Jan de Brune de Oude: Hemels-feest, ofte God-vrvchtighe roeringhen.
Middelburg, 1621.
Uitgegeven door drs. DickJan Braggaar te Assen.
Redactie dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Gebruikte exemplaren: KBH 74 G 12 : 4, UBL 1228 A 70 : 2.

[fol. *1r]

HEMELS-FEEST,

OFTE

GOD-VRVCHTIGHE
ROERINGHEN,

In-ghevallen by ghelegentheyt van de betrach-
tinghe van Christi heylighe Maeltijdt.

SPE ET METU.

[Vignet].

TOT MIDDELBURGH,
Ghedruckt by Hans vander Hellen. 1621.




[fol. *1v: blanco]
[fol. *2r]

HEMELS-FEEST,

OFTE

God-vruchtighe roeringhen,

In-ghevallen by ghelegentheyt van de betrach-
tinghe van Christi heylighe Maeltijdt.

WAt? dwael ick? off wat ist? waer is de aerd’ ghebleven?
Off wel, waer ben ick selfs? O soet, ô vreuchdich leven!
    Hola! waer zijn ghy ziel? waer dat ick wend’ off keer,
    ’k En weet niet, waer ick ben, ’ken vind’ my self niet meer.
(5) ’t Ghesicht my heel begheeft, en schijnt als in een schemel,
Te sien een clare glans, gheschoten van den hemel,
    Off wel den hemel self: ’tis soo, ick sie een ry
    Van schoon gheswinde lien, van Godes borghery.
Ick sie dat groote Lam, dien Leeuw, dien grooten Herder,
(10) Dien Levens-vorst, dien God, die een is met syn derder:
    Ick sie daer Abr’ams schoot, ick sie dien armen man,
    Nu rijck en vol van vreuchd, meer als ick spreken can.
Elia weest ghegroet, gheseghent moet ghy wesen,
O Enoch Gods-ghenoot, van Godes volck ghepresen,
    (15) En bycans oock benijt; ick sie u gantsch verbaest,
    Deur-straelt met hemelsch licht. Kom Heer, kom metter haest.
[fol. *2v]
Och, biedt my doch de hant! ick volgh, ick wil u volghen.
Dat niemant aen my stoot, dat niemant zy verbolghen:
    ’tIs waer, ick was wel eer een aes van d’helsche beest,
    (20) Een vuyl, oneerlick vat, van lichaem end van gheest;
Een onghewasschen vrucht, met onreyn bloet ghedroncken,
Gheleghen in den dreck, in vuylicheyt ghesoncken,
    Een kint der duysternis, door geyle lust ontfaen,
    Gheheel en al bevleckt, met sonden over-laen:
(25) Den duyvel quam ick toe, de helle moest ick erven,
Daer was mijn deel, mijn lot, daer moest ick altoos sterven,
    End noyt ghestorven zyn; daer moest ick zijn ghevoet,
    Met sulpher, peck, end stanck, met vlam, met vier, en gloet;
Daer moest ick, sonder hoop’, mijn eyghen hert vereten,
(30) Den worm mijns gheweets, staegh spijsen met mijn beten,
    En zijn mijn eyghen beul, de pijnder, end ghepijnt,
    Daer elck altijts vergaet, en nimmer en verdwijnt.
Daer moest ick altoos sien, daer moest ick eeuw’lick duchten
Dat duyvels wreet ghespuys; daer moest ick altoos suchten,
    (35) En hooren met een schrick, dat ysselick ghewoel,
    Dat huylen, dat gheween, door al sien helschen poel.
Maer dit is al gheweest. Nu ben ick wel ter deghen,
Een ander als te voor, en van heel ander weghen:
    Nu ben ick reyn en claer, ghewasschen en ghespoelt,
    (40) En van den heeten brant der sonden heel verkoelt.
Mijn schult heb ick betaelt, niet ick, ja ick met reden,
Want Christus is ons hooft, en wy zijn eyghen leden,
    Die heeft voor my en u, end wie in hem ghelooft,
    Ghegeven schot en lot, den duyvel ons ontrooft.
(45) Hy heeft dat sware pack voor ons op hem gheladen,
Ghedraghen onse smert, al-eer wy daerom baden:
    Iae doen wy gantsch en gaer versopen in de sont,
    Daer laghen in ons bloet, verdorven in de gront;
Heeft hy naer ons ghesien, tot onse ziel ghesproken,
(50) Ghegeven heyl en troost, ’tghevangen-huys ontloken,
