Dit is een onderdeel van OdysseaDroste1719.html. Klik hier voor het hele document.

et ongeluk en schanden.
Hebt gy de middelen daer toe niet in uw’ handen?
    Neptunus, wat bedaert, heeft daer op dit gesegt;
    Ik weet, dat ik myn macht gebruiken kan met recht.
(185) Mae als men my misdoet, weêrhoude ik vaek myn plagen,
Uit achterdocht, of ik u daer door mocht mishagen.
    En schoon gy rechtevoort uw meening hebt geuit,
    Sal ik u niet te min verklaren myn besluit.
Ik sal dit selfde schip, dat noch dryft op de stroomen,
(190) Soo ras het voor de kust van Scheria sal komen,
    Tot afschrik van het Volk, dat op de wal sal staen,
    In ieder eens gesicht door onweêr doen vergaen.
En de Pheäciers dit doende soo ontroeren,
Dat sy geen reisigers meer over sullen voeren.
    (195) En door een hoogen berg, die sich voorover neigt,
    Bedekken hunne Stat, die staeg te vallen dreigt.
Ik meen, sei Jupiter, om hen noch meer te quellen,
Dat gy behoort aldus uw wraek in ’t werk te stellen.
    Als, na gedane reis, sy keeren met het schip,
    (200) Voor d’oever van hun lant, herschept het in een klip.
Maer laet al evenwel het syn gedaente houden,
Op dat sy ’t wonderwerk altyt gedenken souden.
[p. 191]
    Neptunus was voldaen, en heeft niet lang gewacht.
    Of heeft tot Scheria die wonderwerk volbracht.
(205) Als de Pheäciers het schip daer leggen sagen,
Begonden sy verbaest malkanderen te vragen:
    Hoe komt het dat de kiel is aen den gront geraekt,
    En geen beweging wert door ’t Volk daer op gemaekt?
Waer op Alcinous heeft tot het Volk gesproken,
(210) Ik merk, sei hy, dat sich Neptunus heeft gewroken.
    Gelyk myn Vader my voor desen heeft gesegt,
    Het geen door Godentael aen hem was uitgelegt:
Dat het Neptunus speet, dat wy lootsluiden waren,
De besten, die men sag den Oceaen bevaren:
    (215) En dat wy trots daer op niet vreesden voor syn macht.
    Doch als een mensch door ons sou wesen t’huis gebracht,
Dat hy het beste schip, van die wy dan besaten,
Op syne wederkomst in zee vergaen sou laten.
    En dat hy door een berg ons Stat bedekken wouw,
    (220) Wiens hellen men met schrik gestaeg aenschouwen sou.
De helft is nu vervult van d’oude profecyen,
Op dat wy d’andre helft daer van niet mogen lyen,
    En dat Neptunus noit volvoer syn dreigement,
    Indien hier het geval oit vremdelingen sendt,
(225) Belooft my, dat gy noit die na hun lant sult brengen,
Dat die vergramde Godt niet langer wil gehengen.
    En doet u best, dat gy syn sinnen en verstant,
    Ter neder setten moogt, door plechtige offerhant.
Waer toe gy uit uw Vee moet kiesen sespaer stieren,
(230) En offeren aen hen, hun ingewant en spieren.
    Dit alles wiert volbracht, gelyk hy hadt geseit,
    En al wat noodig was tot d’offerhant bereidt.
Terwyl die plechtigheit wiert door dat Volk bedreven;
Ulysses, die gestaeg was in den slaep gebleven,
    (235) Is eindelyk ontwaekt, op d’oever daer hy lag,
    Doch kende niets van ’t geen dat hy rontom sich sag,
Om dat hy sich soo lang afwesend hadt gevonden.
Minerva heeft den Heldt straks met een wolk omwonden:
[p. 192]
    Op dat hy van het Volk niet aenstonts wiert bekent,
    (240) Eer dat sy het gevaer hadt van hem afgewendt.
En dat sy tydig hem sou konnen onderrechten,
Dat hy sich wachten moest voor Vrouw, voor Soon, en knechten,
    Tot hy behendiglyk de Vryers hadt gedoodt,
    Die stonden na de hant van syne Bedgenoot.
(245) Daerom hadt de Godin een andren schyn gegeven,
Aen gavens, klippen, lant, aen bossen en aen dreven.
    Die quamen hem niet voor als toen hy die verliet,
    Dies is hy opgestaen, uit roepend vol verdriet,
Ach waer ben ik geraekt! is het by de barbaren!
(250) Of menschen die het recht van gastvryschap bewaren!
    Wat uitkomst vindt ik hier tot myn behoudenis!
    Waer toe dient my de schat die my geschonken is!
Als dat die my misschien sal werden hier ontnomen,
Mits ik daer voor niet weet een schuilplaets te bekomen.
    (255) Ach ongelukkige! waerom verbleeft gy niet,
    By de Pheäciers, daer men vermaek geniet!
