Deelbestand Ton Harmsen

Dit is een onderdeel van VondelPalamedes1736g.html. Klik hier voor het hele document.

ker wort geleden?
Of huizen plund’ren vesten sticht?
Of d’eedt geen burgery verplicht?
En of zich leeraers niet verloopen,
Wanneer ze dezen bant ontknopen?
(15) Wiens antwoort kortst en bondigst is,
En klaerst in deze duisternis,
Dien zullen d’AKADEMI HEEREN
Met eenen PRINCEN ROEMER eeren;
Daer Pallas, met haer diamant,
(20) In sneê den Veltheer van het landt,
[p. 81]
Die met ’s Hartogenbosch gaet stryken,
Daer Maurits tweemael af most wyken.

d’Antwoorden moeten ingebragt worden voor den eersten
van zomermaendt, zynde de dag onzer verkiezinge, als
Apollo te recht zal zitten, om den prys te geven, dien-
ze verdient.

ANTWOORT.

De beste tong die stemmen smeede,
Zong Gode lof, den menschen vrede.
Die zwygend meest haer deugt betoont,
Is die met vuur d’Apostels kroont
(5) De snoodste op de aerde deed de menschen,
Zoo wys als God te weezen wenschen,
De booste sprak in ’t hemelryk,
Myn macht zy d’hoogste macht gelyk,
In hun sticht Godt zyn heerschappyen,
(10) Die, met het doen, ’t geloof belyen
Schyn als een drog en dwaellicht, leidt
Wie dat haer volgt, ter duisterheit.
De vroome zielen te belaegen,
Kan Hollants zachte grond niet dragen.
(15) De Roomsche geus het smeekent blad,
Tot Brussel onderteekent had
Zoo wel als d’ander, en verzocht ’er
’s Lants vryheit by aen ’s Keizers dochter.
Den muiter, die gerustheit haet,
(20) Loost altijt een geschikte staet.
Daer d’ eene Burger ’s anders muuren
Bestormt, die Stad en kan niet duuren.
Geen aerdsche Godt, of hy wort by
Een eedt verknocht: meer schuttery.
[p. 82]
(25) Wat leeraers ook dien bant ontlitsen,
Die kerven ’t snoer der zeven flitsen.

d’Amsterdamsche
KAKADEMIE,
Ofte
GUITSCHOOL,
Aen alle Opeeters en Dronkaerts, Liefhebbers
van de volle kannen.

Alvol, op Heele Ton gezeten;
Vraegt al zyn dronke kale Neeten
Wat best of slimste toogen sijn?
Of water dronken maakt of wijn?
(5) Of drinkensdwang van Bacchus-fielen
Niet strekt om volkan te vernielen?
Of zuipery niet was de schat,
Waerom hy eerst ontstak zijn Vat?
Of ook in welbebierde Steden
(10) Een Bierverzaker dient geleden?
Of Huis verdrinken ’t lach ontsticht?
Of eedt tot drinken niet verplicht;
En of zich dronkaerts niet verloopen,
[Wanneerz’ om bier den broek verkoopen?]*
(15) Wiens slempmael slofst en slompigst is,
En gaerst tot dronkaerts drek en pis,
Dien zullen KAKADEMI Heeren,
Met een besmeerden droelpot eeren,
[p. 83]
Daer Bacchus, met zijn dronke handt;
(20) In snee den vuilsten Fiel van ’t Landt,
Die zoo bespogen heen gaat stryken,
Dat Morsbel voor zyn’ stank moet wyken.

ANAGRAMMA.

Nu is JOOST VAN VONDELENS
Wys en heilig dunkend mens
In uw naem bevonden,
Zooje ziet,
Datje hiet,
SOTJE VOL VAN SONDEN.

Nacta* est patella suum operculum.
Nu is de slimme Pot gedekt,
Nu is de Schimper weer begekt:

I.C.

Amsterdamsche

KAKASTORIE

OF

MUITSCHOOL,

Aen alle geestelyke doel- en dronkvaers, lief-
hebbers van brassende Klassen en eeuwig-
duurende slemp-Synoden.

Tapvol, op Doeleton gezeten,
’s Lants beedlers vraegt, die ’t volk opeeten,
Wat vetst en slimste logens zyn:
[p. 84]
Of * bloet ook smaekt gemengt met Wyn?
(5) Of dwang van Gommers plonderfielen,
Niet strekt om ’t brasmael te vernielen?
Of zuipzuipuit niet was de schat
Daer Gommer om op ’t Wynvat zat?
Of ook in wyn en cys-vry steden
(10) Een Bier Synodus dient geleden?
Of ’t glas uitdrinken ’t volk ontsticht?
Of schinken, drinken niet verplicht?
En of zich doelvaers niet verloopen,
Wanneer ze om wyn hun ziel verkoopen?
(15) Wiens doelfeest ongebondenst is,
En Gommer hoogst zet aen den disch.
Dien zullen KAKISTORIBEEREN,
Met een Synodus Roemer eeren,
Daer Dordrechts grootsten olifant
(20) Mee tart b Calkoentjens, aartsbacchant,
Die met Karbonkels zoo gaet pryken,
Dat Bacchus zelf de vlag moet stryken.

Qui curios simulant, & Bacchanalia vivunt.

Dat is:

Hy lykt een sant en dubbel geus,
En voert een roo kalkoensche neus.
Al speelt de droes de paep in ’t zwart,
Zyn snuit verraet hem, of zyn start.

Anagramma van
IAPIK PRIAEP.
IK PAI PRIAEP.
PRINCIPIUM.

* Neusdoeken in Barnevelts bloet gedoopt, in wyn uitge-
wrongen, en die tot een triomphe uitgedronken.
b Jacobus Triglandus.

[p. 85]

Op den Bouw

Van den

* KRISTEN TEMPEL

t’AMSTERDAM.

De schaer, die niemant doemt, als dien Godts Woord afzondert,
En strekt een pyler aen ’t bouvallig Kristendom,
Die eeuwig wert geboeit, vermoort, verdoemt, geplondert,
En ’t opgeleide kruis geduldig droeg alom,
(5) Dees veilge zamelplaets verworf te lange leste.
Bewaer, ô Heer, bewaer d’onnosle lamren koi:
Bescherm ook d’Overheit van d’Amsterdamsche veste,
Dat nimmer wervelgeest haer wyzen raet verstroi’:
Op dat wy heiliglyk, en met een goet geweten,
(10) U met uw’ heilig woort aenbidden onbelet,
En onzen wandel zoo naer uw geboden meten,
Dat wy den berg des heils beklimmen, zonder smet.
Vergank’lyk is de stof van dezen tabernakel;
Dies heffen wy ons hart naer ’s hemels hooge Kerk:
(15) Van waer een stem ons wees op Kristus, Godts orakel,
Wiens kracht in ons voltoi’ zyn aengevangen werk.
MDCXXX.

* Door den Kristen Tempel verstaat de dichter de Kerke der
Remonstranten, t’Amsterdam in den jare 1630. gebouwt.

[p. 86]

Op d’afbeelding des zelven Tempels.

De heiligheit hing noit in kostelyke stof;
Alwaer de Tempel gansch van louter gout gegoten,
Gesmeet van diamant: wie anders denkt, is grof.
Ook wordt de Godtheit in kappel noch kerk besloten:
(5) Zy straelt in ’t heilig hart: waar dat is, daer is Godt,
Eenkennig Bygeloof wil poppen met de zinnen:
En zoekt hem slechts in schyn, en acht Gods wysheit zot.
Wie Godt sluit buiten ’t hart, die sluit den Afgodt binnen.

INWYDING

van den zelven

TEMPEL.

Op op, myn Zanggodin, schep adem in de hoven,
De winter is voorby: de wolken zyn verschoven.
De zinnelyke Mai breit bloemen tot een huif,
En mengelt geur en kleur. lk hoor de tortel duif:
(5) Die bang* voor havik, valk, griffoenen, rave, en wouwen,
In steen reet en spelonk zich naulyx dorst betrouwen.
Het a Vosken druipstaart, dat den wynberg heeft geschent.

a Dit schempt met den Oudtburgemeester Reinier Pauw, de
Vos genoemt, om den naam van Reinier, dewyl men
zeidt Reintje de Vos. Dees Burgemeester een groot vyand
der Remonstranten, hadt te dier tydt zyn gezacht t’Am-
sterdam verloren; men vergat hem voortaen Burge-
meester te maken, en hy had in de Vroetschap zoo veel
magts niet, dat hy ’t bouwen der Remonstrantsche ker-
ke kon stuiten of hunne vergadering beletten.

[p. 87]
En zynen staart zoo fier te krullen was gewent.
Al zyn de b Ganzen schuw van heilige laurieren,
(10) En vyandt van de zwaen, op wiens muzyk zy tieren
Met heesche keelen, en wanschikkelyk geschal;
Zoo menigmael zy volgt in Amstels burregwal
De Kriste maegden, en de vryers haer gespeelen,
Wien Vryheit waerder is, dan ringen en juweelen;
(15) Daerom en voegt het niet, dat Poëzy en geest
Verstommen aen den rei van dezen tempelfeest,
Jehova, die het zaet, uit Abrams stam gesproten,
Had uitgetekent tot zyn lieve bontgenoten,
En van ’t Egiptysch juk verlicht op ’t ongezienst;
(20) Door Moses dat verplichte aen een byzondren dienst.
Het ampt des Priesterdoms bekleedden de Levyten,
De Bontkist wert betrout den heilige tapyten,
En dwaelde met het heir, verdadigt door ’t geloof,
En ’t zwaert, en was somtyts der Filistynen roof:
(25) Tot dat haer Isrel bergt, met priesterlyke staetsi
In Salem, Davids stadt, beschermt voor plonderasi.
De Koning denkend dat hy assche was en stof,
Sprak schaemroot: ik bewoon een prachtig cedren hof;
Maer ’s hemels heerlykheit, uitmuntend door den luister
(30) Der wonderdaden, bergt haer heldren glans, in ’t duister:
Men bouw haer een paleis, op Sions vaste rots.
Zoo sprekend, klonk de stem des waren Dondergods:
O David, staek den bou, in uw gemoedt beslooten:
Gy hebt met menschenbloet, het aerdtryk overgoten:
(35) U wyze nazaet, die de wreede wapens schorst,
En Judaes scepter zwaeit, gelyk een vredevorst,
Zal mynen naem een huis met hooge daken wyen,
En wat hy aengrypt, zal tot Jakobs heil gedyen.
De kracht van dees beloft bleek namaels, toen de zon
(40) Haer stralen spiegelde in het koor van Salomon:

b Door de Ganzen speelt de Poëet op de Amsterdamsche
Predikanten, vyanden van zyne Poëzie.