    Daer in wy, sonder hoop’, gheketent end ghekoort,
    Ia waren onghelijck, veel ergher als vermoort.
[fol. *3r]
Soo waren wy ghestelt, dat moet ick wel belijden,
Doen ons dien grooten Helt quam lossen end bevrijden,
    (55) Quam thoonen ons ’t ghetuygh, de vaten cleyn en groot,
    Daer van ons, met ghewelt, den vyant hadd’ ontbloot.
Swijght duyvel, helschen draeck, den cop is u vertreden,
’tIs nu met u ghedaen, wy hebbent al gheleden,
    Waer me ghy ons beswaert: het hand-schrift is ghevest
    (60) Aen ’tcruys, end uyt-gewischt; daer is noch schult, noch rest.
Wie is hy, die bestaet beschulding in te bringhen?
Den Richter is ons vrient, hy sal het niet gehinghen.
    Wie is hy, die verdoemt? ’tis raes, en al om niet,
    De doot van Godes Soon vrijt ons van al verdriet.
(65) Wiens leven was een webb’ van allerhande smerte,
Van buyten haet en spot, van binnen druck int herte:
    Met angst, benautheyt, sorgh, te saem aen een ghedrijght,
    Van yder een wan-sien van alle man bekrijght.
Die schoone morghen-sterr’, die son, die glans des Heeren,
(70) Des Vaders eenich kint, vermaeck, lust, end begeeren,
    De vader selfs des lichts, die alles watter leeft,
    Verlicht, verquickt, vergheest, het doode leven gheeft:
Het woort, het beelt, de cracht, het schijnsel van het wesen
Des Vaders, Vader self, in eeuwicheyt ghepresen:
    (75) Die zijnd’ in Gods ghedaent’, voor roof en hielt noch winst,
    Te wesen God ghelijck, niet in het alderminst:
Die, segg’ ick, is in al, de sonde wegh-ghenomen,
Gheworden ons ghelijck, van boven neer-ghecomen,
    Sijn Majesteyt verleght, sijn vreuchde laten staen,
    (80) Op dat hy (wonder!) sou, de menscheyt trecken aen.
Op dat hy, zijnde God, de doot mocht neder-vellen;
Op dat hy, zijnde mensch, mocht dalen in der hellen,
    En lijden onse smert: op dat hy beyd’ in een,
    God maeckte met den mensch, de mensch met God gemeen.
(85) O grondeloose schat, bewaert voor alle tijden,
In Godes hooch vertreck, voor ons gheleght besijden,
    Tot dat de volheyt quam, dat haren God een vrou,
    Een ongheschonden maeght haer vader baren sou.
[fol. *3v]
Wie staet hier niet verbaest, die hier maer wilt op letten?
(90) Wiens gheest, vernuft, verstant en sal hem niet versetten?
    Ick segg’ u voor ghewis, die maer syn ooghen slaet
    Op dit oneyndich diep, syn wijsheyt heel vergaet.
Dit is nochtans de gront, daer op wy ons vertrouwen,
De rots, de steen des hoecx, daer wy ons’ hoop op bouwen:
    (95) God met God, God met ons, Immanuel dien helt,
    Nu onder ons ghelooft, de Ioden eer vertelt.
Com Heere, com tot my, myn hert is heel ontsloten,
Het speelt my in het lijff, met vreuchden over-goten:
    Ick heb u clop ghehoort, com Heere, com tot my,
    (100) Hout hier u Avondmael, en maeckt u dienst-knecht bly.
Hosanna, weest ghegroet: ick sien u tot my commen,
Gheseghent moet ghy zijn, de weerelt moet u rommen:
    Ick sie een vreemt beslach, een Tafel toe-bereyt,
    Die niet met al en schijnt, nochtans heel overspreyt,
(105) Met alles, wat een mensch sou wenschen en ghelusten,
Met alles, wat een mensch mach spijsen en doen rusten,
    Met alles, wat een mensch mach laven en verblyen,
    Met alles, wat een mensch vermakelick mach sien.
Hem my! hoe smaeckt dees spijs! wegh nu met honich-raten,
(110) Wegh wat hier lieflick is, ick wil u nu verlaten:
    Daer is noch Indisch riet, noch sap, ja gheen ghewas,
    Dat hier by niet en schijnt te wesen hoy off gras.
