De verwarde tydt, of bedroge gierigheid. (anoniem) Amsterdam, 1662.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton119500 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[fol. A1r]

DE

VERWARDE

TYDT,

Of

Bedroge Gierigheyt.

[Vignet: wapen van Amsterdam]

t’AMSTERDAM,
_______________
Voor Françoys Palm, Boeckverkooper, in de
Beurs-straet. ANNO 1662.

[fol. A1v]

PERSONAGIEN.
 De TYDT.
 ANDRIES.
 De HEER van NERGENSHUYSEN.
JUDAS
ROBBERT
COERT
SIBALT		 }
} 		4. Reysegers.
 HERMAN, de Waert.
 JAEPJE de Waerdin.
 Mr. MARTEN.
MARIUS SLOTVOOGHT.
HANS en MIGHEL.		 } 3. Geesten.
 Knecht van MARIUS.
KRELIS
TEUNIS		 } 2. Boeren.
JORIS
FLORIS		 } 2. Gebroeders.
 HEER-OOM.
Continue
[fol. A2r]

EERSTE UYTKOMST.

De Tijt.

HEt wart al watter wart door mijn verwarde tijt,
    Wie mijn tot hulp begeert, daer staen ick voor bereyt,
    Doch meest voor die een Rol van schelmery wil speelen,
    Een dief heeft mijn van doen om na sijn wensch te steelen,
    (5) En soeckt hy mijn ick kom, en help hem tot sijn wit:
    Maer soo ick hem ontbreeck, en dat hy binnen sit
    En kijckt, en dat de Heer van ’t Huys komt op gevlogen,
    Soo vint den armen hals ellendigh sigh bedrogen:
    Hierom die mijn begeert in ’t een of ’t ander quaet,
    (10) Die dient sijn saken aen: Want wie ontbreeckter raet,
    Die altijdt tijds genoegh heeft om sijn wit te plegen,
    Wie mijn tot leytsman heeft, en vint sigh noyt verlegen.
Andries. Tijt.
    Eer mijn de tijdt ontbreeckt, om van een kalen Heer
    Te werden af betaelt, soo kom ick t’elckens weer,
    (15) Eer dat hy mijn ontsnapt of ’t onty door mocht raken,
    Had ick de tijt hier toe soo kon ick gissingh maken,
    Of ick hem daegh voor ’t recht, of sie het noch wat aen.
    Hoe, droom ick, wat of ’t is, dat ginder veer komt gaen;
    Een Man, laet sien, och ja, ick schrick, wie mach dat wesen?
    (20) Sijn toysel, en die cijs, die jaeght mijn ’t hart vol vresen,
    Ach! Waer ick hier van daen.
Tijdt.                                          Wel, roeptmen my, en vreest
    Als ick mijn vinde laet.
And.                                 Ick heb dat niet geweest,
    Mijn fullepe men Heer, ick toon mijn noyt soo kluchtigh,
Tijdt. Roept gy niet om de Tijt, en zijt gy voor hem vluchigh?*
And. (25) Sijt ghy ’t, o gouwe Tijt, je komt hier recht van pas,
    Verschoonme, want ick wist niet dat de Tijt hier was.
Tijdt. Segh op, wat ’s u begeer?
And.                                         Ick was tot hier gekomen
    Daer gy mijn juyst verscheen, wat drommel sou dat dromen,
    Dat gy mijn Heer de Tijt dus reet stont op mijn bee?
Tijdt. (30) Ick hoor een yeders stem, maer ben niet altijt ree.
    Te gunnen haer versoeck, maer seght my wat u wil is.
And. Wel, om te gaen of niet, alleenigh mijn verschil is.
Tijdt. Waer heen?
And.                     Daer in dat huys, gaen maenen ouwe schult,
    Ick heb eens voor die man een Schildery vergult,
    (35) En als ick kom om gelt, soo seyt hy ’t niet in kas is;
    Ick denck sijn lant en gelt, hier voor, al in sijn tas is.
Tijdt. Wat hebt ghy met hem voor?
And.                                               Hy stelt sich op u uyt.
Tijdt. Soo ghy ’t van mijn verwacht soo krijghje niet een duyt:
[fol. A2v]
    Acht ghy de Tijdt soo slecht dat hy u sou betalen,
    (40) Dat soo een schobbejack behendigh weet te halen,
    In schijn van grooten Heer? Neen, krijghje nu geen gelt,
    Het wert na desen dagh u nimmermeer getelt.
And. Wat danck sal ick de Tijdt voor sulck een raet doch geven?
    Soo langh ick u geniet soo sal ick na u leven.
    (45) Heb danck gewenste Tijdt, nu Nergens in het haer,
    En weygert hy mijn gelt, ick neem slechts ’t een of ’t aer,
    Laet sien, hier is het huys, daer staet hy met sijn luysen;
    Ick wensch u goeden dagh, mijn Heer van Nergens-huysen.
Heer. Wel Anderies, bonjoers, hoe vaert ’t al?
And.                                                                 Soo wat heen.
Heer. (50) Hael morgen vroegh u gelt, nu moet ick ergens.
And.                                                                                   Neen.
    Dat ’s een leugen-kackje, je selt me soo niet paeyen,
    Hoor Heerschop geeftme gelt, of ’t selder Duyvels waeyen,
    Je hebtme langh genoegh met leugens uytgestelt.
Heer. Wel Anderies hoe dus? het leyt gereet u gelt,
And. (55) Ick segh gaet haelt het dan, ick heb den bruy van ’t wachten,
    De Tijdt sal inje Huys te nacht niet meer vernachten.
    Hael gelt.
Heer.           Stil, stil.
And.                         Voort, voort, ick weet hier van geen still.
(Binnen en weer uyt.)
    Soo heb ick nou geen gelt, ick kreegh altijdt mijn wil,
    Dees Mantel blijft te pant, nou selje mijn na loopen,
    (60) En brenghje voort geen gelt ick sel den bruy verkoopen.
Heer. Ey Andries hoor, hoor.
And.                                       Na jou vervloeckte guyt.
    Neen, keerden ick weerom, dat kreeghje in je huyt.        Binnen.
Heer. In dit beroyde Huys ist soo verwart geschapen.
    In dit beroyde Huys komt ieder een wat rapen,
    (65) In dit beroyde Huys ist over slecht gestelt,
    In dit beroyde Huys en vint ick goet noch gelt;
    Want yeder alsmen siet mijn veeren uyt komt plucken,
    In kas, noch tas, noch Huys, en zijn geen ronde stucken.
    Hoe salt op ’t lest noch gaen, ick word mijn leven moe,
    (70) O Tijdt, gunt my yets goets, ’k en weet niet wat ick doe.
Tijdt. Heer.
    Dees Heer schijnt nergens t’Huys, ick hoor hem droevigh klagen,
    En wil hem gonstigh zijn;
Heer.                                     Wat doet my ’t hart dus jagen,
    Soud wel mijn voordeel zijn? Och! wilde mijn de Tijdt
    Verleene dat ick wensch.
Tijdt.                                   Ick sal en ben bereyt.
Heer. (75) Wat spreeckt daer voor een stem, ick sta, al warent Nickers,
    Dat Duyvels volck, is doch van ’t gelt gemeen verklickers.
[fol. A3r]
Tijdt. Ey roept mijn, en ick kom, wat is u wil en wensch?
Heer. Dat gy mijn gelt aenwijst, ick vraegh na ziel noch mensch.
Tijdt. ’t Schijnt alles doch door mijn ten laetsten moet verklaert zijn,
    (80) Wat kan in een spelonck, by Duyvels soo bewaert zijn
    Dat mijn niet kenbaer wordt? Wie is soo sterck of wijs,
    Die overtreffen kan in kracht dees gladde cijs?
    Hy snijt door steen, en stael, ’t moet alles voor my beven,
    Wie mijn tot vyandt heeft die haet zijn eygen leven.
    (85) Maer ghy, die al u hoop en uytkomst op mijn set,
    Wort na u wil en wensch uyt al u ramp geret.
Heer. Wat sal de uytkomst zijn? Hoe brant mijn hart na ’t vonnis.
Tijdt. Een onwaerdeerbre schat, verborgen in een ton is,
    Die ick u kenbaer maeck, gaet na ’t vervallen Slot,
    (90) Gelegen aen den Rhijn, het toont sigh vuyl, verrot,
    Verwoest en naer om sien, de spraeck gaet dat de drommels
    Daer in een volle mars met vaendels en met trommels
    Des avonts trecken in, en ’s morgens weder af.
    Maer acht die praetjes niet, noch toon u niet te laf;
    (95) Want als ick by u blijf geen drommels selje seer doen,
    Of breeckje eens de neck: Wie nicker sout dan weer doen?
Heer. Ick bruyme met geen neck, noch acht geen Duyvels macht,
    Want schrickje voor dat volck, je wordt maer uytgelacht.
Tijdt. Noyt vond ick tot dit werck geen beter of bequaemer.
    (100) Wanneer je nu op ’t Slot komt in de eerste Kamer,
    Daer staet een Bedstee in toeft daer tot middernacht,
    En luystert scharrep toe en ofmen schreeuwt of lacht,
    Of danst, of vloeckt, of schelt, of bulckt en blaet als Beesten:
    Acht al die leuren niet, ’t zijn krachteloose Geesten.
Heer. (105) Laet dat slechts op mijn staen, heb ick u langh ghenoegh
    Soo ben ick wel te vreen.
Tijdt.                                    Wel spoeyt u morgen vroegh
    Op reys, versiet u wel om muer en vloer te breecken:
    Beschouwt wel wat sy doen, en luystert na haer spreken.
    Gaet dan u gangh. Vaer wel:
Heer.                                         Betrou u woort en gae.
    (110) De Tijd brengh ’t al in ’t licht, het sy dan vroegh of spae.


