Melchior Fockens. Klucht van de verliefde grysert. Amsterdam, 1659.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton028000 — KB Den Haag (Ursicula) — UB Leiden (Google Books)
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[fol. A1r]

KLUCHT

VAN DE

VERLIEFDE

GRYSERT.

Gespeelt op d’Amsterdamsche Schouwburg.

[Vignet: Perseveranter]

t’AMSTERDAM,
By Jacob Lescaille, op de Middeldam, naast de Vismarkt.
M. DC. LIX.


[fol. A1v]

VERTOONDERS

Wolfert, de Woekenaer.
Henderikus,
Arent Slemp,		}zijn Kassiers.
Olivier,
Denise, zijn Zuster.
Albartus, haar Bruygom.
Bartel,
Kasper,		}twee Raatelwachten.
Kapiteyn van de Wacht.
Dienstmeyt.
Peete Griet, Vrouw van Wolfert.
Swijgende.

Eenige vechters, en van de Wacht.
Continue
[fol. A2r]

KLUCHT

van de

VERLIEFDE GRYSERT.

Henderikus.
IK ben ten lesten weer geraakt in Amsterdam,
    Maar ’t is hier zo veylig niet, dat nu den Baas my vernam,
    ’t Is zulken boozen droes, hy liet me leevend’ zieden.
    Och was het niet geschied, ik sweert, ’t zou nooyt geschieden,
    (5) ’t Gat dat poopeltme, o! ’t hart is me zo benouwt,
    Staag dunkt me dat ik ons Sinjeur zie komen met de Schouwt,
    Ik heb ’t kantoor te schendich verkracht, ’t wil hier te verbruyt op my daagen,
    O! hoe moet mijn Meesters kas nu van mijn verkeerde greepen klaagen,
    Want ik hebze al meenighmaal van de huyg gelicht.
    (10) Ze stont me te lijdig aan, ik had’ wel zin in zijn gewicht.
    Ja wel, wat raat nu? ik vrees ’t zal me zuur opbreeken,
    Ik licht mijn hielen, eer me de grijpvogels in ’t gat steeken.
Wolfert ontmoet hem, en loopen malkander op ’t lijf.
Hend. Och nu ben ik lijveloos, de droes, hoe nu?
Wolf. Wel honsvot, wel hoe dus?
    Ik heetje wellekom, van waar komt nu de reys?
Hend. Ik bidje wacht tot flus,
    (15) Ik bidje, ik koom je strax weer by.
Wolf. Indienje gaat, ik ty na jachtenduyvel,
    Of ben ik ’t onwaardig, datje me te woord’ staat? hoe is’t al met ’et zuyvel
    Van me kas, hebjer al lustig vroolijk voor geweest?
    Je bent ’er noch al mooy van gedost, trouwen je bent een geest,
    Ik mochtje wel Kassier maaken, ’k mochtje de kas wel vertrouwen,
    (20) Je vontze al mooy warm, maar zo doende zouze haast verkouwen,
    Gaaje zoo ’n maant vijf zes van huys, zonder genacht
    Te zeggen? of hebje schaamt en eer gelijk te kerken gebracht,
    Zijn alle Kassiers de handen zoo pekkigh? zo wens ik dat pek aan heyntje-mans poort zak.
    Ik wouw dat al die kromme pooten de maag’re moort stak.
    (25) Ik denk je hebt al een braave tour gedaan, je beurs was al mooy gestoffeert?
    Je handen waaren al wat beeter als die van Uylenspiegels biegtvaar gesmeert.
    Men kas had toen goet vulsel in, je gingtze zo wat ontlijven.
    Dan zeggen de luy, ja, konnen de Kassiers zo in een jaar dartig duysent gulden met schrijven
    Overwinnen? ’t moet een goet ambacht wezen, daarom komender nu zo veel knechts
    (30) Met de pen voor den dagh, ’t is ’er nu eevenveel oft slinx gaat of rechts.
[fol. A2v]
    Maar ze bedriegen ’er zelf. ze houwen comperici daar moetenze compereeren,
    Op de boete van en paar kanne wijn, en dat alle daag, daar gaat ’et op een smeeren,
    Dan een hoentje gelaarst en gespoort, een pastey of en venesoen,
    Niet als Kassiers, maar als groote Heeren, dan komt de Waardin, Mesjeurs hebje nu niet van doen?
    (35) Schort ’er nu niet en mooye Juffer? eystje begeer, ’k zegt niet om ’t joks,
    Ik hebze nu, trots de beste, tout à a mode, o! zo schoon, of benje nu niet goet onderroks?
Arent Slemp, als schielijk voorby gaande.
    Wel waar komje vandaan? me dunkt je hebt van daag meer in de kan dan in de Bijbel gekeeken,
    Ho, ho, ’k heb zelf ook Kassier geweest, ik weet van de streeken;
    Maar, waar houw je nu school? ontrent de Beurs of in ’t Doolhof?
    (40) Dat ’s nu ’t hof van de Boekhouwers of Kassiers, en weelige zoontjes, daar gaat ’et grof,
    Daar is ’t schaf op de bras, ’t heerschip zelt gelag betaalen,
    Wat dunkje is ’t niet licht te denken waar de Kassiers al ’t gelt van daan haalen?
    De meesters kas is vet genoeg, ’t mach ’er wel op staan,
    O! ’t kromelleboogsteegje dat weet wat, als me na de Beurs zal gaan,
