Jacob van Ryndorp: De hellevaart van dokter Joan Faustus. Amsterdam, Gerrit Bouman, 1731.
Uitgegeven door dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton081340 — facsimile UB Gent (Google Books)
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[fol. π1r]

DE

HELLEVAART

VAN DOKTER

JOAN FAUSTUS.

TOONEELSPEL.

[Vignet: Nulla quies]

Te AMSTELDAM,

________________________

By GERRIT BOUMAN, Boekverkooper over
’t Meisjes Weeshuis, by de Blommarkt. 1731.


[fol. π1v: blanco]
[fol. π2r]

OPDRACHT

AAN DEN HEERE

STEPHANUS VERHOUFF.

Dit Spel door RYNDORPS pen voor ’t grootste deel gedicht,
Komt met uw naam, myn Heer, op ’t voorhoofd, in het licht,
Terwyl gy my vergund het zelve u op te draagen.
’t Is Dokter Faustus, door de wellust, in de laagen
Der Helsche listen gansch vervallen, en versmoord.
Dus gaat het hem, die slegts door klatergoud bekoord,
De Waereld aanhangt om ’t genot van ronde schyven,
Waar door men schelmery en gruuw’len ziet bedryven;
Terwyl de vroomheid, deugd, en all’ wat daar aan kleeft,
Elendig treuren, daar de boosheid boven streeft.
Doch van hoe weinig duur de driften triomfeeren,
Zal ons dit Spel, hoewel eenvoudig, kunnen leeren.
’t Is dikwils met vermaak gezien op ’t Schoutooneel.
’k Wil wel bekennen, Heer, de gift en is niet veel.
’k Zoek ook geen lof, veel min, profyt daar uit te trekken;
Maar wyl uw vrindschap my kon tot verplichting wekken,
Biede ik dit arm geschenk uw gunst gulhartig aan,
Alzo ’k my met de zorg der drukpers heb belaân.
Doch zal een andren tyd op eige dichtgerechten,
U eens onthaalen, en als dan, een lauer vlechten,
Wel waardig uw perzoon en vrindschap, my bekend.
Leeft mid’lerwyle van den laster ongeschend,
Met uwe Gemaalin, den roem der echte Vrouwen,
En laat ons ongeveinst de vrindschap onderhouwen,
J: v: HOVEN.

[fol. π2v]

VERTOONERS.

EERSTE
TWEEDE
DERDE
VIERDE		}
}		REI, van Helsche Vrouwen Geesten.
PLUTO.
CARON.
MIFASTOFELES,
RAMUZES,
STOKEBRAND,
HEINTJE PIK,		}
}		Helsche Spooken.
JOAN FAUSTUS.
WAGENAAR, Knecht van Joan Faustus.
BESCHUTS ENGEL.
ALFONZUS,
FABRITIUS,		}Vrinden van Joan Faustus.
KAREL, Keizer.
IZABELLE, Keizerin.
OCTAAF,
MERDINAND,		}’s Keizers Hovelingen.
BARTEL, een Waard.
KAAT, een Waardin.
PEKEL, naderband Knecht van Joan Faustus.
BROER DIRK, Meedemaat van Pekel.
JOCHEM, een Paardekoper.
Een Spook in den schyn van HELENA.
Zwygende.
        Een Spook, verbeelende Alexander de Groot.
        Twee Spooken, verbeelende Hector en Achilles.
        Gevolg van Spooken, zo Danssers als anderen.
Continue
[p. 1]

DE

HELLEVAART

VAN DOKTER

JOAN FAUSTUS.

TOONEELSPEL.

_________________________



EERSTE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

Verbeeldende de Hel.

REI van Helsche Vrouwengeesten, komende in een egaale mars uit.

EERSTE REI.
HOe ys’lyk gloeit de Hel haar licht
Zo pynelyk in ons gezicht,
Daar nu het ander deel der Volken,
Bescheenen word van frissche wolken,
(5) En van een blyden dagenraad!
Wat wellust is voor haar geschaapen?
En wy, helaas! in droeven staat,
Gestaag verzeld van Helsche knaapen,
Genieten noit meer zoete vrucht,
(10) Van frissche, of blyde morgen lucht.
TWEEDE REI.
Ach! die de Waerelt wel bezeffen,
[p. 2]
Die kunnen nimmer rampen treffen;
Het wankel lot ontroert hen niet,
Die altyd op het eeuwig ziet.
DERDE REI.
(15) Wie moet de wellust niet verdoemen,
En onstantvastiglyk haar noemen?
Verlooren die daar meê verkeerd;
’t Geen het verloop des tyds ons leerd.
VIERDE REI.
ô Afgrond wil my niet meer plaagen,
(20) Hou op, myn lichaam is te teer,
Myn kracht vergaat, ik kan niet meer.
Dé striemen van uw geesselslaagen,
Gedrukt in ’t binnenst van myn hart,
Zyn oorzaak van myn droeve smart.
EERSTE REI.
(25) Wel aan, wel aan, terwyl het noodlot zulks begeerd,
Ziet of uw droeve zucht het niet en overheerd.
Verheft uw stem en klacht, en uiterste vermoogen,
En ziet of Prozerpyn daar door niet word bewoogen.


TWEEDE TOONEEL.

De Rei gaat op dezelve wyze binnen als ze uitgekoomen is, op de eigene tyd en manier als de volgende op het Tooneel koomen, namentlyk:

PLUTO, CARON, MIFASTOFELES, RAMUZES, STOKEBRAND, HEINTJE PIK,
en gevolg van Helsche Spooken.

