Ceneton D6029.
Uitgegeven op 12 januari 2002 door Johan Oosterman.
Red. dr. A.J.E. Harmsen.
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
PROLOGHE.
Die eeuweghe onhendelicke vruechdelicheyt
Verleene hu alle Gods milde duechdelicheyt
Die hier dus minnelic zyt versaemt.
Met jonste groot
(5) Mids der goddelicke cracht beghonste bloot
Dit werck al es de conste doot.
Jn ons solaes, heift dit gheraemt
Die wel gheloovende
Ende dat met neerste te ghaere scoouende
(10) Die es zyn siele vut drucke roouende
Ende winter die eeuweghe glorie by.
Ooc eist dus bevolen
Wee hem die vutten weghe dolen
Gods woordt en mach niet zyn verholen
(15) Syns voys in elcx memorie zy
Een eeuweghe victorie vry.
Mesdadeghe spitters
Grootsche orghylyeuse besitters
Vynden eeuwelic wat bitters
(20) Hoe zoete dat de meenijnghe strect.
Maer om vrayen vermaene
Alle dynck behoortmen wel te verstaene
Ende inde beste voude te slaene
Wandt de eerbaer alle weenynghe dect
(25) Als vriendt die noode teenynghe trect.
Hier mede een hendeken.
Neimpt in dancke ons sober sendeken.
Maer nyemendt en spele zo int blendeken
Hy en draeghe met hem dat hy hier brochte.
(30) Van tquaede en tgoede
Al eist dat wy stellen int sotte of vroede
Elc stelle voor scaede zeker hoede.
Ons waere leedt dat yemendt mesrochte.
Dus hoort ende ziet met blyden ghedochte.
TSPEL.
35) Jeude. Wy Jeuden
wy houden, Moyses wet
Alzo hyse van Godt, vp Synay ontfynck.
Heydene. Wy Heydenen
wy weten te doene bet.
Jeude. Wy Jeuden
wy houden Moyses wet.
Kerstene. Wy Kerstenen
wy dienen, onbesmet
(40) Christum die naect an tcruce hynck.
Jeude. Wy Jeuden
Wy houden Moyses wet
Alzo hyse van Godt vp Sinay ontfynck.
Heyden. Hu doen
es al een ydel dynck
Jeuden hier ende Kerstenen ghindere.
(45) Maer Wy Heydenen zyn zonder indere
Besittende altyt met edelen ghewelde
De twee deelen der weerelt.
Kersten. Wee hem
diet stelde
Ende u lieden ooc diet voort besitten.
Daer staet men zal de wortel vut spitten
(50) int vier verbarnen, te gronde gheplaecht
Wiens boom gheen goede vrucht en draecht.
Wee hu Heyden waer zyn hu vruchten?
Heyden.
Ons wet verjaecht, al trueren en suchten.
Wy en zyn niet hoogher, noch dieper verbonden.
(55) Vulcommen wy die verstaet et vermonden
Wy worden van Gode gheexalteirt.
Kersten. Uwen
tyt es den wynter ghecompareirt
Doncker niet licht, duer donbekentheyt
Anbedende mids uwer onwetender blentheyt
(60) Steenen, ende segghende ghy zyt myn Godt.
Jeude. De Heydenen zyn ommers met allen zodt.
Sy en weten redene noch besceet.
Want den wech, van nathueren breet
Dien loopense rumer, dan tbetaemt.
65) Maer wy Jeuden kyndre Gods ghenaemt
Wy houden de tien gheboden ons Heeren
Alzo hyse Abraham, Ysaac, ende Jacop dede leeren
Die van Gode waren, ghebenendyt.
Kersten. Ghy Jeuden
, ghy slacht den lenten tyt
70) Want al hebt ghy, van lichtynghe de claerheyt
Ghy hebt van donckerhede zo groote zwaerheyt
Twaerachteghe licht, en kendt ghy niet.
Aldus zo es, uwen tyt bediet
Den tyt des vernyeuwens, naerde behoorte
75) Gheduerende van Moyses tot Christus gheboorte
Die teeuweghe licht es, bouen alle claeren.
De Heyden. Twaere
goet dat wy ghepayt ooc waeren
Van hu, dus weist uwes tyts een nomere.
Kersten. De Kerstenen
hebben den claeren somere
80) Die den zoeten tyt, van payse zy
Ende den tyt, van weder keerene vry
Of den tijt, der vysentacie zoet
Want ons es gheboren, vulder odmoet
Christus gods zuene, teeuweghe licht.
85) De wet van scriftueren, was ghesticht
Vp v lieden Jeuden, maer wy Kersten nacie
Wy hebben de zoete wet van gracie.
Niet dat wy dyueersch, van nacien zyn
Maer gheestelic ende weerlic dits tmeenen myn.
90) Leecke ende gheleerde, groot ende cleene
Christus es thooft, wy de leden ghemeene
Van hem, dus voeren wy Christus naeme.
Jeude. Den eer
ougst es ons eenen tyt bequaeme
Ende et vierendeel van eenen jaere.
95) Seght ons tbediet recht openbaere
My dyncke ghy hebt de rechte vsage.
Kersten. Den eer
ougst es den tyt van pilgrimage
Die ons van Christus, vp vaert gheduert
Tot ons den domsdach, alle ghebuert.
100) Desen tyt es redelic, in claerheden crachtich
Want duer tonfaermen, Gods waerachtich
Syn de goddelicke, sacramenten puere
Openbaer worden, al ons ghelooue duere.
Lof moet den almachteghen, Godt ghescien!
105) Ooc mede ghelyc wy, den eer ougst ansien
Die met donckerhede, wat es ghemynghelt
Alzo licht ons, rouckeloosheyt en rynghelt
Dat wy ons pilgrimage by tyden
Jn donckerheden wat ouer lyden
110) Maer ommers esser meer lichts, dan donckers.
Comparacie des eer ougsts.
Heyden. Ghy zyt
frissche jonckers!
Ghy zyt Kerstenen, alzoo ghy v dyncken laet
Maer een Heyden, die zonder myncken ghaet
Ons wet wel houdende alzoot betaemt
115) Wy leeden een leuen ongheblaemt
Want wy Gentylen zyn dier vp let
Van Sara commende reyn onbesmet
Die voortyts hooghe was verheuen
Jeude. Maer Machomet
, heeft v de wet ghegheuen
120) Een verloochghent Kerstene, hier voortyts.
