Mattheus Gansneb Tengnagel: Klucht van Frick in ’t veurhuys. 1642.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Exemplaar UBL 1207 B 18 : 11
Ceneton087820 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[fol. A1r]

M. G. Tengnagels,

KLUCHT

VAN

Frick in ’t Veur-huys.

[Vignet: houtsnede, vosje met vis op de schouder]
____________________________________

Gedruckt naer de Copye, In ’t Iaer M. VIc. XLII.


[fol. A1v]

Ai! oordeelt van mijn drollen niet
Voor dat het oog’er rollen ziet;
Voor dat de wisse proef, met recht,
Den Kock mag schelden voor een knecht.
(5) En heeft hy dan te laf gebrout,
Zoo mengt het oordeel noch met Zout.


[fol. A2r]

Aen A. H.

Kluchtige, ja dat ik dorst ik sey drollige Slut.

EN (als ’t oock overdacht is) wie zeyt, dat het bywoord van drolligh u hier niet meer toekomt, als het bywoord van kluchtig, hoewelze in eyghenschap tweelinghen zijn? Want je siet wel ik koom hier aentorssen met een heele turfmant opgestapelt* vol van mijn drooge drollen, om deselve aen u, die inder daed mee drollig zijt, en die in mijn drollen buyten twijffel smaek zult vinden, met een goetgunstige gheneghentheyd toe te duwen. Haddenze nat gheweest, ik zouze in een balie ghebragt hebben, daer kunnenze niet licht deur druypen; want (ofje ’t gehoort hebt of niet) ick ben op zijn oud Amsterdams, al vry wat puntig; en dat hoor ik benje mee: daerom sou* ickje Vloer niet garen vuyl maecken: ook te meer om uw dienstmeyd, die van dien selven aerd is, niet onnoodigh* te verstoren; ’twelck wy leeren van dit onnoozle dreumelrijmtje, als het zeydt,

                    Die de Dochter soeckt te booren,
                    Moet de Meysiens niet verstooren:
                        Die den Hen van’t Huys wil treen:
                        Houdt de Meysjens staeg te vreen.
                    Want wanneer de boden willen,
                    Ianckt dan vry, ye zult niet drillen.

    Dan dat’s tot daerentoe. Als ikje nu het byvoeghsel van drollig, datje my niet qualijck af zult neemen, toeschik; zo behoud gy uw eygenschap, en d’ouwe spreek-woorden blyven waerachtigh, alsse zeggen,

                                Huy by Karnemelk:
                                Stront by zijn Broer:
                                Vylen by Vylen:
                                Zot by mal:
                                Huyg by Haag:
                                Zuyer by zijn maet:
                                Garibos by Spektakel:
                                d’Een bescheeten, d’aer met stront besmeert:

    En noch 1000. dierghelijke, die hier mee wel zouden voeghen, ten zy het overvloedig waer; want, na my dunkt, zoo krijg ik verlofs genoeg van dese 8. om u, die vol drollen steekt, het byvoegsel van drollig, zonder arg of achterdocht, met eerbiedigheyd toe te passen, en mijn drollen op te dragen.
Met verlof dan drollige Slut.
    Sluyt uw’ ooghen doch niet toe! spalkze liever wijd open, en zie hem eens door en door, die hier voor u staet. Gy hebt hem wel van buyten ghesien, maer noyt van binnen. Hy is ’t niet dien gy meent. Ghy houd hem voor u vyand; hy is u vriend. Ghy hebt hem vyandschap verkoft; hy komt u met vriendschap betalen. Ghy hebt hem onteert; hy [fol. A2v] komt u eeren. Ghy hebt hem schade gedaen: hy koomt u voordeel doen. Gy hebt hem bedroeft; hy koomt u verblijden. Hoe, ontsluyt uw’ oogen doch, en zie hem eens aen: Of wilt ghy dat ik seg wie ’t is? Wel aen, hoewel gy ’t self wel weet, ik sal’t u seggen. Het is een die met uytdrukkelyke genegentheyd u koomt opoffren, zyn tydt-verdryf, dat drollen zyn; zyn drollen, die boert zyn; zijn boert, die ernst is; zyn ernst, die vermakelick is: wiens vermakelikheyd bestaet in een Klucht, dien hy gerijmt heeft van Frik in’t Veur-huys: die u buyten twyffel, mede vermaken moet. Dees zoekt hy te bevelen onder uw bescherming; wel wetende soo gy hem beschermen wilt, dat hy van niemand beschadigt kan worden. ’t Is wel waer, dat ’er hier en gints al wat weyds, en van St. An in sluypt: sla dat over, of lees het liever twee-drie-mael ik ben verzekert, dat het u al meer, als het ander, verblijden zal. Ik beken wel, datmen, om dees tijdt ’s Iaers, soo troetelende Venus behoorde te bezoeken met nieuwe, en zappige Somervruchten, als Aspergies, artisokken, en andre lief-kruyden, of met een ruyckertje van frisse roozen, rosmarijn, thijm, matelief, en diergelijke; al bloemen, dien Cypris bemindt en afkeer hebben te staen in ’t oogh van een belachchelijke Narcis: Maer alsoo ik wel wist, dat deze drollige vrucht u (die in een hof van sodanige vruchten woont) de meeste vruchten opbrengen sou, en dat de meeste vruchten u aengenaemst zoude zyn: zo heb ik, alle bloemen en kruyden ongeplukt latende, my vrypostig gemaekt, om dezen vrugt u aerdigheyd, en waerdigheyd op te dragen. Ai, tree niet te rug. Al noem ik het wederom drollen, ’t zijn daerom geen drollen; of ten minsten gheen drollen, die een edlen lucht bedwelmen: want haddent diergelijcke drollen geweest, zyt vereekert, ik zoude mijn geschaemt hebben daer mede in u gesicht te komen. Daer voor was den Eerweerdigen Klaes de Flink, Heer vande korte warmoestraet, tegen over de handboogs Doelen, die daer goud uyt puurt, en met zijn gevolg van vrienden, en vreemden ’s nachts al singende, (sonder* banquet t’ huys te brengen) in te bruyloft gaet. Dezen man haddenze toegekomen; maer also ik wel wist, dat hy in dese drollen gheen smaek soude hebben, maer in d’andre wel: en gy in d’andre niet: maer in dese wel: zo zal ik, alst tijd is hem op dandre nooden: en u jegenwoordig op deze. Ai, versmaeze niet. Geefze toch een lonkjen, en knikze eens vriendelik toe: Heb medoogen met den tegenwoordigen stand van myn Frik int Veurhuys, Sie eens hoe stijf, en onbeweeglick dat hy staet: Slae der doch een verquikkende hand aen: Troost hem in sijn nood, Help hem in zijn bangheyd, zet hem neer, zijn krop is vol, ai laetz hem teghen uw uytschudden, Ontlast hem doch, dat bid ik, En of hy sigh verbergen moest om een misslagh, een onnoozle kindermakery of twee, zoo berg hem t’uwent, daer ik weet dat hy wel onthaelt zal worden, Sijn kostgeld wil ik garen betalen: en, om ’t goeds wille, dat hem geschieden zal, en ghy doen zult, wil ik u al mijn leven dienen; Indien ’t u aengenaem zal zyn met lust gedient te worden van
Frikjes meester, en Slutjes dienaer.

M.G. Tengnagel.

In Amsterdam den 28. van Wiedemaend,
            in ’t Iaer. 1642.


[fol. A3r]

Inhoudt.

FRick in’t Veurhuys een jongman, de Bruygom zijnde, sent sijn Moer, om hemden, en beffen te doen maken, met een narm vol linnen, naer den Nayster. De Nayster, alles wel verstaen hebbende hoe sy ’t gaeren hadde, vraeght of het Bruygoms goet sou zijn, en wie de Bruygom was. De goede oude vrou, onnoosel en nergens van wetende, seyd ja, en dat de Bruygom was heur oudtste Zeun Frick &c. waer op de Nayster, die een kraemvrou van ses weken was, met een barst opstuift, jaegt al de kindren uyt school, en vlieght den Moer in’t aengesicht. De oude Vrou, in noot wesende, schreut om hulp. Een buurwijf op het geschreeu aencomende, ontset d’een en vraeght wat d’ander lette. Waer op sy seyde, dat het kint daerse nu van inde kraem gheleghen had, het kint was van dit oude wijfs zoon Frick &c. die aen haer verlooft was; daerse een stuck Gouds van op trou had; die nu de Bruygom wesen sou met een ander: en loopt met een naer binnen, om den trou-penning uyt heur kas te halen. D oude vrou, terwijl d’ander in huys was, loopt verbaest wech. De Nayster, wederom uytcomende, meendense den Moer te laten sien: maer siende datse wech was, valt in onmagt, en wederom wat by sich selven comende send het buurwijf tot een van’er kornuytjens, een stijfster, die een huys acht of thien daer van daen op een kamer woonde: desen verteltse al heur wedervaren, en openbaerter de gansche saeck. De stijfster dit alles met verdragh aenghehoort hebbende, begint eyndlijck uyt te spatten, ja so slim of slimmer als de Nayster; en seyd datse aen den selven al verlooft is geweest over anderhalf jaer, datse schrift van sijn hand had, het geen met sijn bloet ondertekent was, dats een kind van hem had, dat nu al over het jaer out was, en andre dingen meer: soo dat sy de naeste soude zijn. De Nayster, dit hoorende, begint te schreyen. De stijfster, alles overdenckende, schreyt mee. Het buurwijf, daer by staende, soecktse te vreden te stellen: Sy laten haer geseggen, scheyen uyt het huylen: maer stuyven met een opstaende zeyl, gelijckerhandt naer het huys van den ouden, (daer de Bruygom, door het geraes van zijn Moer, al uytgevlucht was) en maken geen kleyne bure-gherucht:* dan siende datter heul noch hulp te halen was, en dat de deur gesloten bleef, gaen wegh, en ontbieden hem, door den Koster voor Commissarisen van huwelijcxsche saecken. Twee kittebroers, al dit werckjen aenghehoort hebbende, lacchen’er om, en wensen’er een klucht af te zien. Mit comt Meester Pieter de Poëet, desen deelen zy het mee. Hy belooft het int werck te stellen, en gaen te saemen wegh.

_______________________________________________

Spreeckende Personagien.