Nu neem ick oock den dranck, ick moet daer ooc van proeven.
Oh, oh! te meer ick drinck, te meer ick schijn te hoeven.
    (115) ’k En ben niet om versaen, de lust en neemt gheen ent,
    Mijn tong naer desen nu, gheen ander smaeck en kent.
De Heydens hebben eer van Nectar veel gheschreven,
Ambrosia gheroemt, als ghevers van het leven,
    Der Goden spijs end dranck: maer ’twas een enckel waen,
    (120) Die evenwel wat schijnt op dese Feest te slaen.
Wat ist, dat onsen God meer spijsen can en drencken?
(Ick spreeck naer ons begrijp) wat wil hy meer ghedencken,
    Als dat wy aen syn disch, als weerde gast-vry lien,
    Verschijnen wel bereyt, van alles wel versien:
[fol. *4r]
(125) Van costelick cieraet, van schoon en witte cleeren,
Van heerlickheyt en glans, als vaten vol van eeren,
    Met Aloë, met Myrr’ met Cassia verlucht,
    Doch sonder weerelts schijn, ghekletter, off gherucht.
Ick meyn dijn heylicheyt, ô soetste van der aerden!
(130) O soeter dan het Man, dat Ioden oyt vergaerden!
    Ick meyn het reyne cleet van dijn gherechticheyt,
    Gheweyghert eer aen ons, den Ioden nu ontseyt.
Ick meyn u heel en al, u onbevleckte zeden,
Al wat ghy hebt ghedaen, end wat ghy hebt gheleden,
    (135) Niet voor u, maer voor ons, gheleghen in de doot,
    Ontfanghen end ghebroeyt in ’sduyvels helschen schoot.
Wat can oock meer den gheest, beangst end neer-gheslaghen,
Becommert en beducht, verquicken end behaghen;
    Wat can ons van de hel, en stricken van de doot,
    (140) Bevrijden en ontslaen, ons helpen uyt de noot;
Wat can ons hert en gheest, wat meer een moet in gheven,
Wat stellen in ghenuecht, wat brenghen ons int leven;
    Als dat wy reyn en claer, van sonden vry ghestelt,
    Beroepen pijn en hel, en trotsen haer ghewelt?
(145) Dit zeghelt ons dees Feest: hier crijghen wy de panden
Van vreucht, van troost en heyl, uyt Godes eyghen handen:
    Hy sit hier als de Weert, en voet ons met het nat,
    En spijs der eeuwicheyt, en maeckt ons daer van sat.
Hier sitten wy ghebuckt, met neer-gheslaghen ooghen,
(150) Doch binnen met den gheest, ten hemel op-ghetooghen:
    En smaken int gheloof, dien lieffelicken aert
    Der vruchten van dien oogst, die boven wert bewaert.
Hier eten wy dijn vleesch, ô vader van het leven,
En drincken hier dijn bloet, niet sonder vrolick beven:
    (155) Wy sitten hier bekleet met over-aerdsche vreucht,
    Verschrickt in dijne doot, en door de self verheucht.
Wy sien hier in den gheest, dijn uyt-ghereckte leden
Deur-naghelt en deur-boort, en met een lans door-reden,
    Tot binnen in het hert: wy steken onse vuyst
    (160) In dijn ghewonde borst, die bloet en water guyst.
[fol. *4v]
Daer gaen wy ons ghemoet, van drooght en dorst ghespleten,
Me lesschen en verblyen; ontspringhen uyt de keten
    Van droeffenis en angst, en laven ons met melck,
    Soo dier van u ghekocht, gheschoncken in dien kelck.
(165) O vreugt! ô hemelsch vreugt! ick voel, ’ken weet wat crachten,
Wat tochten, wat ghedrijff, wat meer als mensch ghedachten:
    Daer woelt my wat int lijff, ten is noch dit, noch dat,
    Het rolt, het speelt, het loopt, ’ken can niet segghen, wat.
’tIs yet, dat met de sin niet recht en wert om-vanghen,
(170) Met vier, met gheest, en licht, deur-menghelt en behanghen:
    ’tIs yet, dat met de tong niet recht en wert beduyt,
    Een Balsem herten-troost, een soet traen-vreughdich kruyt.
Ghewis, ’ken ben niet meer, dat ick corts was te voren,
Myn lichaem ben ick quijt, mijn ziel hebb’ ick verloren,