    (45) En dan eens met een wagentje uyt ridderen, en slicken dat me na mekaar omtast.
    Zulke rotten behoorden booven de Dezolate-boedels kamer te staan, die swelgen koffers met goet in ’er bast.
    Men kan nu qualijk en goet knecht vinden al zochtmense met en lantaren,
    Wat dunkje nu, weetje raat dat ik weer aan me gelt raak? hoe zuljet nu klaaren?
    Dertig duysent gulden, hoe duyvel dorsjet bestaan? is ’t zen leeven in Amsterdam
    (50) Wel meer eschiet? hoor hier, je weet hoe dat hy ’t gelt uyt de kas nam,
    Gaat met hem in de kroeg, ik zal hem daar wel vinden,
    Hy moet ’t verwarde kluwen van mijn boecken weer ontwinden,
    Ik gaa na de Beurs, doe als ikje heb gezeyt.
Arent. Ik zal Sinjeur: wel Henderikus ik heetje wellekom.
Henr. ’k Ben tot u dienst bereyt.
Arent. (55) Maar, hoe droes komje hier dus by Sinjeur? komje nu eerst in de stadt?
Henr. Ja ’k, om mijn neef te bezoeken,
    Ik kom daar effen uyt de schuyt, ’k mach de straat wel vervloeken
    Dat ik die juyst deurging, hy loopt me daar op ’t lijf,
    Ik kon niet spreeken, ’k bestrurf als de steene Roelant zo stijf.
Arent. Vertelme eens je reys, in ’t kort, ’k denk ’t zelje niet bedroeven?
Henr. (60) Van hier voerenwe op Dort, om de Rense wijn te proeven,
    En van daar op Antwerpen, daar gingenwe logeeren
    In Amsterdam, ha! wy hadden ’t daar na ons begeeren,
    De Meysjes warender gerieffelijk en vriendelijk, o! onze Amstelse nimfjes hebbender niet by:
    ’t Was al, harteke lieveke, ’k zal ’t ou brengen wa begeerde gy?
    (65) Wilde Rinse, of Franse, of Spaense vocht, wilde gebrayen of gesooyen?
    Wilde wijn de Muskaat, of wilde witten of rooyen?
    Ha! als ik ’er noch om denk, elk een braave Juffer an ons zy, ’t mocht geen quaat met ons Kassiertjes,
[fol. A3r]
    We maakten ons daar zo en vijf, ses weeken vrolijk met de Brabantse diertjes.
    Van daar voerenwe op Brussel, daar koftenwe elk een paart, en reeden Vrankrijk in,
    (70) We quamen in Parijs, wy logeerden a la rue de S. Denys au grand Cerf, by een waardin
    Daar de duyvel in de krijt zat,
Arent. Ha, ha, hoe na verteerdjer alle daag een pistool voor elk?
Hen. De droes die macher haalen,
    De dochter was wel schoon, maar we hadden geen overvloet van wijn, en moesten betaalen
    (75) Alle daag twee pistoolen, we quamen van ’t vagevuur in de hel.
    d’Antwerpse waart was wel tienmaal beeter, als onse Franse waerdin, dat Addersvel.
Arent. Zo bleefje daar niet lang, maar dit gelt kon niet bedyen,
Hen. ’t Was evenwel niet gestoolen. Arent. Hoe dan?
Hen. ’t Was mijn toevertrout. Arent. Dat was geen beurzesnyen,
    Maar nu, hoe lang bleefje wel te Parijs?
Hen. Een maant of twee, wat brutsten ’t ons,
    (80) Wy hadden gelt genoeg, alle daag gingenwe op ’t Palleys met de Juffers, om wat mooys te koopen als Barons;
    Toen vertrokkenwe op Orlians, Nantes, Rochel, en door die Franse steeden,
    Ik kanze al niet noemen, en zo na Lions, en Geneeven, en toen reeden
    Wy over de Alfisse bergen, Itaalien in, en zo na Roomen,
    Maar ik en mijn makker zijn wel bly datwe die Italiaanse Meysjes noch leevent zijn ontkoomen.
Arent. (85) Hebjer zo grof aanegaan, ja.
Hen. Ik docht de duyvel speult hier met ’et vrouwvolk,
    Al gafme ’t gelt met hoeden vol, ’t viel in een grondelooze kolk,
    Onze beurs begon zijn eer te verliezen, en zo bennewe over Duytslant, en allengsjes weer t’Amsterdam gekomen.
Arent. Maar, hadje je al genoeg gezeegent, ’k wil zeggen genoeg genoomen.
Hen. Ha, ha, ik hebt al door de reegel van praktijk,
    (90) Om ’t gout zonder smeer aan de handen te doen kleeven, zag ik gaaren eens mijns gelijk.
    Of me tien of hondert schrijft, ’t scheelt maar een o, ik verstaame op die greepen,
    ’t Moest ook wel een slechthooft van een Kassier zijn, die daar niet op is gesleepen.
Arent. Maar hoe vaarje met pekkunium, hebjer noch of?
Hen. Ik heb noch ses pistoolen, kom we moeten de keel eens spoelen, hy is wat droog van ’t stof.
    (95) Waar gaanwe? maar niet ontrent den Dam, ’t is me daar te dicht an de ysre traalien.
Arent. Gaanwe dan buyten de poort, daar is goe wijn, en men kreukt ’er altemet wat faalien.
                                                                                        binnen.


