Pieter Bernagie: De belachchelyke jonker. Amsterdam, 1781.
Herdruk van de editie-1684.
Uitgegeven door Rosanne Gouman.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton00773 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Vijfmaal komt een weesrijm voor (vs. 153, 214, 314, 503 en 511); het eerste hebben wij opgelost door vs. 154 uit de eerste druk toe te voegen. Viermaal hebben wij een weesrijm vermeden door een vers over twee versregels te verdelen (vs. 337/338, 699/700, 701/702 en 703/704).

Continue
[p. 1 en 2 ontbreken]
[p. 3]

DE

BELACHCHELYKE

JONKER.

KLUCHTSPEL.

[Vignet: De Byen storten hier, het eêlste dat zy lezen,
Om de oude Stok te voên, en de ouderloze wezen].

T’ AMSTERDAM,
BY JAN HELDERS, Boekdrukker, in de Nes.
Met Privilegie.


[p. 4: blanco]
[p. 5]
    De Gecommitteerden tot de zaken van den Schouwburg hebbben, volgens Octroy door de Heeren Staten van Holland en Westvriesland, den 5den November, 1772 aan hen verleend, het recht van deze Prvilegie, alleen voor den tegenwoordigen Druk van DE BELACHCHELYKE JONKER; Kluchtspel, vergund aan JAN HELDERS.

                    Amsteldam, den 10 January, 1781.

    Geene Exemplaren zullen voor echt erkend worden, dan die, door een’ der heeren Gecommitteerden, onderteekend zyn.

[Getekend: A. van Ryneveld]


[p. 6]

VERTOONERS.

NEELTJE, Moeder van Johanna.
JOHANNA, Vryster van Eduard, en Karel.
JORIS, Broeder van Neeltje.
KAREL, Vreijer van Johanna.
EDUARD, Vreijer van Johanna.
KATRYN, Meid van Neeltje.
KRUEIJER.
Twee Swarten.

Continue

[p. 7]

DE

BELACHCHELYKE

JONKER.

KLUCHTSPEL.
_____________________

EERSTE TOONEEL.

EDUARD, JOHANNA.

EDUARD.
MAdame, laat u toch beweegen,
Hou myn bonheur niet langer tegen,
Of zeg my, wat’er noch obsteert.
Wat is ’t, dat gy desidereert?
JOHANNA.
(5) Heer Eduard, ik zal u zeggen,
Waar aan de gansche zaak zal leggen.
EDUARD.
Ik hoor met aandacht.
JOHANNA.
                                  Myn Mama
Heeft maar een Broêr, gy weet ’et?
EDUARD.
                                                        Ja.
JOHANNA.
Die Broeder is voor dartig Jaaren,
(10) Van hier, na Indiën gevaaren:
Van daar vertrok hy na Japon,
Wierd Tolk, wyl hy die Taal wel kon;
Hij heeft laatst aan Mama geschreeven,
Dat hy zich zou op reys begeeven
(15) Met d’eerste Scheepen, want hy was
[p. 8]
Reeds op Batavia dat pas.
Die Scheepen, hoor ik, zyn nu binnen.
’k Verwacht hem, zo gy hem kond winnen
’t Zou zeer veel helpen, myn geval
(20) Staat in zyn hand. Mamatje zal,
Zo ras hy komt, om raad hem vraagen,
Daar zy haar blind’ling na zal draagen,
Het zy hy goed vindt, dat ik vrouw
Van Karel werd, of met u trouw.
EDUARD.
(25) Hy zal zich daadlyk declareeren
In myn faveur, ik durf het zweeren,
Heeft hy met vreemde geverseert,
’t Gaat vast dan, dat hy estimeert
Welleevendheid, en noch byzonder,
(30) Dewyl de Japaneezers wonder
Kourtoisjes leeven, en Galjaart.
JOHANNA.
Myn Heer, zo veel ik van haar’ aard
Uit haare kleederen kan gissen,
Geloof ik, dat gy zeer zult missen.
(35) Haar Rokken zyn niet heel bekwaam
Tot Complimenten, en voornaam
Haar groote, en flodderige Mouwen.
Dit doedt my ’t tegendeel vertrouwen.
EDUARD.
Mejuffer ik zal dit dispuet
(40) Uitstellen, en om tot myn buet
Te komen, eens gaan pourmeneeren,
Of ik uw Oom mogt rencontreeren,
Aan ’t Ykant, of ’t Oost-Indisch Huis,
Of by de nieuw gemaakte Sluis,
(45) Ik zal myn dienst hem offereeren,
Om aan uw huis te conduiseeren.
JOHANNA.
Gy kend hem niet.
[p. 9]
EDUARD.
                            ’k Zal vragen aan
De Oost-Indisch-Vaârs, die ik zie staan,
Na een, die in Japan voordezen
(50) Is Tolk geweest, ei wil niet vreezen.
Ik twyfel niet, of door myn konst
Insinueer ik me in zyn gonst.
Adieu.

TWEEDE TOONEEL.

NEELTJE, JOHANNA.