CARON.
BEroemde Prins, die tot uw erfdeel moet betreden,
(30) Deez onderaardschen Troon, en heerschen hier beneeden;
Uw Vader die liet na twee Ryken in ’t geheel;
Waar van uw Broeder nu bezit het ander deel,
[p. 3]
En doet den Hemel door zyn donderklooten beeven,
Tot schrik van al de geen die op der Aarde leeven:
(35) Ja ieder een die vreest zyn wonderlyke macht,
En gy gedoogt dat elk uw mogentheid veracht.
Hoe, ieder Koning tracht zyn Ryk te zien vermeêren,
Om door zyn groote macht zyn vyanden te keeren.
Maak ook dat uwen naam beroemd werde overal,
(40) En dat uw Ryk weer krielt in talleloos getal
Der zielen, die ik u zal met myn boot toevoeren.
’t Ontbreekt u aan geen macht de waerelt te beroeren.
Uw Helsche geesten, eêr tot uwen dienst bereid,
Zyn nu gelyk vertraagd, verstramd door ledigheid.
(45) En zo gy zelf uwe eer niet meerder wilt betrachten,
Zo zal u ieder een bespotten, en verachten.
Dies hoor ten minsten naar myn oude en wyze raad,
Zo nodig tot uw nut en wankelenden staat,
Of anders zal ik gaan dit helsche veer begeeven,
(50) En dan zo word gy licht van uwen Troon verdreeven.
PLUTO.
Wel oude, en gryze hond! vervloekten duivel, zal
Uw machtelooze macht my doemen tot een val?
Men vind op Aard, noch in de Hel geen snooder guiten,
Als wel de voerlui zyn, en knechten op de schuiten.
(55) Durft gy myn mogentheid verachten? weet gy wel,
Dat gy myn slaave zyt, en dienaar van de hel?
’k Wil nu niet dat gy zult de zielen overtrekken.
CARON.
Beroemde Prins, ik zoek uwe eer niet te bevlekken.
Ik tracht naar welvaard van dit eeuwig duister Ryk;
(60) Dies zo gy u vergramt zo hebt gy ongelyk;
Heb ik u iets misdaan, uw gunst zal ’t my vergeeven.
PLUTO.
Wel, wil eerbiedig dan met zidderen en beeven
Myn grootsheid smeeken op dat gy verkrygt gehoor.
CARON.
Zo stel ik u myn woord eerbiedig dan te voor.
[p. 4]
(65) Laat uwe geesten toch niet langer leedig blyven,
Maar dat zy tot uw roem zo veele slegts bedryven,
Dat gy haar uit den poel des Afgronds opwaarts zend,
Op dat uw grootsheid op de Waerelt zy bekend.
Laat haar door loosheid voor de menschen netten spreiden,
(70) Om zo de zielen naar myn Helsche boot te leiden.
PLUTO.
Goed, ik vergeef uw schuld; en nu gy zulks verzoekt,
Zal ieder tot uw dienst zich toonen heel verkloekt.
Komt vlugge geesten die uw Prins hebt trou gezwooren,
Gy hoort ons duister Ryk gaat te eenemaal verlooren,
(75) Zo gy geen zielen zoekt te trekken naar beneên.
Voort, spoeid u opwaards, wilt de menschelyke leên,
Tot overspel, tot moord, en schelmerye ontleeken;
Maakt dat ze haar zo diergezwoorene eeden breeken.
Ramuzes, gy zult voort naar de Advokaaten gaan,
(80) Op dat zy ’t onrecht, zo gelyk het recht voorstaan;
Gy Stokebrand, vervoeg u by de Medicynen,
Die meenig voor haar tyd het leeven doen verdwynen,
Door geldzucht omgekogt, of door onnozelheid;
Want meenig mensch die niet heel ziek is, word bereid
(85) Een slaapdrank, daar zy noit, of zelden van ontwaaken.
Maar, ’t schynt dat nu de deugd haar harte komt te raaken,
En dat die deugd zich zelf versterkt door het gebed.
Zaait dan uw heilloos zaat dat alles word besmet.
RAMUZES.
Ik zal dat loos gebroed, dat elk zoekt te bedriegen,
(90) Met bosjes vangen, hoe doortrapt ook in het liegen,
En met hun valsch Latyn, zo meenig mensch verraân;
Al woelen zy al wat, dat volk kan ’t niet ontgaan.
Want Advokaaten, Procureurs, en Solciteuren,
Die dringen in de Hel met kracht, door alle deuren.
(95) Ook die Notarissen, die vaak een Testament
Geheel verwarren, van’t begin af tot het end,
[p. 5]
En voor de zegels van het Land de helft meer reek’nen,
Indien ge een Koopbrief, of een Acte komt te teek’nen.
Schoon quod attestor, zy maar zyn getituleerd,
(100) Als Advokaatje hy nochtans straks declareerd.
En eer dat zy noch tot Professie zyn, gants wonden,
Zy loopen hoerhuis uit en in, als kat en honden;
In plaats van Studie, ’s nachts te loopen langs de straat,
En met deez’ reden noch te roemen op haar daad:
        (105) Ha, hoe ik s’avonds plag te zwieren,
            Langs al de straaten op en neer;
        En hoe ik zomtyds plag te tieren,
            En dan te roepen al van veer,
        Sta, sta parbleu, ’k ben Gladiatus,
            (110) Je suis & étudient d’honneur,
        Mais bosta! nam sum Advocatus,
            Et par la grace, aussi Docteur.
En als men dan tot zyn promotie is gekomen,
Dan van een schoone, dus zyn afscheid weêr genomen;
(115) Van Coffi, Hoer, als ook Wynhuizen, en een slag
Van nieuwe Kooplui, wiens gelyk men nimmer zag.
        Vaar wel, myn lieve Burg van Vreede,
            Den Atlas, en de Keizers-kroon,
        En al de Hoertjes hier ter stede,
            (120) Daar ik geplant had mynen troon.
        Adju Putais, adju Madames
            Pour vos etraits c’est tout. Hoor nu
        Je suis encor, pret par mon ame,
            De faire vos maris Cocus.
        (125) Adju Maître à Dansser d’Hermette,
            Adju Maître d’Ecrite, en fin,
        Et tout les Musicyns de Cette
            Charmante Ville, adju le Vin.
        En jy met Snuif en Limoenade,
            (130) Rozolis, en al zulken goed;
        Zyn excellentie, zyn genade,
            Tabacq en Poudre, weest gegroet.
[p. 6]
        En Kloppenburg dat nobel baasje,
            Daar ik zo vaak een pyp tabak
        (135) Gerookt heb, zittende onder ’t glaasje,
            Pour mon pleizier, op myn gemak.
        Adju, helaas, mon trescher Pere
            Gregoire, aux armes de tabacq,
        Adju aussi, machere Mere
            (140) Margootje, daar ik had gemak.
        Holla, ik moest ook niet vergeeten
            Te groeten, eer dat ik noch schei,
        De Dokters, Schilders, en Poeëten,
            Met al de Hoeren op een rei.
        (145) Valete docti Professores,
            Die my gemaakt hebt Advocaat
        Ex gratia, & ob favores,
            U dank ik voor myn Doctoraat.
        Valeti Studiosi Cari,
            (150) Vaar wel, vaar wel, ’k moet uit de Stad,
        Vos estis nebulones Clari,
            Die ik zo lief als suiker had.
En na men heeft gezien haar zulk een afscheid geeven,
Zo ziet men voorts heel stil die fyne kwanten leeven.
(155) Gy zuld van zulk een Volk de Hel haast zien vervuld.
PLUTO.
Wel, dat behaagd my, en ik zal voor haare schuld,
In ’t helsche vuur die daad doen duur genoeg betaalen.
Gy Stokebrand, zoek meê den Koopman te agterhaalen,
Dat hy in ’t woekeren zich zelven zo vergeet,
(160) Dat gy zyn ziel verwind.
STOKEBRAND.
                                                Myn Prins, ik ben gereed,
Terstond op uw gebod op ’t Aardryk te verschynen,
Om zo door listigheid, de wyze Medicynen,
Het brein te ontroeren, dat ze iets gruwelyks bestaan.
En die Pokmeesters, die veel menschen doen vergaan
(165) Door haar vervloekt fenyn, zal ik raân voort te vaaren,
[p. 7]
Op dat zy na haar dood eerst komen tot bedaaren.
De Kooplui die door list tot woeker zyn gewend,
Met valsche Koopmanschap, als ieder is bekend,
Zal ik opstooken dat zy daar niet in bezwyken,
(170) Maar dat zy trachten om zich zelven te verryken;
Dat zy het regt doen slegts verbannen aan een kant.
Het geld word nu geëerd, bedrog is geen meer schand.
Ik zal u van dat volk wel duizenden toestieren,
Al valsche Kramers, en doortrapte Winkelieren.
PLUTO.
(175) Myn trouwe Dienaars, wilt tot voordeel van uw Heer,
U trouw’lyk kwyten, en wagt uw belooning weêr.
Ik zal u van uw straf en slaverny bevryden,
Dat gy verligting zult genieten in uw lyden.
Hier Heintje Pik, het slimste Duiveltje der Hel,
(180) Tracht meede om ook te doen myn Prinsselyk bevel.
Geef u straks opwaards, ga in Kuffen en Bordeelen;
Alwaar de hoerdery vermengelt is met steelen;
Laat haar volharden, en niet keeren tot het goed:
Maar wil met meerder kwaad ontsteeken elks gemoed.
(185) Maak dat de Dochters niet van ’t Manvolk kunnen duuren,
Maar dat zy voor het geld haar lichaam gaan verhuuren.
Ook dat Getroude-mans by and’re Vrouwen gaan,
En Echte Vrouwen weêr by and’re Mans. zo staan
De zaaken als ’t behoord; zo zal ons Ryk vermeeren.
HEINTJE PIK.
(190) Zo Heerschap, dat ’s myn lust; ik zal nauw begeeren,
In alle Kufjes gaan. Waar vind men myns gelyk?
Eerst te Amsterdam in ’t Fort de Knokke, dat ’s heel ryk
Van zulk een Volk, daar zyn by bosjes in te vinden
Van Krabbershoeren, die vaak de oogen gaan verblinden
(195) Van veel Getroude; ik zal haar meer ontsteeken gaan,
En haar tot zulk een werk noch daag’lyks zien te raân.
Ik weet noch ander slag; men ziet met groote hoopen,
[p. 8]
De Hoeren s’avonds meest in de Speelhuizen loopen;
Zy schynen Dames, met satyne tabberts aan,
(200) Die meenig Jongmans, Mans, haar welvaard doen vergaan.
Van daar zal ik my spoên naar Vrysters, die verbolgen
Tot haar ontsteeke drift, tot schand de Jongmans volgen;
Die, om een vrind’lyk woord terstond genegen zyn,
Om haare Minnaars te trakteeren gaan met wyn.
(205) Ook weet ik ’er noch meêr, vol sno doortrapte streeken,
Die altyd van de Kerk door enk’le schyndeugd spreeken,
Zy schynen uiterlyk heel zuiver van gemoed,
En och, zezyn zo heet gelyk de Helsche gloed,
Dat blykt, als veele Mans zo ver by haar geraaken,
(210) Dat zy door’t minnespel braaf aan het groeijen raaken.
En als dat werkje dan op ’t laast word uitgebracht,
Dan is het, ach! helaas! die schelm heeft my verkracht;
Want ik door vrees en schrik in flaaute was gevallen.
ô Die doortrapten, houden veel van ’t zwyment mallen.
(215) En die Kwistdametjes, en Vroutjes die de Thee,
En Coffy, Chocolaad, geduurig hebben reê.
Zodra haar iemant komt bezoeken, dat de Mannen,
Door zulk een daag’lyks werk schier leeven als gebannen;
Ja met haar neuzen zelf niet ruiken aan den haard,
(220) Wanneer het Femenie te zaamen is vergaard.
Deez’ nieuwe kettery kan haar zo overheeren,
Dat in een Coffyhuis de Waerelt zal verkeeren.
En dat ’s ons voordeel; want geen Vrou past op haar Man;
’t Is veel als men de spys maar eens gaâr eeten kan.
(225) Zy nooden gasten, en men stuurd de Man uit eeten,
Al is hy noch zo groot, hy mag daar niet van weeten,
Noch ook eens hooren hoe men van fontansjes praat:
Hoe leelyk die Madam haar avondhulsel staat.
Hoe dik ziet Vrou Lafos, wanneer zy heeft geslaapen?
[p. 9]
(230) Deez’zingt niet wel, en die komt al te veel te gaapen
Wanneer zy neigt: die staan de krullen veel te plat.
Eene ander als zy danst, danst met een drillent gat.
Die Jonker groet te slegt; dus is ’t dat men hoord spreeken
Wanneer men Coffy drinkt, dan teld men elks gebreeken.
(235) Ik zal u van dat slag, de Hel, tot myn vermaak
Vol sleepen, ik gebruik myn pikstok voor een haak.
PLUTO.
Wel aan dan, draag u kloek, ik zal uw staat vermeeren,
Maar wilt niet zonder roof al t’zaam’ ter Helle keeren;
Sleep met uw pikstok weg al wat gy sleepen kunt,
(240) Want alle schelmery word u deez’tyd vergund.
HEINTJE PIK.
Wel, Heerschap ik ben reede om aanstonds heen te trekken.
PLUTO.
Gy Mifastofeles, uw snelheid moet verstrekken,
Voor een gezwinde boode, en door uw schranderheid,
Moet gy bezien dat gy de Geest’lykheid verleid,
(245) Als ook Studenten die verward zyn in ’t studeeren,
Dat elk door misverstand geraakt aan ’t murmureeren,
MIFASTOFELES.
Beroemde Koning van dit magtig duister Ryk,
Ik zal op uw gebod voort neemen gaan de wyk.
Hoewel dat gy my doet de zwaarste lasten draagen,
(250) Ik zal geduldig zyn, en met veel list en laagen
Verwinnen gaan het hart van de geleerde Liên;
Want één van hen, is veel meer werk als and’re tien.
Ik acht geen Advokaat, noch Procureur, noch Heeren,
Die ’t Weeu en Weezengoed te zaamen gaan verteeren,
(255) Noch valsche Dokters, die de menschen zuipen uit,
En ’t Volk bedriegen met vergifte drank en kruid;
Noch Kooplui, Makelaars, geduld’ge Horendragers,
[p. 10]
Geen Hoeren, Dronkaarts, noch doortrapte Hoerejagers
Verklikkers, Pachters, noch Deurwaarders die op ’t Land
(260) De Boeren bruijen gaan; die stel ik naar iyn hand;
Dat Volk komt steeds van zelfs, die moeite kunt gy spaaren.
Maar ik zal stadig met een groote list gaan waaren,
Om het Geleerde Volk te krygen op myn hand,
En maaken dat ze nu gaan toetsen haar verstand,
(265) In Helsche Kunsten, die ’k haar voorstel zo verheven,
Dat zy in mynen dienst haar zielen overgeeven.
Ik weet ’er een, zyn naam is Faustus, die geleerd
In alle zaaken is, ja ieder een begeerd
Van hem zyn onderwys, in Aardsche en Hemelzaaken;
(270) Dien zal ik nu voor eerst het harte zien te raaken.
Indien ik hem verkryg, zo zult gy haastig zien,
Uw machtig Ryk vervuld met hooggeleerde Liên.
PLUTO.
Hoor Mifastofeles, gy zult naast my regeeren,
Zo gy myn Ryk vermeerd met zulk een slag van Heeren.
(275) Ga Caron by uw Veer, en lapt uw leere schuit,
Waar ineê gy haast door Stix zult vaaren met veel buit.
Ik heb uw wil voldaan, en ieder last gegeeven.
CARON.
Uw naam, beroemde Prins, zal eeuwig hier door leeven.
Ik ga gezwind, dat ik op uw geboden let;
(280) En ga naar Stix, daar ik de zielen overzet.
STOKEBRAND.
’k Zal my by Kooplui, en by Dokters gaan vervoegen.
HEINTJE PIK.
Ik naar de Hoertjes daar ik my meê zal genoegen.
MIFASTOFELES.
En ik genadig Prins, ga voort op uw bevel,
Naar het geleerde Volk, op dat ik daar bestel,
(285) Het geen gy my gebied. uw Ryk zal triompheeren.
[p. 11]
PLUTO.
Wel wilt gelukkig en met goeden voorspoed keeren.
En hebt gy hulp van doen, laat all’de geesten zyn
Uw dienaars, uw gebod zal gelden als het myne.
MIFASTOFELES.
Ik dank u voor uw gunst, en ga beginzel maaken.
Hy vliegt naar boven.
PLUTO.
(290) Gy doet de bergen door uw groote snelheid kraaken.
Op zulke zuilen, blyft den Troon eens Konings staan.
Doch vangt met danssen, en met vreugde uw diensten aan.

Hier word een Balet van Helsche Furiën gedanst.

Einde van het Eerste Bedryf.
Continue
[p. 12]

TWEEDE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

Verbeeldende de Kamer van Joan Faustus.

JOAN FAUSTUS, alleen.
WAt is ’t nu dat ik ben op Aarde zo verheven,
Dat elk my komt den naam van een Geleerden geeven.
(295) ’t Schynt dat myn hart hier door als staat in ligte brand;
Want iets,’t geen ik niet weet, doet draaijen myn verstand.
’t Is of my iemant zegt, gy kunt geleerder weezen;
En ik weet niet waar door; ’k heb alle ding geleezen.
Ach! zo ik niets en wist, ’t geluk bleef beter by.
(300) ô Hemel, wil my toch bewaaren, en laat my
Niet van het regte pad der waare wysheid dwaalen,
Verlicht myne oogen met uw tintelende straalen.
’t Schynt aan myn linker zyd’, my iemant zegt in ’t oor
Kom Faustus volg my naar; en geeve ik die gehoor,
(305) Zo komt my iemant weêr ter regterhand ontdekken,
Dat ik hier door myn ziel zou eeuwiglyk bevlekken:
De een steld my voor den schat der Waerelt, en dan doet
My de ander weder zien het noit vergank’lyk goed.
Ei my! wat zal ik doen? hoe pynt my myngeweeten!
(310) ’t Schynt door haar beide word myn hart van een gereeten.
Dees roept op’t ieverigst, keer u ter linker hand.


[p. 13]

TWEEDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, BESCHUTS-ENGEL, ter rechter. MIFASTOFELES, ter linker zyde.

MIFASTOFELES.
DE Kroon, zo gy my volgd, gy boven ieder spand.
Uw heil bestaat alleen, verhoor ik uw gebeden.
Door myne gunst kunt gy een staat en Troon betreeden:
        (315) Hoor niet na’t geen word toegezeid,
        Maar na ’t geen heden word bereid.
        Waarom met eidele gedachten,
        Doch naar geschenken lang te wachten?
        Ontfang dat men u eerst aanbied,
        (320) Want licht’lyk gy niets anders ziet.
BESCHUTS-ENGEL.
        Wil in den tyd van nood, gedenken
        Aan die u ’t leeven kwam te schenken;
        En ’s Waerelts moord’naar heeft geveld,
        In ’t bloedig rookende oorlogsveld.
        (325) Hy die de vryheid heeft verkreegen,
        En voor veel vloeks, een oogst van zegen,
        Doch al van ouds, en lang beloofd
        In ’t Paradys, als ’t weelig Ooft,
        Bekoorde en moorde onze eersten Vader,
        (330) En met hem al zyn zaad te gader.
        De Leeuw gedaalt uit Judaas Stam,
        Die Silo, die de Wet benam
        Haar magt van schaduwen en beelden,
        Daar slegts de zinnen zich meê streelden,
        (335) En hield de waarheid voor den schyn.
        Ik kom, wil dit indachtig zyn,
        Om u te hoeden in dit leeven,
        En naarmaals u meer vreugd te geeven;
        Om u te trekken uit de dood,
[p. 14]
        (340) En te ank’ren in uw’s Vaders schoot.
        Smeld niet uw hart in vreugde traanen,
        Nu ’k u kom tot uw plicht aanmaanen?
JOAN FAUSTUS.
Gy spreekt van naarmaals? en gy van een vasten stand?
BESCHUTS-ENGEL.
Beraade u Faustus, want des Hemels Afgezant,
(345) Staat aan uw regter zyd’; wil u tot mywaarts keeren,
En steeds volharden in uw geestelyk studeeren.
De Satan zoekt u te bedriegen. Volg myn raad.
MIFASTOFELES.
Neen Faustus, volg myn kunst die ’t al te boven gaat.
Al de verborgenheid des Waerelts zult gy weeten,
(350) Van’t geen gebeurd is, of gebeuren zal.
JOAN FAUSTUS.
                                                                        Gereeten
Door midden word myn hart. Wie zyt gy die my raad?
Spreek op, wie zyt gy die ter regter zyde staat?
BESCHUTS-ENGEL.
Ik ben gezonden van den Hemel, om te spaaren
Uw ziel van ’t Helsche vuur, en ’t eeuwigduurend waaren.
(355) En’k stel u voor, hoe gy kunt na dit leeven zyn,
In eeuwigheid met vreugd, of in de Hel met pyn.
JOAN FAUSTUS.
En gy ter linkerhand, zeg op, wat ’s uw begeeren?
MIFASTOFELES.
Ik kom van ond’ren op, door het gebod myn’s Heeren,
Die u beminnen om uw groote schranderheid;
(360) Dies is haar wil, op dat uw lof werde uitgebreid,
Dat gy aanvaarden zult haar wetten; gy zult leeven
In alle weelde en vreugd, en zien u hoog verheven.
Geeft gy my geen gehoor, zo blyft gy die gy zyt.
Vaar Wel.
JOAN FAUSTUS.
                Ik volg, want gy my op het hoogst verblyd.
[p. 15]
BESCHUTS-ENGEL.
(365) Bedenk u Faustus. Ik verlaat u; wil bekeeren.


DERDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, alleen.

BEkeer u Faustus! ach! wie zal my overheeren?
Ik neem voor eerst de lust dan van de Waerelt aan;
Want eer myn sterfuur naakt kan ik my noch beraân.
Maar Faustus, denkt gy wel dat aan het mensch’lyk leeven,
(370) Is niet een oogenblik verzeekering gegeeven!
Dat de verdoemenis is eeuwig, zonder end.
Hoe ben ik dus verblind! is my dan niet bekend
De waare oprechte vreugd! wie kan die evenaaren?
Maar evenwel de lust der waerelt.... Hoe bezwaaren
(375) My deeze dingen! ach! ’t is of het hart my splyt;
Geen feller plaag, als die met Hel en Hemel stryd.


VIERDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, WAGENAAR.

WAGENAAR.
DAar zyn twee Heeren van de Studie, die voor deezen
By u wel zyn bekend; indien het mogte weezen,
Zy zouden garen u eens spreeken. Wat bescheid
(380) Zal ik haar geeven?
JOAN FAUSTUS.
                                        Dat men haar voort binnen leid.


[p. 16]

VYFDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, FABRITIUS, ALFONZUS.

FABRITIUS.
MYn Heer, verschoon ons, zo ’t niet is na uw behaagen.
JOAN FAUSTUS.
,, Myn wezen veins u wel,verberg uw zwaare plaagen.
ALFONZUS.
’t Is uit genegenheid, myn Heer, vermits dat wy
Noch oude Vrinden zyn.
JOAN FAUSTUS.
                                        Komt voegt u aan myn zy.
(385) ’k Ben u daar dankbaar voor. Hoe gaat het al myn Heeren?
Groeit noch den iever en de lust tot het studeeren?
FABRITIUS.
Zomtyds wanneer de lust het brein wil scherpen gaan.
Heer Faustus, ’t schynt of all’ uw iever is gedaan.
Vermits gy van ons blyft, zo word men hier gedreeven.
JOAN FAUSTUS.
(390) Gy zyt my wellekom. Dat ik ben weg gebleeven,
Dat is, om dat ik ben onpasselyk geweest;
Want een bedwelmtheid had geraakt myn brein en geest.
ALFONZUS.
Heer Faustus, is ’er niet wat nieus weer uitgekoomen,
Van Boeken?
JOAN FAUSTUS.
                    Ik heb daar in ’t minst niet van vernomen.
FABRITIUS.
(395) Heer Faustus, nademaal gy grondig zyt geleerd,
En alle Taalen kend, die ieder maar begeerd;
Zo wil dit Boek eens zien, en ons verligting geeven,
Wat voor Caracters ’t zyn, die hier in staan geschreeven.
[p. 17]
JOAN FAUSTUS.
Vertoef.,, Nu ben ik klaar, hier kryg ik in de hand
(400) ,, Daar ’k lang na heb gewenscht. ’k Zal Heeren, myn verstand
Hier op eens oeffenen, op dat ik u ’t verborgen
Ontdekke, maar niet eêr, gy Heeren, als op morgen.
Vertroud gy ’t my zo lang?
ALFONZUS.
                                          Wy zyn daar door vereerd;
Al was ’t tien dagen, of zo lang als gy begeerd.
FABRITIUS.
(405) ô Ja, indien men u daar meê kan dienstig weezen,
Gy moogt ons Bibliotheek, als’t u belieft, doorleezen.
JOAN FAUSTUS.
ô Die eer is te groot, die gy aan my betoond.
Doch deeze gunst die zal u weder zyn beloond.
Ik bid u zit noch wat.
ALFONZUS.
                                  Myn Heer, wil ons verschoonen,
(410) Wy moeten spoedig in ’t Collegie ons vertoonen.
Ei maak toch dat den zin ons wort geopenbaard.
JOAN FAUSTUS.
’k Beloove u Heeren, ’t zal in ’t kort u zyn verklaard.
FABRITIUS.
Vaar wel, Heer Faustus.
JOAN FAUSTUS.
                                    En gy Heeren van gelyken.
ALFONZUS.
’k Wensch dat de Hemel uw verstand steeds wil verryken.


ZESDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, alleen.

(415) NU ben ik weer alleen, en myn ontvonkt verstand,
Wordt stadig door dit boek op ’t vinnigst aangerand.
[p. 18]
Dies zal ik in der yl de zaak zien uit te voeren,
En door bezweeringe den Afgrond zelf beroeren.
Doch eêr het iemant merkt zal ik my spoeden voort,
(420) In eenzaamheid alleen, hier buiten aan de poort.
Ik ban dan van my af de Hemelsche gedachten;
Want ik verwonnen ben door Aardsche schat en machten.
Hou, Wagenaar.


ZEVENDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, WAGENAAR.

WAGENAAR.
                            MYn Heer, wat wilt gy my gebiên?
JOAN FAUSTUS.
Kom volg me; want ik ben van zins te gaan bezien,
(425) Of buiten ’t jeugdig groen al uit begind te koomen.
’k Zal u voorts zeggen wat voor ons dient meê genoomen,
En wat men heeft van doen. Voor eerst moet dit Juweel
Hier niet vergeeten zyn. Doe dat ik u beveel.
WAGENAAR.
Ik zal gedienstig, staag alle uw geboôn betrachten.
JOAN FAUSTUS.
(430) Vertrekken wy dan voort, hier langer niet te wachten.

Hier verandert de Kamer van Faustus in een Bosch.


ACHTSTE TOONEEL.

PEKEL, alleen.

OCh, och, waar zal ik heen? myn darmen en myn maag,
Die twisten met malkaar, en ik ben even traag,
[p. 19]
Om tot haar onderhoud, tot werken my te geeven.
Wat duivel toch gedaan? ’k ben nergens in bedreeven.
(435) Strontdraagen was wel goed, maar ’t is te zwaare vracht,
Ook moet men werken voor twee schellingen ter nacht.
Dat kan ik aan Tabak en Borrel conzumeeren;
De winst is voor den Baas, die is een Heer der Heeren.
Neen, ’k wil my liever gaan verhuuren by een Kwak,
(440) En loopen door de Stadt met eene Zallefzak,
Of Wurremkruid, of Smout van Slangen, Hoofdpyn Plysters,
Voor jonge Vrouwen, en Halfsleetjes, mooije Vrysters.
Maar door de veelheid zyn ze elkander in de weeg.
Wat ik bedenk, of wat ik zoek, het is geen deeg.
(445) Bloed, kon ik by een Spel, of Koordedansser raaken,
En by haar op’t balkon een krommen drommel maaken;
Dat kunsje kan ik toch, dat werkje is klaar en kant;
Maar als ’t weêr Oorlog word, zo moeten zy uit ’t Land;
Dan zyn ’t Jakhalzen weer, als ik ben. Moed genomen!
(450) ’k Zal zien dan of ik kan by zulk een Meester komen,
Om meê naar Zweeden, of het Deensche Ryk te gaan;
Daar gaat eerst geld om, voor die regt de kunst verstaan.
Ik heb ’er een gekend, die hier wierd kaal verdreeven,
En die nu als een Heer kan boven and’ren leeven;
(455) Ja pocht met zakken vol van goud en zilver geld,
Ik heb ’er geen gezien zo wel als hy gesteld:
Doch deeze Meester, weer door schyn van Koordedanssen,
Ook valsch te speelen, en stroopt zo de groote Hanssen
Zie door dien schyn zo steekt hy meenig de oogen uit,
(460) En zo vergaard hy op die wys veel schat en buit.
Zyn Vrou weet meê zomtyds een groot Heer te geryven,
Dat geeft wel, en zo komt men mak’lyk aan de schyven.
Ik schei ’er af, dat Volk verkiest het geld voor eer;
Ik zoek veel liever dan een eerelyker Heer.


[p. 20]

NEGENDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, WAGENAAR.

JOAN FAUSTUS.
(465) VErtoef hier Wagenaar en wil niet verder treeden,
Op dat ik storten mag myn vierige gebeden.
Niet aan den Hemel, maar aan’t Onderaardsche Ryk.
’k Trek eerst deez’ Cirkel, waar in dat ik neem de wyk
Voor ’t schielyk splyten van de Helsche zwavel Poelen.
(470) Geef my het Kinderbloed, ik zal daar meede spoelen
Den grond der Aarde, die daar door raakt aan ’t geween,
Om dat het is verwoed uit ’s Moeders lyf gesneên.
Geef my het Ingewand van één der Martelaaren:
En Kinderhoofden, diegesmoord zyn in het baaren.
(475) Nu een bevrooze Slang die om den Cirkel kruld;
Twee Padden, en een Uil die ’s nachts afgrysz’lyk bruld.
Nu ’t merg uit’s Menschen been; dit is myn offerhanden.
Reik my myn Roede toe: ’k zal nu myn offer branden.
Tot eer des Helschen Prins, op dat ik door myn reên,
(480) De naare Schimmen op doe klimmen van beneên.
Ga Wagenaar, wil u naar Wittenberg begeeven,
Want haar gezicht zou u doen t’zidderen en beeven.
Bezorgt gy alles t’huis, betoon daar uwe vlyt,
En laat my hier alleen in deezen Helschen stryd.
WAGENAAR.
(485) Heer Faustus, ik verzoek, door dien ik alle zaaken
Alleenig in uw huis niet wel weet goed te maaken,
Een noodhulp, op dat zulks word naar uw zin gedaan.
JOAN FAUSTUS.
Wel ik geeve u verlof, ga, neemt ’er voort een aan,
Die u ’t best dienstig is. Nu wil my voort begeeven.
WAGENAAR.
(490) Ik ga, myn Heer, draag toch wat zorge voor uw leeven.


[p. 21]

TIENDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, alleen.

GY Helsche Geesten, die uw woonplaats hier beneên,
Houd in het middelpunt der Aarde, hoort myn reên.
’k Bezweer u by deez’ Roede, in’t warme bloed gedompelt,
En by dit Ingewand, elendig overrompelt.
(495) By deeze Tekenen die hier geschreeven staan.
By ’t hooge Firmament, by Sterren, Zon en Maan.
By deeze Wierook, uit het Menschen been gebraaden.
Wil toch, ô Helsche Prins, myn offer niet versmaaden;
Maar zend, naar myn verzoek, uw Geesten op der Aard,
(500) Op dat haar macht aan my word voort geopenbaard.
Splyt Onderaardsche Poel, op dat uw naare Schimmen,
Terstond op myn verzoek te zaamen opwaards klimmen.
Wat yzelyke vlam stygt opwaarts van beneên!
De Spooken snorren al rondom den Cirkel heen.

Een groote vlam, braakt tusschen ieder Scherm een Duivel
        uit, die met het einde der vlamme weder binnen is.


ELFDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, MIFASTOFELES, RAMUZES, STOKEBRAND, HEINTJE PIK.