    (175) Verswolghen heel en al: maer neen, nu ben ick eest
    Verandert in een mensch, te vooren zijnd’ een beest.
Nu ben ick, dat ick was, eer dat ons eerste vader
Verdorven hadd’ hem self, en ons oock alle gader,
    In Chriso, en door hem: nu ben ick vast gheset
    (180) In Godes paradijs, verr’ buyten schrick der Wet.
Nu sie ick wat het is, van al des weerelts saken,
Daer menschen als om strijt, een groote feest van maken,
    En houden als haer God, verbijstert en verdwaelt,
    Hartneckich, onbesuyst, verysert, en verstaelt.
(185) Ten is, voorwaer, ten is, wilt ghy’t hier by ghelijcken,
En met een reyn ghemoet, een billick oordeel strijcken,
    Niet anders als verdriet, als bitterheyt, als gal,
    Dat yder, wie het is, wel suer op-breken sal.
Al wat hier in dit rond, de menschen blijdschap noemen,
(190) En wat hier groot en breet, des weerelts kinders roemen.
    Is duyster en ghemengt: ’tis alles onghewis,
    Selfs wat hier hoogh en sterck, en alder-sekerst is.
Fy vleeschelick bejagh! fy Epicuersche lusten,
Die hoe wy meer na-gaen, te meer sy ons ontrusten!
    (195) Fy, die te land’ en zee, en op des weerelts ent,
    Gaet soecken, als u God, dat God ons heeft verblent;
[fol. *5r]
In duysternis verdoemt, en in de aerdsche kreken
Ghesloten en bedeckt, als voetsel van ghebreken,
    En alderhande quaet! fy, die syn hope bout
    (200) Op yets, waer van het vleesch soo over-veel van hout.
Hier, hier is al de vreucht, de lust, de smaeck te vinden,
Die ons, als buyten ons, tot in de plaets op-winden,
    Verr’ boven dit ghespan, daer niet en is als licht,
    Daer al dat hemels volck aenschouwen Gods ghesicht:
(205) Daer al die groote schaer Hal-halleluya singhen,
Daer al die Seraphims en Cherubins op-springhen,
    Vol hemels, vol van God; daer tranen en gheween
    Ghebannen en verjaeght, vreuchts volheyt is alleen.
Ick hoor u, vuyl ghespuys, ick hoor u, verckens, knorren,
(210) Ick sien u vreemt ghelaet, u grijnen en u morren:
    Maer wat ist al op ’tlaetst, dat uwen mont uyt-giet?
    Hier is noch gruys off draff, u harinck braet hier niet.
Wie can dien hemels dauw, wie can die soetheyt vaten,
Als die in syn ghemoet Gods gheest heeft in-ghelaten?
    (215) Den hemel draeyt en keert, de aerd’ blijft steegh en vast,
    Soo light den aerdschen mensch, als een onroerlick last.
Gheen mensch, ten zy hy zy van nieus uyt God gheboren,
Met water en met vier ghereynicht van te voren,
    En can dien hemels wint, die stemme niet verstaen,
    (220) Noch waer hy gaet, off blaest, noch waer hy comt van d’aen.
En waer zijn oock dees lien soo stout en bout ghevonden,
Die wat eens anders is, te segghen oyt bestonden,
    Als ’smenschen eyghen gheest? soo can oock niemant sien,
    Wat Gods is, als Gods gheest, off daer in oyt ghedien.
(225) Doch laet ons dit ghedrocht, dit nacht-ghebroedsel laten,
En leeren meer en meer den aert der beesten haten,
    Die haer van eyckels voen, niet siende, wien hy is,
    Die haer van boven aest, en toe-bereyt den dis.
Hier is, ghelooft, gheen kost van vruchten uyt der aerden
(230) Ghewassen en ghevoet; ’tis vry van ander waerden,
    Van ander smaeck en soet, ghesproten en vergaert
    In ’shemels hof en hoef, voor die alleen bewaert,
[fol. *5v]
Die daer tot sweet vermoeyt, van ’tsware pack der sonden,
Gaen suchten heel bedruckt, met wensch te zijn ontbonden
    (235) Van dit verdrietich vleesch, van ’tlichaem van de doot,