Olivier met Denise.
Den. Monfreer. Oliv. Masseur? Den. Dus schielijk, waarheen?
Oliv. Na Wolfertbuur om kley.
Den. En dat op woeker? Oliv. Hoe anders? dat is dat volk heur heemel, dat ik je zey,
    Dat de duyvel ’t hert meer in de geltkas dan in ’t lijf zou vinden, ik zou niet liegen,
Den. (100) En hoe veel?
Oliv. Maar ses duysent gulden, heeft moeder my belast, de vryers zijn toch nu door ’t gelt in slaap te wiegen.
[fol. A3v]
    Ze willen anders niet an de meyt, wat dunkje is ’t niet veel na onze staat?
Den. Ja, zulken pleyster is goet op onze wond, al wasse noch zo quaat,
    Die dat kruyt nu mist, die waar veel liever gesturven,
    O! dien vervloekten Engelschen oorloog die heeft ons heel verdurven,
    (105) Men moet de schijn voor zijn zetten, wat zalmen doen?
    Zoo men de staat vermindert, zo komt men in ’t vermoen
    Dat men arm is, en dan komt ’er niemant dieje versoekt,
    Een geldelooze staat, al isse noch zo eerlijk, die wort nu vervloekt.
    Men moet nu speelen, wat minder in den darm, wat meerder om den arm,
    (110) Dat ’s nu ’s werelts beloop, de beurs meer kout als warm,
    Een goet huwlijk betaalt ’et al moetme denken,
    Wie weet juyst hoe ’t met de kas gestelt is, daar moetme zen zinnen niet om krenken.
Oliv. Nu Masseur, ’t wort tijt, hy gaat aars na de Beurs, ik gaa.
Den. Zo doet, en zegt ons voort bescheyt, want moeder wacht ’er naa.         bin.


Wolfert uyt.
    (115) Ja wel, ’k weet ’er geen raat toe, ’t geld leyt vast renteloos,
    ’k Plag tien ten hondert te krijgen, en ze willen nu geen ses geeven, ik ben zo boos,
    Dat ik nacht noch dagh niet rusten kan, zo kan ik my quellen,
    Maar! dat zoete bakkesje doetme de zinnen noch tienmaal meer ontstellen.
    ’k Heb wel hooren zeggen dat Kupido ons dwingt tot deeze geyle min,
    (120) ’t Moet wel een groote reus weezen, dat hy dus betoovert onze zin,
    De duyvel magh hem haalen, o! schoone Denize,
    Wat maakt die vervloekte Kupido dat ik om jou mijn zinnen verlieze,
    Ocht mocht ik eens met ’er te kooy raaken. maar ’k hoor ze is de Bruyt;
    Als ’t weezen most, der is ook wel eer en hondert dukaten verbruyt,
    (125) Is hier dan niemant onder den hoop die mijn koppelaar wil weezen?
    Isser gelt van doen, wel daar hoefje niet voor te vreezen,
    Ik hebt genoeg, wat schaat ’et ofze mijn heeten de Rijke woekeraar, of groote vrek,
    O! ho! die ronde gooden die maaken nu een vrijster of vrijer wijs, al was hy als malle Jantje zo gek.
    Om ’t gelt wort ’er meenig een hoer. dat wort nu heel gemeen, ze denken wat isser aan bedreeven,
    (130) Draagt de man twee piramyden op ’t hooft, hy denkt ’k moet ’er met mijn wijf en kinderen van leeven.
    ’k Zouwze misschien met een natte vinger wel konnen beloopen, maar wat leyt ’er mijn aan.
    ’t Wort tijt dunktme dat ik na de Beurs moet gaan,
    ’k Heb ’er in twee daagen niet geweest, ze zouwen meenen dat ik bankerot was, daar slaat ’et twalf.
Olivier uyt.
Oliv. Juyst gaat by daar na de Beurs, dien ouwen snooden dukdalf.
    (135) ’k Zal zijn gank stuyten, he, Sinjeur Wolfert goeden dag,
    Maar komt ’et je ook geleegen dat ik je eens spreeken mag?
Wolf. Geen schroom, maar de beurstijt maakt ’et ongeleegen,
    Toch zeg je meening, t’wijl we noch zijn onderweegen.
Oliv. Maar mijn moeder zond me aan jou om een kleyn gerief,
    (140) Om ses duysent gulden op te neemen, mits dat ik weer ben tot jou belief,
    In alles waar ik kan. Wolf. Och nu heb ik hoop om tot mijn wens te koomen,
[fol. A4r]
    Hier komt ’et wilt van zelf mijn in ’t net. Oliv. Wel, je hoeft niet te schroomen,
    ’t Is maar voor ses jaar, kijk we zijnder nu zo wat om verleegen,
    Mits dat mijn suster de bruyt is, ’k hoop ik zelje hier toe beweegen,
