Joost van Breen De ziende blindeman. Amsterdam, ca. 1748.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[p. 1]

DE

ZIENDE

BLINDEMAN,

KLUGT-SPEL.

DOOR

JOOST VAN BREEN.

[Opgeplakt titelvignet: Paulatim parva crescunt]
(M. Korver del. et fecit)


Gedrukt te AMSTERDAM,
En te bekomen by JOHANNES SMIT,
Boekverkoper. 1748.


[p. 2: blanco]
[p. 3]

DICHTLIEVENDE

LEZER.

Weinig tydt geleden eenige geschrevene Papieren doorzoekende, vond ik dit volgende Klugtspel door den reets lang overledene Dichter JOOST VAN BREEN gemaakt, en toevallig onder dezelve my ter hand gekomen, ’t welk ik zommige Liefhebbers der Tooneel-Poëzy verhaalde, dewelke my verzochten dit Weeskint door den druk gemeen te maken, om het by de reets gedrukten van dien zelven Dichter te kunnen voegen. Ik zodanig een verzoek niet kunnende weigeren, heb zulks op my genomen, doch ’er zeer weinige Exemplaren op laten drukken, om het al te gemeen worden te verhoeden.
    Wat de Rym en Spelding aangaat, zy zyn niet tot myner verantwoording, wyl zo veel ik kon stiptelyk het oorspronkelyke handschrift heb gevolgt.

JOAN SEBA MARCUS.


[p. 4]

OP DE

ZIENDE BLINDEMAN,

KLUGT-SPEL.

            Wat liet de Ziende Blinde speelt,
            Wert door deez Klugt hier afgebeelt:
            De geylheyt wil haar lusten boeten,
            En treet de eer en schaamt met voeten.
            ô Amstels Juffers, dit’s een leer,
            Bewaart uw’ Maagdelycke eer,
            En pryst hem, die met zyn Gedichten
            Vermaeckelyck u zoekt te stichten.
D. V. E.


VERTOONERS.

HANS FOP, de Ziende Blindeman.
JASJE, zyn Jongen.
GEURT, een Vryer.
KRYN, een Koppelaar.
STYNTJE, een Juffrouw.
NEEL, haer Moeder.
KNIER, de Meyt.
GRIET HONDEBECKX, een Waardin.
SCHOUT.
DIENAARS, stom.
Continue
[p. 5]

DE

ZIENDE BLINDEMAN,

KLUGT-SPEL.
__________________________________________

HANS, FOP met een hond al zingende met JASJE uit.

VOIS: Hoe klaar licht het den Morgenstar.

1.
            Och helpt doch eenen Blindeman,
            Die zynen kost niet winnen kan,
            Want hy is blint gebooren;
            Ontfermt u doch eens over myn,
            (5) Ick zal u daer voor dankbaer zyn,
            Wilt doch myn klacht verhooren.
                        Hout wat,
                        Geeft wat
                        Lieve vrinde,
                        (10) Voor de Blinde,
                        Men zal ’t loonen,
            Wilt u goed hert aan my toonen.

2.
            Myn wyf en kinders zyn in noot,
            Myn hont janckt om een stukje broot,
            (15) Die myn aldus moet lyden;
            Nu Schutjen gae jy maer voor uyt,
            Zo krygh ick wel een witten duyt,
            Wilt doch de Teeven myden.
                        Myn beest
                        (20) Niet vreest,
[p. 6]
                        Loopt wat spoedich,
                        Weest vrymoedich
                        Zonder toeven,
            Laat u oock nimmermeer versnoeven.

3.
            (25) Wat schort den dommen doedendop?
            En schrickt niet voor een Hasenkop,
            Want het zyn Creatueren;
            Maer niet van zulcken eelen stof,
            Gelyck als eenen Embder mof,
            (30) Of van zyn nagebueren.
                        Gaen wy,
                        Nu vry
                        Haer begeven
                        Vrolyck leven
                        (35) In Westphalen
            Daer zal ick uw dienst betalen.

