken |
| Lente en lachen, mij en mijn mei-jeugd. |
| [p. 101] |
| Balder, zoo heet hij, Balder.” En van vreugd |
| (2285) Schreide ze uit, terwijl zijn naamgeschal |
Klaarde den nevel van de hemelhal.
|
| Toen d’ andre dit gehoord had, schreide ze. |
| En toen ze uitgeschreid had, antwoordde |
| Zij zoo, terwijl hun beider oogen glommen |
| (2290) Van tranen, om hen blauwe vlammen klommen: |
| » Balder, zijn naam is balsem en als dauw. |
| De open ooren van een jonge vrouw |
| Drinken hem in en vullen ’t diep lichaam |
| Met weeld’ en ’t klanken van zijn rijken naam. |
| (2295) Omdat ze dan het hoofd boordevol heeft |
| Van dat geluid en in haar oogen beeft, |
| Achter haar oogen, zijn wild flikk’rend beeld, |
| Zoekt ze hem ook, ik weet het, en verbeeldt |
| Zich ’t vinden al vooruit, o ’k weet het wel.” |
| (2300) En toen schreide ze weer, zooals een wel |
| Die overloopt en den grond drassig maakt. |
| ’t Getouw stond stil en ’t laatste weefsel raakt’ |
| Al uit de deur. Zoo zaten ze heel lang, |
| Beide droomend, zoo als één gezang |
| (2305) Aan de eene hoop, herinnering aan de aêr |
| Geeft bij het hooren, wonder-wonderbaar. |
| [p. 102] |
| Nevel werd rozerood, het blauw verbleekte, |
| De zon verscheen en gouden stralen weekten |
| De witte dampen: beide stonden op. |
| (2310) Twee lammeren gelijkend, op een heuveltop |
| Opstaande na den slaap en traag ontwaken. |
| Mei aan de hand der ander, door het blaken |
| Van ’t rijke licht langs een smal wandelpad |
| Een wolkezoom, een kustestrand als wat |
| (2315) Langs Holland en de zee ligt, zandig wit. |
| Totdat ze samen stilstonden en met |
| De oogen beide naar één zij gekeerd, |
| De eene sprak » ziet ge waar het geveert |
| Van deze wolk in eindelooze zee |
| (2320) Uitsteekt als havenhoofd? Dat is de ree |
| Van waar ge gaan moet. ’k Laat u nu alleen.” |
| Toen keerden ze zich tot elkander heen |
| En kuste de een de ander op den mond. |
| Toen wendden ze zich van elkander rond, |
| (2325) Wandelden uit elkaar, de eene kon |
Haar voeten haast niet houden, d’ ander spon.
|
| Daar lag de luchtzee stil te wemelen, |
| [p. 103] |
| Een zee van atmosfeer, de hemelen |
| Van ether bleek daarboven, daar stond zij, |
| (2330) Flikkerend ruischte een zeemelodij. |
| En zittend bleef ze daar een heelen dag |
| En nacht, terwijl dat ééne beeld gezag |
| Voerde in haar met vochte’ en warmen adem. |
| Ze was zoo vol van hem zoo als met wadem |
| (2335) Van nevel is een bosch op herrefstdag. |
| Anders beweegt er niet in en de dag |
| Kent niet dan mistbeweging, mistgeluid. |
| Soms weende ze eens even en vlood uit |
| Haar mond een murmeling, men kan een hoen |
| (2340) Zoo in de struikenschaduw hooren dóen. |
| Ze had niet één gedachte en geen woord |
| Kan daarom zeggen wat ze dacht, gehoord |
| Kan niet het teerste worden van een ziel. |
| Zooals de aarde als er regen viel, |
| (2345) Zomerregen druppelend met geruisch, |
| Uren aan uren dat een warm gebruisch |
| Het heele woud vult onder hooge kroonen |
| Van zwaargestamde boomen en de schoone |
| Bloemen in ’t gras vol worden van dien dauw — |
| (2350) Zoo was het innigste dier jonge vrouw |
| Eindeloos groot en boordevol gevuld |
| Met schemering van hoop, dat ongeduld |
| [p. 104] |
| Geen plaats vond waar er volop was bereid |
Van weelde in die tegenwoordigheid.
|
| . |
| (2355) Ze wist niet dat ze ergens was, wel waren |
| Haar oogen open en bewogen baren |
| Van lichte nevel voor haar, maar ze zag |
| Ze niet, noch hoe de luistre nacht den dag |
| Verving, de dag den flikkerenden nacht. |
| (2360) Ze was geheel alleen en hield de wacht |
| Alleen bij eigen ziel, wat of er ging |
Binnen en om en uit dien tooverkring.
|
| Wijl ze zoo mijm’rend bij zich zelve waakte, |
| Twee jonge goden over zee genaakten |
| (2365) Wedijverend, met flikkerende voeten. |
| Mei kon ze hooren lachen, ’t was als toeten |
| En stooten op jachthorens toen ze voor |
| Haar langs gingen omzwierend en een spoor |
| Van trilling maakten in de zonnestralen. |
| (2370) Zooals twee wielrijders: die doen hun stalen |
| Raderen wieleren dat licht rondspat, |
| De cirkels draaien en het witte pad |
| Glijdt weg: ze loeren op elkanders wielen |
| [p. 105] |
| En trappen vastberaden, in hun zielen |
| (2375) Is nijd en haat, voor ’t doel de ééne wint, |
| Maar de ander haalt weer in en rijdt verblind |
| Van wanhoop hem voorbij. De laatste trap |
| Slaakt los menschengejuich en handgeklap — |
| Zoo snelden ze verder en het zonnelicht |
| (2380) Bedaarde weder. Mei stond opgericht |
| En keek nieuwsgierig, ademend diep in |
| Als een ontwaakte en een nieuwen zin |
| Voelde ze in zich als een zeebries waaien. |
| Toen vloog ze op van af de wolkenkade |
| (2385) De ruimte in dwars door het zonnelicht, |
| Want anders was daar niet, ze hield gericht |
| Gerep der voeten naar den loop der goden. |
| Wel gingen die veel sneller, ’t waren boden |
| En loopers in het godenland, maar toch |
| (2390) Zag zij ze lang, verdwenen rook ze nog |
| Olieëngeur die van hun schouders leekte |
| En in de zon versmolt in damp en weekte |
| Zich wijder uit, dat was een geur’ge gang. |
| En Mei geleek nu eens de waterslang |
| (2395) Die door de sloot zwemt, ’t lijf gelijk een staart |
| Al slingerend, dan een makreel, met vaart |
| Doorschiet die ’t water in blauw schubbejak. |
| Dan weer een ekster onder ’t bladerdak |
| [p. 106] |
| Van helder woud, zijn vlucht daalt en verrijst, |
(2400) Hij vliegt in ’t blauw en wit en vliegend krijscht.
|
| Totdat ze kwam waar slagorden van vlammen |
| Branden als in bataille, oranje dammen |
| Van vuur, als eeuwenoude wouden hoog. |
| Daar knetterde niets maar stillekens ontvloog |
| (2405) Telkens een nieuwe vlamvlaag uit de oude: |
| Vlammen als palmebladen en als gouden |
| Waaieren in een balzaal langs den wand. |
| Rijen van vlammen als wanneer in ’t land |
| Een leger vijanden valt en in den nacht |
| (2410) De stille zwarte bergen onverwacht |
| Bersten van vuren van het groot bivouac. |
| Zij vloog in ’t vuur, dat wijdde als een wak |
| Zich uit in ’t ijs waar Oostewind op blaast. |
| Een poos ging ze door vuurprieel, verbaasd |
| (2415) Hoorde ze tongen lispelen en ruischen |
| Van woorden als van bladen, maar de sluizen |
| Der vlammen lieten haar toen uit, toen juist |
Ze blijvend hooren wou wat of er ruischt.
|
| En verder zwom ze als een groote visch |
| [p. 107] |
| (2420) Die ook stil in de diepe wat’ren is. |
| Haar oog was diep en koud, verwondering |
Waakte beneden in haar, zonderling.
|
| Toen kwam ze bij hemelsche voorhangen |
| Van zij en zon, zooals de doorgangen |
| (2425) Van zalen der Chineezen zijn: figuren |
| Er in gesponnen waren vreemde díeren, |
| Griffioenen, vampyrs, en bloedroode draken |
| Met kronkeltongen in getande kaken. |
| Ze zag de pooten bij het openwaaien |
| (2430) Zich traag bewegen, en de zijden baaien |
| Der sleepgordijnen haar langzame staatsie |
| Uitzetten en opgolven, en de natie |
| Der beesten woei mee op, heel eindeloos: |
| Beweging heel ver weg, geluideloos. |
| (2435) In kleur groen, violet en rozerood |
| Afwiss’lend zwol het zeil, het leek een vloot |
Van stevenende schepen onder zeil.
|
| Die snelde ze voorbij, en toen, terwijl |
| Ze niets zeer duidelijk zag, want inspanning |
| (2440) Maakte haar oogen blind, het hoofd vol, ving |
| [p. 108] |
| Rondom haar een muziek aan, minnelijk. |
| Ze wendd’ het hoofd dan hier, dan daar, van schrik |
| Verblijd, maar zag niet veel, een enk’le bloem, |
| Een eg’lantier, en soms het opgedoem |
| (2445) Van donk’re rozen uit een rozebosch. |
| ’t Werd bloemvoller om haar, maar alles los, |
| Het week al uit en niets was zeer nabij; |
| Boven en om haar hing in geur een rij |
| Lichtende muzikale bloemen, schal |
| (2450) Van zware wat’ren ver af, overal |
| Een enkel vogeltje, zingend’ heel schel. |
| Ze streefde moei’lijk voort en voelde knel |
| En dwang om armen, eensklaps vogelvrij, |
| Voor haar een beekdooraderde bloemewei. |
| (2455) Een bron stond als een koelvat op te schuimen, |
| Een beek sprong uit dat bed en door de ruime |
| Weide dwalende weidde hij zijn golfjes. |
| Muziek makend zaten er engelenelfjes, |
| De beenen in het water, aan den oever — |
(2460) Triangels klankten, snaren gonsden doffer.
|
| Voorbij, voorbij, de wei werd als een hei, |
| Donkerder grond, en zonlicht’s melodij |
| Onhoorbaarder aldoor, een groote avond |
| [p. 109] |
| Dommelend opdoemend, met duister lavend’ |
| (2465) Oogen van Mei die nu een vleermuis leek, |
| Rondzwermend nachtziek in een schaduwstreek. |
| Heel langzaam roeide zij nu naar het duister |
| Dat voor haar lag, het lokte met gefluister |
| En nam haar in zijn vouwe’ en plooien op. |
| (2470) Nieuwe wond’ren, want een geestentroep |
| Schoof daarin voort, reusachtig, en een kudde |
| Mammouthen drijvend, dat het duister schudde |
| Zooals de bergen, als de aarde schokt. |
| Ze waren zwaar gearmd en zwaar gelokt, |
| (2475) Ademden nevels, zelve nevelig. |
| Ze trokken rond, niet haastig, drongen zich |
| Zelve en anderen voort met zwaar gesteun |
| En soms een roep, terwijl een bosch gedreun |
| Geleek te geven van vallende eikenboomen. |
| (2480) Een leegte, stilte. Toen zag zij aandoomen |
| Woester wolkende damp, te voorschijn reden |
| Ruiterscharen vechtende, met de kleeden |
| Zwaar hangend om de zwarte paardenruggen. |
| Knodsen vielen, menschen vielen — en stugge |
| (2485) Kreten, en wraakgerochel klom. — Walkuren |
| Dreven vechtenden voort en breede gieren |
| Wolkten nog na. — Toen werd weêr alles stil |
| En groeid’ een woud op met dof bladgeril. |
[p. 110]
|
| En door die godendroomen, droomeheg, |
| (2490) Terwijl het lichter werd, zocht ze haar weg; |
| Ze zag nog in de verte wezens nad’ren |
| Tusschen de boomen: groote grijze vad’ren |
| En blonde vrouwen door den witten damp. |
| Die vluchtte ze en zocht het open kamp, |
| (2495) Dat zag ze door lichtgroene bladeren. |
| En ’t bosch verdween zoo als op raderen |
| Een trein van wagens op een lange brug; |
| Daar leek wel alles toekomst en terug |
| Zag niemand ooit: een nieuwe heerlijkheid |
(2500) Opende poorten: had ze haar verbeid?
|
| Een blanke straat daar voor haar, watervlak |
| Tusschen twee vastelanden, daaruit stak |
| Aan d’ overkant omhoog sneeuwwitte toren, |
| Gebouwd uit blokken ijs, van uit de voren |
| (2505) Der blokken lekte het ijswater geel. |
| In elk blok scheen de zon, en van geheel |
| Den toren daald’ en stroomde watergoud; |
| De toren was hemelhoog opgebouwd |
| Tot diep in ’t blauw, maar lager op kanteelen |
| [p. 111] |
| (2510) Zaten er groote duiven zich te streelen |
| Met gladde bekken in het glad geveert. |
| En naakte mannen zaten ongedeerd |
| Door duizeling, op de klaroen te blazen. |
| Zoo stond een toren daar water te wazen |
| (2515) En blanke manne- en duivekleur, terwijl |
| Mei zacht aanvloog, zoo als een sloep met zeil. |
| Voor die sublime poort van *ijzig marmer |
| Woelwater brak op marmertrappen, warmer |
| Leek dat te worden van gebruis en licht, |
| (2520) En beider schuim doorzichtig als gedicht |
| Uit licht en water, tot een fraai geheel |
Van lichtgeflikker en watergespeel.