    (145) Wat zegje, datje onze ziekte zo wat met gout genas?
Wolf. Ik zal ’et doen, maar ’t komt voor de middag niet te pas.
    ’k Gaa nu na de Beurs, maar komt ’t achtermiddag ten vier uuren.
Oliv. Datje wist hoejeme daar verblijt.
Wolf. Ik doe ’t om datwe zijn goe buuren.
    Maar principaal om datjeme zult in een zaak behulpig zijn,
    (150) Je kontme alleen hier in helpen, en tot jou groot profijt.
Oliv. Zegt ’et mijn,
    Staat ’et in mijn macht ’t zel schien, weest niet verleegen.
Wolf. Maar ’t is al een klugtige zaak, daer is al veel verstant in geleegen,
    Je zult al nieu ophooren.
Oliv. Ik denk immers niet dat ’er ’t leeven anhangt?
Wolf. Neen, in ’t minste niet. Oliv. Wat is ’t?
Wolf. Och! ik wouw dat ik ’t zonder spreeken zeggen kon.
Oliv. Ha, ha, me verlangt
    (155) Wat ’er voor den dag zel koomen, nu ik moet ’et immers weeten.
Wolf. Zo ze ’t doen wil, ik schenk ’er hals een gouwe keeten.
Oliv. Maar wat is ’t? Wolf. Kom stilletjes in deeze hoek,
    Maar je moest dicht weezen, of ’t is erger as en vloek.
Oliv. Zooje valse munt wilt slaan, zoo raakje licht burger van de Voolenwijk.
Wolf. (160) Dat is ’t niet, maar ik ben verlieft op een schoone Juffer, diens gelijk
    In de stad niet is, wat dunkje, wat zelwe hier in doen?
Oliv. Ha, ha, ha, wel Wolfertbuur, scheerjeme? zou ik dit op jou vermoen?
    Zo out en grijs, wel wat zouje wijf zeggen?
Wolf. ’t Is geen mannier dat de mans al watze doen, de wijven veur de neus leggen
    (165) Daar is onze Buurman, je kent hem wel, M. Publijk,
    Die is wel tienmaal fijnder als ik, die vraagtet zijn wijf niet, hoe dik ging hy na de Haarlemmerdijk,
    Daar hy dat zoete weeuwtje zoo fijntjens kon omarmen,
    Dat ’er een kleyn pap-eetertje af quam, wat dunkje van dat scharmen?
    Zooje mijn hier in helpen kont, ik zelje hondert dikketons
    (170) Schencken, maakje maar dat ik by ’er raak op de dons,
    En van de ses duysent gulden zelje geen rente geeven.
Oliv. Zegt maar de naam, wat isser doch aan bedreeven,
    Ken ikze? Wolf. Heel wel, daar isser zoo veel in de stadt,
    Die ’t averechts gesoen beminnen, en wand’len op Venus padt.
Oliv. (175) Wel ja, dat ’s waar, op ’t nieuw Vyanen is verschiet van dat goetje,
    Zie daar, wilje een hondert of twee op schrift hebben, ik doetje.
    Ho, ho, hier in de stadt zijn zulke gerieffelijke Juffertjes zoo veel,
    Morgen zel ikje een een deel op ’t papier geeven zoo groot als dit Tooneel.
    En buyten de poort, daar zijn wel hondert galgen vol van fijne Juffers,
    (180) Die maar splint brengt, ze laten ’t al in, al zijn ’t noch zulke grijze suffers.
    Wat dunckje van Vreedenburg by ’t Olijfantsbruggetje daar gaanze in ’t zy.
    Krijgje lucht? Wolf. ’k Heb de bras van die stinkende pry.
    De duyvel is zoo yslik niet als die spaanse mieren.
Oliv. Ho, ho, daar is onze vermaarden Baas die kant uurwerk haast weer vercieren.
[fol. A4v]
Wolf. (185) Ik zal my wel wachten, neen hy komt aan mijn vleys niet.
Oliv. Wat dunkje van den voortreffelijcken Alfabeetius? die zo staatlik ziet.
Wolf. Foey ’t stinkt me hier al naar van half gebraade Varkens, en van gestoofde Reekels.
    ’k Wens de Quakzalvers met al den orlement in ’t Vagevuur met ’er gat op vuurge heekels.
    ’t Komt ’er nu zoo vol, men behoordeze altemaal te bannen ande Voolewijk, met’ er zalf.
    (190) Heur Venus briefjens zijn goet om de hel te stooken, ze zijn tienmaal snooder dan Dukdalf.
    Men zeyt dat Amsterdam geen Beul heeft, maar ’t heeft ’er wel hondert.
    Ziet eens, ik weet, alsje de Juffer hoort noemen jy zult op ’t hoogst verwondert
    Staan, kom gaanwe uyt ’et volk, zoo zeg ikje het tot op een draat toe.
Oliv. Zegt maar wie ’t is, misschien weet ik ’er raat toe.         binnen.