JOHANNA.
              WAar mag Katryn nu blyven?
NEELTJE, van binnen.
Tryn.
JOHANNA.
            Mamatje roept, hoe zalze kyven!
NEELTJE.
(55) Katryn! Tryn! hoorje niet? Johanna, wel waar is de Meid?
Zo ras ik men rug keer gaatze voort, hetze jou niet met alle gezeid?
Dat zinne parten! zie daar, ik zal het niet langer verdragen,
Wel ’t is om aârs te worden, zo als de meiden je langer plaagen.
JOHANNA.
Mama ik heb haar in de buurt
(60) Maar, om een boodschapje gestuurt.
NEELTJE.
Je hebt wel een geboodschap, wat hadje nou weêr verzonnen?
Ik wed, datje een platte meid, de heelen dag zoud gaande houden konnen.
Waar nou weêr heen?
JOHANNA.
                                  Mama, s’ is maar
By Klaas de Sneijer, mijn Samaar...
NEELTJE.
(65) Dat gesneijer duurt niet langer als den middag, en den morgen.
’t Is, of in ’t huishouden niet anders te doen is, als voor de kleeren te zorgen,
[p. 10]
De gantsche dag ben jy kleuters bezig, met Krullemaaksters, Kaknaaisters, en volk van diergelyke slag,
Te overleggen wat best zwierd en de Mode weezen mag.
Al watze spreeken is van pronken, en praalen,
(70) Die kleuters maaken zo veel, dat ’t voor d’Ouwers niet is om aan te haalen.
d’Een is nauwlyks weg, of d’anders staat al weêr over de vloer,
Ik wed je hebt meêr als tien Franschekraamers aan je snoer.
En wat nood was ’t noch, maakte je iet, en liet het dan zo blyven,
Zo jy ’t zo afdroegt, ik zouder noch niet eensjes om kyven,
(75) Maar niet één nieuwe Mode komt ’er op, of ’t moet weêr vermaakt.
Meen jy, dat je Vader, en ik, het geld hebben getaakt?
Heb ik een stuiver, wy hebben ’t met onze naerstige zuinigheid over gewonnen.
Ik zouje een party Mutzen, Karbetten, hoe hietje dat Tuyg op noemen konnen,
Dieje meêr van maaken, en vermaaken, als ze waerd zyn, hebben gekost;
(80) Ik ben ook jong geweest, maar zuinig, en niet zo toegedost.
JOHANNA.
Mama, voor deeze was de Waereld
Heel anders, nu gaat elk gepaereld,
Gediamant, gesteent, gestrikt,
Toen ging men zedig opgeschikt.
(85) Wilt gy, dat ik me alleen zal kleeden
Gelyk een Klopje.
NEELTJE.
                            Slechte reden.
JOHANNA.
Hoe kan een Juffrouw van fatsoen,
In kleederen iets minder doen?
Ik bidje, let eens op de Meiden,
(90) Zoud gy ze konnen onderscheiden
Van Burgers Dochters, draagen zy
Niet van fyn goud, zo wel als wy,
[p. 11]
Die Strikken aan het Hoofd, en Ringen,
En Kettingen, en alle dingen?
(95) Zelfs Groentjes, die eerst voor een Jaar
Uit Mofland kwamen, en toen maar
Een schraal groen Rokje hadden, draagen
Nou witte Kapers alle dagen.
Als dan haar Landslui hier in stad
(100) Eens komen, weeten zy niet, dat
Het Meiden zyn, ô neen, zy vraagen
Haar, Juffrouw zou’t uw Man behaagen
Dat ik hem spreek zal ik dan gaan
Gelyk een Meid? zoud gy verstaan,
(105) Dat ik alleen my na laat wyzen
Met vingers, zoud gy dat dan pryzen?
NEELTJE.
Die kleuters spreeken alle te samen gelyk als met eene mond,
Zy bouwen altemaal op een, en de zelfde grond,
Elk zeit, zal ik ’t alleen doen, zal ik een uitsteekzel weezen?
(110) En zo lang als dat zeggen zo duurt, staat ’er te vreezen,
Dat het blyven zal als ’t is, zo doende gaat het d’oude sleur,
Neen, neen, je zult het niet alleen doen, gaatze maar met een goed exempel veur.
JOHANNA.
Daar is Katryn.

DERDE TOONEEL.

NEELTJE, JOHANNA, KATRYN.

KATRYN.
                          Hy zal voort komen,
Zo ras hy heeft de maat genomen            werd geklopt.
(115) Aan imand die hem wagte: daar
Is Karel, ’kzag hem.
Å                                Ei, zeg maar,
Dat ik niet t’huis ben.
NEELTJE.
                                  Watte zaaken!


[p. 12]

VIERDE TOONEEL.

NEELTJE, KAREL, KATRYN.

KAREL.
Ik kom, om u bekent te maaken,
Me-Juffrouw, dat gy zekerlyk
(120) Uw Broêr haast zien zult.
NEELTJE.
                                                  Wel, wat blyk?
KAREL.
’k Heb van Oost-Indisch-Vaârs vernoomen,
Dat hy reeds is in stad gekomen.
NEELTJE.
Wel Karel, ik bedank jou voor die tyding, ’k verlang hartelyk om hem te zien,
Hy is uitgevaaren, laat ik me eens bedenken, ’t is nou al tien
(125) Jaaren, dat onze Peete Wybregje is overleeden,
En toen had hy twintig uit geweest, dat ’s dartig, ’t is dan niet meer als reden,
Dat ik na hem verlang, ik wed, hy kend zyn eige vleeschelyke Zuster niet,
Want als me mekaar in dartig jaar niet eensjes en ziet,
Vind men al veel verandering; maar ik zal ’t wel merken
(130) Aan ’t kloppen van myn hart, ’t bloed zal beginnen te werken
’t Zal kruipen daar ’t niet gaan kan.
KAREL.
                                                        Is de jonge Juffrouw niet in?
NEELTJE.
Ja, maar ga nou niet by ’er, zo jy doen wilt na myn zin,
Ik zou ’t ’er eerst eens lustig van Joris Oom laaten zeggen,
Hy zal der kapittelen, ’k meen dat hy ’er die Text uit zal weeten te leggen,
(135) Ik wilje wel verzeekeren, dat jy hem strakt zult hebben op je zy,
Hy houd niet van ’t Sinjeurtje te speelen, maar van Jongmans als jy;
Hy houd veel van een styl, dat schryft hy my in alle zyne brieven,
Zie jy maar toe, datje Oompje wat weet te believen,
[p. 13]
Ze zal veel om Oom doen. Loop alje best na de Nieuwebrug,
(140) Zie of jy hem vinden kond, zo niet, kom weer te rug.
Ik wou dat jy hem aantroft, want ik heb wel gedachten
Dat Eduard heen is gegaan, om hem onderweegen op te wachten,
Loop al je best als een man, maakt dat jy hem de loef afsteekt.
KAREL.
Met uw verlof, ik ga.
NEELTJE.
                        ’t Is gewonnen, zo jy hem ’t eerste spreekt.

VYFDE TOONEEL.

NEELTJE, JOHANNA.

NEELTJE.
(145) Johanna, Johanna! wel hoe of het noch zal lukken?
Zulje komen of niet? jou kop het wel verbrangste nukken?
Waarom loopje weg? strakjes bleef je wel staan
Toen Eduard kwam, ja, die kleuters rechten wat aan!
Wat let Karel, dat je de borst niet wild zien, noch met hem spreeken?
(150) Is ’t geen eerlyk Jongman? wat het hy veur gebreeken?
Hy is ommers niet schief, scheel, poteres, noch lam?
Is hy een dronkebol, of lichtemis, of is hy je wat te stram?
Nou spreek, wat schort hem? of wilje ’t niet zeggen?
[ed. 1684: Wilje liever hebben, dat ik het jou eens uit ga leggen?]
(155) Dat schort ’er an, hy is geen pronkepink, niet genoeg van de zwierige trant,
Hy is geen Monsieurtje, geen straatslypende lanterfant,
Hy weet Juffrouw zo geen Spreukjes van ’t rood Kousje te vertellen,
En de heele dag van Mode, en Saletten aan de ooren te lellen:
Als ’t postdag is, zeid hy, Juffrouw ik moet brieven schryven, en gaat stilletjes heen,
(160) Als de andere allemode pronker niet weet, hoe hy van grootsheid zal treên.
Smorgens, en Savonds ziet men hem hier verby de deur met zyn confratertjes wandelen,
[p. 14]
Als Karel bezig is zyn dingen te doen, en met de Kooplui te handelen;
Wat dunkje, weet ik ’t niet? heb ik ’t niet net op zyn kopje geraân?
Maar kan het huishouden van Wandelen, en Salet loopen bestaan?
(165) Kan men daar de Kinderen, en de Vrouw de honger meê stillen?
Meenje, dat de Huisheer dat voor de huur zou ontfangen willen?
’t Gaat er zo niet toe in de Waereld, myn lieve kind, jy bent noch jong,
Jy weet noch niet beter, ’t Vogeltje, dat de heele Zomer zong
Storf Swinters van honger, daar andere, die somtyds zongen, en somtyds wat vergaarden,
(170) In de winter op aaten, ’t geen ze in de zomer verspaarden.
Jou Oom zal strak komen, denk eens wat een groot verdriet
Zal ’t voor hem weezen, dat hy jou zo ongehoorzaam ziet.
JOHANNA.
Mama ik zal myn altyd draagen
Gelyk ’t betaamt, ’k zal Oom raad vraagen.
(175) ’k Beken, ik heb in Eduard
Vry meer gevallen, maar myn hart
Heb ik hem zo noch niet gegeeven,
Dat ik met hem zou willen leeven
In weêrwil van myn Oom en jou;
(180) Indien gy wild, dat ik hem trouw,
’k Zal myn gehoorzaamheid betoonen.
Indien gy Karels min wilt kroonen,
Zal ik aanwenden alle vlyt,
Dat gy en Oom te vreeden zyt,
(185) En, hoe hoog dat ik ook mag achten
Galanterien, ik zal trachten
Om my te schikken na zyn’ raad.
NEELTJE.
Wel nou ken ikje voor myn kind, dat is eerst verstandig gepraat.
Hebje je Ooms kamer al te deeg opgeschikt? zal der nou niet met alle aan faalen?
[p. 15]
JOHANNA.
(190) Belieft Mama het eens te zien?
NEELTJE.
                                                        Wel ja.
JOHANNA.
                                                                    Gy zult ondertusschen het Thé goed voor den dag haalen.