Hans.  Wat gaf jou die Priester?
Jas.                                             Gelyck je ziet een qua duyt.
Hans.  Die guyt is niet goet arms, daar hangt de gier’gen hond uyt.
            Wat is ’t een arm leven dus bedelen te lopen,
            (40) En wilje stelen zo moet je het met de dood bekopen.
            Ick heb al wat bezogt Jas, het kittelde zo op myn rugh,
            Al had ick trage leden, de beul maektense wel vlugh.
            Dry jaer heb ick spreeckent stom geweest, nu speel ick de Ziende Blinde,
            De Copsters hebben gezeyt dat ick hier myn geluck zou vinde,
            (45) Dat oock geschiet is, want ick ben verlooft met de beste Meyt van de stat,
            Behalven haer klyn gelt zo is ze wel ryck een halve tonne schat,
            Wat raet Jasje hoe zal ick nogh aen poen geraken,
            Als ick Styn trouw, zo moet ick een Bruygoms pack maken.
[p. 7]
Jas.     Jey zelt wel cleeren krygen heet je anders Hans Fop.
Hans.  (50) Maer het hangen dat breeckt een mensch zo qualyck op.
Jas.     Dat doen ze Jan Rap en zyn maet, die niet beter en weten.
Hans.  De brantmerck was myn geluck, ick heb ’t stelen al vergeten.
KRYN en GEURT uit.
            ô Spyt zie daer komt Kryn met gier’ge Geurt aen:
            Wis gaen zy by myn Bruyt.
Kryn.                                              Ey huyl niet ’t zal wel gaen,
Hans.  (55) Kom Jasje ick zal myn weer op zyn Fransch gaen verkleden.
            Want Styn is wel met myn, maer met dit kleet niet te vreden.
            Dan gaen ick voort by haer en speel de grand’ Monsieur,
            Zo blyf ick de liefste, en dryf deze gekken van haer deur.
Binnen.
Geurt. ’t Is al wat te zeggen zo een Meyt met woorden te overwinnen.
Kryn.    (60) Die een kasteel wil bestormen moet met al zyn kraght beginnen.
Zy kloppen.
STYNTJE uit.
Geurt. Goeden avont Styntje.
Styn.                                     Wel is ’t mogelyk twee Vryers gelyck?
            Of wil je van Susanna spelen, hoe kom ik dus ryck?
Geurt. Spot niet backoven, je hoeft daer niet mee te jocken,
            Heb jey maer melck, ick heb ’er wel wat om in te brocken,
Kryn.  (65) Zal ick jou geluck wenschen of is ’t haylick noch niet claer?
Styn.   Jy vraecht na de bekende wech jou doortrapte Coppelaer.
Geurt. Hoor Juffrouw, wil jey jou met myn in den Echt begeven,
            Zo hoef je niet te wercken, ick kan myn rente leven.
[p. 8]
Kryn.  Je waert een vrouw der vrouwen zo je Geurt tot een man hadt.
Styn.   (70) Jy zout myn aen de galg raên en schueren zelfs jou gat.
Kryn.  Wel hy is vroom en ryck.
Styn.                                         Ik heb het hoore zeggen.
Geurt. Bloet Mysje ick weet alle dingen zowel over te leggen.
            Om zout te sparen hael ick water uyt de zee,
            En breng wel een visch die aen strant gestorven is mee:
            (75) Noyt koop ik zaut, want ik hael ’t te Haerlem van den Blinckert,
            Onze vloeren zyn beleyt van geele gezogte klinckert,
            Zy glimmen als Jan buurs kat, altydt bevryt van stof,
            Alle jaeren neem ick een vergulder die stoot het met een schop daer of.
            Ick ben gaauw in ’t manen, doch heel traagh in ’t betalen.
            (80) Die van myn wat begeert moet het met rechte halen.
            Alle Kermis koop ick een kalfsbout van Jenne Antonette la Gry,
            Die is zo murf als prut, en zy smaeckt als water en bry:
            Ick hou van geen out kalfsvleys, ick moet op myn dieet leven,
            Ik draegh de hembden tot ze rotten, dan hoef ick geen geld voor zeep te geven,
            (85) Wy hebben een stuck speck, dat is out omtrent vyf jaer,
            Als ick moes kook hangt het om de geur in de pot, en noch is ’t niet gaer.
            Ick zou om een oortje de droes wel een been aflopen.
            Wacht wat ik zel voor jou een pont pruymen koopen,
            ’k Mach altyt geen hontsvot wezen, neen by me krieck.
Styn.   (90) Myn dreck en is niet hart, voorwaer ick ben niet zieck.
            ’t Is maer onnodich Geurt, waer toe deez’ grote kosten.
Geurt. Ach Styntje dat je myn van Venuspyn verlosten;
            Want zo een langst als ick ben wel een vryster waert.
Styn.   Dat zouden ’er wel zeven zeggen, hadje maer een baert.
Kryn.  (95) Get Meysje tast nu toe of ’t zal u namaels rouwen.
Styn.   ’k Sta onder myn moeder, ’k derf zonder haer niet trouwen;
            Oock weet ick van geen liefde, ick ben noch al te jong.
Geurt. Dat je wist hoe het smaeckte, ’k wed je voort met myn te bedt gong.
[p. 9]
            Hou waer wilt dit van myn op onze trouw ontfangen,
            (100) Ick zel jou hier na wel beter trouwpenningh langen.
Styn.   Hou jey de trouw Jan gat, ick schy ’er doch heel uyt.
Geurt. Nu is ’t waer.
Styn.                         Wat?
Geurt.                               Dat je met de Baron zyt de Bruyt.
HANS gekleet als een Joncker, met JASJE uyt.
Hans.  Staen zy ’er noch?
Jas.                                   Ja.
Hans.                                    Doet als ick heb gezeyt.*
Jas.     Zyt gegroet Mevrouw. De Baron laet vraegen
            (105) Of zyne Compagnie u oock wel sou behaegen.
Styn.   Ja laet hem komen hier.
Geurt.                                     Zo loop ick hier van daen.
            Want als liever komt moet den armen lyder staen.
            Adieu Styntje ick sal niet meer op u liefde hopen.
            Nu weet ick hoe het smaekt, die een blauwtje heeft gelopen.
Zy luysteren.
Hans.  (110) Myn hertje zyt gegroet en dat met deze zoen.
Styn.   Waer blyfje doch zo langh?
Hans.                                            Ick hadde wat te doen
            Met eenige Ambassadeurs, en andre grote Heren.
Jas.     Hoe liegt den dief, wy hebben gaen schoyen om zyn Bruygoms kleren.
Hans.  Wie was hier stracks by u?
Styn.                                               Een vrek die ’k niet mach zien.
            (115) Die quam my hier zyn min, en zyne trouwe bien.
Hans.  Ick twyffel niet of ghy zult uw beloften houwen.
Styn.   Ja ick sal niemant niet als u, myn Joncker trouwen.
Hans.  Aanvaert dees penningh.
Styn.                                           En ghy dees ringh op trouw.
            Nu zyn wy also vast gelyck als man en vrouw.
Hans.  (120) Ghy zult zyn een Princes, op geen ding zult gy passen.
Jas.     Als op koussen te lappen, en zyn luysige hembden uyt te wassen.
Hans.  ’k Ben Heer van Blindenburgh, Baron van Watervliet.
Jas.     Dat’s waer, want men geen lant in zyn Baronschap ziet.
[p. 10]
Hans.  De Keyser heeft myn zelfs tot Ridder oock geslagen.
Jas.     (125) De Beul daer je d’order voor moet op je rugh dragen.
Hans.  Ick ben een Hannibal, de werrelt my ontziet.
Jas.     De weerga van een schelm, boven een beedlaer niet.
Hans.  ’k Heb zo veel gelt als zant, van landen wil ick zwygen.
Jas.     Hy is zo ryck als stoppegat, al zyn luysen zyn hem eygen.
Hans.  (130) Myn heerlyckheyt loopt leegh als ick daer niet en kom.
Styn.   ’k Wou dat ick daer al was met u myn Bruydegom.
            En nademael dat ghy myn hert hebt overwonnen,
            Zo heb ick om wat vreucht een rare list versonnen.
Hans.  Wat hebt ghy dan bedogt?
Styn.                                           Hoort toe maer ’t wel verstaet,
            (135) Ick zal my gaen verkleen in mannelyck gewaet,
            En komen zo by u ghy kunt de Waerdin zeggen
            Als dat ’er noch een Heer by haer oock t’huis wil leggen.
            Verhaelt haer dat ick ben van ryck en eel geslacht,
            En zegt dan tegens my comt slaept by my te nacht.
Hans.  (140) ’t Is wel gepracktizeert.
Styn.                                               ’t Kan noyt schoonder comen,
            Myn moeder is van huys, myn broeder is na Romen,
            En al zyn kleederen, die zyn in myn bewaer;
            Zo dat ’er niet ontbreeckt, ick maek my strackjes claer.
Hans.  Ghy zyt een wyse maagt, een Prins hoorde u te minnen.
Styn.   (145) Een dronckje eer je gaet; ey liefste komt doch binnen.
            Maer u doch niet verspreeckt, ick bid daer wel op let.
            ’k Maek onse dienstmaecht wys als dat ick heb gewet.
Same binnen.