|
| En door dien toren liep een doorgang door, |
| Daar liep ze door, terwijl hoog van een koor |
| (2525) Bij de gewelven jonge stemmen zongen, |
| Blanke en roode gezichten zich verdrongen |
| En overkeken naar den gang van Mei. |
| Zij lachte wel omhoog maar trad voorbij, |
| Ze hoorde ze nog fluistren en verhalen; |
| (2530) En toen door lange gang, een gang van zalen, |
| Vol zalig licht; heel eindeloos omhoog |
| Gingen de vlakke wanden: regenboog |
| [p. 112] |
| Van kleuren zeefde het doorzichtig dak. |
| De vloer lag vol van kleurenlicht, dat brak |
| (2535) Door glaze’ en ijzen koepels, eindloos hoog. |
| En door de muren zag ze, en haar oog |
| Toog telkens nieuwe zalen in, ze stond |
| Soms even stil, hoorde zij niet den mond |
| Van Balder zingen in een verre hal: |
| (2540) Was ’t schateren van den lichtwaterval? |
| Waren de wanden water, licht of ijs? |
| Hadden de kleuren daar eigen paleis |
| Gebouwd alleen, of waren het de zangen |
| Muziek van Balder die in rij en rangen |
| (2545) Hun hallen daar hadden, waar binnen zij |
| Aten en dronken eigen melodij? |
| Soms zag ze heel ver in een corridor, |
| Een wit gewaad verdwijnen, en te loor |
| Ging dan haar vragend roepen van zijn naam. |
| (2550) Balder, Balder, ruischte langs wand en raam, |
| En trillend gonsden golven licht het voort. |
| Eens was een zaal verlicht, zooals het Noord |
| Is ’s winters van het blauwe Noorderlicht; |
| Daar stond een enkel manbeeld opgericht, |
| (2555) De oogen open, vinger op den mond. |
| Daar was het stil, alleen een vlaag woei rond |
| Van kouden wind, met pijnboomengejammer. |
| [p. 113] |
| Aan de overzij zag ze een lichte kamer, |
| Daar stond een jonger vrouwbeeld opgericht, |
| (2560) Daar was het licht van zuiderzon, ’t gezicht |
| Bloeide van bloed, de voeten stonde’ in bloemen. |
| Een vinger op den mond en winde’ als droomen |
| Vloeiende om haar, zacht vloog ’t blonde haar |
| Omhoog, viel over de ooge’ als droomeschaar. |
| (2565) Verder, verder, het voetgetree liep heen |
| Over de kleuren, ’t waren ijs of steen, |
| Het leken jaspis, parelmoer, saffier, |
| Noorsch rood graniet, en spiegelend porfier; |
| Alles was spiegelend, het leek alsof |
| (2570) Daarin gedaanten schemerden, als loof |
| Van boomen in rivier die langzaam trekt — |
| Want elk beeld bleef daar leven, eens gewekt. |
| Het was daar stil, maar door de stilte drong, |
| Begon te gonzen een geluid, een gong |
| (2575) Wordt zoo gehoord in zwart Indischen nacht. |
| ’t Was zwaar en bang alsof een heel volk lacht. |
| Het licht verschrikt’ er van, verdonkrend even, |
| Maar lichtte toen weer, en het kleurezweven |
| Ging ongestoord van boven naar benee |
| (2580) Weer door en weer naar boven, en ze glee |
| Ook door die kleuren naar dat gonzen heen. |
| ’t Werd zwaarder, maar er flikkerde doorheen |
| [p. 114] |
| Als stralen bliksem soms een schaterlachen, |
| Als geele bliksems wen den donderwagen |
| (2585) Thor trekt met onweersvrachten; maar allengs |
| Hoorde ze helle klanken of een mensch |
| Spreekt tot een volk of boven het gelui |
| Van ’t heele carillon, de zware bui |
| Van klepelslagen: damiaatjes hoog. |
| (2590) En eindlijk ziet ze waar in koepelboog |
| Een span van poorten staat met goud getuigd, |
| Die ziet ze niet maar loopt snel aan en buigt |
| Het hoofd eerst even, hoort en wil heenloopen, |
Maar blijft en bevend doet de deuren open.
|
| (2595) Stilte. Ook Mei stond stil. Dat was een hal |
| Schel schaduwloos licht, ’t kwam van overal. |
| Een rij van mannen en een schittering |
| Van glas en zilver, in een breeden ring |
| Om lang gestrekte tafel. Dak of wanden |
| (2600) Waren niet zichtbaar, bloemen in guirlanden |
| Omhoog, terzijde, en gesponnen loover |
Boven, terzij, met boomenlichtgetoover.
|
| Diep heel ver achter in zat op een rots, |
| [p. 115] |
| Klein leek die in de verte als een schots |
| (2605) Van ijs in zee, een oud gebaard man, die |
| Stond op, bokaal ter hand, en uit verschie |
| Ziende naar Mei galmde hij deze woorden — |
| Allen verrezen, stonden langs de boorden |
| Van het banket, zooals de rijen riet |
| (2610) Golvend en buigend waar de stroom vervliet. |
| Hij sprak: » Ik zie een duifje in dit nest |
| Van doffers, wenscht gij iets, dan waar het best |
| Gij zocht den oudsten, zwaksten, wijsten, mij. |
| Wie zijt ge?” En nadat de mannenrij |
| (2615) Schatering en bokaalklank stil had, zei |
| En zong ze dit lied uit — het was zooals |
| Een vrouw zingt in een zaal, uit haren hals |
| Springen de klanken in de stille lucht, |
| Benee drinken de hoorders het, geducht |
| (2620) Schallen de wanden. — Zoo schalde haar sopraan: |
| » Luistert, luistert mannen, ziet mij aan, |
| Luister o koning van het eind der zaal. |
| Klaar is de maan, klaar is de manestraal, |
| Klaar is het starrehaar, klaar is de nacht, |
| (2625) Koud is het manevuur, koud is de winternacht, |
| Klaar is het manekind hier in uw koningszaal, |
| Ziet ge het manekind, koud als de nacht?” |
| Sommigen rilden, één zett’ aan den mond |
| [p. 116] |
| Den warmen wijn, maar stilte was in ’t rond: |
| (2630) » Luistert, luistert mannen van dit huis, |
| Luister, o koning, naar dit woordgebruisch. |
| Goud is de zon, goud is de zonnepijl, |
| Goud is het zonschip, goud is het zonnezeil, |
| Gulden de avond, gulden de havenmond |
| (2635) Waaruit de zon zeilt, vroeg in den morgenstond; |
| Hel is het zonlicht, helend het zonneheil, |
| Goud is het zonnekind, hel die de zonne zond. |
Ziet ge het zonnekind, gij die hier woont?
|
| Koel is de maan, heet is de zonnestraal, |
| (2640) Samen wonen ze binnen één hemelzaal. |
| Ik ben het manekind, zooals de mane koud, |
Ik ben het zonnekind, heet als het zonnegoud.”
|
| Toen sloegen sommigen hun bokaal tot gruis, |
| Allen schreeuwden en het heele huis |
| (2645) Wankelde daverend, — terwijl Mei ging |
| Dalend en rijzend buiten om den kring. |
| En allen keken waar ze langs kwam om, |
| Sprekende als ze aankwam, voor haar stom; |
| Was ze voorbij dan spraken wel de oude |
| [p. 117] |
| (2650) Goden bewonderend, maar wie de gouden |
| Haren nog hadden keken haar na, dan |
| Keerden ze zwijgend weer tot spijs en kan. |
| Ze zagen haar de steenen van de rots |
| Beklimmen waar, hoog in zijn koningstrots |
| (2655) Wodan ter neer zat en zijn baard neerhing. |
| Hij had alleen een tafel en de ring |
| Der goden brachten hem om beurt de spijzen. |
| Men zag Mei nadren, Wodan oprijzen, |
| Toen zaten ze te samen: als een duif |
(2660) Zit bij een paardekop in paarderuif.
|
| En aan het maal zaten de goden aan, |
| Jonge en oude goden. Mei zag z’ aan |
| En zocht naar Balder, maar hij was er niet. |
| De tafel leek de hemel als men ziet |
| (2665) Den melkweg; als dat schittren was het gonzen |
| Der stemmen eerst, met nu en dan het bonzen |
| Van een nieuw wijnvat in de zaal gerold. |
| Hier brak er een gelach los en dat hold’ |
| Uitgelaten de tafel rond, dan schudden |
| (2670) De hoofden, dan weer stiller — als een kudde |
| Van schapen graast, wordt dat geluid gehoord. |
| [p. 118] |
| De schittring van ’t gebekerte omboord |
| Met wijn, de bekers in de blanke handen |
| Als fijngesteelde bloemen, rijen tanden |
| (2675) Tusschen volle lachende lippen, met |
| Haar, wange’ en oogen met een glans gebet. |
| Het maal ging voort, de herten en wijnvaten |
| Werden geopend, wijn en bloed gelaten |
| In glas en schotels, tafels stroomde’ er van. |
| (2680) Wijn gorgeld’ in de roemers en één kan |
| Brak en de wijn brak uit als uit een bom. |
| Allen schreeuwden stampend er rondom. |
| En langzaam aan begon ’t gezwaai van rompen |
| En ’t wankelen der hoofden, schepen dompen |
| (2685) Zoo in de golven als de storm begint, |
| En morrend brommen als wanneer de wind |
| Door ’t leege touwwerk raast der visschersvloot, |
| Die op de ankers rijdt in watersnood. |
| En zoo terwijl rondom een fel licht scheen, |
| (2690) Glorie van licht, waarin het maal beneen |
| Een zee geleek in ’t woelen, waar de zon |
| Op brandt en flikkert, water gromt, begon |
| Mei en ze boog zich tot den ouden man, |
| Die luisterde, stil voor zich ziend: » Wodan, |
(2695) Waar is de schoonste god, o waar is Balder?”
|
| [p. 119] |
| Zoo valt een boom om, zoo als van zijn schouder |
| Zijn hoofd voorover viel, zijn oog werd dof |
| Terwijl dat viel, zijn handen met een plof |
| Vervielen van de tafel op zijn knieën. |
| (2700) Hij werd veel ouder en zij zag bezijen |
| Zijn hoofd vergrijzen en zijn huid werd geel. |
| Ademloos en grootoogig zag ze, heel |
| Zijn oude lijf rillen en beven, wolken |
| Over hem gaan; gekreun zooals het bulken, |
| (2705) Runderebulken, hoorde ze in hem. |
| Boven en rondom ving orkanestem |
| Het klagen aan, de lucht werd zwart, en hagel |
| Begon op tafel klettering, gewaggel |
| Greep tonnen en okshoofden aan, de zaal |
| (2710) Werd laag door dampen en door wolkgedaal. |
| Stommer werden de goden, een voor een, |
| En stijf van schrik, ze bleven nog bijeen |
| Zitten zooals ze waren, wijl rondom |
| Als wolvehuilen windeloeien klom. |
| (2715) En midden in dat stommelen rees toen Wodan, |
| Een oud man met een grijs gebeente: » goden, |
| Zoo sprak hij, heden is al vreugd vervloekt, |
| Het is mijn zoon, ’t is Balder dien zij zoekt.” |
| En alle de goden bogen zich ter neer, |
| (2720) Steunden de hoofden op de armen, meer |
| [p. 120] |
| Hoorde niemand dan doffer rouwgeklaag. |
| En als een herder stond Wodan, en laag |
| Was ook zijn hoofd gebogen, ’t was als zong |
| Hij vóór: een treurlied — ’t gonsde op zijn tong. |
| (2725) En de godessen hoorden in ’t verblijf |
| Spelend en spinnend en ze zaten stijf |
| Luistrend als zomerbloemegroepen eerst: |
| Hieven zich langzaam op en vingen teerst |
| Gefluister aan, staande dicht bij elkander, |
| (2730) En namen haar gewaden en toen zonder |
| Geraas of lachen, in een blanke rij |
| Als reizende zwanen gingen ze voorbij |
| Haar hooge deuren en door de portalen. |
| Ruischende als de sneeuw kwamen ze dalen |
| (2735) De drempels af, de hooge ramen in |
| En hoorden Balders naam, en leed en min |
| Deden ze weenen waar haar groepen stonden |
| Onder donkere boomen, waar ze vonden |
| Opene vloeren, knielden ze wel neer. |
| (2740) En ’t vrouwejamm’ren ruischte er zacht en teer |
| In ’t mannemompelen, zoo als waterwel |
Ruischt in de herfstbosschen: droevig en schel.
|
| Eén was er droef en stil en dat was Mei, |
| [p. 121] |
| Zij kon niet weenen, in zich voelde zij |
| (2745) Leegte en eenzaamheid — want heen was hoop |
| Die daar had zitten spelen — en ’t verloop |
| Van koud bloed maakte nu haar lichaam kil. |
| En zij zat stil en voelde alleen geril |
| Over haar rug, toen de Asinnevlucht |
| (2750) Vloog in de zaal met duivekengerucht. |
| Herin’ring kwam haar aan Idoena’s naam |
| En zoekend keek ze rond waar ze te saam |
| Hurkten als duiven op den duiveslag. |
| Er zou wel iets van zijnen zonnedag |
| (2755) Glanzen nog in heur haar en van zijn kussen |
| Haar bloed nog blaken. Maar ze was niet tusschen |
| De anderen, omdat ze bleef te bed |
| Waar jonge Balder vroeger kwam en met |
| Haar sliep, en droome’ als opgebloei van rozen |
(2760) Sproten en stilden haar liefs minnekozen.
|
| En toen terwijl rondom de bodem dreunde |
| En buiten onweer, en de goden kreunden |
| En mompelden, ontbloeide dit gesprek: |
| Mei’s woorden, wat den lentevogelbek |
| (2765) Ontwelt; maar Wodan’s, wie terwijl de boomen |
| En blaan doen sidderen, de windestroomen. |
| [p. 122] |
| En telkens bij zijn naam dan werd geslagen |
| De lucht van schrik en konden zich niet schragen |
| Noch zuil, noch god, noch rots, noch boomehagen. |
| (2770) » Balder, Balder, waar is hij, wie bergt hem?” |
| » Van hier verdwenen,” gromde Alvader’s stem. |
| » Weet niemand waar hij is, komt hij niet weer?” |
| » Niemand weet dat, hij komt hier nimmermeer.” |
| » Was hij hier jong en blijde en danste en zong?” |
| (2775) » Zijn stem klinkt, schaduw danst nog waar hij sprong.” |
| » Was ’t heele huis niet licht als Balder kwam?” |
| » Wee mij, wee mij, wien hij het licht meenam.” |
| » Lachten de goden dan, bloosden godinnen?” |
| » Met hem trad zaligheid de zalen binnen.” |
| (2780) » Was hij de blankste en de blinkendste?” |
| » Zijn oog het lichtst, zijn stem het klinkendste.” |
| » Balder, een hemelster, een dagebloem.” |
| » Balder, een woudvogel, Walhalla’s roem.” |
| » Balder, een springfontein, een waterval.” |
| (2785) » Balder, een zonneberg, een bloemedal.” |
| » Balder, Balder, waar is hij, wie weet hem?” |
| » Niemand meer weet hem,” gromde Alvaders stem. |
| » Idoena, minde zij dan Balder niet?” |
| » En nog, terwijl zij ook dit wee geniet.” |
| (2790) » Hoe wachtte zij hem, werd de avond geel?” |
| » Op rozebed onder vioolprieel.” |
| [p. 123] |
| » Hoe kwam hij dan in haren arm, vermoeid?” |
| » Zóó niet, maar straalgekroond en lichtgeschoeid.” |
| » Hij had om zich glorie en geuredamp.” |
| (2795) » Elk zijner handen was een lichte lamp.” |
| » Balder, zijn leliehuid had oliegeur.” |
| » Balder, zijn prachtig bloed had purperkleur.” |
| » Balder, zijn lijf zoo als een koningstroon.” |
| » Balder, een koningskind, een Wodanszoon.” |
| (2800) » Balder, Balder, waar is hij, wie weet hem?” |
» Wij weten niet,” gromde der goden stem.