JOAN FAUSTUS, in ’t midden der Spooken,
zingt met de zelven.
(505) TRiamour, triamour, triamour, amour.
Triamour, triamour, triamour, amour.
En kwie?
[p. 22]
RAMUZES.
              En kwie?
JOAN FAUSTUS.
                            En kwie?
STOKEBRAND.
                                          En kwie.
JOAN FAUSTUS, met de Spooken.
                                                        En kwie d’amour,
Hier word gedanst door twee Spooken.
JOAN FAUSTUS.
En kwie?
HEINTJE PIK.
              En kwie?
JOAN FAUSTUS.
                            En kwie?
MIFASTOFELES.
                                          En kwie.
JOAN FAUSTUS, met de Spooken.
                                                        En kwie d’amour,
Hier word gedanst door de vier Spooken.
JOAN FAUSTUS.
Voort stelt u om deez’kring en doet naar myn behaagen,
(510) En antwoord één voor één, op ’t geene ik u zal vraagen.
RAMUZES.
Wel Faustus, wat’s uw wil, dat gy door uw gebeên,
Ons op het Aardryk hier doet stygen van beneên?
Kan ik u dienen, zo wil my terstond gebieden.
Al wat gy maar begeerd zal flux door my geschieden.
JOAN FAUSTUS.
(515) Wel, hoe gezwind zyt gy ten dienst van mynen staat?
RAMUZES.
Gelyk een pyl, die door de pees, de boog afgaat.
[p. 23]
JOAN FAUSTUS.
Uw snelheid kan aan my in ’t minste niet behaagen,
Door dien een pyl word van de wind ter neêr geslagen.
En hoe gezwind zyt gy? ontdek my uwe macht.
STOKEBRAND.
(520) Gelyk een kogel, die door de overgroote kracht
Van ’t woedent bussekruid, ’t kanon word uitgedreven:
Zie zo gezwind zal ik my in uw dienst begeven.
JOAN FAUSTUS.
’t Is wel gezwind, maar ’t staat my evenwel niet aan;
Door dien een kogels kracht niet verder ooit kan gaan,
(525) Als de bepaalde maat, daar hy word uit gedreeven.
En hoe gezwind zyt gy?
HEINTJE PIK.
                                      Gelyk een Schip komt zweeven
Door felle winden, dat het snort, en bruist door Zee;
Noch veel gezwinder ben ik tot uw diensten reê.
JOAN FAUSTUS.
De snelheid van den wind is wel niet te agterhaalen,
(530) Maar als hy weder keerd tot zyn gezette paalen,
Dan word zyn macht verkort. Uw dienst behaagd my niet.
De snelheid daar ge op roemt, natuurelyk geschiet,
En dat vat myn verstand; dies wilt gy my beleezen,
Zo moet uw snelheid voor my onbegryp’lyk weezen.
(535) Wat is uw snelheid dan?
MIFASTOFELES.
                                                Daar ’s by myn snelheid niet
Van’t geen men in de Lucht, op Zee, of Aarde ziet.
Dies all’ wat gy begeerd volbreng ik naar uw wenschen.
’k Ben zo gezwind als de gedachten van de Menschen.
JOAN FAUSTUS.
Gedachten van een Mensch! wat kan ’er sneller gaan?
(540) Die, als een onrust, dag noch nacht, niet stille staan;
Gedachten vliegen van het Westen tot in’t Oosten.
Gedachten kan een Mensch op hoop van rykdom troosten.
[p. 24]
Gedachten zyn geneigd tot Overspel, en kwaad;
Dan zyn gedachten goed, dan brouwen ze verraad.
(545) Dan denkt men wederom op het toekoment leeven,
Dan word men wederom tot alle kwaad gedreeven.
Dan denkt men eens met ernst op den verloopen tyd,
En dan op dien, die me in een grooten druk verslyt.
En zulke duizend die myn zinnen kunnen krenken,
(550) Die kan men in een uur, ja minder noch bedenken;
Dies is ’er niets dat in deez’ snelligheid bestaat,
Ofzo gezwind gelyk als de gedachten gaat.
Ontdek my wie gy zyt, my lust uw naam te hooren.
MIFASTOFELES.
’k Ben Mifastofeles, by Pluto hoog verkooren.
JOAN FAUSTUS.
(555) Wel uw gezwindheid die behaagd my; want ik wensch
Geen snelder ding, als de gedachten van een Mensch.
Ik ben door u voldaan, en moet u iets ontdekken,
Dies laat de Geesten, alle uw makkers, voort vertrekken.
MIFASTOFELES.
Vertrekt terstond van hier, en volgt myn order na.
RAMUZES, STOKEBRAND, HEINTJE PIK. Gelyk.
(560) Dat Zieltje is reets al weêr gewonnen, ha, ha, ha..


TWAALFDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, MIFASTOFELES.

MIFASTOFELES.
WAt is uw wil? nu zyn de Geesten al verdreeven.
JOAN FAUSTUS.
Of gy genegen zyt u in myn dienst te geeven?
Want uw gezwindheid die behaagd aan my zo zeer,
Dat ik nu leeven wil naar uwe wet en leer.
(565) Ik wil dan myn verinaak gaan van de Waerelt neemen,
[p. 25]
Zo gy my helpen wilt, en niet van my vervreemen.
MIFASTOFELES.
’k Moet onder mynen Vorst, myn Heer, geduurig staan,
Dies zonder hem en mag van my niets zyn gedaan.
Gelyk Monarchen op de Waerelt hier regeeren,
(570) Zo moet men tragten meede om onzen Koning te eeren.
Ik zal terstond uw wil aan hem eens stellen voor,
Hoe u zyn wet behaagd; en geeft hy my gehoor,
Zo zal ik u met vlyt in wellust gaan verinaaken,
Op dat gy alle vreugd zult van de Waerelt smaaken.
(575) En als gy aan my denkt, dan zal ik by u staan,
En doen terstond wat gy begeeren zult. Wel aan.
Maar gy zult voor dien dienst uw ziel hem moeten geeven.
Na dat gy met veel vreugd geeindigt hebt uw leeven.
Doch gy moet eerst aan my uw meening doen verstaan,
(580) Eêr dat ik naar myn Prins noch zal vertrekken gaan;
Want ik moet uw verzoek myn Koning openbaaren.
Nu zeg; hoe lang een tyd begeerd gy, hoeveel Jaaren?
JOAN FAUSTUS.
Ga, zeg terstond uw Vorst myn wil en meening aan,
Of gy my dertig Jaar ten dienst zult moogen staan?
(585) Maar alle Waerelts vreugd zult gy my doen bekoomen.
MIFASTOFELES.
Wel, na uw wil zo word myn reis dan aangenoomen.
JOAN FAUSTUS.
Wat plaats bestemd gy, daar gy my veropenbaard
Uw’s Prinssen wil?
MIFASTOFELES.
                              Die zal in’t kort u zyn verklaard.
Als gy my spreeken wilt, behoefd gy niet te wachten;
(590) Want ik ben by u, als ik kom in uw gedachten.
Dies wil u spoedig nu maar trachten te beraân.
Zo haalt gy om my denkt zo zal ik by u staan.
JOAN FAUSTUS.
Wel, geef u dan op weg, ik zal u haast verwachten.
[p. 26]
MIFASTOFELES, in den grond zinkende.
Ik vlieg dan voort, en zal na uw geboden trachten.


DERTIENDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, alleen.

(595) WIe zal in myn geluk my nu te boven gaan!
Maar weet, de Geest die sprak, wil Faustus, u beraân.
Wat zal ik van deez’ twee toch voor het beste kiezen?
Zoek ik het Aardsche, moet ik ’t Hemelsche verliezen;
Om dat zy alle beî te zeer verscheiden zyn.
(600) Zal ik om de Aardsche vreugd gaan in de Helsche pyn?
Ach! had ik nimmermeer deez’ zaake toch begonnen!
Maar nu’t gerokkent is, zo dient het afgesponnen.
Ik vang dan naar myn wensch den dart’len wellust aan,
’t Mag met het eind daar na, zo als het wil, vergaan.

Einde van het Tweede Bedryf.
Continue
[p. 27]

DERDE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

PEKEL, alleen.

(605) IK loop mij zelven moê, de hoop is mij benoomen;
Al waar ik zoek is mis, ’k weet nergens aan te koomen
Myn oude Kasper Bol, die hiel noch wel een knecht,
Maar deeze hebben ’t nu alleenig veel te slecht.
De Borrel smaakt te wel; want al wat zy verkoopen,
(610) Daar is meer als de helft des avonds van verzoopen.
Maar na my dunkt, woont daar een Dokter, ’k zal eens zien,
Of hy my heeft van doen; en als ik daar by dien,
Zo wou ik in het kort, wel zien eens myns gelyken,
Om ieder eens gebrek dan uit de pis te kyken.
(615) Ik klop dan stoutlyk aan, en prezenteer myn dienst.
Hy klopt aan ’t Huis van Joan Faustus.


TWEEDE TOONEEL.

WAGENAAR, PEKEL.

WAGENAAR.
WEl Jongen, wie raad u zo stout, op ’t onvoorzienst,
Te kloppen aan ons huis?
PEKEL.
                                      Wat is daar aan bedreeven?
Jou Snotneus, durf jy my de naam van Jongen geeven?
Daar ik je Vaâr kon zyn, een Man van goed gestalt.
WAGENAAR.
(620) ’k Zeg Jongen, hou je bek, of anderzints ik zal ’t
U doen gevoelen, als gy zult myn vuisten proeven.
[p. 28]
PEKEL.
Ho, ho, als ik begin, mag jy jou wel bedroeven.
Myn groote kracht, ô Nar, daar weet jy weinig van.
Kan dat een Jongen doen? daar ’s haar aan smoel, en an
(625) Jou kaale bakhuis heeft een Aap zyn gat gaan veegen.
WAGENAAR.
Hou daar dan gek, en proef myn vuisten eens ter degen.
Wat zeg je nou?
PEKEL.
                          Dat’s niet, die onder leit vecht meê.
WAGENAAR.
Voort bid my om genaade.
PEKEL.
                                          Ik sturf eêr ik dat deê,
Ik ben te braaven vent.
WAGENAAR.
                                    Ik zal je dan betaalen.
PEKEL.
(630) Rekel, sla je noch, de drommel zal je haalen,
’k Zal meê myn best doen.
WAGENAAR.
                                          Schelm, jy byt my in myn bil.


DERDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, WAGENAAR, PEKEL.

JOAN FAUSTUS.
HOu, Wagenaar, wat ’s dit? ik zeg u voort hou stil.
Wel waarom hebt gy toch dien Jongman zo geslaagen?
WAGENAAR.
Om dat ik van dien Schoft geen schelden kon verdragen.
JOAN FAUSTUS.
(635) Sta op, gy ziet wel dat hy tegens u niet kan.
[p. 29]
PEKEL.
Ik ben geen Jongen.
JOAN FAUSTUS.
                                Wel wat dan?
PEKEL.
                                                      Ik ben een Man.
JOAN FAUSTUS.
Sta op dan, als een Man.
PEKEL.
                                      Neen, weêr op nieu begonnen.
JOAN FAUSTUS.
Voort, laat malkander los.
PEKEL.
                                        Wel geef je ’t dan gewonnen?
WAGENAAR.
Het zou my deeren om noch meerder u te slaan.
PEKEL.
(640) Al leg ik onder, als ik stout’lyk maar durf staan,
Bevecht ik eers genoeg.
JOAN FAUSTUS.
                                    Uw naam die dient verheeven.
Kom geeft malkaâr de hand, en wilt in vreede leeven.
PEKEL.
Ik zal het doen, maar noemt my dan geen jongen meer.
Hou waar, daar is myn hand.
WAGENAAR.
                                            Daar is de myne weêr.
JOAN FAUSTUS.
(645) Wel, nu zyt gy verëend; wil nu na myn behaagen,
Eens zeggen wie gy zyt?
PEKEL.
                                      Terwyl gy’t my komt vraagen,
Zalik u melden gaan myn lang beroemd geslacht.
Myn Moeder was eertyds te Antwerpen hoog geacht,
En in de Lepelstraat liep zy veeltyds verlooren,
(650) Myn Vaar, een Spanjaard, die was te Madrid gebooren.
[p. 30]
En na ik was gemaakt, volkoomen in ’t geheel,
Toen keerde juist myn Vaâr zyn gat naar het kasteel,
Waar door dat ik nu ben een Edelman gebooren.
En opdat onze Stam niet raaken zou verlooren,
(655) Wierd my geleerd met staale lanssen om te gaan,
Een halve vinger lang: myn Heer, wilt my verstaan,
Niet om op schilden, of op wapenen te breeken,
Maar om door laken, of door stof, met kunst te steeken.
In’t kort gezeid, ik ben een snyder in myn hart,
(660) Die door hovaardigheid, de beste meester tart.
Brabanders, zyn dien aard als eigen aangebooren.
JOAN FAUSTUS.
Maar zeg, hoe is uw naam?
PEKEL.
                                          Zo gy myn naam wilt hooren,
’k Heet Pekel, deur, en deur, ik heb geen zout gebrek.
Ik stink niet; zo gy wilt, ruik achter in myn nek.
JOAN FAUSTUS.
(665) Nu Pekel, hebt ge in my te dienen, wel behaagen?
PEKEL.
Ja, maar ik moet voor eerst u ook eens ondervraagen.
Wat ben jy voor een vent? wie is jou Moêr geweest?
En wie jou Vaâr? of was dat ook een hoorenbeest?
’k Loof dat jou Moêr voor meid wel by myn Vaâr gedient heeft,
(670) En dat hy haar, jou tot een Sinterklaas verlient heeft.
Want’t is een wys kind, dat zyn regten vader kend.
JOAN FAUSTUS.
Hoe nu, word hier myn eer aldus van u geschend!
Weet dat ik Faustus ben, een Dokter, hoog verheeven,
Die door bezweeringe, zelf Aarde en Hel doe beeven.
(675) Dies mocht gy vreezen, zo ik u niet had ontzien.
PEKEL.
’k Verzoek genâ, myn Heer,gy moogt my maar gebiên;
Ik zal gewillig my in uwen dienst begeeven.
Och! och! heb ik misdaan, verschoon my toch het leeven.
[p. 31]
JOAN FAUSTUS.
Sta op, en draag u dan gelyk een knecht behoord.
PEKEL.
(680) Heer Dokter, noch een woord; en zyt toch niet verstoord;
Ik wil wel dienen, maar ook wel met eenen weeten,
Of uwe keuken is voorzien van drank en eeten?
En hoe veel geld dat ik daar by noch winnen mag.
’t Zy ’s jaars, of ’s maands, of’s weeks, of liever by den dag.
JOAN FAUSTUS.
(685) Ik zal u wel voorzien van eeten, drinken, kleeren,
En twintig daalders’s jaars, daar boven noch vereeren.
PEKEL.
Ik hou jou voor myn Heer, jou voor myn besten maat.
Waar is de keuken, dat myn honger wort verzaad?
Dan aan ’t studeeren, om myn kunst te laaten blyken.
(690) Maar, Heertje, zal je my meê leeren pis bekyken?
JOAN FAUSTUS.
Ga heenen, Wagenaar, en onderwys hem wat.
PEKEL.
Geen beter Heerschop zou ik vinden in de stad.
WAGENAAR.
Myn Heer, ik ben bereid te volgen uw behaagen.
JOAN FAUSTUS.
Maar wilt u beiden met malkanderen verdraagen.
(695) En laat my wat alleen.
WAGENAAR.
                                            Myn Heer, het zal geschiên.


VIERDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, alleen.

NU wenschte ik weder Mifastofeles te zien.
My lust naar zyn bescheid niet langer hier te wachten.
Zyn woord is waar; hy ’s zo gezwind als de gedachten.


[p. 32]

VYFDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, MIFASTOFELES,
komt uit den grond op.

JOAN FAUSTUS.
IK ben verwondert van Uw groote snelligheid!
MIFASTOFELES.
(700) Hier ziet gy, Faustus, van myn Prins, het regt bescheid,
Zo gy dees punten met uw bloed wilt onderschryven,
Zal’k vyf en twintig jaar uw trouwen dienaar blyven.
En al wat gy begeerd zal door myn macht geschiên.
JOAN FAUSTUS.
Geef hier, op dat ik mag uw Prins zyn meering zien.
MIFASTOFELES.
(705) Hou daar.
JOAN FAUSTUS.
                      Wat zal dit zyn! hier staat geen vrou te trouwen,
En dat ik nimmer ook geen kerken mag beschouwen,
Of niet verkeeren by geleerde liên! wie kan
Het lieve vrouwebeeld vergeeten? daar’s geen man...
MIFASTOFELES.
Hoe, Faustus, u wort niet verboôn ’t genot der vrouwen.
(710) Gebruik die naar uw lust: waar toe dat zotte trouwen,
Dat altyd onrust baard? verand’ring wekt de lust.
JOAN FAUSTUS.
Dat ’s goed, ik volg die wet. maar ’k ben weer ongerust,
Om dat ik niet mag by geleerde liên verkeeren.
MIFASTOFELES.
Dat ’s daarom, op dat gy hen niet zoud moogen leeren
(715) Verborgen dingen, die myn Prins u openbaard,
En uwe wysheid door de Waereld word vermaard.
JOAN FAUSTUS.
Wel, ’k stel dees punten dan geheel en al ter zyden.
[p. 33]
Maar Faustus, zult gy dan de Kerken moeten myden!
MIFASTOFELES.
Weet dat de Kerkendienst, en Waereltlyke lust,
(720) Te zeer verscheiden zyn. Ei, Faustus, wees gerust.
Gy zult u zelven zo in de Aardsche vreugd vermaaken,
Dat gy noit trachten zult her Hemelsche te smaaken.
JOAN FAUSTUS.
Wel aan, ik schryf dan tot verbintenis myn hand.
Maar ach! van wie worde ik daar weder aangerand?
(725) Wat heldren glans zie ik daar blinken voor myne oogen.


ZESDE TOONEEL

JOAN FAUSTUS, MIFASTOFELES, BESCHUTS-ENGEL.

BESCHUTS-ENGEL.
ONtwaak, de Satan heeft u, Faustus, al bedroogen.
Verlaat hem, ’t is noch tyd; u naar de waarheid keerd.
JOAN FAUSTUS.
’t Schynt of myn hart word door een brandent vuur verteerd.


ZEVENDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, MIFASTOFELES.

MIFASTOFELES.
VErtrou my, die u kom de waarheid openbaaren;
(730) En onderteken dit, gy kunt niet kwalyk vaaren.
JOAN FAUSTUS.
Uw wil zal zyn volbracht, ’k verban uit myn gemoed
Den Hemel, en zyn macht, en kies het Aardsche goed.
Ik Faustus, die verbind myn ziel aan u te geeven,
Mits vyf en twintig Jaar na mynen wil te leeven.
[p. 34]
(735) Daar is het handschrift.
MIFASTOFELES.
                                    ,, ’k Ben op ’t hoogst vernoegd en bly.
,, Nu is ’t met hem gedaan; zyn ziel is in de ly.
JOAN FAUSTUS.
Nu is ’t verbond van u en my, wel vast geslooten.
Kom, voer my nu op ’t Hof des Keizers, daar de Grooten,
Op ’t Jaarelyksche Feest te zaamen zyn verheugd,
(740) Op dat ik nevens hen genieten mag die vreugd.
En als ’t my daar mishaagd, zo laat ons weer verdwynen.
MIFASTOFELES.
Wel aan, gy zult terstond daar na uw wensch verschynen.
Joan Fanstus, en Mifastofeles, verdwynen schielyk; terwyl het Tooneel verandert in het Hof des Keizers.

ACHTSTE TOONEEL.

KAREL, IZABELLE, OCTAAF, FERDINANT. Gevolg.

KAREL.
MYn waarde Keizerin, wil nevens my dees dag,
Met vreugde vieren, op dat zich een ieder mag
(745) Vermaaken met zyn Vorst; en gy doorluchte Helden,
Die voor myn Kroon zo vaak het lyf te pande stelden,
En mynen Vyand hebt gedreeven op de vlucht,
Bedryf nu nevens my van deezen dag genucht.
Want ik heb deezen dag gesteld om ’s Jaars te vieren.
(750) Laat van den Torentrans afwaaijen de banieren,
En plengt met vreugde toe malkanderen den Wyn.
OCTAAF.
Grootmogend Vorst, uw wil moet ons geboden zyn.
KAREL.
Ach! mocht ik nu eens zien dien dapp’ren Alexander
[p. 35]
Die all’ de Waerelt dwong, in ’t leeven. En nu kander
(755) Niet één, myn dapperheid noch deugden wederstaan,
FERDINANT.
ô Vorst, ik zoude u dit, na myn gemoed, ontraân.
KAREL.
Ik wenschte dat ik hem maar eenmaal mocht beoogen,
Gelyk hy heeft geleeft; vermits zyn groot vermoogen,
De Schryvers roemen, en zyn welgemaakte leest.
(760) Ach! mocht ik maar eens zien dien dapp’ren Held zyn geest.
IZABELLE.
Myn waarde Bedgenoot, laat vaaren die gedachten,
Wil naar geen Helsche list, noch Duivels konsten trachten.
Dien Alexander is al over lang vergaan;
Een Duivel moest voor hem dat weezen neemen aan;
(765) Want niemant kan u daar de waarheid van verkonden,
Daarom verval niet Vorst in zulke zwaare zonden.
KAREL.
’t Is maar een prikkel, die my opwekt om den geen
Te aanschouwen, die wel eer zo moedig heeft gestreên.
Zo iemant zyne schim my kon voor ’t oog vertoonen,
(770) Ik zou hem voor die daad heel mildelyk beloonen.
FERDINANT.
Indien ’t de Vorst begeerd, uw wil zy ons een wet,
Op dat men u hier in dan weer te vreede zet,
Zo dient op ’t spoedigste naar zulk een man vernoomen,
Door wien gy uwe lust, kunt na uw wensch bekoomen.
OCTAAF.
(775) Grootmogent Keizer, zo’t uw Majesteit begeerd,
Men zal voort zoeken gaan, naar iemant, die geleerd
In deeze Kunsten is, op dat gy moogt beschouwen
Dien Alexander.
IZABELLE.
                          Ach! myn Lief, het zal u rouwen.
Het is noch tyd; daarom zie voor u wat gy doet.
[p. 36]
KAREL.
(780) Stel u gerust, myn Ziel. ô Ja, Octaaf, men moet
Voort gaan vernemen of men zo een man kan vinden..
OCTAAF.
Ik ga op uw gebod, en zal’t my onderwinden.
KAREL.
Ga heen, Octaaf, op dat ik eens myn lust geniet.


NEGENDE TOONEEL.

KAREL, IZABELLE. Gevolg.

IZABELLE.
IK wil, als dat men straks met speelen, ons verdriet,
(785) En onlust wat verdryf tot koest’ring onzer zinnen.
KAREL.
Als ’t u behaagd, Vorstin, men laat ze voort beginnen.
Zet droefheid aan een zy. Wat aangenaam gespeel,
Verkwikt my daar ’t gehoor, met minnelyk gestreel.
Hier word door ’t Gevolg gedanst.

TIENDE TOONEEL.

KAREL, IZABELLE, FERDINANT, OCTAAF, Gevolg.

OCTAAF.
GRootmogent Vorst, zo als ik uit het Hof wou treeden,
(790) Ontmoetende aan de poort my daar een man beneden,
Die u te spreeken zoekt.
KAREL.
                                        Hoe my? Wat is ’t voor een?
OCTAAF.
Hy is een Dokter, Heer.
[p. 37]
KAREL.
                                      Hoewel ik ben te onvreen,
Dat hy u dit verzoekt zo stout’lyk zonder schroomen,
Zo laat hem evenwel terstond hier binnen koomen.
(795) Maar hoe is hy genaamd?
OCTAAF.
                                            Hy noemd zich, Faustus, Heer.
KAREL.
Dat zal wat wonders zyn. Roep hem, ’t is myn begeer.
OCTAAF.
Myn Heer, gy moogt nu vry des Keizers Troon genaaken.


ELFDE TOONEEL.

KAREL, IZABELLE, OCTAAF, FERDINANT, JOAN FAUSTUS, Gevolg.

JOAN FAUSTUS.
GRootmogent Keizer, ’k kom om u hier te vermaaken,
Door dien ik weet, dat gy begeerig zyt te zien,
(800) Dien Alexander, die de Waerelt kon gebien.
KAREL.
Ik schrik, wat zal dit zyn! hoe weet gy myn gedachten?
IZABELLE.
Myn Vorst, zoek u toch voor zyn Helsch bedrog te wachten.
JOAN FAUSTUS.
ô Ja, myn Vorst, ik ben zo in de kunst volleerd,
Dat ik volbrengen kan, al ’t geen dat gy begeerd.
KAREL.
(805) Maar is in deeze zaak, gansch geen gevaar gelegen?
JOAN FAUSTUS.
Neen, maar hou u stil, en wil u niet beweegen.
Ik zal hem komen doen, zo in zyn vollen staat
[p. 38]
Gelyk hy heeft geleefd, in ’t Vorstelyk gewaad.
Gy zult hem kennen na de Schryvers van hem schryven.
(810) Doch spreek, noch rep u niet, maar let op myn bedryven.
Het is niet als een Spook dat u verbeeld zal zyn.
IZABELLE.
Het is niet als bedrog, en Satans valschen schyn,
Ach! ach! myn hart bezwykt.
JOAN FAUSTUS.
                                              Vorstin, ei! wil niet vreezen,
Hy zal u niet misdoen; ik kan hem wel beleezen.
(815) Ik zal hem zo terstond voor uw gezicht doen treên,
Maar niemant is zo stout te nad’ren hem.
KAREL.
                                                                  ô Neen.
JOAN FAUSTUS.
Wel zet u dan myn Vorst, ik zal zo voort beginnen;
Maar als ik heb voldaan aan uwe lust en zinnen.
Zo moest gy my daar na niet straffen voor deez’ daad.
KAREL.
(820) ô Neen, vertoon uw kunst, en wagt van my geen kwaad;
Maar laat my Hector en Achilles eerst beoogen,
Zoals zy streeden in haar rusting opgetoogen
Op dat wy eens bezien haar oude dapperheid,
Wiens daaden zyn in de Historien verbreid,
JOAN FAUSTUS.
(825) De snoodste Hydra, die oit Lerna kwam betreeden,
Harpy Celena, die Fineus heeft bestreeden,
Of wat oit schrikkelyk heeft Gerion bewoond,
Zich daadlyk voor Achil en Hector hier vertoond.
Hier word een strydent Balet gedanst, door twee Spooken, verbeeldende Hector en Achilles.