ZESDE TOONEEL

KATRYN.

Ja ’k zeg je brust dat Thé goed wel,
Men heeft de dood op zen hals als men ’t krygen of weg zetten zel,
Brak ’er maar eens één Kopje, ik zou het verloopen,
Zulk een leeven zou ’er zyn, al wou ik weêr een ander koopen
(195) ’t Zou niet helpen mogen. Nou, de Pot is altyd noch heel,
Daar zyn de Kopjes, ik moet eens tellen, hoe veel
Werd gescheld.
Heb ik ’er hier? ô Bloed! is dat verschrikken,
’t Is groot geluk, datze niet uit myn hand zyn gevallen aan duizend stikken.

ZEVENDE TOONEEL.

KRUEIJER, KATRYN, JORIS,
met de Mantel om de ooren.

KRUEIJER.
Wat hangt hier uit? is het niet een Baviaan?
KATRYN.
(200) Wel ja.
KRUEIJER.
                    Hier is het.
JORIS.
                                      Nou gegaan
Om ’t goed, en de Zwarten.
KRUEIJER.
                                            ’k Loop al heenen,
’t Geld kryg ik strak dan wel met Eenen.


[p. 16]

ACHTSTE TOONEEL,

JORIS, KATRYN.

JORIS.
Is Neeltje Joosten niet in huis?
KATRYN.
Myn lieve man, je hebt abuis,
(205) De Vrouw, daar ik jou na hoor vraagen,
En kende ik niet van al myn dagen,
Je bent verkeert, die woond hier niet.
JORIS.
Is dat dan niet een Baviaan, die me booven op je Luyfel ziet?
KATRYN.
Ja ’t is een Baviaan, maar ik ken hier geen Neeltje Joosten.
(210) Vriendschap, jy zeltje ’t zoeken noch wat moeten troosten.
JORIS.
Zy moet ’er woonen.
KATRYN.
                                Wel hoe zal
’t Hier lukken, kaerel, benje mal?
JORIS.
Laat je Moeder, of je Vrouw eens van binnen komen:
Ik zal ’t ’er zelf vraagen. Wat benjer, de Dochter, of de Meid?
KATRYN.
(215) Wel! wie dukker of ’t langer zo zou droomen!
Ik wilze nou niet roepen, zie daar!
’k Zou ergens woonen by de zeeven jaar,
En den naam van ’t Volk daar ik by diende niet kennen.
Wat beelje jou in, dat we hier zo wat Doetjes bennen?

NEGENDE TOONEEL.

JORIS, NEELTJE, KATRYN.

NEELTJE, van binnen.
(220) Katryn, hoe duurt het daar zo lang?
KATRYN.
Deez’ Kaerel maakt het my zo bang,
[p. 17]
Hy staat en teemt om my te plaagen.
NEELTJE, uitkomende.
Wat is ’t voor een, wat komt hy vragen?
KATRYN.
Na Neeltje Joosten.
NEELTJE.
                              Dat ben ik.
KATRYN.
(225) Jy Juffrouw!
NEELTJE.
                              Ja ik ben het, schik,
Waar is de Man? wat ’s jou begeeren?
Of ben jy ’t Joris Broêr? ik begin zo te altemereeren.
JORIS laat de Mantel hangen, waar
door men zyn Indische Kleedren ziet.
JORIS.
Hiet jy Neeltje Joosten dan benje myn Zuster.
NEELTJE.
Wel welkom Broêr.
JORIS.
                                Myn hart is nou vry wat geruster
(230) Als strak. Ik dankje zeer, maar waarom of je Meid
Jou lochende, met zulk een dwars bescheid?
KATRYN.
Myn Heer, ’k bid, wilt my dat vergeeven,
Ik heb onze Juffrouw van myn leeven.
Zo noch niet hooren noemen.
JORIS.
                                              Wat?
NEELTJE.
(235) Jy zult zo veel in deeze Stad
Verandert vinden, datje verstomt zult staan kyken,
’t Zalje ’t zelfde Amsterdam, noch het zelfde volk gelyken.
Ik heb nou al meê, als alle de luyden een Van,
Die geen bynaam heeft kan niet meê, daar aan kend men de Man.
(240) Zo menige Poep, en Knoet, die hier op strowisschen zyn komen gedreeven,
[p. 18]
Hebben ’er zelf wytse Naamen, en Wapens gegeeven.
Al liepje de gantsche dag, de halve Stad in het rond,
Ik wed, datje kwalyk één van je Vrienden, of van haar Kinderen vond.
In ’t opzoeken zou jy je vinden byster verleegen,
(245) Zy hebben al meê andre namen gekreegen.
JORIS.
Leeft onze Klaas Janse noch?
NEELTJE.
                                              Wie? laat zien? ’t is me by na ontgaan,
’Kweet wieje meent, die hiet nou myn Heer Zwierhaan.
De tydt heugt me niet, dat ik hem Klaas Janse heb hooren noemen,
Zo is ’t ook met Willem Adriaanze, en die durft dan noch op de oudheid van zyn geslacht roemen.
JORIS.
(250) Is jou dochter Johanna nog kloek, en gezond?
NEELTJE.
Waar blyftze? Katryn, zeg datze voor komt, en terstond.

TIENDE TOONEEL.

NEELTJE, JORIS.