    Een teeringh van de gheest, der sonden spijs en broot:
Die met gheen ydel roem, en slordicheyt van leven,
Bedrieghers van haer self, natuerelick ghedreven,
    Den wegh des weerelts gaen, en volghen soo de stroom
    (240) Van ’smenschen voor-bedrijff, heel sonder wet off toom:
Noch die daer zedich heen de borgerlicke wetten
Soo eenichsins vol-doen; en schaden off en letten
    Eens anders lijff off goet; en quetsen niemants eer,
    En stelen off en slaen, begeeren min noch meer,
(245) Als dat haer, volghens ’trecht, den Rechter moet toe-wijsen,
En ’t recht oock tot haer schae, met vollen monde prijsen;
    Ghelijcker veel, eylaes! te sien zijn in ons eeuw,
    Die in de dinghen Gods veel kouder zijn als sneeuw.
’tIs vry wat anders, vry, en van veel hoogher crachten,
(250) Dat hier wert voor-ghestelt: sy moghent wel verachten,
    Die blint zijn en verstockt: ’tis vry een ander spijs,
    Ghekoockt en toe-bereyt in Godes paradijs.
’tMach schijnen, soo het wil, ’tzijn vry wel ander gasten,
Van oorspronck en gheboort, die ’tmergh en niet de basten
    (255) Van dese hemels vrucht, gheen schellen maer de keest
    Ontfanghen met de mont van een herboren gheest.
Wilt ghy haer aff-comst sien, sy zijn uyt God gheboren,
Door sijnen gheest vernieut, van eeuwicheyt vercoren
    Tot heerlickheyt en vreught, ghecomen door de stam,
    (260) Die God eer tot sijn volck en syne kinders nam:
Door al dat groote volck, die cloeck’ onwinbaer helden,
Die voor des Satans cracht en weken noch en helden,
    Off immers tot verderf; door David, Abraham,
    De vader des gheloofs, de vader van het Lam,
(265) Daer van hy was een kint, een knecht, een vrient, een broeder,
’tWelck hem, ghelijck oock ons, ghestelt tot een behoeder,
    En meester alles heyls, de snoeren van ons lot
    Doen vallen heeft op ’tbest, tot ’s duyvels spijt en spot:
[fol. *6r]
In heerlickheyt ghestelt, doen sitten op de throonen
(270) Van ’sweerelts macht en trots, gegeven ons de croonen
    Van alles watter is, in hemel en op aert,
    Wat God, door sijnen Soon en Gheest oyt heeft ghebaert:
Tot Priesters heeft gesalft, gheset aen sijn Autaren,
Propheten heeft gemaeckt, sijn wetten doen bewaren,
    (275) Ghegeven te verstaen, te tuyghen over al,
    Tot dat hier Godes volck haer volheyt hebben sal.
Siet van wat ampt en staet, wat adel, wat quartieren,
Van wat gheslacht sy zijn, die God van herten vieren,
    En hebben van dees Feest dat hemels tafel-recht,
    (280) Dat al des weerelts lust uyt hert en ooghen leght.
Dat al wat cost’lick is, wat groot van aerdsche saken,
Al wat den aerdschen mensch can eenichsins vermaken,
    Niet anders acht als slijck, als vuylicheyt en dreck,
    Als claer vergiftich slijm, en seever van een sleck.
(285) De vleeschelicke lust, ’tbejagh der vuyle leden,
Die voor een cleyn ghenuecht, een langhen rouwe smeden,
    Des duyvels nacht-getuygh, hier verr’ besijden staen,
    En wat hier meer op aerd’ met d’aerde moet vergaen.
Geen oogh en sagh het oyt, geen oor en can oock hooren,
(290) Noch geen vernuft verstaen, dat hier ons leght te vooren:
    Nochtans maer als een vonck van dat vol-vreuchdich vier,
    Dat ons staegh wenschen doet te wesen haest van hier.
Wel aen, ’tgaet soo wel toe; ’tzijn woorden van ghewichte,
Seer hoogh van clanck en thoon; maer zijn misschien te lichte,
    (295) Off van te slechte stoff: siet maer dees gasten aen,
    Ghy sult dees heymenis wel anders haest verstaen.
Soo singt des duyvels stem, soo piepen al sijn jonghen,
