A. Bormeester - Klucht van Doeden

A. Bormeester: Klucht van Doeden. Amsterdam, Cornelis Willemsz Blaeulaken, 1643.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton013140 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

[fol. A1r]

A. Bor. M.

KLVCHT

van
DOEDEN.

Yemandt gheteugelt als hy rust,
Is als den Kalck die ongeblust,
Gesprenght met water voor den brant,
Ontsteeckt sijn self an alle kant.

[Gravure: Vrouw biecht bij een monnik, gesigneerd DVL. 1642]

Gedruckt voor den Autheur,
____________________________________________
Men vintse te koop, by CORNELIS WILLEMSZ. BLAEULAKEN,
woonende op de Nieuwe-zijds Achter-borghwal,

ANNO 1643.

[fol. A1v]

INHOVD

deser Klucht.

EEn jaloers Man hebbende een schoone vrou ghetrout, daer hy soo jaloers op was, dat geen Menschen haer aenschouwen mochten: Desen Vrou docht hem sulcks toe te senden, bespreeckt haer met een Buur-vryer, die daer wel te vrede mede was, en de Man t’huys gekomen zijnde, begheert sy te gaen Biechten, ’t welck hy haer ten lesten toe stont, bedenckende hoe hy de Biecht-vader wesen soude, bespreeckt hem met een Paep van te voren, en de bestemde tijd ghekomen zijnde, verhoort de biecht van sijnder Vrouwen: de welcke hem seyde een Paep lief te hebben, waer over hy haer niet absolveren kan; doch beloofde ten lesten daer voor te willen bidden, en een Klerck te senden, om te vernemen of sijn bee ghehulpen heeft, ende nu t’huys ghekomen zijnde, veynst of hy yets nodighs te verrichten hadde, hiel den aenstaende nacht de wacht, op die uur, die hem sijn Vrou seyde dat den Paep quam: Ondertusschen laet de Vrou haer Buur-Vryer over ’t dack komen, die sijn dingen ghedaen hebbende, is weer wech ghegaen, en de Man met de Klerck in ghecomen zynde, verstond dat den Paep niet ghekomen was, wilde de Man weten wat voor een Paep sy liefde: Waer op hem sijn Vrou seyde, dat hy ’t selfs was, want sy wist wel wie haer Biecht ghehoort hadde, en bedriecht soo haer Man, en de Man prees sijn Vrou, doen hy reden had om haer te laken: en de Vrou met haer Buur-Vryer hadden menigen vreughd na die tijd.

Personagien.

DOEDE, de Man.
ENGEL, Huys-vrou.
IORIS, een Buur-vryer,
Een PAEP.
De KLERCK.

[fol. A2r]

Eerste Wtkomst.

DOEDEN.

’t IS gheen kunst int slick te hincken, betrouw ick vast,
Maer veul ist als den dreck niet om u ooren kast:
Die sijn sack vol eyeren wil gaen koopen,
Moet vreesen dat den door hem inde kous sal loopen:
(5) Wie de kat veul streelt die moet haer krabben meughen:
En ’t is dan soo het is, ick sie ’t sal my wel heughen,
Het schijnt ick most aen ’t Wijf al sou de Son niet schijnen,
’t Was of mijn ingewant sijn sellef wou verdwijnen,
Ick weet al niet hoe ’t was, ’k was hallef, jae hiel betovert,
(10) En noch al even stijf, ick ben soo groen beloovert
Deur tacken van haer spruyt ghevlochten in mijn top,
Berooft my lijf en ziel, de harssen uyt men kop:
Dat is nocht alder-minst, vermits ickt selver doe,
Al dit voornoemt ghestreel dat word ick selden moe,
(15) Wast aers maer recht ghestout ick sou wel rustigh leven,
’t Is meer noch als den beul daer voor den dief moet beven,
En’t is hier eyghen schult, ’k wou dat jet selver saeght
Al ’t wulps en ’t heet ghemoedt, ick wedje me beklaeght:
Gaetse in ongs stoep alsse me kan ontslippen,
(20) Terstont komt alle man met fackel, oogh, en open lippen,
En gaept, en neust, maer ’k wod dat al die koeckoecken,
Heur ey verrot en stonck, het zijn dan op of toe-broecken,
Die anders niet en doen als dorsten nae het vat,
Dat my misgunstigh hoort, en schenckt heur peeckel-nat.
(25) ’k Heb wel ier edocht, en trouwen oock wel eseyt,
Heer dats een Hemelrijck met sulck een brave Meyt
Wod ick men winckel wel op setten, maer nou
De vreucht een beetjen stut, en ick wat rusten wou,
Nou sietse aers noch aers als een stouten bedelaer,
(30) Die ver sijn prachery krijght een stuers gaet heen mee Vaer:
En kijck wie kant ghebeteren, ja soo waer as ick leef,
Had ick niet liever een Turf-teef veur heur te gheef,
Soo vuyl en swart as een Schoorstien of een bulleback,
Dat sweer ’k by mijn scharmey of Pietje Lubbers lulle-sack:
(35) Maer letter een reys op der sel wat aers om loopen,
Ick sel heur noch van daegh een nuwe bril gaen koopen,
Sy selme voortaen niet ter venster noch ter deuren
Durven sien noch ruycken, of ick selder bekeuren,
En nou segh ick, de duycker mocht weer een schoon wijf trouwen,
(40) Ten waer datmen alle daegh ginck nuwe Bruyloft houwen,
[fol. A2v]
Dan sach ickt eerst emaeckt, ’t was nacht op nacht wat aers,
Dat was men rechte spul, pickje, pickje, quick naers:
Maer ’t is best ick hier van swijgh, ick mocht aers een deel apen
De laers doen op het hooft, en beesten daer van schapen:
(45) Want al dit is te laet, men most dateer betrachten,
In plaets men gaet sijn sin en al ’t verstant verkrachten,
Met tijt-bedriegerij sen malloot na te jaghen,
Met vreucht, maer groote schae, alst her dan maer mach haghen,
Ick weetet selver wel, heb ick het niet besocht,
(50) Ick weet in duysent niet hoe drolligh dat ick docht,
Oock ginck ick eens ter plaets, ick seltje mee al segghen,
’t Was op een schrijf-kantoor of daer de boecken legghen,
Wat had ick daer te doen, Jan hooghmoed quam me over,
Daer hongh een menschen dief, of ’k heet een sinnen-roover,
(55) Een instrument daer men des herten vreucht mee planght,
Het heeft sen rechte naem, een spieghel in ongs langht,
Ick docht en disputeerde in mee self, wat of ’k wel leeck,
Een Doctoor of een Advocaet, nae dat ick keeck,
Men docht altijdt niet minder, men docht het hiel voor wis,
(60) Ick docht niet eens, elck meent dat sijn Uyl een Valck is:
Trouwens al denckt ment schoon, soo kun jyt doch niet mercken:
Dit is me kleyne eer, ick seght maer om de wercken
Te schildren, die men vindt int hert en inde murgh
Van al dat los ghebloey, de Nicker stae hier burgh
(65) Of thien in d’heele Stadt zyn vry, ick hebber geen hoeck af,
En of hier yemandt was, ick bidje streijck jou broeck af,
Dat selje toch niet doen, vermits het niet betaemt,
Want ’t een dat is ’t verderf, en ’t ander is u schaemt:
O geyle Menschen eer, o eyl onrijpe wandel,
(70) O vruchten van het quaet, brenght onkruyt inden handel:
Dan doch wat raeckt het my ick hebt doch al versmeten,
Want d’echt sulcks mede brenght, deur gal en suure beeten,
Sulck bloeysel komt der of, o die dat eerst bedocht,
Ick weet men voor sijn pronck een graeuwen afsack kocht:
(75) En ’k wedt noch evenwel, dat al de beelde blocken,
Soo graegh als hongrigh, en even stadigh locken
Op soo een graeuwen Munnick, te goed voor soo een sack,
Daer alle hooghmoedt, jae ’t snootste quaet uyt ontstack:
Nou ick leet dat veur sen self, ’t ist best dat ick gae roeyen,
(80) Ick sou men teere kop wel vierkant puur mal broeyen,
’t Is doch noch slim genoch vant een besulde wijf,
Die maeckt me ’t leven bangh met al haer loos bedrijf:
Waer duycker ofse nou ghestrant is in een hoeck,
’t Is raedsaem dat ick strack dat brandent hartjen soeck,
(85) En sluyt haer by een block aen voeten en aen hangden,
Eer datse my en heur noch brenght in groote schangden. Binnen.
[fol. A3r]

Enghel Wt.

Wel dit ben ick onghewent wat of hier weer schort,
’k Denck niet dat ongs Doede al ree weer veegh wort:
O hongher dat waer spijs, waerachtigh men rechte kost,
(90) O doodt, o goede doodt help my van hem verlost:
Wel hoe ’t is noyt ebeurt betrout hy my allien
In huys of op de straet, en tijdt maer op de bien,
Dat bolt me in men kruyn, soo hy maer niet gaet vraghen,
Dat waer dan jo soo slim, hy ginck me ’t huys uyt jaghen,
(95) Ick loof dat seecker wel, de duyker is te loos:
O dats een Henckers werck, ick word onlijdelijck boos,
Als icker maer om denck, ’k sou me self verslinden,
Waer spaensche pocken wil den droes-kop my nou vinden,
’t Is ummers steegh weer an, ick hebt hart niet eens*
(100) Dat ick een Minne-boeck lees, of hy komt onversiens
En ruckt het uyt mijn handt met sulcken snoden grauw,
Dat ick mistroostelick de hairen uyt mijn hoofde krauw,
Is dat gheen saeck van wicht, wie draeght sulcks veul geduldigh.

Sy begint te krijten.

