TWEEËNTWINTIG BRIEVEN VAN MARIE LANSAME,
DOUARIÈRE VAN ZOMERGEM, AAN CONSTANTIJN HUYGENS
(1640-1647)

Universiteitsbibliotheek Leiden, Hug. 37 nr. 1 - 3, 4, 4a, 5 - 10 en 12- 22.
Kopie van een door Huygens opgestelde toestemming door
Frederik Hendrik aan Marie Lansame (1638)
Universiteitsbibliotheek Leiden, Hug. 37 nr. 23.
Uitgegeven door Hanneke Lam,
Redactie A.J.E. Harmsen Universiteit Leiden.
Doorgehaalde woorden zijn gemarkeerd met een asterisk.

HUG. 37: Zomerghem : 1

[voorzijde]

[aantekening van Huygens: Maldegem, juni 1640]

Mijn heere

Ick hebbe blijde ghewest te verstaene deur mijnen
bayllu van zomerghem dathij dhere ghehadt
heeft van an UE te sprecken Ick en hebbe niet
connen manqueren van mijn devoir te doenne
(5) om UE te presenteren mijn ootmoedighen dijnst
ende zeere te recommanderen Mijn prochie van
zomerghem namenlicke Mijn huus van schauwenburgch
Alwaer Ick fraij ghetimmert hebbe, het zoude mij
veele an hebben moste dat gheruwinert wesen
(10) daeromme bemt Mijn heere zeere recommanderende
h* om zij faveur dathet niet en zoude moghen
gheruwijnert worden, de h* aude vrauwe van
zomerghem ister over twee maenden overleden
den heere van zomerghem is ontrent 2 Iaeren overleden zoo datick
(15) mij alleen bevijnde ten anderen datick drie van myn
auste dochters hebbe die oock de werrelt hebben verlaeten
ende datter nochal aparent zijn te volghen van mijn huijs, het
zoude noch wel connen gheschieden dat
onsen neef Mhr Martijnns Snouckaert
(20) zoude heere van zomerghem worden, Ick
hebbe verstaen deur hem dathy naer maesschap
[binnenzijde, links]
An UE is onder andere proposten dat mijn heere
zoo fraijkens doet norieren zijn kijderen In alle
derhande taelen, Mijnen austen zoon die* den
(25) heere van zomerghem doet hier zijnen
ootmoedighe ghebiedenisse Met presentacie
van zijnen dinst hij is 18 Iaeren aut veel
zegghen hier dat hij behoorde den conijnck hier
te dinnen maer Ick en begherret niet om
(30) dathij gheenen ondinst en zoude doen ande
heeren staeten, daer en is niemant bijnnen
Ghendt die meer goet hebben op contribusie
dan Wij mijn heere van zomerghem heeft ghecocht
de herlicheijt van herzeele dertichtdusent guldens
(35) ende veel meer In contribusie lant al leenen, Ick
zal desen enden bidde mij te excuseren datick
zoo liberlicken schrijve hiermede zal mij
andermaels zeer ootmoedelicke ghebiedende
bij u de wille zal blijven

Mijn heere

                        Uwe ootmoedighe dinaresse
                        Marie Lansame
                        d’ouaiere van zomerghem

In ghendt den 16
van Iunij 1640

[binnenzijde rechts: blanco]
[achterzijde: blanco]

HUG. 37: Zomerghem : 2

[voorzijde]

Mijn heere


Ick hebbe dhere ghehadt van UE brief
te ontfanghen ende heeft mij zeere verblijt
ziende ende verstaende deur minen officier
de goede vrinden die Ick met minen
(5) kynderen bem hebbende, Ick wilde dat
Godt gaeve dat Wij mochten eenen paijs
ofte fredes hebben om dat onse kijnderen
zouden moghen sament goede aliancie
houden ende datse my zouden dhere doen
(10) van In vlandere ons te commen bezoucken
Mijn huus Is tot UE dinste ende ande gonne
die van UE weghe commen, Ick bem met
de vlucht zoo ghelogiert ghewest metden
Marquijs d’est (?) ende met die van mijnen huuse
(15) dat wij verticht persoonen alle daghe waeren
zoo datter 2 van mijn zoon mette pockens
ligghen de docteuren die zegghen den
tweede zoon en cant gheen 3 daghen meer