Albartus.
    (195) Ja wel Mesjeurs, ik gader vast mee deur, over acht daag krijg ik de meyt in d’armen,
    Je zeltme niet meer quellen, bloet hoe wilt’er gaan op een scharmen,
    Zulcken zoete Juffer, en ses duysent gulden toe, hoe kan ik vergaan?
    Maar wat zal ’k beginnen, de Winckeliers worden bedurven deur de kladdery van de Voddemart, ’k ben belaan
    Hoe ’k ’t zel aanleggen, de Negootcy deugt niet deur al de schelmery van de Sweetse en Engelse Kaapers.
    (200) Daar is nu zulken verduyvelde roovery op zee, dat en mens gruwen mach van ’t geswier der schraapers.
    ’k Zou de Konstschool wel uythangen, hier leertmen de nieuw Stelregel, Algebra, Geometri, ’t kijken in de starren,
    Lantmeetery, Matematecus: maar der is nu zo veel van dat goet, men zou ’er in verwarren.
Olivier uyt.
    Maar zo ’k recht zie, zo zie ’k daar mijn nieuwe Freer,
    Wat of hem let, hy schijnt bijster gestoort, de kop die doet hem zeer.
Oliv. (205) De duyvel haal dien vervloekten Susannis boef,
    Meent hij mijn Suster tot een hoer te hebben, ik sweer ik zal hem zo troef
    Opspeelen, al leeft hy duysent jaar het zal hem heugen.
Alb. Monfreer, hoe dus, wat schort ’er?
Oliv. Datje’t wist, ’t zijn dingen die niet veel deugen.
Alb. Wie raakt ’et, jou of mijn? Oliv. ’t Raakt jou, en mijn, maar meest Maseur.
Alb. (210) Hoe, mijn Bruyt, wat is ’t?
Oliv. Ze willen ’t roosje uyt jou tuyn plucken. Alb. Ik scheur
    Me zelf aan riemen, dat zal’ em deur ’t hert vaaren,
    Wat isset veur en schelm? Oliv. Wilje wat bedaaren
    ’k Zal ’t zeggen. Alb. Wie is ’t?
Oliv. Onze Wolfertbuur, wat dunkje, de rijke Woekenaar,
Alb. Ja wel, dat ik een boeckende koek was, ik vratme zelf van quaatheyt op, maar
    (215) Hoe duyvel heeft ’et die helhont toch eerst begonnen?
Oliv. Hy versocht mijn dat ik hem helpen zouw, en meent ’t is al gewonnen,
    Hoe dat hy by ’er komen zou, en ik zou de baan
    Klaar maaken.
[fol. B1r]
Albert. ’k verhangme van ongedult aan een pasteybackers haak, voor een Kalkoense haan.
    Ik zal dien ouwen bok ’t licht uyt de kop rucken,
    (220) Zo ik hem krijg, ’k breke hem de bek aan stucken.
    Maar hoe komt dit spul voor den dag, hoe gaat dit zo toe?
Oliv. Hy vertelde my nu flus, den fielt, hoe
    Dat hy was verlieft op een schoone Juffrou, hy stont eerst lang te dralen,
    En dorst niet zeggen wie ’t was, ten lesten ging hy verhalen
    (225) Het was mijn Suster, hy beloofde my hondert ducketons
    Zoo ’t voortgang had.
Albert. O! grijsen dief. Oliv. Stil, de buyt is ons,
    Ik weet de Wolf te vangen. Albert. Hoe doch?
Oliv. Dus, ik zal hem wijs maaken
    Dat mijn Suster het toestaat, dat hy deeze nacht zal raaken
    By heur te kooy, mits dat hy ses duysent gulden heur op rente doe,
    (230) Ik zal ’t jou in ’t huwlik geeven, daar weet ik raat toe.
    Hier in de kaamer slaapt onze keuken-meyt, daar zal de vangst weezen.
Albert. Maar weetje wel die ouwe Rotten dat die de val vreezen?
Oliv. Ik gaa ’t achtermiddag by hem, en maak hem diets al wat ik wil.
    Maar men swijg dit, en houw’et voor Moeder en Suster stil,
    (235) ’k Zalje dan de weet doen, hoe ’k met hem ben besproken.
Denise uyt.
Deni. Wat nieuws hebje hier onder je bey’en?
Oliv. We praaten dat ’et yslik in ’t noorden begint te rooken,
    Van de Deense en Sweedse Kooning, waar dat al die Sweetse zielen zijn verhuyst.
    En of Chaarons boot niet zincken zal, van zulken vernijnig bloet begruyst?
Den. Zoo raakt de Sweed’ aan ’t daalen?
Albert. O ja, om tijt te winnen.
Den. (240) Maar laat ons gaan, want Moeder wacht ons binnen.
    ’t Gebraat is al van ’t spit, ’t is twee uuren, kom niet lang toeven.
Oliv. Kom Monfreer, laat ons de wijn eens proeven.        binnen.