Ons alder Rechter weet en kent my voor onschuldigh,
(105) Het waer noch lijdelijck had ick qualijck ghehuyst,
Of met d’een of d’aer*in oneer ghekonckelfuyst,
Al segh ket hem, hy lacht, en wilder niet nae vraghen:
Ick heb me als het hoort, een Vrouw met eeren ghedragen;
O Tygher, o ghy Draeck, hy verslint me met sijn rachen,
(110) Ick moet waerachtigh self noch om de kuuren lachen:
Hy trout me dit al toe, waerom hy naerstigh let:
Maer ’k wed dat ick eer langh sijn kop met hoorens set.
Daer komt me wat int sin, ick selt al daetlijck spoen,
Soo mach de Hen met recht sijn misnoegh billick vermoen:
(115) Dat gaeter al nae toe, terwijl dat het noch hiet is,
Eerst moet ick nodigh sien of alle dingh gheriet is,
Dat hy my niet betrapt, het sou aers vreesselijck donderen:
Dats toe dan dese deur, nou sal men wat verwonderen,
Ongs Buer-man het een Seun, jae toch een fraeyen baes,
(120) Kost ick met kleyn practijck, en dat met stil gheraes,
Hem krijghen int ghesicht, o broeck dat waer een vangst:
Mijn lust die brandt noch meer, i de droely ’t is sulcken langst:
Ick ty dan op de jacht hier in dit bos los woudt,
Of ick tot stijl vant werck een gat vind in het houdt,
(125) Of inde ouwe muur, dat is soo briet alst langh is;
Fortuyn gheeft nu u gunst voor een die lijdigh bangh is,
Hier dan de eerste tocht, de moeyt mach my niet deeren,
Ist dat hier niet en luckt, ick sal wat vorder keeren,
[fol. A3v]
t’Sa hier een wilt tast toe, o laes ’t is groot abuys,
(130) Het is me onbequaem, dat gat komt tussen ’t huys,
Maer hier is noch een scheur he gut woelt hem de gheest niet,
Ja ’t is oock wat te nouw, ick soeck al nae dat meest siet:
Ha! ha! ’t is al gheneust, sen leven gien bequamer,
Men dunckt het is soo weer waerachtigh ’t is sen kamer,
(135) Wat dat de groote lust ent besoecken niet bedrijft,
Jae wel ick sie mee scheel hy sitter in en schrijft,
Nou kant oock niet veul schoonder dat is al wel ghemickt,
Mijn arbeyt is nu heel, mijn lust ten deel beschickt:
Wat raet, dit dient beleyt, om tot de best gracy,
(140) De beste glim die wint, maer siet eens an, och lacy,
De goede knecht sit stil, hy weet noch nergens van,
’t Is gheen noot me vaer de vreucht komt u haest an.
Nu ick voorder het werck, ’k sal voor eerst een beetjen peuteren,
Ten minsten komt hy sien wie dat daer soo mach leuteren,
(145) Hy heeftet alle hoort, nou sal ick ’t wel kruyen.

Ioris van binnen, spreeckt.

Wie leydt daer soo aen mijn kop te bruyen.
Engel. Sus, sus Vaer, wie heb’k hier, ben jyet Joris, segh Vryer?
Ioris. Ja ick bent. Eng. Nou stil dan ridder vande slippen, men bedijer,
Jou is wat naeckent in jy weetet niet, maer segh,
(150) Ick heb wat hiel secreets dat ick jou te veuren legh,
Benje daer allien of isser die ’t beletten kan.
Ioris. Hier is gien perijckel, spreeck vry hiel stout ter van,
Maer maeck jou woorden niet grooter als dese gaten,
Want spreeckje van het leenen, ick salse niet in laten:
(155) Doch evenwel segh op, soo mach ick my beraeyen.
Engel. O droch, hart benje alree bangh, ba neen, ick walgh van sulcke paeyen,
Luyster, je weet het spreeck-woort wel, Noot breeckt wet,
Oock weetje wel hoe men man my inde parsse set,
Hoe wel tot mijn onschult, en ’k soeck men reverensi*
(160) Door u en uwe hulp, die mijn is in presensi,
Maer neemt een kleyn beraet ick mach niet simmeleren,
En maeckt u deuntjen kort, ick help u quinckeleeren.
Ioris. Wat saeyje van jou Man, ist soo, of heb ick qualijck.
Engel. Wel Heer, benje soo bot, je maeckt jou selver versmalijck,
(165) Ick segh wanneerje wilt je kunt mijn Vrijer wesen,
Maer je moest wel kloeck int boeck swijgh, swijgh, swijgh, lesen.
Ioris. Wel hoe verstaen ick dat jou man en is niet doot.
Engel. Maer dat en seydt al niet, wilje niet, het is gheen noot.
Ick spreeck hier van gheen trouw, ick spreeck maer van gherief,
(170) Heb jyder gheen puf toe, een ander doet het lief,
Ha die. Ioris. Holla kooperes blijf staen je bent al langh beslaghen,
’t Was dat ickt niet verstont, daerom soo most ick vraghen,
[fol. A4r]
Maer hoor wat raet daer dan toe, je bent soo kort ghebeckt,
Dit dient wel heel secreet en doncker zyn bedeckt,
(175) Anders helpje my en u aen de galch of op de kaeck,
Daerom pas op u stuck dat ick dien wegh niet raeck.
Engel. Die sorgh is noodeloos, laet my daer toch mee sloeren,
Ick sal ter rechter tijdt u deur het dack in voeren,
Als mijn jaloersen bock maer yets wat middel gheeft,
(180) Betrout my dat soo wel als yemandt die der leeft,
En hebt maer wat ghedult het sal niet langh soo blijven.
Ioris. Wel doet jou best daer toe ’k mocht aers hiel verstijven,
Om dees bedolde praet mijn broeck die wordt soo bangh,
De koude worden heet, de korte worden langh.
Engel. (185) Dats goet, het sal wel gaen past slechs maer wel te reecken,
Als ick hier voor dit gat toon ’t een of ’t ander teecken.

Doede klopt aen.