Kryn.  Foey Geurtoom wat een spyt nu zal moy Styntje paren.
Geurt. Wie zou dencken dat hier sulcke lichte vrysters waren.
Kryn.  (150) Flus gaetse by de mof en dat in maneschyn.
Geurt. Ick wou wel om een vaen dat ick daer by mocht zyn.
Kryn.  Daer weet ick raet toe, hoor, wilt hier maer wel op letten,
            Wy zullen als hy comt zyn kleeren gaen afzetten.
            ’k Sal stracks u doen verstaen, wat wy voort zullen doen,
            (155) Het ruintje moet van stal en weest wel op u hoen,
[p. 11]
            Ick zal uw mantel en ghy zult de myne nemen.
            Daar komt hy pas maer op, hoe meugje nu zo temen.


HANS, STYN, JASJE.
Styn.   Ick weet niet waer zy woont.
Hans.                                              Hier naest de vrome guyt.
            ’t Is tot Griet Hondebecks, de schaer die hangt ’er uyt.
Styn.   (160) Wanneer zult ghy daer zyn?
Hans.                                                      Omtrent ten half achten.
Styn.   Omhelst my eerje gaet.
Hans.                                    Ick zal u dan verwachten.
Jas.     Hout ze daer van malkander of zy blyven wel vast.
STYN binnen.
Hans.  Nu is het alles claar.
Kryn.                                   Uyt de weegh wat bruytme deze Hangebast.
Hans.  Wel hy, hoe is ’t hier, mag men ’s heeren straeten niet passeeren?
Geurt. (165) ô Schelm zult ghy vrome luydens van fatsoen affronteeren.
Hans.  Je hebt een onregt voor.
Kryn.                                        Swyg hontsvot houje mont,
            Of ick zel je kerven ja doorstoten als een hont.
Hans.  Twee op een is een moordenaer, ach had ick nu myn degen.
Geurt. Spreeck je noch guyt, zo zel ick je stracks de bek vegen.
Hans.  (170) Moort burgers, stoepjens help, is hier niemant omtrent.
Geurt. Steeckt hem het hert af van achteren door zyn fondament.
Hans.  Zo bidt ick om quartier, ey lieve laet my leven.
            Al wat je van my begeert zal ick jou stracks geven.
Kryn.  Geeft ons je mantel en cleren, voort treckt ze uyt,
            (175) Of je krygt deze twe messen terstont in je huyt.
Hans.  Graegh. Maar meen je ’t zeker.
Kryn.                                                     Zult ghy met ons gekken.
            Dat gaet ’er door.
Hans.                               Hout op, ick zal ze voort uyttrekken;
            Doch niet heel graeg. Zie daer ben je nu wel te vreen?
Geurt. O ja.
Hans.        Ick loof het wel, daer bruyt myn ryckdom heen.
[p. 12]
GEURT en KRYN binnen.
            (180) Wat raet jongen, hoe zal ick het nu gaen beginnen?
Jas.     Ick wou liever schoyen, daer kan je meer me winnen.
Hans.  Hier staen ick als Pier Snot, zo kael als den Curateur.
            Myn Bruyt quyt, en een ander loopt met myn goet deur.
Jas.     Ey lieve Hansoom laet ons hier voort van daen lopen,
            (185) Eer dat die guyts myn gestole mantel oock stropen.
Hans.  Daer komen zy weerom laet ons hier wat blyven staen.
            Licht brengen zy ’t goed weer.
Jas.                                                       Zo als wy hebben gedaen.
HANS en JAS gaen om een boeck staen.
GEURT en KRYN.
Kryn.  Nu zult gy door myn list aan Styn haer maegdom raken.
Geurt. Ick derf het niet bestaen. Wel hoe zou ick het maken,
            (190) Wanneer als Styntje of die lose Griet my kon.
Kryn.  Treck jey de cleeren aen, zo lyckt ghy den Baron,
            Volgt hem zo veel ghy kont in acte en manieren,
            En wilt de lichte bruyt met wyn en woorde vieren.
            De Min is ziende blindt, voorwaer ghy hebt geen noot,
            (195) Zeght tegens Griet dat ghy een Jonker hebt genoot,
            Ick zal om quaet vermoen terstont my gaen verkleden
            In vrouws gewaet, en gaen Styntje zo tegen treden,
            ’k Zal vragen of zy weet voor my een logement,
            Wis neemt zy my dan mee, want zy my niet en kent.
            (200) Zo raeck ick in de kroeg en kan u hulpzaem wezen.
            Gaet ghy daer voort na toe ghy hoeft nu niet te vrezen,
            Want niemant weet hier af, als ghy en ick alleen.
Geurt. Ick doc de plunje aen, en ga daer strick strack heen.
            Wat zal ick van decs nacht al zoete yreugt genieten.
GEURT en KRYN binnen.