JORIS.
Maar Zuster, hoe is ’t gelegen met onze gemene zaaken?
Heeft jou man voor zyn dood myn ’Rekening niet op laaten maaken?
Je weet, hy heeft de Boeken, en Boedel van onze Ouders gered,
(255) De schulden ingevorderd, en ’t gelt weêr op intrest gezet,
Hoe veel komt my by slot van Rekening, je hebt me wel geschreeven,
Dat ’er veel Bankroeten onder liepen zo datter weinig over was gebleeven;
Maar ik geloof, dat je dat uit een argje zult hebben gedaan;
De Brieven mogten in handen raaken, en dan zouje zo veel te hooger in de schattingen staan;
(260) Altyd van Pieter Janse kwam ons over de negen duyzend gulden,
En van Dirk Cornelisz elf, behalven alle d’andere schulden.
Dat is al twintig en...
[p. 19]
NEELTJE.
                                Die Boedels waaren beide heel Insolvent.
JORIS.
Wat! die luy!
NEELTJE.
                    Ja en noch wel tien tot haar, die gy alle, zo wel als deeze, hebt gekent.
JORIS.
Is ’t moogelyk!
NEELTJE.
                      Ik zalje de Briefjes van de Kamer laaten kyken;
(265) Andere doen Ses, daar na leven zy als de Ryken,
Ze trekken na vreemde plaatsen, en speelen mooi weêr
Met ’t geen zy achter de hand houden.
JORIS.
                                                            Maar, zynze haar eer,
En naam dan niet kwyt?
NEELTJE.
                                      Tut, tut, meenje dat zulke luyden wat geeven
Om ’t verlies van haar eer, en naam, als ze maar mogen houwen daarze lustig van leeven.
JORIS.
(270) Leed Pieter Janse dan zo grooten schaaden op Zee?
Of brande zyn huis af, waar verloor hy het meê?
NEELTJE.
O neen!
JORIS.
              Hoe is ’t dan toegekomen?
By myn tyd wierd hy al genoomen
Voor een man van middelen.
NEELTJE.
                                              Wel wat je vraagt!
(275) Hoe ras is dat goedje door het keelgat gejaagt,
Alle daag gasten, en brassen, dat kan wat verslinden,
Daar is geen geldkist zo diep, of zo doende kan men de boodem noch vinden,
Ik meen, dat, dat slempen wat weet, elk schaft om het heerlykste op,
[p. 20]
Kalfs, en Schaapen Vleis schynt te stinken, men gooit het schier malkanderen na de kop,
(280) Zy zullen aan Erten, en Boonen, de mond nauwlyks eens steeken,
Wilje iemand onthaalen, daar moeten Haazen, Phyzianten, Patryzen, en zulk goed zyn, of men zouder schanden van spreeken,
De jonge Kuikentjes, Kalkoentjes, en Lamprytjes mogen juist
Niet grooter weezen, als een gemeene vuist,
Of ze zyn te taay, en zo men uit het Lams vleisch niet meer melk, als bloed, voor zyn oogen ziet loopen,
(285) Men zou ’t niet door de hals konnen krygen, dan mogen ’t slechte luiden koopen.
JORIS.
Wel dat loopt te hoog.
NEELTJE.
                                  Je zult het zelve zien, als je by de Vrienden werd genood,
Ze komenje voor den dag met schootels, die zo groot
En wyd zyn, datze niet op de Tafel konnen raaken,
Of ze moeten der eerst in de deur een kerf toe laaten maaken,
(290) ’t Is dan niet genoeg, dat de schotelen zo zyn,
Ze zouden de Neus tot de Ooren toe op trekken, zo de wyn
Geen Dartig, Veertig Ryksdaalders op het minst most gelden,
Fransche Wyn komt op de maaltyden niet meer, altyd heel zelden,
Die ’s voor ’t Kanaalje, me durfze nauwlyks schenken aan een fatsoenlyk Man,
JORIS.
(295) Je spreekt van de grootste denk ik wel, als men ’t uit voeren kan
Is ’t noch iet, dat een, die gezegent is met schatten,
Wat meerder doet gaat heen, maar hy zou ook wel te ver uit konnen spatten.
NEELTJE.
Wat noot was het dan; maar de borgers doen het de grootste na,
Niemand wil de minste zyn, ze denken niet eens, hoe dra
(300) Men door zyn’ middeltjes raakt, ze weeten niet te onderscheiden,
Dat een zakje en een yzere kist niet even veel porrens konnen lyden,
[p. 21]
En ’t alderslimst is, dat het dan noch eindelyk op dobbelen, en speelen loopt uit.
JORIS.
Om tydkorting denk ik? speelen is zo kwaad niet, als men het hoog dobbelen maar stuit.
Of iemand al om een schelling een verkeertje speeld...
NEELTJE.
                                                Wat schellingen! men weet van geen schellingen, ja van geen dukaaten,
(305) ’t Gaat dikwils om een zakje dukatons, ja vier, of vyf, wil jy van schellingen praaten?
JORIS.
Dat kan geen stand houden, gaat dit zo voort, het land moet in de grond.
By myn tyd ging ’t heel anders, men verbruste zo veel niet met de mond.
Met een schoteltje Raapen, en een Schaapenbout, of op de Warme Keetel, dorst men de grootste onthaalen,
En dat was doen wel, dat kost men gemakkelyk betaalen,
(310) Men hoorde toen van zulk gasten, en brassen onder de burgeren niet,
Zulk dobbelen is ’er nooit by onze tyden geschiet,
Toen ginget het land wel, en de luyden zelfs die met niet, of weinig hadden begonnen,
Wierden schat ryk, zo hebben de oude Hollanders haar geld over gewonnen.

ELFDE TONEEL

NEELTJE, JORIS, JOHANNA.