’k Hadt hen dan rechtevoort niet op bedrog bevonden,
Het geen ik tot hun schant sal moeten nu verkonden.
    Sy hadden my belooft te voeren in myn lant,
    (260) En leggen my maer neêr op dit uitheemsche strant:
Daer ik geen wegen ken, waer langs ik moet gaen dolen:
En hebben mogelyk een deel van ’t goedt gestolen.
    Als hy dit hadt gesegt, doorsocht hy pak voor pak,
    Maer vondt, naer ondersoek, dat daer niets aen ontbrak.
(265) Als die bekommering hem langer niet kon krenken,
Begon hy suchtende om syn Vaderlant te denken.
    En wendde hemelwaerts somtyts syn droevig oog,
    Dat nederdalend weêr rontom de kusten vloog.
In dese dweepery is Pallas hem verschenen,
(270) Gelyk een harders knaep met brosen aen de beenen.
    In fyne stof gekleet, jong, schoon van aengesicht,
    En houdend in de hant een lange werrepschicht.
Een Konings Soon gelyk in welgemaekte leden,
In hoffelyke swier en in bevalligheden.
[p. 193]
    (275) Ulysses bly, dat hem een mensch quam in ’t gemoet,
    Sprak hem dus aenstonts aen, als hy hem hadt gegroet.
En seide jongeling durf ik van u wel vergen,
Dat gy my wysen wilt, waer ik myn goet kan bergen:
    En onderrechten my, wat lantschap dat dit is.
    (280) Wert het gebouwt of vindt men niets als wildernis?
Waer op hem de Godin dit antwoort heeft doen hooren.
Syt gy dan, Vremdeling, soo ver van hier geboren,
    Dat gy het Koningryk van Ithaca niet kent?
    Schoon dat door d’Oceaen syn grensen syn belent,
(285) Heeft Troijens overschot den naem daer van geweten,
En sal de dapperheit der borgers noit vergeten.
    Gy siet, dat overal hier hooge bergen syn,
    Maer echter wast daer op veel aengename wyn.
Al syn die niet bequaem om paerden aen te queken,
(290) Noit sullen runderen noch schapen daer ontbreken.
    De weiden syn bedekt met overvloet van gras,
    En d’akkers brengen voort, door arbeit, graengewas.
’t Heeft bossen, die den gront beschaduwen met takken,
Waer in men voor ’t gebruik kan ’s winters branthout hakken.
    (295) En tot vermaek wert het door bronnen staeg gesproeit,
    Waer uit, door Nymphen sorg, gedurig water vloeit.
’t Hert van Ulysses wiert door blyschap opgetogen,
Verstaende, dat hy hadt syn Vaderlant voor d’oogen.
    Dies hy de waerheit niet aen Pallas heeft gesegt,
    (300) Maer als een man die was in ’t veinsen afgerecht,
Heeft hy een fabel haer tot antwoort gaen vertellen.
Ik meen, heeft hy gesecht, my hier ter neêr te stellen,
    Met al de goederen die gy hier voor u siet,
    Waer van de wederhelft ik aen myn kindren liet.
(305) Op dat, naer myn vertrek, die daer van souden leven,
Als ik moest om ’t krakeel uit Creten my begeven,
    Dat my Orsilochus heeft ’t onrecht aengedaen;
    Mits ik hem van myn beuit de helft niet toe wou staen,
Dien, binnen Troijen, ik hadt tot myn deel ontfangen,
(310) Waer van hy wou dat ik de helft aen hem sou langen.
[p. 194]
    Noch lei hem op den krop, dat by Scamanders vliet,
    Ik niet erkennen wilde Idomeneus gebiet.
Maer selfs regeren wou ’t rot van myn metgesellen,
En onder het bevel syns Vaders my niet stellen.
    (315) Wy wierden hantgemeen, en ik heb hem gedoodt:
    Waerom ik het vervolg syns Vaders haest ontvloodt,
lk vondt eem schip gereet om aenstonts te vertrekken,
En liet in ’t kabelgat met pakken my bedekken.
    Op dat, indien ’t geviel dat iemant na my socht,
    (320) Daer ik verburgen lag, by my niet vinden mocht.
In volle zee geraekt, hadt ik niet meer te vreesen,
Maer.’snachs is schierelyk een onweêr opgeresen,
    Dat tegens ’t bootsvolks wil ons joeg na dese kust.
    Daer op wy, seer vermoeit, ons leiden tot de rust.
(325) Het onweêr kort daer na begon weêr te bedaren,
Des syn sy, sonder my, daer weêr van daen gevaren:
    Na dat sy met myn schat my leiden hier op ’t gras,
    En als ik wakker wiert, wist ik niet waer ik was.
Om dat ik was alleen, vondt ik my seer verlegen,
(330) Nu hoop ik, dat ik u, door bidden, sal bewegen,
    Dat gy my by sult staen door hulp en goeden raet,
    Want gy syt het alleen waer op ik my verlaet.