Wolfert uyt.
Wolf. ’k verlang na Olivier, waar of hy blijft? ’t is al vier uuren,
    Ons tijt was nu bestemt, ik kan in huys niet duuren,
    (245) Zijn Suster weet’et nu al, o! dat gout heeft groote kracht op de vrouwen,
    ’t Heeft ’er zoo meenig betoovert, die men ’t niet zou betrouwen.
    De eer die was wel eer om gout noch om zilver niet te koop.
    Maar nu isse om een kleyn gelt te krijgen, maar loop
    Vry alle daag met de eer te mart, ziet watjer veur zult krijgen.
    (250) Maar veur dat gelt, o! dat heylige gelt, daar gaatme veur buygen en nijgen.
    Daar neemptme de hoet voor af. ’k mach hier veur deur wat wand’len.
Olivier gaande naa ’t huys van Wolfert, die hem ontmoet.
Wolf. Wel Monseur Olivier, hoe is ’t, hoe laatzer nu toch hand’len?
Oliv. Hadje gehoort hoe jy en ik de duyvel tot een nieu jaar kreegen,
[fol. B1v]
    Je zoud schricken, ’k wou zulcken buy niet weer uytstaan, daar ik zoo verleegen
    (255) Zou zijn, al schonkjeme ook jou halve goet,
    ’t Is wonder, seyze, dat zich de aarde niet open doet,
    En swelgt dien baaviaenskop in, jae hadze je toen gegrepen,
    Ze hadje van quaatheyt langs de vloer gaan sleepen.
    Maar de vrouwen slachten de weerhaan, ze wayen licht om,
    (260) Ten kortsten geseyt, ik kreeg het recht haast krom.
Wolf. Zel ik dan in deeze nacht in heur armen?
Oliv. Roept zo luyt niet, ja, je zultje by heur verwarmen,
    De tijdt is bestemt ten een uure, datjer wel op let.
Wolf. Maar hoe kom ik in heur kamer, en op ’er bedt?
Oliv. (265) Ze slaapt in die kamer, en juyst heeft onze meyt doeze flus turf afliet, de mand’ laaten hangen,
    Ik zelje daar in ophaalen, ze zelje al stilletjes in ’t doncker ontfangen.
    Daar brant geen licht, maar je mostme hier naa swijgen,
    Of je zult voor men Suster in je pens men rapier krijgen.
    ’k Weet dat ’er zen leeven zoo ’n pots, als ’er nu zal schien, niet eschiet is.
Wolf. (270) Kom gaanwe na mijn huys, wat lustje, Rinse, of Franse, of Spaanse wijn, men moet ’et yser smeen wijl ’t hiet is.
    We zullen de zaak dan beeter overleggen, hier mocht iemant staan
    Die ’t hoorde, en dan waarenwe genoeg verraan,
    Ook zal ikje ’t gelt terstont tellen, en komt hier na altemet eens uyt, en proeft men wijn.
Oliv. Dat zal ik wel doen, maar wistje hoe de Vos de Kraan te gast zal nooden, je zoud zoo vroolik niet zijn.         binnen.
Albartus.
    (275) ’t Is wat of niet, hy heeft ’et of ’t is mis, wou Jupiters gulde reegen zo koomen,
    Nooyt zou ik wenschen om aangenamer droomen.
    Maar of de duyvel gek was, en liet ’em villen om ’et vel.
    Hy heeft ’et zelf van doen voor ’t schrooken van de hel.
    Zou die Woekenaar zo licht van zo veel gelt scheyen, hy liet ’em liever opknoopen.
    (280) O, ho, de luy die waagden nu licht heur Corpus om gelt, al zouwenze prijkel van de hel loopen.
    Ja wel, zo ’k het krijg, ik nood’ al die mooye Juffertjes die daar sitten, in de nieuwe Graaf van Hollant te gast.
    Maar hoe, zouw hy ’t hebben, zo ben ik zeker aan mijn belofte vast.
Olivier komende uyt ’t huys van Wolfert.
    Daar heb ik dat vergulde kruyt daar ’t nu over al om is in roeren.
    Dat kruyt dat zo menig in heyntjemans zalet met Charons boot dee overvoeren.
    (285) Dit is het kruyt daarme nu malkander om in ’t haar zit, dit is de kracht
    Daarom men de werelt door ge-eert wort en geacht.
    O! kruyt weest wellekom, hoe wel komje ons nu te pas.
    ’k Mach dit kint in de luyeren gaan leggen.
Albertus ontmoet hem.
Albert. Wel Monfreer?
[fol. B2r]
Oliv. Hier heb ik de Veel met de Bas,
    Daarme de Bruyt mee te bed’ zal dansen, wat dunkje van zulke gooden?
Albert. (290) Dat ’s nu de beste saus daarme nu de luy op te gast kan nooden.
    Hoe droes kon hem dit van ’t hert? je haalt een roof voor de poort van de hel,
    Hy is immers zo gierig, hy vilt de luyzen om ’t vel.
Oliv. Zo moetmenze van de huyg lichten, die eerlijke dochters zoeken te bedriegen.
    ’k Wed dat deeze doffert zen leeven in zen meesters slach niet weer zal vliegen.
Albert. (295) Maar, hoe zal men ’t nu stellen, hoe krijgewe hem in de knip?
Oliv. Je zelt byje neef gaan, de Kapiteyn, die heeft te nacht de wacht, en passen datje hier met en wip
    Bent, alsje gerucht hoort, je kentje hier ontrent zo wat voegen.
Albert. Dat ’s goet, wy zullen ons hier in een van de kroegen
    Zo lang wat roosten, en spoelen de keel, ’t wijl wort ’et tijt.
Oliv. (300) Kom brengewe deze verklickers ’t huys eer ’t ons ontglijt.
    En zeggen datwe te nacht te gast gaan, de meyt mach wat oppassen.
                                                                                    binnen en voort weer uyt.
Albert. ’t Gaat wel Monfreer, hoe zellewe hem te nacht de voeten wassen.
Oliv. Gaanwe terwijl wat wand’len, ’t is noch te vroeg, en leggen ’t te deeg over, dat ’et ons niet mist.
    Hij heeftme te gast genoot, hier dient geen tijt vergist.                     binnen.