|
| En aldoor was de zaal vol woest gewuif |
| Van windbewogen nevels en gestuif |
| Van bladeren. Het water buiten botste |
| (2805) Tegen de fondamenten, en er klotsten |
| Brokken van golven voor de ramen op. |
| Zoo loeit de stoomketel na nieuwen schop |
| Van steenkool en zijn vlam en water razen |
| Zoo als de wind daar rondging en de wazen |
| (2810) Van dampen voortdreef, nieuwe achter hem. |
| En Wodan stond daarin en hield zijn stem |
| Van nu af stil, en ook de goden zwegen |
| Als mannen om hun koning neergenegen. |
| [p. 124] |
| En toen zei zij: » nu mannen luistert nu, |
| (2815) Ik zelve zag hem: breng een tijding u.” |
| Die zon kwam schijnen in den droeven tuin: |
| In stilte klom de nevel in de kruin |
| Der boomen, onder werd het klaar en klaarder. |
| ’s Avonds na stortregens wordt zoo de gaard’ er |
| (2820) Lichter en lichtst van en vol diamanten |
| Van zonschijn en van regendroppels, kanten |
| Van spinneweb, bedruppeld en bekleurd |
| Weven de struiken, elke bloesem geurt. |
| En nogmaals zei ze: » mannen luistert nu, |
| (2825) Ik zelve zag hem, breng een tijding u.” |
| En weder klonk dat helder uit en stilde |
| Als milde olie golvemomp’len, rilde |
| Nog voort en uit en om en vloog toen ook |
| Idoena’s kamer in, en toen zij rook |
| (2830) En proefde stille effenende troost, |
| Verrees z’ en dronk hem in en even poosd’ |
| In voorgevoelen, wat dat voelen meen’ — |
| En murmelde en liep zoo murm’lend heen. |
| En binnen kwam ze en ze zag ze staan, |
| (2835) De goden en godinnen, wijl Wodan |
| Alleen stond ernstig — door elkander stonden |
| Ze daar en blonken en hun open monden |
| Spraken, dat zag ze en blozende hoofden |
| [p. 125] |
| Geleken bloemen en oogen beloofden |
| (2840) Vreugde door schittering, en groote handen |
| Gingen de lucht door, vroolijk, en de randen |
| Satijn en zij streelden de vloer in slepen. |
| Zij zagen haar en gingen als de schepen |
| Ter zij, bij vlootrevue, maar één bleef staan |
| (2845) Heel diep en aan het eind der lichte laan. |
| En zij, Idoena, wankelde door het midden |
| Naar Mei en trad dicht aan, en om haar midden |
| Legde ze zacht een arm en vleide het hoofd |
| Aan schouder en langs boezem: vol geschoofd |
| (2850) Staan zoo twee bundels aren op den akker. |
| En uit haar oogen waakte een geflakker |
| Van blikken en haar hand begon te streelen |
| De haren achter Mei en zacht te kweelen |
| Leken ze iets, verstaan kon niemand dat. |
| (2855) En de andre hand had als een grooten schat, |
| De hand van Mei in zich en greep en knelde |
| En kuste ze optillend en ze telde |
| De vingers een voor een met haren mond. |
| Balder, Balder, ruischte het en ze wond |
| (2860) De armen om haar, of ze Balder was. |
| En zoo beweegt in wind het lange gras, |
| Zoo als de woorden haar, die beide, Balder, |
| En zoo als wind de takken aangrijpt, schald’ er |
| [p. 126] |
| Hooger en hooger rondom uit den drom, |
| (2865) Balder, Balder, en armen sloegen om. |
| » Hij leeft, zei ze, hij leeft, want ik zag hem. |
| Hij leeft en zingt, ik hoorde zijne stem. |
| O goden, hij zong mij een droomelied, |
| Een godendroomenlied, ik voelde niet |
| (2870) Mij zelve meer, hem, hem, een tweede hem. |
| Ik snelde mee en week mee met zijn stem |
| In blinkende oneindigheid, als in |
| Koelende meeren, ik was zonder zin, |
| Muziek alleen, niets van mijn dierbaar zijn |
| (2875) Voelde ik meer, verloren, maar gekwijn, |
| Gesmelt in tonen, ’k zelf een lang accoord. |
| Ik hoor hem zoo altijd en heb behoord |
| Hem na dien tijd en nu altijd voor goed. |
| Hij zweeg en is verdwenen en mijn bloed |
| (2880) Stroomt ook weer langzamer, maar diep daarin |
| Vaart altijd nog het schip herinnering. |
| Hij zong van u Idoena, ’k heb gezocht |
Uw huis, of hij daarin verwijlen mocht.”
|
| En rondom hingen blijde aangezichten |
| (2885) Als appels en de godenoogen lichtten |
| En glansden, wijl ze allen naar Mei zagen. |
| [p. 127] |
| Idoena lachte en lachend liet zich dragen |
| Door even groote Mei die haar omving. |
| Zij kuste haar en nogmaals en ze hing |
| (2890) Om haar zooals de blauwe bloemerank, |
| Clematisbloem haar kelk hangt aan de slanke |
| Aanzwelling van een vaas. Daar was heel lang |
| Alles heel stil terwijl een ieder drang |
| Van vreugde in zich voelde en begeerde |
| (2895) Luide klanken en lied’ren: onbeheerde |
| Zuchten soms vloden uit benauwde keel. |
| Eindelijk hoorden zij een zacht gestreel |
| Van vingers langs harpsnaren, want één god |
| Was stillekens heengegaan en had het slot |
| (2900) Van Balders zale opgebroken en |
| Zijn cither zich gehaald: te murmelen |
| Begon dat achter de vergadering — |
| En allen schemerden van glimlaching. |
| Hij speelde een lied uit: niemand zag om, |
| (2905) Maar allen voor zich neer, en hielden krom |
| Het hoofd gebogen, tinteling van klank |
| Sprenkelde op hen neer, als drupjes drank. |
| Maar Wodan stond recht op, bewoog het haar |
| Heene en weer boven de godenschaar. |
| (2910) Toen dat lied uit was spraken allen samen |
| Zich naar elkander buigend, zoo beramen |
| [p. 128] |
| De vogels in den herfst hun langen tocht. |
| En allen lachten en Idoena zocht |
| Met stil verlangen al de hooge deur, |
| (2915) Of ze niet open ging en haren heer |
| Doorliet, zoo blank weerkeerend van de reis. |
| Nu leefde hij, kwam weer, zoo zong een wijs |
| Haar minziek zingend hart, en zij zag rood |
| Boven haar hals en kwijnend droomend bood |
| (2920) Ze hare lippen al in leege lucht. |
| En om haar fladderde de witte vlucht |
| Asinnen al met Mei en vroeg haar hoe |
| Het lied van Balder was, maar zij hield toe |
| Haar mond en sprak niet veel, maar keek altijd |
(2925) Idoena aan met liefde en met nijd.
|
| Een dans. De heele menigt’ danste voort |
| Van ’t eind der zaal. Rondom werden verstoord |
| Van uit verblijven blond gelokte vrouwen. |
| Lachende kwamen ze, wèl opgevouwen |
| (2930) In haar gewaden, zoo zijn edelsteenen |
| Flikkerend in satijn, zooals zij schenen |
| Met voet en boezem uit heur waden uit. |
| Vooraan den stoet Idoena, Balder’s bruid, |
| Zij tripte het marmer met haar warme voeten. |
| [p. 129] |
| (2935) Dan dansten allen: en de heele stoeten |
| Kwamen vooruit, gehande armen dreven |
| Naar voren en de golven lokken bleven |
| Meegaan van achter op de lucht. Een enk’le |
| Wendde het hoofd en lachte, en het tink’len |
| (2940) Klonk als een Roomsche altaarschel. Daarna |
| Kwamen de rijen goden, een hoera |
| Weerklonk dreunend: dat schreeuwde groote Thor; |
Daarachter and’re goden grijs en schor.
|
| Wodan bleef eenzaam, droef en hopeloos. |
| (2945) Toen hij alleen was, stond hij nog een poos |
| En zette zich toen neer, zeer zwaar en droef. |
| En stilte en peinzen maakten toen een groef |
| Rondom hem donker, waarin hij neerzat. |
| De zaal werd donker en de gansche schat |
| (2950) Van ’t maal werd donker, donker werd het brein |
| Van Wodan, daar blonk nog zijn oogenschijn. |
| Hij zonk in peinzen en twee zwarte raven, |
| Als doodgravers die ’t koude lijk begraven, |
| Vlogen zacht aan en zetten zich voor hem — |
| (2955) Lang nog luisterde hij naar raad en stem. |
| [p. 130] |
| Mei was daar nog en zat een einde ver |
| In ’t duister en ze blonk er als een ster, |
| Aandachtig kijkend naar den ouden god. |
| Buiten danste de menigte en tot |
| (2960) Haar kwam gelach en voetgeschuif en drok |
| Gepraat flauw hoorbaar, en hoog in den nok |
| Der zaal hing nevel, gonsde nog wat wind. |
| En bang en banger werd ze als een kind |
| Dat voor een oud man wordt, met haar alleen. |
| (2965) En uit haar angst stond ze toen op en heen |
| Vluchtte ze zonder omzien en ging ver, |
Dwalend door ’t donker als een lichte ster.
|
| En ze werd eenzaam en ze vluchtte verder, |
| Een schaap gelijkend dat den boozen herder |
| (2970) Ontkomt en nu alleen graast en weer kan |
| Een kant opgaan naar eigen wil. Moe van |
| Anderer blijdschap was ze en eigen leed. |
| En langzaam liep ze, zag niet, en ze beet |
| De tanden op elkaar, want er is nijd |
| (2975) In ieders droevig hart bij vroolijkheid. |
| Ook stond ze nog eens stil, daar achter was |
| Het blank paleis, het glinsterde van glas |
| In koepels en in torens, daar was nu |
| [p. 131] |
| Weer binnen ’t licht van vreugde aan, schaduw |
| (2980) Alleen had zij: » O Balder, ìk min meest |
| Uw jonge rijke jeugd”, dat was haar geest |
| Een troost, en plots’ling sloeg hoog op in haar |
| Een golf van trots, ze schudd’ het volle haar, |
| Zooals een vroolijk paard de staart, en liep |
| (2985) Sneller en sneller als een paard. — Daar diep |
| En breed en hoog was weer de blauwe rijkheid |
| Van zon- en etherbrand, die zijn gelijkheid |
| Niet heeft, maar zelf zich brandt en nooit verslindt. |
Het vuur vecht daar met vuur, géén overwint.
|
| (2990) En toen ze ver was in die vlakte, stond ze |
| Een lange wijl weer en nadenkend vond ze |
| Een groote blijdschap in zich, want ze dacht |
| Nu zekerder dat hare lange wacht |
| Niet lang meer duren kon — zou zij nu komen |
| (2995) Dicht bij zijn woning, zouden dan haar loome |
| Lippen om liefde vragen, o één kus. |
| Ze drong dicht bij hem, voelde droomgesus |
| Als wiegde hij haar heene en weer weder. |
| Ze liep ook heen en weer zooals een veder |
| (3000) Verloren op een vijver door een zwaan, |
| En bijna kwijnde ze en bleef weer staan. |
| [p. 132] |
| En hij werd in haar tegenwoordigheid |
| Zoo duidelijk dat haar neusgaten wijd |
| Zich openden, alsof z’ hem voor zich rook. |
| (3005) Toen dacht ze aan de aarde en er dook |
| Voor hare ooge’ een bloemeschepping op, |
| Van violette’ en primula’s, gedrop |
| Viel neer van geurdoortrokken avonddauw — |
Zoo rook ze hem en kwijnde en viel daar flauw.
|
| (3010) En langzaam werd ze toen henengetrokken, |
| Te droomen liggend, zoo als met àl vlokken |
| Sneeuwbui de lucht doortrekt. En om haar henen |
| Vloten de murmelwinden, en de beenen |
| En armen waren diep in geur verhulde. |
| (3015) En heure haren over haar, ze vulden |
| De blanke vlakte van haar borst, bewogen |
| Even op wind omwarend in dien hooge. |
| Toen was ze werk’lijk schoon want hare ziel |
| Was ganschlijk in haar, geen begeerte viel |
| (3020) Nu meer naar buiten, o een echte bloem. |
| Waar drijft gij nù heen, gij Mei, die ik noem |
| Mijn eigendom, gij die mijn duiventil |
| Al lang zijt, in wie alle duiven stil |
| Neerzitten, mijn gedachten, of ook vliegen |
| [p. 133] |
| (3025) Naar binne’ en buiten en zich mogen wiegen |
| Over en om u, Mei, mijn lieveling. |
| Zij zullen u wel volgen, hun gezwing |
| Wordt nog niet moe, maar gaat gij niet te ver? |
| Ik zie u haast niet meer, gij zijt een ster |
| (3030) Zoo hoog, het is alleen mijn zwakke oog |
| Dat u nog volgt, mijn lippen worden droog. |
Waar drijft gij nu toch heen, mijn lieveling?
|
| Toen ze zoo, lang gedreven had, toen ging |
| Ze overeind weer, zóó, zooals een duiker |
| (3035) Te water, in haar handen vond ze een ruiker |
| Van violette’ en primula’s en lachte, |
| Nu wist ze zeker dat ze Balder wachtte. |
| Ze fladderde ook voort maar droomend traag, |
| En dacht aan hem en aan de eerste vraag |
| (3040) Die ze hem doen zou, o maar éénen kus. |
| Toen voelde ze zijn lippen en ’t geblusch |
| Zacht sissen op haar mond, en in haar vingers |
| Zijn vingertrillingen, in blonde slingers |
| Der lokken zijnen aêm, en o zijn wang |
| (3045) Nu tegen haren en ze ging haar gang |
| Weer als zoo even omgevallen verder. |
| Zij was zich geen gevoel bewust, toch werd er |
| [p. 134] |
| Aldoor in haar gespeeld door veel gedachten, |
| Als muzikanten die hun hoorders wachten |
| (3050) En vast probeeren snaren van viool. |
| Zoo klonk het in haar, die niet hoorde — school |
| Haar zelf dan weg en wilde niet genieten |
| En hooren en de tonen zacht zien schieten |
| Dooreen als strengels struik met bloem begroeid? |
| (3055) Maar toch terwijl gevoel met geuren stoeit |
| In haar, vingers van Balder, Balders geur, |
| Vaart ze vooruit, de voeten voor, en kleur |
| Waait over haar en maakt haar telkens rooder |
| En witter van de voeten tot haar schouder. |
| (3060) Zie, nu ontwaakt ze weer en gaat te loopen |
| Sneller en sneller, laat de voeten doopen |
| In schemervuur en rook, zoo is dat blauw. |
| Ze is nu vroolijk, zie hoe luw en lauw |
| Ze uit haar oogen lacht, ze ziet hen beide, |
| (3065) Zich zelv’ en hem, o nu niet meer te scheiden, |
| Ze heeft haar beide armen om hem heen. |
| Een gouden woning ziet ze en zijn schreen |
| Komen den drempel over, en zij ligt |
| Over een leger heen en voelt het licht |
| (3070) Alsof de roode zon komt in de kamer. |
| Zie nu hoe rood haar wangen, hoe de schaam er |
| Binnen zijn vuur stookt. Zij verdraagt het niet |
| [p. 135] |
| En droomt weer in — En daar begint een lied |
| Weer in haar, dat ze toch niet hoort, hoewel |
| (3075) Ze zelf het zingt — zoo als uit diepen del, |
| Door loover, oever en door zon bekoord, |
Een bronwel springt maar ’t springen zelf niet hoort.