[binnenzijde, links]

hauden men verwacht alle ure de doot
(20) Onsen lieven heere belieft hem te
verleenen aldat hem zalich is
daer en is maer Inde werrelt al veele
onruste te haelen, ghelick Ick wel
corteliynghe gheprouft hebbe, een
(25) deel met ons vluchten van zomerghem
ons eijghen volck heeft mij afghestelt
ende al ist dat de prynse van orainge
volck ons kercke heeft berooft Ick
weet ende betrauwe datte wel dat Mijn
(30) heerens Intensie datte niet en is ghewest
maer dat zijn al vremdelinghen die
zoo onredelicken daermede leeven
Ic* mijnen officier dede mij het raport
dat mijn heere eens metter tijt zoude
(35) an mijn zoon den heere van zomerghem
een paspoort doen hebben waervan
Ick UE bem hoochghelicken bedanckende

[binnenzijde, rechts]

vande goede affectie zonder die verdint
te hebben, ten anderen bem mijn heere
(40) zeere vecommanderende onse prochie
van zomerghem namenlicke drie mijn
drie herlicheijt Schepdonck, Schauwen
burch, ende herzeele, offer noch
eenighe loopers1 quaeme, hiermede
(45) mij ootmoedilicken zeere ghebiedende
In UE goede gracie ende zal blijven


Mijn heere

                Uwe ootmoedighe
            dinaresse Marie Lansame
        d’ouairiere van Zomerghem

In Ghendt
den 21 van Iunij
1640

Ick bidde gheexcusert te
wesen van mijn quet gheschrifte Want mij kynt op sterven licht

[achterzijde: blanco]

HUG. 37: Zomerghem : 3

[voorzijde]

[aantekening van Huygens: ontvangen Bois le Duc, 22 juli]

Mijn heere

Ick hebbe dhere ghehadt vande brief met de modelle
van U.E. huus te ontfanghen die ghe mij hebt belieft
te zenden angaende dat UE den tijtel gheeft van een
holants huttchen, men mochte het beter den naeme
(5) gheven het huus van bellevijderis ofte casteel
Ick bevijnde het tzelve wonderlicke schoone al waere
datme drouftrosticht waere men zonder hem moeten
In verblijden Godt gheve dathet Mijn heer met zijn familie
mach veele Iaeren met ghesonheyt ende contentement
(10) ghebrucken, Ick considere dathet al veele moijte
ende ruse anghehadt heeft eer het volmaeckt is ghe
west, ende verstaen als Mevraue U.E. husvrauwe meende
haer daer van te dienen, zoo comt Godt Almachticht
ende heeft haer ut dese ijdel werrelt ghehaelt de
(15) kijnderen verliesen aldermeest, daer gheen vrauwe en is
en is gheen ghemack, ende daer ghenen Man en is
en is gheen respeckt, zoo ist een groot verlies
alsmen zijn gheselschap verliest maer wij moeten al
pasiencie hebben Anghezien dat Ick bevijnde de
(20) goede affectie die Mijn heere mij is betonende
mette zenden model van het ghebaut van zijn huis, Ick zoude
wel willen bidden dathij mij zoude believen de
vrinschap te doene van een paspoort te doene hebben

[binnenzijde, links]

An een van Mijn Maesschap ende goeden vrijnt den baron
(25) van Iamoins een Ionck Eelman die en tonlanghe
zieckertiere is ghewest, ende zoude gherne naer
spae trecken Ick zende hiermede een memorial
om dat mijn heere zoude zien dathij Capitein is
waert dat het coste gheschieden Mijn heere zoude
(30) mij zeere veroblijzieren ende het gonne het costen
zoude zal U.E. mij believen te schrijven Ick zalt
metten boode weder zenden, Ick wijnsche wel datter
oock eenighe ocasie zoude moghen presenteren
waermede Ick mijn heere zoude moghen dienen
(35) ende dat Ick dhere zoude hebben dathem zoude
believen Mijn slechte timeraige te ziene ofte van
tzinne kinderen te comen* zenden speelen In vlanderen
Met onse nef van dorstadt, Ick schicke Mijn
timmeraige dander toecommende zomer te voldoen
(40) Ent Godt den heere mij* belieft, hiermede desen
endende ende zal Mij teckenen