Hans.  (205) Zo je meent, ick zal daer wel een schotje voor schieten.
            Bloet mocht ick nou plockharen, ’t is zeker al te faes.
Jas.     Je bent een wacker soldaet op een wiecken kaes
Hans.  Ick zweer dat Kryn en Geurt dit op het hert zal varen.
            Loop Jasje wilt de Schout dit alles openbaren,
            (210) Als dat een Edelman van het Westphaelse lant,
            Hier op de volle straet terstont is aengerant,
            Ja zonder weer te bien van twee fameuse dieven,*
            Die zyn mantel en kleet namen tegens zyn believen,
[p. 13]
            Zeght dat ze zyn by Griet gins daer de schaer uythangt,*
            (215) En dat hy op myn woort die schelmen aenstonts vangt.
            d’Een is als vrouw gekleet, er d’ander als een heer.
            Komt by my op de marct. Vliegh.
Jas.                                                           Ick kom strackjens weer.
JASJE binnen.
Hans.  Ick hael voort myn viool en speel weer voor de Blinde.
            Terstont gae ik by Griet daer ik haer zaem zal vinden.
            (220) En vragen of ick daer oock wel eens spelen mach;
            Zo brengh ick Ziende Blind ’t bedrogh weer aen den dach,
            Het moet ’er nu op staen, ick goy na twalef ogen,
            Het rasphuys lacht my toe of Styn moet my verhogen.
Binnen.
STYNTJE in mannekleren met KNIER uyt.
Styn.   Maer Knier zegh de waerheyt gelyck ick nu een man
Knier. (225) Ja wonderlyck wel: maer daer schort noch een ding an.
Styn.   Hoor, of myn moeder quam zo laet het my voort weten
Knier. Dat zal ick doen. Maer ’k meen ’t al willens te vergeten.
            Daer gaet dat geylle dingh, verlooft haer aen een knoet
            Die niet als zwetzen doet van al zyn gelt en goet.
Binnen.
Styn.   (230) Hoe werckt die naeckte guyt in onze hert en zinnen;
            Al had je ’t niet in ’t zin, hy dwinght u om te minnen.
            Om al zyn zoete vreught, ga ick in manne schyn,
            Dat my nu iemant kost wat zou ’t een schande zyn.
            Doch ’t is meer gebeurt, ’k heb van een meyt hore zeggen,
            (235) Die met een heer in Drooggastery ging t’huys leggen,
            Zy was als ick gekleet, en dat met vryers goet,
            Een degen op haer zy en pluymen op haer hoet.
            Na dat zy daer een dach vier vyf hadt t’huys gelegen,
            Zo heeft de Hospita dit in de neus gekregen,
            (240) Die haer bespieden, maer doen was de vreucht gedaen,
            Want zy most met haer lief voort uyt de herberg gaen.
            Wat doet een vryster al om aen een man te raken;
            Doch vreucht beloont het werck en doet het hert vermaken;
[p. 14]
            Daerom doet als ick begeefje met een vroom knecht in ’t verbont,
            (245) Want ’t is zeker, die ymant begeert doet grote zondt,
            En daer is niet een maecht, of zy zou wel een vryer begeeren,
            Daerom ziet men menich vrome dochter onteeren.
            Doch het wert nu gemeen, men acht het voor geen schant,
            Zy baren op de hofstee, en stueren ’t kint in Waterlant.
KRYN in vrouwe kleeren.
Kryn.  (250) Isset of is zy’t niet, ja ick kenze aen haer broers cleeren.
            Goeden avont Joncker, ick zoude graegh logeeren
            By goet en eerlyck volk, hier zynder niet veel pluys.
Styn.   Wel Jufvrouw, ga met my, ick ga na een goet huys.
            Waer comt de reys van daen?
Kryn.                                                 ’k Ben van Brussel gekomen.
Styn.   (255) Wel is daer niet wat nieuws?
Kryn.                                                         Ick hebbe niet vernomen.
Styn.   ’k Ben blyt dat deze vrouw my voor een man aenziet.
Kryn.  Ick oock mits ick u ken en ghy en kent my niet.
Styn.   De Juffers zyn die nu wat grager om te trouwen?
Kryn.  Ja quam ’er een Monsieur elck zou zyn schoot ophouwen.
Styn.   (260) Hoe leeft den Adel nu? hoe gaet het daer in ’t hof?
Kryn.  Die leven nu gemeen, d’een op en d’ander of.
Styn.   Hoe vaert de Bruyt die van de Vaendrigh is bedrogen?
Kryn.  Heel slecht zy hout het kint, de vink is haer ontvlogen.
Styn.   Kom gaen wy ’t is myn tyt ick kom aers wel te laet.
            (265) Wy zullen onderweegh vervolgen onze praet.
Binnen.