|
| Zoo bleef ze varen vele aardsche dagen, |
| En zij noch ik weet, hoe noch waar, of vlagen |
| (3080) Van eigen willen haar voortdreven, dan |
| ’t Begeerend trekken van een godd’lijk man. |
| Ik weet het niet, want al dien tijd was ik |
| Diep in u, Mei, u zelf, geen oogenblik |
| Keken wij rond, maar voelden diep in ons |
(3085) Een warmte en zachtheid als vogeldons.
|
| En toen zij dan ontwaakte — is ’t niet, Mei? — |
| Toen was het door een koelte: mijmerij |
| Van nevelen was daar en het was donker |
| Van donzig vochte nevel, en het wonk er |
| (3090) Als met heel groote oogen. En ’t was warm |
| Als was een vuur niet ver, er hing geen scherm |
| Boven haar oogen die de starren zagen — |
| Maar rondom waren wolken zooals hagen |
| [p. 136] |
| Van zachte coniferen en beneden |
| (3095) Als kussens mos waarop de voeten treden |
| In ’t Bosch als ’t lente is, dan zijn ze zachtst. |
| » Nog niet? was hij er nog niet?” Zoet gelachs |
| Kwam flauw op haren wang, het was onnoodig |
| Om nu nog bang te zijn, want werd niet roodig |
| (3100) De scheem’ring daar? O dat zou hij wel zijn. |
| Zij zweefde er henen, maar die roode schijn |
| Zweefde ook voort. Ook dat was groote vrede |
| Voor haar: zij gingen samen. En beneden |
| Veerden de nevelkussens, en van boven |
| (3105) Werd het ook lichter, ’t werd een donk’re oven |
| Die langzaam aangloeit. Toen waarden gedaanten |
| Van hooge taille en licht wit getinte |
| Heel, heel veel hooger, en die strooiden bladen, |
| Rozen ontbladerend, het waren zaden |
| (3110) Van licht, want waar ze daalden schoot een oogst |
| Van koren licht den nevel door, op ’t hoogst |
| Rondom Mei’s schouderen; zij was heel blij |
Dat zoo ontvangen werden zij en hij.
|
| En langzaam weken alle nevelingen |
| (3115) Van nevellommer, schaduwnevelingen. |
| [p. 137] |
| Die sloegen alle op de vlucht, rondom |
Zag ze vervlieten lichte neveldrom.
|
| En langzaam op begon muziek te tink’len, |
| Bloempjes muziek, klokjes muziek, te kling’len, |
| (3120) Klepeltje in klokmantel’s glazig huis. |
| En elke klank splinterde dan tot gruis |
| En klok èn klepeltje, want voor één klank |
Waren ze maar geboren, dood tot dank.
|
| Toen gingen henen muziekwolken drijven, |
| (3125) Ze zag ze niet, maar zag ze wèl, beschrijven |
| Strepen en kringen en zich kalm verheffen |
| In lichte verte, en ze kon beseffen |
| Hun klankenrijkdom in hun volle kleur. |
| Teer rose waren ze en zonder scheur |
| (3130) Noch berst, maar hoog daar barstten ze in regen, |
| Wolkbreuk van klank, zoo klankloos opgestegen. |
| En regenden dan neder in gordijnen, |
| Loodrechte stralen, druppels die doorschijnen, |
| Als kralen aangerege’ aan Indisch riet — |
| (3135) Voor ’t oor nabij, voor oogen ver verschiet. |
| [p. 138] |
| Henen vloden zware en lichte klanken. |
| Ze voelde in zich heen en weder wanken, |
| Als heel jong kind dat nog niet loopen kan, |
| Haar lang verlangen, en als krachtig man |
| (3140) Verdreef dat and’re zielsverbeeldingen. |
| Was hij er nog niet, dacht ze, Balder, en |
| Toen kon ze rondzien zonder meer te hooren. |
| Het leek de aarde, want er stonden koren |
| Van boomen rondom: lichte populieren |
| (3145) Zonlicht niet weigerend, maar met hun slieren |
| Het schuddende en trillend. En er gingen |
| Lichte heuvelen hoog en daarvan hingen |
| Bloemen in menigt’ af. En verder hooge |
| Wanden van hoogvlakten en daarvan bogen |
| (3150) Zich watervallen tot een duizelsprong. |
| En haar verlangen werd zóó groot, ze kon |
| Al deze aardsche dingen niet meer aanzien |
| Van tranen en van liefde, en in waanzin |
| Voelde ze hem in ieder ding: ze snelde |
| (3155) Op een boom aan, hem denkend, en ze stelde |
| Zich voor dien, armen open, en ze viel |
| Tegen dien aan en kuste en een ziel |
| Voelde ze in hem; in een sloot die open |
| Langs boomen lag, stortte ze zich, het loopen |
| (3160) Verrukte haar, diep in zijn worst’lend nat. |
| [p. 139] |
| Toen werd ze op de lucht verliefd en mat |
| Dien met heel groote stappen en ze dronk |
| Hem in en at en streelde hem, gelonk |
| Gaf ze ’m met hare oogen en ze liep |
| (3165) Heel hard door hem, dan voelde ze hem diep. |
| Ze liep door weiden en op heuvelen, |
| Ze liep op bergen en door wateren, |
| Ze liep een wereld af door Balders rijk, |
| Overal was ze en zag zijn gelijk |
| (3170) In alles, maar hem niet — tot dat ze kwam |
In één vallei en daar hem zelf innam.
|
| Ze nam en zwolg hem in, ìn hare oogen, |
| En sprong vooruit en greep hem en gedoogen |
| Wou ze niet dat hij sprak, ze drukte hem |
| (3175) De lippen met de hare toe, hun stem |
| Werd niet gehoord, heel lang, ze zat dichtbij |
| Tegen hem aan en boog zich, en voorbij |
| Zijn borst, haar hals omhoog, stilde ze zoo |
| Haar dorst, soms snikkend en ter nauwernoo |
| (3180) Ademend. Eind’lijk viel haar hoofd terzij, |
En op zijn schouder brak ze in geschrei.
|
| [p. 140] |
| Hij was een man aan wonderen gewoon, |
| Wonderen van gevoel, en daarom kon |
| Hij zoo gerust blijven zoo als hij zat, |
| (3185) Terwijl zij uitschreide. En in zich had |
| Hij weldra ook haar beeld, zooals ze schreide, |
| En werd zelf warmer en de handen beide |
| Sloeg hij toen om haar en hield zoo haar vast, |
| Dicht bij zich, weenend weinig zelf, als was ’t |
| (3190) Zijn zusterke, wier weedom bij hem weende. |
| Toen voelde zij zijn natte tranen, leende |
| Het hoofd nog meer ter zij en zag weer licht |
Door hare trane’ en droogde haar gezicht.
|
| Toen zag zij zijne lippen weer, te kussen |
| (3195) Boog zij zich over, en hij voelde tusschen |
| De zijne haren liefelijken adem, |
| Een lenteadem, en toen kwamen naar hem |
| Herinneringe’ en lichte lentebeelden: |
| Hij zelf werd als een lente en er kweelden |
(3200) Vogeltjes in hem als in jongen boom.
|
| Toen week ze weer van hem en zat in schroom |
| Naast hem, bedremmeld, met geloken oogen, |
| [p. 141] |
| En toen haar handen hem verlieten, togen |
| Bij hem weer ìn gedachten, zooals kind’ren |
| (3205) In eenen boomgaard komen, ze vermind’ren |
| De hangend’ appels, maar er vallen veel |
Meer’dre beneê, het gras ziet rood en geel.
|
| En toen ze daar in stilte eind’lijk goot |
| Kleurige woorden, zelf zag ze schaamrood, |
| (3210) Toen was het hem alsof de zon op ééns |
| Na ’t zwijgen van den nacht en het geveins |
| Der bleeke schemering, uit wolkmoeras |
| Zich oplaat, blazend, en met zijn geblaas |
| Kleuren heenspreidt over de lucht, de velden, |
(3215) ’t Water, ja alle dingen ongetelde.
|
| » Ik ben maar Mei, ik woon maar op de aarde, |
| Het waren Zon en Maan, die mij klein baarden, |
| Nu ben ik groot want nu zit ik naast u. |
| O maak mij grooter, nòg ben ’k klein en schuw. |
| (3220) O laat mij hooren hier naar uwe woorden, |
| Alles vergeten wat mij vroeger hoorde |
| Van jeugd en schoon, maar alles zien wat u |
| Behoort, o u een boom, in uw schaduw. |
| [p. 142] |
| O sta nu boven mij zooals een boom |
| (3225) En laat mij liggen onder u, een droom |
| Verritselen zal ik uw bladen hooren. |
| O laat mij niets zijn dan ééne bekooring, |
| Een droom van u, o maak mij altijd vol |
| Van u, een vrucht die ’t zonlicht levend zwol. |
| (3230) Zie, ’k wil u geven alles wat ik heb, |
| Ik deed het altijd, ’k doe ’t nog, ik schep |
| Honderde dingen uit mij, àl voor u, |
| Ik ben zooals een mijn, uit mijn schaduw |
| Werp ik te voorschijn groote edelsteenen |
| (3235) En maak er bergen van, de zon kan weenen |
| Als hij ze ziet, zoo glinstert dat, een beek |
| Verstroomt daarvan, van licht naar u, zoo breek |
| Ik mij al heel lang, Balder, voor u open. |
| Balder, Balder, hebt gij mij zien loopen |
| (3240) Over de aarde nooit, hebt gij gezien |
| Hoe alle aardsche goden kwamen biên |
| Aan mij al wat ze hadden, en mijn vreugd |
| Om ’t al te nemen, mij er mee verheugd |
| En lachend, te weerspieglen in een plas, |
| (3245) Wanneer de maan scheen en het in het gras |
| Rondom mij neer te leggen in een keten |
| Van schittering en straalgebreek — o weten |
| Wil ik dat nu niet eens meer, ik heb u. |
| [p. 143] |
| Mag ik nu ook uw kussen drinken, nu |
| (3250) Gij hier zoo naast mij zit, een groote bron |
| Van kussen en van spel voor mij, ik kon |
| Zoo erg verlangen naar u in een nacht |
| Op aard en in den hemel” — en zeer zacht |
| Als wilde ze in iedre kus fijn proeven |
| (3255) Al haar verbeeldingen, zoo lang begroeven |
| Zich hare lippen in de zijne, en |
| Ze weende weer en kon niet ophouden. |
| En in haar stem liet hij zich henewiegen, |
| Zooals een vogel in de zon, niet vliegen |
| (3260) Doet die ook meer, maar drijft zoo doelloos rond |
| En voelt de zonneschijn — en zijne mond |
| Kuste gemakkelijk omdat haar roode |
Zangerige lippen het aldus geboden.
|
| En toen ze daar zoo zaten als een bloem |
| (3265) En nog een andre, die saam aan den zoom |
| Van ’t bosch gegroeid zijn, zóódat ze soms raken |
| Elkaar wanneer de wind waait, en het blaken |
| Van d’ een de ander voelt, de stengels streelen |
| En wrijven langs elkander en de geele |
| (3270) Bloemhoningharten zien elkaar in de oogen — |
| Zoo zaten ze en toen terwijl bewogen |
| [p. 144] |
| Voor hen veel wondere verschijningen |
| Op maat en melodie en deiningen. |
| Zoo was dat land waar al wat Balder dacht, |
| (3275) Hij landsheer en landsgod, zich zelve bracht |
| Te voorschijn en ter wereld en bleef leven |
| Tot nieuwe onderdanen het verdreven. |
| Want al die dingen die Mei voor zich zag |
| Waren zìjn onderdanen, zìjn gezag, |
| (3280) ’t Waren de beelden van zijn zielsmuziek; |
| In hem zijns lieds geruisch op zijn rhytmiek, |
| Maar buiten hem de levendlichte schemer, |
Schimmenafbeeldsels in een spingewemel.
|
| Zoo zaten ze, hij stil muziek te maken, |
(3285) Zij, zonder hooren, zag ze wel genaken.
|
| Een schaar van kindren springende en blond, |
| Met teere witterozeschijn en rond |
| Van arm en beenen, oogen als op kronen |
| ’s Avonds kaarsvlammen zijn en op de konen |
| (3290) Roode vlammetjes als op vruchtevellen. |
| Ze breiden zich in rijen en ze stellen |
| Zich naast elkaar: ’t zijn jongetjes en meisjes. |
| [p. 145] |
| En elk zoekt toen de zijne, met zijn beidjes |
| Dansen ze toen: zoo zijn de duizendschoonen |
| (3295) Binnen het woud, waar zon schijnt, anemonen |
| Groeien zoo twee aan twee op zeeëgrond. |
| Een fee verschijnt, ze springen om haar rond |
| Opkijkend en ze leunen aan haar beenen, |
Grijpen haar handen hoog, gaan met haar henen.
|
| (3300) Toen wordt het schemering en avondgroen, |
| Doorzichtig watergroen beneê, er doen |
| Zich dons en dunne dauw op. Donkerder |
| Wordt alles en er is geen grond meer, ver |
| En hooger wordt de nachtehemel zichtber. |
| (3305) De maan komt op, de nevel wemelt, licht er |
| Phosphorisch mos en paddestoel, weerlicht |
| Het heen en weer van zomerbliksems, vliegt |
| Het van dwaallichtjes in de lucht, de zicht |
| Der maan slaat ze verblindend af het graan, |
| (3310) Het stargekroonde graan, van hare baan? |
| De lucht is vol van leuge’ en twijfeling, |
| Maar langzaam donkert het, zijn halven ring |
| Verbergt de maan en haar twee scherpe dolken, |
| Donder gaat om, aandobberen de wolken. |
| (3315) Stil is het en de lucht is vol van zwart, |
| [p. 146] |
| Het is vol zwoelte, leeg van licht, het hart |
| Van de nacht zelve klopt niet meer, is dood, |
| Het nacht-lijk is nog warm, het zwart is rood. |
| Violen bloeien uit dat zwarte op, |
| (3320) Twee blauwe bloemviolen, licht valt op |
| Hen niet, vanwaar?, maar zelve hebben ze |
| Blauw licht in zich, en daarvan lichten ze. |
| Ze spinnen en vlechten zoo een groot priëel, |
| Een wieg van blauw gebloemte, evenveel |
| (3325) Aan wederzijde — en toen was het klaar |
| En wachtten ze en keken naar elkaar. |
| Twee bleeke wezens traden toen te voor, |
| Dicht aan elkaar gedrongen, onderdoor |
| De armen hadden ze elkanders armen. |
| (3330) De hoofden naar elkander, zoo verwarmen |
| Z’ elkander met hun oogen, om hen heen |
| Is niets — zij tweeën zijn geheel alleen. |
| En d’ eene spreekt en dit zijn hare woorden: |
| » Gij zijt geheel in mij en ik behoorde |
| (3335) U al zoo lang, ik weet niet meer wat is |
| Uw of mijn leven, uw gelijkenis |
| Ben ik, gij mijn — wordt nu een kind geboren |
| Uit u en mij, dat zal ons toebehooren |
| Gelijkelijk, omdat wij beide zijn |
| (3340) Elkanders liefde waard, ik uw, gij mijn.” |
| [p. 147] |
| Zoo zeggende verdwenen ze meteen, |
En ’t donker ging en de violen heen.