Grietie van Buren, een Matres.
Lijsbet.
Kniertje.
Iosijntje.
Teuntje.
Zuzanne.		 }
} 		Vijf Speldewerksters.
Frick in’t Veur-huys.
Diewertje, Moer van Frik in’t Veur-huys.
Mr. Ian een Poeet.
Trijntje, een Buerwijf van Grietje van Buren.
Saartje Iacobs, een Stijfster.
Roodneus.
Blieck vijst.		 } Twee Kittebroers.
De Koster
Mr. Pieter een Poeet.
                        Swijgende.
Het heele School van naysters, en Speldewerksters.
Een hoop Rappalje.
Continue
[fol. A3v]

Grietje met een flep voor’er hooft als kraem-vrou, en een tien in’er hand als*Matres, stelt ordre onder heur School-kinderen. De wieg met het kindt staet mede op het Tooneel.
HEmme! hemme! hemme daer! mitje snappen en je klappen dit gore goet
    Lijsbeth al grijnsende. Matres, Kniertje quelt me!
    Grietje. ’k Surg dat ikje daer al weer by koomen moet.
Ey jy mee lijmstront! al langenoeg te dutten, en te droomen!
In elken uur ien leletje! Wat of’er noch van jou zel komen!
(5) ’t Is hier het poppetje pas van achtien klossen, je hoord in elken uur een zestienendeel te doen.
En jy gaepster, wat heb jy’er na te luystren? Wat: deuse kyeren souwen ien mensch wel mal bro’n.
Wel! wat of dit aenzicht nou schort! hoe staeje dus en trantelt?
    Kniertje staet veur de Matres. Matres, moet ik wel ereys gaen kakken?
    Grietje. Ja: maer koom me datelijk weer. Zietz’er neers iens na’er halen, ’k zurg ’t zel’er noch ontzakken.
    Iozijntje staet al wringende op. Oei! oei! oei! Matres moet ik me gaen, ’k heb oock zukken noot?
    Grietje. (10) Loop, schijtwik loop: wat, deuze kyeren schijten of men maer ien duyt gaf voor ien hiel roggenbrood.
Waer of deuze sloftoffel van daen comt? de klok is lang kartier over ienen.
Sleep! sleep! kruyptze op ’er neers, of koomtze op’er bienen!
    Teuntje School komende. Gen dag Matres! daer is ien briefjen, ik moet te drie uren weer t’ huys gaen.
    Grietje. Of te zessen! Hoe na om datje dus vroeg school comt? Jou pangt! waer comje nou van daen?
    Teuntje. (15) Matres ik heb veur mijn Moeder tot de Bliekster eweest.
    Grietje. Al logen!
Jou verbrangtste Meer asje bint, je hebtme al dickwils zoo bedrogen.
Voort! voort! opje gat, jou onsoete korst! verstaeje dat wel!
Of ’kzel ’er met ien excellente gard op comen, jou onschickte zwijnsvel.
Zietse daer nou iens heen druypen, die rechte malle Webbe.
    Susanne School komende. (20) Gen dag Matres! men Peetje zeyt ik moet ien nuw parkement hebbe.
    Grietje slaet ’er. Juyst datte! hoe na hebje mit Teun dus lang in de bogt eweest?
Ik hebje gisteren soo egiesselt: ’t is wonder datje nou niet vreest
Dat ikje doodtslae. Jou Vuylikje! ’t is daer half twie eslagen,
En nou comje ierst school.
    Susanne al huylende. Matres, laet het dat Meysje vry loopen vragen,
(25) Ik heb veur mijn Peetjen om ien boodschap eweest.
    Grietje. Dat’s kacken: dat conse selfs wel doen.
Heer! is ’t meugelijk datter menschen binnen, die de kyeren dus onhebbelijk opvoen!
Daers ien parkement! flux uyt mijn oogen, en gaetme stil sitten werken!
’k Wed ik zel ien aer register in mijn school trecken; daer selme onse lieve heer in sterken.
Wat, wat, wat! ik zwiet’er of. Ik bin noch sucken swacken kraemvrou, en mijn hooft doetme soo seer,
(30) Wel te recht gangt M. Hendrik Kaldekerk over de Zuyer Kerk uyt Het gekroonde Hooft-sweer.
[fol. A4r]
En hy sit self in ’t uythangh-bord mit al sijn rasende scholieren,
En ien kroon boven sijn hoofdt. Holla! holla daer! mit benieren.
    Susanne. Matres, Neel neemt mijn Steekertje van mijn kussen.
    Grietje. Ja wel ik sweer
Je selter veur hebben. Daer daer daer daer daer doet het nu noch iens weer.
    Susanne. (35) Ha ha ha ha: soo siet:
    Grietje. Lach jy’er om as ien aer wordt esmeten:
Jou Teuterquaed, asje bint: of is het jou alries vergheten
Datje strax me wat kreeg?
    Susanne meenter te verantwoorden, maer wordt belet. Ma’.
    Grietje met een grauw. Kort! houme de bek, sooje me verstaen hebt!
Ook niet lang te pruylen! repje wat! en asje dit morsige parkement af edaen hebt
So sel je of sneyen, en het Italiaens vloertje, het Tulpje, het Doodshoofje, of het Weyertje op setten.
(40) Hoe werckje dus vuil, of ’t in ’t koutste van de winter waer: wat souje letten,
Datje niet soo wit soud werken as ien aer: ziet Elsjes werk iens aen:
Dat is soo wit as ien hagel, en ’t jou soo geel as ien taen.
Sluyt het ook wat beter. ’t zieter uyt of ’t eschift was. Hoorje me wel:
    Susanne. Ja! Matres.
    Grietje. Spreek dan! je mond sel soo lang duuren, as je gat sel.
(45) Wat! ien mensch het soo veul te doen mit deuse vijf ses besete klappaysters,
Die noch veur ’er selve speldewerken ook, as mit al de Naysters,
Die veur my wercken? Waer van sommige noch geld toegeven mee.
Maer ik sweer van deus tijdt af; sooder iemand is, die d’aer niet laet in sijn vree,
Op sijn dingen past, by tijd school comt, stil sit, en laet sijn snappen.
(50) Die sel ik so ongenadig gieslen, al soum’ ’er ’t bloed mit ien kraen uyt den neers tappen.
Daerom waerschouw ik nou elk ien, ’t zy wie ’t oock is;
Want as ik com, dat weetje wel, soo coom ic gewis.
Letter vry op: die ’k op sijn huyd val, die sel het wel voelen.
En isser iemand die een lege klos het, die brengze, ’k zelse spoelen.
(55) En die sijn slag vergeten het, of iet aers ontbreek,
Dat die mit beleeftheyt, en manieren com, en nijg, en doe sijn kinnebacken op, en spreek.
Grietje neemt het kindt uyt de wieg en spreekt voort.
Nou, nou, nou,! mijn kleynje. Hoe soume dus krijten! sus, sus, sus! mijn lammetje.
Heer! dus gemelic uyt sijn sleepje te comen! het het dorst? wil het kijntje ien prammetje
Geef memmetje dan een soen. Hoe is het dus beswiet? Is het te warm edeckt eweest, of is het van ’t huylen soo moe?
(60) Och, och, och! ik weet het wel, jy hebt gebreck eleden. Daer mijn schaepje. Gaep. Haestje wat, gaep; of de borst valt toe.
Lurc nou jou buykje vol. Jy hebt gien ongelijk ehad, mijn hart. Zoo rementen die eereloose Teven,
Datmen om ’t kijndt niet en denckt: en versteuren ien mensch datmen ’t schier schreumt ien mammetje te geven.
Maer yeder pas nou op. Ik heb ien generale les egeven. Soo daer ook iemand teugen verbreukt:
Ic meen dat hy an ’t klouwen wel voelen sel, of ’t hem veur of after jeukt.