TWEEDE UYTKOMST.

Tijdt.

    Ick die gantsch rusteloos, de rust-beminde zielen,
    Soo dick en meenighmael gedreyght heb te vernielen
    Met dees gewette cijs, die op den looper past,
    En na ’t verloope glas, soo meenigh heeft verrast,
    (115) Ben nu een ander Heer als ick wel waer voor desen,
    Eerst riepmen dat na mijn noyt mijns gelijck sou wesen;
    Ick wiert op ’t hooghst ge-eert van elck en yder een,
    Die janckten na om hoogh en schrickten voor beneen:
    Maer nu is ’t vaer slechts voort, de Duyvel is een tragert:
[fol. A3v]
    (120) Maer komt hy jou op ’t lijf, ick meen, soo voelje’ een gragert,
    Doch dits maer tijdt verspilt, de ooren zijn al doof
    Om haer geluck en heyl te hooren: maer tot roof,
    Bedrogh, gewelt en haet, ja alle schelmeryen,
    Daer siet men ’t meeste volck in groeyen en verblyen,
    (125) Doch alles komt door mijn, ick help de goen en quaen,
    Geen schelm-stuck komt in ’t licht of ’t word door mijn beraen.
    Daer hoor ick weer gerucht                             (binnen)*
Judas, Sibalt, Robbert, Coert.
Jud.                                         De droes moght met jou rijsen,
Sib. Neen, sulck een Leitsman niet, hy moght mijn qualijck wijsen.
Jud. Soo doet dan als een aer.
Robb.                                     Wel ja wat leyt daer aen,
    (130) Of we hier pleysteren, of noch wat verder gaen?
Coert. Auroor is langh ter schuyl, en wy zijn moe van draven,
    ’t Was best wy in dit dorp ons wat tot rust begaven.
Sib. Ick ben al overstemt: verstajet soo, kom ga:
    Nu peur ick voort na bed, soo leyt mijn beurs geen scha.
Jud. (135) Goeden dagh Heer Waert.
Waert.                                         Weest wellekom, hoe dus spade.
    Messieurs, van waers de komst?
Jud.                                                 Dat sult gy niet light rade,
    ’t Is varder alsmen gist: maer Hospes hebt gy wat
    Te eeten, soo schaf op.
Waert.                               De Knecht is na de Stadt,
    ’k Verwacht hem ’t elcken stont, hy sal wel haest hier wesen
    (140) Met ietwes na u sin
    Jud.                                  ’t Is goet, ’k heb dorst beresen,
    Tap eens een kanne bier.
Coert.                                 Waer ’s Sibalt? wel dat ’s vreemt.
Rob. Ick denck hy brenght iets wegh dat noyt geen dief en neemt.
Waert. Messieurs, sie daer dat vars.
Iud.                                                   ’k Verwachtet.
Waert.                                                                       U gesontheyt.
Iud. Heb danck.
Waert.               Het segent u.
Iud.                                         Een glaesjen in de rontheyt.
    (145) Havoes Compeer.
Robb.                               Drinck uyt.
Iud.                                                   Dat smaeckt een span in ’t lijf.
    Het moet u wel bekommen.
Robb.                                         Soo sulck een tijt verdrijf.
    ’t Is braef.
Iud.             Holla, Hospes.
Waert.                                 Wat believen de Heeren.
Iud. Waer ’s onse Companjon?
Waert.                                       Die leyt al op de veeren.
Iud. Het mocht de drommel doen.
[fol. A4r]
Waert.                                           Hy was heel moe van ’t gaen.
Iud. ’t Is goet, dit slaeght ons wel, nu samen eens beraen:
    Hoe dat wy desen wreck de beusem uyt doen steken,
    (150) Had ick de Tijdt hier toe ’t sou m’aen geen macht ontbreken,
Tijdt uyt.
    Hier ben ick al gereet, segh my in ’t kort u wil.
Coert. Waer komt de Tijdt van daen?
Iud.                                                     Y botmuyl hout u stil,
    Wie spreeckt oyt sonder hem, o Tijt weest ons nu gonstigh,*
    Wy bidden leert ons nu een schelmery heel konstigh
    (155) Die wel gelucken sal.
Tijdt.                                       Hoor speelt saem met de kaert,
    En maeck een loos gekijf, op dat hy heel vervaert
    Komt springen uyt sijn slaep, de rest sal ick u leeren,
    ’t Geluck dat lacht u toe, ghy sult noch t’saem verteeren
    Van desen gierigaert, aen gelt, ruym thien pont groot,
    (160) Vaer wel, mijn geest die blijft.
Iud.                                                       Nu hebben wy geen noot;
    Kom mackers elck pas op, de Waert moest met ons speelen.
Robb. Dat ’s wel bedacht.
Coert.                               Maer hoor,
Iud.                                                     ’t En kan geen uytstel veelen.
    Holla,
Waert.   Wat ’s u begeer?
Iud.                                 Wat vreemts.
Waert.                                                 En wat?
Iud.                                                                   Wel hoor,
    Leyt Sibalt noch en slaept.
Waert.                                   Hy knort vast op een oor.
Iud. (165) Gy weet sijn karigheyt, en dat het ons oock leet is,
    Hierom soo hebben wy iets voor ’t geen al gereet is;
    Maer gy moest met ons doen.
Waert.                                 Wel soo het mach bestaen,
    Ick ben gemaeckt,
Jud.*                           De saeck daer hanght geen prijckel aen.
    Maeck slechts een Barrebier, die moy de beurs kan scheeren,
    (170) Soo sullen wy dien wreck sijn gierigheydt verleeren.
Waert. ’K versta den sin, vaer voort, elck maeck sijn tuyghje klaer:
    Al krijght sijn beurs de koors dat schaet hem niet een haer.
Binnen.
Coert. Hoe, weet de Waert alreets wat rol dat hy sal spelen?
Jud. Die Keerel dient hier toe, ’t en kan hem niet verschelen.
    (175) Wat hem te vooren komt, hy is altijdt gereet,
    Geen schelmstuck is so schelms daer hy geen raet toe weet,
    Als slechs een brave slemp daer uyt staet te verwachten,
    Soo past hy vinnigh op, je kunt met geen gedachten
    Bedencken sulck een quant, toont gy u neffens hem,
    (180) ’t Gaet vast dat, Sibalt noch van nacht raeckt in de klem.
[fol. A4v]
    Kom gaenwe t’saem in huys, men moet niet langer wachten.
    Daer komt een koelt in ’t zeyl.
Coert.                                         ’t Sal gaen als een gedachten.


DERDE UYTKOMST.