|
| En donker bleef het ook om Balder heen |
| En Mei, in hem een zwaar gegons, er scheen |
| (3345) Voor haar een flikkering van d’ achtergrond |
| Van zijn gedachten en zij waarden rond |
| Zelve er voor, gewikkeld in het duister. |
| En zich opheffend hulde z’ in gefluister |
| Koel, maar haar lippen brandden, ook die woorden: |
| (3350) » Gij zijt geheel in mij en ik behoorde |
| U al zoo lang, ik weet niet meer wat is |
| Uw of mijn leven, uw gelijkenis |
| Ben ik, gij mijn — wordt nu een kind geboren |
| Uit u en mij, dat zal ons toebehooren |
| (3355) Gelijkelijk, omdat wij beide zijn |
Elkanders liefde waard, ik uw, gij mijn.”
|
| Donder knalde en rommelde, groote spoken |
| Vlogen een oogenblik rond en neergedoken |
| Zaten ze saam, toen schrikten ze weer heen |
| (3360) En vloden hande’ omhoog, huilend uiteen. |
| Balder stond hoog, hij leek een rots, diep blauw |
| [p. 148] |
| Was heel zijn lijf, zijn haren zwart, en grauw |
| Handen en voeten. En hij zeide hard |
| Als steenen, woorden: » Nooit, nooit, nooit” en zwart |
| (3365) Trilde hij zoo als een verbrande boom. |
| Hij zei het nog eens: nooit, en als een doem |
| Viel dat van boven op de kleine Mei |
| Die hande’ en voeten uitgestoken, bij |
| Zijn voeten zat. En hij ging een eind weegs |
| (3370) Van haar en stond. En om zich kouds en leegs |
| Voelde ze, en was blind en wist niets meer, |
Zooals één, doodgevroren in sneeuwweer.
|
| Hij stond en voelde eerst een diepe kou |
| Of hij bevroor en ijs werd, en blauwgrauw |
| (3375) Waren zijn voete’ en handen, en een hol |
| Van ijs in hem, zooals een berg, een schol |
| Van ijs die uit de poolzee losgeraakt |
| Is en ’s nachts ronddrijft, en de zee bewaakt |
| In stilte van de blauwe manestralen. |
| (3380) Hij rilde van zijn grootheid en deed dalen |
| Zijn trillingen als van een hooge trap, |
| Zijn lijf, zijn tanden beefden met geklap |
| Tegen elkaar, hij lachte als het water |
| Dat ’s winters nog op bergen valt, het baadt er |
| [p. 149] |
| (3385) Door ijsbrokken en korsten grimmig. Hij |
Lachte met klatering, maar was niet blij.
|
| Maar stiller werd hij, want hij hoorde koren, |
| Koren van zegelied’ren en verloren |
| Klanken van solo’s, helle heldenzangen, |
| (3390) Hel en verrukkelijk, en op zijn wangen |
| Omhoog verscheen een helder rooder gloeien. |
| Beweegloos luistrend stond hij naar ’t omroeien, |
| Vleugel en riemeslagen van muziek, |
| Breede slagen, zooals van den wiek |
| (3395) Van adelaren of als ademtochten |
| Van mannen breedgeschouderd, en er zochten |
| Ook uit zijn borst de ruimte koele zuchten: |
| Als loeien van een stier, groote geduchte |
| Geluiden en uitblazingen en woorden. |
| (3400) Om Mei dacht hij niet meer, maar stapte door de |
| Hemelen, schrijdend heen en weer, gekleed |
| In een sleepmantel van geluid, die breed |
| Achter zijn voeten aangolfde: een koning |
Omschrijdend door de hallen van zijn woning.
|
| (3405) En ook die tred werd langzamer, hij kwam |
| [p. 150] |
| Weer waar Mei zat, en die gedachte nam |
| Hem ’t kleed geluid af, dat geruischloos viel |
| Om zijne voeten. Over zijne ziel |
| Spreidden zich toen zeer zachte vleugelen. |
| (3410) En een gedachte kwam daar als een hen |
| Over een kuiken, op zijn hart en veilig |
| Voelde zich dat in rust, zooals in ’t heilig |
| Der heiligen een ark staat zwaar en stil. |
| Daar traden binnen, dat de vloer geril |
| (3415) Van voetjes kreeg, blootvoet’ge priesteressen |
| Met lange fluiten, op een rij en tressen |
| Doorbloemde blonde welriekende lokken. |
| Dat was het medelij met Mei, ze trokken |
| Gordijnen weg en toen zag hij haar beeld |
| (3420) Zittende. Waar hij haar wist zitten knield’ |
| Hij neer en werd weer als de jonge man |
| Als zij hem kende. Uit albasten kan, |
| Zijn mond goot hij als balsem deze woorden: |
| » Nooit kan dit zijn, Mei, dat ’k een ander hoore, |
| (3425) Ik Balder, aan een ander, zie ’k ben blind, |
| ’k Zie nooit iets dan mijzelf, niet u, mijn kind.” |
| Dit zei hij en hij legde ook zijn handen |
| Op hare schouders; zooals in warande |
| Een bloem al vroeg in ’t jaar de zon ontdooit, |
| (3430) Ontbloeide zij, de koude smart ontdooid’ |
| [p. 151] |
| Ook in de tranen die haar ooge’ ontvloeiden; |
| En zij sprak zijne woorden na, die boeiden |
| Met nieuwe pijnen haar: » zie ik ben blind, |
| ’k Zie nooit iets dan mij zelf, niet u, mijn kind.” |
| (3435) En toen sprak Balder deze woorden of |
| In leegen dom een orgel spreekt en dof |
| Mompelt langs wanden en door de gewelven — |
| Maar ’t spreken klimt tot klaatren, klanken delven |
| De stilte open en geheimenissen |
| (3440) Uit alle hoeken en de heil’gennissen. |
| Zoo sprak hij: »’k ben als gij geweest, ik ben |
| Nu zoo niet meer, als niemand meer, ik ken |
| Nog wel mijn oude zelf, die gaat nu dood. |
| Te zien, te zien, dat was mijn vroeger brood |
| (3445) En drinken, en te hooren en te voelen |
| Wat rondom is, de hitte en de koele |
| Kleuren en ademhaling, die er gaat |
| Door heel de wereld en elk wezen laat |
| Baden door zich en van zijn binnenst maakt |
| (3450) En brandt een oven waar het helvuur blaakt. |
| Die verlangt voedsel, dat is ’t wreed begeeren, |
| De opgesperde kaak, de hand die meer en |
| Meer grijpt en vingers haakt en grijpend kromt. |
| Die ’t al verandert en verderft wat komt |
| (3455) In zijn bereik, die altijd anders wil |
| [p. 152] |
| Wat is, die alles haat wat blank en stil |
| Eeuwiglijk is, die schept en baart omdat |
| Hij ook zichzelven haat, niet duldend dat |
| Hij zelf blijft leven, maar den dood begeerend. |
| (3460) Zoo zijn èn God èn menschen, die verweerend |
| In ’t leven staan en gruizend, en tot stof |
| Vallen de een na d’ ander, een kerkhof |
| Van dood verlangen en verdord gebeente. |
| Zij maken nieuw geslacht, verlangend heen te |
| (3465) Zijn zelf, hatende zich, hatend wat is, |
Willend wat wordt, in woede en droefenis.
|
| Zoo zijn ze ook niet blij met hun gevoelen |
| Alleen te hebben ìn zich, maar ze koelen |
| Hun willenswoede en zichzelve af |
| (3470) Door scheppingen en bouwen zoo een graf |
| Voor ’t kostbaarste wat ze een oogwenk zijn, |
| En uiten zich. Zoo gaf eens Wodan schijn |
| Aan wat hij wist en voelde, hij de weter |
| En voeler, d’ allergrootste, en nu heet er |
| (3475) Een wereld naar hem, hìj is arm, en dood |
| Zal hij eens moeten met zijn wereld, nood |
| Voelt hij al voor hen beiden, kan niet vinden |
| Geluk, een doodswolf zal hen beî verslinden. |
| [p. 153] |
| Soms komen bleeke oude herinneringen |
| (3480) Nog in mij op en zie ik van de tinnen |
| Van mijn paleis de oude godenwereld |
| Zoo als ze was weleer, de vlakte dwarrelt |
| Van godendans, ik zie hun groote beelden |
| Op maat van hun muziek, en in verhulde |
| (3485) Figuren ken ik nog godengedaanten. |
| Soms bloeien struiken om mij en ik waan te |
| Slapen op aarde en ik zie de vlakte |
| Der zee, de wolken, en het licht dat brak te |
| Gruizen eens aan den hemel, waar nu starren |
(3490) Gesponnen zijn, blinkend in ’t blauwe garen.
|
| Soms denk ik aan een vrouw als toen gij kwaamt |
| Zoo even en mij in uw armen naamt, |
| Kussend en willend en de smart niet dragend |
| Van eigen voelen, uwe liefde, vragend |
| (3495) Verandering en blusschen van die vlam |
| Die gij genoten hadt en die toch nam |
| De allerschoonste kleuren in uw oog. |
| Soms voel ik nog als gij en ik bedroog |
| U zóó zooeven, nu ben ik weer stil |
| [p. 154] |
(3500) En waar in mij, en voel wat ’k altijd wil.
|
| Hoor mij nu, Mei: er dwaalt in ieder leven, |
| In ieder lijf, een vlam, elk voelt haar beven |
| Wel eens of tweemaal, maar niet vele malen. |
| De menschen noemen ziel haar, ze verhalen |
| (3505) Er lange wondere verhalen van, |
| Weten niet veel, voeden haar niet en dan |
| Sterft ze vergeten en alleen gelaten. |
| Kinderen voelen haar wanneer ze na te |
| Slapen gegaan te zijn, nog lang òpwaken |
| (3510) Gedacht’loos starend voor zich, want genaken |
| Voelen ze niets, geen beeld, en ook in hen |
| Schijnt niets te leven of te mijmeren. |
| Dan voelen ze oprijzen en neerdalen |
| Hun leven, ademen gaan door de zalen |
| (3515) Huns harts en onder een hoog oppervlak |
Leeft een nieuw wezen nu het oude brak.
|
| Zoo zijn de jonkvrouwen, wanneer haar jaren |
| Vollere zijn en zij de lange scharen |
| Mannengedaanten ’s avonds buitensluit. |
| (3520) Dan zit ze op een stoel, aan hare ruit, |
| [p. 155] |
| Maar ziet niet uit, haar oogen zijn gesloten. |
| Zij denkt niet, levensboom is dood, maar loten |
| Schiet daar het dieper leven en ze voelt |
| Dat wuiven op windadem en windkoelt, |
| (3525) En huivert, draagt het niet, breekt in geschrei |
Haar oogen open, dan is ’t weer voorbij.
|
| Mannen zijn zoo die men de dichters heet. |
| Een jong man zoo, die ’t slaafsch leven vergeet |
| Een uur, een dag lang, en zich zelven hoort |
| (3530) En naar zich luistert, wat geboren wordt |
| Aan leven in zich en de wondre daden |
| Die ’t dieper zelf bedrijft, en naar beladen |
| Winden met klanke’ en woorden ongehoord. |
Zoo zit hij wel een uur, daardoor bekoord.
|
| (3535) Dat leven heeft een beeld, hoor mijn geluk, |
| Zie toe hoe ik den slagboom openruk, |
| En hoe er doordringt nu een bonte trein, |
Paarden met belle’ en ruiters: schoone schijn.
|
| Dat beeld dat is muziek, want wie kan hooren |
| [p. 156] |
| (3540) Dien wondren schijn weerklinken of te voren |
| Breekt uìt die diepste ziel, en slaat te stuk |
| Een vroeger leven en zet met een ruk |
| Een nieuw tooneel op van het nieuwe leven: |
| O zonder beelden, onbegrepen, neven |
| (3545) Zich zonder schauw of schijn, alléén gewelde |
Bobbels van lucht, zeepbellen onverzelde.
|
| Dat is muziek, die heeft met alle dingen |
| Niets meer gemeen, en alle vreemde zinnen |
| Zijn blind voor haar, geen vormen en geen kleur |
| (3550) Heeft zij, zij is de lucht gelijk in heur |
| Afwezigheid voor ’t oog en schijnarmoede. |
| Zij is de liefste, allerliefste, moeden |
| Die zich moe leefden aan het zien en smaken |
| Der volle wereld, drinken haar en raken |
| (3555) Haar soms met lippen, willen haar altijd — |
Zij geeft van alles hun vergetelheid.
|
| Zielsleven is muziek: dat zijn de volle |
| Aanzwellingen gevoel, de eeuwig gulle |
| Uitstroomingen van klank, de volle baden |
| (3560) Kokend in wentelende damp, goudzaden |
| [p. 157] |
| Van klank, volmaakt, gerond, ronde gewelven, |
| Bommen van klank, en ook de zoete schelven |
| Waaiig van licht geluid als stapels hooi. |
| Sneeuwballen van muziek en uitgedooi |
| (3565) Van klompen ijs smeltend in eigen water, |
| Vogeltjes van muziek en uitgeschater |
| Van lachende mannen: elk een heel geheel — |
| Een volk van klanken waar elk heeft gekweel |
| Eígen aan zich, een scheepsvloot van muziek, |
| (3570) Elk schip heenvarend op zìjn zeilewiek, |
| Regen van klank verlatende de lucht, |
Een zingend’ aarde met één groot gerucht.
|
| Is zij muziek, is wel mijn eigen ziel |
Iets wat ooit buiten mij, mijzelven, viel?
|
| (3575) Dat alles is het niet, ’t zijn woorden niet, |
| ’t Zijn dingen niet, ’t zijn klanken niet, geen lied |
| Verbeeldt de zielsbewegingen genoeg. |
| Alles is beeld, is beeld van haar, en vroeg |
| Of laat valt het inéen in stof, zìj blijft, |
| (3580) Wat er ook om haar valt en henedrijft. |
| [p. 158] |
| Wie dùs zijn ziel is, is zichzelf een God. |
| Ik ben mijn ziel, ìk ben de een’ge God. |
| Er is nu niets meer dat mijn blindheid heelt, |
| Mijn God, mijn ziel, naast haar bestaat geen beeld. |
| (3585) ’k Word stil en niets bestaat meer dan mijn ziel, |
| Geen ding, geen woord, en niets dat mij ontviel. |
| Haar wil ik hebben, hèb ik, en niemand |
| Dan zij, mag met mij wonen in dit land. |
| Ik wil geen toekomst, geen geheugen hebben, |
| (3590) Zij is altijd gelijk, zìj kent geen ebben |
| En vloed, zij is eeuwig, alleen, zij is, |
Zij leeft door eigene ontvangenis.”