Hy en wiste Roome te doene, niet meer spyts
Om dat hy gheen paeus, daer zyn en mochte
Dat bij hu bedrieghelic, last voort brochte
Ende jaechde hem seluen in sduuels cot.
125) Kersten. Tes
ommers een dwaeshede, met allen zot
Dat ghy Heydenen, by kyndschen vermetene
Daghelicx pleicht vp deerde te etene
Ghelyc als beesten, hier doen te lande
Want tafelen te beseghen, en es gheen scande.
130) Twy laet ghy v gheckelic, dus verdoouen?
Jeude. Et zoude
ooc sonde zyn, naer hu gheloouen
Dat ghy zout beseghen, hu handen beede
Jn eten in dryncken., in sulcken beleede
Deen handt besicht ghy, dander moet versmaet zyn.
135) Kersten. Et
blyct, et moet wel sduuels raet zyn
Dat wyfuen mach hebben een heydens man
Alzo vele, als zyn rycke, verdraghen can
Contrarie den Jeuden, ende Kerstenen al.
Jeude. Ende noch
tsotste, dat jc hu segghen zal.
140) Nathuere en can niet, ghenouch ghepecken.
Sy houden wakers die hemlieden wecken
Ende roupen., Helpt de weerelt stercken
Es dat niet gracelic?
Half Zot Wat sallic
hier vut mercken
Half Vroet. Die Half Sot Half Vroet, gheheeten bin?
145) Sy staen en cabbelen, recht meer noch min
Al waerent harync kutseghen, ter maerdt.
Wat gheist elc vuust loock, onghespaert.
Godt zal den ongheluckeghen, scenden.
Heyden en Jeuden, zynt anders dan blenden?
150) Sy staen hier en stryden, omde meesterye!
Heyden Wat! zwycht
ghy Jeude, versteken prye!
Jn hulieden en mach, gheen gheluc gheuallen.
Ghy zyt verdreuen, versmaet met allen.
Ghy en hebt landt noch stede, ketyfueghe sprute.
155) Ghy moet alomme wuenen vp trebute
Jn Heydenesse, ende in Kerstenhede
Twelcke uwe valsche, moordaet dede.
Want Christum, der Jeuden conync reene
Dien hebt ghy ghecruust met grooten weene
160) Ende deit hem lyden, de meeste pyne
Die noynt ghehoort was.
Kersten. Dats
wel andt scijne.
Hy en macht niet loochghenen, tes zoo gheuallen.
Jeude. Wy verbeyden
, Messyas comste met allen.
Ghy Kerstenen, ghy zyt, te vrouch ontspronghen.
165) Half Zot.
Ende ghy slaept te langghe, ghy Jeude jonghen.
Dus es hu beyden, al verlooren.
Kersten. Ende
ghy Heydenen, zult in hu nest versmooren.
Ghy muecht wel spellecaens jonghen slachten
Die tbloet zyns vaders, wil lettel achten
170) Dat Christus vut zyn herte ontsloot
Om hu te verlossene, met zynen bloede root
Vp dat ghy rasch, wilt doen ghekeer
Ten kersten ghelooue.
Half Zot. Tsus
tsus, en spreict niet meer.
Hier commen twee lieden, met ons colacien.
175) De Wet van gracien
O helich Ghelooue!
Ghelooue. O Wet
van gracien!
Waer of willen wy, colacioneren
Vercoren vriendt?
De Wet. Ic hoore
arguweren
Drie lieden, dus willen wy best cesseren
Want zy en cunnen, den rechten keest niet raemen.
180) Ghelooue.
Tes een Heyden, een Jeude, een Kersten tsaemen.
Elc wil daer ommer de beste wesen.
Dus ghaen wy, derwaert.
De Wet. O vrienden
ghepresen
Hu argument, heift zeer lettele inne
Dus hoort naer ons
Ghelooue. Jae
vrienden met zinne
185) En maect om tbouen, ghaen, gheen beroer.
De Wet. Eer des
leuende Gods zuene ten hemel voer
Sprac hy ten descipelen, met herten verblyt
Predict in allen houcken, der weerelt wyt
Thelich ewangelye, de meinschen ter baten.
190) Die gheloouen ende hem, dooppen laten
Die sullen behouden zyn, by ghenaden.
Maer die tghelooue, ende doopsels versmaden
Die sullen verdomt zyn, teeuweghen tyden.
Ghelooue. Dus
Heyden ende Jeude, merct an allen zyden
195) Dat den voys Gods, de siele gheneist
Ende al de weerelt duere heist gheweist.
Ghy en cunter gheen exscusacie in steken.
Heyden. By oorloue
, zoudic gheerne spreken
Wilde hem nyement daer omme stooren.
200) Jc zoude alte gheerne, tghelooue hooren
Daer ghy hu zo zeere, zyt vp vermetende.
Wy Heydenen en zyn, van dien niet wetende
Want vande prophete, daer ghy of seght
Tes vichtien hondert zeuentwyntich jaer leden.
Kersten. Dats
recht.
205) Ende al zynder eeneghe, diet ghevroeden
Sy en kunnent niet al weten.
Heyden. Dat muecht
ghy bemoeden.
Ooc eist verboden, vp sdoots verdomen
Wy en mueghen Christus naeme, niet nomen.
Wy zouder omme steruen, zonder ontfaermen.
210) Half Zot.
Wat! ghy liechter omme byden daermen!
Ghy en muecht gheen exscusacie thooghen.
Huwe voorders zaghen met hueren ooghen
Christum Jhesum, ende spraken met hem
Menichwaerfuen, binnen Jerusalem
215) Ende doe ghynghen zy, met zyne myrakelen ghecken.
Sy zaghen Lazarum, vander doot verwecken
Die vier daghen doot was, ende bouen desen
Die blendt gheboren was, zaghen zy ghenesen.
Sy zaghen ooc den man, ghesont voorwaer
220) Die sieck was achtendertich jaer.
Doen ghynghen zy hem an een cruce slaen.
Sy zaghen de zunne, ende maene verghaen
Ende de eerde beuen, ende de doode verrysen.
Dusdaneghe myrakelen, zouden wy prysen
225) Thuwer alder verdommenesse, hebt ghyt vergheten
Syn saleghe leerynghe.