Engel. Swijgh, och swijgh, gauw hadie, daer wort geklopt aen ongse deur,
Help nouw wat helpen kan dat hier wat goets ghebeur,
Kapittel-stocken zijn als suycker soo soet,
(190) Maer ick krijghse soo lieflijck als mostart of roet.
Doch ick leerse meugen, en ick moeter soo mee voort,
Nou een reys stemmigh, Wie klopt daer aende poort.
Doed. Doet op je seltem licht wel keunen* souwk ghelooven.
Engel. Mijn Enghel, o mijn prins, den Hemel komt van boven
(195) Als ick jou stemme hoor, och ’k was soo inde ley,
Ick wist niet hoeck ’k* hadt, om datje gheen Hadie en sey.
Och Heer mijn lam ey segh, waer hebje toch*eweest,
Ick ben gheheel ontmacht, en soo bedroeft van gheest,
Dat ick jou niet en sagh, Hoe lietje my soo allien.
Doede. (200) Hoe kan de snoode Wolf sijn huyt met schaep-fel klien,
Je hiet me daer een lam, jae recht maer langh verkocht;
Waer waert ghy strack doen ick de heele buert op socht,
In Winckel en in hoeck, ghy zijt de oorsaeck schuldigh,
Dat ick mijn tijt verquis en leef dus onverduldigh:
(205) Fy katijf, sloer, haesop strack gaet uyt mijn ooghen,
Ick barst van uwen reuck, de lucht kan ick niet doogen,
Al voort hier an een kant wat let me dat ick drae,
Jou hier an dese post niet naghel-vast en slae:
Hoe souw die honigh mondt haer bitter gal dan spouwen,
(210) In mijn eel oprecht hart, maer ick salt aers gaen brouwen,
Gedenckt vry my daer by wat winst ghy erven sult,
Wat meent ghy troetel-sieck. Eng. Hoe staet dien grim en brult,
Wel Heer droom ick, och neen, ick moet het sien gheschieden,
’t Is meer als overlast, ick die hem gunst ginck bieden,
(215) Wort snoder als een hont voor al mijn trouwen dienst
Geloont, en heel verschopt, ick ben de ongesienst,
[fol. A4v]
Jae trouwen ’t is noch veul dat sulcke mensch-verslinders
Van d’aerd niet ingeschockt, jou droch, ey siet eens kinders,
De grootste oorsaeck weeght niet swaerder als een schim,
(220) Daer hy dus vast op steunt, wel dat is eerst een jochim.
Doed. Slobrecht vuylens back, segh ist aers niet, ’k meent Venus dier.
Emgel. Neen raechkop, ezels hooft, weetje wat seghtet hier?
Doed. Wel dats tot deeren toe, en al soumen mijn hooft of saghen,
Soo sulje nae dees tijdt u lijf niet op de straet meer draghen,
(225) Al atje spijt tot spijt, soo is dit doch mijn sin,
Begint vry dese uur of, siet wat ick begin.
Engel. Wat seghje vuyl steen-bock, goosen droch-sack,
Jy mee binden, jy binden, ’k wou datje de moort stack,
Ick draeghme soo ’t behoort, en sie dat is dan veur jouw:
(230) Maer ’k sweer by gort, en by ons vast geknochte trouw,
Dat, soo ghy my verdruckt, of bindt mee vast an banden,
’k Ontslip u t’eenigher tijdt, en brengh ons bey ter schanden:
Let vinnigh watje doet, want versturven eer geen koop is,
En tier niet als een peert dat dul en op de loop is,
(235) Leeft met mee soo ’t behoort, de werelt sal u prijsen,
Al schoon dat huydensdaegs de deucht om ghelt moet reysen,
Ick denck sulck stof vergaet, de eer is oock maer gelt,
Laet varen voor de wint, eer dat my eeuwigh quelt.
Doede. Jy seghtet oft soo was, jy soudt wel disputeren
(240) By een mottighen pels, het binnenst buyten keeren,
Maer ’t zijn de palen niet daer ’t fondament op staet,
U windt is veul te slap, ghy komt oock veul te laet
Om ’t nieu ghebouw int minst syn voortganck te beletten,
Daer ghy jou koestal denckt, wil ick een Kercke setten.
Engel. (245) Verkeerde dwaes, wel sot, u wercken ruycken muf,
Heel peeckeloos verschimmelt en sonder puf:
Sterckt ghy een Man u Vrou, waer vant men diergelijcken,
Of wilt ghy nae u sin een nieuwe Wet doen blijcken.
Doed. Wetten of slijpen-keyck en doet het hem niet,
(250) Ick segh ten overvloedt, volbrenght sulck mijn ghebiedt,
Niet alleen uyt mijn, maer self uyt de Schriftuur:
Daer ist langh, briet en smal, hoe dat sulck creatuur
Gehouwen is te staen opt bot en schuldighe plicht,
Soo ’t dan de man belieft, het sy dan swaer of licht.
Engel. (255) Jae wel, jae wel, jae wel, hier wordt de Bybel bedrogen,
Of ist uyt Ulenspieghel, hoe schimmeren my de ooghen,
Een blindt begint te sien, doch trouwens beyde tast,
’k Vergeet men dagen niet hoe hem dat boeck oock past,
Hy neemt het achterst voor, ’t zy duyts of ander schrift,
(260) En beelt sen selven in, het zy een varckens drift,
Die d’een oost of west, of anders uyt sijn tret gaet:
Hier hebje ’t ent en slot hoe hy dan met dien pret staet.
[fol. B1r]
Want letters wel betracht, vermits den stijl van drucken,
Sijn voor een sulcken gast al miserabel stucken.
Doed. (265) Wel hoe of set soo krijght, mijn kruyn die steckt al vol,
Soo my goe hulp ontbreeckt, ick word eer langh noch dol,
Maer goeye raedt stae by, ’t is best ick laetse sacken,
Sy sullen metter tijdt van self de broeck uyt packen.
Engel. Wel hoort dien loosen schalck, hy acht my niemedal,
(270) Maer sot versinjet niet, het is jou eyghen kal,
Soo ruygh en onbeschaeft, een mensch die mach wel ysen,
Maer souje, alst soo lach, sulcks weten te bewijsen,
Dien afghevallen praet, ick meen hy is al t’soeck:
Waer benje nou Propheet, en toon hier met jou boeck.
Doed. (275) Wat benje geck, het quam toch in mijn memory,
Ick weet juyst* in dat, of die, of wat History,
Maer ’k heb wel ier ehoort, hoe dat een Vrou haer Man
Moet schicken opper-heer, daer sy hem dienen kan;
Daerom begeer ick oock u onder-laegh my gunt.
Engel. (280) Wel dat is buyten strijt, ick eys meer als je kunt.
Doed. Holla stop toe die geut dat warens niet die der bloncken,
Hoe wilje siecke bruyt, beginje weer te voncken,
Ick koelje mildelijck al wast een hele tob
Met water strecken vol: O neen, wat meenje slob,<br> (285) Men groeyter soo niet van, en je moet jou toch soo lijen,
En segh noch, ’k danck jou peet, alst om de vierde wil dijen.
Engel. Kappoen, bedurven reu, wie eyst jou sulck ghebas,
Waerom en lietje mee niet die gheen die ’k was.
Doed. Swijgh noch eert hoogher komt, of ’k sal ons gaen vertellen,
(290) Hoe datje menigh werf my dagh en uur ginck stellen,
Om dat ick slocker toch gheen of keer plaets en ruymde,
Ghy die oock trouwelijck gheen bestemde tijdt versuymde:
Hoe dickwils socht ick u, ’t welck men noyt heeft ghemist,
Int hoeckjen van de deur, ghetrocken deur u list:
(295) Ick kender noch soo veul al van die selv’ d’kokagi,
Die reet staen met beleydt, verwachten d’ goe avontagi;
En wilje soo ’t behoort, een woort int hondert vraghen,
Soo dunck ter eer verkort, op handen moetjes draghen:
Dan beurt het sommes wel dat sy u haest komt moeten,
(300) Soo ist ghewonnen spul met nacht en dagh te vroetten
Dat voor de sobre kost, want sulcks hem strack vertoont,
Dan sie je voor jou moeyt, den winst, en watje loont:
En sou men al te met eens kicken vant berouwen,
Soo heeftse voor als nae een Joncker moghen trouwen:
(305) Wat seghje van den raedt en ist niet op sen kop.
Engel. Hoor Doeden ’t is genoch, ick bidt jou mont doch stop:
Want Man en Vrou deur twist zijn als en schip sonder stuur,
Haer vreucht die breeckt den hals, en de liefde valt int vuur:
[fol. B1v]
Maer wilje my te goet ongs ackt en ’t scheelen scheyden,
(310) ’k Voldoe wat u belieft, den dwanck en alles leyden,
Doed. Het haeckte noyt an my als ghy my soo anginck
Ick haet mijn leven niet, foey ’t is een leelijck dinck.
Engel. Voorwaer wel recht ist foey, mijn lijf staet noch te beven,
Ick seght en ’k meent oprecht ick wil hiel aers nou leven.
Doed. (315) Ist u wil ’t is de mijn, maeck dat ick sulcks verwerf:
Engel. ’k Versoeck ’t goe best, en ’k maeck u bouman op mijn erf,
Ghebiet mijn op en af by dagh, ja midder nacht,
Ick laet u uyt en in, o ’k hou dan soo de wacht,
Op hoop mijn wens sal toch jou strecken tot een vreught.
Doed. (320) Ick merck den schijn lijckt goet, maer ist op rechte deught?
Engel. Deught: tot meer stantvastigheyt om de sware saeck te lichten
Soo wil ick my van daegh van sont en misdaet bichten
In ongse ouw Kapel, by Pater Domine slip slap,
Die dou ’k wat in sijn tas, dan neempt hy ’t al op sijn kap.
Doed. (325) Wel douje dat juyst van pas, dout hy jou niet weerom?
O dat poopelt my al, die wegh gaet vry wat krom,
Dats my ten minsten leet, ’k heb liever dat het recht,, staet,
En ick verstaet by my dat ghy maer buyten d’Echt,, gaet:
Bichten, bichten, ja, ja: het*bichten, dats te veul,
(330) Nou sieck mijn graft op ’t nieu, o bichten, dats men beul,
Wat doeje by den Paep, wat hebje hem te bichten?
Engel. Mijn sond verwarpen, en den strael des Hemels stichten:
Doed. Wat sond, hebje sond? ey sechtme dat wat nader.
Engel. Neen, dats botter in d’as, ghy zijt doch geen bicht-vader:
(335) Of meent ghy dat ick leef ghelijck de domme dieren
Die voor haer gratias den morghen na den avont stieren,
Ick leef ghelijck een mens en sondigh tegen danck,
Soo ghy mijn bicht versteurt soo sondigh ick met bedwanck.
Doed. Holla dats mis, daer wilck een knoop veur slaen
(340) Dat waer de rechte wegh om in Lucifers beste kamer te gaen,
Als je tavont of morgen mocht leggen int Vagevuur te woelen
En roepen vraeck op my, al hoord ’k het niet ’k mocht wel voelen,
Daerom maeckt u gereet tegen ’t luyden vande Bel
En gaet gelijck je secht in ongse ouwe Kapel.
Engel. (345) ’k Beveel u dan het huys, de deur en al den preutel
Tot dat ick weder kom, hou daer is dan de sleutel.
Doed. Doet sooje sey, en bicht al jou secreten
Hoe slimmer hoe beter, ons Pater macht wel weten.
Engel binnen.
Doed. Is sy nou soo slecht en lapt het al maer uyt
(350) Pots slapper slenter slurf ick groey een pont an d’ Huyt,
O bloet hier is de keur daer vaert gheluck met schoppen,, in,
Het staet nou op de wip dat ick een nest vol poppen,, vin
[fol. B2r]
’t Sa Doede pas nou op, al haer verburghen schat*staet pal
Hey dats een sprongh uyt vreught vivelaernus over al,
(355) Nou saghjes ick moet dit by mijn self wat spitsen
Van daegh sal ick mijn eer of al mijn schant verquitsen,
Laet sien voor eerst wilck by ons voorschreven Paep,, gaen
En jaghen hem den galliaerden morfis holligen slaep,, aen,
Want voor een gout Ouweltjen sal hy sijn oogen wel sluyten
(360) Hy singht dan grouwlijck milt als ick soo begin te fluyten,
Maer dat is de droes nou kan ick juyst geen Latijn
En ’t duyts valt al te plomp want de Paep wil geeert zijn,
Wacht ick heb noch wat bedocht van lest doen ick noch school ginck
[Dat komt nou net van pas de droeli dat is vlink,]*
(365) He daer, jonas ’k wil seggen bonas fesper Pater Dominis filias,
Ja dats goet, de duycker ’t wort al laet nou men hielen ras
Hou niet, stou niet, flou niet laet dat haghje loopen,
Hey ’k moet by Pater zijn hout de deur wat open.

Binnen en strack weer uyt.

Hier kom ’k weer met de blaren an mijn gat
(370) O lardi de Paep is uyt wat duyvel is dat,
En de klock luyt al ’t eerste geluy, dats verkeecken,
Nou wens ’k me wel voor seven en tseventigh elleweecken
Daer sal ’k men Wijf veur kleunen dats men rechte werck,, pas
lk docht noch tot mijn best dat hy hier in de Kerck,, was,
(375) Maer ’t is oock al slip, nou wou ’k me self wel moorden
Dat ’k wist dat het niet seer en dee, maer ’k beef al voor de woorden,
Al lijckewel wortme de kop soo yl vant kicken,
Gangs lijsjes hoe wil ick dit huys op schicken,
Hi, ha, hou schijt galm Echo in d’Orgel-pijp
(380) Ick preeck wel licht een beet, gans guyt ick wort soo gorgel rijp.

De Paep uyt.

Paep. Moeder Maria help toch help, wat noot,, ist
Beschermt ons met den heyligen Nagel van u doot,, kist:
Noyt hoord ick sulck gespoock, wie is hier in’t komvent?
Verschijnt u voor dit kruys ick wil sien wie je bent:
Doed. (385) Och Pater wilck seggen, Pater men Heer Dominis
Wiljet me vergeven ick sal u seggen hoe ’t gekomen is.
Paep. Seght mijn soon wie ghy zijt en kompt hier ’t licht nader.
Doed. Ick ben Doede jou seun en jy bent men Bicht-vader.
Paep. O dat treft my so. Doed. Waerom*dat? Paep. dat ick dies halven
(390) U met de benidicks in mijn sermoon wil salven,
Maer secht wat drijft u hier te roepen als een ketter?
Alleen hier in de Kerck vertaelt my tot een letter.
Doed. Heer Dominus ick wort soo bly, mijn spraeck vergaet
Om dat ick strack gevoel u kracht, u hulp, en raet,
[fol. B2v]
(395) En weest verseeckert dat mijn komst oock sulcks verwachte,
Waer om ick hier doen quam, en anders niet en dachte:
Ick soeck uytkomst by u, ghy Vader van den vromen,
Dat sweer ick by den heyligen Vader Pouwst van Romen.
Paep. Openbaert my sulcks, ’k sal sien hoe dat de saeck leyt,
(400) Na dat ick dan genoech, soo vindt ghy oock mijn dienst bereyt.
Doed. Ja, ja, wilje daer zijn, hou vast dat schenck ick jou dan:
O neen doeje wat veur mijn, soo hebje een goet loon-man;
Papen gierigheyt, en Godts barmhertigheyt te samen,
Die dueren van nu aen tot inder eeuwigheyd, amen.
(405) Maer hoor eens Dominus Pater*wilt recht verstaen my,
Hebje wel ehoort hoe men wijf my maeckt tot een haenrey,
Of altijdt datter een ander, wilck segghen, hellisteert,*
Datter by gans baribillementen de lus sweert:
En ick heb dan de naem, maer hoor eens wat ’k segghen sou,
(410) Souje my wel eens willen believen mijn en mijn Vrou,
’k Wil seggen ast jou belieft dees Kapel wat doen,*
Want als de klock weer luydt wil sy heur hier te biechte spoen.
Paep. Jesu Maria dat waer buyten mijn ampt ghetreden.
Doed. Tut, tut, schijt ampt, was dat, stel je jou maer te vreden,
(415) Je set een aer wel vry met een kleyne penetens,
Wanneer men jou trouwens den buydel vult nae jou wens:
Daerom gis ’k sulje jou ’t swaerste oock niet bichten,
Je meucht inde Mis den Kelck eens te meer lichten.
Paep. O ghy zijt een slimmen boef, nou om dat jet weet,
(420) Segh wat hebje veur, maer houdt de saeck int secreet.
Doed. Int secreet, dan soumen daer op doyeren, maer neen hoor,
Ick mien, wilck segghen, asse hier nou flus komt int Choor,
En sy meent dat jyt bent, soo wou ’k in jou habijt staen,
Datse me niet en kent, om soo van haer de biecht t’ontfaen.
Paep. (425) Ha, ha, dats wel beleydt, ghy wilt u Wijf probeeren.
Doed. Ey jae, belieftet jou Dominus soo leent me jou kleeren.
Paep. Wel hou daer is mijn Kopproen, u lijf is strack verwandert,*
En steeck yets in jou mont, soo wordt de spraeck verandert,
Al wast oock Pluto self, hy soudt op u niet vermoen.
Doed. (430) Ey swijght van dat volck, of je jaeghtme in me schoen.
Paep. Nu ick gae ter Mis, ghy sult de saeck wel mennen.
Doed. Ick ben een prins van mijn hantwerck dat moetje self bekennen.
Paep. Maer past heel stillekens dat den rock my komt ter hant,
Doed. Stront, stront, ick ben een keerel, en ick kack verstant.
Paep binnen.
Doed. (435) Nou segh ’k Hoeren en Papen zijn slimme schepsels,
Maer wat gaf hy my daer oock verhoolen decksels:
Hey nou gaen ick grift, o bloedt wat zijn dit wije mouwen,
Noyt stack ick men leven in sulcken afgijsselijcken* bouwen,
’k Wedt dat icker met ongs heel huysgesin in woon,
(440) Men souwer schier ses Papen in te gast noon,
[fol. B3r]
Principael als ick wacker wat ghelaen hadt:
Nou moet ick een reys latijn spreken, of ’k het men leven niet gedaen hadt;
Neen ick wilt oock singen al soudt een Mis lijcken:
[Maar hoe begin ik ’t best ik moet het eens bekyken.]*
(445) Swijnarius, Bockarius, Ossarius, Drommadarius,
Waer of den Koster gevaren is, by Janne, waer hy is, of daer hy is,
Altorem, alteerem, altierem, altarem,
Of hierom, of daerom, of waerom, vult hy sijn darem.