[p. 88]
Die zelf de Bontkist, op het juichen van de scharen,
Met pracht ten tempel voerde, en offerde op d’autaren;
Zoo dat, op zyn gebeên, het hemelsch vier terstondt,
Gelyk een Blixem, storte, en d’offerhant verslondt.
(45) De Kerk was vol van Godt: de stammen al beladen
Op ’t aenzicht vallend, hem met schrik geraekt, aenbaden.
Dit Bedehuis verknocht de Godtheit aen ’t gebedt,
De Godtheit wederom d’aenbidders aan haer Wet.
Maer naulyx staet ’t gebruik der beste dingen open,
(50) Of ’t misbruik komt terstont schynheilig ingeslopen.
De reukelooze Jood word op zyn voordeel stout,
En stoft op dat gesticht, en op ’t gewyde gout,
Op Arons borst gesteent, op Sabatten, en feesten,
Op wierook, offerhande, en slachting veler beesten:
(55) De priester ’t voorhooft kreukt, weeft spreuken in zyn kleet,
Maer ’t meest, gehoorzaemheit, weêrspannig hy vergeet.
O reukeloos geslacht, die met uw guicheltroni
Meent Godt te paejen door een bloote ceremoni;
Wat stoftge op uwe Kerk, met Cherubins bemaelt?
(60) Der heem’len hemel zelf Gods grootheid niet bepaelt:
Zyn voetschabel is d’aerd, de hemel is zyn zetel:
Wat slagtge schaep, en koei, en kalvers, zoo vermetel?
Hy drinkt geen bokkebloet: zyn almacht alles schept,
Wat op het aerdryk weidt, wat in de lucht zich rept.
(65) Het lust zyn Majesteit in tempels noch in troonen,
Maer in een buigzaem hart te waeren en te woonen.
Hy roept: besnydenis noch voorhuidt gelt voor my,
Indien men hart en zin niet beide en besny.
Maer ’t is vergeefs gepreekt, geroepen en gekreten,
(70) Gewaerschout en gedreigt door tekens en Profeten:
De boosheit kankert in: zy heelt door * Smout noch zalf.

* Predikant te Amsterdam, een groot yveraar tegens de Re-
monstranten, dien de Magistraet daer na om zyne onge-
rustheit de stadt ontzeide.

[p. 89]
Men knielt voor valsche Goôn; men huppelt om het kalf.
De dolle scheurzucht valt aan ’t ryten en verwarren:
Men zoekt aen Baal troost, aan ’t noodlot van de starren:
(75) Men smookt voor Astarot: men offert kinders op,
Ja ’t zuigeling ten brand aen Molochs gruwelpop:
Men schendt zyn handen aen Gods boden en gezanten:
Men steenigt, vangt en spant, die deugt en waerheit planten.
Rechtvaerdigheit geschopt moet kroppen haer verdriet:
(80) De rechter ’t vonnis velt, gelyk ’t de vorst gebiedt,
De zonden klimmen hoog, en durven Godt aenblaffen:
Hy wordt geterregt om hun lastering te straffen,
En maeit met Babels kling, als in een rypen oegst,
En boeit het overschot, en laet den tempel woest.
(85) Toen steendenze aen d’Eufraet om ’t zot en valsch betrouwen.
De hemel gaf in ’t endt genade, tot herbouwen.
Zy nau gebetert door de stramen van de roe,*
Hartnekkig keeren hem den rugge t’elkens toe;
Dies houdtze Godt door straf gestadig in den toome,
(90) Nu plaegtze Antiochus, nu ’t heir van ’t machtig Rome;
Tot dat Judea, nae ’t ontwyden des autaers,
De Kerk weer ryzen zag, in spyt des plonderaers:
Recht voor de komste van den hemelschen Messias,
Die (toen sint Jans hoofdt was ’t banket van Herodias)
(95) Door Godes vier verrukt, bezocht zyn heiligdom:
Verstoorde ’t duivekoor, stiet wisselbanken om,
En dreef de beesten uit, en riep, men maek myn stede
Tot moort noch gruwelkuil, maer wydze den gebede.
Wee, Schriftgeleerden, wee, geveinsde Farizeën,
(100) Ontzien door meesterschap, vermomt met lange kleên:
Op muggeziften graeg, en op kameel verslinden,
Voorzitters aan den disch, dwaelstarren voor de blinden,
Gy reist om zee en land, en woedt, en wroet, en leert:
En broet een duivels kindt, van elk dien gy verkeert:
[p. 90]
(105) Gy pronkt in ’t voorgestoelt en durft den hemel sluiten
Voor andre menschen, en blyft zelfs verstokt daer buiten,
Gy bouwt de graven der Profeten uit uw’ schat,
En jaegt Godtvruchtigheit, uit haet, van stadt tot stadt.
En steekt met klauwen, die van verschen neêrslag leken.
(110) De torts aen, die uw’ burg en tempel aen zal steken.
Dat was het wolvenest barmhertigheit gevergt,
Levyt noch ouderling gebetert, maer getergt.
Verbolgen borstenze uit, als borssen aen hun keten:
Godslasteraer, mutyn, van Belzebub bezeten,
(115) Wynzuiper, zondaers vrient, vervloekt Samaritaen,
Verleider, die het volk vervoert van Moses’ baen,
Den heilgen Sabbat breekt, en hindert cys te geven!
Zy raepten stenen op, en stonden naer zyn leven,
Tot datze op ’t Paeschfeest hem, om macht en leer beroemt,
(120) Door Synodael besluit, van Kayafas verdoemt,
Verraên van Judas, om ’t genot van zilverlingen,
Door Salems Lantvoogt by de moordenaers ophingen.
De galgenberg het bloet des Zaligmakers zwelgt;
Dies Titus stadt en kerk ten gronde toe verdelgt.
(125) Toen spotte ’t heidendom met hun, die Godt bespotten,
En onder het beleg zich splissen in twee rotten,
Dan wederom in twee al yveraers voor de Wet;
Een gouden tittel, zoo die niet en waer besmet
Met kerrekschennis, toen vast daeghlyks dol en dwazer,
(130) d’Een, onder de banier van ’s blaesbalg Eleazer,
Met steenbusch em met schicht beschoot d’omringde stadt,
En bruikte ’s tempels tin, tot hare storremkat.
Zy zelve branden ’t graen: en hoe zou d’Arent wyken?
De woênde tempel schaft hun lekker aes van lyken:
(135) De merkt een kerkhof wordt, de straten een woestyn:
Op dat, in doodsche plaets, den uil min schuw mocht zyn.
De Kristen, nu verlicht door ’s Euangelyks klaerheit,
De Godheit overal aenbidt in geest en waerheit.
[p. 91]
De schaduw wykt de zon: het heilige is gesteurt;
(140) Wiens voorhang al voorheen was midden doorgescheurt,
Toen ons Aertspriester, na ’t verloop van Arons uuren
Zyn’ afgepynden geest, door vloejende quetsuuren,
In ’s vaders handen gaf, om opgewekt, weêrom
Aan Godes rechte hant, zyn eeuwig priesterdom,
(145) Als een Melchisedech, in ’t hemelsch koor t’aenvaerden;
Als hooft van zyne Kerk in hemel, en op aerde.
Schep moedt, belade ziel, Gods gramschap word nu koel,
En vol betrouwen kruip voor dien Genadestoel;
Zwyg hutte des bescheits, orakel, en Sibillen,
(150) Synoden, en Rabyns: in noot en kerkgeschillen,
Blyft Kristus ’s menschen troost, die niemants recht verkort:
Wat Priester, wat Profeet was ooit zoo overstort
Met gaven van den Geest? wyk, schriftgeleerde zotheit,
Lichaemlyk woont in hem de volheit aller Godtheit.
(155) Waek op dan Burgery van ’t nieu Jeruzalem;
Gehoorzaem ’t woort des Zoons, vereert door ’s Vaders stem;
Aenbid hem, die u door zyn zalving kan versterken:
Vergaept u niet te zeer een prael van zichtbre Kerken.
De Kristelyke schaer, door Goddelyk bevel,
(160) Aen ouderlingen plicht verbonden evenwel,
Heeft, naer gelegenheit van vrye of slaefsche tyden,
Gepoogt des Heeren naem eenstemmig te belyden,
En Godt in schuur of huis of tempel aengebeen,
En door gemeenschap zich gesmolten onder een.
(165) O redelyke dienst, wie weigert aen te bidden,
Daer Jesus, als een duif, van boven daelt in ’t midden,
Dan die, van Godt veraerdt, van ydelheit verzaet,
Als ’t vee, het oog omlaeg, en niet ten hemel slaet,
* Wat oprecht Kristen zou dien zegen willen derven,
(170) Om boeten, ballingschap, om rasphuis, en om sterven?

a Deze vaerzen slaen op de vervolgingen, die de Remon-
[Zie verder onder p. 92.]

[p. 92]
Den goeden Godt zy lof, en Aemstels wyzen Raet,
Dat den verdrukten nu dees tempel open staet;
Dat Kriste zielen noch, om Kristelyk te vergaêren,
Noch schat noch yver aen die tempelbou besparen,
(175) Maer redden zich, door smaet, en allerhande kruis.
Bewaek, ô Jacobs Godt, Bewaek dit bedehuis:
Wil, met uw vleuglen, dees vergadering bedekken,
En op haer zuchten een’ Nassouschen Heilant wekken,
a Die op syn schouders tors de poort van Loevestein,
(180) En omvoere, in triomf, dien norssen Kastelein:
Op datwe u loven, en gedroogt van alle tranen,
De machten eeren, als geloovige onderdanen:
Die door Godtzaligheit, en vryheit van ’t gemoedt,
Dit aerdsche ryk versmaen, op hoop van ’t eeuwig goedt.

MDCXXX.

stranten, om ’t houden van hunne vergaderinge leden,
toen de toehoorders boeten moesten geven, de predikanten
gebannen wierden, en boven den ban in ’t landt komen-
de in ’t rasphuis wierden opgesloten, ’t geen te Amsterdam
aen Grevius en Princius, en te Haarlem aan Vezekius
was geschiet: ook moesten sommige het hooren der predi-
katien met de doodt bekoopen, als men de vergaderingen
met soldaten omringde en daer onder liet schieten, ’t
geen buiten Rotterdam was voorgevallen.

a Te dier tyd zaten op Loevestein nog zeven Remonstrant-
sche Predikanten gevangen: Simon Lucas Bysterus, Caro-
lus Niellius, Paulus Lindius, Petrus Cupus, Bernherus
Vezekius, Arnoldus Gesteranus, en Theodorus Boomius:
Eduardus Poppius was in zyn banden overleden.