[fol. A4v]
Frik in’t Veur-huys al danssende, en schreeuwende uyt.
(65) Bruyloft! by den ackermenten! bruyloft: wel hey! wat doet al dit Harominus hier?
Maets, mienje datmer spullen speulen sel? neen! daer gaet ien are pot te vier.
Frick in ’t Veur-huys is de Bruygom, en dat bin icke
Jillis neef, ick neusje daer mee wel onger den hoop: egut! hoe willenwe slikken:
Je selt me an de veest snuyven. Waerom souje niet? Je bint me neef.
(70) Al binj’ een bastaerd, dat roert niemand: je moer was noch gien bikstien-teef,
Gien Kalverstraets hoer, gien Beurs-smots, gien damzwijn, als pronckende Lubbers moer was:
Die eerze’r 18 Jarige kous droeg, een uyt-gesleten hoer was.
Neen begort! je bint van een are tas: je moer was mijn eygen vleyselijke peet?
Die mitter degelijke ouwers uyt Mechlen most: niet om ’t kattelijke geloof, datje ’t weet;
(75) Maer, tussen onse vier ooren ezeyt, om zucke dingen,
Die wel eer een vroom man, in zijn eygen deur, dede Uyt den diepten o Heere singen
Ze speulden bankerot, op sijn gewoonlijk Amsterdams, recht uyt verbreyt.
En was ’t dat al mee; de Middelburgse koopman, tot het goddeloose waerdje in de drie gezellen van Rozendael, zeyd
Dat het godvruchtig edaen is zijn huys veur te staen, hoe ’t dan valt al zoumen schoon faljeren;
(80) Asmen slechs gien weeuwen of weesen bedriegt, die van’er mag’re rentjes moeten smeren;
Gelijk duyckende Marten edaen het, die om zucke luy ’er geld
Sijn drie snotkalven socht te besteen; maer na den eersten wierden ’er wel ras een aer speldjen veur espelt
De luy zijn langer so sot niet (so se’t eweest zijn) datz’er neus mit een avegaer laten deur boren.
En waer iens van vryen erept word, daer grijpen d’ouwers ’thooft van Argus by beyde ooren,
(85) So cunnense sien, en hooren al watmen seyd en doet;
Want de dood en de bruyd brengen alles uyt, quaed en goed:
En as ’t dat niet waer, de menschen zouwen ien hielen uytstrengen dagh mekaer sonder eersgat beschijten.
Dan wat roert het my ooc; die den drec lust, (niet waer gragerd?) die mag ’er in bijten.
Al langenoch dan van dat after uytvaerende gespuys.
(90) ’T is best dat ick mijn eygen gat klou; daer leyd mee wel wat schurfts t’ huys.
Moer ’t schijnt dat de wereld langer so schalck is,
Datmen een aers splinter wel can sien, en niet waer sijn eygen balk is.
Dan dat ’s tot daerentoe. Wat bin ik ooc een eelen geest!
Wat heb ic in mijn tijd al aengerecht: Heer! wat bin ic een drievoetige haen onger de duykende hennen eweest!
(95) Ik can onse lieven Heer mit een opgetrocken broec, en neergestreken koussen niet danx genoeg geven,
Dat hy my deur dit hylijk verlost het van al dat wilde, wulpse en achteloose leven.
Ging’er wel ien dag in ’t hiele jaer verby dat ic niet van Aeltgen zong van ’s morgens tot ’s avonds toe:
Wat heb ik al Danieltjes, Jonasjes, en donkertjes emaekt: en nimmer was ick het moe.
En wat nood was ’t eweest had ic het noch by de bierboom allien ehouwen:
(100) Maer neen! as ’t gat vol was, dan most ick de meyd noch mit een blind oogh van binnen beschouwen.
[fol. B1r]
Dan was ’t hoerhuys uyt hoerhuys in, van ’t iene bordiel in ’t aer:
En as ic nergens na mijn sin te gaet con raken, dan na mijn Grietje, of nae mijn Saar;
Die vond ick altoos klaer, die waren altijt te vrede.
Het stak’er soo nau niet of ik het 5 of 6 mael in ien nacht dede.
(105) O bloed, ze wisten’er leden soo te voegen na de man.
Se hebben me wel in eernst of evraegt, of’er wel iemand is van al deuze Juffertjes, die ’t verbeteren can;
Dan seyd ic neen: maer ik docht op klar en vuyl, die ’er nou inwendig versiert het,
Om datse Loutjes stinkende keers, daer den dief in sat, in ’er smeerige Kandelaer soo dikwils om ekiert het.
Dat verken is nou soo op eheemelt mit klieren, stienen, parlen, silver en goud;
(110) Dat ’er de Hal, en de Vismarkt, die ’er niet kent, veur Juffer le Grand aenschout:
Maer se had het dus bried niet, toense veur Morsebel woonde.
Op een plaets, daerse veur 1400. guldens an speldewerk op de nevelkar mit’er troonde:
Daerom was ’t nutter datse de ringhen an ’er neus droegh, diese an ’er vingher draeght, die snoo pry.
So mogtmense kennen: men doet het de boere verkens wel, die veur een Jeud beter binnen als sy:
(115) Trouwes, daer zijn’er wel mier, seggen die van Amsterdam, die van dat diefachtig euvel siek sijn,
En niet iens te bed liggen, jae die niet iens bliek zijn:
Gelijck droezige Sybrich, die inde Krommenelleboog-steeg ewoont het.
’t Is wonder dat kleyne Kaat, dat pittige ding, ’er noch soo lang verschoont het;
Nademael z’er so leelijk ontdragen het by nacht en onty,
(120) En kofter in de Nes vier-stuyvers bistaytjes veur, of are snoepery.
Wat dunkje! en noch Margriet de Quaksalfster dat swijn ingenomen met bey’er klap-ooren:
Maer ’k wid, eerse weg is, datmen wel weer van ’er kromme vingers en lange nagels zel hooren.
Dan je meugt seggen, waerom zouse haer niet soo wel pikplaysters legghen, als Antonette,
En ’er Suster Lijsbet dat bocheltje, die verrotte heuzer hoeren, die soo menighen onger-aensicht een druypende neus ansetten.
(125) Of wat aers, na dat ’er ’t milde geluk dan dienen wil.
Hey! ik prijs noch de Mutsianen; die houwen ’er fris: doense wat, se doenen ’t stil:
Trouwens! se hebben Hans de Koppelaer van Naerden, die deur onnoosel sien de duyvel sou bepraten,
Dat hy by ’er te kooy ging; en al mostense te Haerlem de Stadt verlaten,
’t Was om gien dievery altoos: neen seker! maer om de suyv’re en ware leer
(130) Van Ian Symesen Torentius; ’t gat gunt hem een soen daer hy is die goe heer.
Hadden z’ hem toch te Haerlem, in plaets van pijnigen, aen 1000. stuken doen knotten
Soo had hy in Engelandt niet levendig hoeven te verrotten,
Gelijk men seyt dat hy doet, want de tanden en ’t gehemelte vallen hem uyt de mond.
Somma de Mutsianen Hester, en Lijsbet zijn wel; maer magre lijn maekt het nou te geweldige bont:
(135) Se mach wel klagen dat het heur mans schuld is, datse van mekaer zijn,
Die ’t slechs gelooven* wou. Egut! Lijntje! Lijntje! hoe hard trek jy an die lijn,
Daer Dirkje op de binnen Emster an trock, eerse mit Gerretje van Haerlem aen de dans raekte.
[fol. B1v]
Ja noch harder; want sy van ’er eygen vleysch en bloed gien hoer maekte,
Gelijc jy doet: en is’er Geertruy nou ien lichtekoy eworden, dat het z’er selve so bestelt
(140) Maer jy vercocht je dochter Ariaentjes maegdom, toense 12 jaer out was, veur gelt
Daer het onnoosle Schaep een schelling van kreeg, die’er de schelm vereerde,
En ten waer je Kijnd noch niet mit getroude, en ongetroude boeleerde,
Waer van zouje ’t hebben? want daer was gien ien maeltijd veur een aerdmuys in je hiele broodkist:
En toenmen Robberts kijnd nou onlangs begraven sou wist men gien raed tot het geld van de dood-kist.
(145) Sommirum Sommarum! Ariaentjen is pas wijs, datz’er laet besteken, en jou de lovertjes comt geven:
Trouwes, j’hebt self ooc noch een basterd, een jong kappeltje, dat moet mee leven:
En dat’s nog te jong, en jy te oud om self te winnen: wel eertijds waren de luy op je verwildert,
Maer nou op je dochter, die moy is; daerom isse oock soo moy uyt eschildert
Mitter bloote borsjes, ’thaer om ’thoofd, de kleeding en ’t linnen los seegbaer en net
(150) ’t Is niet of ’t Klaes de Flink edaen had, die mannetjes en peerdjes van playster-werk teugens de muur plakt daer hy de kaers in set.
Neen zeker: ic ken hem wel: hy hiet gien Claes: ’t is al een aer puyk konterfeyter die dat emaelt het:
Maer ’t is jammer dat sijn eerlijke hand een trec aen dat oneerlijcke hoerebackes ehaelt het:
Niet om ’t wercks salve, dat is dubbeld ongdiefte wel,
Maer om die hoers wille, diemen noch mit een strontquast uyt schilderen sel.
(155) Foey! ic worder qualijc af. ’t Is best dat ic het zeyl strijk,
Eer ic an de bort raek, dat is schijten en spuwen gelijk.
Al langenoch dan daer van. Nu wat aers. Maets, nademael ic trouwen sel, en treen in een aer leven,
Zo mien ikje elc, om dat ikje niet altemael te bruyloft noden kan, een bruylof stuc te geven
Dat sel een vermaeningh wesen in’t generael? daerje jou altemael, terwijlje noch hiet en loops bent, na regeleren moet:
(160) Voor ierst so letter op dat je ’t quaed laet, en ’t goed doet.
Daer is ’t al in begrepen, en daerom recommandeer ikje dat boven allen.
Daerna moetje onderscheyd maeken tussen de tijd van stemmigheyt, en de tijd van mallen.
Ic weet wel de boog kan altijd niet even stijf espannen staen:
Daerom seyd de Poeet hier wel, Dat nimmer rust dat moet vergaen.
(165) Voort so hoefje mijn leven so hiel net niet na te bootsen, want dat was al veeltijts op hollen
Dan evenwel ofje de Meert overviel, en datje woud uyt krollen,
Soo doet as de Zeeuse Vrybuyter; houd ien Kat, of twie binnens huys,
En setse veur ’t Tresoor, so binje van’t loopen vry, en je cost van de Muys.
Of laetje ’t om ’t geld, en datje ’t aer mee niet kent laten,
(170) So wachtj’ altoos veur twaelfderley soort van hoere, voor die ’s avonts lopen op straten:
Voor de ongesonde, die mit pocken, of lemten zijn belaen,
Voor klappayen; voor die droncken te bed gaen, en onbenochterd opstaen,
Voor ander mans Wijven, voor die lichtelijck in ’er eer eraekt zijn,
Voor die stinkende naesemen hebben; voor die mismaekt zijn;
(175) Voor diefeggen: voor ontijge: voor costelijke, die staeg sitten en loeren op het kruys:
En insonderheyd voor de meysjens inje ouwers, of inje eygen huys;
Want die sijn eygen nest beschijt, of are schijters niet uyt kan drijven,
[fol. B2r]
Die moetmer met sijn neus, gelijkmen de honden doet, wel ter degen inwrijven;
Ja al was’t de malle strontstamper self. Holla! dat’s nou een getrout man:
(180) Hy mag mijn slachten, en hebben berou: dat’s immers van de quaedste slag niet die sich bedenken kan.
Hem dan over eslagen. Maets, ic hebje nou eseyt wat verkens datje moet schouwen
Nou dienje ook te weten van wat verkes schotten datje je allermiest moet onthouwen:
Onthoudje dan insonderheyt van Im in Emaus, die in’t Spinhuys eseten het, de twiede Kasewaris:
Daerna de Coning van Bemen, in de huydestraet tot Domine Docter Casparis
(185) Dan d’Orange-boom after de Beurs, daer vallen de verkens van de graet;
Voort de spelonk van desperatie, in de driehoek, tot de boerins in de dijk-straet;
Buyten de Sint Teunis poort de moddermeulen; binnen de Stad Roeland van Bremen
Waer pete wijntje woont dat weet ic niet, daer plegtense wel een mantel te vervremen;
Wachtje ooc voor Marri de Toebak-verkoopster in de Vijsel-straet, daer Karsteman een kijnd in huys is,
(190) En daer hy aere getroude luy brengt, dat’er Wijven wel een kruys is;
Gaet ook niet op de Deventer hout-markt tot madame Courriers inde Keysers kroon
Noch tot Tobias de Francoys daerse by 25 comen, gelijck de Pijngster-bloem; al schoon! al schoon!
Ook niet tot Leepoogjes by de Luyterse Kerc; noch op de Zee-dijk tot May gaet leggen, die valse prooy;
Noch tot Brammen in’t Honkje; noch tot Paulisen over d’ouwe convoy;
(195) En op hondert and’re plaetsen, die ’k nou niet bedenken can,
In d’ Heremijt; in de vuyle vaetdoek; after* d’ouwe Kerc, op de Kolk; wat! ik kooker schier van.
Al langenoch van dat gebruy, ’ksou so doende mijn eygen Bruyloft wel vergeten.
’k Slacht de ouwers die’r kyeren vast voeren, en versuymen’er eygen eten.
Holla! daer vergeet ik’er evenwel noch drie dosijn en een koppeltien tot stootkanten, vande selleveg of esneên, al ien slag;
(200) Die ’k maer mit namen noemen sel, elc so hy my veur comt, of so hy dan in de laeg lag
O bloed! ’tbenne zucke Dijk duyfjens mit witte kuyfjens. ’k Mien niet, jy Doffertjes, of je seltse allegaer wel kennen:
Maer wacht’er je wat veur, want je soudse mit ien kop Hennepzaed, soje wat moy fluyten keunt, altemael wel wennen:
En als z’ ewent zijn ontwentse dan iens weer: ’t is al te overgheven goedje, dat nergens op en past;
Dat mit de Paap moy weer speelt, by de duyvel te biegt gaet, en sijn moer verrast
(205) Let’er iens op, ’k zel ’t hiele zootjen iens by mekaer in ien vlootjen schieten: daer is voor ierst magere Martijntje:
d’Ockertjens, lange Kaat, kleyne Kaat, Trijn de Weesmeyd, slordige Harmijntje
Diewer Willems, kleyne Trijn buyten in de Tuyn, Dingena de Klop, Pieternel, Marri Frans,
Brabandse Margriet, Reuteltje, kleyne Diewer, Marri Joris, Marri Stinkvis, Griet Jans,
Aeltje Kroegers, zwart Jannetje, bruyne Trijn de Nayster, Anne van Heuzen, ’t Haerlems buysje,
[fol. B2v]
(210) Engelse An: Marry met ’t rood haer, Lobbesje Govers, Aal de Boerin, Pokputtige en kreewende Vuysje:
Moy Elsje, Lydia, scheele Saer, ’t kind van Israel, Poulijntje mit’er Suster, sprootige Stijn;
Swarte Neel, Dalida, bruyne Lijsbet, en dat ouwe lebbige verken, die Brabantse Katelijn.
Wat dunkje Breetveugels? jy luy weet ooc wel hoe ’t behoort; mocht dat niet met recht de doodceel wesen.
Die Oom de Boer, als aenspreker, met sijn bloote hoofd ordentlijck behoorde op te lesen,
(215) Als Anna Tomas de grootste, en goddelooste Koppelaerster, diemen ter wereldt vond,
Het lichaem nae de Volewijck, en heur ziel aen den duyvel sond?
My dunct ’t behoorde soo: dan wat roert het my hoez’ het klaren? ’t kan my oock niet baten.
Ik mienme mit dat volk niet mier te moeyen, al sag ikse op straet liggen sterven, en dat’er de honden half levendig op aten.
Maer laet sien! ’t was eseyt dat ic Besjen hier wachten sou. Ai! kijc, daer comtse juyst aen.
Diewertje uyt met een narm vol linnen, en een huyk op ’er hoofd.
Frik in’t Veurhuys treed naer’er toe en spreeckt.
(220) Dag Moertje!
    Diewertje. Dag Kijnd;
    Frik, etc. Maer hebje hier het linnen om tot de Naysters te gaen?
    Diewertje. Ja’k vaer. Maer ’khad wat te doen, is je de tijt hier niet al wat lang evallen?