Jud. Nou Hospes doet dat soo, op datmen niet en faelt,
Waert. De schelmery is klaer en Marten wort gehaelt,
Robb. (185) Dees Tafel laet ons die gins voor sijn Bedstee trecken.
Jud. Doet dat, ick hael een kaert;
Robb.                                         Ga stil, je mocht hem wecken;*
    Nou set noch wat na mijn, daer ’s Judas, kom sit neer,
    En laetje tongh wat gaen, soo slickt hy mee in ’t smeer.
Iud. Bloet, mannen elck pas op, nu sal het scheeren aen gaen,
    (190) De wol valt ons te beurt eer dat wy hier van daen gaen,
    Of ghy sult breeckspel zijn.
Coert.                                     Hoe rammelt Judas dus.
    Als of hy ’t baesje was, hoe salt hier gaen
Robb.                                                             Sus, sus,
    Ey zwijgh en rust je hooft: wie sal de kaert om deelen,
    Daer Judas:
Iud.               Neen doet gy ’t,
Robb.                                     Dat kan mijn niet verscheelen:
    (195) Kom an, daer Coert, dats jou, nou Judas, en dit mijn.
Jud. Waer speeltmen om,
Coert.                             ’t Scheelt my niet,
Robb.                                                     ’t Spel een kanne wijn.
Coert. ’t Is goet, begin
Robb.                         Wel daer: soo, soo, dats een gewonnen.
Iud. Wy hebbent noch te goed, ons spel is eerst begonnen.
Coert. Eerste winst bedijd niet,’t sal mijn beurt oock eens sijn,
    (200) Speel op,
Robb.                 Sie daer; laet sien. Het tweede spel weer mijn.
Iud. Dat sou de drommel doen, beginjet weer te winnen
    Soo morsje met de kaert.
Coert.                                 Ick kantme niet versinnen.
    Hoe dat hy ’t konckelfoest, je speelt niet als wy doen.
Robb. Ick acht die praetjes niet, we draeyen de baboen,
    (205) En elck die speelt sijn best.
Coert.                                               Dit spel sal kabel houwen.
    Let op sijn dief se poot,
Iud.                                   We sellender op touwen:
    Indienjet warre soeckt: speel suyver,
Robb.                                                   Wel sie daer.
    Dats mijn, ick heb het aes, dats driemael na elkaer.
Iud. Dats driemael voor je bock,
Robb.                                         Dat selje suur op breecken.
(Sibalt komt van ’t Bedt loopen.)
Sib. (210) O mijn, wats hier te doen, ey mannen wilt doch spreecken.
    Wat’s dit?
[fol. B1r]
Rob.             Hy bruytme voor mijn beck.
Iud.                                                           Maer segh, waerom?
    Ick ben met hem te vreen, daer leyt de kaert.
Robb.                                                                 Wel kom,
    Kijck Sibalt, segh soo ’t is, wy zijn daer mee te vreden.
Sib. Maer wacht, en hael een kaers, ick salme vast gaen kleeden.
Iud. (215) Een kaers: hoe, binje blint, of drijft het mal om hoogh,
    Of sluytje ’t veurste toe, en kijckt met ’t achteroogh?
Coert. Neen daer is d’appel uyt.
Robb.                                         Maer Judas siet sijn blicken,
    Se branden als een vuer, men souwer van verschricken;
    Ey Koert brengh hier de kaers.
Sib.                                               Maer mannen is hier light?
Robb. (220) Wel binje blint, soo voelt.
Sib.                                                     Helaes! waer ’s mijn gesight:
    Ick sie, noch vuer, noch vlam, mijn oogen zijn verdonckert.
Jud. Licht nog eens met de kaers:
Sib.                                               Ick sie niet datse flonckert
Iud. Men klop de Waert uyt bedt, ick sie niet wat het is,
    Sijn oogen staen wel vremt, maer ’k weet niet, na ick gis
    (225) Soo sal ’t een sinkingh zijn.
Sib.                                               Ey laet de Waert doch komen,
    Je maeckt mijn ongerust.
Coert.                                   Hy moet wis legge dromen,
    Ick heb al eens geklopt, Harmen, Harmen,
Waert.                                                             Ick kom:
    Hoe, isser ongemack, wat schort hem, is hy stom?
Robb. Niet stom, maer blint.
Waert.                                 Wat, blint, sijn oogen die staen open.
    (230) Hoe isset beste maet?
Sib.                                         Men moet het beste hopen,
    Maer ’k vindme slecht gestelt, staet hier een kaers en brant?
Waert. Ist moghlijck, wat ick hoor, daer voeltse met u hant.
    Sib. Ick voel, maer sie geen licht, wat sal hier noch uyt rijsen?
    Ey Hospes helpme doch.
Waert.                                 Wil ’k u de Maen eens wijsen,
    (235) Op dat gy seker zijt?
Sib.                                       Och ja, haer silvre glans
    Met heldre starretjes, omvloghten als een krans,
    Van flickrent Diamant, dat sal my ’t hart verquicken.
Jud. Maeckje een venster op, dat sal al ’t werck verklicken.
Waert. ’k Weet raet, kom Sibalt kijck, ick maeck hier ’t venster op.
Sib. (240) Ey helpme, ’k sie u niet.
Waert.                                           Kom vat mijn hant,
Robb.                                                                         Ja stop,
    Dien Sotskap in ’t Tresoor, soo leert hy starrekijcken.
Waert. Wel sietge nu geen Maen, of Star, of Hemels-teycken?
Sib. Och neen: Het is met mijn gedaen; ick sterf van rouw,
    Nu mijn ’t gesicht begeeft,
[fol. B1v]
Jud.                                       Dien Uyl moet in de kouw.
Rob. (245) Wie sagh oyt botter swijn, als desen rechten jorden,
    Daer kijckt hy in ’t tresoor men souwer geck om worden,
    Hy ruyckt geen kaes en broot, roockvleys, of ham of speck,
    En was het rot, of muys, het sprongh hem in sijn beck.
Sib. Ick weet ’t is maneschijn, nochtans ick moetse derven,
    (250) ’t Is beter doot te zijn als blind te moeten swerven;
    Nochtans wat sal ick doen? geeft niemant mijn nu raed
    In dees mijn droeve stant, word ick alreets versmaet
    Van die mijn vrienden scheen in dees bedroefd’ voyagie:
    Wat waer ick noch dees dagh vol moet en vol couragie?
    (255) Waer dacht ick minder op, als dit swaer ongeluck,
    Te missen mijn gesight? onlijdelijcker juck,
    Komt mijn rampsaligh mensch in dese vreemde Landen
    Ontmoeten, doch wat helpt ’t gevringh van hert en handen,
    Het heldre starre licht, blijft echter voor my schuyl,
    (260) Ick sie als op een planck, of in een nare kuyl,
    Daer ’t woedent ongediert, mijn tot haer proy verwachten,
    Daer is geen poel soo naer of ’t speelt in mijn gedachten,
    Den helschen Acheron schijnt of sijn balgh op spert,
    Daer ’t heyloos bastert zaet soo gruwelijcken swert,
    (265) Met heele drommels, staegh schijnt op my uyt te vallen:
    Ey mannen staet mijn by, waer blijft ghy met u allen?
Jud.* Nu Sibalt, neemt gedult, wy zijn met u begaen,
    Wat wilt gy dat wy doen, gebied, wy nemen ’t aen
    Als ’t u slechts helpen mach?
Robb.                                         Maer meest ons eygen voordeel.
Sib. (270) Ick bid alleen om raet, spreeckt na u eygen oordeel,
    Wat ick beginnen sal: mijn oogen doemen wee,
    Ick sta als op een klip in ’t midden van de Zee,
    Daer baren, Hemel hoogh, mijn dreygen af te scheuren.
Waert. Hoe zijt ghy dus bedroeft? schep moet, laet af van treuren,
    (275) Ontbied een Barrebier, die na u oogen siet,
    Hier is een konstigh man die Meester Marten hiet,
    Wil ick daer eens om gaen, licht kan hy u genesen.