Ghelooue. Nu sult
ghy hier weten
Tkersten gheloove, gheheel vpt naecte
Dat den heleghem, patryarcke maecte
Athanasius van Alexandrien.
230) Kersten. Myn
herte ontpluuct, van melodien.
Och lieue meinschen, zwycht doch al stille.
Ghelooue. So wye
behouden, wesen wille
Hem es van nooden, zonderlynghe
Dat hy ons kersten ghelooue vulbrynghe.
235) Et welcke zy dier wel vp let
Dat et elc houde, reyn ende onbesmet
Of hy wort verdreuen inder hellen pit.
De Wet. Maer vrienden
, ons kersten ghelooue es dit
Dat wy eenen Godt eeren, inde Drievuldicheyt
240) Ende drievuldich, in eene ghehuldicheyt
Niet de persoonen, te confonderene
Noch de substancie te dijuiderene.
Ghelooue. Want
de Vader es een persoon, des Vader
Een ander des Zuens, hoort dit alle gader
245) Een ander des shelichs Gheest vulleest.
De Wet. Maer des
Vaders, des Zuens, des helichs Gheest
Es eene godtheyt, ende eene ghelycke glorie
Ende ooc mede, een eeuweghe victorye.
Ghelooue Al sulc
den Vader, al sulc ghewuene
250) De Zuene, ende sulc des shelichs Gheest zede.
Onghescepen Vader, onghescepen Zuene
Onghescepen helich Gheest ooc mede.
De Wet. Onghemeten
Vader, Zuene onghemeten
Onghemeten helich Gheest, dats claer.
255) Eeuwich Vader, eeuwich Zuene onghespleten
Ende eeuwich, helich Gheest, eenpaer.
Ghelooue. Ende
niet drie eeuwich, maer een eeuwich te weten
Alzo niet drie onghescepen noch onghemeten drye
Maer een onghescepen, ende een onghemeten
260) Godthede, zonder te versceedene hye.
De Wet. Een Vaderlicke
, almachteghe melodye
Een almachtich Zuene, een helich Gheest almachtich.
Noch niet drye almachteghe, maer een eerscepye.
Alzo Godt Vader, Godt Zuene, Godt helich Gheest waerachtich.
265) Ghelooue Ende
doch niet drie goden, maer, maer een Godt.
Alzo heer Vader, heer Zuene, heer helich Gheest tsamen.
Ende doch niet drie eeren, maer een eere dats slodt
Eeuwich jubelerende, in glorien. Amen.
Kersten. De ontfaermeghe
Godt, houdese van blamen
270) Die tkersten ghelooue, in staden staen!
Och versteende herten ghy muecht hu wel scamen
Ghy zoudt hier omme tien mylen ghaen!
Ghelooue. Want
zo wy verbonden zyn in kersterlicke waerheyt
Elcken persoon te belydene, Godt ende eere
275) So es ons verboden, dits openbaerheyt
Te segghen drie goden, of drie heeren emmermeere.
De Wet. De Vader
en es van nyemendt ghemaect jc meene
Noch ghescepen noch ghewonnen., Verstaet diet connen!
De Zuene es, vanden Vader alleene
280) Niet ghemaect, noch ghescepen, maer ghewonnen.
Ghelooue. Den
heleghen Gheest, en es vanden Vader
Ende vanden Zuene, niet ghemaect
Noch ghescepen, noch ghewonnen alle gader
Maer voort ghaende. Wel hem diet smaect!
285) De Wet. Daer
omme een Vader, ende niet drie vaderen
Een Zuene, ende niet drie Zuenen int scauwen
Een helich Gheest pynt int vergaderen
Ende niet drie heleghe Gheesten in trauwen.
Ghelooue Ende
jn dese Drievuldicheyt, en es naer noch vooren
290) Nyement meerder noch minder, zonder bezwyck
Maer alle dese drie, persoonen, vercooren
Syn hem mede eeuwich, ende mede ghelyck
De Wet. Alzo dat
ommere, voor alle zeden
So ons voorseyt es, ende gheleert zy
295) Een eeuwicheyt, inder Drievuldichede
Ende de Drievuldicheyt, inder eeuwicheyt gheeert zy.
Ghelooue. Die
behouden wil wesen, naer de verbalicheyt
Die ghelooue, vander Drievuldicheyt dus
Maer et es noot, ter eeuwegher salicheyt
300) Te gheloouene, de invleeschynghe Jhesus Christus.
De Wet Daer omme
es dit ghelooue, recht ende goet
Dat wy gheloouen, ende ooc belyden
Dat ons heere Jhesus, Gods zuene zoet
Godt ende meinsche es, teeuweghen tyden.
305) Ghelooue.
Godt vuter substancie, svaders divijn
Voor de weerelt ghewonnen, meinsche eshy voort
Vut der substancie, der moeder zyn
Jnde weerelt gheboren, svaders confoort.
De Wet. Vulmaect
meinsche, ende vulmaect Godt
310) Vuter redelicker, siele ghaende
Ende des meinschelicx, vleesch ghebodt
Dese beede, zyn onder staende.
Gelooue. Ghelyc
den Vader naer der godtheyt voordan
Minder dan de Vader, naer der meinscheyt cleene.
315) Godt ende meinsche, niet twee nochtan
Maer Hy es, een levende Christus reene.
De Wet. Eens ommer
, maer metter keerynghe niet
Der godtheyt int vleesch, noch zonder vercleenynghe
Der meinscheyt in Gode., Zonder substancie hiet
320) Maer eens, mids des persoons vereenynghe.
Ghelooue. Want
alzoo, de siele redelic
Ende dat et vleesch, een meinsche zy
Alzo es Godt, ende meinsche edelic
Een Christus, ons behouder vrij.
325) De Wet. Die
ghepassyt es, om onse salichede
Hy daelde om zyn, vrienden, ter helscher ghestichte
Ende ten derden daghe, verrees Hy mede
Vander doot glorieus, met grooten lichte.
Ghelooue. Hy clam
ten hemel, daer Hy nv zit
330) Ter rechter handt God, des Vaders almachtich
Van daer hy, commen zal, onbesmit
Te vonnessen leuende, ende doode waerachtich.
De Wet. Te wiens
toe comste, de meinschen al
Met haeren lichaemen, sullen vp staen
335) Ende rekenynghe gheuen, groot ende smal
Van hueren eyghen, wercken ghedaen.