JOHANNA.
ZYt hartelyk welkom Oom.
NEELTJE.
                                              Dat is myn Dochter.
JORIS.
(315) Is dat jou Dochter?
NEELTJE.
                                        Ja.
[p. 22]
JORIS.
                                              Nicht,
Heb dank.
NEELTJE.
                Wat dunkje Broêr?
JORIS.
                                                Wat me dunkt? ze kleet ’er veel te licht.
Wat fatsoen is dat, dit geway daar voor altemaal oopen?
Als men ’t vleesch buiten de deur hangt, is ’t een teeken, dat men het graag zou verkoopen.
Is ’t met jou ook zo gelegen? wat hebjer toch meê veur?
(320) Of wouje wel, dat in ’t verby gaan zo een Sinjeur
Der de handen eens in sloeg, Johanna je moet dat wat laaten.
JOHANNA.
Oom ’t is de Mode zo.
JORIS.
                                    Wel dat mag hier niet aan baaten.
’t Is wel een vuil gebruik, maar moet jy juist altyd
De Mode volgen, stel, wy leefden in een tyd,
(325) Dat de Mode was, naakt, zo bloods hoofds met de billen te lopen,
Zou jy ’t daarom na doen? hoe zyn de kwaade zeden hier in gekroopen!
Maar zuster, ik wou jou wyzer hebben, zyn de Dochters zo dwaas,
De Ouders moeten beter weeten, en laaten de Kinders zo veel niet de baas.
Wat een hoofd heeftze, men zouder kinders meê verschrikken,
(330) Hoor Nicht, wilje Oom te vrind hebben, je zult je zediger op moeten schikken.
Wy zyn maar borgers dat je ’t weet.
NEELTJE.
                                                        Zo Broêr, zeg het haar ter deeg.
JORIS.
Dat most jy gedaan hebben, eer ze die kleeren kreeg.
NEELTJE.
Ik hebt ’er zo dikwils gezeid, maar het heeft niet moogen baaten,
Zy lelde me zo lang aan het hoofd, tot dat ik het toe heb gelaaten.
[p. 23]
JORIS.
(335) Wel wie is hier voogd in Amsterdam, de Moeder of ’t Kind?
Zie dit mogt ook verandert zyn, dewyl ik hier zo veel verandering vind.
JOHANNA.
Mama is voogd, met haar volkomen
believen* is dit stof genomen.
NEELTJE.
Wel schaamje niet Meisje met je liegen? hoe stelde je jou aan?
(340) Wat een gehuil, wat een gebalk het ’er geweest, om dat ik het niet toe wilde staan?
Zei je strak noch niet, dat ik hebben wou dat jy als een klopje zoud leeven.
JOHANNA.
Ja maar....
JORIS.
                          Hoor zuster, wil ik je ’t uitsluitzel eens geeven?
’t Gaat hier mal Mortje, mal Kindje, in ’t eerst hou je luy je zo wat kwaat,
En daar na, als je lui ziet, dat het zo wat zwierigjes staat,
(345) Dan lachjer om in de vuist, en laat het kindje betyjen,
Indien het anders de Ouders ernst was, ze zouden ’t niet lyjen.
JOHANNA.
Zo is ’t.
JORIS.
              Maar Nicht, meenje dat pronken jou voordelig zal zyn?
Neen, de vreijers laaten haar niet bedriegen door zulk een schyn,
Zy weeten door de regel kos uit te rekenen kostelyke Vrysters, zyn kostelyke Vrouwen,
(350) Die wel weten van opschikken, maar weinig hoe men huis moet houwen.

TWAALFDE TOONEEL.

JORIS, NEELTJE, JOHANNA, KATRYN.

KATRYN.
DAar is het water.
[p. 24]
JOHANNA.
                                ’t Smaakt geweldig na de rook.
KATRYN.
Juffrouw, je beeld het jou in.
JOHANNA.
                                              Ik bid Mama ei proeft het ook.
NEELTJE.
Wel wat of’t dan zou zijn? wat zal ik daar aan proeven?
’t Smaakt zo als water.
KATRYN.
                                    Zulje ook iets anders behoeven.
JOHANNA.
(355) Het water is noch niet gaar, hangt het noch wat over het vier,
KATRYN.
’t Heeft meer als een half uur gekookt.
JOHANNA.
                                                            Geef de Zoetemelk maar hier,
En dan de Saffraan, daar zullen wy ze onderwyl meê drinken,
Geef de Confituuren, en neem het vuur meê achter, ’t begint al te stinken.
Breng het Walvis beentje, en de goude Vorkjes meê.
(360) Oom, kan ik jou dienen, met een kopje Zoetemelk, en Thé?
JORIS.
Ja wel! ’k verwonder me nu niet meer, dat de luiden hier in zo korte jaaren
Zo kaal worden. Wie of niet achter uit zou moeten vaaren,
Als hy ’t zo aanlegt? jy wilt al meê door de poort.
Zie Zuster, wil jy ’t zo beginnen, je moet zekerlyk ook voort.
(365) Ik wed, je hebt daar voor honderd Dukatons aan Thé Goed, wat hoeven de Potjens zo kostelyk beslagen?
Zo een kostelyke Thé Tafel? zo veel Confituuren? kan jou Kapitaal dat verdraagen?
En waar toe is ’t ook nodig? men kan wel Thé drinken al kost het gereedschap zo veel honderden niet.
Of zou de Thé hier niet smaaken, ten zy men het Goud aan de Trekpotjes ziet?
Heb jy ’t, die een Borgers vrouw zyt, en je noch zegt needrig te houwen
[p. 25]
(370) Zo wyts, wat zal men van de grooten vertrouwen?
JOHANNA.
Gelieft Oom niet een kopje?
JORIS.
                                            Neen, drink jy ’t maar op.
Ik kan zo veel viezevazen, niet verdragen in myn kop.
Je hebt hier zo veel nooten op je zang, zulke fratsen in ’t schenken.
Dan smaakt het water te raauw, of na de rook, en duizend zulke dingen, daar wy in Indien niet om denken.
(375) Daar drinken wy ’t met zuiver water, hier komje met Melk, en Saffraan,
’k Geloof zo ’t uit d’ Apteek kwam, dat het je tegen zou staan,
Je zoud zeggen, ik kan dat goed niet innemen. Ik zal flusjes eens brouwen,
En maken na myn mond, je meugt jou Melk wel houwen.
NEELTJE.
Terwyl dat zy zit en drinkt moet ik je met een woord,
(380) Verhaalen, datze twee Vreijers heeft, die zo voort
Hier zullen komen, omjou wellekom te heeten.
Eer jy ze spreekt dienje voor af wel te weeten,
Dat d’een de Jonker speelt, geen styl heeft, en naauwelyks iets kan.
d’Ander heeft en styl, is de Zoon van een Burgerlyk Man.
(385) De Jonker is trots, en gaat kostelyk in de kleeren.
d’Ander gaat zedig, zo als men van een Borgers zoon zou begeeren.
In ’t kort, ’t is een borst daar ze meê behouwen zou konnen zyn.
Maar de Dogters vergaapen haar gemeenlyk aan de schyn,
Ze zullen jou alle beide hier over komen spreeken.
JORIS.
(390) Laat ze maar komen, ik zal ’t wel besteeken.
Werd gescheld.
NEELTJE.
Dat is de Jonker.

[p. 26]

DERTIENDE TOONEEL.

NEELTJE, JORIS, JOHANNA,
EDUARD, KATRYN.