Sib. Maer eyscht hy oock veel gelt? Want siet ’t is meest verresen.
Waert. Het is een milde pol.
Sib.                                     Ey Hospes haelt hem dan.
Waert. (280) Ick ga, en kom stracks weer,
Jud.                                                     Segh Robbert krijgh de kan,
    En brenght het Sibalt eens.
Sib.                                         Och neen! ’k en kan niet drincken,
    De droefheyt sluyt mijn hart.
Robb.                                         Soo sonder slot of klincken.
Sib. Hoe seghje Robbert he.
Rob.                                     Dat ick het wel geloof.
Sib. Ja ’k hoorden ’t niet heel wel, de blintheydt maecktmen doof.
    (285) Ick ben geen hallef mensch.
[fol. B2r]
Robb.                                               Dat is wel te bemercken,
    Want ’t is een halven Uyl, dit blijckt wel uyt sijn wercken.
Waert, Barbier* uyt.
    Och ja ’t is soo geschiet,
Barbier.                               Ick sta, daer van verset.
    Welck is de blinde man.
Waert.                               Daer sit hy voor het bedt.
Barbier. Goe’n avont altemael, of liever goeden morgen,
    (290) Want ’t slaet daer even twee.
Sib.                                             ’k Moet voor een quade sorgen,
    Sijt ghy de Barrebier?
Barbier.                         Ick ben hem, tot u dienst.
Sib. Gy komt hier wel van pas, nochtans op ’t onversienst,*
    Want eer ick gingh te bedt; dacht ick om u, noch blintheydt,
    Doch dat ghy by mijn komt, is teken van besintheyt:
    (295) Kom, siet eens wat mijn let,
Waert.                                                 Dit lijckt wel Ape-spul.
Jud. Wat doetmen niet om gelt.
Waert.                                     ’k Beklaegh die slechten sul.
    Om sijn onnoselheyt, ick loof, hy loopt met Jurjen.
Jud. ’t Is Uylespiegels werck, hoewelm’ hem op geen Burjen
    In Bye-korven draeght.
Waert.                               Maer was hy sulck een Uyl,
    (300) De baken quamen uyt, en al ons werck wiert vuyl.
Barbier. Ick sie, ’t is slecht gestelt, mijn vrient ick sout u raden
    Dat gy u meest’ren liet, of ’t is u groote schaden.
Sib. Wat schort mijn oogen dan, dat ick daer niet uyt sie?
Barbier. Het zijn Catarrenen:
Sib.                                       Maer waer van krijgh ick die?
Barbier. (305) Het komt veel alsmen reyst, doch meest in dees contryen:
    Maer die dees landen kent, die kan sigh selfs bevryen
    Voor plagen die hier zijn.
Sib.                                     Wat isset voor een raet
    Diemen hier voor moet doen? hoewel het mijn geen baet
    In dees mijn droefheyt is, nochtans so kan ick weten
    (310) Of ick dit sloegh in acht, of veeltijds heb vergeten.
Barbier. Terwijl ghy sulcks begeert, so luystert wat ick segh,
    Men moet ruym vier mael daeghs, (wanneermen ’t onder wegh
    Bekomen kan) de Waert sijn beste Bier eens proeven;
    En sparen noyt geen gelt, maer nemen u behoeven
    (315) Van ’t geen daer is te koop, en vieren soo u mont,
    Op dat al ’t heele lijf magh fris zijn en gesont,
    Dit is mijn besten raet, aen alle passagieren.
Sib. Daer soudmen Vrou, Kind’ren, en ’t Huys moy me vercieren.
Jud. Noch liever soo, als blind.
Barbier.                                     Soo soud ick ’t oock verstaen,
    (320) Dat ghy niet sien kunt, heeft gierigheyt gedaen.
[fol. B2v]
Sib. Sal dan mijn suynigheyt mijn nu de oogen sluyten:
    Raeck ick door suynigheyd soo haest onder de kluyten.
Iud. Ick loof hy liever sturf, als gelt voor meesterloon
    Te geven.
Weert.         Het schijnt wel.
Sib.                                     O! overbittren hoon!
    (325) om meester geefmen raet, of ’k moet van droefheyt sterven.
Barbier. Ick segh indienje wacht, je sultje selfs bederven!
Sib. Wat staet mijn dan te doen?
Jud.                                             Siet datje accordeert,
    Genesen of geen gelt, nu lustigh resolveert:
Sib. Maer, of het quaet sou zijn, men ’t uyt stelde tot morgen?
Barbier. (330) Wat u gebeuren kan, dat leyt voor mijn verborgen,
    Ick gun u ’t best, vaert wel, maer morgen koom ick niet
Waert. Siet voor u, Marten gaet.                                binnen.
Sib.                                             O! al te groot verdriet!
    Mijn suur gewonne gelt, ick kan het niet uyt geven,
    En liever arm en sien, als blint met gelt te leven,
    (335) Ey Judas roept hem weer.
Iud.                                                 Ja is het niet te laet.
Sib. Och lieve ronde Goon, mijn toeverlaet, wat raet
    Nu ick u missen moet,                                Iudas en Barbier.
Jud.                                 Ey kom hy wil u spreken,
Barbier. Nu maeck u reden kort, mijn tijt die is verstreken,
    En wacht ghy noch een uyr, ick sie voor u geen kans.
Iud. (340) Die Keerel speelt sijn Rol, so fix als Meester Hans:
Waert. Maer luckt het wel ’t is goet.
Iud.                                                   De Tijt die kan niet liegen,
    En die hem niet betrout, die sal sigh selfs bedriegen.
Sib. Maer meester siet mijn gelt dat is wat dun gesaeyt,
    Daer weynigh vruchten zijn wert weynigh af gemaeyt,
    (345) Dit bid ick slaet in acht.
Barbier.                                       Wel hoe mijn vriend, wel negen
    Ick ben noch om u gelt, in ’t minste niet verlegen,
    De medecijn is duur.
Sib.                               Hoe veel is dan u eysch?
    Genesen of geen gelt.
Barbier.                         De aldernaeste prijs,
    Op voorwaerd als gy seght, op ’t minst is sestigh gulden.
Sib. (350) Ey Meester segh het naest.
Barbier.                                             Wie kan dit morren dulden.
    Ist u te veel, laet staen. Ick doen mijn selfs maer scha
    Om u gesontheyds wil.
Sib.                                 Wel is het soo. Kom dra,
    En set u konst in ’t werck.
Barbier.                                 Hier zijn de droge kruyen.
    Ick ga en maeckse ree.                                        binnen.
Sib.                                 Wat onbeschaefde buyen.
[fol. B3r]
    (355) Van wederwaerdigheen, zijn mijn nu al ontmoet,
    Mijn eerste soetigheyt verandert laes in roet.
    Maer word ick weer gesont, soo sal ick als een ander
    Mijn selfs wat doen te goet, op dat wy by elkander
    In vree, en vrintschap zijn:
Iud.                                         Hoe fijntjes sinckt hy nuw,
    (360) Dit was mijn sin altijd: maer ’t schorten veel aen uw.        Barbier.
Barbier. Kom, hou de kaers wat by op dat ick ’t wel kan leggen,
Waert. Maeckt sout, en seep, ’t gesicht, soo heb ik niet seggen.
Barbier. Sie soo, ist oock te stijf,
Sib.                                             Neen, maer het bijt soo fel.
Barbier. Het moet zijn werckingh doen, indien ’t je helpen sel,
    (365) Ga nu soo langh te bedt, de Son sal haest door breken,
    Legh soo, een uur of twee.
Sib.                                       Wat ofme soo magh steken,
    Ick vrees voor ongemack.
Barbier.                                 Neen, ’t is een qua humeur,
    Die ’k hoop verhuysen sal.
Sib.                                         Hoe kom ick daer noch deur.
Barbier. Nu houd u stil, ick ga.
Sib.                                           Ey wilt doch haestigh keeren.
    Barb. (370) So moetmen gierigaerts haer gierigheyd verleeren.         Binnen.