Ghelooue. Die
daer goet sullen hebben ghewrocht
Sullen ghaen in seeuwichs leuens roosier
Maer die de quaetheyt, sullen hebben vulbrocht
340) Sullen ghaen waerlicx, int helsche vier.
De Wet. Dit es
tkersten ghelooue, onvulpresen.
Ten zy dat elc ghetrauwelic ende sterck ghelooft
Hy en zal niet mueghen behouden wesen
Maer wort verdomt, van glorien berooft.
345) Heyden. Te
cranck es my thooft
Om dat te begryppene, ofte ghegronden.
Kersten. Jc en
hoorde noynt scoonder, dynck vermonden.
Vruecht zy der sielen, die dat verstaet
Ende voort beleuende es!
De Wet. Sonder
verlaet
350) Moet men dit gheloouen, ende beleuen
Ende salich zynse, dier hem toe gheuen
Ten kersten ghelooue.
Ghelooue. Godt
heifse vercooren.
Jeude. Ghy Heyden
, jc hoordu segghen te vooren
Dat ghy lieden van Sara, ghecommen waert.
355) Dats niet waerachtich, maer den bastaert
Jsmael, dat was den man
Die Abrabam, an Agar ghewan
Synen joncwyfue., Dus muecht ghy scynen
Met rechten gheheeten, Agarynen
360) Maer van Sara, en hebt ghy niet.
Weist dies te vreden., Maer wy lieden ziet
Syn vutten gheslachte, van Juda
Ghetronct ende ghesproten.
Heyden. Daer en
vraghic niet na
Ommers was Abraham, hoe dat ghyt went
365) Vader van Jsmael.
Jeude. Tes waer
jc kent.
Maer Agar, was zyn moeder nochtan
Ende beede verdreuen.
Heyden. Daer en
licht niet an.
Wy zyn de mueghenste in alder voude
Van peerlen van steenen, van seluer van goude
370) Van balseme, van specie, van zyden lakene
Ende van cruden, om medecynen te makene
Dies Kersten, ende Jeude, deruen moet
Of wy en zendent hem.
Kersten. Heyden
waert ghy vroet
Ghij zout dies altyts, Gode danckelic zyn.
375) Want zo wye, in dit wanckelic scyn
Meest van onsen Heere, ontfaen heift
Tes recht dat hy Hem, meest lofs vermaen gheeft
Met herten met siele, ende met crachten.
Want van hu seluen wilt hier vp achten
380) So en hebt ghy niet dan alle ghebrec.
Heyden. Wy loouen
Gode zonder vertrec
Die hemel eerde, ende alle dync ghemaect heift
Ende al tghuene, dat ghecleet of naect leift.
Want wy gheloouen met zinnen verhuechghende
385) Datter een Godt es, hoochst almuechghende
Die coorne ghars, ende alle dync groeyen doet
Dat ons by gracien, elcken an vloeyen moet
Van bouen, al datmen, hier in wesen ziet.
Jeude. Jae maer
ghy en houdt zyn gheboden ghepresen niet!
390) Aldus en doocht niet uwe anebeden.
Ende ooc mede, ghy ne zyt niet besneden
Ghy en muecht der hellen, vier niet stelpen.
Kersten. Nu Jeude
, jc moet, den Heyden helpen
Om dat ghy, vanden gheboden spreict.
395) Weit ghy niet, dat hu ghebreict
Et doopsele, aerme creatuere
Daer de besnydenesse maer fyguere
Of en es, want hulieder wet
En es maer een droom, een slaepen bet.
400) Maer tkersten ghelooue, jc wilt bethooghen
Dat ziet met claeren wakenden ooghen
De twaelf artyclen, waer by dat wy
Weten welc doen of laten zy.
Want zonder de twaelf, artykelen claer
405) So zyn de gheboden cleene voorwaer.
Godt es alzo wel tdeene, al tdander beuelich.
Half Zot. So zyn
ooc de Kerstenen, met allen helich.
Alsmen de waerheyt segghen zal
Sy houden de gheboden, groot ende smal
410) Alle tiene, ende om claer spreken
De twaelf artikelen., Wat zoudense ghebreken?
Jc wedde hier nyement int stede zy
Hy en weet de tien, gheboden vry
Ende de twaelf artyckelen, vp zyn duumken.
415) Ten es de Kerstenen, maer een pluumken.
Maer eist dat jc lieghe ghy muechghet keeren.
Jeude. Wye maecte
dartyckelen?
Kersten. De apostelen
ons sHeeren
Alzo theleghe Ghelooue, hier openbaert
Dier mede ghecleedt es.
Heyden. Kir doch
verclaert
420) De twaelf artyckelen, vp alle bede
Vp aventhuere, oft oorboor dede
An yement, diese niet wel en weten.
De Wet. O helich
Ghelooue, seght zonder vergheten
Onse weerdeghe, artyckelen onvulpresen
425) Dats Gode gheeert zy.
Ghelooue. Tsal
minnelic wesen.
Gheift zin om vaten, vrienden allegadere.
Jc ghelooue in Gode, den almachteghen Vadere
Scepper des hemels, ende der eerden.
Dits teerste artyckele, dat ons vul weerden
430) Den heleghen apostel, Petrus liet
Wiens naeme, kennesse Gods bediet.
Want hy sprac tot Christum, met herten verblyt
Want ghy des leuende, Gods zuene zyt.
Dies andwoorde hem Jhesus, daer present
435) Pieter, omdat, ghy my hebt ghekent
So sult ghy den steen zyn, zonder doleren al
Daer jc myn heleghe Kercke, vp fonderen zal
Prinche der apostelen ende hooft der Kercken.
Jeude. Hoort dat.
Au!, Hier machmen wonder vutmercken.
440) Wat! bezietseme al, zwarte metten witten
Die als hoofden, dheleghe Kercke besitten
Ofse sinte Pieters leuen ghelycken?
Hoe minnen zy Gode?, men ziet niet blycken.
Wat! sinte Pieter, ne moets hem niet belghen.
445) De Wet. Jeude
en willet niet, te groene swelghen
Want ghy en zyt, der spyse niet ghewuene.
Ghelooue. Ende
jn Jhesum Christum zyn eeneghen Zuene
Onsen Heere die hooghe, es verheuen.