Door ’shemelsch helsche nijt, tot berstens toe, ghedwonghen.
    Ick neem hier dan party, en treed’ hier in de baen,
    (300) Om soo den Goliath met sijn gheweer te slaen.
’tZijn cleyn en slechte lien, de meeste die hier comen,
Van oorspronck onbekent, uyt duyster aerd’ ghenomen:
    ’tIs waer, ick staen’t u toe: maer siet wel wat ghy seght,
    Want ’tis Gods wijsen raet, die ghy hier stout bevecht.
[fol. *6v]
(305) Die heeft dat cleyne volck, uyt grondeloose reden,
De weerelt onbekent, en van de self vertreden,
    Verheven uyt het stoff, in heerlickheyt ghestelt,
    En onder sijn ghesind’ van eeuwicheyt ghetelt.
’tIs Godes enckel lust, sijn wil en sijn behaghen,
(310) De groot’ en wijse lien, die naer hem niet en vraghen,
    Sijn heymenis en raet, vercondicht door sijn Soon,
    Te berghen heel en al, tot een verdiende loon.
Wy sien oock ons beroep, wy sien veel cloecke geesten
Van wijsheyt en vernuft, daer henen gaen als beesten,
    (315) Haest sonder God off wet, verdwaelt in haer ghedacht,
    Om dat de wijsheyt Gods van haer niet wert gheacht.
Waer siet ghy deucht en eer, waer vrees en liefd’ des Heeren,
Int adeligh gheslacht, en die int hoff verkeeren,
    Ghevolghers van de Prins? ghewis wel hier en daer,
    (320) Maer verr’ de meesten hoop en deucht oock niet een haer.
’kEn wil de aerdsche macht, de groote niet aen-raken;
Maer elck een weet van outs, waer in sy haer vermaken,
    En wat sy zijn ghewent: ick spreke van het gros,
    Want anders ging mijn re’en, ja Godes selfs te los;
(325) Die ons in onse eeuw soo gunstich heeft doen rijsen
Een wolck van aerdsche Goo’n, die hem gestadich prijsen,
    En schijnen int verderf van dit verdraeyt gheslacht,
    Als hemels lichten doen int duyster van de nacht.
Maer siet de weerelt aen, en buyten ons ghewesten,
(330) Ghy sult de grootste sien haer in dees aerde mesten,
    In wel-lust en ghenoecht: en laten onsen God,
    Vernoecht alleen met d’aerd’, den hemel tot sijn lot.
Daer send’ oock God dees lien, die in haer vet ghesloten,
Met alderhande goet en rijckdom over-goten,
    (335) Hier wroeten in het stoff, op slijm en slijck versot,
    Den Mammon bidden aen, en houden voor haer God.
Gods weghen schillen veel van ’smensches cromme weghen;
Dat by ons is veracht, dat heeft hy meest gheneghen:
    Sijn woorden, sijn ghepeyns, sijn reden, en besluyt,
    (340) Zijn van een ander thoon, en van gheens menschs beduyt.
[fol. *7r]
Het dwase staet hem aen, dat heeft de Heer vercoren,
Daer hy de wijse laet tot schande gaen verloren:
    Het crancke lieft hy meest, dat wil hy nemen aen,
    En laten met sijn sterckt’ de stercke mensch vergaen.
(345) Den adel hem mishaeght, die op haer af-comst stoffen,
En altijts met haer bloet, met wapens, vrienden, poffen:
    Ten gelt niet eel te zijn, ’ton-edel lieft hy meest,
    Daer is altijt sijn hert en sinnen op gheweest.
Soo wert de waen des menschs en al syn roem ghebroken,
(350) En Gods versuymenis op ’talder-swaerst ghewroken:
    Op dat een yeghelick, wie dat het wesen mocht,
    Al wat hy is, niet syns, maer Gods te zijn, bedocht.
Waer wilt ghy stercke heen, rijck’, edel’, en ghy machten?
Gaet, packt u vry van hier, gh’en meught hier niet vernachten;
    (355) Den mont is u ghestopt, ten baet hier nu gheen spot,
    De hel u open staet, den hemel is in slot.
Aen-merckt dit hand-vol volcx, dees cleyn gheringhe lieden,
Dees zijn die God de handt, den hemel gaet aen-bieden:
    Ver-acht in ’smensches oogh, maer Godes weerde schat,
    (360) Daer op hy altoos heeft syn oogh en hert ghehadt.
Sy gaen daer simpel heen, alst schijnt in rouw’ ghedoken,
Met angst en pijn ghedruckt, van lijff en gheest ghebroken:
    ’tIs waer, daer is wat aen: maer ’tis een vreemde pijn,
    Een rouw’ niet sonder vreucht, een bitter-soete wijn.
(365) ’tHeeft reden, wat sy doen, al schijnet wat te strijden,
Sy dencken op haer sond’, en Christi bitter lijden;
    Dan staet haer ’thert verklemt, het wesen heel benout,
    Het bloet van binnen kruypt, het lichaem heel verkout.
Maer als sy wederom de vruchten gaen aen mercken:
(370) De spijs en soeticheyt, staegh vloeyend’ uyt den stercken,
    Den dranck, dien soeten dranck, die Christus heeft alleen
    Ghetreden en gheperst, hy God, en anders gheen;
Voor hun, niet voor hem self, voor hun die vast vertrouwen
In syn geheylicht bloet, en daer op stedes bouwen,
    (375) Versekert deur ’tgheloof, dat sy nu zijn bevrijt
    Van Godes streng ghericht, tot ’s duyvels nijt en spijt;
[fol. *7v]
Dan ist, dat haer het bloet aen ’thert begint t’ontvriesen,
Het ijs van angst en smert sijn stijfheyt te verliesen;
    Dan ist, dat haer een vreucht, een meer als aerdsche vreucht,
    (380) Verr’ boven menschs begrijp, gheheel en al verheucht.
Een wonder voor-ghelach, een voor-smaeck van het leven,
Dat sonder tijt sal zijn, naer desen tijt verheven
    In alle heerlickheyt, verr’ buyten ongheval,
    Daer God in eeuwicheyt sal alles zijn in al.
(385) Wat staet ghy dan gehecht aen dese aerdsche dinghen,
Die gheen soet sonder gal, gheen vreucht ons connen bringhen,
    Als met verdriet en pijn, met bitterheyt ghemengt,
    En die ons oock daer naer met rouwe spijst en drenckt.
’tIs alles moer en gist, daer wert niet claers ghevonden
(390) In dit ellendich ront, van dees morrassche gronden:
    Al wat hier blijdschap is, zijn spaenders, stroo, en vlas,
    Die als sy licht op-gaen, verbranden oock soo ras.
Een once van verdriet, verderft een zee van vreuchden,
Gelijck een feyle doet een grooten bergh van deuchden:
    (395) Sit blyschap in de zael, druck volght van achter aen,
    Worpt blyschap uyt haer plaets, en speelt soo, ruymt de baen.
Wegh dan ghy vuyle kudd’ van Epicuersche swijnen,
Die in onreyne lust gaet sterven en verdwijnen:
    Hier is geen spijs off dranck, geen smaeck voor uwen mont,
    (400) Die vuyl en koortsich is, ongaef en onghesont.
De aerde is u lot, daer is u deel gheschreven,
Hier gaet u erfdeel uyt, en blijft uyt ’tander leven:
    Den zeghel dan met een, en comt u oock niet toe:
    Den duyvel u verwacht met sijn ghevlamde roe.
(405) Maer ghy, ô God des troosts, fonteyne der weldaden,
O ghever alles goets, ô oorspronck der ghenaden,
    Het gene ghy ons geeft, een danckbaer reyn ghemoet,
    Dat geven wy u weer, u eyghen gift en goet.
Ghelovet moet ghy zijn in eeuwigheyt ghepresen,
(410) Gheseghent moet ghy zijn in dit en naer dit wesen,
    O Vader alles lichts, Iehova dry end een,
Die in al watter is, en alles zijt alleen.
[fol. *8r]
Ghesalfde zijt ghelooft, die ons in d’hel ghesoncken,
Versmooret in de sond’, in duysternis verdroncken,
    (415) Al borghers van het rijck des duyvels, hebt ghestelt,
    Ontbonden en verlost, verr’ buyten al ghewelt,
In ’shemels eeuwich licht, op Zions bergh verheven,
In Godes heyl’ghe stadt Ierusalem doet leven;
    Alwaer wy vol van vreucht, in eeuwicheyt te saem
    (420) Dijn aensicht sullen sien, en prijsen dijnen naem.