GEURT, GRIET HONDEBECXS.
Geurt. Doet als ick heb belast, en wilt hem wel onthalen,
            ’t Geen dat ’er wert verteert dat zal ick u betalen.
Griet. Dat zal ick doen myn heer.
Geurt.                                           Ey wil je doch wat spoen.
Griet. Maer onder correctie hebje niet een moy meysje van doen?
            (270) Het is noch reyne maecht heel flucks van lyf en leden:
            ’t Is myn dagelycks werk zulcke diertjes te besteden.
[p. 15]
            Ick mach qualyk met vreen langhs de straeten gaen,
            Of de Joden, ja de ligste van de stat die randen my aen,
            En zeggen Grietje hebje niet wat nieuws vernomen?
            (275) Gaet ’er mee tot Majen ick zal stracks by u komen.
            Daer breng ick dan die naysters van allerhande stof,
            Doch ick doe als Pilatus ick wasser myn handen of.
            Myn huys is altyt vol van die lichte gesteven doecken,
            Zy lopen my na als moffen die een officy verzoeken.
            (280) De Barrebiers en Pockmeesters presenteren my gelt
            Als ick haer calanten wys die met het Morbum zyn gequelt.
            Maer ick brengze by de lichte mof die wil het meeste geven:
            Wy zyn onder een gilt, hy moet oock van de hoeren en pollen leven.
            Ick schyt in de Quackzalvers, deze man heeft verstant,
            (285) Hy vaert ’er wel by, want hy koopt huysen en lant.
            Hadt ick zo veel pont als ick maegden haer eer heb zien verliesen,
            Ick tarte Floris in ryckdom, ’k wouder geen Graafschap voor kiesen.
            Wat zegje heer Baron, wilt gy der noch niet an?
Geurt. Ick heb’t myn leven niet besogt, oock heb ick ’er den bruy van.
Griet. (290) Hoe ben je dus gierich men mach wel eens playsieren,
Geurt. Ick hou veel liever myn gelt als de Spaense mieren;
            Daer wert geklopt laet in. ’k Wou dat ick hier van daen was,
            Zo loert die ouwe Koppelaerster op myn haeringtas.
Griet. Myn heer, daer is een heer, die wou myn heer wel spreken.
Geurt. (295) Brengt voort die heer by my, wat mach dien heer ontbreken?