Ende dit heift sint Andries bescreuen
450) Die mannelic was, tot allen tormenten bereet
Die vromelic de doot, andt cruce leet
Want hy sprac vromelic, andt cruce staende
So wye dat doopsels, wil zyn ontfaende
Jc doopene gheerne, alzo ghy ziet
455) Maer vanden cruce, en sceedic niet.
Andt cruce willic steruen Gods rudder vry
Met ghewillegher herten.
Heyden. Hoort
desen cry!
Es dit der Kerstenen, ghelooue tsaemen
So muechghen hem wel, keysers conynghen scaemen
460) at zy van Christus de naeme voeren
Ende niet meer, vp zyn lachter en roeren.
Want zy laten onslieden, wuenen met vreden
Daer Christus zyn passie, heift gheleden
Maer selue slaen zy, elc andren doot
465) Als wulfuen de scapen.
Jeude. Tes waerheyt
bloot.
Men en heift vp de Heydenen niet ghevaren
Bin meneghen tyden.
De Wet. Hoort
nv tverclaren
Van tderde artyckele, een vriendelic keest.
Die ontfanghen es vanden heleghen Gheest
470) Gheboren vutter, maghet Marien
Ende maghet blyuende.
Ghelooue. Dat
helpt ons belien
Sint Jacop de meeste, wilt wel versinnen
Gheheeten worstelaere, om verwinnen
Als een ontdeckere, by predicacien
475) int openbaren der goddelicker gracien
Daer alle Heydenen, ende Jeuden in doouen.
Half Zot. Ghy
en saecht, noynt lieden, bet gheloouen
Dan die ons leerende zyn hier te lande!
Ooc waert onsprekelic, groote scande
480) Dat zy anders leerden, dan zy leifden.
Sy volghen sint Jacop., Ense sneifden
Vp hem waer groot beroer beseuen.
De Wet. Jae maer
wel leeren, ende qualic leuen
Alzo sint Augustyn laet blycken
485) Dat vonnesse, zal, ouer hem seluen strycken
Wee den ghuenen, die hem regieren zo!
Ghelooue. Ghepassyt
onder, Poncio Pylato
Ghecruust ghedoot, ende begrauen mede.
Alzo dewangeliste, ons weten dede
490) Sint Jan de gracie Gods gheseyt
Wye dat zyn wercken, was toe gheleyt.
Dit es den desipel, Gods ghenouchghende
Jnt vervolgheit hem, by Christum voughende
Jn allen plaetsen voor yement el
495) inde doot ende int leuen.
Heyden. Dat en
blyct niet wel
Jnden meesten hoop, der of ghesnedene.
Sy heeten steruen, in alder redene
Met Christum, andt cruce van penitencie
Als aermoede hebbende, in reuerencie
50)0) Maer waerhede, zy keeren, de rugghe van dien.
Men machse taensichte, keerende zien
Ter ghiericheyt vander weerlt waert
Ende tot grooter houeerdien.
Jeude. Eenen vlassen
baert
Maken zy Gode., Dier wel vp let
5)05) Hoe gheloouen zy, in Christum!
Kersten. Tes een
deerlicke wet
Dat de Heydenen, aldus te sprekene weten
Der Kerstene quaetheyt!
Heyden. Jc darfs
my vermeten
Wildic myn weten, in termen legghen
Huer haeren zouden vp waert staen int segghen.
5)10) Thabyt ende therte, zyn varre versceeden
Van meneghen duchtich.
De Wet. Hoort
onder hu beeden
Heyden ende Jeude, laet staen hu rellen.
Tvyfste artyckel es, Hy daelde ter hellen
Syn vrienden verlossende, met blyder maeren
5)15) Die int voorbouch, der hellen waeren
So sinte Matheeus, ons can bewysen.
Haestelic volghen, machmen hem prysen.
Want Christus riep, Matheeus ghync naer.
Half Zot. Dies
muecht ghy hu, wel scaemen claer
5)20) Ghy wouckeraers wisselaers, die talder tyt
Blyft in openbaer, sonden vermalendyt
Ghy vercooppers, ghy groote fynanchieren
Die ghemeenen weluaert doet faylgieren
Met vutwendegher aercheyt, openbare!
5)25) Godt roupt hu zo menichwaerf binden jaere
Met predicacien met zoeten vermaene.
Hoe meent ghy, toordeel Gods tontghaene
Ende ghy hu openbaer, leuen quaet
Met sinte Matheeus, niet of en ghaet?
5)30) Ghelooft ghy wel dats wonder groot.
Ghelooue. Ten
derden daghe, verrees Hy vander doot
So sint Thomaes, ons seght ghereet
Die diephede, of langghe twyffel heet
Tot wien Christus sprac, et staet ghescreuen
5)35) Jc bem den wech, de waerheyt, ende tleuen.
Dus zynse salich, jc darft ghewaghen
Diet gheloouen, ende noynt en zaghen
So desen apostele, ons heift bethoocht
Tonser ghestichtichede.
Kersten. O van
duechden verdroocht
5)40) Valsche versteende, vul van verderuene
Die meent ghelyc, eender beesten te steruene
Ende segghen wanneer, een meinsche sterft
De siele vertrect, ende zou verwerft
Een ander lichaeme, rechte voort
5)45) Want de siele, nyeuwers te zyne behoort
Dan in een leuende, lichaeme dat scynt.
De Wet. Met Lucifer
, wort ghy noch ghepynt
Ende alle die met, hu alegieren!
Want svleeschs verrysen, vaet de mannieren
550) Wort alder saleghen jubelacie.
Ghelooue. Hy clam
ten hemel, met blyder nacie
Ende sit ter rechter handt, sVaders almachtich
So sint Jacop de minste, scryft waerachtich
Die versteker van sonden, wel es bediet
55)5) Ende Christus broeder, Ne twyffels niet
Godt es daer, alle herten scauwende
Woorden ende wercken.
Half Zot. Wat
zyt ghy brauwende
Ghy cooplieden daer tvlas, beter dant gharen es?
Ghelooft ghy dat Christus, ten hemel ghevaren es
5)60) Hoe sult ghy daer commen, maect my dies vroet?
Jc meene ghy gheen fraude, noch looshede en doet
Noch lueghenen noch bedriechghelicke woorden
Want ghy cunt wel, metten ghelooue accoorden
Ghelyc den wulf, doet metten scapen.