    Frik, etc. Neen, och neen! ik heb een praetje mit dit volc ehad.
    Diewertje. Ic loof datje an mekaer hangt van praten, van labben, en van kallen.
Al weer, denc ic, d’ien of d’aer by de neers op ehaelt; dat’s toch je hart en sin, en daerje alje vreught uyt schept.
    Frik, etc. Altijdt coomje daer me veur den dag. En of’er nou al wat ezeyt was, daer is van gien ien degelijck mensch erept.
    Diewertje. (225) Nou, nou! al langenoeg. Seg maer hoeje ’t linnen garen soud willen hebben.
    Frik, etc. Heer, dit’s al reyn!
Dieuwertje. Dat loof ic wel. ’t Is eygen rietsel. Het puyc uyt al mijn webben.
Moy gesloten linnetje, vaer, van vier schellingen d’el.
    Frik, etc. En dit?
    Diewertje. Dat’s wel van drie gulden en een oord: maer ’t is hiel wit en fijn: ’t sel oock tot beffen wesen. Wat dunckje;
    Frik, etc. Jae ’t Moertje.
    Dieuwertje. Ik docht oftje niet vanje sin sou wesen.
    Frik, etc. (230) En as ’t nou al niet van mijn sin was?
    Diewertje. So soum’er wel ien groen kruytje na leesen.
Nou! nou! niet baldadig, noch brooddronken! toen ik de bruydt was mitje zal. Vaer,
Haddewe’t toen so ehad: maer neen vriend, we kropen wel zonger hemden by mekaer;
En binnen noch al mee dus veer deur de werelt ecomen, en hebben de kost ekregen.
    Frik, etc. Maer Moertje! waerom grauje dus? wie seyt’er wat teugen? ’tis dubbeld ongdieft te degen.
    Dieuwertje. (235) Wel soo dan! nou spreek, hoe wilje de hemden hebben? de tijd loopt vast t’ soek.
Frik, etc. Maer, niet te lang; se hangen aers ien hielen uytstrengen dag mit slippen uyt mijn broek.
[fol. B3r]
Laet’er ooc ien kangkjen of ien nayseltjen an de borst setten, en ien binnewerk op de mouwen.
Diewertje.
Nettum so! seg nu slechts soje’t hebben wilt: maer laet hetje daer nae niet berouwen.
Want het sel dan doch niet verandert worden, dat seg ikje nou iens veur al.
(240) Wat veur kangkjes wilj’ ’er aen hebben? waer hebje sin in, briet of smal?
    Frik, &c. So passelijc. Wat verstangt hebben de verkens van saffraen te eeten?
Heb ik verstangt van kangkjens?
    Diewertje. Je wilt immers wijs wesen, en over al van weten.
    Frik. Ja van mannewerc daer wijsheyd in gelegen is: oordeel te geven van bier, en wijn,
Van Ferines Toeback, van ien varsch oestertje, van ien frisse Trijn,
(245) Van ien dobbelwerkje, van klossen, van schuyven, van kaerten, van tiktacken, en verkeeren.
    Diewertje. Al hadje dat mannewerc ien aer man veur jou laeten lieren, ’t souje anje heylik niet ien kruymel deeren,
Frik, &c. ’t Kan ook niet schaden datmen’t kan. Ik can ’t ooc wel laten as ic wil.
Ik heb’er al vast menigmael vry lapis deur ehad.
    Diewertje. Wilje wel doen soo swijg dat stil.
’t Selje mier eer geven. Wat mach dit eerlijke volc mienen?
    Frik, etc. (250) Eerlijke volc! jae mijn lieve Moertje, ’k mien’er so menig ongder den hoop slim staet op bey sijn bienen?
Die van dat werc een ambacht maekt, en wel vijf schoft daegs werkt. O bloed?
Mogtmense al noemen, diemen wel siet en niet noemen moet:
Wat wou ’t ien warp-net vol leveren, dat ongekruyst was;
En recht water-sootjen veur de duyvel, als hy versneeuwt of verbuyst was.
    Diewertje. (255) Schaemje wat, segh ikje noch iens, jy rechte Bedil-al, as je bent.
Besietje self, verstaeje dat wel? isser wel yemand, denc ic, hier omtrent,
Of je weet’er ien ditjen, of ien datjen op? ’k zweer, sooje die stront-licker niet wilt vast knoopen,
’k Zelje hier al moer allien laeten staen, en mit het linnen weer naer huys loopen,
Al souje mee songder hemd by de Bruyd te bed gaen.
    Frik, etc. (260) Nou Moertje, versteurje dus niet. Ic can ’t wel laten staen.
    Diewertje. Laet het dan ooc.
    Frik, &c. Ic sel! ic sel! maer alle gecken laet varen:
Ik ga na Mr. Jan: wil jy terwijl het werc tot de Naysters bewaren?
Schic het na je sin. Jy selt het wel doen. Ic vertroutje hiel wel toe.
    Diewertje. Hoor! hoor! loop so ras niet. Wat zelje tot sijnent doen?
    Frik, etc. (265) Maer Moertje, vraeghje dat? wel hoe!
Moet’er gien Bruylofts-gedicht wesen?
    Diewertje. Wat weet ic van die saeken;
Moet hy dat doen?
    Frik, etc. Wie sou ’t aers in de hiele Stadt beter maken?
Hy doet het immers veur elc ien schier alledaeg, en mit ien trou-heyligjen veur an, om kleyn geld:
Ja somtijts wel om niet, die hem maer ien lutjen an ’t oor leyd en lelt.
Want hy het sellefs sucken beseten sin in rijmen en rederijken.
(270) Dat hy ien aer voort helpt, en laet het sijn hiele smids-winkel mit al ’t gerietschep aenkijken.
Diewertje naer binnen gaende.
Wel nou, ’tis my al wel. Doe jy dan dat: hadiuw! ic ga terwijl na de Nayster heen.
[fol. B3v]
    Frik &c. Adieu Moertje! laet sien, se gaet die weg. Gans bloed! souse wel na Grietjes gaen? wat neen!
Ze ken Grietje niet. Ze willen daer ergens, denck ick, ien boodschap bestellen,
Se het ’er eygen Naysters al op ’er hand, die dat wel veur ’er afhacken zellen.
(275) En ouwe luy veranderen niet garen. ’k Heb daer gien bedenken aen.
Laet sien! Waer woont de Poëet oock, ja ’k weet, dit straetjen moet ik inslaen.
Frik in’t Veurhuys binnen. Diewertje uyt en spreekt.
Goe luy, weetje niet iemand van je al, waer hier ergens ien Nayster sou woonachtig wesen?
Och! de gang valtme soo suur. Siet ic bin oud, en sou teugen ’tuytgaen schier vresen.
Ay spreek, hoe benje dus ongerieffelijk; of weetje ’t seper self niet.
(280) Hey, wat mag ic de luy al moeyelijc vallen, ic bin noch niet blind, al bril ic: ay, siet
Hier denc ic selse self veur deur sitten, mit al’er jonge kabouters.
Dag Kijnd:
    Grietje. Dag Moer:
    Diewertje. Maer mit verlof, is je naem gien Grietje:
    Grietje. Stil deuse stouters:
Wat segje Bestemoer?
    Diewertje. Ik* vraeg of je gien Grietje hiet.
    Grietje. Jae: hoe dat?
    Diewertje. Maer je bint me van ien goed vriend erecommandeert.
    Grietje. Wouje dan wel wat:
    Diewertje. (285) Ja, kheb hier linnen: en ic wou wel wat mans hemden, beffen, en neusdoecken laeten maken.
    Grietje. Sit wat neer. Lijsbet hael ien warme stoof veur Bestemoer.
    Lysbet comt met de stoof, en Diewertje seyd. So, so, die sel niet qualijck smaken.
’t Is van daeg* ien guure dagh: dan binnen ouwe luy al ghemeenlijk verkleumt: ’t coomt ooc mit die noorde wijnd.
    Grietje. Dat’s waer. Maer ’t linnen, datje hebt, wilje dat iens laten kijken
    Dieuwertje. Ja Kijnd.
Sie daer daer is 27. ellen tot 6. hembden. Wilje dat veur ierst iens vast houwen?
(290) Dat is vierdalf ellen tot elken hemd, en ien el tot de mouwen:
Dan hebbenz’ ter volle briete gelijkmense gemienlijc snijt.
Je seltse* mit boordjens om de hals maken, en mit ien haekjen en ien oogjen inde keel, so na deuse tijd.
    Grietje. Seer wel: maer nou, hoe sellense genayt worden? dat most ik ooc weten.
    Diewertje. Ja weet ic het self wel? ik bin oud, en heb het nayen schier hielendal vergeten
(295) Noemtmen iens ien nayseltjen twie of drie, tot ien behulpsaem oogmerc.
    Grietje.* Garen Bestemoer. Let’er op, daer zijn schuynsjens, spaensjens, schuynse spaensjens, pissebedjens, gaetjes-werk.
Gesneenwerk, wit-werk, jeudwerk, 4. bientjens, 6. bientjens, 8. bientjens, spinnekopjens, en diergelijcken.
    Diewertje. Houd, houd, houd, ien rond zoomtjen mit 3. schuynsjens op de borst sel wel wesen, dat doen de rijken.
Nayt de naedjens van d’asseldoeken, en schouwerstikjens wat effen en glad,
(300) ’t Is al ien gemackelijke pater, dieze dragen zel.
[fol. B4r]
    Grietje. Dat zel wel gaen: vertrout ons dat.
’t Lijkt goed doek: is ’t Amsterdams, Alkmoerder, Vries, of Emder linnen?
    Diewertje. Neen degelijk; ’t is eygen riedtsel, so goed as men ’t veur die prijs in ’t drystalletje, of in de Schol sou kunnen vinnen.
    Grietje. Men houd aers het Alkmoerder veur sterc, en ’t Emder veur fijn.
    Diewertje. ’t Is al na de sindlijckheyd van de luy: ’t Amsterdams, en ’t Vries kan oock wel goed zijn.
(305) Dit is nou Emder: maer ’tis fijn veur sijn geld, gelijc je segt: ’tis ooc tot de beffen
Daer is twie ellen, dwars draeds esneen* tot een sulken dousijn.
    Grietje. Dat is effen.
Maer nou most ’er noch dardalf vierdeel wesen tot debinneboordjens, en dan vallense noch al wat smal.
    Diewertje. Neen, neen, se sellen wel wesen. Hy isse so gewent: en ic heb het hier me al
    Grietje. De kangjes, die ’er toe wesen sellen, hebje die ekoft, of seljese noch koopen?
    Diewertje. (310) Die denc ic, sel jy wel hebben. Ay! laet iens wat verschiets sien.
    Grietje. Sie daer, daer is ’er ien hoope.
Soekter je gaing uyt. Setje bril op, en besietse vry in den dag.
Dat kangje, datje daer nou inde hangd hebt, sou niet qualijck staen mit die duytse slag:
Of ien aer; daer is het Graef Mouris kangkje, het beusemkangje, het poppetje het muysetantie.
Het doodshoofje, het doodshoofje mit het pijltje, ’t princesje, het ennetjes kantje
(315) Het Tulpje, het Weyertje, het Italiaens vloertje, ’t dubbelde princesje, of soo ien.
Zoek uyt, zoek uyt bestemoer: daer is dubbeld over verschiets genoeg in de doos soo ’k wel mien.
    Diewertje. ’t Is waer: maer ic sel naer huys gaen, en noch ierst ereys in de gaten soeken
Of ic niet ergens wat vijn. Siee daer is voort het lapjen linnen tot de 12 neusdoeken,
4 Ellen, en een vierendeel: dat vierendeel, Grietje lief, heb ick ’er by edaen,
(320) Om datse aers niet recht vierkant souwen vallen; en dat sou niet een beet bruygom-achtig staen.
Hier heb ik ooc het briefjen, daer de mercken op sijn eschreven.
De hemden en beffen niet, maer merkt de neusdoeken an weer zijden even schoon.
    Grietje. Wilje ’t briefjen iens geven?
Laet sien, dat is ien F. mit ien I. mit ien V. Is ’t soo niet recht?
    Diewertje. ’k dink jae, sijn naem is Frik in’t Veurhuys.
    Grietje. Hoe! Frik in’t Veurhuys, hiet so de knecht?
    Diewertje. (325) Ja.
Grietje met een smeeligheyd.* Hiet jy dan diewertje? en woonje niet by d’ ouwe Kerrek?
En hebje gien vrienden op de nieuwen-dijck, inde Warmoes-straet, en op ’t nuwe werrek:
    Diewertje. Oock al.
    Grietje. O God! so bin ic de verachte ellendigheyd self. O heer, o heer, o heer,
bruyd alle mael voor den duyvel, voort, voort, en komt je leven niet weer.
’k Hou gien school mier. En jy, jou eerloose ouwe verken:
(330) Selje Seun de bruygom wesen, en laetje mijn sijn linnen bewerken
daer selje de duyvel veur halen. Hou daer! hou daer! hou daer.
                                        Diewertje.
Moord, brangd, moord, brangd, moord, moord,
[fol. B4v]
Trijntje een Buur-wijf verbaest uyt, met een schrobber in’er hand.
Waer, waer is ’t te doen? waer, waer!
    Diewertje. Hier, hier! och vroutje help, help, help! of ik raeck om ’t leven:
Tryntje komter by. Los, los! ay Grietje buur laet los, ’t is ien ouwe Vrouw.
Wat hetse toch bedreven?
    Grietje. (335) Bedreven! bedreven, maer ze comt hier werc brengen van ’er Seun, die de Bruygom sel
Wesen mit ien aer, en hy is an mijn verlooft. Wat dunkje? of is dat al wel?
Sie daer dat is sijn eygen kijnd, en dat ic verlost bin is van daeg 6. weken eleden.
’k Heb trou van sijn hand! wacht maer wat, ik sel iens binnen treden,
En halen de penning, en latense veur je oogen sien.
Grietje in huys. Tryntje spreeckt.
(340) Loop, Bestemoer loop! of, comtse weer uyt, ze zelje noch iens soo fel aenvlien.
Diewertje binnen. Grietje weer uyt, en spreekt.
Zie daer: daer is het Goud, daer hy me veur God mee gehuwt het.
Waer is de Duyvels moer nou, Trijn?
    Tryntje. Al wech Grietje.
    Grietje. ’k Denc, dat de Duyvel heur Zeun ’er weg gestuwt het.
    Tryntje. Soo ’er Seun de Duyvel is, wensch dan de duyvel tot je man.
    Grietje. ’k Sou’er ien duyvelin teugen wesen: en wat sel hy doen, die aers niet kan?
    Tryntje. (345) bedaer, Grietje buur, bedaer.
    Grietje al huylende. Hoe sou ik my bedaren?
’k Wou dat ic dien duyvel mit sijn Moer sag veur den duyvel varen.
O my! ik word soo bang. Och, setme toch wat neer.
Neemt mijn Neusdoek uyt mijn dieszac, en dooptse in wat eek, maer komt doch daetlijc weer.
Tryntje met de Neusdoeck in en uyt.
Maer Grietje buur, binje dus bangh? snof, snof, hael op mijn moer, dat selse wat verquicken.
    Grietje. (350) Och, ontrijgme wat.
    Tryntje. Koom. Hoe is de veter nou juyst dus in de war?
    Grietje. Rukse vry an sticken.
Och, och, och, ic sel sterven.
    Tryntje. Hou moed: het sel wel gaen.
Hoe is ’t? hoe is ’t mijn schaep?
    Grietje. A my!
    Tryntje. Och heer, binjer dus qualijk aen?
    Grietje. A my!
    Tryntje. Hem liever ereys: ’t selje mier moeds geven: ’t suchten sout overgaen beletten.
    Grietje. Ha a a a a a a a a!
    Tryntje. So, wat soo siet! nou je geeut, dat’s ien teyken dat de dampjens ’er willen setten.
    Grietje. (355) Ha a a a a a a!
    Tryntje. Gaet het daer mee niet wat over?
    Grietje. Ja, God dank, ’t is al miest edaen.
Dat ik dorst, ik souje nou wel wat vergen.
    Tryntje. Doet dat vry..
    Grietje. Mach ik?
    Tryntje. Ja je.
[fol. C1r]
    Grietje. Wilje dan iens ien huys 8. of 10. hier van daen gaen?
Boven de ierste Backer, anje rechterhand, woond een stijfster op de Kamer,
Die Saartjen hiet: maer bijt het haer in ’t hoor, of seg het wat bequamer
As ic het jou doe; of se iens daetelijc hier wil comen: se selme groote vrientschap doen.
(360) En dat ick ’er noodig te spreken heb van iets daer wel wat wonders uyt kan broen.
Ay! vlieg heen. Laetse doch stric strax mitje comen, en scheyen so lang uyt’er stijven.
    Trijntje. Dat’s gang: maer selje soo lang wel allienig in huys durven blijven?
    Grietje. Ja, ja! genoeg! ga jy slechts heen.
    Tryntje. Hadiu dan: is ze nou slechs niet uyt.
Trijntje gaet naer Saertje. Grietje gaet in huys.