STYN en KRYN.
Styn.   Dat ick u voeten kus.
Geurt.                                 Dat ben ick niet gewent,
Styn.   Ick bid u weest geveynst, eer dat ons imant kent.
Geurt. Zyt maer gerust myn bruyt ick zal daer wel op letten.
            Nu Jonker neem dees plaets; wilt u maer neder zetten.
[p. 16]
Griet. (300) Myn heer is dit u vrouw?
Styn.                                                   Neen ’k hebse mee gebracht.
            Zy wist niet waer zy zouw logeeren van dees nacht.
Griet. Ick danck u voor dees gonst, ick zal haer wel geryven.
Geurt. Za Grietje schaf maer op. Juffrouw wilt by ons blyven.
Kryn.  Ten is niet nodich.
GRIET in en weer uyt.
Griet.                               Och daer is zulcken armen blinde man,
            (305) Ick huyl als ick ’er om denck, die zyn kost niet winnen kan,
            Die vraecht of hy hier wel een deuntje mach kweelen,
            Doet je milde hant open wilt dien armen bloet wat mee deelen.
Geurt. Ja dat komt heel wel, laet hem hier daadlyck in.
GRIET binnen.
Styn.   Dat is de rechte slag, het spelen is myn zin.
GRIET, HANS, JASJE.
Griet. (310) Ga voorsightich myn vaer, treet hier doch niet besyen.
Hans.  Ick heb geen noot, onse Jasje zal my wel lyen.
            Goeden avont heerschoppen.
Styn.                                                 Kan die man niet zien?
Jas.                                                                                       Niet een sier.
Geurt. Dat ’s quaat, die man heeft zyn vyf zinnen alle vier.
            Hebje langh blint geweest?
Hans.                                            Ick ben met deze oogen geboren.
            (315) Om ryck te worden heb ick myn gesigt verloren.
Geurt. Hoe quam dat?
Hans.                        Ick was verlooft met een rycke bruyt;
            En zy zat by een aer, daerom stack ick myn oogen uyt.
Griet. Avoes Juffrou.
Kryn.                        Ick heb geen dorst, myn hooft drayt als een meulen.
Hans.  Heb je geen dorst dan moet de droes met je backhuys speulen.
Geurt. (320) Za speelman stryck eens op, en maekt wat zoet geluyt.
Hans.  Ick doe ’t doch tegens danck. ô Dief! ô snode guit!
Geurt. Drinck vry een oxhooft leeg, wy moeten lustich teeren.
            ’k Zal morgen aen myn bruit een heel servies vereeren.
            Ich wage een Wisselbrief.
[p. 17]
Hans.                                          ’s Is licht niet wel bestelt.
            (325) Hy slacht de moffen die altyt haer Wissel wachten en geven nimmer gelt.
Styn.   Zyt ghy de bruygom Heer?
Geurt.                                           Ja ick meen nu haast te trouwen.
Hans.  Met de beul, want hy zal op’t schavot bruyloft houwen.
Griet. Ey brenght de speelman eens.
Styn.                                                 Geeft hem een andre kan.
            Ick drinck niet met zo een luysige blindeman.
Hans.  (330) ô Pry dat zy je niet doenje met my laest waert tussen de witte doelen,
            Doen was ’t, kom hertje kust my doch, gy kont myn brant verkoelen.
            Daer Jasje drinckt een reys.
Jas.                                                 Dat smaeckt als franse wyn.
Hans.  Zo lecker zelje altyt drinken als wy getrout zyn.
Styn.   Daer ’s niemant die my kent, het zal nu heel wel lucken.
Geurt. (335) Dat ick het dorst bestaen, ick zouw een kusje plucken.
Hans.  Indien de Schout hier komt zo raeck ick hier kael af.
Geurt. Laet ons wat springen gaen, ick werdt heel luy en maf.
Hans.  Wat geliefje dat ick speel de May of Marionette,
            Al ben ick blint ick zal op al de streken wel letten.
Kryn.  (340) Het gaet tot noch toe wel, wilt haest na koy toe gaen.
Geurt. ’t Hinkende paert komt in ’t gemeen al achter aen.
Styn.   Maer vrinden geeft het woort wat zullen wy best dansen?
Griet. Dat we allegaer kennen, Hei waer benje Koocker Jansen.
Zy dansen. HANS speelt en zingt.
                    Hoe wert menich mens bedrogen,
                    (345) Die het gelt en goet bemint,
                    Dat ziet ghy hier voor u ogen,
                    Veel die zynder ziende blint.
                            Hans zyn bruyt
                            Lacht hem uyt,
[p. 18]
                    (350) Om dit kleet zy hem niet acht,
                            Maer dees blinde,
                            Kan haer vinde,
                    Ja al wast by middernacht.
Griet. Hy couragie dat doet me goet in myn oude kruyn.
Hans.  (355) Zy het zo veel couragie als een oude ruyn.
Geurt. Brenght een kan warme wyn, de koude is gezonken.
            Het danssen teert de vocht; nu weder eens gedronken.
DE SCHOUT klopt.
Griet. Wel wie of daer zo clopt? wie is daer aen de deur?
Schout. Ick raedt u doet voort op, de Schout die is ’er veur.
Griet. (360) Och wat of dit beduyt.
Geurt.                                             ô Kryn het zal hier honden.
Kryn.  ’k Loof dat Styn haer moer de Schout hier heeft gezonden.
Styn.   Wat raet gaet ons nu aen nu is het heel verbruyt,
            Daer zal myn moeder zyn, och waer ick hier doch uyt.