Engel uyt en spreeckt in haer self, Godt lof,
dat desen jaloersen bock een Paep gheworden is.

Engel. Den Vader zy gegroet tot inde Moeder Maria.
Doed. (450) O gratias, o braecksibas, de bennicksi glorius impreya,
Wil u overkomen, en u bewaren,
Voor sporendragers, pelst den buyck, en diergelijcke scharen:
Komt vrymoedigh Dochter ontlicht u swaren last:
Komt, komt, sit hier by my en bewimpelt noch en past
(455) Geen sond, hoe groot of swaer, int minst voor my te sparen,
Of zyt versekert dat ghy voor den duyker int jaermarckt sult varen.
Engel. Och Vader verhoort my, ick wilt u garen seggen, al wast een moort,
En weet dat icker liever thien wou helpen maecken, in ackoort
Van jou en van mijn Man: Heer ick ben soo belaen
(460) Om een afgrijsselick dingh aen mijnen Man begaen.
Doed. Niet een sier, stelt jou maer te vreden, belijt maer, en hebt berou.
Engel. Ja je seghtet wel, maer ’t leydt men op men hart dat ’k me grou,
Men Man is juyst de beste tornoyer niet na ick kan of wegen,
Hy meende me lest te bestorten, en ’t viel maer stof regen,
(465) Doen vloeckte ick hem voor Beelsebuyck daer gheen kooren wos,
En wenste hem met sijn naeckte gat in een dooren bos.
Doed. Ey my ick flaeu vant gheen ghy seght, vloeckten ghy u man
Om sulcken ydelheydt, seght of hy niet met al en kan.
Engel. Dat en segh ick niet, mijn bieght sal anders tuyghen,
(470) Al te met krijght hy een buy, dan moet het barsten of buyghen.
Hoort eens hoe ick verleden Vrydagh voer,
Alsoo ’t goe Vrydagh was, Heer-oom, wat dunckt jou van dien loer,
Hy nam sijn wey-quast en doopte hem in, gelijck hy plach,
Doen teech hy my aen ’t wijen, Heer-oom, ’k kreegh sulcken lach,
(475) Vergeeftme doen ick sond, om dien besulden grijs-kop,
Hy besprengde my, en gaf my niet als vleysch-sop:
Wat dunck jou Pater mach dat soo wel slieren,
Om den swaersten dagh inde Vasten met vleysch te vieren.
Doed. Is dat van ’t swaerste stof, soo quijt ick* terstont,
(480) Maer tast u noch int diepste, ja int alder-diepste van u gront.
Engel. O Pater daer vindt icker noch een, men reusel wilder van schiften.
Doed. Openbaert my, ik maeckse so dun je meuchtse deur een trechter siften.
Engel. Och lacy, och harmen, ick ongeluckigh dier,
Hadt lest* een broodt ghedaen aen pieter pietertjis pier,
[fol. B3v]
(485) En hy brachter my weer gelt veur dat telde ick niet iens
As des aren daeghs, doen vont ick onversiens
Twee duyten meer als het broot kost, en ’k hebse noch.
Doed. Ho, ho wel wat kleynder swarigheyt is dat toch
Dats maer een luck dat sel jou niet altijt beuren,
(490) Vaer maer voort jy moet al vry wat hooger neuren
Souje met dus te bichten singen dat jy borst?
Engel. Ick wou jou liever beringen dat ick dorst,
Maer luyster ick heb noch een kleyntjen bedocht en beroempt,
Doed. Ick achtet niet een mot als jet niet kantigh uyt en noempt.
Engel. (495) Je mostme begut d’ hartste party oock niet vallen,
Hoor het is een Paep die alle nacht met me kompt mallen
En ick bijt hem oock niet gelijck je dencken meucht
Maer wy quetsen malkaer sonder bloeden dat ’t ons heucht.
Doed. Een Paep alle nachten, wel hebje mijn niet strac van jou man eseyt?
Engel. (500) Ja ’k, maer tis of de Paep in Heyntjen picks school te lieren leyt,
Ick segh jou hy kan tot sijn wil en believen
By nacht, by daeg, deur in, deur uyt, kist op, kist toe, en hem gerieven,
En als hy snachs te twaelf uuren niet by my is
So krijgh ’k hum in die nacht niet en dat gaet heel ghewis.
Doed. (505) Hoe kan sulckx wesen of jou man most het beletten?
Engel. Ja wel is hem yets inde weegh hy wetet wel uyte weegh te setten,
Doed. ’k Wou datje met dit bichten midden inden Paep waert
Soo waerje altijt versekert dat hy in jou niet en vaert,
Foey ’k heb men dagen geen snooder bicht gehoort noch gesien,
(510) Vaert inden ofgront of men wert jou der haest ontbien.
Engel. Hoe Vader loopje wegh, hebt deernis met mijn Ziel,
Wat raet, moort, brant, men kop draeyt als een staend wiel,
Geeft my toch de absolusy voor jou vertrecken.
Doed. Jou absolveeren ’k weet geen penitens die suffisant mach strecken.
Engel. (515) Nou wou ’k dat ’k me doot sach hebje dan geen barmhertigheyt.
Verleent my maer een straf ansiet men armhertigheyt,
Doed. Sou ’k ’t noch doen, ey ’k mach dencken dat het werc van karitaet,,*is
Trouwens ick vint oock dat me dit de beste raet,, is,
Maer hebje oock yets meer? Eng. Hoe soo vaer, neen je krijgtse niet meer te fekelen
(520) lk sweer dat dit het leste vlas is datje van mijn kamp sult hekelen,
Mijn kompst was om te lossen, en ick kom juyst int Packhuys,
Ey je bent de rechte man loop bichte zielen vant Kackhuys,
Jou lompen boer, is dit den fijnen krancken trooster
Segh Jan surcken druyl kom langhme eens een rooster
(525) Dat ’k jou ’t bicht gelt pas, gans wolven wacht
Ick sel jou begut verklagen voort hiele Jacht
Die int Klooster is, en vragen of men een verloren Lammeken
Sal schoppen voor den wolf, en weygeren hem het mammeken
Van s’Hemels blommen-krans te suygen om ’t verdruck
(530) Te delven in een kolck en reeckent met geluck.
[fol. B4r]
Doed. Hier staeck en kijck als de kat doet inde muyseval
En weet niet of ’k op men hooft of op men voeten staen sal,
Kijven is wint verquist en ick wort haest verstoort,
En al vast heb ’k sulcken rongden en vierkanten bicht gehoort,
(535) Laet sien kort raet goet raet en dat met weynich nooten
’k Souwer haest een vergulde je hichtet* inde hant stooten.
Engel. Wat een vergulde eens gegeten in jou suyvel.
Doed. Ick segh jou en torrent my niet ofje siet een Duyvel:
Engel. Ey lieven laet eens sien ’k wort soo bangh als een eycken boom
(540) En ick beef als een spaens ancker doet in een drooge stroom,
Doed. Wel wanneer wilje dan eens van hier scheyden?
Engel. Wel wanneer wilje me eens uyt den doolhof leyden?
Doed. Al strack, hae daer gaet na huys en roept an alle santen
Dan bitter om een dienst, en stuertse voor trawanten
(545) Datse jou een goet woort verlienen by den hooghsten stam,
Dan sal ick by gans elle maten bidden vuur en vlam
Om den diefsen Paep dat hem de duycker maer voort,, droegh,
Engel. Och konje bidden dat hem de moort,, sloegh
’k Soume men leven niet geluckiger wensen.
Doed. (550) Het geve staet aen Godt en ’t bidden by de mensen,
Gaet en doet het strack so ty ick aen ’t gebet,
Ick sal u flus men Klerck senden die ick de saeck herset
En secht dien of men bee den Paep sijn rugh ghewent,, heeft
Terwijlen sal ick sien hoe men noch met het ent,, leeft,
Engel. (555) Ey gaeter strack mee deur ’t sal oock an my niet hechten
Ick gae dan mee men best om ’t kromme ent te rechten.
Engel binnen.
Doed. Siet hoe dreets kander dat swijn noch houwen schijt van spijt
Of ick barst van vreucht daer de moort van dijt,
Brant, brant, men balgh an brant, tis al met vuur overtogen
(560) He hey wat doen hier al deuse fackels veur men oogen
Her uyt deus Py dien Pels jou Papen loer,
Misschien kroop hijer self uyt die men wijfs haven in voer,
Nou krijgh ’k eerst appetijt of een wonderlijcken honger,
’t Sa kock schaf Papen vleys so vret ’k me ses Jaer jonger,
(565) En seuven voet bre’er, dan beslaeck de Bedtstee allien,
Nou ick sweer krijgh ’k hem in mijn kracht je sult wongder sien
Van esterordinaelsche sprongen en tornoy spullen,
Die we mekaer met vuysten vol uyt deylen sullen,
Men dunckt dat ick hum daer sijn Wambis al ontrijgh,
(570) Ey de droes noch weet ick geen raet hoe ’k hem krijgh,
Laet sien se seyme van twaelf uren, ja, ja dat seyse
Ick kies hier dan een wech uyt en ty dan op de reyse,
Woume ’t geluck slechs dienen ’k wasser geen Keyser voor
Soo duncktme sou ’k florieren al kreeghker een dick neusje door:
[fol. B4v]
(575) Soo veel te hieter sou ick vechten, nou das genoch gefladdert,
De luy mochten aers deyncken, de man het in sijn broeck gekladert,*
Om dat ick met wint vecht, dat waer mijn ridderschap te nae:
Vraegh dat in ongse buurt e rey s daer ’k een haentje was, gnae,
Gna wast asse me dol saghen, self ongse Meyt met Jansje,
(580) Hadse een Haesje, of een Konijn, of een Kallekoen, een Hoen, of een vet Gansje,
So wast, hier Doeden is werck, lient, lient ons wat van jou stoutheyt,
Ent scheelde my niet, ick gloeyde dan strack van boutheyt,
Soo gingwer mee deur, en soo wilter flus oock wangdelen,
Want ick meen deuse saeck op die selve punkt te hangdelen,
(585) Als de klock twaelf slaet stae ’k te wacht by mijn reynicheyt,
Hey dat fonckjen het noch kracht, al komt het uyt een kleynicheyt,
’k Sel bleesen van achter en van voor, soo wortet een glory,
Dat is gheseyt, as ick den Paep hadt, dat was een fictory,
Men dunckt het is haest tijt, en ick moet noch by de Klerck gaen,
(590) Ja ’k denck hy sel hier wel omt hoeckjen vande Kerck staen,
Daer hy op sen dienst past, nou ick ty an ’t schartlen:
Holla ierst bedocht waer me ick den Paep wil martlen,
Want dat ick hum hadt, sonder my eerst bedocht,
De moort sloegh hem te drae, en ick vont my schier bekocht:
(595) Neen Swagher, dat was den hongher verlies gheboden,
Ick sel jou noch voort minst op ses gherechten te gast noden:
Voor eerst tot een stront-vertiefje wat ghestreelt en ghestroeyt,
Ghelijck men de Varckens doet als mense de borstels of broeyt:
En dan als hy dat weet, soo begin ick eerst met men manlijcke daden,
(600) Na dat ick dan lust heb, soo sel ’k hem koocken of braden;
Maer eerst wil ick hem wijsen hoe men de stockvis beuckt,
Och mijn hartjen is soo verheught, ’t leyd met vreucht en meuckt,
Als een koe-stront inde son, men tangden leggen int water,
Sulcken lust heb ick int vleys van men toekomende Konfrater:
(605) En dan sel ick hem ’t fel over sijn hooft halen, dien reeckel,
En setten hem met sijn hiele lijf in een baly vol peeckel:
Hoe wil dan sen gat gaen, das veur mijn leer te touwen
Sel ick roepen, en deer mee wil ’k hem ’t hooft of houwen:
En ist dat hy me dan noch beterschap beloven wil te leeren,
(610) So wil ick hem noch veur siecken-trooster nee Oost-injen commanderen,
Soo ghenadich ben ick uyt men natuur van gheboort;
Maer wil yemandt aers, soo is mijns gelijcken noyt ehoort,
Sucken duveltjen ben ick dan int steecken en int slaen,
Spijt al de pronck-jonckers die met een spit ghelaen,
(615) Praelen* by de straet, as kacks broer sie nouwe reys, kijck,
Maer ick wed ick hier twee koppel bezijds bey mackaer vergelijck:
Gaet e reys voor by de kerck-deuren, twee uren voor de predicasi,
Ick wil een leugenaer wesen, vindje daer niet de selve nasi,
De eerste koppel schijnt of Mars haer Vader was,
(620) En sy blaffen met de staert, dan leycktet oft noch quader was,
[fol. C1r]
Maer d’and’re soo gulsigh met sop van schijn overgoten,
Dat het wongder is datse de deur of de glasen niet aen stucken stoten,
Dat wast eerst een recht teecken om dollen yver te bien,
Dat den een voor den aer dorst, je soud al-te-met een predicati sien,
(625) Soo frey sittense in Kerck-ordre en vresen, veynsen en heulen,
Maer het lijckt wel haest jongens kom wilwe kerckje speulen,
’k Deynck al te mes, o bloed die nou een reyger worden kon,
Hoe wouker een deel d’oogen beschildren voort glinstren vande son,
En als de deur geopent is soo set elck sijn lijf te bewaren
(630) lnde Kerck, en ’t hertje moet uyt speulen varen,
Of d’een heeft te veul gesnapt, en d’ander heeft haer moe gegaept,
Als men dan van preecken seyt, soo leyt ghehoor in slaept,
En hebben mijn en een aer vast de beste plaets ontstolen,
Wat ick word soo queet in mijn giest, jack by men solen:
(635) Dat ick nou den Paep had hy raeckte tot hutspot,
Soo weer as ick Doeden heet, of segh de geck is sot,
Wat souwe hier langer esels voor peerden stouwen,
Ick moet al mee as de luy een oogh int zeyl houwen.