EDUARD.
                            Excuseer my Mejuffrouw... is dit nu myn Heer uw Freer?
NEELTJE.
Ja Eduard, hy is ’t.
EDUARD.
                              Myn Heer, ik ben gefascheert, en beklaag my zeer,
Dat ik zo malheureus geweest ben van u nergens te rencontreeren,
’k Heb alle devoiren aangewend, om u myn services te offereeren.
(395) Ik estimeer my echter noch heureus, nu ik d’ eer heb dat ik u hier congratuleer,
Je vous baise les mains myn Heer, en ik contesteer,
Dat ik nooit manqueren zal, maar steeds alle devoiren emploijeren,
Om in ’t Cabinet van uwe goede gratie my te mogen insinueeren.
JORIS.
Spreekt deeze Jongman tegen my?
NEELTJE.
(400) Ja Broêr, hy maakt de vreijery
Wat by myn Dochter.
JORIS.
                                Hy haar vreijen?
JOHANNA.
Ik zie wel, dat hy ’t niet zal leijen.
EDUARD.
Ja Heer, ik bid, dat my ’t faveur
Geconsenteert werd, haar mon coeur
(405) En myn services te offereeren,
’t Zou my ten hoogsten honoreeren.
Madame...
JORIS.
                  Ik kan de helft pas verstaan.
[p. 27]
Waar is deeze Jonker toch van daan?
Wat Landsman is hy?
NEELTJE.
                                  Hier gebooren,
(410) Een Amsterdammer, van haver tot garst.
JORIS.
                                                                          Ik kan dat niet hooren.
’t Is altyd geen Amsterdamsch dat hy spreekt, ik weet niet wat hy zegt.
Nicht versta jy hem niet beeter, zo vry je lui als de stommen, hoe maak je ’t? ten zy dan dat hy je met gevoelige reden onderrecht.
EDUARD.
’k Geloof myn Heer gelieft met my te raljeeren,
Ik spreek goed Hollandsch, maar die taal is wat plat, daarom moet men ze zo wat entrelarderen
(415) Met Fransch, ’t is doucer, en aangenamer, als men een woord
Uit een vreemde Taal onder de Nederlandsche hoord.
Bot Hollandsch is maar voor ’t Kanaalje, en ’t volkje in de achterstraaten,
Men hoort nu geen luiden van respect zo praaten.
JORIS.
Nou jy ’t me zo uitlegt zullen de zaken wel gaan,
(420) Ik zal wel gissen wat jy zeggen wilt, als jy my maar zult konnen verstaan.
EDUARD.
Ja toch myn Heer, zelfs al uw rede,
’k Verwagt maar een favorabel antwoord op myn bede.
JORIS.
Heel wel, ik antwoord dan myn Heer.
’k Bedankt jou hartelyk voor de eer,
(425) Die wy myn Nicht met uw sarandi,
Bakkosy, allabor, negandi,
Zo ik ’t geweeten had, vertrouw
My zeker toe, dat ik u zou
Wat hebben ingewacht, Parari
(430) Progredi, alastorf venani,
[p. 28]
Indien gy wilt, dat ik u voort
Buglodi, ’t kostje maar een woord.
EDUARD.
Myn Heer ’k bid, wil my excuseeren,
Dat ik niet prompt kan respondeeren,
(435) ’k Versta u niet, wat Taal is dat?
JORIS.
Heb jy myn meening niet gevat?
’t Is Nederlandsch met vreemde woorden.
Dewyl wy aanstonds van u hoorden,
Dat onze Taal meer zoetheid heeft,
(440) Als daar een vreemde onder zweeft.
Heb ik, om die wat op te sieren,
Gebruikt zo wat Japansche zwieren.
EDUARD.
Dat ’s wel, maar ik kan geen Japansch.
JORIS.
En ik, myn Heer, versta geen Fransch.
(445) Beel jy jou in, dat alle menschen
Fransch konnen?
EDUARD.
                          ’k Zoud ten minsten wenschen.
JORIS.
Wel wensch zo veel jy wilt, maar laat ondertusschen die zotterny.
Want ik verzeker je, dat ik, zo dikmaalen als je my
Iets vraagt in ’t Fransch, in ’t Japansch je antwoord zal geven.
(450) Wil je Frans spreeken, spreek Fransch, maar met volk dat in die Taal is bedreeven,
Maar als je Hollandsch spreekt, laat die wisjes wasjes dan weg.
Je meugjer na schikken, want ik zal doen gelyk ik zeg.
Ik wist niet, hoe ik met leezen, en met landsluiden te spreeken myn Taal genoeg zou onderhouwen,
Weinig dacht ik, dat zy ze hier zo rabraaken zouwen.
(455) En jy lui Jonkkertjes meent, dat dit wonderlyk gaat.
Ik hou dat juist niet voor een teeken, dat iemand de Taalen verstaat,
Geensins, ik geloof, dat je ’t een zo net kond, als het ander.
[p. 29]
Jou Fransch, en jou Duitsch, geloof ik, ontloopen niet zeer malkander.
Zo jou lui eens een rechtschaape Franschman aansprak in zyne Taal,
(460) Je zoud verlegen staan kyken, en onder ’t verhaal
Een deel Hollandsche woorden mengen, en hem dan noch wys willen maaken,
Dat het Fransch zo meer aartigheid heeft, dat men zo de zin beter kan raaken,
Doch ik zal daar een speltje by steeken, zeg jy maar watje begeert.
Maar in jou Moeders Taal.
EDUARD.
                                          Myn Heer considereert...
JORIS.
(465) ’k Heb Pitzelowitsky...
EDUARD.
                                            Ik bid, dat gy my uit wilt leggen,
Dewyl ik ’t niet verstaa, wat gy hier meê wild zeggen.
JORIS.
Wat is considereert?
EDUARD.
                                ’k Heb ongelyk, ’k beken ’t,
’t Was weg, eer ik het wist, en zo ben ik ’t Fransch gewend.
JORIS.
En zo ben ik ’t Japansch gewend.
EDUARD.
                                                    Ik bid, wilt me excuseeren.
JORIS.
(470) Al weêr?
EDUARD.
                        Vergeef het my, ik zal ’t zien af te leeren.
JORIS.
Ik weet bykans watje zeggen wild,
Dus is onnodig tyd gespild,
Ik most jou schrift eens zien en leezen,
Eer jy Johannaas Man zoud weezen.
(475) Want ziet, men staat dat zo niet toe,
Eerst moet men zien, waar meê, en hoe
[p. 30]
Jy aan de kost, en kleeren zoud geraaken.
Te trouwen zeker, ’t zyn geen zaaken
Om zonder raad, en ryp beleid
(480) Te doen, wat ’s jou gelegentheid?
Maar eer wy hier in verder treeden
Dat jy eens iet schreeft, het heeft zyn reden.
EDUARD.
Ik ben bereid.
NEELTJE.
                    Katryn, breng hier
Een Pen, en Inkt, met wat Papier.
KATRYN.
(485) Zul jy de Huwelyks voorwaard schryven?
NEELTJE.
Zet jy ’t maar neêr.
KATRYN.
                              Ik hoor noch kyven.
Eduard schryft.
NEELTJE.
Zie hy eens vribbelen, hoe staat hem dat ter hand?
Van ’t Jonkertje te speelen, en trantrirum gaan, geloof ik, heeft hy beter verstand.
Eduard geeft het schrift aan Joris.
JORIS.
’k Zal u myn’ meening openbaaren,
(490) Wilt al jou moeiten verder spaaren,
Je zult myn Nicht niet krygen, want
’k Heb geen gevallen in jou hand,
Beschouw hier zelfs eens, welke grooten
En onbeschofte Haane pooten?
(495) Gy zyt uw Meester veel te vroeg
Ontloopen, had gy uit de kroeg
Gebleeven, en wat schryven leeren,
In plaats van Troeven, en Verkeeren.
Die, O staat immers veel te plat,
(500) Zie eens, hoe dat die A zijn gat
Na achteren uitsteekt, foei, ’t is schanden,
[p. 31]
Dat jy zulk schrift my geeft in handen.
In dit woord zyn wel drie Spelfouten, hy moet weêr op ’t spelde bankje.
EDUARD.
’t Is of gy u Cousine woud
(505) Zien aan een Meester uitgetrout,
Is ’t niet genoeg dat gy ’t kond leezen?
Ik zoek geen Pedagoog te weezen.
Maar wie heeft ooit of ooit gehoord,
Dat een Mariagie daarom niet voort
(510) Gegaan is, wyl men vond gebreeken
In ’t letter maaken?
JORIS.
Neen maat, daar blyft het niet om achter, maar dit slegt schryven is een teeken,
Dat jy meer vlyt hebt aangewend,
Te leeren, hoe men schermt, en rend,
(515) En Kaatst, en Danst, ja al de zaaken,
Die dienen konnen tot vermaaken,
Als tot de konsten, daar men door,
Na volgend ’t loflyk Oudren spoor,
De kost wind, en wat op kan gaaren,
(520) Tot onderstand van hooge jaaren.
Dit is de reden, dat ik u
Johanna weiger, weet j’et nu?