Frik, &c. al schreeuwende uyt. Dieuwertje met een stock after aen, al slaende.
Och! help, help, help!
    Diewertje. Jou Vaere-beul! jou Moere-plaeg! jou geslacht-schender! jou eerdief! jou eereloosen guyt!
(365) Jou Radevryer! jou galge-minner! jou Ravelocker jou schuym van alle schuymen:
    Frik, &c. Houd! houd moertje houd!
    Diewertje al slaende. Durfje me noch moer noemen? voort, voort, har uyt, je zelt toch het gat ruymen,
En je leven niet weer nau maeken. Har uyt, her uyt, her uyt, voort, voort, voort,
Zoo siet, wech is hy. So zelme die deughnieten hebben. Wel mannen is ’t ook van sijn leven wel mier ehoort?
Ik loof niet dat het mier eschiet is, dat een moer om ’er Seuns wil so ekrabt wordt en eschonden.
(370) De rekel sou de Bruygom wesen mit ien eerlijke dochter van Haerlem, en hy is hier an ien stront-nayster verbonden.
Die kael is, en van morsige Hollanders esproten, daer hy van klare Brabanders is eteelt.
Wel, is het wongder, dat die goe God die goddeloose dingen heelt,
Een werelt sou ’er om vergaen. Een stadt as Amsterdam sou ’er om verdrenken.
Ick loof niet dat die van Sodoma en Gomorra zucke stucken zouwen hebben durven dencken.
(375) ’t Is gien mensche werck, zou ’t mijn kijnd al wesen? neen, ’tis mijn kijnd niet; dat’s wis:
Hy magme moer noemen; maer ik mien dat hy in’t doop-huysjen al verwisselt is:
Want ik, en mijn man zalr: waren veul te eerlijke luy om sucke eerloose eerdieven voort te telen:
Dan wat sel ik doen? ’k bin’er uyt estudeert. ’k mag naer huys gaen, en sluyten mijn deur toe, en God de saek bevelen.
Diewertje binnen. Frik ziet eerst eens om de hoek, en comt dan uyt
Isz’ al wech? o bloemerharten, is dat van ien oud wijf slaen,
(380) ’k Wed ik morgen blond en blau bin: en wat nood wast? maer wat raed gaet men aen
’t Heylick of, uyt mijn ouwers huys, songder geldt, van elck veracht, schande veur de menschen,
Is ’er wel iemand van je allen, diemen quaêr uyt ien goed hart sou kunnen wenschen
’k Loof ’t niet: of het most de weerga wesen van Gerrit zalr: de man van Juffrou mit de pluym;
Die mit ien dubbelde leer na den hemel klom; en, eer hy 20. sporten hoog was, ter syen af viel in ’t ruym,
[fol. C1v]
(385) En bleef juyst, tot sijn geluk, vast hangen in twie stricken,
Of aers had hy van boven neer elegen, en hals en hoofd an sticken:
Die mogtme slimmer gunnen; want hy stond op de Vygendam, en mocht niet sien dat sijn eygen vaer,
Toen hy egiesselt worden, ien slag minder of sachter kreeg as ien aer:
Maer hy riep vast teughen de beul: raek wat: raek wat: ’t schaed hem niet dien ouwen strond-ben.
(390) Ay! wat mag ik ook al uyt-stooten: hoe can ic noch op ien aer denken, die self soo in den hond ben?
Ik word immers verschopt van elk ien. Mijn moer drijftmen uyt. Het huys sluyt sich toe. De stienen spatten teugen my aen.
De boomen gieslen my. De straten zijn te nau. Och, och, och, waer sel ik gaen?
Zacht wat, wie comt ’er gins? tis Saar mit noch ien Feex. ’tis best dat ik ga slippen
Want weetse mee van ’t loon, se het de duyvel in, die souwe wel haest kippen.