De Klerck uyt.

Bewaert het oogh van jou Wijf, maer so segh ick de man is ficks,
(640) Ho broers, broertje, hoe geyt, hoe steyt, is den kreyer noch quicks.
Doed. Een haentje op seyn kam met een geraeffelden kragen,
By gebreck van handen wouker een emmer water mee over ’t huys dragen.
Klerck. Ja je machtse om j’ouwen hals hangen, das een Menisten treck,
Wat quel me dat seuntje, veul gelucks waeffel-beck,
(645) Met jou nuwe offisi, hoe is de biecht al gelindert.
Doed. As ick te vreen ben, ’k deynck niet datse jou verhindert,
Hoe droes weet jy deer of. Klerck. Nou, nou mantje kijf niet,
Ick ben soo dicht as een seef ’k betrou men eygen lijf niet,
Ist dan niet wel bewaert, Pater heeftet my self vertrocken.
Klerck*. (650) Betrout menssen, wat fouy, fouy, ’t wil oock nergens locken,
Maer der is niet an gelegen, ick stont soo op den tel,
Om na jou toe te gaen, maer hoe hiet je Monsieur Madammoisel,
Ben je niet Docter de Klerck. Kl. Dat heb ’k al lang ghepresenteert.
Doed. Ja, ja, watte, watte, maer jy Docter Klerck zijt ge-eert,
(655) Van mijn, ick ben jou serviteur op dit kontreyn.
Klerck. A Monsieur me excusere, je bese la maein.
Doed. Al genoch latijn, wilje me op sen Hollants een raeys dienen,
Ick selje by men keel jou voeten kussen en jou naers mienen.
Klerck. Niet meer as bilck, jou ghetrou totter doodt.
Doed. (660) Soo smijt ick jou licht een Patekon of twee in jou schoot:
Beginje soo te praten das ’t steunsel van mijn leven,
Maer wilje jou flus in alle eer en deucht by mijn wijf begeven,
In vragen of die persoon oock verschenen is,
Sy weet dan wel wieje mient, en seytse dat hy verdweenen is,
[fol. C1v]
(665) Dat sel goet voor iou buydel zyn kunie mijn mienie wel raecken.
Klerck. Ick weet uyt een iou woort wel vijf en thien te maecken,
En ick beloof iou ’k sal doen oft men eyghen saeck was,
Betrou ie me anders toe, ’k wou liever dat ick op de kaeck was.
Doed. Wel kom geenwer dan ick moet iou soeties wat seggen.
Klerck. (670) Waer is mijn Heer sijn rock. Doe. Wel sie ie se daer niet leggen.
Klerck. Hy gut dat hy dat wist hy gaf iou een gratias,
Daer de honden af sterven. Doe. Ja das maer een praetsias,
Hy leyt hier op de witte saercken in waer*, hy is wel geschonden.
Klerck. Jae wel men Heer hetter me espres om hier gesonden.
Binnen.

Engel uyt.

Engel. (675) A my is dat loopen ’k ben seeper an mijn eynt,
Jemi kinderen sou ie niet aers worden om sulcken miwen feynt,*
Hy is soo droogh als gort, ’t schijnt of hy uyt gevronghen is,
Ick maeck hem noch wel wijs hoe dat sijn buyck vol iongen is,
En hy soud noch loven al maewdent ongse kat,
(680) Soo bekleet is hy van verstant trots den aep veur sen gat:
Ist niet iammer dat soo een giest met iorden op de loop is,
’k Geloof niet dat sijns gelijck inde hiele stadt te koop is,
Soo besuckt is hy inde wey by de rotterdammer sprinckfloet,
Maer bid ’k hem om een vrientschap so sit hy as een stinck bloet,
(685) Die met oorlof meende te pissen ent ’t* werck gebeurt van achter,
Soo kittelt hun* mijn faesi, hy is sijn selfs verkrachter,
Hy tiert en steunt oft waer was ent het maer een veest omt lijf,
En als hy best genoecht soo ist my maer tijt-verdrijf,
Phoe, dan is hy soo vermoeyt strack valt hy inde luyeren,
(690) Hy kan hem in dit werck wel bevijsten en beuyeren,
Dat ons beye gaer de klanck om de ooren dwijnt:
Ja hy is dan so bedolt datje by hem sien noch hooren vijnt,
’k Denk al te mes ’twas beter datje met jou gat op een houten peert sat te rijen,
Als datje so een merritje als ick, voor een wacker spring-heynst gaet ontlijen
(695) Want der isser al menig die sijn boog op mijn gespannen heeft,
Hum is de schult allien die so een pijl van my gebannen heeft,
Maer ick salt reviseren al souker uyt ’t hondert een keylen,
Hy is so grooten Schipper niet of men mach sijn vaer-water wel bezeylen,
En wat is een schip sonder Loots-man.

Doede uyt met een Sabel op sijn zy, seggende:

Wat seghje, teugen wie praetje.
Engel. (700) Wel trooster benje daer wat vraechje me segh kammeraetie,
Teugen wie dat ick praet, weetje niet dat ick uyt de Misse kom?
Doed. O ja, ja, je hebt ghelijck, ey versteurt der niet om.
Engel. Wat een vijgh, ick sit doch en vernieu de noten die we songen.
Doed. Wel ick geef jou ’t mijn, ’k hou doch maer ’t nest en jy de jongen,
[fol. C2r]
(705) Nou heb ’k mee een steeckaet op men zy ekregen as een jonge graef,
Kerement nou ben ’k so bly, hoe sitse, pastse me niet braef.
Engel. Se sit jou so kuyn me sou seggen ’t manneken wil kacken.
Doed. Ick hoper noch flus een goeye pot vol pluckte fincken me te backen,
Maer hoor ’k wod wel datje me van te nacht buyten sloot,
(710) Want ick heb belooft op de verbeurte van een pont groot,
Te kompareren int kromme kreupel-mans slopje.
Engel. Wat seghje Doede loop je al mee by dat klopje,
’k Meen die spinster die ’t garen uyt een dryknot spint,
Dat mens het geen weergaey sey kraemt of sey is met kint.
Doed. (715) Neen ’t is daer naest men heefter de vierkante kloot uythangen,
Maer jey hoe vraeghje dat so, hoe nae meenje me te vangen,
En dweylen jou vloer met mijn saeck pas,
Dan setten my tussen twee stoelen met de ooren inde as,
O jae laet stocken wancken eer ’t houdt vergaet, dats den Hemel.
Engel. (720) Och kint hoe benie so gesteurt mijn soete mantje seemel,
Je waert flusjes soo soet en soo groen, ick docht dat gaet wis,
Nou ist verseecker te nacht tot onsent kermis,
Wat sou jey jou toe verlaet, is dromen veysten en slapen,
En jou poort is een bolwerck ende betspond is jou wapen,
(725) Daer leg ick dan, en of ick al eens sucht of gerietschap maeck,
So ist jou ritse teef laet men leggen ick heb groote vaeck,
Maer ick denck jy leght je eyeren al in een aer mans nest te broeyen.
Doed. Dat liegh jy met verlof, en al souwer oock de pest uyt broeyen,
Soo wil ick niet meer, je weet wel wat ick seggen wil,
(730) Versta je dat wel, en swijgh jy noch niet stil,
Ick sal jou waerachtigh een schop in jou gat gheven,
En speulen hier een spul gelijck de muys ende kat leven.
Engel. Wat ie bent onbeleeft, dat ie noch seyt ghelijck de kater ende kat.
Doed. Hier sie ie wat bloet is, als by soo een wijf al dat,
(735) Sy praet niet als van hocke bocken, dat doetme deerlijck huylen,
Trouwen een troost is mijn best, dat is datter noch meer schuylen,
Die, datse met my dorsten in accoort treen,
Je hoorde ons gesanck te Haerlem over de poort heen,
Wel te verstaen asse we hier gelijck ant balcken tegen:
(740) Nou ick seg Engel en verhindert my niet of het sal noch fuysten regen,
Want ick moet met een haese sprong ter plaets zijn.
Engel. Maer liefte ie bent so driebel drolligh van sin dat popelt mijn,
’t Is al lijckewel geen deegh met jou segh wat schorter.
Doed. Hoe ist webbetie wordie weer gemangelt, of wat worter,
(745) Ick segh iou noch eens sluyt me de deur wel achter toe op iou hals,
En steeckter de grendels veur en maeckme niet meer gekals.
Engel. Hier soethart loopie so heen ie weet ummers wat voor een hadie pas is.
Doed. Je soeck maer ’t eeuwige eynd so lang tot het in iou tas is.
Engel. Neen soetert een kusie an beye kaken daer soo schonen bloos op leyt.
Doed. (750) Ja, ha dar kus, daer hebie geen noot dat ick iou de neus af bijt.
Doede binnen.
[fol. C2v]
Engel. Wat rietme dien fielt hy klopt op sen gat, o schellem loopt stincken,
Hae daer das een bort voor jou gat met een slot en twee klincken,
Jou uyt geluyde boef, wie heeft sulcks meer beleeft,
Nou is hey alsoo goet als een ander die twee hoorens heeft,
(755) Ja wel kinderen nou moet mijn boosheyt yewers an lucken,
Sey de man oock, en hy beet een luys tussen sijn tangden an stucken:
Wel trouwen ’t waer een romeyns stuck, maer elcke duyvel heeft sijn tijt,
Ummers ben ick nou van mijn lange wenste wenst bevrijt,
Daer ick so menighen strijt van binnen om geleen heb:
(760) Ick bent die der Maegden heel so hooploos weder-streen heb,
Sta je vry buyten de deur schurck, ick beloof jou dit,
Men sel jou leeren jou wijfs biecht-vaer zijn, heb ick aers pit
Aftert oor, hy staet op sintenel en meent den Paep te vinden,
Hier an kanmen sien hoe een wijfjen heur mans ooch weet te blinden,
(765) Trouwens hy het me eerst eer icker om docht, gaende gemaeckt,
Maer als ickt recht insie, so ben ick uyt de hel inde hemel eraeckt,
Want de heyligen, so ’t schijnt, hebben deernis uyt mijn strijt gesponnen,
Ick heb van dese nacht maer twee voor een gewonnen,
Daer van den een op schilt-wacht staet om de nacht uylen ’t huys te verbien,
(770) Maer hoe weynich denckt hy op de nacht-muysen die sijn vlier komen bespien,
Want eer ik langer wacht, wil ’keen vlier-muysjen van boven sluyten,
Och moet ick lijckewel de deucht en eer t’eenemael hier buyten sluyten,
’k Segh dattet een taeye strijt is, en so een Vroutjen als ick,
Hoort min noch meer eer los te zijn, want ick weet op een prick
(775) Hoe Maeght of Vrouwen hart met manheyt soeck te hemelen,
’t Schijnt of de man gemaeckt is om ons soo wat te femelen,
Mocht dit slechs gebeuren, als spraeck weys ongder de roos,
Neent, strack komp den kouden Herfst en maeckt het dor en voos,
Als heeckel-teef, naeysters, klap-school, die faems dienaer innen*,
(780) Al schoon datse self stincken, wat wilje an heur winnen,
Hoe vuyler hoer, hoe meerder ghekef om heur eer voor te staen,
Maer wy eerelijke Vroutjes comt ons eens een niewe sinlikheyt aen,
So is de Duyvel op hollen, van een kackstoel kunnense een preeckstael* bouwen,
En dan swijgense noch soo langh asse heur in keunen houwen,
(785) Maer ick sweer dat icker mee met een stijf aensicht deur vaer,
Waerom sou icker meer een bult of krijghen as een aer,
Ick wil men aensicht bemeuren, bebolwercken, en beklippen,
En houwen d’hant voor d’oogen en latent door de vingers slippen:
Dat gaet nae mijn verborgen scheurtjen toe, hey holla wat,
(790) Eerst wil ick een leer krijgen en setten die voort gat,
Daer sal dan mijn voorschreven liefie kommen, uyt den hemel deysen:
Hier heb ’k dat sware beest, gans lichters hoe krijgh ickse noch ant reysen,
Ick ben heel teer van leeden, ha vast noch een set,
Daer staetse nae men wens, a my, dat heught hum wel een bet,
[fol. C3r]
(795) Dats dat nou, nou heb’k niet als men liefte wacker te maecken,
Laet sien hier ontrent was de scheur, och hoe sulwe noch an malkaer raecken,
Daer brant vuyr noch keers se slapen of sy doot zyn,
Joris, e Joris, hoorje niet Joris, Joris segh ick, ey mijn,
Wel liefte wat slapen is dit, Joris, Joris,
(800) Och ick deynck ummers niet dat al mijn arbeyt te loor is.
Ioris van binnen, spreeckt:
Ioris. Wie eyst me by men naem met dusken bange stem, wel hoe?
Engel. Joris benje daer, waerachtigh flux nae bovenen toe,
Ey lieven met der vlucht, daer staet al en leer voort dack-veynster,
En ick heb het huys allien. Ior. Dats beter als paessen en peynster,
(805) Ellement is jou man uyt, ick kom iou byhou iou mongt.
Engel. Nou is mijn Docde verkocht om een stooter het pongt,
Soo sal mense hebben die heur Vrouties inde eer smetten,
Daer sien ick sijn hooft al, kom ick sel men voeten veur de leer setten,
Val niet sullemerul, sulje vaer. Ior. Ick ben om een hals niet beducht.
Engel. (810) Wat weetie watter of kommen kan, een goeye wortel brengt goeye vrucht.
Ioris. Ick sal ploeger zijn al sou ’t spit inde loop blyven.
Engel. Maer hoe vloeck iy oock, ie moet de saek op een goeyen hoop drijven,
En praet wat genuchgelicks, ’t is nou de pijn wel waert.
Ioris. Maer ick slacht de honden, ick heb de vriendelijckheyt inde stert.*
Engel. (815) Ja ie bent een liefien, hoe veul helt het hongdert.
Ioris. Och ick ben so seer gequetst dat het me self verwongdert.
Engel. Hoe dus vaer krijghiet inde nieren of steckt iou de milt.
Ioris. Neen, een ienhooren stack me lest deur men after schilt,
Dattet veur wel en vierendeel uyt steckt, en dat is so, of gebroken,
(820) Van dien hoorens hooft, wat ick wodt dat dat eynt, holla ’k had me haest versproocken.
Engel. ’t Is onmeugelick, je gesellen, maer ick sie dattet boven jou hooft soo roockt.
Ioris. Jae dat is den brandt die heeft hem daer in gestoockt,
Vant quade miesteren. Eng. Wel ick segh dattet verdragen stijf is.
Ioris. Ick segh dat rechtevoort de krampt over mijn hiele lijf is.
Engel. (825) ’t Is een hart gelach een meulen-steen in een bet.
Ioris. Ey laet ick eens sien wat veur een klur jou kousen bant het.
Engel. Hangde t’huys we kunnen hier immers geen roy schieten.
Ioris. Wel ick wod aers niet as dat we naer de koy stieten.
Engel. Kom hier, after ’t gardijntien, want ick schuw het licht.
Ioris. (830) Als we ’t ghevoel maer hebben, wat geef we om ’t gesicht.

Sy gaen achter de gardijn.

[fol. C3v]

Doede van binnen spreeckt.