5)65) Jeude. Weit
ghy waer jc, vruecht in moet rapen?
Wist ghyt wat ware, ghy zouter om weinschen.
Heyden. Jae lieue
waer inne?
Jeude. Dat de
kerstene meinschen
De tien gheboden, zo nauwe houden
Ende een specialicken, zonder vercouden.
(570) Sy wetent zo wel, bouen al tanthierne!
Heyden. Wat ghebodt
es datte?
Jeude. Dheleghe
daghen te vierne
Daer zynse meesters of, bouen screuen.
Hoe neerstelic, dat zy hem ter kercken gheuen
Vp de heleghe daghen, omme weder halen
(575) Daerse inde weke, in mueghen falen.
Men can de deuocie, niet vul scryuen
Diese tsoendaechs, ende smesdaechs bedryuen
Want gheenderande, dwaesheyt zy dan beghunnen.
Heyden. Waent
ghy datse caetsen, of dobbelen kunnen
(580) Of datse verkeert spel, anthieren willen
Quaerten of den bal slaen?
Jeude. Sy lieten
hem eer villen
Dan zy den soendach, pynden, te mestermene!
Heyden. Sen weten
van danssen, noch van scermene
(585) Van scieten van rouffelen, of sulcken spele
Noch zy en ghaen in taveerne niet.
Jeude.
Wat? neense niet vele!
Maer al datse binder weke, hebben verzwymt
Verhalen zy tsoendaechs.
Heyden.
Se zijn zo ghelymt
Met broederlicke minne, Gode lof!
Alle ontrauwe legghen zy of.
(590) Tes al gherechtich, wyf ende man.
Jeude. Daer en
es nyement, die voordeel kan.
Sy blyncken van gherechticheyt, als zunne of maene.
Heyden. Men hoorter
gheen zuerynghe, inde bolle baene
5)95) Specialicken, vp de mesdaghen niet.
Se zyn alzo helich, alzo men ziet
Twaere onmuechghelic, dat ghebrec voor hem taelde.
Half Zot. Nichtemeer
dan men, duer dooghe van eender naelde
Eenen kemel mach trecken, zo ne mach zoot blycke
Ongherechtich goet, niet in hemelrycke.
600) Dus ghy cooplieden stelt hu werck te loode
Ghelooue. Hy zal
commen vonnessen leuende ende doode
So sinte Phelips ons doet vermaen
Dien wy de mondt, der lampten verstaen
Ofte mondt, der predicacien reene.
605) Half Zot.
O vraukens vanden leuene, groot ende cleene
Die alst zwyn inde sonden, licht en troppelt
O makeleghen, die tvolc te saemen coppelt
Vuulder dan zueghen, wiens juecht ontghaen es
O bordeel houders, merct oft wel ghedaen es
610) Ghy zyt den steen, daert al vp subbelt.
O putiers, die ledich, licht en drubbelt
Therte es al vul, vyleinnicheden
Vp thaes leuende, van onreynicheden
Die alle paeusen, jaerlicx verdonmmen
615) Hoe sult ghy durren, ten vonnesse commen
Daer de vreese Gods, in hu niet en smaect?
De Wet. Ach betert
hu eer, de doot hu naect!
Ansiet doch, den gruwelicken dach
Dat men tot hu niet segghen en mach
620) Ghaet ghy vermalendyde, int helsche tempeest!
Ghelooue. Jc ghelooue
jnden heleghen Gheest
So sinte Bertolomeeus, can instruweren
Dien wy de zuene, Gods compareren.
Want zo wye doet, den wille des vaders myn
625) Die zal myn broeder, ende myn suster zyn
So Jhesus Christus, selue ghesproken heift.
De Wet. O ouerspeilders
, die hier ghedoken leift
Jn onsprekelicke, groote sonden ghevonden
Vut scaemten, ende vut vreese ghebonden
630) Eist uwe kyndren niet, een scoon bewys?
Som zynse grysere, dan een hys
Die hem in dese rente, dus eruen
Hoestende bulsende, wel naer vp steruen.
Voorwaer ghy zyt, uwer salicheyt partye!
635) Half Zot.
Ghy en vynt ooc gheen ghebreck inde clergye
Hier in Vlaendren?, Tsus spreict al scoonekins.
Sy en willen gheen, meyskins houden, noch doonekins
Maer houden matroonekins, versufte grielkens
Aerme houde vraukins, met gheluwe dielkens.
640) Sy en doen metten lyfue niet, zy en winnen gheen kynderkens.
Sy leuen in zuverhede, zy en zyn gheen pynderkens.
Haer nathuere ende leuen, dat es zoo reene
Men vynter gheen clachte, in groot noch cleene.
Besiet of dat niet, goet exempel es
645) Den slechten leecken
Ghelooue. in Gods
tempel es
Duchtich de heleghe Kercke, cleene gheacht.
Heyden. Wij Heyden
ende Jeuden, en zien dach noch nacht
Jn gheestelic noch weerlic, eeneghe caritate.
Ghy zout ons laeten steruen vp strate
650) Van ketyfuichede, by grooten hooppen
Al wilden wy ons seluen, laeten dooppen.
Wy merckent wel, an onse mede broeders.
Hoe laet ghyse dolen!
Jeude Waert ghy
yement goeders
Ghy Kerstenen wy zouden, ons wel bedwynghen.
655) Maer dat wy, tkersten ghelooue ontfynghen
Ende te buten ghynghen ons ghelt ons goet
Ghy en ghaeft ons niet!
Heyden. Wy zyn
dies wel vroet
Theift der meinschen nacien, dickent gheuallen.
Jeude. Ghy en
hebt gheen caritate met allen.
660) Daer muecht ghy den sack ontbonden weten.
Heyden . Soude
een bekeert meinsche, in een clooster eten
Vier of vyf reysen, beziet wat spele.
Et waere drie, maeltyden te vele.
Ghy en cunnet gheloochghenen, wy hebbent ghezien.
665) Jeude. De
gheestelicke, de weerlicke, van ons vlien.
Den rapiamus, en wilt niet ghedooghen.
Half Zot. Ghy
en cunter ommers, gheen lemmer in thooghen
Daer ghy de Kerstenen, mede muecht verspreken
Want ze zyn al, vul duechden ghesteken
670) Jae vulder vele, dan een ey vul zuuels.