VIERDE UYTKOMST.

Heer.

    Auroor, haer gulde pruyck, breeckt ginder door ’t geboomt,
    En flickert in dees beeck, den mensch die leyt en droomt,
    Ja maeckt sigh duf, en sat, in plaets van hier te komen
    Beschouwe, lught, en lant, rivier en groene bomen,
    (375) Dat elck op ’t heerlijcxt praelt. Hoe lieflijck tiereliert
    ’t Gevogelt in de lucht, wat kou, is soo verciert
    In Konincklijck Paleys, als dees haer blauwe lucht is
    Met witte wollickjes omvloghten, daer haer vlucht is,
    En singen elck haer tael, soo minnelijck en soet,
    (380) Dat die haer sangh bemint, met reden seggen moet,
    Dat hare lieflijckheydt, trotseert musijck en snaren:
    Het ondertst van haer kouw, daer sy haer voetsel garen,
    Is ’t lieflijck vruchtbaer land, begroeyt met geurigh ooft,
    Dat ’t alderkostlijxt zaet, in leckerny verdooft.
    (385) Wijckt Christallijne glas voor dees Christalle vlieten,
    Daermen de druppelen als suycker kan genieten.
    Een water, daer de vis, beooght word tot de grond:
    Het blossemrijck geboomt, soo geurigh en gesont.
    Streckt dese vogeltjes, voor houtjes om te rusten,
    (390) Wat Tuyn is soo volmaeckt, daer dees haer niet verlusten,
    En plucken ’t geurights of, eer dat de Tuyn-heer komt,
    Die ’t heldere Musijck, wanneer zijn stem uyt bromt
    Doet vluchten, na haer nest, in dicht bewossen Elsen.
[fol. B3v]
    Daer sietmen treckebeck, en minnelijck omhelsen,
    (395) Van ’t vluchtigh pluym-gediert: soo vrolijck van natuur
    Dat het den mensch beschaemt: O! wel gebooren uur
    Als mijn de Tijd verscheen, en rade my te reysen.
    Dees wel volmaeckte wech, die ieder mensch moet prijsen,
    Die hem bewandelt heeft: ick nader mijn geluck*
    (400) Met vreughde, en ick hoop uyt ongemack en druck
    Nu haest te zijn verlost: gins komt een Boer aen dragen,
    Met groente uyt een hof: ick dien hem wel te vragen
    Wat wech mijn leyt na ’t Slot, licht loop ick anders mis.
Krelis, Heer.
Krelis. Goede morgen mijn Heer, waer heen dus vroegh?
Heer.                                                                                 Wel, is
    (405) Dit niet de naeste wegh, na ’t Slot van drommels-haven,
    Ick meen ’t vervalle Slot, daer eertijds soo veel braven
    Van ’t Land zijn opgevoed.
Krelis.                                   Mijn Heer, ’k verstaje wel.
    Hier noemt men ’t Droesesteyn, of Voorburgh van de Hel,
    Het leyd daer in dat Dal, aen geen zy van die Eycken.
    (410) Maer gaet daer niet alleen.
Heer.                                             ’k Wil voor geen Duyvels wijcken.
Krelis. Nou heerschop ’t gaet jou wel.
Heer.                                                   Dat hoop ick, jou alsoo.
Krelis. Ja maet ick segh niet veel, nochtans dat had ick noo
    Dat mijn als u sou gaen, je sult haest selschap vinden;
    En raeckje niet om hals, soo sint wis van jou vrinden,
    (415) Best ick mijn biesen pack, licht raeck ick anders oock
    Met ’t heerschop voor de droes, by ’t nickerlijck gespoock.
binnen.
Sibalt op ’t bedt.
    Hoe langh valt mijn dees nacht, ick ly, om door mijn lyen
    Van lyen vry te zijn, en raeck soo tot verblyen:
    Och Meester benje daer: wel spreecktmen niet een woort;
    (420) Segh, Judas, Robbert, Coert en Waert, sy zijn al voort
    En laten my alleen; ay me, mijn leden beven;
    Hellep Judas, hellep, ick kan niet langer leven.
Iud. Wel Sibalt, wel hoe ist, hoe roept ghy dus verbaest?
Sib. Ick legh, daer nare spoock, en hel-gedrochten raest.
Iud. (425) Dats enckel fantasy, je moet soo sot niet wesen,
    Datje voor spokery of hel-gedrocht soud vreesen.
    Wel hoe, dit is te slecht, daer komt de Meester an,
    Ick hoop het sal wel gaen.
Sib.                                       Och Meester, ick en kan
    Niet langer soo geboeit aen bey mijn oogen wesen,
    (430) Ontbint my met der haest, ick ben vol anghst en vreesen
    Dat ick bedurven ben.
Barb.                               Vreest niet, het sal wel gaen,
    Laet voelen eens u pols, die is heel wel gedaen,
[fol. B4r]
    Kom ick sal u los doen, en dan u oogen wassen
    Met warm roosewater, je moeter wat op passen,
    (435) ’t Staet binnen op het vier.
Iud.                                                 Ick salder wel na sien.
Barb. Wat duncktje nu Sibalt?
Sib.                                         Ey laet mijn eens allien
    De kamer over gaen.
Barb.                             Ga ’t water eerst eens halen.
Iud. Dats tien pontgroot aen waer, hy sal ’t hem duur betalen.
    Daer is het.
Barb.             Kom, dats goet, sie soo, gaet nou je gangh.
Sib. (440) Bigort ick sie al weer, die blintheyt duurt niet langh.
    O Meester, ghy zijt Baes van alle Barrebieren;
    Men hoorden na u doodt u Jaer-gety te vieren;
    Want in ons heele Land en heb ick noit verstaen,
    Dat sulck een meesterstuck by iemant is gedaen;
    (445) Kom binne haelje geld, je hebt dat braef gewonnen,
    Had ick dit soo gedacht ick had wel eer begonnen.                binnen.
Iud. Nu sien ick dat de Tijdt veel wonderen verleent
    En meest in schelmery, dien slechten bloed die meent
    Dat meester Marten heeft van blintheyd hem genesen,
    (450) Ick dacht niet dat de Tijd ons soo getrouw sou wesen;
    Maer nu ben ick vernoeght, al is de Tijd verwart,*
    Soo krijgen wy de vreught uyt (Sibalts) ramp en smert.        binnen.
Heer.
    Door schau van groen geboomt, en lommer net beplant,
    Ben ick tot hier geraeckt: men ried my op het Lant
    (455) Ick weder keeren sou; maer al dat Boeren praten
    En konnen my dien buyt soo licht niet doen verlaten:
    Laet sien dit weeghje deur, hoe vuyl en hoe verrot,
    Is dit een Heeren Huis? ’t lijckt wel een varckens kot;
    Logieerden hier soo’n Heer in dese kleine spacy,
    (460) Het lijckt veel beter een spelonck van desperacy;
    Maer ’k moet allijckwel sien waer dat de bedstee is,
    En vind ick die hier oock, soo houd ick voor gewis
    Ick hier al ben te recht: Ja, ja, dit sal wel wesen,
    Waer drommel schrick ick voor, ’k hoef immers niet te vreesen?
    (465) De Tijd heb ick te vriend; daer sagh ick weer een Kol.
    Hoor, wat geraes is dat? daer ’s wis de droes op hol.
    Wat huylen, wat geblaf, wel dats een duivels leven;
    Maer ’k ben noch niet vervaert, mijn hert in ’t lijf magh beven,
    Maer dats maer uyt de klucht, e. e. e. e. e. en
    (470) Om dat ick mo. mo. moe, ge. g. g. gegaen ben
    In in dees bedstee, ick de. de. de droes begaep,