[p. 93]

BLIXEM

Van ’t

NOORDTHOLLANDTSCH

SYNODE.

M. D. C. XXXI.

Herarch, van Kussenzucht bezeten,
Vraegt zyn broodeetende Profeeten:
Of Donderklokken bengels zyn?
Of Oproer preekt in Engels schyn?
(5) * Of Heerenwacht by Harders zielen
* Niet strekt om ’t Bisdom te vernielen?
* Of Lantvoogdy niet was de schat,
* Waerom dat Smout in oorlog tradt?
* Of Tochtschuit, tegens Preekstoels reden,
(10) * Ons voeren mag in vreemde steden?
* Of ’t Kruiste kussen kruiskerk sticht?
* Of Sessi ons den voet niet licht?
En leeken groflyk zich verloopen,
Die Clerken aen ’s Lants Recht verkoopen?

a Deze vaerzen slaen op ’t besluit der Regeerders t’Am-
sterdam, om den predikant Smout, ter zake van zyne
ongerustheit, de stadt te ontzeggen, en voortaen sessie in
den Kerkeraedt te nemen; ook op ’t vertrek of vlucht
van den predikant Kloppenburg, en op ’t vertoog der
Noort-Hollandtsche Synode aen den Heeren Staten over-
gelevert, strekkende om Smout te herstellen, en de
sessie te ontgaen.

[p. 94]
(15) Wat Kardinael spitsvondigst is,
En blaest alarm, en slaet niet mis:
Dien sullen d’ Inquisitieheeren
a Met een Synodus brief vereeren:
a Waer mee de Paus van Noorderlant
a (20) Het Toorntjen in den afgrondt bant:
Dat in ons HEILIGDOM durf kyken,
En Aaron doet voor Moses stryken.

Procul, ô procul este profani,
Conclamat vates.

Dat is:

De Weerhaan kraeit, van groot verdriet:
Maekt hier den Burgemeester niet.
Of zytge van dit park niet schuw,
Zoo krygt de Duivel maght aen u.
(5) Weg met die polityke klaus,
Dees stoel is voor den Geuzen Paus,
Dees banken voor zyn amenvaers?
Niet voor een’ ongewyden aers.

Persius
-- -- Sacer est locus, extra
Meiete.

a Dit ziet op de Kerkelyke besluiten der Noordthollandtsche
Synode, tegens het uitstellen van Smout, en het nemen
der sessie in den jare 1631 genomen.
b De Noorthollandtsche, Synode, straks gemeldt, ’t Enk-
huisen te dier tyt vergadert.
c Door het Toorntje verstaat de Dichter de Burgemeesters
der stadt Amsterdam, wiens kamer onder den tooren van
’t oude Stadthuis plag te zyn, die daerom van de bur-
gers het toorentje wierdt genoemt.

[p. 95]
Dat is:

Die aen ’t heilig huis wil pissen,
Moet zyn’ hoed en vrydom missen.

DE POËTEN

Tegens de

CONSISTORIE.

De goddelooze plonderfeest
Liet vliegen eenen donderveest
Van uit zijn lasterlogengat,
De stank die quam gevlogen rad
(5) By Dichters, op Parnassus nek.
Wat bruit ons deeze Classigek.
Nu Prekers bystre wegen gaan.
Riep Breroo; vyst’er tegen aen.
Laet a Luit en a Koster, a Viktoryn,
(10) Of a Malzen bry de piktor zyn,
Om af te maelen deezen dreet,
Die ons Poëten vreezen deedt:
En hangen die, als wapen, veur
a De donderdaeghsche Papendeur,
(15) Op dat dit volkje blindt en mank,
Denk’, Heer, wat zyn wy wint en stank.

a Luit Rechtsgeleerde.
b Doctor Samuel Koster.
c M. Joan Viktoryn of Vegters.
d Malzen.
e De Constistorie vergadert t’Amsterdam op alle donderda-
gen.

[p. 96]
Wat geven wy de kleuren schyn,
Die rechte slechte leuren zyn.
De Preekstoel lacht de Dichters uit,
(20) En hy is zelf een lichter guit,
Zoo ’t guiten zyn, wier toverreên,
’t Volk eeren doen hunne Overheên,
En nimmer sotte zielen broen,
Gelyk de botte fielten doen,
(25) Die malle f Jan te klauwen plag,
Zo dik hy speelde vrouwendag:
En zwetste met zyn Priester breet,
Wanneer hy Bugermiesters scheet
En Schepens, die op greep geleert,
(30) ’t Ging glat, als was ’t met zeep gesmeert.
Dan gilde ’t gekke Doorentje,
Trots Waeg, trots Dam, trots Toorentje.
Een g Vink die ’t van de geesten hoort,
Die zet het aen geen beesten voort.
M. D. C. XXIX.

f Jan Willem Boogaert, zeepzieder en oudsshcepne was
gewoon voor Vrouwendag, waer op de wet te Amster-
dam verset wordt, met zyn aenhang afzonderlyk te ver-
gaderen, en te overleggen, wien men kenzen zou om
de kerkelyke heerschppyzucht te styven.
g Vink Provoost der schutterye, die zeer vrolyk van geest
was, en gewoon zyn oordeel over soodanige Hande-
lingen vryelyk t’uiten.

[p. 97]

EEN

OTTER IN ’T BOLWERK.

Na de wyze: Betteken voer na Mariemont.

Wel, hoe is a Otjes hart zoo groen?
Wel, hoe is Otjes hart zoo groen?
Dat hy dus yvert in ’t sermoen,
O jemy, ô jemy,
(5) b Om Boogaers dochter is ’t te doen b,
c Hy preekt van d’Akademi.
Ongs Otje is gien stommen hont,
Ongs Otje is gien stommen hont,
Hy woekert met zyn miesters pongt;
(10) O jemy, ô jemy,
Het quyl dat loopt hem uit zen mongt,
Zoo schelt hy d’Akademi.
Dat preken klinkt tot Haerlem toe,
Dat preken klinkt tot Haerlem toe,
(15) d Elk vreest hum as de Roode roe,

a Dit schimpdicht is gemaekt op Otto Badius; die meer
dan andere op den predikstoel uitvoer tegens het spe-
len op Do. Samuel Kosters Academie, nu het schou-
burg genaemt.
b Deze Otto Badius vrydde toen de dochter van Jan
Willemze Bogaert, gewezen oudschepen van Amster-
dam, waer uit hy wegens oproer gebannen zynde, ne-
vens zyn dochter te Haerlem is gaen woonen.
c Zie d’Aentekening (a) hier boven.
d De Roo Roede, Jan Spelle, een uitgelaten booswicht,
[Zie verder onder p. 98.]

[p. 98]
O jemy, ô jemy,
Hy maekt het alle speulers moê,
En hekelt d’Akademi.
Wel Boogers dochter loopt hum na,
(20) Wel Boogers dochter loopt hum na,
En zegt nou tegens Otje ja.
O jemy, ô jemy,
Want kreegje ’m niet ’t was zongt en scha,
Zoo schrobt hy d’Akademi.
(25) En asje gaet nae ’t bruilofts huis,
En asje gaet nae ’t bruilofts huis,
Zoo laet vry Dokter Koster t’huis:
O jemy, ô jemy,
e Al is hy Bruitjes neef incluis,
(30) Hy metste d’Akademi.*
f Hy speult ’er nou zyn Ifigeen,
Hy speult ’er nou zyn Ifigeen,

wyl hy veel bewind had, hielp veele onnozele men-
schen om hals, zoo dat hy van ider een zeer gevreest
wierd, zie Hoofds Historie.
e Docter Samuel Koster was vermaegschapt aan Jan Wil-
lemsz. Boogaert.
f Docter Kosters treurspel van Ifigenie, op nieuw vermeer-
dert en verbetert, werd, in November des jaers 1630. in
Kosters Akademie op de Keizersgragt (gedurende ’t geschil,
dat ’er was tusschen de Magistraet en de Kerkelyken, over
’t uitzetten van den predikant Smout, en ’t besluit van ses-
sie in den Kerkenraet te nemen) opentlyk gespeelt. In dat
treurspel, dat ook in den jare 1617 den volke was vertoont,
wordt het recht der overheden in ’t kerkelyk, en ’t misdryf
van sommige Kerkelyken even klaer voorgestelt, en Trig-
land onder den persoon van den griekschen Paep Euripy-
lus, naer ’t leven afgebeelt. De Magistraet, die toen alle
kragten inspanden om haer recht tegens de kerkelyken te
bewaren, zag het spel met goede oogen aen, en liet het
[Zie verder onder p. 99.]

[p. 99]
Wel mannen broeders*, syn dat reên,
O jemy, ô jemy,
(35) ’t Zyn fieltenstukken al met een,
Godt schen deus Akademi.
g Al baet dat speulen ’t Weeshuis iet,
Al baet dat speulen ’t Weeshuis iet,
Dat geeft aen Otjes vleeshuis niet,
(40) O jemy, ô jemy,
Wat beurt ongs spyt en groot verdriet,
Van deuze Akademi.
Neen Otje, straft dit met Gods woort,
Neen Otje, straft dit met Gods woort,
(45) h Al zouje met de tochtschuit voort,
O jemy, ô jemy,
Vry Otje schrei iens, datmen ’t hoort,
In Kosters Akademi.
Wel is dit niet een wongderwerk,
(50) Wel is dit niet een wongderwerk,
i Sy hieten ongs de plonderkerk,

tooneel de leemten van den predikstoel aen ’t volk ontdek-
ken: en hoe de predikanten daer meer tegens predikten en
zig het spelen meer aentrokken, hoe het volk nieuwsgie-
riger, en de toeloop grooter word om ’t spel te zien. Ziet
d’aentekening op Haen Kalkoen. pag. 104.
g Het Weeshuis heeft twee derdendeelen, het oude
mannen huis een derdendeel in ’t schouburg, en door
den toeloop des volks, trekken zy beiden groot voor-
deel daer van: waarom Vondel elders zegt

De byen storten hier het eelste, dat zy lezen,
Om d’ouden stok te voên, en ouderloze weezen.

h Dat is al zouje met Smout de stadt ruimen moeten.
i Namentlyk de Poëten, die wel zagen en wisten, hoe het
plonderen der Remonstrantsche huizen door aensto-
king van Trigland, Smout, Kloppenburg, en an-
dere geschiede.