Doed. Das nou al half ien, en die niet en kompt das men swager,
Dat wachten is de droes, ick wort hoe langer hoe trager:
Twas te twaelf ure eseyt ’k denc ’t komt op een half uur niet an
As ’k kum dan noch maer krijgh soo heb ker de hooy van,
(835) Maer dit is van den bras ’t regent kleyne revieren van plassen
Dat inden Hemel veynsters waren ick sou seggen dasser de glasen wassen,
So bescheylicke droppelt en dan ontstekense een kaers,
En voort blasense weer uyt, ic ben niet bang thert leyt maer inden aers,
Sose noch eenmael of twee as daer strack met de kloot schieten
(840) Ick moet waerafter van angst in mijn broec uyt noot swieten.
Engel. Joris ie vermoort me, och ie vermoortme, ie brengtme ter doot.
Joris. Wat duysent nickers buur-vrou swijgh, wel hoe ie spreeckt in mijn schoot,
Doed*. Och dat wachten dat euvele wachten, dat steect mijn de keel,, of
Het regent, het dondert, het blixemt, men dunct ic worder scheel,, of
(845) Nou ben ick verloren hy het de snof al inde neus,
Dit gaet aers als ick gedocht hadt, dees saeck en is niet heus,
Och hadme toch men moer an de volewijck gelaten
Soo hadt icker men gat uyt gedreyt, wat machtme nou baten?
Of ’k al ien speulman hiet en een aer mijn snaren gebruyckt
(850) Och ik arme visser ick heb verloren gefuyckt.
Engel. Wat me mach wel seggen iongs willen al me op ’t mannen kachuys gaen
Sy hebben neers noch bril, sy vallen deur de stil, wat soume so staen?
Joris. Tis beter langhsaem gewandelt als schielijck te dwalen,
Engel buer men gebruyct geen mostert of men moetse eerst malen.
Doed. (855) Dat hum de moort sla, dattem dat rat stoot, ’k wod dat hy borst,
O vuylick das een fielt hy hetme de kangs ontmorst,
Ja wel siet krijgh ’k hem ien reys by sen gorgel met mijn tatsen
Ic sel hem so glat as een eel sijn kop van sijn schouderen matsen
Al sou ick oock op staende voet doot blyven, ho, ho man
(860) Ick hebt hier al byme daer ick het mee betalen kan,
Das noch en kop een hamer soumer op stucken smijten,
Ick sweer stonter in mijn macht ick soume self de keel of bijten,
Een mes, een sweert, of een strop, tut, tut das te gemeen:
’t Most al wat raers zijn of ’t is mijn kost niet, neen o neen,
(865) Messen, sweerden, stroppen, das beuls en diefleyers welvaren
Daer rooct heur de schoorstien of, och datter geen duykers inde Hel waren,
Ick wist nou wel wat ick doen sou ’k* me self te barsten eten,
Gut dat sou een smaeclijcke doot zijn kon men hum self salig vreten
Of konmer en eeldom me winnen, of datme wat hoogs besadt,
(870) Ick wed altijt dat ickme voor eerst Keyser van Romen vradt.
Engel. Gans sacke daelders Joris wel seker ie kunt het ramen:
Docht ick dat ierst, wel trouwe ie hoeftie iou hant werck niet te schamen,
[fol. C4r]
Gans lichters, ia, ia vrient. Jor. Ho, ho is dat wat ’k heb wel ier wat aers e daen.
Engel. Ick ben hier wel mee te vreen ’k wod maer dat ’k altemet so een storm uyt sou staen,
(875) Maer ick segh ie bent een giest. Jor. Ick schel iou noch niet quijt buer-vroutie.
Engel. Ummers toch de kerf-stoc raect te vol men man het d’aere helft van ’t houtie,
En dat mier is ie weet hoe hy me niet lang allien ’t huys betrout
Hy mocht ons verrassen, deynck op ’t afterst eert ons berout.
Joris. Niet een sier ben ie geck, de beste vreught is noch after.
Engel. (880) Wel ic slagt ian dreum, ic siet an. Jor. soet roep so niet praet wat safter
Doed. Fy men schoone tijt, fy men slaep, fy men natte lijf, fy men verloren wacht,
O onverdiende loon, o alt’ vergeefs geroem, o ombestede kracht
Och met wat veur een smaeck sleep ick deusen houwer die meer als gemien,, is
Die aers in seuventhien iaer geen bloet, wat praet ick van geen dagh gesien,, is
(885) Help het stijgtme int gebreyn, het raeckt me an men wetenschop
Was hier nou een doctoortien en had ick wat van sijn etenschop
Daermen van achter of overgeeft, dat soume de vracht verlichten,
Ackrement krijghen dit de Reverijckers* inde kop, sy gaen der spullen van dichten
Wanter zijn altijt liefhebbers d’een schort gemeenlic gelt of d’ander eer
(890) En datser dan noch met de persoon lieten ghenoegen, neen, haer spot treft Christelijcke leer,
En als men ’t al maer recht besiet so is de raef an ’t singen geraeckt,
Ax kacs luytjes dit revereyntjen heb ick gemaeckt,
Och een glase ruytjen is so teer men sout met een kerssestien uyt spatten
Holla niet te hoogh se mochten me aers by de huyt vatten,
(895) En se steelen dat iet sien kont hiele sacken vol wint:
Ick seg datme geen saliger dieven als schilders en poeeten vint;
Och dat ick maer met ieren in huys was want de kans is al gedreyt,
Foey mijn an, nou ben ick mee inde sack van Momus geneyt,
Gien ongeluckiger isser opgefockt in ongs hiel gebroeysel
(900) Als ic, wat schortme dan, ja wat schortme, de paep dats een geknoeysel,
Al lang enoech hier moet een mans hert zijn, en dat heb ick
Ick tart hier uyt hansie drie-bil, jochum de doot, en heyntien-pick,
Wie selme deren dat ick strack de denr* niet op de deel,, stap?
En driegen men wijf dat ick heur de darmen uyt de keel,, trap,
(905) Ofse selme seggen waer hy woont, en wie hy is,
Bedaer Doede, bedaer vaer en treet iou spoor niet mis:
Tis best ick wacht noch een poos, misschien krijg ’k hum noch by de lurven,
Daer slatet ien uren, nou vaerter de brant in, das op nieu bedurven,
Doede Al lang enoech geschiltwacht, ick klop de Hoer uytet bedt,
klopt an. (910) Waer is de rinckel, waer is de deur, hae daer beget.
Engel. Oy, oy deer is men man heb ’k et niet geseyt, dat komt van ’t druylen
Joris. Poe wats deer an, laet kloppen dat hy barst, ic ga weer na boven schuylen
[fol. C4v]
En set ie strack de leer wegh. Engel. ’k Wod datje al boven waert.
Ioris. Ho, ho wilie snoepen, en wesen voor een kleyn gerucht vervaert?
Engel. (915) Deer an met*, maer ’kwod geren maken dat de vreucht mier gebeurde.
Ioris. Daer slaet geluck toe, hadie soetert. Eng. Eerst een kusje. Ior. Fris op men hart dat,
Noyt en treurde.
Engel. Ha die men trooster vaert wel verkoren tot op een ander tijt.

Engel draeght de leer wech, segghende:

Een goen haen en schelt met tweemael te kreijen niet quijt.

Doede van binnen.

Doet op of ick steecker den brant in. Hy klopt van binnen.
Engel. Kom nou nood ick je te gast, maer der is niet als de schotelen te vegen
(920) Wie klopt deer. Doe. Wilje bieget op doen, of hoe ist gelegen.
Engel. Men opent hier so laet geen deur, seght eerst wie der veur is.
Mijn oogen zijn so vol vaeck, ick weet nou waer de deur is.
Doede* Ick segh iou by gans krachten doet op, want ick bent.
Engel. Loop hier vande deur, ick ken iou niet, wat rijtme deuse vent.
(925) Of seght me breeder bescheyt. Doe. Wel ick bent segh ick noch al,
Engel. Hoe hietje meer als ick. Do. Doede jou man. En. Wel dat het een val.
Ben jyt, kom in, waerom en sprackie niet, ’k deynck dattet daer ghemack is.
Doede Ick slae iou strack een grins of een Vastel-avons backis,
Engel. Dat machie iou hoeren doen daerie van daen komt fun,
(930) Beginie weer, regeert Saturnus, ist hooft op de run,
Waer veur houie me bulleback, voor iou slet, ia wint daer achter
Ist ie niet genoech dat ie men slaep versteurt, seg wijsheyt, verkrachter
Och wat ginck me an dat ick men ionge leen an so een bok verkocht.
Doede ’kWod dat ick op de marckt gescheten had daer ick iou dees koop an brocht.
Engel. (935) Wou ie fielt, wouie schelm, wel ik seg dat het over kracht is,
Hoe wel weetie schun* wat ick ben, en wat mijn eerlick geslacht is,
Men over Beste-vaer saliger dat was eerst een stam,
Hy kon by gort reeckenen hoe dat Pinxsteren voor Paesschen quam,
So was oock men vaertie, ia men Ooms leven staet in een boeckien getekent.
Doede (940) Ja daer het wel eer een sot een esel voor een paert gerekent,
Engel. Dat liegh iy eer-dief asie bent, weetie wel wat een ezel is.
Doede Daer zijn wel tweederley. En. Daer of sien icker een niet mis.
Doede En ick sie der wel so veul al dragense geen lange ooren.
Engel. Hou iou backhuys toe dat de luy deuse malle klap niet en hooren.

De Klerck uyt.