KAREL, na den Dans
.
Dit zien vernoeging geeft aan harten, en aan oogen.
[p. 39]
JOAN FAUSTUS.
(830) Ik zal, ô groote Vorst, na kracht van myn vermoogen
Voorts uwen eisch voldoen, en toonen voort dien Held,
Die ’t gantsche Waereltsrond door Wapens heeft ontsteld.
Hofjonkers, houd u stil. Myn Vorst, zie hem daar koomen.
Beweeg u niet, want ziet....
Hier komt een Spook onder de gedaante
van Alexander de Groote.               
KAREL.
                                                  Ik heb hem al vernoomen;
(835) Hy is ’t, gelyk men schryft, aan zyn geheel gelaad.
Ik wil hem naderen...
Het Spook slaat den Keizer in ’t gezicht,
en verdwynt.                                   
                                Ik kryg myn loon voor ’t kwaad.
Vervloekten Tovenaar, ik zal my aan u wreeken.
JOAN FAUSTUS.
Myn Vorst, het is uw schuld;’k heb u verboôn te spreeken.
KAREL.
Ach! wat heb ik gedaan! vergeef my Hemel toch
(840) Dat ik hier heb aanschoud dat Duivelsche bedrog.
Had ik’t u niet beloofd, ik zweere u gy zoud sterven,
Maar nu zo zal ik u genade doen verwerven.
Doch ik verbanne u voort voor eeuwig uit myn Ryk.
Noch beeft myn hart van schrik, ik beeve, ach! ik bezwyk.
(845) Ik ga den Hemel weêr verbidden voor dees zonden.
Gy Heeren, maakt dat deez’ niet meer hier word gevonden.


[p. 40]

TWAALFDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, FERDINANT, OCTAAF.

FERDINANT.
VErvloekte Tovenaar, vertrek uit ons gezicht,
Zo niet, zo zal men u benemen ’t leevens licht,
En doen uw eerloos bloed hier over de Aarde stroomen.
JOAN FAUSTUS.
(850) Bedaart u, Heeren, hoe, wat hebt gy voorgenoomen?
Ik bid misdoet my niet; ik zal u laaten zien,
Wat eer u, als gy troud, zal van uw Vrouw geschiên,
OCTAAF.
Ei laat ons eens bezien, wat dat zyn kunst zal wezen.
FERDINANT.
Wel nu?
JOAN FAUSTUS.
              Ontdek uw hoofd, ’k moet myn gebeden leezen,
Zo als Ferdinant zyn hoofd ontdekt, vliegt
de Pruik om hoog, en men ziet twee ho-
rens op zyn voorboofd.                           
OCTAAF.
(855) Ha, ha, hoe wonder is uw voorhoofd daar versierd?
Twee nette hoorentjes, in alles gemanierd.
Doch dat is ’t pillegift van veele die ’er trouwen.
JOAN FAUSTUS, Tegen Octaaf,
Ontdek uw hoofd.
FERDINANT.
                            ô Schelm, ik zweer, het zal u rouwen.
Zo als 0 &aaf zyr hoofd ontdekt, vliegt de
Pruik mede om hoog, en men ziet twee
Ezels ooren aan zyn hoofd.                   
JOAN FAUSTUS.
Hoe, horens, is geen schand; want de Geleerde Liên,
[p. 41]
(860) Die zult gy meestendeel daar meede pronken zien:
Zy zyn te wys om zich daar over te beklaagen.
Maar de Ezels zyn te bot om horenen te draagen.
OCTAAF.
Vervloekte Tovenaar, ik zweer gy sterven zult.
JOAN FAUSTUS.
Help, Mifastofeles. Blyft eeuwig zo gehuld.
Mifastofeles komt uit, en vervoert Joan
Faustus schielyk in den grond.         


DERTIENDE TOONEEL.

FERDINANT. OCTAAF.

OCTAAF.
(865) HY is verdweenen, ach! aan wien zal ik my wreeken?
Waar zal ik nu, ô schand, myn Ezels ooren steeken.
FERDINANT.
En ik myn horens? kom vervolg hem overal,
Op dat wy deezen Schelm noch zien gebracht ten val.

Einde van het Derde Bedryf.
Continue
[p. 42]

VIERDE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

PEKEL, BROER DIRK.

PEKEL.
HEt is geen kunst, Broer Dirk, het huis zo uit te raaken,
(870) Maar als de Waard komt, maat, hoe zullen wy ’t dan maaken?
Dat balken zaagen, bloed, dat maakt my heel ontsteld;
Wy zuipen gaaren, en zyn gansch ontbloot van geld,
ô Schaapedief, ik kan het nimmermeer vergeeten,
Dat my van vuil Margo, nu onlangs is verweeten;
(875) ’k At eens spek in de pan, heel lekker, onbesmet,
Zy zeide my dat ik bewaaren moest dat vet,
Om in myn arremoê daar lange van te leeven.
Dat Zwyn is lekker, maar het bed’len moet het geeven.
Het Volk heeft deernis met het kermen van haar vee;
(880) En ’t geen zy krygt, heeft Piet ook part van; ô die twee,
Die zullen onbeschaamd wel door de Waerelt raaken:
Hy houd de Kind’ren die een ander heeft gaan maaken.
Zy toond aan deezen bloed dan haaren dikken buik,
En trekt hem, door die list, in een bemorste fuik.
(885) Hoe dikwils zal dien Zot dat werkje noch beklaagen?
BROER DIRK.
Wat bruid dat my. Kom laat ons weer gaan balken zaagen.
De keel word me al te droog. ’k Wil hier niet blyven staan.
PEKEL.
Maar of jy zuipen wil, waar haalen wy’t van daan?
Maar stil, ik heb een boek gaan van myn Baas verov’ren,
[p. 43]
(890) Waar in geschreeven staat, hoe dat een Mensch leerd Tov’ren;
Ligt dat ons Heintje Pik wel geld beschaffen zal,
Kom, leg je eens op je buik.
BROER DIRK.
                                            Wat Duivel, ben je mal?
PEKEL.
Neen, neen; hou vast dat kryt, je moet een Cirkel trekken
En zie, dit Boek zal ons voor eene spil verstrekken;
(895) Als ik uw beenen vat, en omdraai, trek dan voort.
Broer Dirk gaat met zyn buik op het Boek
leggen, en trekt met kryt, terwyl Pekel
hem met de beenen om draaid, een ronde
Cirkel op den grond.
BROER DIRK.
Ja, Pekel Broer, ik leg hier niet gelyk ’t behoord.
PEKEL.
Trek nu met ’t kryt rondom, de kring die is beslooten.
Kom voeg u nu by my, op dat wy gunst genooten,
Van Heintje Pik.... maar och de Duivel! ’t is verbruid;
(900) Daar is de Waard met de Waardin. Treed’er niet uit.


TWEEDE TOONEEL.

PEKEL, BROER DIRK, BARTEL, KAAT.

BARTEL.
ô GUits, vind ik u hier? gy zult ons niet ontloopen.
KAAT.
Voort, geeft ons geld, voor ’t geen gy hebt in ’t gat gezoopen.,
PEKEL.
Men zal ’t je geeven. ô de droes, het Wyf word boos.
Hou daar, Broer Dirk, hou daar, en neem jy deeze doos,
[p. 44]
(905) Die zal ik houwen. Hier, kom hier jy met je raazen,
Jy Bartel wil in die, jy Kaat in deeze blaazen.
Maar blaas wat heftig, want de wind die transformeert
In schoon en wichtig goud.
KAAT.
                                          Is ’t Waar?
PEKEL.
                                                            ô Ja, ik zweer ’t.
Zo als Bartel blaast in de doos van Broer
Dirk, en Kaat in die van Pekel, word
de eerste zwart, en de andere wit in  
’t gezicht.                                            
BARTEL.
ô My! wat of’er in myn oogen komt gevloogen?
KAAT.
(910) Wel gy zyt zwart.
BARTEL.
                                    En gyzyt wit. Wy zyn bedroogen.
KAAT.
Za, lustig Man, tast toe, trek haar de kled’ren uit,
PEKEL.
Sta vast, Broer Dirk. Wel durft gy onbeschaamden guit,
Ons affronteeren?
BARTEL.
                            Ja, gy Schelmen, geeft uw kleêren.
PEKEL.
Dan zal ik u eerst gaan door Heintje Pik bezweeren.
(915) Za wakker, laat eens zien hoe ieder danssen kan.
Dat ’s een Galjaartje.
Pekel en Broer Dirk, stooten Kaat en Bartel in de
met kryt gemaakte Cirkel, die geduurig, daar
in zynde, op en neer springen.                        
KAAT.
                                  Och! och! wat komt my over Man?
[p. 45]
BARTEL.
En my? wel wie zag oit van zulke vreemde dingen
Dat ik hier als een gek, moet huppelen en springen?
Ik schenk u al ’t gelach, indien gy ons bevryd.
BROER DIRK.
(920) Maar hoe veel schel je aan ons noch daar en boven kwyt?
KAAT.
Wel Schelm, is ’t niet genoeg?
PEKEL.
                                                Uw schelden is verlooren.
JOAN FAUSTUS, van binnen.
Wat hoor ik voor gedruis, hier klinken in myne ooren?
Ga, zie eens, Wagenaar, wat dit gerucht beduid.


DERDE TO ONEEL.

PEKEL, BROER DIRK, WAGENAAR. BARTEL en KAAT, in den Cirkel springende.

WAGENAAR.
MYn Heer, ’t is Pekel. ô Gy snô doortrapte guit,
(925) Wat hebt gy hier meê voor?
PEKEL.
                                                  Kom, kom, ik zal je loeren,
Hy stoot Wagenaar meede in den Cirkel.
WAGENAAR.
Myn Heer, ei help my toch.


VIERDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, PEKEL, BROER DIRK, WAGENAAR, BARTEL en KAAT, in den
Cirkel Springerde.

JOAN FAUSTUS.
                                        IK zal den mond u snoeren
[p. 46]
Hoe, zyt gy al te zaam van het verstand beroofd?
Wat wil dat danssen? spreek.
BARTEL.
                                              Zo waar, myn Heer, geloofd,
Die Schelm betaald ons zo voor ’t geen hy heeft gedronken.
Pekel en Broer Dirk stooten Faustus ook
in den Cirkel.
JOAN FAUSTUS.
(930) Wel hoe, wat zal dit zyn! ’t schynt dat de Helsche vonken
My dwingen, dat ik hier moet springen als een gek;
Wie of my, tot myn smaad gespeeld heeft deeze trek?
Help, Mifastofeles.
PEKEL.
                              Nu zal ons vreugd verkeeren.


VYFDE TOONEEL.

MIFASTOFELES, PEKEL, BROER DIRK, JOAN FAUSTUS, WAGENAAR, BARTEL en KAAT, noch in den Cirkel springende.

MIFASTOFELES.
WAt let u Faustus?
JOAN FAUSTUS.
                                Wil terstond op myn begeeren,
(935) Ons helpen van dees plaats, van iemant wis bezweerd.
PEKEL.
Och! Stoffelmaat, ik heb het maar om ’t joks geleerd.
MIFASTOFELES, haar alle uit den
Cirkel stootende.
Nu zyt gy los.


[p. 47]

ZESDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, MIFASTOFELES,
PEKEL, BROER DIRK.

JOAN FAUSTUS.
                        WIe heeft my deeze pots gaan speelen?
MIFASTOFELES.
Die gy door sloffigheid uw Boeken af laat steelen,
’t Is uwen jongsten Knecht; ’t is Pekel met zyn Maat.
JOAN FAUSTUS.
(940) Hoe, snoode Schelm, zyt gy’t die voor myne oogen staat?
Voort, geef het Boek, of ik zal u de lenden smeeren.
PEKEL.
Ei Heertje, laat ik meê wat Duivels kunsjes leeren.
JOAN FAUSTUS.
’k Begeer het niet. Geef hier.
PEKEL.
                                          Broer Dirk, hou vang het voort.
BROER DIRK.
Hou Pekel, vang het weêr.
JOAN FAUSTUS.
                                          Maakt my niet meer verstoord.
(945) Wil Mifastofeles, hen voort dit Boek ontwringen.
PEKEL.
Ja eer jy’t krygt, zo zal je fynder moeten zingen.
Pekel, en Broer Dirk ieder aan een hoek van het
Tooneel staande,gooijen malkander het boek over
en weer, zo dat Mifastofeles, by den een om het
boek koomende, het den anderen heeft.
MIFASTOFELES.
Nu Pekel, geef het hier, en ik beloove u, dat
[p. 48]
Ik u vereeren zal een kostelyken schat.
PEKEL.
Maar zeg, Heer Duivel, hoe zou ik die van je krygen?
MIFASTOFELES.
(950) Ik zal ’t je zeggen; maar zult gy wel kunnen zwygen?
PEKEL.
’k Zal zwygen, als een muis.
MIFASTOFELES.
                                            Hoor, in uw Tuin, daar staat
Een groote holle Boom, kom jy daar te avond laat,
En breng een zak meê, die zult gy vol goud ontfangen,
Zo dra als gy die maar zult aan den Boom ophangen.
PEKEL.
(955) Hou, Stoffel, daar’s het Boek, mits gy my geeven zult,
Een zak met goud, dat ik betaalen kan myn schuld.
BROER DIRK.
ô Maat, dan zullen wy jou alle bei beminnen,
Want onze zorg is voor de Waarden, en Waardinnen.


ZEVENDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, MIFASTOFELES.

MIFASTOFELES.
HEer Faustus, daar ’s uw Boek, maar ’k bid u maak toch niet,
(960) Dat iemant weder uw verborgen dingen ziet.
JOAN FAUSTUS.
Ik zal zo doen, ’t is wel. Wil nu maar weêr vertrekken,
Door dien een zachte slaap myne oogen komt bedekken.
Ik zoek hier de eenzaamheid.
MIFASTOFELES.
                                            ’k Verdwyn zo naar uw wil.
JOAN FAUSTUS.
Hou, Wagenaar.