[p. 100]
O jemy, ô jemy,
Och, broeders, schuwt het dongderperk,
Van Kosters Akademi.
(55) Mogt k Smout nou op de preekstoel staen
Mogt Smout nou op de preekstoel staen
Hoe zou haer dan de hagel slaen,
O jemy, ô jemy,
l Janrap in stee van Monkelbaen,
(60) Zou plondren d’Akademi.
m Ik wouze zaten in den Briel,
Ik wouze zaten in den Briel,
Dit speulen raekt myn ongdersiel.
O jemy, ô jemy,
(65) n Ik hou mier van een plonderfiel,
As van deus Akademi.

k Mogt Smout, die nu gebannen is zich laten hooren,
hoe zou hy op ’t schouburg donderen, en de poëten
in hun schild varen.
l Dat is, het Canailje, gelyk het huis op Monkelbaens-
burgwal door hen geplundert is, zou ’t Schouwburg
niet vry laten.
m Daer Kloppenburg, vyand van de Academie, weinig
te voren Predikant was geworden.
n Badius wil zeggen, dat het huis plonderen beter was,
als het spelen. op Kosters Academie.

[p. 101]

Eerdicht op het vertrek van

JAN WILLEMSZ BOGAERT.

Oudt Schepen van Amsterdam, in den jaere
1629. den tweeden Februari.

Malle Jantje, Kerksgezantie, ik u vraeg,
Waerom huilt gy? waerom pruilt gy door den Haeg?
Is ’t uit yver, kryt vry styver. Maer ik meen
Dat het Kussen, u zou sussen, wel in vreên.

Op de HAEGLOPERS.

a ’t Malle ventje
Het Presidentje,
Het heilig Advokaetje,
Het Papen troosje,
(5) Het b Wezels kroosje,
Is het Heere legaetje.
c Het nam zyn kraegje
Het trok na ’t Haegje

a ’t Malle ventje is Jan Willemsze Boogaert, in de wan-
deling malle Jan genoemt. Zie hier voor pag. 96.
b Zoo genaemt om dat hy te Wezel gebooren was.
c Hy wierd nevens andere der bitterste Predikanten op
hun eige aenstoken naer den Haeg gezonden om te ver-
zoeken dat de Placcaten tegen de Remonstranten mog-
ten uitgevoert worden, doch wyl hun verzoek wierd
afgeslagen, en zy hun oogwit niet bereikten, zoo zegt
Vondel, dat zy met een lange Neus weer t’huis qua-
men.

[p. 102]
Met zyn Kaffa broekje
(10) Voor al het resje
Deed’ hy het lesje,
Uit broer Smout en boekje.
Heilige quanten
Uw gezanten
(15) Komen met een lange neus,
En zyn vo vreezen:
Wat wilt nu weezen
Met menig bange Geus!
Haegeloopers,
(20) Schandekoopers,
Word gy niet al swakjes.
d Lieve Roeltje,
e Spinhuis boeltje,
Toost u nu met snakjes.
(25) Prediquanten
Haer gezanten
Heel nu in de ly zyn,
Doch de Paeuwtjes
Zyn noch gaeuwtjes
(30) Hoe mag ’t met de Vry zyn?
f Vrouwendag staet voor de deur en is naby.
g De tyd zal ’t leeren: maar deze Heeren hou ik vry.

d* Roelof Roelofsse was een kuiper, die voor Jan Wil-
lemse Boogaert (die een Zeepzieder was) de tonnet-
jes maekte. Ziet pag. 81. Deze Roelof was een groote
schynheilig, ging altyt met het hooft op zy, en wierd
naderhant vaer van ’t Spinhuis.
e Het algemeen gerucht was, dat deze goede devotaris,
nu vader van ’t Spinhuis, by die schotbeesten wel eens
onderkroop, en haer een vriendschap deedt.
f Op dien dag wordt de wet te Amsterdam verandert.
g De dichter wil zeggen, dat Bogaert, Paeuw, en de
Vry met hun kuiperyen niet zouden opdoen, en in
de verkiesing voorbygegaen worden.

[p. 103]

Op JAN WILLEMSZ. BOGAERT.

Jan de malle vent,
O jem niet en kent,
Is een rechten Ezel:
En zoo ’k heb gehoort,
(5) Is hy van geboort
Van de stad van Wezel.
Deeze rechte gek,
Deeze halve spek,
Deeze geuze Spanjaert,
(10) Zou wel meenen schier
Dat m’ hem achten hier
Voor een meester kanjaert.
Deeze mallen bloedt,
Met zyn kleefsen hoedt,
(15) Vry al zeer breedrandig.
Met zyn grooten baerdt,
Meent te wezen waerdt
G’acht kloek, en verstandig.

M. D. C. XXVIII.

Op a HAEN KALKOEN.

Wie zag oit gekken zonder bel?
Kalkoentjen is wat root van vel

a Dit gedicht schimpt op den predikant Jakobus Triglan-
dus, dikmaels in Vondels Gedichten ’t Kalkoensche
Haentje genaemt, omdat hy rood van neus en aenge-
sicht was, mogelyk de oorzaek daer van zynde,
dat hy een groot liefhebber was van de Rynsche
wyn. Zie pag. 39.

[p. 104]
En zuiver Geus,
Om dat de Rynsche muskadel,
(5) Met al het zuiver nat
Van ’t Heidelbergsche vat,
Trekt in zyn’ neus,
En daerom buldert hy zoo fel,
Als Goliath de Reus.
(10) Wy achten ’t boert, en kinderspel,
By dronk is hy wat Beus,
Maer nuchteren wonder geus.
b Bachant had gy niet onbeschaemt,
En ’t geen een Leeraer minst betaemt,
(15) Ons Burgemeesters wel geneigt
Op ’t Raethuis met een moort gedreigt,
c Men had, ô dronke plondergeus,
U met geen ro kalkoense neus,
d Op ’t openbaer tooneel gebragt,
(20) En als een’ schytvalk uitgelacht.
Gaet heen nu als een huilebalg,
En hangt ons aen uw zuilegalg.

MDCXXX.

b J. Triglandus voerde zomwyl scherpe woorden tegens de
Burgemeesters, en dat zelfs op den Predikstoel, hen
smaedeljk met de vinger aenwyzende, en daarover
op ’t Raedhuis ontbooden sprak hy zeer stout.
c Trigland was een groot aenleider, raetsman en voor-
spraek van ’t Kanalje, wanneer ’t op de been was om
de huizen der Remonstranten te plonderen.
d Zie d’aentekening op den Otter in ’t Bolwerk, pag. 98.
Toen Kosters Ifigenia, in ’t jaer 1630. voor ’t volk
vertoond wierd, had men den speelder, die de rol van
Euripylus (den priester die zig meest tegen Agamem-
non kantte,) speelen zou, zoo toegemaekt met baerd
en kleeren, dat hy Trigland op een hair geleek, en
elk een hem kende.

[p. 105]

OP DEN ZELVEN.

Hoort gy Heeren hoort, ik laet u weeten;
’t Kalkoensche Haentjen heeft zyn wyf gesmeeten;
En zyn meit, die wat snar in de bek is,
Zeit, meester weetje wel dat onze vrouw gek is?
(5) Zwyg, seide hy, ik volg myn ordonnantie,
Om niet suspekt te zyn van tolerantie.

Op d’oproerigheit

Van

MAXIMILIAEN TEELING.

a Het oproer, in Rochel, smeet muur en toren neder,
Holp Fredrik in den Haegh, en om den schoonen Pals,
Graef Straffort op ’t schavot, den Koning om den hals,
Montros aen eenen strop, wat bulderende weder
(5) Bedaert in ’t einde niet! maer dit oproerig saet
Noch vryheit laet in rust, noch Koninglyken staet.
Kon burgerlyke tucht die monsters niet betemmen,
Al ’t land zou tot de keel in bloet en tranen zwemmen,
Want als men steden ziet het onderste omgekeert,
(10) Dan heeft men op syn Schots den Staet gereformeert.

a Dit gedicht toont de schadelykheit van ’t oproer.

[p. 106]

BLOEDBEULING

Van

MAXIMILIAEN TEELING,

Groote bloetbeuling in Zeelandt.

Meester Teeling had een groote bloetbeuling gegeeten
Heel vet gepropt van Apostelen en Propheeten:
Maer doen zyn maeg al dit vet niet kon verduwen,
Begost meester afgrieselyk te schieten en te spuwen.
(5) Al de Zeeusche Teelingen uit hunne poelen en slooten
Quamen daer op al quakende aengeschooten:
En speelden, slobber op die zoo zuivere voesters.
O klokspys, lekkerder dan Engelsche oesters!
Weg Vriegeesten, Harminianen, en morsebellen,
(10) Wy slabberen met meester a Teeling geen paddevellen,

a Meester Teeling Predikant te Middelburg, schreef in den
jare 1650. korts na den toeleg op Amsterdam, zekeren
toeëigen brief aen den Heer Prinse van Oranje voor een
boek genoemt de Polityken Christen, by wylen zynen Va-
der Meester Willem Teeling geschreven: en op die toeëi-
geninge, die meest uit Schriftuurwoorden bestond van
d’Apostelen en Propheten ontleent, en tot zyn oogmerk
gedraeit of verdraeit, heeft hier de Poêet het oog, als
begrypende veel aenstotelyke dingen. Schriftuurspreu-
ken, die alleen op Godt passen, duidden hy op zyn Hoog-
heit, met onverschoonbare vleyerye. De Vrede met Span-
je gesloten noemde hy met de woorden van Jeremias 13.
vers. 7. een verdorve gordel, die nergens toe zou
deugen; Papisten en Remonstranten... noemde hy kinde-
[Zie verder onder p. 107.]

[p. 107]
Geen pieren, noch alikruiken, noch zotte klausen
Van versche Apostaten, of beschimmelde Pausen;
Maer Middelburgsche saucysen en lekkere worsten,
In eene reine ketel van onder en boven uitgeborsten:
(15) a Gy lichte Capellanen,* Roelanden, en b Teulingen,
Smul by gort met ons, c dit zyn Leicestersche beulingen:
Geen duivelsbrood, paddestoelen, noch morsige kruimen,
Meester Teelings ketel behoeft niemant te schuimen:
Niemant kan zyn quyl noch snottebellen laeken;
(20) Want van zyn geelen ooker mach men kaesen maeken.
Ja, al zat gansch Portugael verlegen hy kon het gerieven,
Niet met bullen of prullen, maer met zyn besegelde brieven.