(945) Wel wat sel hier gebeuren, ’k sie ginder een hiele Joncker staen.
Klerck. Geluck int huys. Doed. so moster men wijf uyt gaen.
Klerck. Met promissi, woont hier een Vrou wiens naem Engel genomineert is,
Doede Daer staetse Singieur, hou stijf gedenck wat iou vereert is.
Ongse lieve Heer verleen iou voor de Son en achter de Maen.
Klerck. (950) Men Jfrouw* ick beveel mijn in u l. goede grasi als onderdaen.
Engel. Dat verstaen ick nou so wel als gister, hier soo wel als ginder.
Klerck. Waer? En. Daert een geck gelooft, hebier geweest so benie niet minder.
[fol. D1r]
Klerck* Behoudens uffrou, tis uyt eerbiedigheyt egroet deur mijn bedrijf.
Engel, Dat sey men besje oock, dan spronger de hont met de slickige poten op’t lijf,
Klerck (955) Non sluytebus, ick die men bootschap al vry wat weert,, schat.
Engel. Ick loof datje wel rijen kunt, als je maer te peert,, sat.
Doed. Wacht jou veur dat varcken sy kan heur woort self wel doen.
Klerck Wel uffrou geliefje my te spraeck te staen mits ick my heb te spoen?
Engel. Hoe ist vaer, ontvaltet iou hebje geen dorst? me kant wel dencken.
Klerck (960) Niet, of ten waer dat uffrou my geliefde te schencken:
Engel. Ey schept hum deer e reys inde pispot so valt hem ’t lit niet op de neus.
Klerck Ick danck iou voor de gunst ie presenteert men heus
Tis onverdient susje late wy malkaer geen oore maecken.
Doed. Kunjer dat niet seggen of moetjer juyst so dicht an ’t lijf raecken.
Engel. (965) Wel ick sou je wel iens schencken maer de booyim is uyt ongse kan,
Klerck Ick sal wel uyt het lit drincken. Eng. swijgh noch so droomjer niet van
Wat leet hun deuse leetduncken veur steen, wat is iou begeeren?
Klerck Mijn bootschap eyst om met u te discoereeren:
Hoe’t met de persoon is etceetra volgens de bicht?
Engel. (970) Een witte met een swarte daer hebje hem int gewicht:
Klerck Al langh enoech gekeft ick sie toch dat het maer te leur,, is,
Engel. Een veest in iou backhuys kanje wel sien wat dat veur een kleur,, is?
Doed. Wel schaemje iou niet datje de luy soo antwoort?
Engel. Sorgh jy niet uyl, ick geef hem niet meer as hum toe behoort:
Doed. (975) Ick sweer iou datje me secht watter van de bicht,, is
Of ick sel iou tarpenteeren so langh als in mijn oogen licht,, is.
Engel. Her uyt kap-stock ie hebt de mantel verkeert om.
Klerck Nou set ick die twee liefjes samen ick ben toch al stom.
Doed. Meenje begort dat ick niet weet wat iou bicht voor stof,, was?
Engel. (980) Ick gis wel dat jyt bent die der niet veer of,, was:
Doed. As icket weet das al even veul, seghme wie is de Paep
Die je al te met doudeynt, of ick wieghje inde eeuwige slaep,
Jou elleweeckse varcken nou selt e reys iou beurt,, vallen.
Engel. Tis te wonder scheeps-hooft, ey hoort hoe kan ongse Geurt,, kallen,
(985) Vertelt ongs deer wat van wat was toch den inhout?
Doed. Wat weet icket, met een Paep leghje en stout, en krout, en dout,
Dattet wongder is, en van alle gaten het hy de sleutel seyje.
Engel. Wel heer kind’ren ick raeck uyt men kracht, ick ken men niet meyje,
’k Wet dat ick iou noch katte-stront voor muscus pas
(990) Hoe nee meen jy dat ick niet wist wie mijn bichtvaer was?
Wie had de Papen rock aen, segh giest, waer jy ’t,, niet?
Sie men e reys te deegh ongder d’oogen krijghsman schijt,, niet,
Wat is hier in ongs huys dat hum veur iou verberght
Spreeck bock, je hebme self tot dit stuck geterght,
(995) Wat isser kleyn of groot, bont of stront, of yets dat nagelvast,, is,
Daer jy de sleutel of derft, of binnen, of buyten de kast,, is?
Daer jy iou voeten ongder steeckt zijn daer de mijne niet bey?
Hadt jy niet de Kapproen overt hooft doen ickje dat sey?
[fol. D1v]
Siet hum nou e reys steen me sou seggen dattet een noortse balck, was.
Klerck (1000) Men sou soo de poust bedriegen of hy schoon so gauw als een valck,* was
Doed. Ick bepisme deer ick stee. Klerck. Ick sie men oogen uyt.
Engel. O iou overgeven en onbesnoeyde gefaliweerde guyt
Weer voor sieje me an veur smaldoeck, dat souje willen.
Doede. Men hart klopt stockvis dat me de bienen trillen.
Engel. (1005) Help die man daer of hy scheyt van sen overschot.
Klerck. Wat dieltet scheel met malkaer, ie bent toch een gort in ien pot.
Jou man het schult, kom an ick sel makelaer wesen.
Doed. Och men alderliefste sinjeurtjen nou begin ick ierst te vresen,
Dat ick dat eerlijcke vroutjen geschoren,, heb.
Engel. (1010) Foey jou, en dien lesten dagh daer ick iou in verkoren,, heb,
Je, wat hadt ick een vroutjrn kunnen wesen een eertse Goddin,
Wat heb ick menige fury gestilt door ’t streelen van men kin,
Van Kaffa broecks gewelt, wat swoerense me niet te houwen
Een uffrou datjet weet, alle daegh met een satijne bouwen,
(1015) Eenen speense kap, metten goulaeckense borst, en schoen vant selve stof,
Met een ebben stoel, een tinnen voet-banc, een sulvere pispot, nog sloegket of,
Wat duncje jongman mag hy de stoel niet wel kussen daer ic geseten heb?
Doed. So mach ick met ieren wel seggen, dat ic iou veur een schijtfalc bescheten heb.
Klerck Sy het iou waerafter al lachgende tot een sinjeur e maeckt.
Engel. (1020) En hy het mee tot een vodtveegh en sen sleur e maeckt.
Doed. Och men alderschoonste uytgelesen schat wiljet me vergeven?
In iou handen beveel ick men leggen en roerent, ja men leven,
En je sult oock een Uffrou wesen so langh alsser schijven inde kas,, zijn,
Dat sweer ’k iou by de zielen, daer so weynich van in men tas,, zijn.
Engel. (1025) Neen vaer ie most al beter piipen sou ick danssen
Dat is maer huyckefaecken om iou me te schanssen.
Doed. Dat schut ick, sie deer ic beloof iou so weer as oortjes mijn pronc pop
Dat ick niet meer inde Pispot kijcken sel, duymtjen op,
En ie sult nou altijt moer allien ongder de sluys,, geen,
(1030) Of praten by de buurt, en ick selje moytjes in huys,, geen:
Begintet wat te lijcken segh men toeverlaet?
Klerck Wat helpt de uyl voort, hy biet iou niet als enckel baet.
Engel. Maer weer by sel ickje geloven dattet wis,, is?
Doed. Al deuse omstanders sullent iou seggen as het mis,, is,
(1035) Vergeefjet me so geef me een kus die elck ien hoort.
Engel. Wegh, wegh deuse geck, hier kust lieuwtje veur sen poort.
Doed. Nou ben ick van gat, leetjeme deuse backstien onder ’t hart leggen.
Engel. Schortet iou ongder ’t hart? Do. Ja troost om de waerheyt te seggen.
Engel. Wel dat kompt seker schielick, das juyst inde maegh.
Klerck (1040) Dat most al een pil doen vannen pont, of de kruyen zijn te praegh*.
Doed. Ey lieven leetet lucken of ick verlies men krachten,
Och ick krijgh een hiete koors vermenght met opstaende gedachten.
Engel. Offer noch mier sucken giest is, hae daer kus ’t wortje gegunt
Dat is toch de beste vreucht diejer of hebben kunt.
[fol. D2r]
Klerck (1045) Her uyt geck ’t aer, hout karel een koe-koeck tussen beyen,
Ackerloot op sulcken paert wou ’k wel e reys na Romen reyen.
Engel. Nou hadie Doeden, ick sal gaen maken den onbijt,, riet.
Doed. Ick danck iou liefste voor de gunst, stelt iou hart gerust en krijt,, niet
Engel. Wat opschrift steet hier boven de deur, ’t lijckt wel ien Rongdieltje.
(1050) Een die sijn Vyant strijt aen biet
Moet mes noch sweert ontberen,
Een die sijn vriendens gront bespiet
Moet kruyt en loot vereeren,
Soo hy dit derft, en soeckt accoort,
(1055) Wort wel gestreelt, maer stil vermoort.
Die dat geschreven het droomde verseecker van een vrouwen zieltje.*
Engel binnen.
Doed. Wat dunckt iou van mijn singjeur he, ick ben al een slimmert.
Klerck Wat meenje dat iou wijf de oogen niet betimmert?
Doed. Wat een vijgh al was sy oock driemael soo loos,
(1060) Maer wat duncktje hadt ickse deer niet gebrilt veur een poos?
Klerck Jaje dapper. Doed. Soo moet me goe wijven maken,
Klerck. Nou ick hoop je sult met iou beyen noch wel over een raken:
Een groote grammersy voort gevloogen haghje Heer
Op een ander tijt soo haeltme op die koop vry stout’lijck weer.
Doed. (1065) Wel wilje soo deur, ick bedanckje Heerschop veur ’t vragen,
Wilje een lanteren mee hebben. Klerck. Wie souseme dragen?
Neen ’t hoeft niet, ick ken de wech by de tast wel, vaert wel.
Klerck binnen.
Doed. Wat rijtme de geck hy vraeght wie hum de Lanteren dragen sel
’k Wed dat de geck wel mient datter een Joncker in sen klieren,, steect
(1070) Nou ick ty weer by men wijfjen eer dat vrou Rora metter slieren,, steect
Is dit niet een gebrabbelt werck met deuse besuckte gaep-stocken?
Wel wanneer sulje reys vande deur geen Josep met de locken
En Stijn met de bellen, ick en men vrou zijn toch al iens,
Das ien duyckers werck, man en vrou krijgt wel een woort onversiens
(1075) Moetme deerom juyst sucken leger in ien buurt leggen?
Ey lieven isser een vry woort e seyt ie hoeftet juyst niet voort te seggen,
Tis uyt haestigheyt geschiet, en of ick onverhoets gekeven,, hadt
Songder weerwoorden, of yemant de ooren gevreven,, hadt
Songder seer doen, swijgh maer stil der sel gras over wassen,
(1080) Want ick moeyme met geen kijven of met geen hasse-bassen,
Die kijven wil die kijf teugen men neers die misseyt,, niet,
Maer ick waerschouje krijghie antwoort dat bekau, noch bedeyt,,*niet,
Want hy spreeckt diepsinnigh een boer heeft genoech te kauwen,
Kijc ’t wort al licht, de hanen kreyen, de mosies piepen, en de katte maeuwen,
(1085) Ick ty na men suyverste toe, och men binnenste herlosi maect sucken misbaer
Nou kinderties onbijt oock wat sulie, goe morgen allegaer.

G’naed is mijn troost.

[fol. D2v]

Kasquet voor ’t byten der dolle honden.
Liefd’. Wy met ons dryen Sotheyt te lyen, Eel was den dagh, (10) Die niet vermach Men mach wel vragen Heeft willen wagen, Ick bidt om ’t licht Met quaet gewicht, (25) ’t Is geen vermeeten, Niet dwanck beseten,	Eendracht. Sijn hier bescheyen, (5) Ionckheyt bevryen, Doen men ’t eerst sach, Heeft doen ’t geschach Of veel ’t haer plagen? ’t Wulps murg te dragen, (20) Vervolght u plicht, Of u ’t gesicht Dats veer versmeten, ’t Mach Momus heten,	Rust. Schilt voor ’t beklach, Stort lach op lach, Tijt ist te klagen Sijn selfs geslagen, (15) Onnosel schicht, Swaer ist gewicht, Ghy mooght niet meten Schoon hadt verweten, Als ’t West van ’t Oost (30) G’naed is mijn troost.

_________________________

Toe-gift, en Weerschijn,

Ofte

Spiegel der Deucht.

SYt ghy wijs en soeckt ge-eert
Soo doet als u dit lesje leert:
Beloont u vrient sijn werck met gonsten,
Al schoon ghy waert van meerder konsten, &c.
(5) Of soo u docht de Eer kompt mijn
Verwarpt nu mijn, een ander ’t sijn,
En maeckt u wijs ghy hebt een schoonder,
Soo wyst u roem een dreck tot loonder, &c.
Betoont u best, en acht het klyn,
(10) Soo sult ghy vrient van yder zyn.

D.W.D.

A. BOR. M.

___________________________________

t’ Amsterdam, Ghedruct voor den Autheur.

Tekstkritiek:

Ontleend aan Decamerone VII, 5
Soms zijn de aanduidingen van de spreker versprongen ten opzichte van hun tekst
In ed-1735 niet paep maar pastoor; overigens ook aantal woorden gemoderniseerd

vs. 99-100 rijmpaar eens-onversiens (ed.-1735: iens-onversiens)
vs. 106 d’aer er staat: daer
vs. 197 toch er staat: soch (gecorrigeerd in ed.-1735)
vs. 329 het er staat: heu (ed.-1735: het)
vs. 353 schat er staat: sehat
vs. 363 weesvers; vs. 364 naar de ed.-1735
vs. 389 Waerom er staat: Waerrm
vs. 405 Pater er staat: Paper (gecorrigeerd in ed.-1735)
vs. 443 weesvers; vs. 444 naar de ed.-1735
vs. 484 lest er staat: leeft (gecorrigeerd in ed.-1735; daar staat op p. 24: Hadt lest een broodt verkogt)
vs. 517 en 518 karitaet,, is en raet,, is er staat: karitaet, is en raet, is
vs. 615 Praelen er staat: Braelen
vs. 783 preeckstoel er staat: preeckstael (gecorrigeerd in ed.-1735)
vs. 903 deur er staat: denr
D2r liedje valt binnen een rijmpaar
vs. 1082 bedeyt er staat: bebeyt

A. Bor. M.KLVCHTvanDOEDEN.

Gedruckt voor den Autheur,____________________________________________Men vintse te koop, by CORNELIS WILLEMSZ. BLAEULAKEN,woonende op de Nieuwe-zijds Achter-borghwal,ANNO 1643.

INHOVDdeser Klucht.