|
| Toen stond hij op en Mei zag een blauw waas |
| Boven zijn hoofd, zijn aanschijn blonk, als dwaas |
(3595) Stond hij, de armen uit, en scheen te drinken.
|
| Zij wist dat hij voor haar niet was en zinken |
| Begon ze langzaam, sneller, en zijn stem |
Bleef in haar ooren, dat was al van hem.
|
|
[p. 159]
|
III.
|
| Het was de nacht |
| Toen alle wolken te begraven gingen. |
| (3600) Ik zat waar een rivier ging en er hingen |
| Treurwilgen over mij, waardoor de wind |
| Zoet en zoel weende tranen als een kind. |
| Het was zóó een rivier tusschen twee dijken |
| Als uit de bergen springt en door de rijken |
| (3605) Van Duitschland en van Holland naar zee gaat. |
| Het water gonsde, als een overlaat |
| ’s Winters des nachts van water, en een tjalk |
| Kwam soms den stroom af als een donk’re valk |
| Op ’t tweetal vlerken, met karmijnrood licht |
| (3610) Voor op den boeg; die leek een zwart gezicht. |
| Menschestemmen hoorde ik uit het luik, |
| Terwijl het schip voortdreef, schuim om den buik. |
| [p. 160] |
| Ik voelde mij zeer droevig, want ik wist |
| Het droevig lot van Mei en in een mist |
| (3615) Zag ik nog de vergeefsche lange tocht. |
| En in de lucht klaagde het om me, ik zocht |
| Naar hare stem maar hoorde die nog niet. |
| Wel ’t vochtig blazen door het jonge riet |
| En kleine wilge’ en berken van den wind, |
| (3620) En ’t zoele en zoete weenen, of een kind |
| Door ’t duister liep en zonder klagen schreide. |
| De takken plaste’ in ’t water, tusschenbeide |
| Slokte het water gorgelend, een visch |
Gelijkend, zwemmend in de duisternis.
|
| (3625) En toen ik toen de oogen opwaarts sloeg, |
| Denkend, waar zou ze zijn? en ondervroeg |
| Elk van de wolken voor de hemelen, |
| — Ze leken op de groote kemelen |
| Zooals ze door Sahara dravend gaan — |
| (3630) Toen zag ik haar opeens tusschen hen gaan. |
| Eerst als een starre met een schemerschijn |
| Mind’rend rondom en toen een uit het klein |
| Fladdergewiekte volk der vlinderen. |
| En toen als eene uit de kinderen |
| (3635) Die vogels nadoen, hoenders en kalkoenen, |
| [p. 161] |
| Met de armen vliegende vergeefs en toen ’n |
Lelieëbleeke, weenend, mijne Mei.
|
| Haar bleeke voeten trillende tot mij |
| Kwam ze en zat met mij te zamen aan |
| (3640) Den stroom, terwijl de boomen loofbelaan |
| Ruischten en rilden als onz’ eigen harten. |
| Het mijne kookte bloed, maar hare smarten |
| Bevroren haar van binnen, en ze zei |
| Geheel en al niets en zat stil naast mij. |
| (3645) In vochte regen aan dien breeden stroom |
En midden in dier droeve boomen droom.
|
| En bij het komen van den rooden morgen, |
| Toen van het water, uit het loof, de zorgen |
| Heenvloden en het zonnelicht kwam huizen |
| (3650) Met vogels in de takken en het bruischen |
| Van golven vroolijk werd, toen zei ze mij |
| Wat ik al wist en zei ook rij aan rij |
| De Balderswoorden, godd’lijk, wonderbaar. |
| Ik werd een tijd zeer stil en dacht veel, maar |
| (3655) Begreep het niet, want mijne ziel kon niet |
| Denken wat ze zou zijn, wanneer ze niet |
| [p. 162] |
| Behoefte had aan oore’ en ooge’ en wensch |
Naar anders en naar meer: dat kan geen mensch.
|
| En warmer werd het en de schaduw kwam |
| (3660) Onder de boomen waar wij waren, ’k nam |
| Haar hand. — Wij gingen langs de dikke dijken, |
| Waar ’t gras langs wuift en soms bleven we kijken |
| Wanneer een stoomboot ver den stroom opkwam, |
| Met een sleep schepen, zooals men een ram |
| (3665) Vooraan ziet gaan voor al de tamme schapen. |
| Ook werd in haar weer wakker wat te slapen |
| Gegaan was en ze sprong wel naar beneê |
| En plukte een bloem en stond er droef tevree |
| Boven te zien en hield ze aan haar borst. |
| (3670) En alle bloemen wilden haren dorst |
| Toen stillen, en ze trippelden, en kleurig |
| Vonkte het daar en in de luchten geurig |
| Ademden ze, wij gingen aldoor voort. |
| En ook ter zijde af en van den boord |
| (3675) Die weerszijds sluit het breed rivierig water, |
| En groote velden in en wei, daar staat er |
| Een hooge boom, een zilverpopulier. |
| Wij zaten er en hoorden het pleizier |
| Der bladeren — terwijl de zon hoog klom |
| [p. 163] |
(3680) En boven onze hoofde’ het loover glom.
|
| En koeien loeiden en de boeren kwamen |
| Te melken en te maaien en de ramen |
| En deuren knersten van een boerderij. |
| En wolken komend vulden met geglij |
| (3685) Van schaduw al de velden en van licht — |
De schaduw kwam wanneer het lichten zwichtt’.
|
| Arbeiders kwamen ook in de bouwlanden, |
| En naast elkander zamelden ze manden |
| Vol van de donkre aardvrucht en de rij |
| (3690) Gekromde mannen kropen zij aan zij. |
| Dat alles zagen wij heel ver gebeuren |
| Terwijl de zon klom en de natte kleuren |
| Des ochtends drooger werden en opgloorden |
| Eindlijk van goud en ook de klare woorden |
(3695) Der bladen boven wij niet meer verstonden.
|
| De stille middag: òpblaften wachthonden |
| Toen boeren uit het veld kwamen te schaften. |
| Ze sprongen aan hun kettingen en blaften. |
| [p. 164] |
| En maaiers legden zich diep in het gras, |
| (3700) Witte en blauwe hemden in het gras. |
| De wolken zwierven henen van den hemel, |
| Boven de aarde was er heet gewemel, |
| De zon stond roerloos boven uit te schijnen, |
De aarde was een warme zee aan ’t deinen.
|
| (3705) Ik stond toen op en liep in ’t weiland rond |
| Nu voor, dan achter haar, zoo als een hond |
| Nu eens ter zijde en dan voor de kudde. |
| En telkens keek ik — en de bladen schudden |
| Het zonlicht boven haar, zij klein en rood |
| (3710) Zat stil en zag mij niet, haar oogen bloot |
| Flikkerden door haar tranen kleine stralen. |
| Ik liep dan voort en waar het weiland dalen |
| Ging naar een sloot, sleepte ik mijne voeten. |
| Er stonden bloemen die door het ontmoeten |
| (3715) Met mijne voeten schommelden, ik ging |
| Boven ze langzaam en mijn zwaar hoofd hing. |
| Er stond een vrouw tusschen de voorste struiken |
| Van een licht kreupelboschje, en de sluike |
| Willegetakken stonden om haar toe. |
| (3720) Ik kende haar wel, en zij mij, en toe |
| Lachten we flauw elkaâr, het was die vrouw |
| [p. 165] |
| Die vroeger Mei ontmoet had en geen rouw |
| Had willen brengen om haar blijde oogen. |
| Zij hief den arm op en hield zoo haar hooge |
| (3725) Houding, ze wees naar Mei en zeide toen: |
| ’Weent zìj nu ook, in dezen zonnenoen?’ |
| En dichter kwam ik bij haar, en zei haar |
| Het lot van Mei, zij hield haar arm op waar |
| Ze haar gewezen had — zoo’n pijn had ze. |
| (3730) Hoorde en ademde en mompelde |
| Zelf zìjnen naam toen ik gesproken had. |
| En zwijgend stonden we bijeen, ze had |
| Aldoor haar arm nog uit — hoog boven mij. |
| Wij beiden zagen haar, ver, van ter zij, |
| (3735) Onder den boom en eindlijk zeide zij: |
| » Balder en Mei, dat was een schoone droom. |
| Als dat geworden was, dan konden loom |
| Wij alle nederzitten en wel sterven |
| Alle demonen; en wie dan beërven |
| (3740) De aarde zou.... maar dit is niet geweest. |
| Zij zit daar weer alleen — even verweesd |
| Als alle vrouwen zaten op de aarde, |
| Die hem eens hoorden en in ’t oor bewaarden |
| Zijn stem — ik hoorde hem, ook ik ben bleek, |
| (3745) Als water is, beneê den mist, der beek.” |
| Ik rilde van een kouden lentewind, |
| [p. 166] |
| We stonden nog en keken naar het kind. |
| Zij ging toen heen, de wilgetakken bogen |
Zich om haar, ’t hoofd ging boven het bewogen.
|
| (3750) Haàr oogen gloeiden toen ik tot haar keerde |
| Mijn oogen en ik zag dat zij begeerde |
| Kussen en teere vingeren, zij brandde |
| Den hemel met haar oogen en de landen. |
| Gloeiende tranen vulden toen haar oogen |
(3755) En zij bewoog zich niet ze af te droogen.
|
| Later werd het en ook koeler toen, |
| De wei met schaduwen en zich opdoen |
| Van lichte nevel. En wij gingen heen, |
| Al stil rondom wijl de zon lager scheen. |
| (3760) Wij zagen toen den stroom ook weer terug, |
| Waar ’t water schitterde, waarover vlug |
| De vogels trokken twee aan twee naar huis. |
| Toen dacht ik ook verlangende naar huis, |
| Zij liep met mij, niet ver was meer de stad, |
| (3765) Langzaam donkerder werd het om ons pad. |
| Der boomen stammen eerst en toen het loover, |
| Langer gekleurd en rood, maar ook daarover |
| [p. 167] |
| Sloegen de golven duister en de lucht |
| Alleen bleef ademen een purpren zucht. |
| (3770) En geele glorie wellen in een glans |
| Den halven hemel groot, een schellepkrans, |
| Daartegenover dansten als fantomen |
Roode verschijningen op hemelzoomen.
|
| Toen zagen wij voor ons de poort der stad |
| (3775) En toren en daklijnen voor de mat- |
| Goude verlichting van de breede zee |
| Des hemels. Muren waren aan de twee |
| Zijden der poort, waarbinnen wij nu gingen. |
| En echo’s vingen daar wel aan te zingen |
| (3780) Van mijner voeten klank, van hare niet. |
| De avond was daarbinnen, in ’t verschiet |
| Van straat en gracht hing om het blauwe duister |
| Der schemering en in de huizen huist’ er |
| De nacht al of de lampen nog niet brandden. |
| (3785) De straten waren stil, maar aan haar wanden |
| Waar glazen waren, zat een enkle vrouw, |
| Een oude hier, een jonge daar, in schauw |
| Der kamer naar de lichtre straat te zien. |
| Eens hoorden ik en zij het melodieën |
| (3790) Achter uit huis van snaren van een veel, |
| [p. 168] |
| Eens uit een tuin *het heldere gekweel |
| Van lijstervink, die zat gekooid gevangen. |
| En zwarte menschen liepen met verlangen |
| Naar huis als moede beesten en de linden |
| (3795) Stonden aan grachten droomerig, gezwinde |
| Rillingen voeren soms door boomkruinen, |
Wanneer een lichte wind kwam tuimelen.
|
| Mijn huis was op den stadsmuur opgebouwd, |
| Ik deed het open en wat binnen rouwde, |
| (3800) De duisternis, werd licht toen zij intrad. |
| Het was zooals juweel uit een kroonschat |
| Die uitbeleend wordt in een donkre wijk |
| En in het huis ligt van een Jood en rijk |
| Dat duister maakt met gloed en flikkering. |
| (3805) Zoo was zij daar, de kamerzoldering |
| Schemerde en de donkre hoeken grijnsden. |
| Hoog was die kamer in het huis, er deinsden |
| Boomen beneden aan de lage straat. |
| Het raam was open en zij had ’t gelaat |
| (3810) Naar buiten waar de zwarte daken waren |
| Als doodkisten gezet op hooge baren |
| Voor de begrafenis in zwarten grond. |
| Een enkel lichtje brandde in het rond |
| [p. 169] |
| En schimmen sprongen langs verlichte ramen. |
| (3815) Een toren stond niet ver af met de namen |
| Der twalef uren op de wijzerplaat |
| Flauw zichtbaar, en beneden in de straat |
| Hoorde ze mannen spreken met elkander. |
| Een flauwe reukbeladen wind, als brandd’ er |
| (3820) Heel ver af wierook ergens in een schaal, |
| Gestold uit bloemenat en dauw, woei vaal |
| Voorbij en bij ons in, en de rivier |
| Gonsde en ronkte niet ver als een dier. |
| Ik hoord’ en zag het ook wel, duizelde |
| (3825) Mijn hart niet zoo in mij en suizelden |
| Mijn ooren niet en sloten mijne oogen |
| Niet bijna toe. Ik dacht niet, er bewogen |
| Nieuwe zinnen in mij, terwijl ik zat |
| Ver in het duister en mijn handen nat |
| (3830) Waren van angst om haar gestalte, daar |
| Ze stond zooals ik haar het eerst zag waar |
| De wilgen blauw waren voorbij den stroom. — |
| Toen zagen wij te zamen uit, een droom |
| Leek ’t zwarte stadje daar voor ons te droomen |
| (3835) Met al zijn lichten uit, een man wien loome |
| Leden geleiden naar zijn leger, dan |
| Droomen bezoeken, een dof droomend man. |
| En ook ik legde mij toen neer te slapen |
| [p. 170] |
| Maar sliep niet, en zag haar, en dikke schapen |
| (3840) Van wolken langs den hemel door het raam. |
| — En haar zag ik — en zij liepen te zaam |
| Omhoog, ik zag ze een voor een verdwijnen. |
| De maan scheen, maar ik zag haar niet, wel ’t schijnen |
| Der sterren en toen ook hun tragen gang |
| (3845) Over het huis heen, moeielijk — en bang |
| Bleef ik van hart, zij doodstil aan het venster. |
| Alles was donker en de stilte wenscht’ er |
| Klanken en woordgeraas, en aamde zwaar |
| Van haar naar mij, van mij tot haar, een schaar |
| (3850) Van lange zuchte’ in hangende gewaden. |
| Terwijl de stilte peinsde om te raden |
| Geluid dat komen zou, terwijl ze ried |
| En peinsde nog en luisterde, een lied |
| Speelde daar al en floot een nachtegaal. |
| (3855) Het werd geboren uit de stilte, taal |
| Van stilte zelf, alsof het zwijgen sprak, |
Onmerkbaar overgaand in spraak die brak.