P. L.

ren van Belial. Den toeleg op Amsterdam verdedigde hy
met schriftuurwoorden, daer noch andere uitsporigheden,
te lang om te melden, op volgden, die den dichter gaende
maekten om hem zulk een bloetbeuling t’huis te zenden.
a Hier door zag hy op sommige toestemmers van gevaerlyke
aanslagen, als de Heer van Capelle, die kennis had van
den toeleg op Amsterdam, en den Prins aanstookte.
b Dit ziet op Harmen Teuling, gewesen Schepen van
Amsteldam, die om syn schandelyk banqueroet de
Stad ruimde, en zich by den Prins voegde om zyn
aenslag te helpen uitvoeren.
c Hy wil zeggen, dat zulke schriften tot oproer strek-
ken gelyk in Leicesters tydt door muitzugtige Predi-
kanten en andere, ook zulke werken te voorschyn
quamen.

[p. 108]

SPROOKJE VAN

REINTJE DE VOS.

Op de wyze van Arent Pieter Gyzen.

a Nou iens van ’t loose Reintje
Gesongen dat het klinkt,
Daer Nikkertje en Haintje
De wellekomst op drinkt,
(5) Nou dat schalke diefje stinkt.
Hoe is ’t benart!
Hoe hangt zyn start,*
Nou syn pooten syn verminkt.

De vrye Amstelboeren
(10) Die hadden ienne hen,
Daer zy soo wel by voeren,
Als ik geen ander ken,
Met ien kakelbonte pen.
Dees leghen ziet,
(15) ’s Langs Welvaert hiet.
Dat de duivel ’t Vosje schen.

a Met dit liet heeft de Dichter onder den naem van Reintje,
Reinier Pauw, wel eer Burgemeester der stadt Amster-
dam, met al zyn bedryf beschimpt: ’t quam in ’t jaer
1627. te voorschyn, tot spyt van den eenen, en vermaek
van den anderen. Ook plag de Dichter te verhalen, dat
’er de Heeren P.C. Hooft en L. Reael, toenze ’t lazen
zeer om lachten.

[p. 109]
Dees hen lei alle dagen
Zo een fixen gouwen ei.
Het was geen tydt van klagen,
(20) Zo lang als ’t beesje lei
Was het kermis in de wei;
De ryke boer
Uit melken voer:
’t Was al booter, room, en klei*.

(25) Maer lekker vossemuiltje,
Op hoendervleis belust,
Quam kruipen uit zyn kuiltje,
By d’Amsterlangse kust,
Daer de boerman zat gerust.
(30) Wel, zei hy, langst,
Hebt vrees noch angst:
Reintjes deugd is jou bewust.

Wat maek jy mit dit prytje?
Licht brengtze ’t land vol pest.
(35) Die vuile meer beschytje
(’t Is jammer) ’t reine nest.
Geef de broedse teef de rest.
Ik weet ien aer
Zei Reintje vaer;
(40) En die dient jou allerbest.

De neske koetjes herder
Docht voort, dat is niet beus.
Die kinkel zag niet verder,
Niet verder as zyn neus:
(45) Hy docht Reintje vaer is Geus.
Ja docht de Vos,
Nou bin je los:
Wangt je weet niet van de leus.

[p. 110]
De Vos greep ’t eele beesje,
(50) En vatte ’t by de keel,
En scheurde ’t lekker vleesje,
En gaf van elk een deel
Aan zyn vosjes evenveel,
En leefde lui,
(55) De boer dronk hui:
Wangt noom Reintje was te eêl.

Maar doe de boeren misten
De dagelyksche rent,
Begon het Dorp te twisten,
(60) Gantsch duizent sacrament.
Reintje ’t spit in d’asse went.
Ons hen is doodt,
En ’t Dorp lydt noodt.
Is het niet een groot elent?

(65) De boeren tegen weêr knap
Nae Reintje wilt en ruw.
Die ziel: b kiest my tot heerschap,
En maekt myn* zoon Baljuw,
Schout en Schepen op een nuw.
(70) Ik zal jou voort
Voldoen myn woordt,
Wangt jy maekt my ang en schuw.

De boer zag uit zyn oogen:
Doe kende hy de guit.
(75) Hy riep ik ben bedrogen:
Het komt op loogens uit.
Waer het ons die schelm ekruit!
Langs Welvaert, och,
Had ik jou noch!
(80) ’t Hiele spul dat is verbruit.

b Tot Burgermeester.

[p. 111]
Doe ging c noom Reintje druipen,
Hy zag, de boer was dol.
Noom Reintje die ging sluipen,
Ging kruipen in zyn hol;
(85) En zyn kop liep als een tol;
En om gien smart
Te voên in ’t hart,
Dronk hy staeg zyn buikje vol.

De boeren Reintje histen
(90) [De honden op ’et lyf,]*
Die Reintje vaêr bepisten
Om ’t elements bedryf.
Reintje klaegde ’t aen zyn wyf;
Vaêr jey hebt schult:
(95) Lyd met gedult,
Zei zy, al dit ongeryf.

Jy boeren neemt exempel,
En wachtje voor den Vos,
En zit hem op zyn tempel,
(100) En jaegt den schalk in ’t bosch.
Is hy swart, of is hy ros,
Gelooft hem niet,
Die ’t dorp verriedt.
Stoot den dief zyn tanden los.

Gemaekt om op de brug te zingen;
Al zouw ’er ’t Reintje uit zyn vel om springen.

M. D. C. XXVII.

c Men vergat hem voortaen Burgemeester te maken.

[p. 112]

Gedachtenis van
GEURT DIEDRIKS VAN BEUNINGEN.

Raet en Burgermeester van Amsterdam: ge-
stelt ten dienste van zynen neve, Daniel
Mostert, Secretaris der selve stede.

* Toen Beuningen het ziekbedt hiel,
En d’oude en afgeslaefde ziel
Het swakke lichaem wou begeven,
En zuchte naer het eeuwig leven!

* Wanneer ontrent het jaer 1627. of 1628. de zaken t’Am-
sterdam in de vroetschap heel wankel stonden, en dat men
twyffelde, of dat deel der Vroedschap, ’t welk de zaken,
omtrent het stuk van den Godsdienst, tot matigheit zocht
te beleiden, zou konnen boven dryven, werdt de Burger-
meester Geurt van Beuningen ter doodt toe krank, doch
eindelyk weer bekomende en noch zeer zwak, zou de Raedt
vergaderen om te raedtslagen over een zaek daer ’t al aen-
hing, en ’t quam op weinig stemmen aen. Hy overlei of
hy in den Raedt dorst gaen of niet. Zyn Doctor of Ge-
neesmeester, de heer Niklaes Tulp, die ook Raedt, en van an-
der verstant was, als van Beuningen, riedt hem ’t gaen
naer ’t stadthuis sterk af, zeggende, dat hy gewis zou in-
storten, en dat het om zyn leven gewed ware. Van Beu-
ningen vond zich bekommert en ontboodt eenen Doctor
Gerrit, Roomsgezint, dien hy te kennen gaf wat aen zyn
byzyn in den Raedt gelegen was, en om raedt vraegde:
Doctor Gerrit riedt hem, dat hy, als de Heer Tulp met
’t koetsken t’zynent zou komen, met hem op zou zitten,
[Zie verder onder p. 113.]

[p. 113]
(5) Verscheen voor hem, en wel te ty,
De droeve Maegt van ’t zeilryk Y,
Haer pruik, vermast van gout en steenen,
Die blonk door ’t swarte lamper heenen.
Zy steende en sprak voor ’t steenend bedt:
(10) ô, Diedriks zoon, zoo gy me redt,
Zoo is ’er hoop. Myn staet wort kranker.
De burgertwist vreet in, als kanker.
Myn goude vryheit in de klem,
Die hangt aen ’t styven van een stem.
(15) Ik heb veel raden, luttel vaders.
Toen sloeg zyn hart, en al zyn aders
Van schrik, en vaderlyke vrees,
En hy verpynde zich, en rees
Al hygende op, en liet den wagen*
(20) De kranke leên op ’t Raethuis dragen;
Zoo uitgemergelt en gemat:
Niet eens beducht, of ’t sokkend rat
Of winterlucht zyn’ tyd mogt korten,
En op een nieuw hem in doen storten.
(25) De wederspannigheit vernam
Den geest die uit den grave quam;
Een voorspook, dat haer afgang spelde.
Men denk hoe ’t bitter hart ontstelde.

en naer ’t stadhuis ryden: hy volgde dien raedt tegens
’t afraden van Tulp, en hielp met zyn eene stem de zaek
daer ’t om te doen was, door dryven.
De Heer Reinier Paeuw, hem ziende in den Raedt koomen,
zeide toen tegens iemant: Het schynt dat de dooden uit
den graven opstaen, om my tegen te zyn. Op dit voor-
val speelt de Dichter in zyn gedicht, gestelt ten dienst
van den Secretaris Mostaert, die een nigt van den Hee-
re van Beuningen hadt getrout, en daerom zyn neef
werdt genoemt.

[p. 114]
De flaeuwe Vroetschap scheen verlicht,
(30) Alleen door Beuningens gezicht,
En stemde ’t eerlykst met malkanderen.
Zoo kon een stem de kans verandren:
Zoo leeft een grys en ryp verstant
Een oogenblik voor ’t Vaderlant,
(35) Na lange moeite, en veele jaren.
Godt wil zyn bloet en Mostert sparen.

GEDACHTENIS

van

DESIDEER ERASMUS
Rotterdammer. Aan den Heer

PETER SCHRYVER.

O hooggeleerde Schryver.
Wat quistge tyt en yver,
Om op te doen ’t geen levendig gelykt
Den grooten Desideer, die niemant wykt.
(5) Hou op van printeziften,
Een stapel wyze schriften
Is d’afdruk van den helt, die eeuwig leeft,
En d’aerdbodem met de pen verovert heeft.
Zyn pen dreef voor zich hene
(10) Uit Rome en uit Athene
’t Barbarisch heir, een schandelyken hoop,
En oneer van den Kristelyken doop,
De Zieletirannyen,
Met gierigheits Harpyen,
(15) Den woesten Kryg, de Plompheit, dom en doof,
De Gulzigheit, en ’t blinde Bygeloof.

