Janus Dousa (Pater) - Poematum secunda editio - 1576

Continue

Janus Dousa Pater, Latijnse gedichten. Vermeerderde herdruk van de uitgave van 1575. Gebruikt exemplaar: UBL 1370 G 30; BSB P.o.lat. 452 bij books.google. Zie ook Dousa 1586: Elegiarum lib. II. Epigrammatum liber, Dousa 1599: Annales; Dousa 1609: Poemata en Dousa 1617: Epistola Jacobae Bavariae.

IANI DUZAE

NORDIVICENSIS NO-
VORUM POEMATUM SE-
CUNDA LUGDUNENSIS
EDITIO, PLUS DIMIDIA
parte, hoc est novem librorum
accessione recens locu-
pleta & aucta.

QUORUM OMNIUM, IMO
SINGULORUM INDICEM
VERSA PAGINA EX-
PLICABIT.

[Vignet: Haec libertatis ergo]

IMPRESSUM IN NOVA LUGDU-
NI BATAVORUM ACADEMIA.
ANNO M. D. LXXVI.

ODARUM LUGDU-
NENSIUM LIBER II.

AD IOANNEM HAUTE-
NUM REIPUBLICAE LUG-
dunensi à Secretis.

ODE LUGDUNENSIS II.

HAutene, nî te plus oculis ament,
Nî te in sinu, ipsis inque oculis ferant,
Musaeque, Gratiaeque, & ipsum
Quantum adeò Venerum, atque Amorum est:
(5) O invenustas tunc Veneres nimis,
Musasque tristes, atque inamabiles:
O nomine indignos Amores:
O Charites sine gratia omni.
Sed Gratiarum grata cohors nimis,
(10) Musaeque semper Musicè habent suos:
Nativa nec sic prorsum Amores
Liquit amabilitas, nec ipsa
Expers venustate est adeo Venus,
Ut non suis te plus oculis ament,
(15) Non in sinu sibi dicatum,
Inque ferant oculis alumnum.
Quid ergo mirum, tot si ope numinum,
Et tot Dearum praesidiis ferox
Maranicae expeditionis
(20) Ludibrium, obsidiumque nuper
[fol. E4v]
Sprevisti inultus? aegide quem sua,
Placere se vult dum Veneri suae,
Texisse, servatum esse & ipsum
Credibile est voluisse Martem.
(25) Qui te per hostes mille gravissimos
Domique, & intrà moenia maximè,
Dextra sinistra rem exhibentes,
Intrepido dedit ire gressu.
Thorace septum plusquàm adamantino,
(30) Constantia dico, atque fide, & gravi,
Quam semper ante oculos* habebas,
In patriam pietate Civis.
Camoenae amoenae, vestra ope nunc opus
Vestro Poëtae: nec pote sum Deae
(35) Tacere, qua me Hautenus in re
Iuverit, officiisque quantis
Obnoxium me reddiderit sibi:
Nec me modò, sed Rem quoque Publicam
Omnem, mihi quae luce semper
(40) Carior, hisque oculis futura est.
Vobis sed istud dicam equidem palam,
Vos porrò multis dicite millibus:
Anusque curate hac loquatur
Pagina. ne fugiens citò aetas
(45) Obliviosis invida seculis,
Nocte illius caeca hoc studium tegat:
Neu nomine in deserto Arachne
Texat opus, tenuemque telam.
[fol. E5r]
Nam quos labores pertulimus simul,
(50) Ab hoste pressi dum fuimus fame,
Ferroque, testis ipse testis
Esse potes, neque enim Poëtam,
Hautene, decretum hic agere est mihi.
Procul Poëtae sint, procul hinc volo
(55) Commenta vatum. vera quippe
Historica fide agenda res est.
Ergò labores quos tulimus simul,
Hostilis urbem dum tenuit metus
Vallo, fame, obsessamque ferro,
(60) Nil opus est memorem monere.
Notum tibi nam, quo studio fori
Hinc Alpha, & illinc Beta sategerint
Mutabile ad defectionem
Farris inops stimulare vulgus.
(65) Dum quod vel anno sat foret hordeum
Zythepsa perdit: quaeque fami byne
Esset levandae, excocta flammis
Esui inepta, nec apta potû,
Mutata aceto, redditur, & novo
(70) Sapore abusam cervisiam dolet.
Omitto Dardanariorum
Perfidiam, nec opus referre hîc:
Vendentium clam, quae dare publicos
Frumenta in usus debuerant palam:
(75) Condenda avarè, promere illa
Nî subigat pretiosus emptor.
[fol. E5v]
Quae de beatis dicta velim modo,
Iisque, queis res illa erat in manu:
Qui dico pulvinis sedere
(80) In prasinis, solio & Curuli
Sueti. ad Sodales namque quod attinet
Collegiorum, & Ciiica nomina
Tum qui Sagittarî vocantur:
Quid melius pote, fortiusve
(85) Fuisse? qui Rem tam bene Publicam,
Contra omnium spem, votaque Circii,
Et Clusii, ut scis, in foro qui
Usque suo Borean agebant:
Defendere ausi non sine maximis
(90) Molestiis, freti auxilio Dei
Solius: expensamque vitam
Haud sibi, sed patriae referre.
Testis Iacobus Duziades mihi
Hautene, tuque, & si quis amicior
(95) Sibi ipse, mutasse Aurasino
Imperio iuga gaudet Albae:
Nondum expiatis oblita caedibus,
Verum expiandis, si faveat Deus,
Brevi, ipse uti spero rogoque,
(100) Iure meo, meritoque Iberum.
Atqui doloris hoc cumulum insuper
Mali addidit mî, quod Populo magis
Curae esse rem suam viderem,
Quam Dominis, procerum coetû.
[fol. E6r]
(105) Nam summa rerum credita quêis erat,
Censere mecum si capite hîc velis,
Hoc me puto praestare posse,
Vix numero totidem repertos,
Quot culta Nili divitis ostia,
(110) Urbi usui ex his qui fuerint bono:
Nullumque vulnus Lugoduno,
Heu, gravius reor accidisse,
Istos probos quàm Lanitii ordines,
Quaterque Denos quos perhibent Viros:
(115) Ex oppidi prisco instituto
Quos penes in Populum potestas.
Urbisné Laedae Civem? (aliquemné ita
Civem esse fungum, qui Batavus fiet?)
Quid dico Civem? imò Tribunum
(120) Civibus impositum regendis,
Optare Iberum servitium sibi:
Et supplicem velle his fieri, quibus
(Pròh tempora, inversique mores)
Debuerat timor ipsus esse?
(125) Quenquamné sic factum immemorem sui,
Iurandum uti ius aestimet irritum,
Ius Publicum causa asserendi
Quod dederat prius Aurasino?
Fame paratos cum videat mori
(130) Cives, & urbem Marte tuerier:
Parte altera adventare classem
Subsidio Boïsotianam.
[fol. E6v]
Praesto futuram, si faciles Deus
Ministret aestus, Caecia, & Africo
(135) Iuvante decursus aquarum.
Adde etiam incolumi Aurasino.
Hoc viderat mens provida vindicis,
Bronchorstii acris, quippe suo malo
Longoque docti usu, malignas
(140) Horum hominum dominationes,
Nullaque munitum imperium fide.
Eoque, qui illi fervor erat viro,
Omnem potestatem abrogare his,
Re super hac etiam ad Camillum
(145) Datis tabellis certus erat semel.
Quod perpetratum reddere dum parat,
In ordinem ipsummet redactum
Vidimus, & fuit aegrè amicis.
Hoc ipse questus hei quoties mihi est,
(150) Quàm saepe questus ipsum etiam tibi
Hautene, partiri usque tecum
Consilia, ah, solitusque curas.
Virtute foelix ille quidem sua,
Fidensque, & idem Publicae amans Rei,
(155) Quantum potest amare quisquam
Hanc alius: stomachoque muri
Ahenei instar cedere nescio,
Id quod de Achille tradit Horatius:
Foelixque Bollanus cerebri:
(160) Famae avidus, pretioque durus
[fol. E7r]
Flecti: nisi quod de puero Alphitêi,
Fas vera fari, consuli honestius
Potis fuisset, hoc nec ipse
Inficias, puto, amicus ibis.
(165) Sed functus aevo cessit, & hanc meo
Douzae propinquo lampada tradidit:
Heu, morte venalem arte visus
Herculea petiisse laurum.
Nobis relinquens obsidium, & famem,
(170) Et monstra, facto quae velut agmine
Mox lucis erupere in auras,
Herculeo superanda nisu.
Quid multa? iniquae plenum opus aleae