Nummer meer, en moeyen hem, de duuels
Met gheestelic noch weerlic, in gheender mannieren
Want men zietse, gheen ouerdaet anthieren.
Ooc vliechter Justicie, te fel te nasschelic
675) Verbuerde een tlyf, men naempt hem rasschelic.
Tvolc leift hier zoo, met corten sermoene
Datter corexcie niet, en heift te doene.
Men vynter bier ooc, dats groote melodye ziet
Jn gheestelic noch weerlic, symonye niet.
680) Dus eist een leuen, vul van virtute.
Heyden. Half Zot
Half Vroet, wat vryer sprute
Ghy dynct my tmanneken, dat inde maene croop.
Jeude. Vrient
waer wuent ghy?
Half Zot.
Jc wuene int maene loop.
Daer hebbic Lunaticus, onder hande.
685) Heyden . Hoe
heet hu wyf?
Half Zot. Half
Eere Half Scande.
Wy houden met onsen, cnaepe staet.
Jeude. Hoe heet
die?
Half Zot. Half
Dwaes Half Quaet.
Maer myn zuene es, al bet ghemoet.
Heyden. Hoe heet
hy?
Half Zot. Half
Dul Half Vroet.
690) inden haselare, ende meer andre weghen
Colericus cnorhout, dat es zyn pleghen.
Ghy en hoordet noynt, van sulcken gheslachte.
Maer vrienden slaet, mynder woorden achte.
Wilt ghy wel doen, ghy moet de Kerstenen volghen
695) Want nummermeer, en zynse verbolghen
Vp elc andren., Zy kunnent wel beleeden.
Sen vechten noch zweeren, gheen quade eeden
Maer zyn vul broederlicke, minne ghegoten.
Men ziet huer weldaet, als olye vloten
700) Jae quant je fyle.
Jeude. Dus commet
by
Dat menich Jeude, gheen Kerstene en zy.
Ende Heydenen houden ooc, huer wet ghehandelic
Om hulieder aerchgheyt.
Kersten. Tes seker
scandelic
Dat de Heydenen met waerheden, ons ouerweluen.
705) Heyden. Elc
die besculdich es, die wroughe hem seluen.
Wy zouden hu, met veil redenen verdoouen.
Ghelooue. Hoe
zoudt ghy inden heleghen Gheest gheloouen
Ghy vernoyerde die teeuwegher tyt
Jeghen zyn godtheyt, werckende zyt?
710) Ghy zyt ongheloouich zo jc mercke.
De Wet. Nu voort
jc ghelooue in dheleghe Kercke
Jnt ghemeenscip, der heleghen tallen stonden
Ende inde vergheuenesse, der sonden
So sinte Symoen, die gheoorsaem es
715) Ons bewyst heift.
Jeude. Hoort dit
beles!
Waer sullen zy, dan mueghen blyuen
Dese tooveraers dese meteghen, dese ketyfuen
Dese waersegghers, die als ouerhoorich
Der heleghe Kercke, zyn weder spoorich?
720) Houden dese, huer kerstendom, te passe?
Heyden. Dan zynder
noch van een andren wasse
Ende segghen dat noynt, de santen bedreuen
Dat in huer legende, staet ghescreuen
Maes es verziert, alzo men woude
725) Ende segghen dat mense., niet barnen en zoude
Die niet en gheloofden, in dit bescauwen.
Ghelooue. Dat
ghaet tjeghens tghelooue, der heleghen trauwen.
Want Godt liet, de mirakelen ghescien
De teekenen ende woorden om dat by dien
730) De santen van ons zouden zyn gheeert
Ende dat ooc daer by, zoude zyn vermeert
Den lof Gods, ende zyne mueghentheyt.
Die hier in twyffelen, voorwaer gheseyt
Godt zalse tweesins, van hem cloouen.
735) Half Zot.
Maer weitge wye alte wel gheloouen
Alzo jc daghelicx, zye den vu?
Jnder sonden vergheuenesse, gheloouense nv.
Dat greyt hem bouen, liedekens of leyskins.
Kersten. Wel wye
zyn die?
Half Zot. Dese
jonghe meyskins.
740) Sy scuwen alle valsche, ghecskens en ghuulkens.
Sy en draghen gheen pantouffelkens., met ronde muulkens
Of met houcken, of scoen in sulcker wysen.
Men can huer simpelheyt, niet vulprysen.
Sy scaemen hem, daer men worsten ziet.
745) Want zen ghaen met den blooten borsten niet
Noch metten voorhoofde, tot der crunen bloot
Maer al ghedect, ende van talen zo mynjoot
Al doense van raedselkins, eenich vermaen
Men machse niet anders, dan eerlic verstaen
750) Dat greyt alle hooghe ende neder landers.
Heyden. Tjan eist
zo niet, zo eist anders.
Maer alzoo jc mij, hebbe laeten segghen
De raetselkins, die de meyskins voort legghen
Men weetter by te leeren, ghesproken naect
755) Hoe men de kyndren, in Zeelandt maect.
Dan thooghen zy thooft bloot totter crune
Omden crooc te thooghene, tzy gheluwe of brune
Ende zyn zo wulps, lichtuaerdich en stout
Datse alle mannen zien int aenschyn bout
760) Dat hem de mannen, selue scaemen.
De Wet. Twaere
beter dat zy, thuerer vraeme
Paysiuelic ghynghen, in simplen ghelaete
Deuoot inde kercke, ende simpel vp straete.
Dat waere voor hemlieden, de beste lesse.
765) Ghelooue.
Jc ghelooue, in svleeschs verrysenesse.
Dat wy alle, ten vtersten, sullen verrysen
Dit wilde ons, den heleghen apostel bewysen
Sinte Jude heetende, Gods belydende.
De Wet O nydeghe
tjeghens, Gods gracie strydende
770) Gram ghesinde, helsche berockers
Verwoede ghulseghe, leuer slockers
Voordeel zupers, ende sulke besouckers
Caespeil houders, ergher dan wouckers
Daer den cost meer draecht, dan tprincepale.
775) Half Zot.
Daer seght ghy de waerheyt al teenen male.
De bedriechgherkins, ghaen nv met den luerkins.
Men maecter, gheen onghewuene partuerkins
Daer deen zyde scoonst heift, tiene tjeghens een.