[p. 115]
Zyn hant die gaf de mate
Aen beiderlyen state,
Aen ’t weereldlyk en ook aen ’t geestelyk hof:
(20) Zy hief de nutte kunsten uit het stof.
De doode graven hooren
Dat Cicero, herbooren
Tot onvercierden roem van Maes en Ryn,
Den Tyber leert zyn lang verleert Latyn.
(25) Wat jongen en wat ouden
Zyn niet in hem gehouden!
Een bron van wysheit vloeit uit zynen mont,
Den gouden tolk van ’t heilig Nieu verbont.
De langbewolkte waerheit
(30) Herschept haer oude klaerheit,
Na roestige eeuwen, uit dit Hollantsch Licht.
De Doling krygt een schaemroot aengezicht.
Zyn ziele walgt van ’t werren.
Zy kiest geen dop voor kerren.
(35) Al wat zy op den vasten grontsteen bouwt,
Is dier gesteent, fyn zilver, en root gout.
Hy sticht vervalle steden
Door Godgeleerde zeden,
En tempering van wetten, glad hersmeet
(40) Met zyne tong, die diamanten kneet.
Om pais is al zyn bidden,
Voorzichtig houd hy ’t midden,
En staroogt op Apostelyk gesternt,
Daer hier Charybd, en ginder Scylle bernt.
(45) De Roomsche myterkroone
Haer’ allerliefsten zoone
Erasmus stadig met ontvouwen schoot,
Mildadig tot d’eerwaerdigste ampten noot.
Gekroonde hoofden wenken
(50) Zyn gunst door hun geschenken
En tittels: maer zyn veder even vry
Om Kristus wraekt gehuurde slaverny,
[p. 116]
Geen baetzucht maekt hem eigen,
Ook swicht hy voor geen dreigen:
(55) En die zyn kruis omhelzende eeren vlucht,
Vervult met eere d’ongemete lucht.
De redelyksten zoeken
Zyn schaduw in zyn boeken:
Waerop de harteknaegster haet en nyt
(60) Belachelyk haer stompe tanden slyt.
Al is de Rotterdammer
Verlost van ’t Kristenjammer,
Zyn troostleer wischt nog veele tranen af.
Godt segene en bedauw zyn zalig graf.

Uitvaert van

ORFEUS.

In dit gezang en het volgende, den speelstryt van Apollo en
Pan, beide in ’t jaar 1654. in ’t licht gegeven, wor-
den de Predikanten t’Amsterdam, die te dien
tyde tegens zyn treurspel van Lucifer pre-
dikten, en ’t spelen verhinderden,
bedektelyk overgehaelt. Zie Von-
dels leven pag. 59.

Toen Orfeus met zyn keel, en veêl
In ’t mastbosch zong en speelde; Tierelier, tierelier,
Dat schoone lustprieel:
Scheen hemel, aerde en zee, alreê,
(5) Op sang en spel, te danssen, Tier. tier.
Gevolgt van wilt, en vee.
Hy zat op een tapyt, gewyt,
Een regenboog van bloemen, Tier. tier.
De deugt braveert den nyt.
[p. 117]
(10) Een krans van lauwerier, heel fier,
Verciert de heldre lokken, Tier. tier.
Een Godt gelyk in swier.*
De lange witte rok, van vlok
Gesponnen door zyn moeder, Tier. tier.
(15) Hielt streek met boog en stok.*
Hy zong wat Reuserot, den Godt
Jupyn aen boort durf klampen, Tier. tier.
Bestormen ’t hemelsch slot:
Hoe elk zyn kragten vergt, en tergt,
(20) Hoe zy een stormkar bouwen, Tier. tier.
Van steenrots en gebergt;
Hoe zy met torts, en knods, en rots
De Goden zelfs marteeren, Tier. tier.
In ’t ryk des Dondergods,
(25) En hoe Jupyn in ’t lest, dees pest,
Met blixemstrael en Donder, Tier. tier.
Begraeft in ’t helsche nest.
Terwyl hy speelde, en song, ontsprong
Een bron van melk, en honig, Tier. tier.
(30) Gevloeit van zyne tong.
De boomen in het ront, terstont
Vergaêren om den Zanger, Tier. tier.
En kussen zynen mont,
De wiltsang tiereliert, en swiert
(35) Rondom den speelman hene, Tier. tier.
Ook wilt, en tam gediert.
De nachtegael ontsteekt, en breekt
Zyn’ toon aen Orfeus gallem, Tier. tier.
Die duisent Zangers queekt.
(40) De leeu zyn brullen staekt, en blaekt,
De duiven trekkebekken, Tier. tier.
Wat Godt blyft ongeraekt!
Maer onder spel en sang, eerlang
Een rei van Boschbachanten, Tier. tier.
(45) Nam derwaert haren gang.
[p. 118]
Daer zagen zy Godts helt, in ’t velt,
En ’t bosch; en d’elementen, Tier. tier.
Bekroont door ’t zoet gewelt.
Zy holden door den drank, doot krank
(50) Van zinnen en van zeden, Tier. tier.
Dat bleek aen haren gang,
Zy bulkten overluit, vol uit:
Wat plaegt ons al dit spelen, Tier. tier.
Daer Bachus vreugt op stuit.
(55) De speelman wou zyn oor, ons koor
En wyngertspiets noit gunnen, Tier. tier.
Hy houd Apolloos spoor.
Al is ’t Apolloos zoon, en kroon;
Trots Kallioop zyn moeder, Tier. tier.
(60) Hy zit ons nu te schoon.
Valt aen, als dol en doof: dien roof
Zal niemant ons ontrukken, Tier. tier.
Wat hulp men hem beloof.
Dus raest de wyngodts rei: hei, hei?
(65) Valt aen: by moet ’er onder, Tier. tier.
Valt aen met veltgeschrei.
Met worpt de Menas snel, en fel
De speelmans borst met kaien, Tier. tier.
In wasch verkeert door ’t spel.
(70) Een andre breekt uit wrok, een’ stok*
Op ’t bekkeneel des Zangers: Tier. tier.
Het brein bespat den rok.
De vedel rolt daer heen, beneên,
En wilt en vlucht verstroien, Tier. tier.
(75) Hoe lillen al zyn leên!
Schoon hy den jammerpoel, en stoel
Van Plûto had bewogen, Tier. tier.
In ’t onderaerdsch gewoel;
Euridice en haer ziel, wiens hiel
(80) Van d’adder was verbeten, Tier. tier.
Hem weer in d’ armen viel;
[p. 119]
Schoon hy den wilsten aert, hier spaert,
En breidelt ’s tigers toren, Tier. tier.
De wynkroes niemant spaert,
(85) Zy rukken met gewelt, dien helt.
En spreien al zyn leden, Tier. tier.
Gesleurt, verscheurt, langs ’t velt.
Daer rolt de schelle keel, en veêl,
Voor wint geplomt in ’t water, Tier. tier.
(90) Valt Hebrus kil ten deel.
De vedelgallem sucht, en vlucht,
De keel en vingers beven, Tier. tier.
’t Geluit verdwynt in lucht.
Toen schreide al wat ’er was, een plas,
(95) Een heele beek van tranen, Tier. tier.
Die vloeiden over ’t gras.
De beek- en boomgodin, niet min
Betreurden haren Zanger, Tier. tier.
Met eenen droeven zin.
(100) De wyngodt strafte voort, dien moort
Aen alle Boschbachanten, Tier. tier.
Zoo straf als oit gehoort.
Apollo van Parnas, quam ras
Met negen Zanggodinnen, Tier. tier.
(105) Daer ’t lyk gemartelt was.
Zy zamelden ’t gebeent, besteent,
En zongen ’t lyk met klagten, Tier. tier.
In ’t graf van elk beweent.
De vader trekt een’ schicht, van licht
(110) En stralen uit zyn’ koker, Tier. tier.
En schryft dit grafgedicht:
Gun Orfeus, hier belust, nu rust,
Myn zang en spelorakel, Tier. tier.
Hy plante deugt met lust.
(115) Apollo veêl en boog, om hoog,
Ten toon hing in de starren; Tier. tier.
Een rots voor ’t nydig oog,
[p. 120]
Terwyl voer* Orfeus geest, op ’t feest
Der zielen, by Godts reien, Tier. tier.
(120) Daar vreugt den rou geneest
Het hooft voor ty in zee, alreê
Te Lesbos aangedreven, Tier. tier.
Brocht tyding van dit wee.
* Een Zeeslang wit van tong, zich wrong,
(125) Om ’t bloedig hooft te likken, Tier. tier.
Te slikken op een sprong.
Apollo quam op slag, en zag
De slang afgryslyk gaepen, Tier. tier.
Noch wyder danze plag.
(130) De Godt hier door onteert, verkeert
Gebit en bek in marmer, Tier. tier.
En ’t byten haer verleert.
Nu vrees geen’ haet en nyt, noch stryt.
Wat kan een dier ons schaden, Tier. tier.
(135) Dat gaept, en niet en byt.

* Hier schempt de Poeët met den Predikant Wittewrongel,
die hy hielt dat meest tegens Lucifer yverde, en een Zeeuw
was van geboorte.

SPEELSTRYT

van

APOLLO en PAN.