FINIS.


GVNSTIGHE LESER,

Om hier niet ledich te laten, noch oock ontijdelick te becladden, neemt dit noch tot over-koren, al-eer ghy wegh gaet. soo nuttich ende vermakelick om te weten, als het weynighe bekent is, off immers schijnt te wesen. Onse Heere Iesus, de meester des Sabbaths, ghelijck van alle andere feesten, het Sacrament des Avontmaels in-stellende, heeft alle sijn doen de Ioodsche wijse, end’ de Mosische bevelen onderworpen. hy heeft dan tusschen den Avond-offer, ende den Avond-stond, dat is, naer onse rekeninghe, naer middach tusschen den dry uren ende der sonnen onder-gang, een Lam doen slachten, tot het eerste gherechte, ende ter selver tijt, met sijne leerlinghen ghe-eten. niet al staende, met staven in de hant, en schoenen aen de voeten: gelijck het alleenelick schijnt geschiet te wesen, doen d’Israeliten uyt Egypten, met vreese en gevaer vertrocken; maer liggende in ghedeckte beddekens, daer toe van te vooren bereydet. waer toe sy oock haer schoenen uyt-deden, op dat sy, met vuyle en stoffige voeten, de spreydselen niet bevlecken souden. Dat was in plaetse van de offerhande dies daeghs. Tot het tweede gherechte, wierden eenighe bittere kruyden ende wilde latouwen op-ghedischt. die sy met onghevelt broot, ghebroken en om-ghedeylt, in een dickachtighe sauce van azijn end eenige andere dinghen toe-gemaeckt, in-doopende, alsoo op-aten. met dese voor-gaende woorden, die van den
[fol. *8v] huys-vader gesproken wierden: Dit is het broot der verdruckinge, ’twelcke onse vaders in Egypten-landt ghe-eten hebben. Alle die hongherich is, comme ende ete. alle die nootdruftich is, comme ende ete het Paesschen. Daer na nam hy oock een Wijn-beker, den welcken hy, met dese woorden, heyligende: Gesegent zijt ghy, Heere onse God, Koninck des weerelts, schepper van de vrucht des Wijngaerts: gaf hy den selven sijn naesten, en wiert soo, van hant tot hant, over-gegeven, gelijck noch in onse kercken gebruyckelick is. Desen beker was eygentlick ghenoemt, den Lof-sanck-beker; om dat sy desen dronck met een Lof-sanck besloten, end also van dese maeltijt scheyden. Hier op siet de Konincklicke Propheet, in den Psal. 116. Wat sal ic den Heere vergelden voor alle syne weldaden over my? Ick sal den heylbeker nemen, en den naem des Heeren aen-roepen. Waer uyt dat blijcken mach, dat Christus dit gebruyck heyligende, niet nieus heeft ingestelt, maer alleen tot een ander eynde geschikt: namentlick, tot de gedachtenis van sijn bitter lijden. Niet anders, als de Regen-boghe, zijnde een lucht-teecken, uyt natuerlicke oorsaken ontstaende, na de Sond-vloet, van God de Heere, dese beduydenisse ontfangen heeft, dat het een teecken zy sijnes verbonts met het menschelick geslacht. ons te kennen ghevende, niet uyt eygen aen-wijsinghe, maer door Gods ghenade, dat de weerelt niet meer, door water-vloet, vergaen sal. Alsoo was oock onder de vaderen des Ouden Testaments, den Doop gebruyckelick. die haer nieuwe aen-commelinghen (van de Griecken Proselijti ghenaemt) haer tot het Iodendom beghevende, van alle onreynicheyt aff-wiesschen, ende alsoo door den uytterlicken Doop de selve aen-namen: ghelijck die van den Voor-looper des Heeren, sonder eenighe verwonderinghe des volcx, gebruyckt is gheweest. doch met dit onderscheydt, dat hy van te vooren middel-matelick, door menschelick goet-vinden in-ghestelt zijnde; onder de tijden des Nieuwen Testaments, als een gheheylicht teecken, beduyt en verseghelt heeft, de aen-neminghe tot het nieuw verbont der genade, door Iesum Christum, die gecomen is. Dese en dier-gelijcke dingen meer, zijn in de Ioodsche schrijvers, als peerlen in een mis-hoop, te vinden, die onse Evangelische kennisse niet weynich vermeerderen en verclaren moghen. Ten is niet te twijffelen, off de weder-roepinghe en bekeeringe der Ioden, sal ons soo wel een groot licht, als vreucht en vertroostinghe toe-brenghen. Daer toe wy God de Heere sorghvuldelick dienen te bidden. Vaert wel, vriendelicke Leser: en zijt, dat ghy zijt.

                                                                                            I. DE BRUNE.