    En co. co. co. comt hy, ee. e. e. e. ick slaep.
Geest van Marius.
    Wanneer aen dees Rivier mijn woonplaets wiert begonnen,
[fol. B4v]
    (Door vaders dapperheyt, in ’t harrenas gewonnen)
    (475) Toen leefden ick gerust op ’t Slot, welck met sijn kruyn,
    Wel eer door ’t groen geboomt, uytmunten als een duyn
    Aen Polyphemus strant: maer laes! dees droeve tyen
    Misgunnen mijn de rust, het wart aen alle zyen,
    En ’t warde langh voor heen, toen ick met rust besat
    (480) Dit Landt, dit Slot en goet: wat bate my dien schat,
    Die ick door langen tijdt voor bangen tijdt bewaert hadt?
    En voor den onderdaen vergadert en gespaert hadt;
    Ja aen mijn trousten vrient, (wanneer ick trock te veld)
    Soo dier bevolen had, het gruwelijck gewelt
    (485) Der ysre Drommelen, die deden mijn beswijcken.
    Ick wiert ter doodt gequetst, en lagh omtrent de Lijcken
    Op het bloedigh klaver-veld: maer ’t scheen den Hemel gaf
    Een uytkomst door mijn knechts, hoewel het tot een straf
    Voor mijn rampsalige, dus droevigh is gebleken:
    (490) Ick sprack mijn dienaers aen, soo langh ick noch kon spreken,
    Nu ben ick uytgeleeft, ja voel de doodt aen ’t hart,
    Voldoet mijn laetste bee, soo sterf ick sonder smert:
    Sy beyde zwoerent mijn met gruwelijcke eeden,
    En stelden ’t stervend hert al stervende te vreden:
    (495) Ick spack dan dese reen; Vlied met mijn doode lijck
    In mijn bemuurde Slot, en seght Heer Lodewijck,
    Die mijn Geheym-raedt is, dat hy mijn landt en gelden
    Deylt aen mijn trouste bloed, die ’t leven voor mijn stelden;
    ’k Wil dat hy ’t Slot bewaeck, soo langh ’t de tijdt verleent;
    (500) Maer als hy vluchten moet, dat dan mijn dood gebeent
    Steeds met hem word gevoert: dit was mijn laeste bede,
    Men zwoert my andermael, en ick stierf wel te vrede:
    Maer laes! dit hel gedrocht, soo duyvels dol na ’t geld,
    Bracht Lodewijck om hals, (de schoonste bloem van ’t veld
    (505) Viel door dees storm in ’t gras) en ’t geen ick had bevolen
    Tot welstant van ’t gemeen, is door dees schelms gestolen.
    Vervloeckte dienaers; foey, beloont ghy soo u Heer?
    Betracht ghy soo u eedt en gruwelijck gezweer?
    Beneemt ghy dus mijn rust, en doet mijn stadigh woelen?
    (510) Ach! had ick vlees, of been, ick sou mijn moed haest koelen,
    En u gestoolen geld, gemetselt in dees muur,
    Kreegh, die ick ’t willigh gaf, ’t zy dan door stael of vuur:
    Maer laes! ’k ben machteloos, ja sie geen hulp voor oogen,
    Voor dat de grijse tijt mijn ramp heeft overwoogen.                Binnen
Heer in de bedtstee.
    (515) Ho, is dat spoockery, soo legh ick sonder schrick,
    Wat duyvel komt daer aen, bigort, dat ’s Heyntje pick.
Hans, Mighel.
    tSa Mighel, repje gat, hier is de droes te binden.
    Och doet de droes de rond soo sullens’ onraet vinden.
[fol. C1r]
    Nou kruyp ick in men schoen.
Migh.                                           Wel Hans hoe dus verbaest?
Hans. (520) Hier zijnse by ons geld, loop haelt eens metter haest
    Een toors van Heyntjeman, ’k sal hier by ’t gelt u wachten.
Heer. Krijgh ick de droes op ’t lijf, die sal mijn wis verkrachten,
    (Soo raes ick met den droes,) O mijn, ick weet geen raedt.
Migh. Daer ’s licht, kom sienwe eens ront.
Heer.                                                         O Duivel, beste maet,
    (525) Ick bid, ey laet mijn gaen, wilt doch gena verleenen.
Hans. Kom vat dien dief by ’t hayr, ick vat hem by de beenen.
Heer. Gena, ick sterf, o mijn.
Migh.                                     O Schelm.
Hans.                                                       Hy is al kout.
Migh. Vat aen de romp; ja soo: kom bruyt hem hier in ’t wout.
    Legh daer ghy Raven aes, daer magh u ’t ondier vreten.
Hans. (530) Nu voort ons geld besien.
Migh.                                                ’k Verlangh, hoe ’t is, te weten.
(Binnen, en weer uyt.)
Hans. Nu ben ick weer gerust, ’t is alles daer noch kant.
Migh. Maer Hans dat was een guyt, hoe waeydent daer op ’t lant.
Hans. Het leeck een braef soldaet, maer wiert door schrick verslagen.
Migh. Eer ’t Slot vermeestert was, hadw’ ons toen soo gedragen.
Hans. (535) Dats al te laet bedacht, nu is voor ons het geldt.
Migh. Om dat het heerschop doot bleef leggen op het veldt.
Hans. Sijn doot deed ons dien eed om ’t geld wel haest vergeten.
Migh. Wy zweerden hy is doot, wie duyvel kan ’t nu weten?
Marius, Hans, Mighel.
    Ick, weet het, boos gespuys, en roep oock eeuwigh wraeck.
    (540) Vlie wech, van hier, vervloeckte, naer beneen; u saeck
    Is ’t helsche Rijck bekent; de schelmen zijn gevlooden,
    ’t Schijnt dat mijn rust genaeckt door schicking van de Goden.        binnen.
Krelis, Teunis.
    Had ghy niet mee gegaen ick quam dus vroegh hier niet.
Teun. Wat een struyf in je muts.
Krel.                                           Maer Teunis, ’k bidje siet,
    (545) Daer leydt gewis de droes, in schijn van soo een Joncker:
    O mijn Teunis, Teunis.
Teun.                               Wel schrickje voor een proncker?
    Al stack de droes in ’t kleed soo ty ick daer na toe.
Krel. Neen Teunis, neen; ick bid jou gaet’er niet.
Teun.                                                                     Wel hoe:
    Wat schijtebroeck is dat? ick vat hem by de lurven.
    (550) Wat zijt ghy, mensch of spoock? spreeck op.
Heer.                                                                   Ick ben gesturven.
Teun. Hoe! spreecktmen na sijn doot? dat maektmen niemant wijs.
    Wat binje, Wael, of Poep, of Staert, of Portugijs,
    Of Duyvel-jager? spreeck.
[fol. C1v]
Heer.                                     Helaes! hoe sal ick ’t maken,
    Zijn dat geen spoocken, ick besoeckt, om wegh te raken.
    (555) Binje van de duyvel, soo looper voort weer by.
    Maer, binje boeren, alsje lijckt, soo komt by my.
Krel. Teunis, ick ken hem wel; hoe heerschop, wats’er gaende.
Heer. Dit schijnt de huysman selfs, die gist’ren mijn vermaende,
    Dat ick hier niet sou gaen. Wel huysman, vrient, zijt gy ’t?
Krel. (560) Ick ben het, ja mijn Heer.
Heer.                                                 U komst, maeckt my verbijt.
    Ick dacht niet, dat ick oyt, weer van dit Slot sou raken.
    Ey gaenwe na u huys, ’k sal u veel wondre saken
    Van ’t geen mijn weder voer, verhalen.
Krel.                                                         Kom, mijn Heer.
    Maer, geckt niet weer met spoock, dits u een goede leer.