De Godt Apollo werdt, heel hardt,
Om tegens Pan te zingen, Tin tin tin tin tin tin,
Getergt, en uitgetart.
Zy quamen beide in ’t perk, heel sterk,
(5) Met Herderen, en Nimfen, Tin &c.
In Godt Apolloos Kerk.
[p. 121]
De rechter hoorde toe, noit moê
Om spel en zang te hooren, Tin &c.
Toen loeide stier noch koe.
(10) Apollo hief eerst aen, met blaên
Van lauwerier belommert, Tin &c.
Hy zong gelyk een zwaen.
Toen Herkles uit den stoel, en poel
Des jammers op quam dondren, Tin &c.
(15) Wat zag men een gewoel!
’t Was middag by de klok, en kok,
In Pallas stadt; Athene. Tin &c.
Toen al de lucht betrok.
Een ieder riep: gewis, wat is,
(20) Wat wil dit yslyk voorspook? Tin &c.
Wie schept dees duisternis?
Zy liepen naer de mart, benart,
Daer zagen zy den wachter, Tin &c.
Den helhont met zyn start.
(25) Zy hoorden veel geschals, een valsch*
Geluit in drie geluiden. Tin &c.
Drie hoofden, eenen hals.
De wilde dreef dien gast, heel vast
Gebonden aen zyn keten. Tin &c.
(30) Wie schrikt niet, als hy bast!
Hy quam in Platoos school, de kool
In ’t bakhuis glom als fakkels: Tin &c.
Dat stonk, als een riool.
De wyze en gryze baert, vervaert
(35) Wert gryzer om dit monster, Tin &c.
De school kroop achterwaert.
Nu swygt het schoolkrakkeel geheel,
En klooft geen hair in zeven, Tin &c.
De Droes ziet al te scheel.
(40) Die in den tabbert zat, vergat
Zyn boeken, en zyn schriften, Tin &c.
En wist niet hoe hy ’t had.
[p. 122]
En Thales sprak in ’t lest: ô pest,
Gy steurt ons goude lessen. Tin &c.
(45) Loop heen naer ’t helsche nest.
Hy ging van deur tot deur, recht veur
Den Wildeman, zyn’ temmer. Tin &c.
De stadt verschoot haer kleur.
Het geemlyk kint kykt bril, swygt stil.
(50) Het gaet nu vroet te bedde, Tin &c.
En volgt zyn moeders wil.
Hy quam in ’t Heiligdom, hoe stom
Zat Pallas op het outer! Tin &c.
Al d’uilen keeken om.
(55) Nu zochten zy niet meer, als eer,
Den Oli uit de lampen, Tin &c.
Noch vlogen heen en weêr.
Toen schreeude een halve roes, wat droes
Versteurt de Hierofanten! Tin &c.
(60) Hoe staet hun hooft zoo kroes.
Meduzaes slangenhooft, berooft
Geen’ mensch zoo van zyn sinnen, Tin &c.
’t Gebas ons stem verdooft.
Dus zong Apollo voor, in ’t koor,
(65) En Pan begon in ’t ende, Tin &c.
En ieder gaf gehoor.
Hy zong verwaent en stout, van woudt
En tempel, by Dodone, Tin &c.
Daer zich Jupyn onthoudt.
(70) Daer hy orakels queekt, en breekt,
Door ’t knorren van zyn draeyers, Tin &c.
Als ’t volk hem bidt, en smeekt.
Daer boomen, groen als palm, door galm,
Verlegen vraegers raeden, Tin &c.
(75) Geluit slaen als een halm.
Daer klinkend koperspel, en bel
Hun’ klank verdubbeleeren, Tin &c.
En klinken hel en schel.
[p. 123]
Ook wou zyn sangk hun liên, bedien;
(80) Hoe sommig slag van beesten. Tin &c.
Met kracht geen wit mag zien;
Een ander aert zich stoot, aen ’t root
Den verf by d’olyfanten, Tin &c.
Gehaet, gelyk de Doot:
(85) En hoe zich ’t buffels velt, ontstelt
Om ’t root, en roode rokken, Tin &c.
Bezuurt van menig helt.
Wie niet ontrennen kan, wort van
De buffels doot geknuffelt, Tin &c.
(90) Al waer ’t een oorlogsman.
Nu sweegenze alle bei elk zei:
Apollo wint de prysen, Tin &c.
Bestemt van rei by rei.
Maer Midas, tegens reên, alleen
(95) Gaf Pan den prys van ’t zingen, Tin &c.
En daer mê ging hy heen.
De plompert, by een’ vliet, beziet
Zyn’ eigen schyn in ’t water, Tin &c.
En zucht, van groot verdriet.
(100) Hy ziet, van zin berooft, zyn hooft
Verciert met esels ooren. Tin &c.
Wie had dit oit gelooft!
Eer ’t iemant wort gewaer, hy ’t haer
Met eenen hoedt gaet dekken, Tin &c.
(105) Noch loopt de schand gevaer.
De scheerder merkt het ras, toen was
Het melden hem verboden, Tin &c.
Hoe sterk men hem belas.
Hy groef, op dat hy ’t sweeg, om leeg
(110) Een diepen put in d’aerde, Tin &c.
Waer in hy nedersteeg.
Daer riep hy overluit recht uit:
Zwyg stil van Midas ooren, Tin &c.
Te lang en ruig van huit.
[p. 124]
(115) Hy stopt na dit gehuil, den kuil
Met sant en aerde weder, Tin &c.
Noch ging de schand niet schuil.
De Herder leert dit haest, hy blaest
Op ’t riet hier uit gesproten, Tin &c.
(120) Dees’ klank die hem verbaest:
Wie u naer Midas vraegt, hy draegt
En roert twee ezels ooren. Tin &c.
Met recht aldus geplaegt.

MDCLIV.

UITVAERT

Van zyn Excellentie den Heere

HUGO DE GROOT.

Aen de Wethouders van Delft.

INCONTAMINATIS FULGET HONORIBUS.

Helaes! wie komt myn hoop vermoorden?
Wat onweêr ruischt ’er uit den Noorden?
Verzekert fluks ons beste pant:
Verzekert bergt het Hollantsch wonder.
(5) Hoe haelt de Zon haer aenschyn onder!
O Baltisch meir! ô storm! ô strant!
Helaes! waer is DE GROOT gebleven,
Die, voor de schipbreuk van zyn leven,
Zelfs onder ’t opgeheven zwaert,
(10) ’t Gezicht des Doots braveerde; en sterker
Dan stael, voor eeuwigheit van kerker
Noch bittren laster was vervaert?

[p. 125]
Dit was ’t Kristyn*, dat u verraste,
Toen gy naer uwe rykskroon taste,
(15) En zocht den schoonsten diamant,
U tot cieraet en roem beschooren;
Maar zocht vergeefs; hy bleef verlooren:
Een voorspook van uw Ryksgezant!
Hoe luisterden noch straks uw ooren,
(20) Die onverzaet ’t Orakel hooren,
Dat in uw Koninglyk paleis*
U zyn geheimenissen melde:
U in den dag der wysheit stelde,
En toonde d’eere van zyn Pais:
(25) Dan zag men Pais uw hart bewegen;
Zo dat gy den geschaerden degen
Scheent op te steeken, op zyn woort,
En met uw heiren af te trekken:
Die nu de Kriste weerelt dekken,
(30) En openen den Kryg de poort!
Flus hoopte Munster hem t’ontfangen;
Nu delft heel Delft met lykgezangen
Zyn’ ingeboren in het graf;
Daer d’afgunst, entlyk afgeronnen,
(35) Zyn doot gebeente rust moet gonnen,
Die zy den levende noit gaf.
Och kranke troost in zulk een jammer!
Men stel’, gelyk den Rotterdammer,
Een beelt den wyzen Delvenaer:
(40) Men paer’ die groote nageburen,
Wier Faem alle eeuwen zal verduren.
Zoo sta de Wysheit op ’t altaar.

Overleden den 28 van Oegstmaent 1645.

[p. 126]

Op den koperen duim van ’t beelt des
HERTOGEN VAN ALBA.

Weleer in ’t kasteel van Antwerpen opgerecht:
welke duim daer na in handen des
Heeren Drossaerts P.C. Hooft
is geraekt.

Uw handt die zweeft vast op uw pluim,
En speelt met Albaes kopren duim:
Maer waer zy van geen’ macht berooft,
Zyn handt zou speelen met uw Hooft;
(5) Gelyk de lepel met den klos.
O dwinglandy wat zytge bros!
Gy had wel eer den duim ’er op:
Nu strekt uw duim Hoofts zinnepop.

* Aen den Lasteraer
van wylen den
KONINKLYKEN GEZANT,
HUGO DE GROOT,

O Phariseeusche gryns, met schyngeloof vernist,
Die ’t Groote lyk vervolgt ook in zyn tweede kist;

* Dit gedicht slaet op Claudius Salmasius, die den Heer Hugo

[p. 127]
Gy Helhont, past het u dien Herkles na te bassen,
Te steuren op ’t autaer den Fenix in zyn asschen,
(5) Den mont van ’t Hollantsch Recht, by Themis zelf beweent?
Soo knaegt uw tanden stomp aan ’t heilige gebeent.

De Groot na zyn overlyden met eenige schriften onder
den naem van Simplicium Verinus aenrande; in dit ge-
voelen dat Salmasius met dit gedicht wordt gemeent,
wierd ik bevestigt door zekeren brief in den jare 1646
van den dichter Vondel aen den drossaert Hooft geschre-
ven, daer men leest: Onze goede en wyze Grotius is ook
al heene; Salmasius kan dit gebeente niet laten rusten;
de Bourgonjons hebben het altydt te Delft op levenden
of dooden geladen. Balthazar Gerards op Prins Wilhem,
en deeze op Grotius assche.

a WATERBEL.

Het likken der beerinne tong
Bootseert allengs ’t wanschapen jong,
Den hals, en achterlyf, en hooft,
En poten: eer men ’t naeu gelooft
(5) Ontdekt zich ’t oor, dan bek en snuit,
Dan puilen bei zyn oogen uit.
Zoo krygt dat ongestaltig vleisch,
Ten leste zyn gedaente en eisch,
En zoo men ’t aanzie, heên en weêr,
(10) Het swymt zyn moeder: ’t is een beêr,
Zoo krygt dit dier zyn eigen naem:
Maer anders zweet de Logenfaem,
Die van een Watergal, van Niet,
’t Wanschapen giet en weêr hergiet

a Dit dicht ontfout de natuur der logenfaem.

[p. 128]
(15) Van ’t een in ’t ander harssenvat:
Van elken blaeskaek houdt het wat:
In ’t einde ryst het hoog en snel,
En wort een bystre Waterbel,
Gezwollen van vergalde zucht,
(20) Bekoorende een geheele vlucht
Van snaterbekken met geschreeuw,
De Snip en Aeksters, Meeu en Spreeuw,
En bonte kraei, een zot geraes:
Die pikken op dat ydel aes,
(25) Tot dat het berst aen lucht en windt:
Een ieder zich bedrogen vint,
En staekt dat misselyk geschal:
Doch al dit spel heeft ook een val;
Het strekt een Vastenavontgryns,
(30) Gespikkelt met wat logenschyns,
Geverft, besmeert, vernist, vergult
Met quyl, dat baert en knevel krult.
De Logenfaem, aldus begekt,
Ontduikt den heldren dag, en trekt
(35) Haer langen staert van achter in.
Zy vaert naer Plutoos hofgezin,
En ruimt ons lucht met wint en stank.
O Logenfaem! ô valsche klank!
Hoe leit gy elk by d’ooren om.
(40) De Logen schreeuwt zich zelven stom.

TEXT.

a Jaep Priaep die peilt de Sinodaele Fortuin,
Of hy b Tuingod mag worden van Graveduin,

a Jacob Kats.
b Raedtpensionaris van Hollant.

[p. 129]
Om de snoepvogels te zien uit de kriekeboomen,
Gelyk zyn genand in d’oude hoven van Romen:
(5) Maer zyn moedt verslapt en het hart hem ontzinkt,
Dewyl bygeloof en Roomsche afgodery hier stinkt.
Noch styft hem wat hoops, om dat de Bethelsche Papen
Alle afgoden lubben, behalven Priapen.