VEERTIENDE TOONEEL.

JORIS, NEELTJE, JOHANNA, EDUARD, KAREL, KATRYN.

NEELTJE.
Daar ’s d’ander.
JORIS.
                            Wel in die heb ik duizendmaal meer genoegen,
Die zou hem noch zo wat na de burgerlyke trant willen voegen.
KAREL.
(525) Is dat uw Broeder?
NEELTJE.
                                        Ja.
[p. 32]
KAREL.
                                              Zyt wellkom myn Heer.
JORIS.
Wel jongman, ik bedankje hartelyk zeer.
EDUARD.
Mort bleu!
JOHANNA.
                  Zo Oom...
JORIS.
                                    ’k Heb reeds vernomen,
Waarom dat gy zyt hier gekomen,
Maar ik diende eerst wat onderrecht,
(530) Uw Styl, en Vrinden?
NEELTJE.
                                            Wel gezegt.
Zijn Vrienden ken ik heel wel, ik ben met die luiden te vreden,
En over zyn Capitaal te klaagen was tegen alle reden.
EDUARD.
Als de Mamaas van de Matressen, zulke getuigenis geeven, krijgt een serviteur groote esperans.
NEELTJE.
Ja sperans jy wat, hy kan niet een oogenblik stil staan, kyk hy wou wel aan den dans.
EDUARD.
(535) Fatal...
JOHANNA.
                      Hoe Eduard?
JORIS.
                                          Maar wat is jou hantering?
Ben jy een Koopman in ’t gros, of doeje neering?
KAREL.
Myn handel is meest op Duitsland, en in de Oost-Zee,
En in de Rederijen doe ik zo een weinigje meê.
JORIS.
Ik wenste wel, datje eens een lettertje beliefde te schryven.
NEELTJE.
(540) Hy schryft zo schoonen hand, datje verwondert zult blyven
[p. 33]
KAREL.
’k Heb wel een briefje by me.
JORIS.
                                                Maar
Is dat jou eigen hand?
KAREL.
                                    Voorwaar
De Juffrouw kendze wel.
NEELTJE.
                                        Wel zou ik ze niet kennen.
Laat eens zien, ik zalje voort wel zeggen, of ’t zyn letteren bennen,
(545) Maar ik heb myn bril binnen laaten leggen, loop haaltze. Hy is zo wys!
O! ’t Is zulken fraeijen jongman! denk vry, dat ik hem niet zonder reden zo prys.
Benje daar met de bril? ja hy het et zekerlyk geschreeven,
’t Is zyn eigen’ hand, ’kwilder wel een assertasy van geven.
Dat zinne lettertjes, by zulke haane-pooten!
EDUARD.
                                                                        Ik kan
(550) Niet langer zwygen, met permissie Mejuffrouw, wel estimeert gy dan
Nu langer niets, als schryven,
Zal dat dan alleen, boven al de andere exercitien dryven?
Behoeft men anders niet te doen.
Hebt gy geen estimes voor fatsoen?
(555) Zal dan Rapaalje om ’t schrift meer voordeel
Nu hebben, als een man van oordeel?
Van eduactie?
KAREL.
                      Eduard,
Zie wat jy zegt, gy loopt te hart.
Schoon ik niet steeds langs straat ga stryken,
(560) ’k Zal in fatsoen niet voor u wyken,
Schoon ik my zoo niet stel ten spot,
Als die Messieurtjes, die als zot
De gansche dag langs straat gaan zingen,
En als de nuchtren kalvren springen,
[p. 34]
(565) Dat ’s geen bewys, dat wy daarom
Die exercitien niet konnen, kom,
Ik tart u uit in oefeningen,
Wy konnen ’t ook, maar onze dingen
Die loopen daarom niet in ’t wilt.
(570) Ik heb myn tyd nooit zo gespilt,
Des morgens, als gy ligt te ronken
Of uit slaapt dat g’ihebt in gedronken,
Zit ik te schryven op ’t kantoor.
EDUARD.
Mortbleu? wat komt my hier te voor?
(575) Gy sul, wilt gy u Compareren
By my, waar zit dat, in uw kleeren?
In uw klein befje, of in uw hoed?
Jy lykt hem wel, myn lieve bloed!
’t Postuur staat u na oeffeningen,
(580) Allon Messieurs, die man kan springen.
KAREL.
Gy meent dat die ’t alleening weet,
Die op zyn Schytvalks gaat gekleed,
’k Ben niet gewend veel op te snoeven,
Maar om uw konsten te beproeven.
(585) Wat oeffeningen dat jy kond
Kom voor den dag, ik zal terstond
U als een babok toe doen kyken,
Die snoeshaanen zyn juist altyd niet dieze gelyken.
EDUARD.
Het is my niet de pyne waard,
(590) Dat ik u antwoord.     Voila!
KAREL.
                                                      Gy zyt vervaart?
Gy vreest ’er slechtjes af te komen.
NEELTJE.
Dat doet me goed, wie zou dat droomen?
JORIS.
De Jonker is in ’t naauw, hy kan
Niet af, hy heeft de recht man.
[p. 35]
EDUARD.
(595) Mejuffer, ’k zal niet eens tenteeren*
Dit borstje te prostitueeren.
Gy ziet aan al de zwier, dat hy
De rechte man is, om met my
Van zulk een poinct, te disputeeren.
JOHANNA.
(600) Myn heer, ’t is altyd aan de kleeren
Juist niet te zien, waarom hem niet
Beschaamt gemaakt, dat Oom het ziet?
Die meent dat het waar is.
EDUARD.
                                        ’k zou u blaffen
En inportuniteit zo straffen,
(605) Assurement, dat gy niet licht
Weêr komen zoud voor myn gezigt,
Zo ik hier had een paar floretten.
KAREL.
Dat dreigen zal my niet verzetten,
Katryn kan ons wel met der haast
(610) Floretten haalen, van hier naast.
Katryn, loop alje best eens heenen.
Bid buurman, dat hy ons twee floretten wil leenen.
KATRYN.
Ik ga ze haalen.

VYFTIENDE TOONEEL.

NEELTJE, JORIS, JOHANNA, EDUARD, KAREL.