Adire visi nec cinere abditos,
(175) Ut ante, sed clarè emicantes
Ire Tribunitios per ignes:
Fluctu opprimendos non nisi maximo,
Qualis sequutus mox Boïsoticus.
Ut quos, Patrum accito frequenti
(180) Concilio, bonus ille Circî
Collega, dictus Dimidum tui
O Laeda, Iano progenitus patre,
Et ipse Ianus non bivertex
Ille quidem, geminaque fronte,
(185) Sed par, modo huic non & geminus Deo,
Ad duplicis linguae arma quod attinet:
Septentrionali tepentes
Usque recalfaciebat aura.
[fol. E7v]
Quid, non suis mox viribus obrutus
(190) Resedit ardor, auctaque Circii
Pridem fames clamore, coepta
Lenior & levior videri?
Quàm longius se velle negaverant
Perferre sponsi Penelopes modò,
(195) Praetorio ipsi derepente
Obsidium facere, & Tribunos,
Meumque Douzam, teque Notarium,
Rubiginoso non sine acynace,
Strictisque circumsistere ausi
(200) Dentibus, & Tragico Senatum
Terrere vultu: quin etiam insuper
His comminari, nî sibi gratia
De sportula, atque commeatu
Paniceo fieret, fugandae
(205) Qui sat fami esset, sese igitur palam
Valentiori postridie manu,
Et conglobatos adfuturos
Cum sociis pariter trecentis.
Magna illa totum quasserat oppidum
(210) Metu, suarum partium, & hostium
Confisa defensore Iano
Colluvies tunicata vulgi.
Curae Deo sed nostra salus fuit,
Qui postero, quàm contigit hoc, die
(215) A Principe optatam salutem
Misit, & auxilii benignam
[fol. E8r]
Spem luxit urbi. quid tabulas loquar,
Reducta quêis mens civibus anxiis,
Reducta virtus, & remissae
(220) Corporibus rediere vires?
Salvere gratis vos iubeo modis
Gratas tabellas, vosque quibus Deus
Tam nuncii optati tabellas
Ferre dedit, medios per hostes.
(225) In ore ego vos saepe feram meo:
Canamque de tot, qui reduces fore
Iuraverant, solos redisse:
Ferre famen potius paratos,
Praestare quàm non pollicitis fidem,
(230) Aut facta dictis addere, caeteri ut
Fecere, quos unda aucta, & hostis
Heu patria prohibebat urbe.
O me beatum, cum subit illius
Imago noctis, qua mihi, & optimo,
(235) Bronchorstii in locum, Iacobo
Douziadi moderamen urbis,
Et summa rerum tradita Principis
Iussu, & piorum non sine gaudio,
Ne quid mali intestino ad hoste
(240) Publica Res caperet, timentûm.
Illas dedistis vos mihi de manu in
Manu tabellas, nunc etiam mihi
Dulces tabellas, quae supremam
Rebus opem dubiis tulere.
[fol. E8v]
(245) Ergo ore ego vos saepe feram meo,
Paresque vobis quas dedimus Ducem ad
Classis Loïsum ferre, cursu,
Obsequio, ac taciturnitate
Dicam columbas, addem etiam fide.
(250) Verum & tibi laus debita non minor
Hautene, tàm saepe obviam auso
Ire Tribunitiis procellis.
Tu, cum virili Marte nocentior
Chloë, Sacrorum credo cupidine,
[in margine: Misselijcke lust.]
(255) Ad arma Conscriptos ad arma
Haud verita exstimulare Patres,
Rerum novarum quos cupidissimos
Norat, nec ausos prodere se tamen,
Dum tot malos bonis frequentes
(260) Curia habet sine lege mistos,
Nostras in arctum cogere copias
Nonariarum tenderet agmine,
Vulgique mendicabulorum
De trivio comitante foece:
(265) Primus rescisti consilia hostium,
Tempus, diem, horam, tesseram, item locum,
Modumque coniurationis,
Et capita, auxiliariosque.
Sed Fulvia usus indice, quae tibi,
(270) Ceu Tullio olim, conscia partium,
Decreta, conventusque notos
Foemineo patefecit astu.
[fol. F1r]
Primus locando praesidio in Viis,