[p. 49]

ACHTSTE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, WAGENAAR.

WAGENAAR.
                                MYn Heer.
JOAN FAUSTUS.
                                                    Houd gy u meede stil,
(965) En laat ook niemant, onbekend, hier binnen koomen.
WAGENAAR.
Myn Heer, wat gy begeerd dat word in acht genoomen.
JOAN FAUSTUS.
De Slaapgod voor een wyl des leevens lamp uitblust.


NEGENDE TOONEEL.

MIFASTOFELES, JOAN FAUSTUS, slaapende op een Stoel.

MIFASTOFELES.
TErwyl dat Faustus, voor een tyd zyn leden rust,
Zal ik door geestigheid zyn geesten wakker maken,
(970) Op dat hy door myn zorg komt in het kwaad te ontwaaken.
Hier word gezongen of gedanst.

TIENDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, alleen.

ZO lange ik door de kracht der Helsche Tovery,
De Waerelt heb beroerd, was ik gestadig bly
Om and’ren haar verdriet; ’k mag van geen goeddoen hooren,
Door dien ik weet, helaas! dat alles is verlooren.
[p. 50]
(975) Dierhalven zal ik maar voortvaaren in het kwaad,
Op dat myn gruúw’lykheid tot aan de Sterren gaat.
Want nu dat ik geen heul hier namaals kan verwerven,
Zal ik steets trachten om alle and’ren te bederven.
Daarom zal ik, zo lang ik noch op Aarde zy,
(980) My baaden in de vreugd der Aardsche lekkerny.


ELFDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, WAGENAAR.

DAar zyn twee Heeren, die a gaarne wilde spreeken:
JOAN FAUSTUS.
Wel,breng hen hier by my. Wat of hen mag ontbreeken!


TWAALFDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, FABRITIUS,
ALFONZUS, WAGENAAR.

MYn Heer verschoon ons toch, daar wyop deezen tyd
U koomen stooren, daar gy in gepeinzen zyt,
(985) ’k Wensch dat den Hemel u voor onheil steets wil spaaren.
JOAN FAUSTUS.
Ik heete u wellekoom, en hoop dat gy moogt vaaren
Na deeze zelfde wensch.
ALFONZUS.
                                        Hoe is het, word de Deugd
Noch al verdreeven door de dartele Aardsche vreugd?
Ontwaak eens Faustus, wil dit boek eens regt beoogen.
(990) Ach! voelt gy niet dat u de Satan heeft bedroogen?
Het is noch tyd; dies volg het Hemelsche gebod.
[p. 51]
JOAN FAUSTUS.
Het is te laat. Helaas! ’k beklaag myn droevig lot;
Dies is het vruchteloos uw onderwys te hooren,
Door dien ik weet myn Vrind dat alles is verlooren.
(995) Myn bloeds beschryving, en dat van myn eigen hand
Zal my doen eeuwiglyk zyn in den Helschen brand.
ALFONZUS.
ô Neen, myn Heer, schep moed, wild gy u maar begeeven
Tot bidden, zult gy zien den Saten voor u beeven.
JOAN FAUSTUS.
Maar myne zonden zyn, helaas! te groot, myn Heer,
(1000) Ik heb myn Ziel verkort, daar ’s geen genade meêr.
’k Heb de Oppermacht verzaakt, den Duivel aangenoomen,
Waar door ik ben, helaas! tot deezen staat gekoomen.
’k Ontfang de Duisternis, en haat de Zonneschyn.
FABRITIUS.
Aanvaard dit Boek, gy zult haast raaken uit de pyn.
(1005) En bid aandachtig met uw neêrgeboogen leden,
Zo zult gy zyn bevryd, en niet meer zyn bestreeden.
Gy zult den Duivel zien hier door zyn macht verkort,
Als met oprecht berou gy uw gebeden stort.
JOAN FAUSTUS.
Ik dank u Vrinden, die my troost in ’t droevig klaagen,
(1010) Vermits gy zorge voor myn welvaard komt te draagen.


DERTIENDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, MIFASTOFELES, ter zyde.

JOAN FAUSTUS.
        ô HEmelvader, die den Mensch
    Kan zien door ’t hart, en alle leeden,
    Gy weet hoe dat ik word bestreeden,
        Vergun my toch het geene ik wensch,
[p. 52]
        (1015) Den Hemel heeft myn stem verhoord,
    Ik voel myn zonden zyn vergeeven.
        ô Blyder uur als myn geboort’,
    Nu ik oprecht zal gaan herleeven.
MIFASTOFELES.
,, Dit gaat te ver, gewis myn macht is hier verkort,
(1020) ,, Terwyl de Deugd weêr in zyn boezem is gestort.
,, Zo ik niet door bedrog hem weder kan verwinnen,
,, Zo is het al om niet wat dat ik zal beginnen;
Want ik bezit geen macht om hem te randen aan.
Hoe, Faustus, wie heeft u tot deeze daad geraần?
(1025) Dat gy nu het gebod zo stout durft tegenstreeven,
Dat met uw eigen bloed gy zelf hebt onderschreeven?
Weet gy wel dat gy zyt myn eigen? en gy gaat
U geeven tot een daad dewelke ik vloek en haat.
Verwerp dees droefheid, en wil u tot vreugd begeeven.
JOAN FAUSTUS.
(1030) Vertrek, ô snoode, vry met sidderen en beeven,
Voor het geheiligt Woord dat hier geschreeven staat.
Keer naar uw Helsche Poel, en my in vreede laat.
Want uw verborge list zal nimmer op my winnen;
Dies is het vruchteloos wat dat gy moogt beginnen.
(1035) Vertrek, ô Helsche Draak, verdwyn uit myn gezicht,
Door dien myne oogen weêr zyn door de Deugd verlicht.
MIFASTOFELES.
,, ’k Zal zien of ik zyn hart door schatten kan bekooren,
,, En hem eens stellen gaan een Staf en Kroon te vooren.
JOAN FAUSTUS.
Ach! hoe ben ik verblyd dat ik dien Helschen hond
(1040) Door bidden heb verjaagd naar de verdoemde grond.
Helaas! daar komt hy weêr, wis om my te belaagen.
MIFASTOFELES.
Verwerp dit Boek, gy zult op uwe kruin dan draagen
Deez’ Koninglyke Kroon, en zwaaijen in uw hand
Ook deezen Septer, en regeeren Volk en Land;
[p. 53]
(1045) ’k Zal maaken dat gy kunt een Koningryk regeeren.
JOAN FAUSTUS.
Vertrek, ô Satan, want gy my in ’t minst’ zult deeren.
Wat is doch al de schat des Waerelds? die vergaat
Gelyk een yd’le rook; daar’s niets dat zeker staat.
Hoe groot de Koningen of Keizers zyn van machten,
(1050) Als de Opperste ’t begeerd; beneemt hy al haar krachten;
Dit Aardsche hebben zy van zyne hand ter leen.
Zy zyn voor de Oppermacht maar Menschen in ’t gemeen.
Ach! deeze tyd is kort die veelen komt bekooren,
En waar door meenig Mensch zyn Ziele gaat verlooren.
(1055) Ga met uw Helsche gift voor myn gezicht van daan,
’t Is maar een valschen schyn om my weêr te verraân.
MIFASTOFELES.
,, Wat vang ik aan! hy blyft stantvastig. ach! ik vreeze.
,, Maar ik moet evenwel hem noch zien te beleeze;
,, Nu hem een Kroon mishaagd, en alle schat verveeld,
(1060) ,, Zal ik hem streelen met een aardig Vrouwen beeld;
,, Die kunnen ’t hartste hart der Mannen wel beweegen,
,, Waar door ik duizenden heb in myn net gekreegen.
,, Ik zal de schoonheid van Helena, in dien schyn
,, Hem brengen voor het oog.


VEERTIENDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, alleen.

                                            VErtrek met uw fenyn
(1065) ô Satan. Hemel wil my verder toch bevryden,
Op dat dien snooden my niet weder komt bestryden.
Ach! laat my nimmer in dien stryd weer zyn gebracht,
Gy kent de zwakheid van het Menschelyk geslacht.
Maar daar verschynt dien snoode al weder voor myne oogen.


[p. 54]

VYFTIENDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, MIFASTOFELES, een
Spook in den schyn van HELENA.

MIFASTOFELES.
(1070) ZIe Faustus, word uw hart dan nu noch niet bewoogen
Hebt gy wel schoonder beeld uw leeven ooit aanschoud?
Geniet haar na uw lust, als gy my maar vertroud.
Verwerp dit Boek dan, en laat af van all’ uw leezen;
Want hier zal na uw dood, noch straf, noch vreugde weezen.
(1075) De Wellust die gy neemt, die hebt gy, en niet meêr,
Daarom voldoet dan aan uw uiterste begeer.
JOAN FAUSTUS.
Wat voeld, wat voeld myn hart! haar lieve en minlyke oogen,
En aangenaam gezicht, die hebben my bewoogen.
Maar, Faustus, ach! bedenk, eêr dat gy het betreurd,
(1080) Wat rampen dat ’er al door Vrouwen zyn gebeurd.
Maar evenwel, hoe kan een Man zyn driften toomen?
Helaas! myn hart is al met haar heel ingenoomen.
Zo ik wellustig met dees Vrou myn dagen slyt,
Ben ik verstooten, en myn toevlucht gansch’lyk kwyt.
(1085) Maar zo ’er straf noch heul is naderhand te wachten,
Zal ik myn wonden aan dit lieve beeld verzachten.
Maar Faustus, is dan uw berou zo haast gedaan!
ô Neen! ô ja! wie kan de min toch wederstaan?
MIFASTOFELES, tegen de gewaande Helena.
’t Gaat wel, hy staat versteld, zyn hart is opgetoogen:
(1090) ’k Heb hem weêr in myn dwang, en door myn list bedroogen.
Tree toe, op dat gy hem beweegd door uw gelaat.
[p. 55]
De gewaande HELENA.
Geleerde Faustus, zie wie dat hier voor u staat.
Door uwe Wysheid hebt gy myne min ontsteeken.
Hoe, kan een Vrouwenbeeld, door haare lieve treeken
(1095) U niet bekooren? laat toch uw zwaarmoedigheid,
Verwerp dit Boek, myn Heer, want weet ik ben bereid
Om met u, in de min, my zelve te vermaaken.
Hoe, blyft gy koel? kan myn gelaat uw hart niet raaken?
MIFASTOFELES.
Wat dunkt u, Faustus, is ’er schoonder Vrouwen beeld,
(1100) Door de Natuur haar kracht, op ’t Aardryk oit geteeld?
JOAN FAUSTUS.
Neen, Mifastofeles, ik word tot haar gedreeven.
Ik bidde u, wil deez’ Vrou aan my toch overgeeven.
MIFASTOFELES.
Ja, maar verwerp dit Boek terstond uit uwe hand,
En zweer my andermaal uw Ziel ten onderpand.
JOAN FAUSTUS.
(1105) Wat zal ik doen? helaas! de min heeft my bestreeden.
Zal ik dan om een Vrou versmaân myn zaligheden?
Maar hoe kan ook een Man die prikkel wederstaan?
Myn boezem is verteerd, het is met my gedaan.
Leg daar dan werktuig dat myn glorie zou bederven;
(1110) Ik wil myn lust voldoen eêr dat ik kom te sterven.
’k Verzaak, waarde Geest, des Hemelseh Oppertroon,
En ik beloof my zelve op nieuws u tot een loon.
Laat ons dan met geen ramp bekommeren de zinnen,
Maar boeten op den dons van Venus,’t lief’lyk minnen.
MIFASTOFELES.
(1115) Ontfang dan uw Heleen, gy zult haar Paris zyn.
,, Zo raakt ’er meenig Ziel door Vrouwen in de pyn.
JOAN FAUSTUS.
Kom aangenaam gelaat, wil u met my verblyden.
De gewaande HELENA.
Voldoe uw lusten vry, ,,waar voor uw ziel zal lyden.
Einde van het Vierde Bedryf.
Continue
[p. 56]

VYFDE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

JOCHEM, JOAN FAUSTUS, slaapende op een Ledekant.

JOCHEM.
BEdriegelyke Guit, vervloekte Tovenaar,
(1120) Ik zal my wreekem, want ik schroom nu geen gevaar.
Verkoopt gy Paarden die in stroo vertransformeeren?
En rooft gy zo myn geld? ik zal u dat verleeren.
Maar zie, hy slaapt noch heel gerust op deeze stee;
Het is myn tyd nu; ik zie niemant. Wakker, reê.
(1125) Nu zal ’k hem dwingen om myn geld weerom te geeven,
Of anders hem terstond berooven van het leeven.
Hou, Faustus, en bezie wie dat hier voor u staat,
Ik raa het u, ontwaak, eer dat het is te laat.
Ik zal hem by een been van’t Ledekant afscheuren,
(1130) En zyn bedriegery hem doen op ’t felst betreuren.
Wel aan, het zal geschien. Hou Faustus, hou, ontwaak;
ô Hemel, wat is dit! ik schrik om deeze zaak;
Zyn been blyft in myn hand. Ik stel het op een loopen.


TWEEDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, alleen.

GAat gy maar heen, men zal u leeren Paarden koopen.
(1135) De schrik dryft hem straks weg; hy dacht dat hy myn been
Had afgetrokken, maar ik ben heel wel te vreên.
[p. 57]
Ik zal’er met die munt al meerder gaan betaalen;
Die geld wil hebben, moet een been hier koomen haalen.
Nu mag ik voort myn tyd besteden met geneugt,
(1140) Door dien ik maar alleen vertrouw op de Aardsche vreugd.
Hier verandert bet Tooneel in een Tuin.

DERDE TOONEEL.

PEKEL, alleen.

HIer is de plaats waar dat my Stoffel heeft doen koomen;
Ik hang myn zak op aan den Boom, en zonder schroomen.
Nu hoop ik haast te zyn den ryksten van het Land;
Die zak vol gout! ô bloed, ik zal myn ingewand
(1145) En ook myn middelrif, met alle vreugd lardeeren.
Broer Dirk, en ik, bylo veranderen in Heeren.
Ik roep dan driemaal, dat my Stoffeloom verhoord:
Hou Stoffel, Stoffel, hou, hier ben ik, hou je woord;
Kom jy niet Stoffeltje? waar blyft jou gouden regen?
(1150) De Duivel, wat is dit? och! och! ik ben verlegen;
Die zwarte Duivel, geeft my vuur in plaats van goud.
Zo vaart een ieder die op Heintje Pik vertroud.
Hier sta ik nu en kyk, en heb myn zak vol gaaten;
En ik heb noch Broer Dirk daar in de Kroeg gelaaten,
(1155) Die zuipt op ’t goed succes, gelyk een dapper held:
’k Zou’t ook wel lusten, maar ik heb geen duit aan geld.
Maar ’k zie daar staat een Dis, heel sierlyk. Zonder toeven
Moet ik die lekk’re Wyn, en ook die Spys eens proeven.
Ik schenk eens in; al weer myn vreugd in vlam verkeerd!
(1160) Och! arme Pekel, ’t is al mis wat gy begeerd.
Ik zal myn lust nu aan deeze Appel China boeten:
[p. 58]
t’Za tandjes zet je schrap. Wat komt my weêr ontmoeten?
Eerst vuur in plaats van goud! dan vlam in steê van wyn!
En de Appel China bruid om hoog! wat zal dit zyn?
(1165) ’k Verlaat dees plaats, eer dat ik als een Drommedaris
Hier noch betovert word, of als een Kazuaris,
Of Zwyn, of Olifant, of Baviaan, of Aap,
Of Duivels Peetemoei. Laat ik onnozel Schaap,
Met springen, myn Fortuin gaan op de Kermis zoeken.
(1170) ’k Verlaat u Faustus, met alle uwe Toverboeken.


VIERDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, FABRITIUS, ALFONZUS, WAGENAAR.

JOAN FAUSTUS.
MYn Vrinden weest gerust, vermaakt u met den wyn;
Door dien de tyd is kort dat ik kan by u zyn.
Myn leevens uurglas is nu haast ten eind geloopen.
FABRITIUS.
Heer Faustus, gy zoud noch op uitkomst kunnen hoopen
(1175) Zo gy oprechtlyk, met een neêrgeboogen hart,
Gebeden storten wilt, gy zoud van al de smart,
En Satans Helsche list, noch kunnen zyn ontslagen.
Berei u, want gewis de Hemel schept behaagen,
In hem, die van zyn zond’ noch tracht te zyn bevryd.
JOAN FAUSTUS.
(1180) Het is nu al te laat; daarom laat ons den tyd,
Die ons noch ov’rig is met vreugde gaan besteeden,
Wilt gy my vrindschap doch, zo zwygt van deeze reeden.
Myn Heeren, zo’t u lust, laat dit een scheidronk zyn
Van ons.
[p. 59]
ALFONZUS.
            Helaas! myn Heer, hoe kan men met den Wyn
(1185) Ons hier vermaaken, daar uw ziel zal gaan verlooren?
Elendig Man. Helaas! ach! waart gy noit gebooren.
Hebt gy noch geen berou?
JOAN FAUSTUS.
                                          Dat is nu veel te laat.
Myn Ziel nu lyden moet voor myn bedreeven kwaat.
Ei, Heeren, drinkt eens om; den tyd begind te naaken,
FABRITIUS.
(1190) Wie zou zich met den Wyn noch kunnen vrolyk maaken,
Daar ons het hart beklemt, en ieder oogenblik,
De hááren staan te berg? helaas! myn Heer, ik schrik.
Aanvaard dit glas, dit zal licht voor het laaste wezen
Dat ’k met u drinken zal.
JOAN FAUSTUS.
                                    Ik dank u. Wil niet vreezen;
(1195) U zal geen leed geschiên. Hoor Wagenaar.
WAGENAAR
                                                                            Myn Heer.
JOAN FAUSTUS.
Kom, drink nu voor het laalt met my, ’t is myn begeer.
WAGENAAR
Helaas! myn Heer, moet ik dien droeven dag beleeven,
Dat ik uw Ziel moet zien ter Helle heen gedreeven?
En dat het Helsch gespuis, uw Lichaam, tot een spot,
(1200) Verscheuren zullen? ach! elendig, droevig lot,
Myn hart verteerd van druk, ik tracht niet meêr te leeven.
Ik smelt tot traanen, ach! ik kan u niet begeeven.
JOAN FAUSTUS.
Ei, treur niet; want het kan toch anders nu niet zyn.
Komt drinkt te zaamen eens, met volle glazen Wyn,
(1205) Myn uitvaart; want myn tyd begind met spoed te naaken.
Wy zullen nimmermeer ons weêr te zaam vermaaken.
[p. 60]
Van binnen word eenig gerucht gemaakt.
Ei my! ’k hoor daar een stem, die my het hart benoud.
MIFASTOFELES, roept van binnen.
Berei u Faustus.
JOAN FAUSTUS.
                          Ach! waar heb ik op vertroud!
Vaart wel, myn Vrinden, want gy moet my nu begeeven
(1210) Vaar wel, myn trouwe Knecht; gy weet hoe dat myn leeven,
Op deeze Waerelt was, en wat ik heb gedaan.
Nu raade ik u op ’t laast, hoor toch myn reden aan,
Dat gy u meê niet van den Duivel laat verwinnen:
Verbrand myn Boeken, en wil noit dat werk beginnen.
(1215) Als gy myn Lichaam vind, zo wil het na uw plicht
Begraaven, dat het toch komt niemant voor ’t gezicht.
En all’ myn goederen die ik zal agter laaten,
Zal zyn de Helft voor u, en voor der armen baaten.
WAGENAAR.
Helaas! myn waarde Heer, indien ik met myn bloed
(1220) U kon bevryden, ’k gaf het met een rein gemoed;
Ik zou gewilliglyk de dood voor u verdraagen,
Was dan uw Ziel bevryd van ’t eeuwig duurent plaagen.
Al wat gy my gebied, zal ik naar myne macht
Nakoomen, dat uw wil, is ’t moog’lyk, werd volbracht.
(1225) De traanen barsten uit, en vloeijen langs myn kaaken,
Zo komt uw droevig lot my aan de ziel te raaken.
JOAN FAUSTUS.
Hou op, en ween niet meer, het is toch al om niet,
Ik moet geduldig nu verdraagen dit verdriet.
Ach! dat ik sterven mocht, en op verlossing hoopen,
(1230) Ik zou, met bly gelaat, de dood zelf tegen loopen.
Vaart wel, myn Heeren, laat myn straf een Spiegel zyn;
En volgt myn leering niet, waar door ik in de pyn
Der Helle, ach! eeuwiglyk zal lyden ’t tormenteeren.
Ach! raad toch ieder af, van Duivels te bezweeren.
[p. 61]
(1235) Daar slaat het voorslag van myn lyden! groote Goôn,
Wat krygt hy, die uw macht verstoot, in ’t eind ten loon!
De Klok slaat op ieder regel die Faustus spreekt,
eenen slag.
Een.
        Wat zyn de Menschen hoog verkooren!
Twee.
        Maar dacht men, als men is gebooren,
Drie.
        Wat tyd elk hier te wachten heeft,
Vier.
        (1240) Hoe dat de dood vast nader zweeft;
Vyf.
        En dat dit brosse, en Aardsche leeven,
Zes.
        Ons gaat met elken slag begeeven.
Zeven.
        Elk acht zyn tyd een langen tyd,
Acht.
        Schoon ieder dag het leeven slyt.
Negen.
        (1245) De zanden kunnen bergen hind’ren,
Tien.
        Maar wie kan de eeuwigheid vermind’ren?
Elf.
        ô Faustus, was dit eêr bedacht,
Twaalf.
        Dit uur had u geen ramp gebracht.

[p. 62]
Ach! mocht ik het voorleên eens wederom herhaalen,
(1250) ’k Wou duizent dooden voor dit oogenblik betaalen.
Myn Vrinden, ’k bid vertrek, gaat haastig naar beneên.
Verschrikt niet of gy hoorde een droef en naar gesteen;
Want met een groot gedruis zal myne Ziel vervliegen.
Zo vaart hy, die zich van den Duivel laat bedriegen.
(1255) Ach! Vrinden, ’k bid vertrek.
ALFONZUS.
                                                      Wel, als het wezen moet.
De Hemel zy uw troost in deeze tegenspoed.
En kan ik door gebeên uw smart of lyden korten?
Zo wil ik op myn kniên, die dag op dag uitstorten.
FABRITIUS.
Kom, laaten wy, myn Heer. gelyk’lyk ons gebed
(1260) Opoff’ren, dat de kracht des Satans word belet.
Indien gy ons, myn Heer, hier in niet wil verhooren,
Zo gaat uwe arme Ziel, op heden noch verlooren.
JOAN FAUSTUS.
Ik bidde u toch, vertrekt; door dien het Helsch gespuis
My al komt naderen; ik hoor het aan’t gedruis.
ALFONZUS.
(1265) Wy gaan dan, nademaal wy hier niet moogen blyven;
’k Verlaat u, maar met smart. ô Gruuwelyk bedryven.
’k Omarm u, tot bewys van myn oprecht gemoed.
ô Hemel, sterk hem toch in zo veel tegenspoed.
FABRITIUS.
Heer Faustus, wil dees kus ook voor het laast gehengen.
(1270) Den Hemel wil zyn zoet, met alle uw bitter mengen.
WAGENAAR.
Laat meede uw Knecht, dewyl’t niet anders wezen kan,
U ook omhelzen; ach! ach! arm elendig Man.
Ik bid, ô Hemel! wil hem toch genadig weezen.
JOAN FAUSTUS.
Vaart wel, myn Vrinden, en bedenkt myn eind na deezen.
[p. 63]
Hier vertoond zich de Hel, die zonder ophouden vuur en vlam uitwerpt.

VYFDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, alleen.

(1275) NU sta ik al gereed, om ieder oogenblik
Verplet te worden van dien Duivel. Ach! ik schrik:
Had maar die Helsche Vrouw van my noch afgebleeven,
Myn zonden waaren my van boven al vergeeven.
Helaas! als ik gedenk aan de eeuwige eeuwigheid!
(1280) Maar dat is nu te laat, ik ben te ver verleid.
Al moest ik duizent Jaar de Helsche pyn verdraagen,
Ik zou dat al met vreugd volharden, zonder knaagen,
Indien ik dan het eind mocht zien van myn elend;
Maar ach! het is, helaas! voor eeuwig, zonder end.
(1285) ’k Zie Mifastofeles; hoe ryzen my de hááren!
Die zal voorzeker nu met my ten Afgrond vaaren.
Ach! is’er geen genâ voor myn bedreeve kwaad?


ZESDE TOONEEL.

JOAN FAUSTUS, MIFASTOFELES, RAMUZES, STOKEBRAND, HEINTJE PIK. uit de Hel koomende, met gevolg van Spooken.

MIFASTOFELES.
IK zegge u, Faustus, dat uw bidden komt te laat.
Myn tyd is uitgediend, dies wil u straks bereiden,
(1290) Want gy terstond nu moet van deeze Waerelt scheiden.
Ik hebbe uw Ziel verdiend.
JOAN FAUSTUS.
                                          Ach! wat heb ik gedaan!
MIFASTOFELES.
Dat moest eerst zyn bedacht wat dat gy ging bestaan;
[p. 64]
Ik stel aan ieder een het schoonste voor hunne oogen;
En die my volgen wil, vind zich op ’t laast bedroogen.
(1295) Komt hier myn Makkers komt, en sleepen wy met vreugd
Dees Ziel ter Hellen, komt, zo dryven wy geneugt.
Om deeze Ziel zal zich de gantsche Hel verblyden.
JOAN FAUSTUS.
Hemel! ach! ei my! versterk my in dit lyden.

Joan Faustus, word door Mifastofeles, Ramuses, Stoke-
    brand en Heintje Pik, in de Hel gesleept, die aanstonds
    een sterker vuurvloed uitblaast, terwyl de andere Spoo-
    ken te zaamen een Sluitbalet danssen.
Continue