Olivier met Wolfert.
Wolf. (305) Is ’t nu tijt? hebje alle dink al bestelt als ’t behoort?
Oliv. Wilje zo schreeuwen, zo schey ik ’er uyt, je maakt dat ’et de heele buurt hoort.
    Wat meenje datje hiet inde Padmoes by de blauwe Brug, of by ’t stront-steegje bent?
    Je bent hier by eerlicke luy, op de Keyzers graft, hier zijn geen hoender noch duyvehuyzen ontrent.
    Ik vrees ’t is al verbrot.
Wolf. Geen noot, de middernacht die leevert nu geen menschen,
    (310) ’k Zie niemant, ’t is muys stil, wy hebben ’t na ons wenschen.
Oliv. Ik laat de mandt af; zie daar, treed in, ik weet dat mijn Suster je al lang verwacht.
Wolf. Ja wel ik weet niet, hoe datme geluk zo toelacht.
Oliv. Nu stap in, hoe, zouje schricken? je behoort te verlangen.
    Benje klaar? Wolf. Haal op.
Oliv. Och ik schrik, wat straatschenders zijn dit?
Wolf. Ik bidje, laatme niet hangen.
Oliv. (315) Ik ben men leeven quyt zo ik hier langer blijf, ik maakje vast tot flus.         bin.
Eenig gespuys al vechtende uyt.
Wolf. Och hoe zal ’t hier zijn? kon ikme nu wensen daar de peeper wast, hoe dus?
    Niet naader, of ik bezeegel men hemt, o! mijn, ik vrees ’t zel hier op ’t lant wayen.
Raatelwachten uyt.
Bart. Sla Kasper, we zellense armen en beenen afmaayen.
[fol. B2v]
Drijvense binnen.
Wolf. Och! hier ben ik de Jooden geleevert.
Kasp. Zintze alle weg? wo su, door steyt jo noch een.
Bart. (320) Waar? Kasp. Daar in deem horn, kon y nicht seen?
Wolf. O! mijn wat raat, hier zal ’t ellendig klinken.
Kasp. Door, ze door ik heur ’m, y, ’t begunt hier al te stinken.
De Meyt verbaast uyt ’t venster en roept.
    Help, help, dieven, dieven, moort, moort, brant.
Kasp. Ros, rootel rootel, we raakt hier licht in ’t sant.
De Kapteyn met eenige van de Wacht, op ’t gerucht uyt.
Kapt. (325) Hoe dus, wat ’s hier te doen? wel wat gerucht is dit.
Bart. Een dief. Kapt. Waar is hy?
Kasp. Zee door, mijnder zeelen, ik wed dat hy in deem korf sit.
Kapt. Ha, ha, hoe komt de keerl daar in? daar is niemant in de mande.
Kasp. I zuch en maal, he reurt zich, ’k zie zijn handen.
De Meyt, een brandende kaers in de hant hebbende, komt uyt:
Meyt. Och! help, help, dieven, dieven, ze klimmen ’t venster in.
Kapt. (330) Waar zijnze? wel ik zie niemant, benje berooft van zin?
Meyt. Daar zit ’er een in de mande.
Kapt. ’t Is schaduw van de kaars, ’t zijn schimmen.
Meyt. Och men heer, zie daar, ’k zie de hant.
Kapt. ’t Sa Marten laat ’er ’t vuur eens deur glimmen,
    Is je pistool klaar?
Wolf. Och, och, och, o. oo.. o.. o mijn.
    Ik bidje houdt op, ey lieve, hout stil, ik bin geen dief.
Kapt. Binje geen dief, wat duyvel doeje dan daar in de mand’.
Wolf. Dat isme zeeker niet lief.
    (335) Ik weet niet hoe ’k ’er kom, ’k ben ’er etoovert, ik koomer zeeker niet om te steelen.
Kapt. Komje hier dan zonder speulluy, om een oubaade voor je vrysters deur te speelen?
    Dat lijktme te potzig, maak los, datwe eens zien watter in de mand mach weezen.
Wolf. Och wat gaatme nu aan! nu mach ik wel vreezen,
    Och zat ik nu in ’t groote wijnvat.
Kap. Her uyt zeg ik, wel, wat ’s dit? zien ik, of zien ik niet?
Meyt. (340) Zo men oogen geen kousen zijn, ’t is onze Wolfertbuer, besiet
    Hem eens te deegen.
Kap. Wel. Sr. Wolfert, wat droes doeje hier? dit zijn immers nu geen droomen.
Wolf. Ja wel, ik weet niet hoe ik hier in de mand’ ben gekomen.
Denise verbaast uyt.
    Wat ’s hier te doen? hebje de dieven al gevangen?
Kapt. Ja, ziet hier je buurman, die vondenwe in deze mand’ hangen.
Deni. (345) Wat ’s dit te zeggen? wel buurman hebje niet gelts genoeg?
    Wilje noch ons huys berooven?
[fol. B3r]
Wolf. Och zat ik in en kroeg
    Voor een hondert Rijxdaalers vast, nu zie ik, ’k ben bedroogen.
Kap. Nu zeg, wat hadje hier te doen? dit ’s nu geen loogen.
Deni. Wel dit ’s wat vreemts, maar Wolfertbuur, hoe zal ik dit verstaan?
Meyt. (350) Beginnen de rijke luy nu dieven te worden, zo zalt ’er wonderlijk gaan.
Wolf. Ik sweerje, ik quam hier niet om te steelen.
Kapt. Waarom dan? nu spreek, wat kuuren
    Rechtje hier uyt, zooje ’t niet voort zegt, ik zalje een kamer onder ’t Stadthuys verhuuren,
    Kom mannen, pakt hem, ik kan ’t recht niet kreuken.
Wolf. ’k Zal ’t zeggen,
    Ey.... Kapt. En dat al voort, ’k wil ’t weeten hoe hier de zaaken leggen.
    (355) Scheerje de gek metme? ’t sa brengt hem weg.
Olivier met Albartus ontmoeten haar, als onvoorsiens.
Alb. Hoe is ’t hier geschooren, wel wat ’s dit? ’k weet niet of ’k mijn oogen gelooven dorf.
    Wel. Meyt. Hier vondenwe uylenspiegel in de byenkorf.
Alb. Wel Sinjeur Wolfert, ha ha, wouje met de mand’ na boven vaaren?
Oliv. He, Sinjeur Wolfert, wel buurman, hoe is ’t? hebje ’t konnen klaaren?
    Ik docht datje noch laagt in de armen van de Bruyt.
    (360) Hebjeze niet eens gekust?
Den. Wel Monfreer wat ’s dit te zeggen?
Oliv. Hy was op jou verlieft, hy wouje. Den. Jou guyt,
    Jou bazeliskuskop, stinkkende sater, zouje zulke dingen beginnen?