Et insidendis pontibus, & foro,
(275) Mîque, ac meo agnato cavendi
Auctor ab insidiis fuisti.
Nec te fefellit, quid pareret domi,
Forique in ipsis visceribus latens
Colubra. nota dicta habebas,
(280) Nota etiam horum inimica coepta.
At nulla visa his res gravior tamen,
Quàm Publicae quod Scriba Rei fores:
Praesente nec quicquam Togatus
Te sine consulere ordo posset.
(285) Confisus hac tu Palladis aegide,
Calcasti anilem sub pedibus metum,
Ianique conatus, gravesque
Circî inimicitias, & iras.
O si canendis nunc locus his foret,
(290) Ut mî ille suavis accideret labor:
Nec tempore ullo te Camoenae
Deficerent memorare nostrae.
Sed me Iacobus Douza meus vocat
Collega, primo ponere quem loco
(295) Decebat. ô te ita ille servet
Incolumem viridi senecta
Cognate Lugduno, & Batavis Deus,
Fido ut fidelem te memini mihi,
Firmumque, communique amicum
(300) Et patriae, & Domino fuisse.
[fol. F1v]
Praesentiae vis quid valeat tuae,
Sensere Patres, cum Mathenesii
Diploma, Baldaeique scriptum,
Concilii procerum acciendi
(305) Occasionem praebuit, haud tibi
Dico, Viris iis sed Decies Quater
Iacobe, nunquam aeque beatis,
Nunquam alias mage ouare visis,
Quàm tempore illo, cum numero quidem
(310) Longè priores, verum animo impares,
Nos sorte sperarant frequenti
Vincere. sed minuit tumorem
Sententiae vox illa prior tuae,
Dissentientis conditionibus
(315) Fallace promisso, nec ullo
Hesperio nisi praede fultis.
Nî forte dicat quis Mathenesum,
In abdicanda tam male compare
Pridem Tridentinis abusum
(320) Consiliis. erit ille fidus,
Datam fefellit qui domine fidem?
Namque hic omitto de Domino queri.
Illud videmini monendi
Mî modò, cauto opus esse vobis,
(325) Ne qui Tridentum tam didicit bene,
Constantienses nunc Canonas quoque
Sit doctus, & seruare pacta
Hereticis scelus esse ducat.
Ne multa, credi non bene perfugae,
(330) Tot qui sacramenta irrita fecerit:
Nobisque censebas cavendum
Esse reconciliato ab hoste.
Haec summa, certum te potius mori,
Vitamque finire ingenua fame,
(335) Quàm Patriae pactum Parenti
Nassouio violare foedus.
Quêis succinentes nos quoque legibus,
Prò tempore illo pauca, sed asperè
Satis rei pro indignate
(340) Diximus. hinc reliqui sequuti.
Piisque iniquo cernere erat gradu
Sedre mistos Papicolas, Petro,
Primarius quod Consul esset,
Vermerio praeunte verba.
(345) Petro Hadriani prole, viro quidem
Forti, & fideli: sed domitos parum
Habente Collegas, eoque
Saepe gradum cohibere iusso.
Dicere nostro tu quoque carmine,
(350) Cognominis mî Iane, sate inclita
De stirpe Duuenuordiorum:
Dux pariter bonus, atque miles.
Et vos eadem progeniti domo,
Fratres gemelli, non sine gloria
(355) Ictisque destinare certos,
Remque malam dare glande docti.
Bruchouii nec vos tacitos sinam
Praetorio ambos munere nobiles,
Par civium, & fratrum fidele:
(360) Teque gravem spoliis Iberum
Verlane, gesta re toties bene.
Clarumque equestri stirpe Raporstium:
Huicque additum in partem laborum
Excubiis vigilum locandis,
(365) Signoque dando strennuum, & impigrum
Montfortium: & te compare cum tuo,
Andraea, dordracum merenti
Cui posuit spetiosa nomen.
At ô quibus vos laudibus efferam,
(370) Sagoque, & armis praepositi Duces,
Francisce Murendala, teque
Theuderico genitore natum
Arnolde: & horum cedere nemini,
Bonoque semper visum animo Scotum:
(375) Quarumque te Piscari, & ipsum
Theuderico genitum parente?
Quo primipilos carmine, quo Lyra
Dicam optiones, quiúe Vicarii
Fuere, Vexillariiúe,
(380) Pro patria haud timidos obire?
Manipulares cumné Triariis,
Decuriones an potius loquar?
An hos, & illos buccina una
Nostra canet pariter Thalia?
(385) Utroque opinor. imò bonos simul
Omnes ad unum funere seu manu
Facto solutus, & sub altis
Moenibus ante oculos parentum
Ab hoste stratos: sive etiam quibus
(390) Perire sicca morte dedit Deus,
Famesúe, fulminisúe ritu
Pestilitas mala misit Orco.
In quêis honorem non minimum, ut puto,
Virtute vera commeritus, patre
(395) Praetore arenosis Iacobo
Sub tumulis Iäcobus ortus,
Catuici ad actam littoris. ô caput
Solers, in hostem seu facere impetum
Repente, certos sine plumbo,
(400) Seu dare ferro opus esset ictus.
Qui nunc sacer Diis Manibus additus,
Tibi interempto pro patria, & quidem
Pugnando, Barthlomaee gaudet
Elisiis comes ire campis.
(405) Lugete Cives, lugeat urbs Ducem:
Vicarium dux luge etiam tuum
Vischaere, non unquam nec arctis
Temporibus tibi defuisse
Visum. laborum nam patiens erat,
(410) Insomniaeque, & pulueris, & famis:
Saepe & minari auditus hosti:
Brachia se duo, sinulosque
Habere cives, altero uti famem
Sistant comeso: qui super altero est,
(415) Ut foeminis, natisque, & à se
Carnifices gladios repellant.
Dii multa at isti dent mala Circio,
Barbam leoni vellere mortuo,
Laruisque qui pugnare fortis,
(420) Hunc etiam capere ausus hostem est:
Sed morte functum, cum neque iam loqui
Mutus, tenebris obsitus, & Styge,
Pro se ipse, nec famam tueri
Incolumem gladio valeret.
(425) Illum & Thrasonem dicere non timens
Audace lingua, pectore non item:
Sibi amputaturum nec ultrà
Brachia, nec nociturum Iberis.
De Publica & Re vos meriti bene,
(430) Vereque digni nomine Civium,
Nostra nec indigni arte, quorum
Hic etiam tituli legantur
Prae caeteris, Corneli Euerardice,
Cornelio & tu progenitus patre
(435) Francisce, cuique à flore nomen
Ipsa suo posuit Dione.
Vos Treviros sed dicere quid vetat?
Impune coecas ire per orbitas,
Perque hostium tot septa, Rotam
(440) Vlterius penetrare nando
Ausos: peracto & munere Publicae
Legationis, mox posita mora
Diem representare pactum,
Et reditu exhilarare cives.
(445) Nec te bone, etsi Concilii Patres
Lanarii, assessum abnuerint tuum,
Messaga, permisso quod utens
Iure Danistam ageres, silebo.
Obliti in altrô se reprehendere,
(450) Qui quaestus ipsis maximus est palam
Domi, idque nulla Auctoritate,
Aut tabulis, tituloúe fultis.
Et vos vocati rebus in asperis
Praesto adfuistis qui toties mihi,
(455) Par Concionantum integellum.
Mente quati solida nec unquam
Visi Fideles: vosque Petri duo
Octouiratus lumina, & Omie,
Et Guassenari: tuque Bancki,
(460) Saepe mihi memorande Bancki.
Et vos Iodoci progenies patris
Par Lucafratrum, tuque adeo eminus
Gualtere, perdûelles ferire
Docte tubo iaculante plumbum.
(465) An verò, an Hugo te tacitum sinam,
Cui Alcuma stirps? huc ades o bone,
Mandes ut obsessori Ibero,
Has Veniae Mathenesiane
Dites tabellas, totque diplomata
(470) Maranicae tam prodiga gratiae,
In thura vendentem, atque odores
Galbaneos genus omne vicum,
Rite instituto pharmacopolio,
Mittat. sed & vos huc quoque Publici
(475) O Praemiatores adeste,
Nomine conueniente rebus:
Dici Volones seu potius iuuat,
Terror Iberum, ac Harlemii Lacus,
Insigne Rostratae unde ferre
(480) Hic etiam meriti coronae,
Mersis profundo navibus hosticis,
Vectoriis vero, & Duce partium
Capto, & reseruato ad Triumphum,
Non sine ferriuomi aeris auctu
(485) Reuecti, & amplis cum spoliis domum.
Et vos ô horum tergemini Duces,
Iane, ac Herisce, tuque dignus
Obsidia superesse Binci,
Et Bincianum protinus in locum,
(490) Pusilla nomen brassica cûi dedit,
Suffecte Corneli, usque Iberis
Exuuiis humeros onustus.
Sed nec mihi hîc Alberte tacebere,
Punire Cacos, alter ut Hercules,
(495) Defendere & Mauros iuuencis,
Nec timidus prohibere fures.
O qualis, & quali, o, facies typo
Digna, & tabella, cum bouis unius
Raptu videres, tresque abactos
(500) Ob vitulos vitulantem Iberum?
At non inultum, quando Batavico
Mauros capillos puluere collinens,
Charonico missus cruentum
Ore solum rapidus momordit.
(505) Dicam & cohortis Centuriam meae,
Quam paene cum iam cuncta forent metu
Repente consternata, primis
Scilicet obsidii diebus,
Albiniana ad Castra Brittanniae
(510) Caesis alumnis: parte alia, & quidem
Vidente civitate tota,
Non bene deficiente ad hostem,
De Falcoburgi Praesidiis loquor.
Adde interempto militiae Duce
(515) Fortissimo Andraea, & iacente
Corpore tunc etiam insepulto.
Famelicum osis obsidium pati,
Cunctisque pro se cuncta paventibus:
Omnis mali dum causa, secum
(520) Papicolae taciti renident:
Dapesque festas, ac epulas parant,
Quêis quisque amicos exciperent suos,
Fratre, aut patrem lic, virum ista, Maurum
Coprohorum haec, monachum illa amantem.
(525) Cohortis inquam Centuriam meae:
Quam ego, videri ne capitis minor
Possit, Duce, ut dixi, perempto:
In varias vel abire partes:
Malis dolorem, laetitiam bonis,
(530) Plenam universis denique civibus
Stuporis admirationem
Incutiens, animosque firmans
Heu imbecillo pectore praeditis:
Tuo rogatu nomine Publico
(535) Bruchoue, suscepi regendam,
Non pretio, sed amore recti.
Nec poenitet dum facti, ita singuli
Fortem dedistis hic operam mihi,
Ducisque Commanipulones
(540) Morigeri imperio fuistis.
Referre longum nomina: vos tamen
Quis nescit isse hosti assidue obuiam:
Bis valla, & expugnasse crates
Oppositas: totiesque terga
(545) Vidisse Iberum? non te Hilari tamen,
Hosti usque forti pectore cognitum:
Vestrasúe velitationes
Continuas reticere possum
Hogarde, Velsi, Dicte, Bibacule,
(550) David, Robolli, teque Leuncule,
Catum hostica explorare castra,
Digne puer meliore fato.
Laurumque tu qui tam meritus bene,
O usque mecum tempus in ultimum
(555) Deducte bellator, memorque
Militiae verteris Georgi.
Saluete fortes, quos veneror, viri,
Commilitones, & socii optimi:
Invicta propugnacla belli
(560) Hesperii, genus ô Batavum,
Saluete Cives, Martia robora,
Quos muneretur iure Quiritium
Digni Aurasinus: Marte priscis
Nec Lacedemoniis minores.
(565) Non flore nardi, non balano, aut rosis,
Verum decoro puluere, & hostium,
Et proprio aspersi refuso
Pro patria toties cruore:
Castrensis olim, nunc quoque Civicae
(570) Adepti honorem, vos socii mihi,
Iidemque consortes fuistis
Obsidii, famis, & pericli,
Belli & laborum, quos tulimus simul.
Ergo & meis vos nunc quoque fas modis
(575) Florere, victurique mecum
Participes fieri Triumphi.

Terug naar de homepage van de Heinsius-Collectie