Pasten op den text oit glossen,
(10) Hannen passen bet de clossen
Met de spille, doen zyn vrou
Lysken ’t garen haspelen zou.
Pyn ist, sprak hy, dus te slaven.
Zy zey: bloet van c Brouwershaven,
(15) Zwygt, gy quaemt van kalisdijk,
Gy waert kael, en ik was rijk.
Ist om ’t jok, of is ’t om ’t wats spel?
Zyt gy Kats, ik ben het katsvel.

PLUS ULTRA.

c J. Kats was te Brouwershaven geboren.

overgezet uit de

PALAMEDES.

* Gy hebt, ô Grieksche schaer verstoort
Den zoeten Nachtegael vermoort:
Een’ Zanggodin in all’s verzocht,
En wys, die geen verdriet aen brocht:

* Dit bovenstaande versje, staet wel in de voorreden van
de Palamedes, doch is eenigsins verandert.

[p. 130]
(5) En hebt geblindoekt altemael,
Door d’onbeschaemde logentael
Eens wreên Tirans, vol bitterheid,
Bedreven zoo vervloekt een feit.

a GRAFSCHRIFT

voor den Graef van

PAPENHEIM.

Hier rot een kreng, het hooft van moordenaers en fielen:
Gedaegt voor ’t Vierschaer Gods, voor zoo veel duisend zielen:
Aertsvyant, pest en vloek van ’t menschelyk geslacht:
Die wellust schept in moordt, gewelt en vrouwekracht:
(5) Die eêl noch oneêl viert; noch heilig, noch ’t onheilig:
En geeft de boosheit ruimt, en acht het schenden veilig:
Die knevelaer, die schelm, die stad en lant verwoest,
En die zyn hengsten jaegt in ’s lantmans zuuren oegst:
De bloethont en tiran, en bastert van medoogen;
(10) Die bloet uit d’aders drinkt, en tranen parst uit oogen.
Kerkroover, klokkedief, menschviller, groote beul,
Die Godt verswooren heeft, en zoekt aen d’afgront heul:
Die zyn geweten schroeit, en aerselt van berouwen,
Die zuigelingen smoort, en trapt op zwangere vrouwen,
(15) Hoe waeit het hoerenaes en went zyn rug naar ’t licht?
Vervloekt hem daer hy stinkt, en spout hem in ’t gezicht.

* Sommige meenen dat dit grafschrift past op Gothofried
Hendrik graef van Papenheim, van wiens wreetheit de
dichter ook gewag maekt in ’t lykoffer van Maegdenburg.
Ziet Vondels Poëzy, I Deel. pag. 500.

[p. 131]
De kraeien vliên de pry, niet eetbaar voor de Raven;
De hemel hier ontzeit, met bloet het velt te laven.
Wat schimmen waren hier? men hoort ’er een gelol.
(20) De ziel spookt om haer bloet, en ’t vee taelt na zyn hol.

Geschreven uit Maegdenburg.

c,
Bontgenooten van ’t hondekot &c.
Liefhebbers van de vrye
Hondejagt.

* Schout Bondt op ’t hondekot gezeten,
Laet alle hondemelkers weten,

* Hier ziet de Dichter op Mr.* Willem de Bondt, Schout der
Stadt Leiden, en beschempt hem over ’t begraven van zyn
hond Tyter op den 20 Januari 1634.

Hier van is my ’t volgende bericht ter hant gekomen: de
hond Tyter werd gelegt op een schabel in een matje, zeker
hondeken en ettelyke kinderen werden ter begravenisse
verzogt, en quamen in den rouwe; hunnen namen wer-
den opgelezen. Twe jonge honden van Tyters maegschap
met rouwhalsbanden van de dienstmaegt gedragen,
met een lange sluyer over ’t hoofdt, hadden den voor-
rouw. Daer na volgde de hondt van zekeren Professor,
die ook van ’t maegschap was, insgelyks in den rouw.
De zoon van zekeren Advocaet droeg ’t hondeken state-
lyk met een zwart kleet bedekt. Maar de kat die mede
te groef was genoot, wilde niet volgen en nam de vlucht.
In deze orde ging men driemaal om ’t bleikvelt, tot dat
men eindelyk by ’t graf quam, ’t welk de Cipier onder
den peereboom hadt gemaekt. Ondertusschen trok de Schout

[p. 132]
Dat Tyter moet begraven zyn;
Dat hy zal schenken koek en wyn,

de bel, en beluidde den dooden; elk stond met blooten
hoofde, tot dat men den hondt met aarde bedekt hadt,
toen ging men naer huis, schonk wyn, onthaelde de kin-
deren met rystenbry, pannekoeken en andere lekkerny, en
liet hen elk met een koek beschonken weer hene gaen.
Men hadt zeedert veel praets van die hondebegravenisse;
iemand zeide: hebben die van Leiden een misslag begaen,
dat ze een hond ophongen, nu hebben zy hem weer eerlyk
begraven.
Dit verhael is getrokken uit een brief te dier tyt aen den
Heer Kornelis van der Myle geschreven, ziet C. Barl.*
epist. lib. epist. 234. pag. 500, 501.

Men vindt in eenen Brief van Barleus aen Joachim van
Wikkefort, geschreven den 4. van Maert 1634. wegens
deeze fraeie historie noch dit volgende.
Ik heb de historie van des Schouts hond geleesen. Hier
wort den dichteren een ruim veld tot byschriften ge-
geeven. ’t Komt my niet gelegen myne goede uuren
aen zulke beuzelingen te kost te leggen. Deeze vaers-
jes zyn my van iemand ter hand gekomen
Dum miseros duro vexat sub consule cives
Et male damnatas sorbet egenus opes;
Deplorat cineres & mollis* fata catelli,
Et pecus invisum bestia Praetor amat.
Dat is:
Schout Hond bemind, betreurt, begraeft zyn vuile beest,
En kermt: myn Tytertje gy zyt ’er dan geweest!
Terwyl de Schrokkert, stout op ’t strenge burgerhoofd,
t’Onrecht gedoemden plaegt, en hunne goed’ren rooft.
Dit heb ik noch van iemand anders gezien:
Excepi fures latratu, mutus* amantes;
Sic placui domino, sic placui dominae,

[p. 133]
(5) En met zyn rekels en zyn fielen,
Begieten ’t graf der hondezielen,

Dat is.

Ik was geen stomme hond, als dieven ons genaekten,
Maer sweeg als zulken, die in geile liefde blaekten,
Ons huis bezogten; dus in mynen plicht getrou
Behaegde ik aan myn’ Heer, ’k behaegde ook aen Mevrou.
Ook heb ik dit geleezen:
Viderat alma Themis condi ferale cadaver,
Custodemque suum justa parare cani.
Moxque ait: heu quo, quo ruis, ô Respublica; jura
Quae fuerant hominum sint ea facta canum.

Dat is:

De waerde Themis zag den Schout, die ’t recht bewaert,
Zyn’ afgestorven hond bedelven onder d’aerd.
Ach, waer vervaltge toe, ô Nederlandsch Gebied!
Zoo sprakze, dat een hond een ’s menschen eer geniet.*
Deeze vaersjes swerven ook onder de handt
Ennius emeruit, Calabris in montibus ortus,
Contiguus poni Scipio magne tibi;
Tityrus emeruit canibus Leidensibus ortus,
Contiguus poni Praetor inique tibi.

Dat is.

Verdiende een Ennius, uit Rudie gesprooten,
Vermaerde Scipio, naest u in ’t graf geslooten
Het voegde Tyter oock, een’ hond van Leidschen ras,
Dat hy, ô wreede Schout, in ’t graf uw nabuur was.

Vaar wel, zeer groote Man: doodt deeze kinders der
stekelige Poëten, alsse u ter hand gekoomen zyn. Voor
my, ik heb met die belagchelyke dingen weinig op.

[p. 134]
En slobberen uit het rynsche vat,
En slaen een oxhooft wyns in ’t gat.
De naeste Bloethondt wordt gebeden
(10) Met rouwbant agter ’t lyk te treden,
Daer * Spier en Bout toe is verplicht,
Al zou het Kerkhof zyn ontsticht.
Ook zal men in de deur opknoopen
Die ongelezen mee durft loopen.
(15) Wie eerst komt ter begraffenis,
En krygt van rouw de kouwe pis,
Dien zullen de Hontgravers Heeren
Het aldervetste kalf vereeren,
Gespoogen met den meesten schandt
(20) Van &

ANTWOORT.

d’Amsterdamsche KAKADEMIE, Ofte GUITSCHOOL, Aen alle Opeeters en Dronkaerts, Liefhebbers van de volle kannen.

ANAGRAMMA.

Amsterdamsche KAKASTORIE OF MUITSCHOOL, Aen alle geestelyke doel- en dronkvaers, lief- hebbers van brassende Klassen en eeuwig- duurende slemp-Synoden.

Anagramma van IAPIK PRIAEP. IK PAI PRIAEP. PRINCIPIUM.

Op den Bouw Van den * KRISTEN TEMPEL t’AMSTERDAM.

Op d’afbeelding des zelven Tempels.

INWYDING van den zelven TEMPEL.

BLIXEM Van ’t NOORDTHOLLANDTSCH SYNODE. M. D. C. XXXI.

DE POËTENTegens deCONSISTORIE.

EENOTTER IN ’T BOLWERK.

Eerdicht op het vertrek van JAN WILLEMSZ BOGAERT. Oudt Schepen van Amsterdam, in den jaere 1629. den tweeden Februari.

Op de HAEGLOPERS.

Op JAN WILLEMSZ. BOGAERT.

Op a HAEN KALKOEN.

OP DEN ZELVEN.

Op d’oproerigheit VanMAXIMILIAEN TEELING.

BLOEDBEULING VanMAXIMILIAEN TEELING, Groote bloetbeuling in Zeelandt.

SPROOKJE VAN REINTJE DE VOS.

Gedachtenis van GEURT DIEDRIKS VAN BEUNINGEN. Raet en Burgermeester van Amsterdam: ge- stelt ten dienste van zynen neve, Daniel Mostert, Secretaris der selve stede.

GEDACHTENIS van DESIDEER ERASMUSRotterdammer. Aan den Heer PETER SCHRYVER.

Uitvaert van ORFEUS.

SPEELSTRYT van APOLLO en PAN.

UITVAERT Van zyn Excellentie den Heere HUGO DE GROOT. Aen de Wethouders van Delft. INCONTAMINATIS FULGET HONORIBUS.

Op den koperen duim van ’t beelt des HERTOGEN VAN ALBA.

* Aen den Lasteraer van wylen denKONINKLYKEN GEZANT, HUGO DE GROOT,