|
| Haar bracht te zwijgen ander klokkespel, |
| Gezongen van den toren, door één schel |
| (3860) En toen nog vele andre van metaal. |
| Een boom van klokken en een kort verhaal |
| [p. 171] |
| Van de oude toren, met zijn jonge stem. |
| En Mei keek naar hem op en hoorde hem. |
| Toen kwam ze binnen en sloot toe het raam |
| (3865) En lichtte door de kamer, handen saam |
| Hield ze, en liep een tijd lang heen en weder. |
| En stond toen stil en zat en legde neder |
| Zichzelve naast me, naar me toe gewend. |
| En haar nabijzijn maakte als een tent |
| (3870) Over mij heen van veiligheid en schemer. |
| Voor mij zag ik twee vlammen en gewemer |
| Voelde ik om mij van dier vlammen licht. |
| Haar oogen blonken, van haar aangezicht |
| Woeien naar mij, op mij, haar ademen |
| (3875) Met breede armen en omvademen |
| Kwamen zij mij mijn wangen en mijn hoofd. |
| En voller kwamen ze en loeide’ en loofde’ |
| Hun koelte en laafden mij, en een diep water |
| Maakten ze dompelend, als stroomen water, |
| (3880) Gesmolten en gezwollen door de lent’, |
| Die hare winden naar de bergen zendt. |
| Daarin verzonk ik en mijn lijf verdronk |
In ademen van slaap en ooggelonk.
|
| En zij lag heel stil, als soldaat op wacht, |
| [p. 172] |
| (3885) De voorste voorpost, luist’rend in den nacht |
| Of hij den vijand hoort, hij denkt aan huis, |
| Aan veel wat ver is, hoort toch elk gedruisch |
| Met erg en argwaan breken door den nacht. |
| Eerst vlogen wel langs ’t raam op veereschacht, |
| (3890) Eén veer droeg hen gemakkelijk, lichtelven, |
| En stonden toen er voor en in zich zelve |
| Peinsden ze lang en praatten niets, één zei |
Toen eind’lijk iets, ze lachten toen voorbij.
|
| Wel kwam een jonkvrouw aan: dat was haar zuster, |
| (3895) En keek op haar, bij ’t raam staand’ en ze kust’ er |
| Haar vingers voor, hoewel ze d’ oogen wischte — |
Juni, een lichter licht rondom haar mistte. —
|
| Maar onderwijl sloeg binnen haar een trom |
| Een doodsroffel — zoo gaan soldaten om |
| (3900) Voor ’t laatst met dooden makker eer hij ligt |
| Onder de aard’, verborgen voor het licht. |
| Ze voelde het begin van kouden dood |
| In zich en ’t was of stierven in haar schoot |
| De kinderen van wenschen en verlangen. |
| (3905) Ze lag naar boven en ze liet de lange |
| [p. 173] |
| Lokken ter neer vallen ter legersteê. |
| Haar boezem ging met adem, adem, mee, |
| Haar bloote, bleeke voeten blonken in |
| De schaduw heel ver weg en om haar kin |
| (3910) Lichtte een blauwe ademing van vlam, |
| Haar handen lagen naast elkander, klam |
| En fijn gevingerd op ’t geweven kleed. |
| En aldoor was ’t of binnen haar omschreed, |
| Zooals een wind die omgaat ’s avonds laat, |
| (3915) Zooals een kind dat ’t oude huis rondgaat |
| Voor hij ’t verlaat en nog wat speelgoed ziet, |
En er mee staan blijft: ’t is zoo groot verdriet.
|
| En ’t werd in haar zooals een woud in winter, |
| In vreeselijken winter, als de wind er |
| (3920) Vergeefs blaast en de stijve stamme’ en takken |
| Zich harden ruw en om de open vakken |
| Bevroren gras, als steen staan en de maan |
Zijn straal als ijs stort in de boomenpaan.
|
| Zij huiverde en deed mij zoo ontwaken: |
| (3925) Zij leek een bloem, die onder het sneeuwlaken |
| [p. 174] |
| Kou lijdt, niet slapen kan van kou en sneeuw, |
| Of als een vogel, sneeuwwitte zeemeeuw |
| Met roode pooten — ’k leunde op mijn arm |
| En ademde op haar en weder warm |
| (3930) Werd ze als immer, zij een bloedebloem — |
| En toen maakte ik mijn adem tot den roem |
| Van adem, golfjes klank, veeren van klank, |
| En zong een liedj’ en zweeg, ze zei haar dank |
| Nog niet, want òp zat ze en zag mij aan |
| (3935) En zei als wou ze in haar stem vergaan: |
| » Gij zijt als hij, als hij, in uwe stem.” |
| En toen kuste ze mij, maar kuste hem |
| Op mìjnen mond, en toen op mijne oogen, |
Maar hare oogen waarden in den hooge.
|
| (3940) Toen werd het weder morgen en het pruilen |
| Der schemering begon en toen het huilen |
| Van grijze tranen licht, en ongedegen |
| Zilveren druppe’, een parelmoeren regen. |
| En eindelijk daar waren àl de stralen |
| (3945) Der zon, die ’s morgens wonderen verhalen, |
| Splinternieuwe en van fijn goud zijn. |
| En wij herleefden in der kleuren schijn |
| En stonden en wij zagen weer elkaar, |
| [p. 175] |
Zij mij, ik haar in ’t goud van hangend haar.
|
| (3950) Toen zei ze vele zoete woordekens, |
| Een vogel ’s morgens, ’k had maar éénen wensch, |
| Dat zij daar blijven kon met haren mond |
| Waarom zich ’t ranken van bloemwoorden wond. |
| En onderwijl stonden wij uit te zien |
| (3955) Naar ’t gouden blauw en naar het vlugge vliên |
| Der stralen op en over blauwe daken. |
| De lucht werd door het licht verguld, te blaken |
| Stond op den kerktoren de gulde haan, |
| En hier en daar fladderde een windvaan |
| (3960) Nog wispelturig op onstagen wind. |
| Heel ver weg vloog en blonk het stroomelint |
| Wimpelend door de weiden, waar de ossen |
| Rustig in stonden en de wilgen losse |
| Takken bewogen en de blaân als vlaggen. |
| (3965) Klare meerplassen lagen er te lachen |
| En schaterden van zon, de overstrooming |
| Had ze daar nagelaten en de koming |
| Der zomerzon ze nog niet opgedroogd. |
| Het stadje lag met wallen opgehoogd, |
| (3970) Daar vlogen onze blikken in als duiven |
| Na het omvliegen in hun til, en wuiven, |
| [p. 176] |
| Wuivelen zagen wij de buitenblaân |
| Der boomen, binnen groen licht, onderaan |
| Een enk’le stam de grijz’ en geele steenen, |
| (3975) En in de gracht een trekschuit schuivend henen. |
| Toen vroeg ze mij te zien der menschen stad, |
Wat die voor werke’ en wezens in zich had.
|
| Daar was een klein plein aan de watergracht |
| En boombeplant, vol schaduw en aandacht |
| (3980) Van dunne gouden zonnestralen, die |
| Door olmebladen kwamen met gespie |
| Nieuwsgierig, waar de hoenderen in blonken |
| Goudbruin op zwarte aard, de haan te pronken |
| Zijn dos opschudde en zijn rooden kam. |
| (3985) Een geele wipbrug lag daar en er kwam |
| Een trekschuit doorglijden vuurrood van kiel. |
| Het water rimpelde, de vuurkleur viel |
| Bibb’rend tot aan den oever in ’t gekabbel: |
| Tegen de schoeiing klonk het nat gebabbel. |
| (3990) Nog was het stil, wij zaten toe te zien |
| Bij een straathoek: er kwamen meerdre liên. |
| Een vrouw naar buiten, strooiende geel graan, |
| De hoenders kakelden en vlogen aan |
| En aten gulzig — en toen ging er open |
| [p. 177] |
| (3995) Een deur en kwam een jongen uitgeloopen. |
| Stil werd het toen een poos, het zonlicht klom, |
Over de gevels schijnend hel en stom.
|
| Een werkplaats lag er aan dat kleine plein, |
| De dag was aangegroeid in zonneschijn — |
| (4000) Die was vol koelte en van donker hout |
| Bevloerd en ook gezolderd en zeer oud |
| Leken de ramen, waar looflicht door scheen |
| Door de olmen buiten, en daar kwamen heen |
| Oude en grijze mannen om te werken. |
| (4005) Er lagen houtstapels: de eikesterken |
| En ’t spleet’ge vurenhout van uit het noorden. |
| De werklui namen het en zonder woorden |
| Schaafden en klopten ze met timmering, |
Bedrijvig in de groene schemering.
|
| (4010) En nog een andre was er aan dien kant, |
| Ook donker: en er voor lag het vol want |
| En touwwerk en scheepstuig, de houten blokken |
| En ankerkettingen en rondgetrokken |
| Gestapeld henneptouw, er binnen zaten |
| (4015) De oude zeilemakers, hun gelaten |
| [p. 178] |
| Dicht op de naald, in ’t wit, voor hen het zeil. |
Wij stonden er en keken toe een wijl.
|
| Wij gingen verder terwijl heel de stad |
| Onder de zon kwam en er als een bad |
| (4020) Zonlicht in omviel, dat de trappengevels |
| Van roode steenen droogden en de nevels |
| Van glans die ’s morgens vroeg overal is |
Dampten: het overschot nachtdroefenis.
|
| En door de straten zagen wij naar buiten |
| (4025) En door de poorten, die zooals de ruiten |
| Zijn in het huis: daar vloog de buitenwind, |
| Laaide het vlammend licht en staarden blind |
| De plassen zich, de sloten, de rivier. |
| Daar kwam een groote wagen: het trekdier |
| (4030) Stapte en trok, verstoppende de poort. |
| Hier een troep schapen, en ze liepen voort |
| Dat vachten wolzij schommelden, een ruiter, |
| Een boer te paard kwam aandraven, het tuitt’ er |
| Van flikkering en jongens schreeuwden dol |
| (4035) En vochten op hun klompe’, een kroeg liep vol. |
| [p. 179] |
De buurten in die aan den stadswal zijn, |
| De daken waren laag, de deuren klein, |
| Gras in de straten, mannen niet tehuis. |
| Alleen de vrouwen, luist’rend naar ’t geruisch |
| (4040) In ’t huis van vliegevleugels, naar ’t gestap |
| Van voeten op de straat, en naar ’t geklap |
| Der buredeuren. ’t Sling’ren van een pomp |
| Hoorden wij wel en zagen soms den romp |
| Van een oud vrouwtje, die het natte linnen |
| (4045) Te droogen legde op de heg, en binnen |
| In huis schreide soms zuigeling. — |
| Lang zaten wij daar op den breeden ring, |
| Den stadsmuur, waar de kamperfoelie klom |
| Omhoog met wingerden, klawieren krom |
| (4050) Kropen de muur over, de gracht benee |
Was als een schor nat, van de Zeeuwsche zee.
|
| En daar ook deed ze mij verscheide vragen, |
| Vragen hoog klimmende in fijnen wagen |
| Van hare stem als tegen heuvels op: |
| (4055) We spraken lang, terwijl we van den top |
| Der kerketoren telkens de uren hoorden. |
| [p. 180] |
| Nooit waren tonen zoet als die ik hoorde |
| Suizelen van haar mond, de lucht inklimmen: |
| Voor mij omneveling van alle kimmen |
| (4060) Met tranendampen, en een wereldgroot |
Gevoel in mij. Ze sprak me van haar dood.
|
| Wij keerden ook weer in de stad terug — |
| De zon week uit de straten al terug |
| En was veel lager aan de Westerkant. |
| (4065) De straten waren stil en aan den band |
| Der effen grachten lagen stil de schuiten. |
| De steenen werden paarser om de ruiten |
| Die zelf ook blauw besloegen, het gordijn |
| Ging hooger in de ramen van ’t kozijn. |
| (4070) Toen werd het zonlicht west’lijk weggedragen |
| Zooals een Oostersch heer, die op zijn wagen |
| Lang omgereden heeft door zijne stad, |
| En nu ’t paleis genaakt. ’t Gelaat is mat |
| En lichtgeel en lichtgoud onder den waaier. |
| (4075) Zoo ging de groote zon heen met gelaaier |
| Van licht rondom zich, in een palankijn |
| Van gloed karmijn, fluweel zoo rood als wijn. |
| [p. 181] |
| En groepen vrouwen kwamen op de straat |
| Bijeen, die troosten ’t leven met gepraat, |
| (4080) Haar moeilijk leve’, en grijsaards die het laat |
| Leven het meest genoten zaten stil |
| Dicht onder huis op stoep, door hunnen bril |
| Rustig de mensche’ en dingen aan te zien. |
| Een steiger stond nog voor een huis, van dien |
| (4085) Kwamen de mets’laars klimmen in een rij. |
| Een jong man met blond haar was ook daarbij, |
| Die bleef nog staan heel boven op den steiger, |
| Zooals men ziet in ’t woud den blauwen reiger |
| In ’t topje van den boom staan — hij keek rond |
| (4090) Naar den roodgeel en zwarten dagavond |
| En lachte in den avond, en een lied |
Neuriënd dalend, wist hij ’t zelve niet.
|
| De nacht kwam weer schoon lampen nog niet brandden. |
| De straten werden stil, maar aan de wanden |
| (4095) Waar glazen waren, bleef een enkle vrouw — |
| Een oude hier, een jonge daar, in schauw |
| Der donkre kamer naar de straat te zien. |
| Eens hoorden ik en zij het melodieën |
| Achter uit huis van snaren van een veel, |
| (4100) Eens uit een gang het heldere gekweel |
| [p. 182] |
| Van lijstervink, die zat gekooid gevangen. |
| En zwarte mannen kwamen met verlangen |
| Naar huis als moede beesten en de linden |
| Stonden aan grachten zwaar van slaap, gezwinde |
| (4105) Rillingen voeren over het grachtwater, |
Wanneer de wind zich neerlag op het water.
|
| Toen dan de nacht er was, de zwartgehande, |
| De zwartgeborene die tot een schande |
| Der aarde is, beklommen wij het huis. |
| (4110) En in dien nacht zaten wij samen thuis |
| En sliepen niet en droomden niet, de zangen |
| Van slaap en dood die zongen we, die wangen |
| Verbleeken en benauwen in de keel |
| Hartstochtelijke stem. Voor mij, bleekgeel |
| (4115) Zat Mei weer en haar mond stond altijd open |
| En liet de klanken door, die als bij hoopen |
| Mannen en vrouwen bij begrafenis |
Uitliepen, op een dag van droefenis.