Mijn heere

den heere van zomerghem
doet hier zijn ootmoedighe
ghebiedenisse Inde goede gracie                                Uwe ootmoedighe dinaresse
van Mijn heere met presentatie                                   Marie Lansame
van tzinnen dynst                                                       d’ouaiere van zomerghem

In ghendt den 15
van Iuliet
1640

[binnenzijde, rechts: blanco]

[achterzijde: blanco]

HUG. 37: Zomerghem : 4a

[voorzijde]

[aantekening van Huygens: ontvangen 15 september 1640, Grave]

Mijn Heere

Ick hebbe dhere ghehadt van UE schrivens
met het paspoort voor den Baron van Iamoigne
wel ontfaen, waervan ick UE bem dusenmaels
bedanckende, ende hebben den inhout vandien
(5) wel verstaen dat zijn hoocheijt niet facil
en is ghewest om dezelve te vergunnen
ter oorzaecke datme hier diergelicke ofte
mindere is refuserende Int hof, hadde
ick dat gheweten ick en zoude de stauticheyt
(10) noijt hebben derven nemen want tzelve
te vecommanderen, zoo veele te meer obligasie
hebbe* ist voor mij dat ick dit hebbe vercreghen
Ick winsche dat ick coste d’ocasie hebben
van deur eenighe courtoisie te moghen
(15) betonen ofte herkennen hoe ick bem
metter wille ende zal blijven metter herten

Mijn heere

                                                            UE ootmoedighe ende
                                                            verobligierde dinaresse
                                                            Marie Lansame
                                                            d’ouagiere van zomerghem
tot ghendt den 1
van septembre
1640

[voorzijde - marge:]

Den heere van zomerghem mijn austen zoon
doet hier zijn ootmoedighe ghebiedenisse In UE
goede gracie met presentasie van zijnen dinst
zoo ick oock bem doende, ten anderen ick hadde
(5) ghebeden dat mijn heer zoude believen te schriven wat dat paspoort
coste

[binnenzijde, links en rechts: blanco}

[achterzijde: blanco]

HUG. 37: Zomerghem : 4b

[voorzijde]

An Eedele ende Werde
heere

Mijn heer den secretaires
Huijgens Heere van
Zuylichem ectz wonende
In graven haghe In holant
port van gent
[‘van gent’ is met een andere pen geschreven. Daarachter staat een rood kruis]

[achterzijde]

Mijn heer zal mij believen te
excuseren dat ick zoo onbeleft bem
van poort op den brief te stellen
men doet mij hier te verstaene
(5) dat den brief anders niet wel
beschickt en zoude wesen

HUG. 37: Zomerghem : 5

[voorzijde]

Mijn heere

Mits dese goede ocasie vant schriven van Mevrauwe
van Vinderonte Mijn Nichte An Mevrauwe de Rins gravinne
en hebbe niet connen ghelaeten van Mijn devoir
te doene van UE te veradverteren van onse goede
(5) ghezonheijt verhopende het tzelve met UE is
Ick hebbe dhere ghehadt vande brief te ontfanghen
dieghe mij hebt belieft te schriven Int vertrecken
van Assenede, waerdeur hebbe verstaen dat den heere
van dorstat heeft beghert begraven te wesen by zijn
(10) husfrau, tis teecken alvan groote affectie
ten anderen Alzoo Ick eenen brief hebbe ontfaen
ghedatert den 26 septembre van Mijn heere den
Ambasadeur Ioachemi waerdoer hij mij is veradverterende
van het overliden ende begravenisse vande here van dorstat
(15) Ick hebbe an hem gheschreven ende den rauwe gheclaecht
maer vresende ofte minen brief niet wel gheadressert
en waere, bem andermaels schrivende ende neme
de stauticheit van an Mijn heere te zenden ende bidde
datse hem zoude believen te doen adresseren
(20) bindewille bem Mijn heere Winschende een Goet
gheluckich nieuwe Jaer met een lanck zalich
leven ende zal bliven

Mijn heere
    Uwe ootmoedighe dinaresse
In ghendt den 4              Marie Lansame
desembre 1641douagiere van zomerghem