VYFDE UYTKOMST.

Sibalt, Harmen.

    (565) Waer blijvense soo langh, de Son begint te rijsen.
    En ’t is voor ons oock tijdt,
Harm.                                     Ick kan se u hier wijsen,
    Wilt ghy daer by zijn?
Sib.                                 Ja.
Harm.                                 Siet ginder door die Laen.
    Daer, by die Boere-schuur.
Sib.                                         Ick sie sy komen aen.
    Ick gase in ’t gemoet.
Harm.                             Wy hebben daer besproocken,
    (570) Tegen overmorgen, de schoorsteen te doen roocken.
    En nu by provisy, thien guldetjes verlickt,
    En de andere vijftigh, zijn tot het mael geschickt.
Judas, Sibalt, Waert, Robbert.
    Kom aen, wy zijn gereet, nu Hospus, alst geseyt is.
Sib. Vaer wel Harmen.
Waert.                       Goe reys.
Robb.                                   Maeckt, dat het dan bereyt is.
Waert. (575) Dat sal wel gaen: Messieurs, ick wensch u al, goe reys.
Waert, Jaepje.
    Jaepje, nou moet ik na de Stadt, om vis, en vleys,
    Want hier sal overmorgen, een gastery wesen.
Jaep. Maer man al weer van huys. Ja wel een mensch magh vresen,
    Wat tijd komje dan t’huys.
Waert.                                   Soo dra, als morgen vroegh
    (580) De poort op gaet, soo kom ick weer.
Iaep.                                                             Al tijds genoegh.
Waert. Nou Jaepje, ick ga heen, je moet het hier besorgen,
Binnen
Jaepje. Wel: dat ’s gangh na Heeroom.
[fol. C2r]
Heeroom, Jaepje.
                                                  Wel Jaepje goede morgen:
Jaep. Goe morgen Heeroom, maer, hoe komje hier soo vroegh,
    Dat ben ick niet gewent:
Heer.                                 Daer ginder, in die kroegh.
    (585) Daer was sulck een geraes, ick kost niet langer slapen.
Iaep. Mijn man, die was daer by. Die om dees ruyge knapen,
    Naer stadt is; om ’t een en ’t aer te kopen. En hy,
    Komt niet voor morgen weer. Stelt, vrees vry aen d’een zy,
    En gaen wy in ons huys, daer lustigh vrolijck wesen,
    (590) Ick ben u Dockteres.
Heer.                                     Komt dan mijn smart genesen.
(zy gaen in huys.)
Iudas, Heer.
    Ja Heer, daer is mijn handt: maer samen ’t geen men vint?
Heer. Ja: is jou volck al wegh, of anders zijn wy ’t kint.
Iud. Ick loof sy zijn al voort, ’k zy dat ick hier moest blijven:
    Hoe weynigh dencken sy, om soo en ton vol schijven.
(Binnen en weer uyt.)
Judas, Robbert, Heer.
    (595) Nu zijn sy alle voort, behalven, dees mijn vrient.
Rob. De derde maeckt de man,
Heer.                                         Voor alle dinghen dient
    Hier niemant meer te zijn: want komt hier veel gewoelingh.
    Denckt, ’t spreeckwoort zeyt, veel varckens maken dunne spoelingh.
Jud. Neen Heer vertrout het mijn, nu zijns al langh voor uyt.
Heer. (600) Komt met ons dryen, dan na de gewenste buyt.
(Binnen en weer uyt.)
    Dit deur: maer ick bedingh malkander trou te wesen?
Robb. Soo trou gelijck een luys.
Heer.                                           Dan heb ick niet te vresen;
    O bedtstee, ’t heught mijn noch.
Jud.                                               Hoe seghje?
Heer.                                                                 Kom al voort.
    Langh mijn u fackel eens, hier heb ick ’t gelt gehoort:
    (605) Wie blaest ons licht daer uyt?
Robb.                                                   Hier is noch een Lantaren.
Heer. De droes breeckt hier veel wint, je moet jou light bewaren:
    Nou loop daer in die hoeck. Hack lustigh met de bijl:
Jud. Ick voel de ton met gelt.
Heer.                                     Treck uyt, nu inder yl,
Jud. Kom help.
Robb.               Daer isse uyt.
Heer.                                     Laet ons de buyt wegh rollen.
Robb. (610) Ey hoor, hoe klinckt het gelt.
Heer.                                                   Sa voort, daer komen kollen.
binnen.
[fol. C2v]
Robbert. Judas.
    Maer Judas wat geluck, wanneer dat nu het Schip
    (Daer onse buyt in is.) Maer slechts niet op een klip
    (Of andersints) en blijft;
Iud.                                   Wy hebbent light gekregen;
    Kom nu, na Harmen, ’t gelt is wel, weest niet verlegen.
binnen.
Joris, Floris.
    (615) Wel Floris ’t was recht snaecx, maer luystert eens na mijn,
    (Een praetje kort de wegh, dus in de mane-schijn)
    Lest kom ick op de Mart, die men de Wester heete,
    Daer sagh ick sulck een pots, die ’k nimmer sal vergeten,
    Al leefd’ ick hondert jaer: Daer was een Snyers-gast,
    (620) (Een Beunhaes) in een Huys, hy wiert daer stracks verrast,
    Door een Spion, (die stil) liep na de Knippers Heeren;
    De Beunhaes, (by geval) gingh tot de ouwe kleeren
    Met de vrouw soo wat lappen koopen op de Mart;
    T’wijl Bloetnagels Overheyt, moy bruyntjes in ’t swart,
    (625) (Met haer sessen ter sluyck) daer quamen ’t huys beloopen,
    De man van ’t huys, niet slincx, die dulde sulck een hoopen
    Stroobeende Kromkuyts niet, dogh Knipluis met gewelt
    Wil ’t huys besien, met sey de Man, hoe staej’ en lelt,
    Treckje schoenen uyt, als ick moet doen, gaet dan boven;
    (630) De Schreurs op ’t wilt verhit, die zijn flucx op gestoven,
    Voort riep de Man sijn Meyt, Trijn, eer het iemant weet,
    Neemt al de schoenen op, en bruytse in ’t secreet,
    Toen roept de man met haest, daer al de jongens samen,
    Die flucx daer van de Mart en alle hoeken quamen,
    (635) Daer wast, jongers, jongers, ’k heb Quakers in mijn huys,
    Stracks komen s’ uyt, en om datje geen abuys
    En hebt; de geest geboot, geen schoene meer te dragen,
    (Sy lopen ongeschoeyt), je moetse lustigh plagen.
    De jongers pasten op; met komt de stoet om laegh,
    (640) Haer aenslagh was misluckt; elck riep om schoene: vraeght
    Jou knechts of meyden dat, sey ’t heerschop, bruyter buyten,
    De Schreurs raeckten op straet, strax al de jongers uyten
    Quaeck, Quaeck, Quaeck, goy jongers; jan rap, raekt op de been,
    En smeetense met dreck, soo dat een ieder green,
    (645) Als vierbeende Tuyniers, de Snyers uyt meedoogen
    Beschermden haer Overste. So raecktens’ uyt mijn oogen.
Flor. Gut Joris-broer wat pots: Was ick nu een Poëet,
    Daer moest een klucht van zijn; maer evenwel ick weet
    Noch een, die ’t wel kan doen, ick sal ’t hem eens vertellen:
Jor. (650) Ick soud niet garen doen, want krijghje die Gesellen
    Op ’t lijf, daer is een heel Leeger van in de Stadt.
Flor. Ja, krijslien, als Hopman Roemer, in ’t Leeger hadt.
Ior. O maet sat j’eens vast, soo tusschen haer manhaftigheydt,
    Je raecktender soo plat, (door haer wondre kraftigheydt)
[fol. C3r]
    (655) Als een verdrooghde luys, en dan wierdje heel net,
    Van een Venster-aep, op een root lapje geset.
    Hier sit haer wondre kracht: Want al die snaeckse beesten
    Die ’t breyn uyt hooft suygen, die zijn by haer het meesten.
    En is het hier te swack, soo swaeyt haer dus de hant,
    (660) En dan soo gelardeert, en al dat groot verstant
    Treckt hier dan in, soo dat, indien sy ’t dorsten wagen,
    Tien Man had in een uur, wel duysent doot geslagen?
Flor. Heel braef, sny op Jan Steen; maer ’k sie je wort al root,
Ior. Als een hont die zijn staert op light, sijn naers ontbloot.
Flor. (665) Wel je kent, maer komt nu weer na huys, het word tijd?
Ior. De maen schijnt noch te klaer: wie weet hoe veer en wijd
    Dat men de maen wel siet?
Flor.                                       Ick heb wel hoore seggen,
    Dat in de maen, noch wel een heele wereld sou leggen.
Ior. Gut had ick dan sulck een landt, soo groot als de maen,
    (670) Al souder ter wereld niet anders als gras staen.
Flor. Dan soud ick soo veel paerden wenschen, als’er starren
    In de lucht zijn; hoe soud ick dan te winter narren.
Ior. Och, al jou paerden waren doot eer ’t winter was.
Flor. Hoe! jou lant was groot genoegh, al wast maer half gras.
Ior. (675) Wat, mijn lant, daer souden jou paerden wel of blijven.
Flor. Wel hoe! het ley dogh leegh, wat soudjer me bedrijven?
Ior. Dats jou al even veel, ick wilt soo niet verstaen.*
Flor. Je moet het wel verstaen.
Ior.                                           Wel kanje mijn dan dwingen.
Flor. Had ick de paerde maer, je soud wel anders singen.*
Ior. (680) Ey Broer, ick bid, swijgh stil.
Flor.                                                   Geef mijn u Lant dan vry.
Ior. Siet toe, dat past op u, of houd u uyt mijn Wey.
Flor. Sy sullender in gaen.
Ior.                                     Ick moet de saeck dan slechten
    Met mijn geweer.
Flor.                       Kom aen, ick wilder oock om vechten.
Jor. tSa.
Flor.     Kom.
Ior.               Soo daer leyt hy; Wat heb ick daer gedaen?
    (685) Helaes! mijn broer om hals; wat gaet my leyder aen;