|
| Zoo zong ze soms alleen en soms wij samen |
| (4120) Als sombere bedroefde koren, namen |
| Van vele dingen die ze had aanschouwd, |
| [p. 183] |
| Beefden nu weer van hare tong, berouwd |
| Door klaaglijk lied, eentonig lang getreur, |
| Heel soms een blijde noot, wanneer ze heur |
| (4125) Oogen deed lichten, en haar hoofd een baken |
| Gelijk werd, en haar armen vooruit staken. |
| Maar dan zonk ze terug in droefenis, |
| Met hare armen en de duisternis |
| Was om haar hoofd, als ’t gonzen van de bijen |
| (4130) Gonsde haar zang dan en haar stille schreien. |
| Dan zwegen wij weer heele uren stil |
| In ons gezonken, om ons het geril |
| Der stilte en ’t flikkren van de duisternis |
| Die trilt voor de oogen en als blindheid is. |
| (4135) Wij hoorden buiten niets, zooals een graf |
| Was mijne kamer, dat ligt heel ver af |
| Van aller menschen schreden in den schoot |
| Der warme woestenij, en ’s avonds rood |
| En ’s morgens rood schouwen er over heen — |
(4140) Zoo schouwden ook de oogen van ons tweeën.
|
| En zoo kwam eindelijk de laatste dag, |
| Brandstapel van een dag, het fel gelach |
| Der vlammen om het arme brandend hout. |
| Toen het nog schemerde en ’t om ons koud |
| [p. 184] |
| (4145) Van morgenlicht werd, kwam ze dichter bij me, |
| En knielde aan mijn knieën en ze lei me |
| Het hoofd zoo zwaar van haar daar neer en toen, |
| Terwijl mijn hand op hare lokken was, een zoen |
| Kuste ik op het blonde haar, bleef zij |
| (4150) Zwijgen aldoor en eerst zonder geschrei, |
| Zooals een kind, maar ’k voelde adem schokken |
| En branden uit haar mond. En toen als vlokken |
| Van sneeuw zoo langzaam, dreven groote tranen |
| Haar wangen af. — En zooals ’s avonds ’t tanen |
| (4155) Van ’t zonlicht is, zoo zag ik nu uit haar |
| Veel licht verscheiden — zij, als een altaar |
| Waar ’t vuur maar flauw brandt in den donkren nacht, |
Bleef over, waar maar één vonk gloeit en wacht.
|
| En toen zij opstond, stond ik ook naast haar — |
| (4160) Nog fonkelde zij voor mij van heur haar |
| En van haar oogen — lei ze nog haar hoofd |
| Dicht aan het mijne en ik zag gedoofd |
| Worden haar oogen weder door haar tranen, |
| En de armen om mij, zooals van de mane |
| (4165) De armen zijn, zoo fijn en ook zoo licht. |
| Zoo bracht ze ook haar droeve aangezicht |
| Dicht aan het mijne en bleef heel lang staan, |
| [p. 185] |
| D’ oogen in mijne, mijn hart ging vergaan. |
| Toen ging ze heen, terwijl haar mond niet sprak, |
| (4170) Achterwaarts heen, ik zag haar in het vak |
| Der deur staan, met de ooge’ aldoor op mij. |
Toen ging ze heen en was ik zonder Mei.
|
| En toen ze kwam in ’t licht en dronken buiten, |
| Bedronken door den nacht, en dat te muiten |
| (4175) Des morgens slaat uit duister en zich kiest |
| Een opperhoofd: de zon, en zich verliest |
| Voor hem en voor zijn glans, waarin het valt |
| En sterft en opgaat na den doodstweespalt |
| Met duisternis, die òòk sneeft: Daar bleef hij |
(4180) Met al zijn schijn alleen en trotsch en blij.
|
| En droevig eenzaam kwam zij in dien dag. |
| De boomen maakten in hun loof gewag |
| Van morgenwinden en de jonge vogels |
| Zaten er op de wallen of als kogels |
| (4185) Vlogen ze van een tak boven den muur. |
| De klokken sloegen een vroeg morgenuur, |
| En droomerig en droevig gleed ze voort, |
| [p. 186] |
| De poorte uit, een dijk langs en het boord |
| Des grooten strooms die met zijn water vocht. |
| (4190) Ze dacht aan mij en hoe ik wezen mocht |
| Nu zonder haar en of ik eene lief |
| Spoedig zou vinden, die ik even lief |
| Zou hebben als ik haar wel had gehad. |
| Toen dacht ze aan den dood en keek naar wat |
| (4195) Dood in het gras kon zijn, maar daar was niet |
| De dood noch droefheid. Want het leven schiet |
| In lente ied’re bloem en ieder kruid |
| Vol kracht en glans, en recht de aarde uit. — |
En zoo werd droevig hare laatste dag.
|
| (4200) Maar zon, haar vader, ving toen met een lach |
| Een nieuwer glanzen aan en toen terstond |
| Wikkelde hij het louterst licht daar rond, |
| Dat zamelend wat anders van zijn kussen |
| Het beste van de aard ten deel valt, tusschen |
| (4205) De bergen reinen meren, berg van sneeuw |
| Ons onbereikbaar, en in ééne eeuw |
| Misschien het aanzicht van een enkel mensch. |
| Dat zag ze, en ze voelde in zich wensch |
| En toen ook werk’lijkheid van zoo te zijn, |
| (4210) Zoo koel als ’t goud, zoo koel als ’t kind dat klein |
| [p. 187] |
| Nog is en tusschen vreugd en droefheid leeft. |
| Zoo werd ze en de rijke zon omweefd’ |
| Één sluier na de andre om haar oogen. |
| Één horizon verdween na de ander, hooge |
| (4215) Blauwende hemel en van zeer nabij |
| Had boom en loover een verguld kleedij. |
| Alles was ééne kleur, alles gelijk, |
| Zij zelve voelde in zich even rijk |
| Als wie voor goed alleen is en niets kan |
| (4220) Nu meer verliezen of verkwisten dan |
| Alleen zìjn leven en zijn eigen zelf. |
| En in dat godsgeschenk, dat goudgewelf |
| Liep ze al voort en voort, het schoof met haar, |
| Zij zelf het goudst daarin, het gouden haar |
| (4225) Een korenschoof rondom haar waar de aren |
Uit neerhangen en zich de schoof omscharen.
|
| Toen kwam ze — o ik weet wel waar het was, |
| Het was in ’t jongste ongereptste gras |
| Tusschen vier eiken die hun roode blaan |
| (4230) Nog rood hadden van ’t lentebloed, te schâan |
| Door niets, maar wel door ’t morgenlicht te kussen |
| En dan aan ’t trillen en elkaar te sussen. |
| En vol van haren gloed werd die kapel, |
| [p. 188] |
| De onderzij der bladen glommen schel, |
| (4235) Blauw was de hemel tusschen ’t groene loof, |
Het roerloos loof, de wind was stil en doof.
|
| Dat was der aarde heiligst heiligdom, |
| Zij stond er: alles recht en niets meer krom, |
| Haar hals niet en haar knie niet, zonder zorgen. |
| (4240) Zoo stond zij op dien laatsten dag, dien morgen |
| Het schoonst, het guldenst wat op aarde is. |
| Zij dacht nog veel, maar tot bekentenis |
| Kwam niets meer in haar kalmte: één gevoel |
Hield ’t roode bloed en ’t blanke lichaam koel.
|
| (4245) Zóóals op zomermorgen binnenzeilen |
| De groote zee een schip komt, zwaar met zeilen, |
| Maar licht zich heffend op der golven vloed, |
| Het hoofd in ’t reine, in het schuim de voet, |
| Zoo is de bark die zomermorgens komt, |
| (4250) Zichtbaar uit duisternis, van nacht ontmomd, |
| Zichzelve sieren met de gouden wimpels, |
| De zonnestralen aan den mast en rimpels |
| Ook wimpelend van goud voor om den boeg — |
| [p. 189] |
| Zooals een kind dat zomermorgens vroeg |
| (4255) Den tuin inkomt en over vlakke paden |
| Omme en om gaat, met zonlicht beladen, |
| Wadend door licht, gevuld met zonnegloed. |
Zij weet niet wat haar hart zoo tint’len doet —
|
| Zóó als een bloem van zomerrood, papaver, |
| (4260) Rustig vol rood staat, midden in gedaver |
| Van zonnevuur dat valt den grond in stuk |
| En smoort en schroeit het gras: maar zijn geluk |
| Blijft even groot: hij laat zijn roode vaan |
| Wapp’ren op wind of in de zon stilstaan — |
| (4265) Zóó stond ze in het grootst en stilst genot, |
| Het onbegrepen’, in den gloed van God |
| Den Vader, en hield recht het hoofd omhoog, |
Haar armen stil, terwijl niets òverwoog.
|
| En teer begon het hoofd over te neigen |
| (4270) Toen ’t volste uur gevuld was, en te zijgen |
| De wimpers droom’rig neer, heel langzaam aan. |
| En teeder bleeker werd ze, af en aan |
| [p. 190] |
| Voer bleek en rood op hare moede handen. |
| Nevel van goud week uit, uitzettend wanden |
| (4275) En walleschansen licht en medenemend |
| Al wat niet gansch’lijk rein was en heenzwemend |
| Met levend’ elven dat het heiligdom |
| Alleen voor haar zou blijven als een kom, |
| Een klare vijver waar heel niets in drijve |
(4280) Dan ééne zwaan en die nog roerloos blijve.
|
| En rondom werd het schaduwlooze gras |
| Besprenkt met vonken als een waterplas, |
| Zooals de groote meeren van de zee |
Wanneer de zon staat in de middagstee.
|
| (4285) Zóó als een zonverlichte groote toren |
| Dien blok op blokken metselsteenen schoren, |
| Omhoog is ’t fijn graniet en schijnt de zon, |
| De avond komt en van den horizon |
| Komen de stralen, hij wordt donker ouder |
| (4290) En van zijn voeten tot den hoogen schouder |
Is hij vol schaduwen en ouderdom —
|
| [p. 191] |
| Zóó als een eik die op de bergen krom |
| Boog van de vlammen waar hij zich verbrandt, |
| Bliksemgetroffen, ’t kleinste takje brandt: |
| (4295) Een huis van vuur geleek hij op de hoogte. |
| Een donkre regen viel en doofde, boog te |
| Vallen den zwartenden verkoolden stam, |
Op enk’le takken danst nog weinig vlam —
|
| Zóó als die bloem van zomerrood, papaver, |
| (4300) Rimpelt zijn rood, verwelkend en zijn staaf er, |
| Zijn teeren stengel langzaam buigt omlaag — |
| Zoo boog ook Mei langzaam haar hoofd omlaag |
| En bleek en bleeker werden hare wangen, |
| En flauw en flauwer werd ook het verlangen |
| (4305) Dat in de oogen brandt der sterveling. |
| Al verder en al verder week de kring, |
| De wollige band van vuur, zooals de ruiters |
| Die uitrijden uiteen en op de muiters |
Een aanval doen: ze maken ’t heel ver stil.
|
| (4310) En in zich voelde zij het laatste: wil, |
| Den allerlaatsten wil der stervenden, |
| Den wil tot doodzijn die het zwervende |
| [p. 192] |
| Menschengeslacht doet stilstaan en hen drijft |
| Van zelve naar den grond waar ’t lichaam blijft. |
| (4315) Ze duizelde en in die duizeling |
| Werd ze zoo licht, een veer die uit den zwing |
| Der duive valt: ze daalde en viel niet: |
Zoo valt een riethalm over in den vliet.
|
| Zóó als een kind dat in het leven was, |
| (4320) Zóó als een bloem van zomerrood in ’t gras, |
| Roode papaver die nu neder ligt, |
| Zoo lag ze en der zonne laatste licht |
| Scheen op haar, maakte haar een weinig rood |
En goud voor ’t laatst — en ging toen met haar dood.
|
| (4325) De maan kwam toen ze daar gestorven was |
| En kwam over de aarde, uit het gras |
| Nam ze en beurde het doodkoel lichaam. |
| Wat was er over van haar warmen naam? |
| En zoo met blauw licht om zich, en gelaat |
| (4330) Van droefheid grauw en met een grauw gewaad |
| Van rouw en droefheid achter zich, ging zij |
| Hoog over de velden en kwam zoo tot mij. |
| Ik zag haar toen ze stond buiten de stad, |
| [p. 193] |
| Het kind in hare armen en ik zat |
| (4335) Niet meer, maar ging tot haar, en ging mee, neven |
| Haar, zóó hoog dat ik ’t kind zag, opgeheven. |
| En toen wij kwamen bij den grooten stroom |
| Daalde ik weer, zij legde aan den zoom |
| Het bleeke kind en wijl ik weende, weende |
| (4340) Mijn oogen en mijn hoofd stuk, ging ze en scheen de |
| Wereld vol licht van uit den hemel neer. |
| Ik wist wat ik zou doen en haar begeer, |
| En in een boot ging ik den stroom toen af, |
| In gonzend water door laag land — daar gaf |
| (4345) Hij ’t water in de zee, daar steeg ik uit. |
| En langs het strand ging ik met haar, geluid |
| Maakten wij niet, maar werden toch gehoord. |
| Want uit het land kwamen de elven voort |
| En uit de lucht de hemelnevelingen, |
| (4350) En uit de zee tritonen en te zingen |
| Begonnen zij dicht achter mij gezang. |
| En toen de twalef uren die al lang |
| Wachtten op haar en op hun droeven plicht: |
| Ze hadden eene baar en het gezicht |
| (4355) Omhoog, droegen ze haar al ver en verder. |
| En ik vooraan, ik, die haar goede herder |
| Geweest was en er achter altijd meer: |
| Ze kwamen uit de duinen keer op keer |
| [p. 194] |
| Glijden en dalen en uit alle golven |
| (4360) Staken er Tritons en het lijf bedolven |
| Zongen en zongen ze het lijkmisbaar. |
| Totdat we kwamen aan de zeezoom, waar |
| Zij ’t eerst geland was, daar hielden wij stil. |
| De duinen werden vol en het geril |
| (4365) Van ’t eeuwig brandend water stond vol ook, |
| Lichte gestalten, als verlichte rook |
| Zweefden er boven ons ook vele om. |
| Toen speelden eerst de gnomen op hun trom |
| En toen de elven op hunne cymbalen, |
| (4370) Toen Tritons, toen wij alle saam, verhalen, |
| Lange verhalen zang en droefenis. |
| Toen werden de uren van hun taak gewis |
| En zetten haar daar neer en lieten mij |
| Met haar alleen en gingen in een rij, |
| (4375) En zagen met de andren samen toe. |
| Ik groef een graf waar golven komen toe- |
| Dekken het zand en legde haar daar neer, |
| Daarover zand: de golven komen weer |
| En dalen weer met lachen of geschrei — |
(4380) Daar ligt bedolven mijne kleine Mei.
|