[voorzijde - marge]

met permissie de Iffrauwen UE dochtere ende mijn heer UE zoons zullen
hier vinden mijn hertelicke ghebiedenisse, ende de gonne van Mijn
kinderen, Ick hebbe an mijn dochters de religeusen ghezeijt, dat mijn heere advis
was beter Inde Werrelt te blijven, omde Werrelt te helpen vermeerderen, zij
(5) lougghen ende anworden de werrelt en zal niet vergaen, al en helpense wij niet
vermerderen, Godt gheve ist zalich dat UE mach ienerasie zien vande Uwe kinderen
met ocasie zoude bidden dat* mijn ghebiedenisse te doene ande heere van binckorst ich dincke
dathij ghetraut is en, als hij belieft In Vlandre te commen speelen mijn huis ist tzinen dinst

[binnenzijde links en rechts : blanco]

[achterzijde : blanco]

HUG. 37: Zomerghem : 6

[voorzijde]

[aantekening van Huygens: ontvangen 22 maart 1642]]


Mijn heere

Ick hebbe over eenighen tijt ontfaen eenen brief van
Mijn heere den Ambasadeur Ioachem die mij
anwoorde heeft gheschreven op Mijnen brief, Ende
onderanderen zoo schrieft hij Mij Indien datden
(5) heere van zomerghem Int heeren van Spaingne
Naeme zynen wech al Inghelant, dathij hem
presentert Alle Courtoisie, Ick hebbe voorwaer
wel In pinne ghewest vresende dathij zoude
achterghebleven hebben, ende hadde Ick ghe
(10) weten vant groot perickel datter was, ick en
hadde het niet gheacordert, nu Godt zij ghelooft
hij is ghekeert ende is tot brussel, ende bem hem
binnen 3 ofte 4 daghen verwachtende, maer en
hebbe hem noch niet ghesprocken, dan twee van
(15) zijn cnechten die In Spaigne Mede hebben ghe
west, die mij hebben verhaelt vant groot perickel
daer Inne zij hebben ghewest diversche reijsen, opde
zee

[binnenzijde, links]

ten anderen hebbende verstaen dat den heer van zomerghem
(20) hem heeft aldaer eenen tit ten dinste vande Coninck van
Spaingne ghestelt onder den Capitein de Vicq
deurdien datse hem raeden ofte hij ghevangen
wierde dathij zoude ontslaen mits betaelende een
Maent gaijse, Myn heere heeft mij het faveur
(25) ghedaen vante doen hebben een sauvegaerde voor
Myn gheheele familie, waervan de copie Ick
hiermede bem zendende, omte veradverterende dat
Mijnen zoon heeft met mij hier te zomerghem
ghewont, eer hij is gaen bezien de landen van
(30) Spaingne, verhoopende dathij het tzelve vridom
zoude moghen ghenieten ghelicke vante vooren,
daeromme bem Ick Mijn heere biddende dathem
zoude zoude* believen zijn faveur daer Inne te
doene dat den heere van zomerghem zoude Moghen
(35) ghenieten continuatie van zijn vridom het twelcke
zal an ons wesen een vermerderinghe van
obligasie binde wille zal blijve

Mijn heere

                                                Uwe ootmoedighe dinaresse
                                                Marie Lansame
                                                d’ouagiere van zomerghem



[binnenzijde, rechts - marge]

Ick bem zeere biddende datick
metten eersten soude moghen een
wordeken anwoorde hebben,
met haesten In zomerghem den 16
(5) van maerte 1642

hiermede my zeere ootmoedelicken ghe
biedende Inde goede gracie van mijn heere zoo
oock is doende mijn dochter, ende met permissie
zullen oock hier ons ghebiedenisse vinden MeJo
(10) vrau mijn heerens dochters, ende me Jonckers de
zoonen,

[binnenzijde, rechts : blanco]

[achterzijde : blanco]


HUG. 37: Zomerghem : 7

[voorzijde]

[aantekening van Huygens: ontvangen 16 mei 1642]