Frik in’t Veurhuys binnen. Saartie, en Tryntie uyt.
(395) Maer degelijke deeg, weetje seper niet watse van my hebben wil?
    Tryntje. Neen toch. Se hetme aers niet belast, as dat ikje dit seggen sou, gelijk ik edaen heb, hiel stil.
    Saartje. Ay, wilje dan wat hard veur uyt treen, en seggen dat ic koom?
    Tryntje treed voor uyt. Saartje spreekt voort. ’t Het denc ik, weer een stront te beduyen.
Se steekt ien hiele tijd vol blauwe bloempjes. Mijn werk blijfter om ongedaen. Wat, gort zegen ons voor al dit bruyen.
Mijn lieve Frikje hetme daer ooc linnen te stijven ebrocht, door een vrou, die al onse doen weet;
(400) Dat avond edaen moet wesen: daer is noch gien stijfsel ehaelt, en alle dingh leydt noch ongereed:
Hy sou op ien veur-bruyloft gaen: dan brengt hy me gemeenlijk wat mee; dat dien ik immers niet te verpruylen.
Grietien in ’er deur staende siet Saartien aen komen, en loopter
schielijk tegen. Tryntje volgt soetjens after aen.
Och Saartje, Saartje och, wat raed, wat raed, wat raed,
    Saartje. Wat letje dus te huylen?
Sus, sus, houd op. Swijgh stil. ’t Is schande voor de luy.
    Grietje. Ja wel is ’t schangde!
    Saartje. ’t Sel wel overwaeyen, ’k denck ’t is ien Meertse buy.
(405) Laet hooren watje seggen wilt, ’k heb niet langh tijd.
    Grietje. Gaet altoos ierst sitten.
Jy mee Buurwijf. Maer Saartje, daer ikje om ontboden heb, dat is ditte:
Ik bin ien Kraemvrou van 6. weken, gelijkje ook self wel weet:
En datik ongetrouwt, en ondertrout ben, en niet trouwen sel mit de vaer van ’t kind, dat is het leed
Dat me drukt; want sijn moer comt hier datelijc mit ien stoute staticheyd andrayen
(410) En brengtme linnen, om hemden, beffen en neusdoeken te doen nayen.
Teugen ’er Seuns Bruyloft, die mit ien aer trouwen sel, tot spijt van my,
En aen het briefjen, daer de letters op stingen om te merken, merkten ic al de schelmery
En ik vraegden haer of sy soo hiete, en ’er zeun soo, waer op se daetlijk ja seyde;
[fol. C2r]
daer ic so boos om wierd, dat ikse aenvloog, en louter ofsmeerde, en is so gescheyden
(415) Wat dunkje van dat spulletje? is dat niet de pijne waerd omje iens te ontbien?
En, also we secrete vrienden binnen, je raed te hooren wat hier in moet geschien?
    Saartje. Maer deuse eereloose bedrieger, mach men zijn eerlijke naem niet weten?
    Grietje. Ja Waerom souje niet, daerom ontbied ikje. Hy is Frik. &c. geheten
Saartje met een smeeligheydt.
Wat zegje daer? Frik. etc. Diewertjes Zeun, daer coom jy niet iens aen te pas,
(420) Jou proper, ontbiedje me daerom, so dat so is, so wod ik dat Frik etc. inje stak, en datje soo mit hem voor den duyvel was!
Jou hoer! jou verken! jou karonje! jou aenhouster! jou ritse teef! jou sletvink!* jou kolreyster!
Jou valse proy, jou vunse pry, jou tochtzwijn, jou hongdaes, jou beschete nayster
Jou duyvels-kop! ’t Is wonder dat ikje dat duyvel* gesicht niet uyt jou ogen hael.
Jy an hem verlooft; dat liegje; verstaeje dat wel;
    Tryntje. Jase, ’t is goe Nederduytse tael.
    Saartje. (425) En soo ’t al waer was, je selt hem evenwel niet hebben. Doetje best, jou hoer der hoeren,
Ik sel hem hebben, ’k heb Schrift van zijn hand, mit bloed onderteykend; dat hem de duyvel levendig moet weg voeren,
Soo hy mijn verlaet: en daer en boven noch een Kijnd van ien jaer
Onse Abrampje, dat hem soo gelijkt, of’t uyt zijn vaers aensicht esneen waer.
Wech, wech! deuse flers. Je selt sijn gat niet iens ruyken.
    Grietje al huylende. (430) O God, nou bin ik immers de ellendighste van de werelt, en moet over al mijn wangen laten hangen en mijn oogen duyken.
O God, o God, o God, wat sal my noch overkomen; waer sal ik gaen;
Saartje mee huijlende.
Lieven Heer, as ’t al overdacht is, wat ging mijn arme kattijf ook aen,
Soo ’t waer was dat hy te Haerlem sou trouwen, want rijke luyden
Hebben in ’t pleyten altijd voordeel: siet, se kunnen ’t d’Advokaten, uyt wiens naem de rechter oordeelen moet, beter beduyden,
(435) Als d’arme, die geld, noch goed, noch vrienden hebben tot faveur.
    Trijntje. d’ Avokaten, en Procureurs slachten my: ik luyster ook so nau niet na ien zeesieke stinkebuyl, als na ien overgevende Sinjeur
Veur ’t geld koopmen de wil van de wereld. Die gelt heeft is eerlijk, en ken niet dolen.
    Saartje en Grietje al huylende. Hoey! hoey! hoey! och Heer! och Heer! och Heer:
    Trijntje. Hoe weynigh waeyt het, en hoe gonst jou die Watermolen:
Sus! sus! deuse mallooten, Schaemje je niet, je bint gien kyeren van een Jaer. Swijght stil.
(440) Je selt het noch deur je balken straetgemeen maken: soo wijsen je de luy met vingers na: hebje dan je wil:
Wech, wech, al langenoch egrijnst: je weet noch niet iens hoe ’t af sel loopen.
Je meugt elk een honderd pond of twie in je hangd krijgen. Mijn lieve kyeren, je moet hopen.
Hoop is lijdens troost, seyd het ouwe spreekwoord: hoopt slechs mee.
’k Mien ’er soo meenig daer boven zit, die ’er daer veur wel ereys, je siet my wel, en wesen al wel te vreen:
(445) Dat noch al Juffren ook (God segen den Adel) na’er eygen rekening* wesen willen.
[fol. C2v]
Souwent ’t juyst al hoeren zijn, die deur gedienstigheyt van bey ’er billen
Zegen en welvaert verkrijghen, so waer ick’er al mee ien: want dat kaffa jakje, datje daer veur je oogen ziet,
Heb ic noch onlangs met die consciencieuse neering ewonnen van dorstige Gerit, de zeun van manke Griet;
Die zonger ope winkel allerhande ouwe klieren langs de huysen plag te verhandlen.
(450) Loop, loop, het naut de vleys-hal niet of’er wat menschen deur wand’len.
Een enkle pos rekent Marri Korrens veur gien hiele zoo, al was hy van elf duym
En al hebje ook schots’ ien reys mee espeult: mienje dat daerom eschent bent? wech wech, niet een kruym.
De beste van de stad doenent wel, of ze schoon niet luyd roepen.
Weetje wel dat het de leckerste beetjens binnen, diemen snoepen?
(455) Denkt datje mee wat esnoept hebt, datje nou opbreekt. Neen zeker, je binter zoo qualijk niet aen.
Nou weetje altoos datje goed bint, en hoe ’t smaekt. je keunt beytegaer voor moye jonge weeuwen gaen.
Je bint twie wackere tassen, je zelt’er knoopen genoeg toe krijgen van fluxe wenaers, en frisse gezellen
Soo ’t je daerom te doen is.
    Saartje met een barst. Griet willewe ’t dan ooc iens licht stellen?
    Grietje mee met een barst. Wat brust het my Saar! zo jy doet, zoo doe ik mee,
(460) Maer gaenwe ierst iens naer hem toe: Trijntje zel wel me gaen.
    Tryntje. Ik ben te vree.
    Saartje. Ik ook.
    Grietje. Dat’sje dan veur. We zellen ’er iens louter boel-huys houwen.
    Saartje. Egut, krijgen we hem mit ons drien onger de nagels hoe onsacht willen w’ hem klouwen.
    Grietje. Wacht wat, ik sel ierst mijn ysere ellen mee nemen: en we moeten veur by jouwent gaen, neem jy dan ook wat met.
    Saartje. Ik sel de standert van ’t bord halen, daer ik mijn kragen op set;
(465) Dat’s moytjes swaer.
    Tryntje. En ik mien d’ienen schrobber mit d’aer t’ ontmoeten.
    Grietje. ’k Wod dat w’r slechs waren.
    Saartje. Egut hoe vriend’lijk willen w’ hem groeten,
    Grietje. Hier Saar; deuse straet deur. Ay, tree wat an. Hoe meughje nou dus sacht gaen?
Grietje, Saartje, en Tryntye gaen d’eene scherm in, en komen d’and’re weder uyt. Diewertje veur deur zynde om’er stoep uyt te vegen, en dese drie daerna siende aencome, loopt schielik in Huys, en smyt de deur met een slag toe.
    Diewertje. al vegende. Heer wat leyd hier een bayerd in deuse stoep, men sou de hiele buurt schier versmaen
Om die ongure kyeren, die hier ien hielen dagh komen bick’len en poppen.
(470) Maer laet’er iens iemandt weer in comen: ’kzel’er hem mit voeten uytschoppen,
Dat sweer ik, al sou’er de hiele buurt om over eynd raken: ik pas ’er niet op:
Hebben d’Ouwers ien quaed hoofd, ik heb ien quae kop;
Dieme rechtevoort kroes genog staet, en lichtelijk raekt op hollen.
Holla! daer comt de Duyvel in schijn van een Hoer mit noch twie helsche snollen.
(475) Ik wachtze (beloo!) niet in. Hadiuw!
[fol. C3r]
    Grietje. Daer liep de Moer in huys.
    Saartje. Ik zag het wel. Klop dat het rammelt.
    Grietje klopt. Diewertje roept van binnen. Wie maekt daer zuk gedruys?
    Grietje al kloppende. Doet op en siet het, doet op, wat binnen dit veur dingen,
By hoog schoon dag te vragen wie ’t is? ’k seg noch iens doet op.
    Diewertje van binnen. ’k Wil niet. Zel jy me dwingen?
    Grietje al kloppende. Doet op, jou rimpelbakhuys, doet op,
Diewertje kykt van boven uyt het venster.
Wel fruwiele Juffer, ben jy dat? hoe staetje mijn gevel al aen?
    Saartje. (480) Druypneus, we seggen dat je op doet.
    Diewertje. Soo ’k op doe, soo zel ik na de Schout gaen.
’k Seg datje je hier van daen pakt, jou kamer-katten, jou kakhuys-koeyen.
    Grietje. Wel, wat laet’er deuse leepoogh veur staen, wel sou ’t ien eerlijk mensch niet moeyen!
Jou Bazeliskus as je bint, ik vraeg noch iens of je de de deur op wilt doen, of niet.
Het Rappalje begint veur de deur te vergaren.     Diewertje spreekt.
Neen ik jou bremstige Merri, al hietenje noch 10. mael over Griet.
Grietje.                 Noch meer Rappalie.
(485) Ja Griet hiet ic, wat hebj’ op Griet te seggen? spreek op jou verken,
Hoe na mienje datje Griet Hang-kous veur hebt mit’er nachthals-doeken vol kant en binnewerken,
Die niet weer spreeken durf? neen begut! ik suf niet veurje. ’kBen songer vrees:
’k Slacht de Kappiteyns dochter, daer in Oostinjen een hiel schip om of eloopen is, die mondige Lukrees.
Daerom seg ik datje op doet, of de hiele Fruwiele burgwal zel’er of wagen.
Diewertje.                 Noch meer Rappalje.
(490) ’k Seg datje van me deur gaet, of ik sel kracht en geweld over je klagen.
Grietje.                 Noch meer Rappalje.
Klagen, jy klagen, jou Baviaen, hoe na coomtje noch geld i6n je hand? och ja wis,
Diewertje.                 Noch meer Rappalje.
Dat’s een bakhuys as een kakhuys, daer gien dexel op de bril is.
Wech, wech, jou stront-baly. Ruym op, of de dienaers doenje strax opruymen:
So magh een ambachts-man de twiede schoftijd op een Zaterdag om jouwent wille mit eeren versuymen.
Grietje.                 Noch meer Rappalje.
(495) Jou sakkrementse tovernaerster, jou kolreyster, jou ouwe verlebde hoer,
Saartje.             Noch meer Rappalje.            Klop, of ik klop.
Grietje loopt met voeten op de deur.
Op, op, op, Je selt toch op doen, al waerje de Duyvel mit sijn moer.
Op, zeg ik. Op, of ik rinkink met mijn ellen deur al de ruyten.
Je zeun zel’er toch uyt, die schelm as hy is, die bedriegher, die veurloop van alle guyten:
Op, op, op, seg ikje; of dat gaet deur de parken heen.
Tryntje.                 Noch meer Rappalje.
(500) Nou Bestemoer, doe jy liever iens op: je siet wel, se worden toch niet eer te vreen.
Diewertje.                 Noch meer Rappalje.
Dat’s waer, Reutel-kut, konje mit zukken praetjen binnen mijn deur comen.
[fol. C3v]
    Tryntje.     Noch meer Rappalje.     Wat heb jy te Reutel-kutten? jy Zee-monster! jy draek! siet teugen wie je spreekt, ik bin van de vromen!
    Diewertje. Soo slachtje de Klooster-stronten: meugje die wel.
Tryntje.                 Noch meer Rappalje.
Dats goet vret veur mijn, jy selter jou tanden niet op breken, jou tandelose paddevel.
(505) Jy strontvlieg! jy vulles hoop! jy steurs-rug: jy bullebak, jy half gebakken.
    Dieuwertje.     Noch meer Rappalje.     Dat’s ien tronitje om onger Dirk van Asses brugh veur de Stadts druckery te placken!
Dat’s een beeld as een duyvel, dats een bakoven mit een tong! jou pockige hoer; j’hebt gien eer vanje spreken, swijg stil.
    Saartje.     Noch meer Rappalie.    Ze zel niet zwijgen! veur wie souse swijgen? veur jou schoone kevelkin, jou Kockedril?
Lachje noch mit ons: had ikje hier, ik souje iens lieren lacchen en spotten.
Diewertje.                 Noch meer Rappalje.
(510) Wat wod jy me doen, jou ondier asje bint, jou stinkende bunxemkreng an ’t verrotten
Je mogt mijn brabantse kanjert iens kussen, verstaje dat wel, jou rechte helhont.
Voort, voort, van hier jou vulles schuyt, of de kyeren vullenje vol stront.
Kijc het volc lachtje uyt. De hongden sellenje strax bepissen:
En krijgt de duyvel die stanc in sijn neus, so zel hy sijn gat anje wissen.
(515) Lustig jongens, roep Lello een gat in de kan; daer ’s toch niet an verbeurt: ’t is volcje van die stof,
Daer gees de huyc of had. Loop, loop, ick sluyt mijn venster toe: dan even wel vroutjes mit verlof.
Grietje.                 Noch meer Rappalie.
Scheerje noch de gek mit ons, daer selje de Duyvel veur op Marken voeren.
Loopen wy de deur op de vloer.
Sy loopen op de deur.     Diewertje heur Venster weer open, en seyd.
(520) Is ’t noch niet langenoeg, jou eereloose, en ooreloose hoeren?
    Saartie.     Noch meer Rappalie.     Wat zegje daer? dat leg ik in kennis, dat zelje bewijsen, jou addertong, jou scorpioen.
    Diewertie.     Noch* meer Rappalie.     Loop, loop, ic steur men an gien geutgat. Ic woon op ien Camer, (hadiuw) ’k heb mit gien slijc te doen.
Diewertje sluyt’er Venster.* Sy loopen alle drie op de deur. Die-
wertie doet het Venster* weer open. Sy stryken alle drie heur kappen af, en laeten’er ooren sien.        Saartie spreekt.
Sie daer, jou zeeltesnuyt! je segt datwe gien ooren hebben, binnen dat gien ooren:
Dieuwertie.                 Noch meer Rappalie.
Ja, nou beken ik het: maer se staen evenwel niet op de rechte plaets daerse behooren
Grietie.                 Noch meer Rappalie.
(525) Waer wod jyse dan hebben daerse beter stonden, you duyvel dwingster:
    Diewertie.     Noch meer Rappalie.    Maer aen de Kaec.
    Grietie van boosheyt huylende. Ja wel mensche-kyeren, ist niet een droevige saec
Lievenheer, kenje dit veureje oogen sien, en wilje ’t niet verhinderen.
Dieuwertie.                 Noch meer Rappalie.
Ja, Jae; onse Lievenheer achtje niet; je bint maer een diel uytsuypsters, en aenhousters van goe* luy’er Kinderen.
[fol. C4r]
    Grietje.     Noch meer Rappalie.     Dat meug jy wesen, jou Lel by de neers: wat rydme deuse rogshuyd! denck iens wat een egels-vel!
    Diewertje.     Noch meer Rappalie.     (530) Jou leelijke, en ongeschikte mond van de Hel!
    Grietje.     Noch meer Rappalie.     Ik sweer, ik barst van spijt.
    Diewertje.     Ja wel ik loof niet aers of deuze weereld is op ’t varste.
Doet liever een band om je middel, ghelijck Pieter-oom, als hy uyt windbreken gaet, soo hebje gien nood van barsten.
    Grietje.     Noch meer Rappalie.     Doe jy liever een band om je keel; je bint hoogh genoech, jou hayevel, maekje slechs vast.
’k Wed, as je hangt, datje eygen seun seyd dat jou de band beter om je keel, as my om mijn middel past.
    Dieuwertie.     Noch meer Rappalje.     (535) Ik steurme niet anje. Goe luy je moeter je oock niet an steuren; ’t zijn hoere knikkers, die niet veul stuyten,
Kakhuyzen onger de bruggen, en sluyzen songer schutdeuren voor alle modderschuyten.
    Tryntie.     Wat bin jy, jou Brabantse, ouwe, en uytgerede schans-teef?
Wat was je vaer, die te Mechchelen bankerot speulde: wat was je man, wat is je Beniste Jillis neef.
Wat is je seun nou: wat is je hiele gheslagt, waren wy daer boven by je, gansch wongden!
    Diewertje.     Noch meer Rappalje.     (540) Je hoeft hier boven niet te wesen; daer zijn gien geut-stienen van doen, wy hebben gien pissende hongden.
Wilje ’n pot vol mensche pis op je hoofd hebben, dat krijgje wel licht goed koop:
En loopt ’er dan ien brok of twie onger, die heb je toe; daerom pakje by tijds op ter loop.
Deur! deur ic raedje ’t best; ’k sluyt doch mijn venster toe en doese niet weer open.
    Grietje.     Noch meer Rappalie.     Heb jy dat hart ereys, jou karonje! soo je het doet, we sellen weer met voeten op de deur loopen.
    Diewertie. (545) Wat wilje dan van mijn hebben, jou rechte gheweldenaerster as je bint:
    Grietje noch meer Rappalie.     Datje beneen komt, en doet je deur op.
    Diewertje.     Ja ja! ik can de trap niet vinden, ’k bin oud, en blind.
    Grietje.     Noch meer Rappalie.     Laet het je seun dan doen: om hem koomenwe: we willen hem toch spreeken.
    Diewertje.     Noch meer Rappalie.     Soo gaet daer hy is.
    Grietje.     Noch meer Rappalie.     Waer is hy dan:
    Diewertje.     Noch meer Rappalie.     Heb ic hem in mijn dieszac esteken.
Je most hem soeken. hy is niet t’huys.
    Grietje.     Noch meer Rappalie.     Dat heb ick al evreest.
    Saartje.     Noch meer Rappalie.     (550) Ick wil evenwel mijn eer verbetert hebben:
    Diewertje.     Noch meer Rappalie.     Ho, ho! bin jy al me an ’t reutje vast eweest,
    Saartie. Wat segje daer, jou schurfde teef: zie j’ ons dan an veur honden:
    Diewertje.     Noch meer Rappalie.     Wat weet ick wat je bint!
    Saartien, en Grieten gelyk. We waren eerlijcke luy, maer je seun het ons eschonden.
    Diewertje.     So seker je waert eerlijke luy: maer die tijd over, je bint het dan nou niet,
    Saartie al huylende. Nou also wel, as toen: maer je seuns duure beloften brogten ons in dit verdriet!
    Diewertie.     Noch meer Rappalie.     (555) Al soetjes al sachjes kijnd! wilje wel doen. spaert je tranen, wantse sellen hier toch niet veul beschieten.
[fol. C4v]
    Saartie. Noch meer Rappalie. Ja wel Grietje, binnen we dan zoo onse eer quij?
    Grietie. Noch meer Rappalie. ’t Schijnt ja.
    Saartie. Noch meer Rappalie. Wat nood was ’t, mogten w’ ’er wat veur ghenieten?
    Diewertje. Ho! ho! binje van dat volc, die ’t geld liever hebben, als de eer.
    Saartje. Noch meer Rappaelie. Ja, waerom niet so wel as jy? ’kmien hier zijnder noch wel 100. diergelijke meer.
Gaet ooc iens mit je eer te markt, en neemt gien gelt mee, om de waer te betalen,
(560) Wat selt wesen? wijnd. ’k Sie wel dat de eerelijcke herten lyen moeten dat hoeren en maek’laers ’t leckerst van de marckt veur geld halen.
    Diewertje. Noch meer Rappalie. Siet dan datje mee geld krijgt.
    Grietie. Noch meer Rappalie. Is dat genoeg? ic heb een Kijnd by hem van ses weeken, en een troupenning tot een pand.
Saartie.                 Noch meer Rappalie.
Mijn Kijnd is al over ’t Jaer, en ic heb schriften van sijn eygen hand.
    Diewertje. noch meer Rappalie. Daer meugje je gat an vegen.
    Saartje. Noch meer Rappalie. Dat woord (let ’er op) dat selje rouwen.
Dieuwertje.                 noch meer Rappalie.
Loop, gek loop, je meugt op ien aer tijd je gerietschappen uyt mekaer houwen.
(565) Hy had ’er niet in verloren: wat had hy ’er dan in te doen?
#160;   Grietje. Noch meer Rappalie. Wat had je man in iou te doen, toenje sucken meneedigen bedrieger maekte? jy leelijke fatsoen:
Dieuwertje.                 Noch meer Rappalie.
Wech! wech! ’t is langenoch. Ic schaemme dat ikje langer hoor spreken.
#160;   Diewertje doet de Venster op. Tryntie spreekt. Ja wel vrienden, je selt evenveul op doen, al stingje hier den hielen nacht te prevlen en te preken.
Niet beter as dat j’ hem veur Commissarisen ontbiet, so raekje an of van mekaer.
    Grietie. (570) Dat’s goedt. Koom gaenwe dan ooc datelijk naer de Koster. Wat dunkt jou Saartje.
    Saartie. Ic bin Saar.
Sy gaen alle drie naer binnen. Het Rappalie roept hoer! hoer! De Iongens trekkener de kappen af. Sy slaen de Iongens, en raken so met horten en stooten altemael binnen: behalven Roodneus en Bliekvyst.
    Roodneus al lacchende. Ha, ha, ha, hay, wel ik zeg datter wat om gaet. Wech, wech, nou mit Pieter schut, en al sijn lamme kuren,
’t Lyken ’er wel verhoetelde Arions, en Andromedaetjes by. Dit was een deuntjen uyt een are toon: een recht consertyfje voor nijdige buren.
Wat duncje volcje? dat waren drie duyveljaegsters, die waren hoofd veur hoofd bemond
Ho, Bliekvijst, heb ik iou daer ooc? hoe is ’t al maet?
    Bliekvijst. Kaal en gezont.
(575) Hoe vaer jy al:
    Roodneus. Al in die selve schuyt. Maer weetje wat ic denc, ’tschijnt, Bliekvijst, as hem een aer gesont, of siec drinkt.
Dat het daer* mit ons hiel aers gaet; want me dunkt dat hem d’ien rood, en daer bliec drinct.