    Mijn Broer, mijn lieve Broer, och isser noch wat leven,
    Soo spreeckt dogh.
Flor.                           Ay me.
Jor.                                       Ach! wilt het mijn vergeven,
    Ick draegh u voort na huys, op hoop ghy van u wont,
    Noch weer genesen mooght: och was hy weer gesont.
Binnen.
Robbert, Iudas.
    (690) Ick vrees al voor het Schip.
Jud.                                             Wat kan je vrees dogh baten,
[fol. C3v]
    Kom ga maer; op die Schipper maghmen ’t vry verlaten.
Robb. Daer sie ick Harmens huys.
Iud.                                                 Wat ’s dit? de deur is toe.
Robb. ’t Is duyster dats niet vreemt; klop aen, ick ben al moe.
    Van sulck een langen wegh.
Jud.                                         Wel hoe, ick loof sy slapen.
(Iaepje spreeckt in huys)
    (695) Wie is daer voor de deur?
Robb.                                           ’t Is hier al wel geschapen
    Wy zijnt, Jaepje, Judas en Robbert.*
Iaepje.                                                 Loop maer heen,
    Judas was een verraer.
Iudas.                             Wilje niet op doen?   Iaepje. Neen.
Iud. Robbert swijgh maer stil: hoor, ick weetse te begluren.
    Hier aen de zy van ’t Huys: ’t is nu ontrent twee uren.
    (700) Den dagh breeckt nu haest deur, ick loof het daer in huys
    Met Jaepje vetpot is.   Robb. Dat wijf valt niet heel pluys:
Iud. Haer man is wis na Stad.   Robb. Dat loof ick en die kronje
    Laet ons voor deur:   Jud. Dat doet, sy speelt verlight fasonje.
Harmen.
    Hoe sel Jaep opsien dat ick soo tijdlick t’huys kom:
    (705) ’k Gingh gistere laet uyt Stee met onse Krijnbuur, om
    Geselschap te hebben; ’t wort dagh, ick moet wat voort gaen,
    Mijn wijf sel meenen dat ick nu moet voor de Poort staen.        binnen.
Iud. Wel Robbert wast niet braef?
Robb.                                           Wat dunckje saghjet wel?
    Haer Harmen die wier Harmen de bock door dat spel.
Harmen, Judas, Robbert.
    (710) Wie staet hier voor mijn deur?
Iud.                                           Kent ghy ons oock niet meerder?
    Ick weet wel Croegen meer, kom gaenwe slechts wat veerder.
Harm. Messieurs wel wat is dit? Voorwaer ick kend u niet,
    (Het daeght noch eerst) ick heet u wellekoom.
Iud.                                                                       Gebiet
    Datse op doen.
Harm.                 Doe op: Hoe Duyvel selt hier wesen?
    (715) Laet ghy de luy voor de deur? get Jaep ghy meught wel vreesen.
    Kom in huis.
Jaep.                 Wel man, hoe wist ick dat ghy het was.
    Wellekoom, kom in huys.
Harm.                                 Komt het je nou te pas?
    Waerom hebje de Messieurs niet in huys gelaten?
Jaep. Ja, ken ick de luy oock allegaer aen heur praten?*
Iud. (720) Nou kijf niet met jou wijf; kom schaf ons slechts wat op.
Harm. Wat belief je Messieurs, Wijn, of Bier, of een kop
    Met Brandewijne?
[fol. C4r]
Iud.                         Ja brengh een kan met Bier, oock eten.
Harm. Wat koeckjes met kaes, ’k heb nu anders niet gekoockt.
Iud.                                                                                 Wy weten
    Wel beter.   Harm. Neen doch niet.   Iud. Wel of ick beter wist.
Robb. (725) Hy heeft de Vrye-kunst.   Jud. Die is my noit gemist.
    Kom brengh hier eens wat krijt, sie daer sal ick wat schrijven,
    Doet nu dat kasjen op.   Harm. Wat sou dat doch bedrijven?
Iud. Doet ghy het op.   Harm. Kom aen, wat duyvel sie ick daer?
    Een boutje van een Lam, en dat al moitjes gaer.
Robb. (730) Nu kom eet mee.   Jaep. Och man wilt sulcks doch niet beginnen.
    ’t Is toovery.   Harm. Ick heb honger.   Jaep. Waer zijn jou sinnen.
    Wilj’ om hals zijn Harmen?   Iud. Nu Hospes hebje niet
    Wat anders? eet vry mee.   Harm. Niet anders alsje siet.
Jud. Kom dan, ghy oock Jaepje.   Iaep. Maer soud ick daer van eten
    (735) Soo waer ick ommers doot.   Harm. Hoor Judas, ’k wou wel weten
    Of de kost oock quaet magh?   Iud. Wel vreesje wat ick doe?
    Hou daer neemt ghy het krijt, nou schrijf, tock, tock, tock, toe
    Op dat kasje.   Jaep. Och man.   Harm. Hoe leit dat wijf te baren
    Met krijt te schrijven: Hoe, dat doe ick al te garen;
    (740) Sie daer, tock, tock, tock, toe, daer staet het; wat nu doen.
Iud. Doe op de Kas.   Harm. Te droes, een gebraden Capoen.
    Dits mijn eigen toovry, hier wil ick mee van eten.
Iaep. Och Harmen, man.   Harm. Brui heen.   Jaep. Nu is het al gescheten
    In de Cortegaert.   Iud. Harmen tap eens Rijnsen wijn.
Harm. (745) Die is hier niet in huys,   Iud. Ick wilt se moeter zijn.
    Daer schrijf weer,   Harm. Waer nu op?   Iud. Op die bedstee daer ginder,
Harm. Kom Robbert gae met mijn, soo doet mijn niemand hinder.
Iud. Benje daer gereet?   Harm. Ick sta daer nu recht voor.
Iud. Wel schrijf dit Vaersjen dan, dat ick hier singh: nu hoor
    (750) O, Rinse wijn, o Prinse wijn, je maeckt men groen,
    Ick kroon u hier, vertoon u hier, ey wilt u spoen:
    Voor dese brave drinckertjes, en klinckertjes,
    Ja bateviers in ’t licke, kiri, miri, pof,
    Wy sullen met pullen, u eer aen doen.
Harm. (755) Sie soo, daer staet het kant (nu moet ick ’t eens probeeren
    Of ick ’t oock singen kan.   Robb. Een vers is haest te leeren.
Harm. O Rinse wijn, Etc.
Iud. Wel Harmen dat gaet braef, siet nu eens na de wijn.
Harm. Hier staet een groote pul.   Iud. Dat isse, kom geef mijn.
Harm. ’k Sal eerst een reys, Havous Harmen; Wijf, hael een glaesje.
Iaepje. (760) Ja ick ben Swabber, en mijn man die speelt het baesje.
Robb. Gut, Judas, hael soo in, de bout die is haest gangh.
Iaepje. Daer is een glas.   Iud. Harmen, hoe siet jou wijf soo bangh?
Harm. Kom Jaepje, eet mee.   Iaepje. Wiljet mijn oock in ’t lijf duwen,
    Ick wedje wel haest naelden en spelden sult spuwen,
[fol. C4v]
Harm. (765) Bruy voort na achtre toe, hoe ist hier met dit wijf?
Iaep. Wel man, je jaeght een mensch, de poplesy op ’t lijf.
loopt binnen.
Harm. Judas wat geef ick datje my die kunst sult leeren,
    Van Bout en Wijn-tovry?   Iud. Indien je mijn wilt sweeren
    Trou te zijn, soo leer ick u die kunst.   Harm. Sweeren, Wel,
    (770) Ick sweer, by al ’t gesweer, Crauwasy en gratel
    Datter in heel Parijs is, u mijn trou te toonen.
Iud. Wel soo, sal ick u oock met mijn konst beloonen,
    In die kas, die daer staet, daer sit de duyvel in,
    Maer ’t is een swacken broer, had ick het in mijn sin,
    (775) Ick hoesten hem van kant.   Harm. Ick heb hier voor sijn waffel
    Een moy banket gereet.   Iud. Wat isset?   Harm. Dese gaffel.
Iud. Die sal ’t hem heel wel doen; maer hoor, indien je niet
    Ten eersten toe bruyt (maer hem eerst heel wel besiet)
    Soo raeckt hy lichtlijck deur, en als dat sou* geschieden,
    (780) Waer ick mijn kunst glat quijt.   Harm. Indien hy ’t komt t’ontvlieden,
    Sal ick het u vergoen met hondert gulden.   Iud. Nou,
    Op u beloofde gelt, ick mijn dan vast vertrouw,
    tSa, wacker, nu begin.   Harm. Treck jy de deur soet op,
    En dese gaffel past dan op de Duyvels kop.
    (785) O mijn, ’t is Heeroom, Heeroom, Heeroom, laet hem loopen.
Jud. Ick dacht wel dat ick soo mijn kunst noch sou verkoopen,
    Nu Harmen, kom dock gelt, maer ’k wou om ses mael meer
    Dat ick die kunst noch kost.   Harm. Ja wel het doet mijn seer
    Dat ghy u kunst verloor, maer waer sou ick het halen,
    (790) ’k Heb soo veel gelt niet in huys, om u te betalen?
Robb. Wie drommel komt daer aen?   Jud. Wat ’s dat, ick sie het oock,
Harm. Mijn hart klopt in mijn lijf, gut mannen dat is spoock.
    Tijdt, Judas, Robbert, Harmen.
    Ick sie en hoor het al, wat dat ghy kunt bedrijven,
    Wat hebt ghy met dees voor?   Iud. ’k Laet het aen u verblijven.
Tijdt. (795) Wel schelt hem ’t gelt dan quijt.   Iud. Hoor Harmen, ick begeer
    Het geldt, dat ghy verloor, nu nochte nimmermeer.
Tijdt. Al wat ghy hebt beschickt, is door my toegelaten,
    Gaet vry nu elck uws weeghs, ick ly geen meerder praten,
    Schick u al t’saem naer mijn, en rolt soo totter doot,
    (800) (In dees Verwarde Tijdt) gelijck een ronde Cloot.

UYT.
Continue

Tekstkritiek:

vs. 24 vluchtigh er staat: vluchigh
vs. 127 (binnen) — Toneelaanduiding in gotisch font
vs. 153 gonstigh er staat: gonstih
vs. 168 De spreker is niet aangegeven; in 168b t.m. 170 spreekt vermoedelijk Iudas.
vs. 186 wecken; er staat: wrecken;
vs. 267 Iud. er staat: Sib. Er kan ook een andere spreker bedoeld zijn
vóór vs. 287 De Barbier is Mr. Marten in de lijst van personages.
vs. 292 ’t er staat: ’t ’t
vs. 399 bewandelt er staat: b wandelt
vs. 451 vernoeght er staat: veruoeght
vs. 677 weesrijm.
vs. 679 Had er staat: Had;
vs. 696 zijnt, er staat: zijnt (
vóór vs. 719 Jaep. er staat: Jap.;
vs. 779 sou er staat: soo