Men vynter haghe, noch huerdekins gheen
780) Daer men de scoekens, ouer slaen mach
Daer nyement dan de weert toe ghaen mach
Want hy en weet gheen proffyt tot sulke ballekins.
Kersten. Heere
Godt wat scalker, siele vallekins!
De weert verblyt daer hyt, zo mach beghaen.
785) Van my moet hu zyn, ghevrach ghedaen
Vynt mer nv vele?
Half Zot. Wat
tdoet een boone.
Men waenter caetsen, om tghelach van een croone.
Men laeter de vierentwijntich grooten van costen.
Ghelooue. Die
sulcke ghewuente van hier verloste
790) Jc meene hy en dede, scande noch sonde.
Half Zot. Quaet
aes voet wel, diet kuwen conde.
Menich meinsche, gheift consent ten quaede.
Maer de absolucie, van mesdade
Ne gheift hy niet, zo myn zin bemoet.
795) De Wet. So
maect ons dan, tverrysen vroet.
Hoe sult ghy hu durren, ten vtersten thooghen
Voor des stranghe, rechters ooghen
Daer hynghelen, ende santen vooren beuen?
Ghelooue. Ende
jc ghelooue, int eeuwich leuen
800) Seyde sinte Mathys., Glorieusselic Gode
Of Hem gheoffert, in Gods ghebode
Alzo bedieden wy, zynen naeme.
Kerstene. O broodt
bidders, hoort hier uwe blaeme!
Ghelooft ghy wel, dits vreimde zede.
805) Spaeschedaechs, synschendaechs, ende kerstdach mede
Tsondaechs, smesdaechs ende talder tyt
Jnde kercke of daer vooren, ghy clappende zyt
Belettende sermoen, of messe te hooren.
Tzweet van den aerbeyt, achter ende vooren
810) Ontfanght ghy, ende nemet, daer ghy cunt.
De Wet. Waer es
de deuocie, die ghy beghunt
Voor svolcx sonden, stekende in uwen buuck?
Ghelooue. Waer
heift biechte, in hu ghebruuck?
Hoept ghy vp seeuwich, leuens rente?
815) Kersten Wanneer
ghaet ghy ten heleghen sacramente?
Want men ghemist, uwes nummermeere
Jn allen kercken.
Ghelooue. Serteyn
onsen Heere
Die zalt noch confuselic, vp hu wreken
Half Zot. Wat!
de aerme?, wat wilt ghy daer of spreken?
820) Van dien volcxskin, weetic al de vytten.
Se vechten dicwils om twee mytten
Jae somtyts om eene, die hem ghebreict
Daer men een messe, of biechte spreict.
Sy en hebben nichtemeer, scaemte elc dies beseft
825) Dan eenen hondt, die zynen steert vp heft.
Tvuuskin moet, dickent zyn ghesmeten.
Jeude. Tes vreese
der lieder, sonden heten
Ende specialicken die by ledegher ghyse
An nemende zijn, de truwandyse
830) Kersten. Daer
staet ghescreuen, alzo wy weten
Die niet en werct, en zal niet eten.
Aerbeyt vynt vier, inden steen.
Ghelooue. Ons
helich ghelooue, es zo edel zo reen
Ende zo eerweerdich, ghefondeirt
835) Mids datment, dach ende nacht vseirt
Die heleghen diensten, ende beneficien
De zeuen ghetyden, die by condicien
Ter zoeter Gods eeren, zyn ghestelt
Ende tonsen versterckene.
De Wet. O vrienden
helt
(840) Met siele met lyfve, met allen verbondene
Om tkersten ghelooue, in eeren te houdene
Want zonder tghelooue, eist al bedoruen.
Ghelooue. Alle
maertelaers zyn voor tghelooue ghestoruen
De maechdekins reen, ghebleuen by dien.
(845) De confessooren, huer abstinencie plien
Om heleghelic, int ghelooue te hendene.
De Wet. Och pynt
hu ooghen, derwaert te wendene.
Jc zal hu thooghen, met zoeten verlanghene
Dat Christus bereedt es om elcken tontfanghene
(850) Die huer sondich leuen, beteren willen.
Kersten. Och wilt
hu an allen zyden stillen!
Twort oorboorlic, alle sondeghe nacien.
De Wet. Wy zyn
doch, inde wet van gracien
So de vier ewangelisten, hier doen bekent
(855) Die vp myn habyt, hier staen gheprent.
Syn hu uwe sonden, met herten leet
Godt eshu, om vergheuen bereet.
Want de ewangelisten, hebbent bescreuen
Doet penitencie, hier in dit leuen
(860) Gods eeuweghe glorie, zal hu ghebueren.
Ghelooue. Nu ziet hier broossche, creatueren
Van Hem fyguere, ende te zynder weerde
Die voor ons andt cruce, te steruene begheerde.
Groet hem nu, tot inder eeuwicheyt
Kersten. O
(865) Jhesus Kerst, hu zy gheseyt
Lof ende glorie, van allen monden
Die met uwer doot, hebt wech gheleyt
Onser alder doot, ende tleuen ghevonden
Hu heleghe wonden, uwe passye groot
(870) Stae ons by, inder laetster noot!
Half Zot
O Christus, hu bloet, hu bitter doot
Hu gheesselen hu spuwen hu handen slaen
Hu doorne croone, scerp ende groot
Moet ons sondaren, in staden staen!
(875) Huwes sdrucxs vermaen, hu wonden root
Stae ons by inder laetster noot
Gheloove.
O Jhesu Christe, uwer ooghen leken
Hu naghelen duer handen, ende duer voeten
Hu crucen hu recken, hu zyde duersteken
(880) Die comme voor onse, mesdaet in boeten!
Dies wy nv groeten, hu bitter doot.
Staet ons by inder laetster noot!
De Wet. Amen.
Gods vrienden, neimpt dit int goede
Ende keert doch de jonste, voor de daet.
(885) Jc hope by desen, elc wel ghevroede
Dat ons kersten ghelooue, te bouen ghaet.
Godt verleene elc gracie, in zynen staet
Dat wy ghemeene, zonder verlaet
Alle saleghe Kerstenen, moeten sterven.
(890) So mueghen wy commen, ter hoochster erven.
AMEN
Ceneton
Voorkeurenpagina Opleiding Nederlands