Griet. Heeft imant quaet gedaen, zo zel ick hem versteeken.
Hans.  (365) Hoe wil haer die warme wyn, en het danssen opbreken.
NEEL, KNIER, SCHOUT en DIENAERS uit.
Knier. Daer zit hy.
Neel.                     Kom schelm nou heb ick jou in myn macht.
            Hout, dat is voor dat je myn dochter hebt verkracht.
Geurt. Ick heb het niet gedaen.
Neel.                                         Dat liegje als een reeckel.
Hans.  Bruyt hem maer doot en lecht hem in heete peeckel.
Kryn. (370) Schaam jey jou niet wyf?*
Griet.                                                   Wel is ’t hier al van de geck.
Neel.   Laet my begaen, of ick lapje stracks voor je beck.
Schout. Niet daer ick by ben of ick zouje voort mee schorten.
Neel.   Kom ritze teef ick zel jou de vleugels wat korten.
Griet. Jey bent te beclagen myn lieve ouwe moer.
Neel.   (375) Is dat een dochter het mach de droes wezen die overgeve hoer.
            Brenght zulcke kinders op, ja liever jonge honden,
            Daer zie je geen hertzeer aen en zy doen ook geen zonden.
Styn.   Ick bid vergeeft het my, ey hoort doch wat ick zegh.
            Dees joncker is myn man, ick heb het speck al wegh.
[p. 19]
Neel.   (380) Ick ken ’t niet op eeten dat je met zulk een mof zelt trouwen,
            Dat je een beed’laer naemt het zou my niet berouwen.
Hans.  Daer zegje de waerheyt, dit lyckt een conciencieuze vrouw,
            Wat zel ick een vrome moer hebben als ick Styntje trouw.
Geurt. Ick kniel hier voor u neer, wilt het my doch vergeven,
            (385) U dochter zal met my als een Princesse leven
            Ick ben een Zweets Baron, van Gravelyck geslacht.
Hans.  Dat is een logenaer zyn vaer is hier een ratelwacht.
Schout. ’t Is hier geen deeglyck spel
Griet.                                               Myn heer wat ’s u begeeren.
Schout. Ick zoeck twee dieven, de eene is gekleet in vrouwe cleeren.
Griet. (390) Hier ziet ghy al myn volck, wel Schoutje wordje mal.
            Zwygh stil, ick moet eerst zien hoe dit aflopen zal.
Neel.   Trouwe, trouwe, trouwe, met zulcken klotendrayer.
            Die hier is comen aendryven, hoe staet die hanneke-mayer.
Geurt. Ick ben niet van dat volk, maer wel een braef Soldaet.
Hans.  (395) Daer men den vloon en luysen met de nagels doot slaet.
Schout. Laet ze trouwe zo zy van de Vryer is bekropen,
            Of zy zal als de rest doen en gaen voor hoer lopen.
Hans.  Dat zy de Wael ook, laet ze trouw zy heeft geproeft van dat.
Kryn.  Wil jey ’t niet toestaen, zo kiesen zy licht het hase pat.
Hans.  (400) Kyck Judas wil mee een woort in ’t cappittel brengen.
Neel.   Al praete jey als Frick, zo zal ick het niet gehengen.
Styn.   Ik sterf. Ick swyn, ick smoor.*
Griet.                                               Hoor hoe haer boezem hycht.
            Zo zy van deze schrick nu maer geen miskraem krycht.
Geurt. Je hebt een henkers hart kan dit jou niet bewegen.
Kryn.  (405) Denck dat het is jou kint en waer het heeft gelegen.
Griet. Hoe vaert het spreek myn moer.
Styn.                                                     ô Myn ick ben zo bangh.
Geurt. ’t Is wonder dat ick myn zelver niet en verhangh.
Hans.  Gaat jou gangh, zo heeft men geen galgh voor jou te maken.
Knier. Ey vrouw staet het toe, de doot staet op haar kaken.
[p. 20]
Neel.   (410) ’t Is tegen myn gemoet, nou ick zal het toestaen.
            Wilt niet denken dat ik mee te trouwe zal gaen.
Geurt. Om dat woort hoop ick dat ghy nimmermeer zult sterven.
Hans.  Ick wou dat ze dood was dan zouden wy haer poen erven.
Styn.   Och moeder, moeder och, ick kus die lieve mont.
            (415) Die deze woorde spreeckt; nu ben ick weer gesont.
Schout. Ick wens u veel gelucks en daar toe een langh leven.
            Hoort Griet wilt myn voort de dieven te kennen geven.
Griet. Zy zyn hier zeecker niet hebt doch geen quaet vermoen.
Schout. Zo moet ick volgens last hier eens huyszoeckingh doen
Hans.  (420) Nou is ’t myn beurt, ick zel hem dat wel beter beduyen:
            Al geckende zou Geurt met myn bruyt wel deur bruyen.
            Hem Schoutje, een woort.
Schout.                                         Wat wil deze lompe vent.
Hans.  De dieven die ghy zoekt die zyn hier alle by omtrent.
Griet. Wilje dat wel staende houwe?
Hans.                                                Dat zou me zeggen;
            (425) En om de zeeckerheyt zel ick jou allegaer uytleggen,
            Hoe dat elck zyn naem is, en wat volck dat je bint.
Schout. Dat zou wonder wezen, want hy is steecke blint.
Geurt. Daer wou ick zeecker noch wel een vaen aen verkycken.
Hans.  Ick ben te vreden terstont zal ick het u doen blycken.
            (430) Ga allegaer neffens elckaer staen, kom Jasje jey mee.
            Ick zal met myn vinger wyzen, en blyven op deze stee.
Kryn.  Hy zal ons wat foppen.
Schout.                                   Zo zal het hem berouwen.
Hans.  Zo langh ick spreeck moet ghy al te zamen u mont houwen
            Ben je gereet?
Zy roepen
                                  Ja.
Hans.                             Zie daer dat is myn Heer de Schout;