    Jou fielt, jou schelm, jou eerdief.
Albart. Ik zal jou de vinnen
    Korten, daar zal jou de duyvel voor haalen.
Kapt. Nu laat dit staan.
    Maar Olivier, verhaal ons hoe dat dit stuk is toegegaan.
Oliv. (365) Luyster, hy was op mijn Suster versot, en versocht mijn of ik kon maaken,
    Dat hy een nachtje by haar op de veeren mocht raaken,
    Hy gaf mijn hondert duckatons, en voor mijn Suster, ses duysent guldens, om
    Heur profijt mee te doen, mits dat zy se in ses jaar hem geeft weerom.
    Wat zegje, is ’t niet zoo, jou fielt, meendje dat ik dit zou gehengen,
    (370) Datje mijn eerlijke Suster zo zoudt bemorssen, en te schand’ brengen.
Alb. O gruwelijke spijt!
Kapt. Hoe zalme dit nu maaken, wat zegje nu, he?
Wolf. ’k Heb niet te zeggen, ’t is alsje ziet.
Alb. Ja wel, alwaarenze altemaal te vree, ik niet,
    Ik zal de zaak bepleyten, ’k ben zelf een Advokaat.
Wolf. Och vrienden ik bidje, och ik bidje om genaad’,
    (375) Ik docht niet datjeme zoo soud verraan.
Kapt. We zellen ons met de vrinden
    Eens bespreeken, hoe datwe het konnen goet vinden.
Peete Griet uyt.
Griet. Ja wel ’k verstaatme niet, de werelt rijt op stelten, ik wacht
[fol. B3v]
    Mijn man vast t’huys, waar of dien ouwen droes de nacht
    Mach overbrengen, dat hem de hals breek, ik kan niet slaapen,
    (380) Me dunkt ’k heb zo wat roemoer gehoort, wel, wat ’s daar te doen, hoe staanze daar zo te gaapen?
Wolf. Ik vrees ’t zel met mijn al quaader afloopen als met de kreuple schoolmeester, die van elke discipel en rijxdaler an gelt
    Voor kakken nam, hy staat ook als en oneerlijk man in ’t Schouts boek, ’t is met mijn ook zo quaalijk niet gestelt.
P. Griet. Och ik krijg en popelsy op men lijf. ik hoor mijn mans stem, ’k zalme hier wat verschuylen.
Kapt. Ja wel Wolfert, wat raat, hoe stelwe ’t nu? je hebt een vuyle
    (385) Daat begaan, steljet aan mijn? ik maakt reedelijk, of anders zelje halve goet licht in de kaars vliegen. Wolf. Ik ben te vreen.
Kapt. Hoort dan, om datje deeze eerlijke Juffrou hebt zoeken te bedriegen,
    En ’er bruylofs-bed te schenden, zoo zullen de ses duysent guldens eens en voor altijt
    Aan de Bruydegom moeten verblijven, mits datje ’t heur noyt verwijt,
    En de hondert dukatons an Olivier, en voor mijn hondert dukaaten.
    (390) En op de bruyloft zelje en oxhooft wijn zenden, en voor dit volk zelje eens wakker laaten
    Opschaffen, tot Frans de Gek, wat zegje? je kent dit toch niet voorby.
Wolf. Ik moet ’et nu zo doen, want ik ben nu in de ly.
Kapt. Zoo zal ik morgen om mijn gelt zenden, je moogtet dan voorme tellen.
Wolf. Maar mits kondicy men Heer, datseme dan nooit zullen quellen.
Kapt. (395) Neen.
P. Griet. Hoe duyvel ist hier? ses duyzent gulden, 100 dukaten, een oxhooft wijn,
    Ik brakje liever altemaal de bek, je gat vol venijn
    Zou ’k je geeven, ’k had’ liever datje de supschijt in ’t lijf voer,
    ’t Zel nie schien zoo lang als ik men handen als en wijf roer.
Kapt. Wat quaader droes is dit, wel vrouwtje hoe beerje dus, ’t heeft ’et toch nu alle weg.
P. Griet. (400) Alle weg? ja wel ik sterf van boosheyt, had ik geweest in ’t beleg
    Van Koppenhaven, ik had de stadt alleen gewonnen.
    Waar ik in ’t Sweedse leeger, ’k zou al de Sweeden de bek veegen, hoe duyvel hebje ’t begonnen?
    Jou ouwen drasbroek, jou schelm, jou dief, je gaat dus by anderen opten tril.
Wolf. ’t Roerje niet flaars, stinckende pry, ’k ben voogt, ’k doe wat ik wil.
P. Griet. (405) Jy doen watje wilt, ’k zel na de Schout gaan, of ’k je in ’t Rasphuys mach laten setten,
    Ja dat ’et hier vry was, dat de wijven de mans moesten dooden, alsse by andere liepen, ’k zou die wetten
    Uytvoeren, ’k zou dien ouwen guyt de kop af slaan, al wasser geen man in de stadt.
Wolf. Ja, ja men heer, denk ’t is een karonje, en varken, ze heeft ’er gat
    Vol.
P. Griet. Och, och, wat komt men arme wijf over, ses duyzent guldens, hondert dukaaten,
[fol. B4r]
    (410) Hondert dukaaten, och, och, o mijn, o mijn, o o o.....
Kapt. Nu Wolfert zoo ’t gezeyt is, ik zalme op jou verlaaten.
Wolf. Ja men Heer, vertrouwje maar op mijn.
Kap. Ik wensje dan genacht.
Kapteyn en zijn volk binnen.
P. Grie. Ik raadje zo stout niet datje in men huys komt, ’k zelje verscheuren.
    Ja wel Vrienden denkt eens watje dagelijkx ziet gebeuren,
    (415) Vertrout wat op de mans, als de wijven meenen ze hebben de man alleen,
    Dan zijnze met den een of ander schotbiest op de been.
Wolf. Ja, de wijven zijn noch tienmael slimmer, o! ho, begond’ ik eens die stoory te verhaalen,
    Ik zou in al die helse streeken van die listige venusjes verdwaalen.
P. Griet. Meenje in huys te gaan, sta buyten.
Wolf. Sta jy ’er buyten, hou daar.
P. Griet. (420) Kom, ik zel je leeren, je zelt van men handen sterven, komje in huys maar.

UYT.
M. FOKKENS.
[fol. B4v: blanco]
Continue

Tekstkritiek:

vs. 228 en 217 Albert variant van Albart
vss. 353, 356, 411 en 412: weesrijmen