NEELTJE.
                            Ik versta
Geen vechten in myn voorhuis, ga
(615) Op straat, indien dat gy wilt vechten,
Zie Karel, je hoeft geen bloedbad in myn huis aan te komen rechten,
Ik dacht, datje van zingen, danssen, en speelen te zaamen spraakt.*
[p. 36]
KAREL.
Weest niet bekommert Juffrouw, daar zal niemand werden geraakt,
De degens zyn stomp.
JORIS.
                                  Ei wilze niet stooren.

ZESTIENDE TOONEEL.

NEELTJE, JORIS, JOHANNA, EDUARD, KAREL, KATRYN, met twee Floretten.

EDUARD.
(620) Geef hier Katryn, verkies, of hebje nu de moed verlooren?
Pousseer zo veel je kond, ik zal
Niet doen, maar stellen my hier pal.
Ik zal uw steeken maar pareeren,
Ik zou my zelven affronteeren,
(625) Zo ’k met u schermde...
KAREL.
                                      ’t Is heel goed,
Pareer dan.
EDUARD.
                  ’k Retireer geen voet.
JORIS.
Weg Nicht dat jy niet van ter zyden
Wat krygt, men zou ’t niet konnen myden?
KAREL steekt.
Myn Heer, dat ’s kwalyk gepareert.
EDUARD.
(630) Ik had zojuist myn oog gekeert
Na Madmoiselle.
JOHANNA.
                          ’k Zal wel wyken
Myn Heer, je mogtje weêr verkyken.
KAREL.
Pas wel op u parade.
KATRYN.
                                Had
[p. 37]
Dat scherp geweest, het was een gat
(635) Dat door, en door ging, elleweeken,
Wel Jonker, laatje jou zo steeken.
EDUARD.
’k Zie Karel abuseert geheel
Myn goedheid. Doe nu vry zo veel
Gy ommers kont, ik zal u leeren:
(640) Pren garde, wild u defenderen,
Dit is recht scherme, paf, hou daar.
JORIS.
Dat is gemist.
KAREL.
                      Kom, steekt gy maar,
Ik zal nu niets doen als pareeren.
KATRYN.
Die kans is omgekeert.
NEELTJE.
                                    ’k Wil zweeren
(645) Dat hy van angst... zie eens, hoe rood
Word hy?
KAREL ontneemt hem zyn Degen.
                Myn Heer, gy waard nu dood.
KATRYN.
Ben jy je degen kwyt, ô Jonker?
JORIS.
Daar staat hy nu en kykt, die pronker!
KAREL.
Leer op een ander tyd met meerder omzicht spreeken.
EDUARD.
(650) Myn hand manqueert, z’ is noit gebleeven in gebreeken.
’t Is of ’k betovert ben! maar of gy schoon al vecht
Cest rien: dat leerd somtyds noch wel een Heere knecht
Om zyn lyf te defendeeren, maar ik zou merveilles konnen toonen in het speelen,
En danssen, zo het de compagnie niet zal verveelen.
KAREL.
(655) Om nu gelyk op ééne tyd
Te toonen, wat een gek gy zyt,
[p. 38]
’k Beroep u tot een dans.
EDUARD.
                                        Dat is myn hart, en leeven,
Ik heb ’t gedirigeert dat dit tot op het laatste moment is gebleeven.
JOHANNA.
Daar werd geklopt.
KATRYN.
                              Wie mag daar zyn?
JORIS.
(660) ’t Zal ligt de krueijer zyn met myn
Twee Swarten, en myn goed.
NEELTJE.
                                              Wel heede?
Wel Broêr, breng je twee Swarten meede?
JORIS.
Ja, ’t is om aan een magtig Heer
Te geeven, zy verstaan ’t geweer,
(655) Zy konnen danssen.
EDUARD.
                                        Wie die Swarten?
JORIS.
Ja, en ik durf jou, al ben je wit, daar wel meê tarten.
Zy hebben ’t langen tyd geleerd,
En daarom werden zy vereerd.
KATRYN.
Daar zyn twee duivelen met veeren.
(670) Ik ken ze uit het huis niet keeren.
JORIS.
Ei Karel speel eens, daar hangt een Viool, in ’t Maleis
Zal ik haar zeggen, dat ’s een reis
Op danssen, kun jy ’t dan beter, zo laat het zien.

ZEVENTIENDE TOONEEL.

NEELTJE, JORIS, JOHANNA, KAREL, EDUARD, KATRYN, KRUEIJER, twee Mooren.

JORIS.
                                                            A la bon voletto,
Jadini, nafty, bragoderto.
[p. 39]
(675) Als jy maar wilt, zy zyn al klaar.
                                            Hy speelt, en zy danssen.
KAREL.
’t Is treffelyk gedanst, niet waar?
JORIS.
Wel wat dunkt jou?
JOHANNA.
                              Wat moogt gy vraagen;
Zou hem een Mooren dans behaagen?
JORIS.
Dat heb je wel, wat dunkje van onze Nicht?
(680) Ik geloof, dat wy ze nu heel licht
Tot Karel zullen beweegen.
JOHANNA.
                                    Oom ik, heb voorgenoomen,
Uw raad in alles na te komen.
Vind gy ’t zo goed?
EDUARD.
                                Ma belle!
JORIS.
                                                Ja.
Geef hem de hand, waar wachtje na.
KAREL.
(685) Mejuffrouw, zult gy my vergonnen...
EDUARD.
Madama zoud gy my dan konnen...
JOHANNA.
Ja Eduard, ik zie nu klaar,
Dat gy al langer als een jaar
Door uwe opsneijery myn oogen
(690) Begochelt hebt, ’k zie hoe dat ik ben bedroogen.
Ook voegt het al zo wel, dat ik
Na Oom, en Mamatjes raad my schik,
’k Zie Karel kan ook oeffeningen,
En past noch echter op zyne dingen,
JORIS.
(695) Dat ’s recht zo moet hen allen gaan,
[p. 40]
Die op geen zaaken zich verstaan,
Als alleen op danssen, zingen, speelen, schermen,
Zo slecht noch, dat men zich der over moet erbermen,
’k Veracht de oeffeningen niet,
(700) die* hier zo daadlyk zijn geschied?
’t Is pryselyk, dat de jonge Heeren,
hun* vlyt doen om die wel te leeren,
Maar daar werd ook vereischt een styl.
’t Huishouden kan...
EDUARD.
                                  Ik bid dewyl...
NEELTJE.
(705) Hoor al jou bidden is verlooren.
Zy heeft hem tot Bruidegom verkooren.
JORIS.
Leer noch wat schermen als een man,
Voor al een styl, en alsze dan
Eens Weeuw word, en jou zinnen haar dan noch beminden
(710) Zo moogje verzekert zyn, dat je een voorspraak aan my zult vinden.
EDUARD.
Die zich met canaalje engageert
Werd zekerlyk geafronteert.                binnen.
JORIS.
Weg gaat hy.
KATRYN.
                    Is het nou geklonken?
Geluk.
JORIS.
            Geluk, nou Thé gedronken.
NEELTJE.
(715) Kom tavond met jou vrinden hier,
Op dat men ’t huw’lyks sluiten vier.

EINDE.

Continue