    bliekvyst. ’t Is weynig enoch, Roodneus, zellen w’er ooc wat veur hebben. An de klieren van de knechts kan men huydendaegs zien wie de miester zy.
zo ist ooc mit ons, wy dienen Bacchus, en onze aensichten dragen sijn aensienlike livry
[fol. D1r]
Bliekvyst.
Maer iens voort epraet. Hoe gaet het toch mit de bier-narm, houdse noch al wat van oplichten, van hiele en van halve bieren,
Roodneus.
(580) Vraegje dat, of mienje daerse 20. Jaer over eliert het, datse dat soo in ien ommesien weer can ontlieren,
    Bliekvyst. Het pijpje het dat me noch wat trex,
    Roodneus. Dat hebje immers onlangs wel esien,
Toenwe daer over in ’t Meuletjen waren, daerwe dat ambacht bey te gaer wel konnen, zoo ’k mien.
    Bliekvyst. Egut, Roodneus, daer kreegje ook je diel wel van die tien vaen,
Roodneus.
Neen seecker, we hoeven dat mekaer niet te verwijten.
d’ Ien zel mit d’aer sijn bier niet licht na de tobbe loopen, we houwe bey te gaer veul te veul van dat vochtig ontbijten,
(585) Dan dat ’s tot daerentoe. Maer songer alven of boerten. Wat dochtje stracx van die drollige klucht,
    Bliekvyst. Noem jy dat een klucht, mijn dunckt het was wel te deegh een schandelijc buregerucht.
Het klootjes volc in ’t hol, of inde strontsteeg zouwen ’t ’er seker wel schamen
Sulken geweld veur ’er deur te halen.
    Roodneus. Ja vriend rijcke luy mienen dat ’er alle dingen betamen.
Dorst Frik, &c. (daer al dit reyement om was) die slinger-lijf, die lange Guyl, die rechte lompe Boer,
(590) De huysvrou van goe Gerret nou noch onlangs niet uytslitsen veur een openbare hoer,
Die ’r mans winst verlaryt, verassevijst, verwaerloost, vermooyt, en ten besten geeft an’er pollen,
Daer hy self wel wist hoe veer en diep hy verseylt was met sijn twie vuyge snollen.
Bliekvyst.
Daerom steldenz’ hem mit zijn hiele geslacht ooc soo schandelijc ten toon.
Dat’er de hiele Haerlemmerdijc sich in spiegelen can.
Roodneus.
Soo comen d’ Heyligen om ’er was, en de dagheurders om’r loon.
(595) ’k Gunt hem geweldig wel, die quaedspreeker, die ophaler, die courantier van alle menschen.
Bliekvyst.
As ic het liegen sparen moet, ’k zou hem ooc niet veul beter wenschen.
Maer weetje wat ic noch wel wod, ’kwod datter iens een Poët op de baen quam
Die ’er een klucht af rijmde voor de Schouburgh, ten profijt van ’t Wees-huys, en ou Mannen-huys van Amsterdam:
’k Wodder noch wel 4. stuyvertjes an verloeren, al zou ’t de biersnurf verveelen,
(600) En inzonderheyd as’er aerdige Dirk mit de sijne mee in zouwen speelen,
De Koster uyt.         Bliekvyst spreeckt voort.
Maer kijk, wat wil dit wezen, gins coomt de Koster mit een briefjen in sijn hand
    Roodneus. Dat gaet verzeker na sijnent toe.
    Bliekvyst. Daer moet ic iens op letten. Och ja! daer houd hy stand.
[fol. D1v]
Roodneus.
Hy klopt. Ay! stap wat aen, en laet het ons iens hooren.
Diewertje roept, op het kloppen vande Koster van binnen.
Wie klopter an mijn deur? Wie komt me weer verstooren:
Koster.
(605) Al vriend Bestemoer. Doet vryelijk op. Ik koom van hooger last.
Diewertje heur deur open doende.
’k Sel iens zien wie je bent. Wacht wat. Wel! wat binje veur ien gast?
Koster.
Dat zie je wel buurwijf. Ik ben de Koster, en koom uyt den naem van Grietje van Buren,
Om je Seun Frik, &c. te verdagvaerden, tegen morgen nochtend te negen uren,
Veur Commissarissen in d’ouwe Kerk, op de ghewoonlijke boet zoo hy versuymt, veur die ierste mael,
(610) Dan noch iens, ter selver tijdt en plaets, op de selve verbeurt, uyt den naem van Saartje Jakobs by de Wael.
Ay! wilje de boodschoppen eens an nemen, en, as hy t’ huys koomt, aendienen?
Diewertje.
Neen ik! hy woont hier niet! je meugt het hem self segghen! wat duyvel of deuse bezete hoeren mienen!
Diewertje loopt binnen, en lapt de deur tot. De Koster spreekt.
Graut je verzoorde gat toe! wat rijdme deuse besuchte pry?
Hebje jou leven onreedelijker woud-aep beleeft? ze het het op een aer elaen, en ze lost het op my.
(615) Ze moet dronken, of dol wesen die schijnheyligh, datse zoo aengaet. Wat heb ick mit ’er te schaffen?
Dan of ze baert, of niet, ik acht het soo veul, of ick mijn eyghen hond, die me niet bijten zel, hoor blaffen.
De Koster binnen.             Roodneus spreekt.
Nocg egaelder as te vooren. Wat zegje Bliekvijst, is ’t niet waer:
Bliekvyst.
Wat zou ik zeggen, ’k wod werentig wel dat ik zelf wat rijmen con!
Mr. Pieter uyt.             Rodneus spreekt.
Wodj’er dan soo garen een klucht af sien: sie daer
Daer komt Mr. Pieter; die selje dat Schaepsvoetje wel uyt een peper en eekje klaren
Bliekvyst.
(620) Dat’s beloo waer. Ay! laten w’ hem iens gaen tyen aen sijn garen.
Sy groeten Mr. Pieter gelijck.            Bliekvyst spreekt.
Bonjour mon Maistre! hoe dus fantastijk allien: waer na toe, en waer van daen:
Mr. Pieter.
Van huys: en ick sou iens tot Aeltjen Verwous, Vader Abrams, Joost Hartgers of Jacotten om een nu tijnkje gaen,
[fol. D2r]
Bliekvyst.
Al’t nuw dat’er in Amsterdam is, of ’t best altoos, moetje uyt ongse mongd smaken
    Mr. Pieter. Ay! wat’s dat?
    Bliekvyst. We willentje wel seggen; maer je most ons ierst beloven datj’er ook wat nuws op zelt maken:
(625) Want dat Sinter Klaes Boekjen, datje liet in druk gaen over twie Jaer,
(Hoewel ’t eerloos was) stond me hier en daer zoo aen, dat me docht dat het niet te verbeteren waer.
M. Pieter.
Dat loof ik wel! toen had ik mijn kameraed Jacob noch byme, die loose Vallek;
En nou bin ik allien.
Roodneus.
Al spuls genoeg om een onnosel mensch te bedriegen an ien schallek.
Je moet denken datje nou ook mier tijds hebt asje toen had; vermidts het tijdverslijtend Juffre geslacht.
(630) Soo niet mitje verkuyst is als het plagh, om datj’er Serviteurs in dat Sinter Klaesje uyt jalousy te seer veracht.
    Bliekvyst. ’t Was oock guytewerk eerlijke luy, ja de principaelste van de stad, soo dief achtig uyt te strijken.
Asje immers wat schempen wilt, soo schempt op schelmen en dieven, hoeren en snoeren, en diergelijke;
Aen dat gorle-goy is toch gien verbeuren an: maer laet eerlijke luy altijd in ’er vree, want dat volk is teer:
En asje al wat van’er maken wilt, so maekt altijd ten minsten wat van ’er eer,
(635) En dat noch al met discretie mee; want je moet denken dat elk ien so niet versien is
Hier in een Almanak, daer in een Liedtboekjen te staen dat soo wel* op ’t Kakhuys as in de Kerk gemien is.
Want op d’ iene plaets veegtme sijn neers an, en op d’are plaets verstrekt het een klucht,
Als men in de Winter-avonden mit mekaer gaet onder ’t orgel-gerucht.
Roodneus.
Daerenboven hadj’er die gratie by, datje’r een aer me bekliekt, eer ’t je evraeght worde; en maekte,
(640) Dat, die onschuldigh was, door jou schult, in groote moeyte, en diepe wangunst raekte
Van zijn Overheyd, dien hy schuldig was te eeren, en sijn schult jongeling achtig had voldaen.
Bliekvyst.
Mr. Pieter! Mr. Pieter! gedenkt ’er Bliekvyst by, het zel’er je na gaen.
Roodneus.
Na gaen! dat’s wis genoch. ’t Is ook de grootste dievery yemand in sijn eer te raeken.
Je keunter je niet veur hoeden, en veur are dieven keunje sluyten en waken.
Bliekvyst.
(645) Of se mosten van Kovalents wesen, gelijck Hendrik de knecht in ’tHof van Hollant tot lange Trijn?
Die terwijl zijn meester en vrou van huys was, mee van huys voer mit al ’t magazijn
Van silver en goud, gemunt en ongemunt, soo ’t dan viel, al onder een.
[fol. D2v]
Mr. Pieter.
Vrienden schiet ik ’er over?
Roodneus.
Wel Mr. Pieter wordj’er quaedt om? wy praten toch soo wat heen.
Bliekvyst.
Maer evenwel, ik wedje wel wenschte om ’t overschot van je kin datje dat werk had laten varen,
(650) Een een aer stofje verhandelt, dat schae noch schande geeft ghelijk wy je daetlijk sellen openbaren.
Koom, gaet slechts mee tot Frans de Gecken op ’t hoekje vande wortelmarkt, by de Hal;
Daer is goed Wijn en Bier? en over natte lippen het de tong ongelijc beter val.
Holla! Roodneus, je most niet achterblijven: je moet mee gaen.
Roodneus.
’k Heb dit volc ierst wat te seggen. Stap veur uyt. Ik sel seker strax comen.
Bliekvijst, en Mr. Pieter binnen. Roodneus bedankt de Lief-hebbers soo voor’er aendachtige tegenwoordigheydt als goede gunst tot den Armen, en volght ’er nae.
Lief-hebbers, die de konst met toomelooze toomen
    (655) Soo gaeren tomm’len siet op Schouburgh en Tonneel
    Hier saegt ghy Eernst en Boert van eller evenveel:
Het Eernst was uyt het Boert, het Boert uyt Eernst genomen.
Al zijn de Veersen niet gespoelt in suyvre stroomen
    Van Nektar van Ambroos: al heeft Apol sijn keel
    (660) Aen ’t neurjen niet gehuwt met luydende gequeel;
Het sal (hoe ’t is) den nijd noch evenwel niet schroomen.
    Daer woelden onder schijn van menschen, Liefde, haet.
    Tucht, strafheyd, kinderklap, benautheydt, leeringh, raed,
Bewustheyd, gunst, ongunst, onkuysheyd, kommer, weelde,
    (665) Vreugd, droefheyd, trou, ontrou, onnoselheid, wijs, sot,
    Geveynstheyd, schelden, list, gelach, gehuyl, en spot:
Die u bedanken en voor * dubbelde kindsheyd speelde.
* Oude Mannen, en Weezen.

FINIS.
Continue

Tekstkritiek:

p. 3 opgestapelt er staat: okestapelt
ibid. sou er staat: se
ibid. onnoodigh er staat: dnnoodih
p. 4 (sonder er staat: sonder
voor vs. 1 als er staat: ale
p. 5 de b van bure-gherucht staat ondersteboven
vs. 136 gelooven er staat: gleooven
vs. 283 Ik er staat: Kk
vs. 287 ’t Is van daag er staat: ’t van daag
vs. 292 seltse er staat: selftse
vs. 296 Grietje. er staat: Crietje.
vs. 306 esneen er staat: eseen
voor vs. 325b smeeligheyd er staat: snelligheyd (in de eerste druk, uitgegeven door J.J. Oversteegen, staat smeeligheid; Oversteegen verwijst naar het WNT dat smeligheid (met verwijzing naar deze plaats) behandelt in het lemma smalen)
vs. 423 duyvel er staat: duyve
vs. 445 rekening er staat: rebening
voor vs. 522 Noch er staat: Moch
voor vs. 523 Venster er staat: Venester
ibid. Venster er staat: Vester
vs. 528 goe er staat: hoe
vs. 576 Dat het daer er staat: Daer het daer
vs. 636 dat soo wel er staat: (soo wel