[p. 21]
            (435) En dit is Myndert zyn Dienaer, en Claes gryp, die veel van een soopje hout;
            En dit is Neeltje de Weeuw, wiens man over langh is begraven;
            En dit is Knier die van liefde zo zieck wiert dat men haer met een veer moest laven.
Neel.   Dat is de waerheyt, ick loof dat hy kan ruycken als een hont.
Hans.  Ick slacht de Knollisten ick heb de waerheyt in myn mont.
Geurt. (440) Swych eer ghy hem versint.
Hans.                                                       Neen maet ick zal niet dolen;
            Dit is de dief die de Edelman zyn cleeren heeft gestolen,
            En dit ape backhuys met dit vrouwelyck gewaet
            Is een Coppelaer, deze dief zyn beste maet.
Kryn.  Dat zien wy wel beter, daer moet je de waerheyt aen sparen.
Hans.  (445) ’t Geen dat ick heb gezegt zal ick met eeden verclaren.
            Dit is de Waerdin, die ouwe verromppelde hecks,
            Die befaemde Coppelaerster, ick meen Griet hondbecks,
            Die over vier jaeren oock in ’t Spinhuys heeft gezeten.
Griet. Dit was met eere, de hele werrelt mach dat wel weten.
Hans.  (450) En dit is Jasje, die myn heeft gedient acht jaer.
            Noyt en heeft hy zyn moeder gezien, en zyn vaer
            En kan hy in heel Europa noch Asia niet vinden,
            Want hy heeft ’er zo veel als bladen aen de linden;
            En dit is Styntje myn eyge vrouw, en verloofde bruyt.
Jas.     (455) Wat bruyt me Hans Fop, hy ziet ’er niet olyck uyt.
Kryn.  Laet de geck lope: zic je niet de Vent is droncken.
Hans.  Segh dief, zegh Coppelaer, heb jey het myn geschoncken?
Schout. Vat ze maer Myndert, doe gelyck ick u belast,
            En bint ze alle by maer aen malkander vast.
Geurt. (460) Je hebt verkeerde voor, myn Heer wilt ons niet binden,
Hans.  Doe jey het op myn woort.
Kryn.                                            Wat bruyt me deze blinde.
Neel.   Wel wordje dol of zot, of schort het jou in ’t hooft?
[p. 22]
Hans.  Ick sweer dat ick met Styntje jou dochter ben verlooft.
Styn.   Wat of dit worden zal, och al myn leden beven.
Hans.  (465) Heb jey deze ring my niet op trouw gegeven?
            Ick gaf jou een penning, daer een kint op staet, dat in zyn droom pist,
            En op d’andre zyde een vischer die in een cleyne stroom vist.
Styn.   Dit gaf myn deze Heer. Ick loof jou zinne dolen.
Hans.  Deze cleeren hebben u verleyt, Geurt heeft ze van myn gestolen.
Neel.   (470) Maer hoe kont ghy het weten wie dat u bemint.
Hans.  Styntje haar schoonheyt die maeckte myn ziende blint.
            ’t Gesicht en myn armoe heeft u al te zamen bedrogen:
            Zie daer ick heb, zo wel als de beste, twee gezonde ogen.
Geurt. Nou wil ’t haperen, ô Kryn, nu is al ’t werck bekayt.
Kryn.  (475) Wie ken ’t beteren, de armoe zit boven, ’t rat is omgedrayt.
Styn.   Ghy zyt myn eygen man, wilt bid ick myn verschonen;
            Dees guyt heeft myn verleyt, en brocht myn in de bonen,
            Myn waerde bruydegom, myn alderliefste lief.
Neel.   Ick heb liever dat je een bedelaer trout als zo een dief.
Styn.   (480) ’t Is al geschiet, ’t zyn zaken, die niemant niet raken,
            Ick heb wel van een boerin een juffer en van een boer een heer zien maken.
Neel.   Ick wensje veel gelucks met u waerde pant.
Schout. Brengt de dieven wech, lecht haer de paternoster om de hant.
Geurt. Ey bruygom bidt voor ons, wy zyn schelmen noch fielen.
Hans.  (485) Hoe klyn zingt hy nou, hoe Baron wilt voor geen beedlaer knielen.
            Nou Schoutje laet ze gaen, ’t is nu een dach van vreucht.
Geurt en Kryn. Wy wenschen dat je al je leven zamen leven meucht.
Griet. Maer vrinden wie zal myn dit grote gelach betalen?
Hans.  Als ick getrout ben meugh jey het gelt comen halen.
[p. 23]
            (490) Ick noodje zaem ter bruyloft, want ick heb vrint noch maegh.
            Vast vry een weeck langh, zo wordje wacker graegh.
Styn.   Kom laet ons gaen, zo geef ick jou fulppe kleeren.
Schout. Te recht heeft de kluchtige Poëet gezeyt, ’t kan verkeeren.
            Eerst was hy een bedelaer, nu is hy een groot singjeur.
            (495) De rycke moet blyven staen, d’arme gaet met het goet deur.
Binnen.
Jas.     Juffers ick raedje wilt zulcke potzen niet aen rechten,
            Bedwinght je natuer en wilt met Cupido vechten;
            Trout geen vreemdelingh, die veel snoeft van zyn cappitael,
            Want als zy getrout zyn, zyn ze in ’t gemeen beroyt en kael.
            (500) Hier me goede nacht, maer wilt dit voor ’t lest onthouwen,
            Weest trouw en vertrouwt niemant zo kan je vast vertrouwen.
            Neemt altyt de deucht voor gelt of moye kleren an:
            Spiegelt u aen Styn, en de ziende Blindeman.

EYNDE.
[p. 24: blanco]
Continue

Tekstkritiek:

vs. 103 weesrijm
vs. 212 zonder weer er staat: zonderweer
vs. 215 ze er staat: te
vóór vs. 370 Kryn. er staat: Kryn
vs. 402 swyn sic; van zwijnen, flauwvallen, maar dit is zo zeld=
        zaam dat een zetfout voor zwijmen meer voor de hand ligt