Mijn heere

Ick hebbe dheere ghehadt van UE brief te
ontfanghen vande 7 april blijde wesende te
verstaene van Uwe goede dispositie, bidde onsen
lieven heere die langhe te continueren,
(5) want Ick Mijn heere houde voor eene van
Mijn beste vrinden, op wien Ick mij betrauwen
mach, ten anderen Ick hebbe an Mijn heere
te kennen ghegheven, hoe dat Mijn zoon
den heere van zomerghem, deur raet van zijn
(10) Cousijn den Capitein de Vicq hem hadde
op doen schriven als soldaet wesende te
dumkercke vresende ofte hij hadde Iewers
ghevanghen ghewest, om niet een maent gaijse
te ontgaen, Commende Int landt van galisien
(15) zoo moste den Capitein daer blijven, met
[tussen de regels: verwachte oorden]
zijn Compaignije, zoo heeft hij mijn zoon
[in margine: ontslaghen ende]
ghegheven een paspoort den 26 van Meije 1641
ende mijn zoon is ghetrocken naar Madrid
zoo zijn zij ghescheden, ende myn zoon en is
(20) maer ghegaen omde landen te ziene

[binnenzijde, links]

Meenende dat Spaïgne al frayer als vlandres
was, maer was gheheel contrarie, de
ionckheijt zoucht te reysen, hij en is maer
19 Jaeren aut, het zal mijn zoon langhe
(25) vant Spaens voijage ghedinckin, zijn Cousijn
de vicq is overleden In Spaingne, het
paspoort dathij van hem hadde is verlooren
mits de groote perickelen die hij ghehadt
heeft, 15 daghen ende nachten opde zee groot
(30) tempeest ghemaeck dat de masten bracken
zij zaeghen schepen voor haer verdrincken
daer wachten 2 tursche schepen om hemlieden
te vanghen, enfin mijn zoon met noch eenen
eelman trocken haer cnechten cleedenen
(35) anne ende zijn ghesmeten met het tempeest In
vranckericke, alwaer zy waeren vijf wecken
ghevanghen, ende gaven haer* te kennen datzij
cnechten van lucken waeren, zoo hebben zij gheessapeert
maer haer dinghen was verlooren, Godt zij ghe
(40) loft dat zoo wel vergaen is, het is nu voorlanghe
ghereijst, daeromme bem Mijn heere ootmoedelicken
biddende dathy zoude believen zijn faveur te
emploieren, dat Mijn zoon zoude moghen zijn
vridom ghenieten ghelicke hij vante voorent

[binnenzijde, rechts]

(45) heeft gehadt van hier te zomerghem met mij te
woonen, ghelick Ick hier over en 25 iaeren
ghewont hebbe ende betaelt gheli* maendelicken
Mijn contrïbusien ghelicke mijn prochianen
ende hebbe oock mijn wonste binnen Ghendt
(50) Ick zoude blijde wesen dat Ick mochte eens
dheere hebben dat de ocasie presenterde daticker
mochte Mijn heere offe zijnne kinderen Inne
trackteren, het twelcke met een goede ocasie
zoude connen gheschieden van mijn heerens
(55) kijnderen, vante commen bezien de goederen
van het weesken vande heere van dorstat Ick meijne
datme met zulcke een ocasie zoude connen een
pasport vercrighen om vlandren te ziene,
Ick zoude wel willen Int laeste vande meije
(60) Mijn wedt van zomerghem vermaecken, conste
ick vercrighen vridom voor mijn zoon, al* met
zijn 2 cnechten, al ist dathij hem heeft doen
opschriven, hij* te dumkercke wesende, zoohij
naer Spaingne vertrock, hij en heeft noijt gheproffit-
(65) tert eenen stuvers van gaijsen, nochte zijn
Intensie en was niet van soldaat te blijven dan opde
[in margine: reijse]
hij en heeft nu noch gheen zin om soldaet te wesen,
ghelick ick ook niet en begherre, hiermede mij
zeere ghebiedende met myne kynderen Inde goede
(70) gracie van Mijn heer verhopende heeft een pasport te
vercrighen het gonne datter anne dependert

In zomerghem
den 6 meye
1642

[binnenzijde, rechts - marge]

zal UE mij believen te veradverteren ick zal t metten eersten zenden
bindewille zal ick mij teckenen Mijn heere
______________________________________

mijn neefden Raetheef de la faille heeft oock        Uwe ootmoedighe dinaresse
een paspoort vercreghen vande heeren staeten        Marie Lansame
(5) hy doet oock zijn ghebiedenisse hier        douagiere van zomerghem

[achterzijde : blanco]

Continue