Als dit tot de Godin Ulysses hadt gesproken,
Is sy, die ’t veisen wist, tot lagchen uitgebroken:
    (335) En greep hem by de hant, verandert van gelaet.
    Sy scheen geen harder meer door wesen noch gewaet,
Maer wiert een schoone Vrouw, uit hoogen stam gesproten,
Die goede opvoeding hadt in ’sVaders Hof genoten,
    En heeft tot hem gesegt, die beter veinsen kan,
    (340) Als gy, moet syn doortrapt, en een arglistig man.
Vernuftig kunstenaer in loose en valsche treken,
Die noit waert in der daet, het geen gy hebt geleken.
    Uitvinder van bedrog en van behendigheit,
    Wiens hert wat anders denkt, en mont wat anders seit.
(345) Wilt gy selfs in uw lant uw loosheit laten blyken?
Verdichtend fabelen om Pallas uit te stryken.
[p. 195]
    Kent gy van Jupiter als noch de Dochter niet?
    Die bystant aen u geeft in kommer en verdriet.
Schoon dat gy door verstant de menschen gaet te boven,
(350) Ik hoor myn wysen raet vaek door de Goden loven.
    ’k Heb u tot Scheria soo aengenaem gemaekt,
    Dat gy met schatten syt van daer alhier geraekt.
Nu kon ik voor u weêr, om aen u t’openbaren,
Hoe dat gy rechtevoort uw rykdom sult bewaren:
    (355) En hoe voorsichtig gy de lagen moet ontgaen,
    Der Vryers van uw Vrouw, die na uw leven staen.
Wacht u voornamentlyk dat niemant u mach kennen,
Tot wederwaerdigheit, spyt, hartseer wilt u wennen:
    Gy sult in uw Paleis verslinden sien uw goet,
    (360) Het geen gy met gedult stilswygend lyden moet.
Ulysses sei hier op, ô grootste der Godinnen!
Het is niet mogelyk aen menschelyke sinnen,
    Dat men u kennen kan, als gy sulks niet begeert:
    Die van gedaente steets van d’eene in d’andre keert.
(365) Dat gy my gunstig syt heb ik altyt geweten,
En sal soo lang ik leef uw bystant noit vergeten.
    Voor Troijen hebt gy my behoedt voor ongeval,
    Als ik de Grieken hielp bestormen dese wal.
Maer seder dat die sich begaven op de stroomen,
(370) Weêrkeerende na huis, heb ik u noit vernomen.
    In uwes Vaders naem val ik u nu te voet,
    Wilt doch versekeren myn wankelend gemoedt.
Ben ik hier in myn lant! ik durft ’t noch niet gelooven,
Dat onverwacht geluk gaet myne hoop te boven.
    (375) Gy syt de selfde noch, heeft Pallas hem geseit,
    En d’achterdocht geeft u staeg twyffelmoedigheit.
Maer ik wil evenwel u daerom niet begeven,
Mits gy voorsichtig syt, en matig in uw leven:
    Die door gevaer noch ramp van oordeel wert ontbloot,
    (380) En denkt om ’t geen gy doet. Sulk Volk help ik uit noot.
Indien een ander man soo lang was uitgebleven:
Hy wiert door ongedult voort na syn huis gedreven:
[p. 196]
    En soude omhelsen gaen syn kinderen en Vrouw,
    Gy soekt eerst te verstaen of d’uwe u is getrouw.
(385) Haer ommegang is soo, gelyk gy soudt begeren,
Met niemant sag men haer, sins uw vertrek, verkeeren.
    Sy heeft den gantschen tyt in tranen doorgebracht,
    En met langmoedigheit uw wederkomst verwacht.
Schoon, seder uw vertrek, gy my niet hebt vernomen,
(390) Ik wist dat gy ’t gevaer wel soudt te boven komen.
    Dies wiert ik niet geport door de nootsaeklykheit:
    Nadien uw levenslot voor my was bloot geleit,
Waer in ik sag dat u myn Oom vergeefs sou plagen,
En daerom socht ik niet den Zeegodt te mishagen.
    (395) Schoon u Neptuin vervolgt met onversoenbren haet:
    De rede is u bekent waer uit die wrok ontstaet.
Maer om u te doen sien, dat gy niet syt bedrogen,
Sal ik de schellen weêr aflichten van uwe oogen.
    En maken dat gy klaer uw Ithaca soo siet,
    (400) Gelyk het is geweest, wanneer gy het verliet.
Is dat de haven niet na Phorcynus geheten.
En ’t bosch waer uit gy vaek Olyven hebt gegeten.
    De berg, wiens hoogen kruin met boomen is geplant,
    Is Neritus, die dient tot baken op uw strant.
(405) Daer onder is de grot der Nymphen de Nayaden.
Ulysses kon door ’t sien syne oogen niet versaden,
    En vondt het alles soo, gelyk het was voorheen,*
    Soo ras de wolk, die hem bedekte, weêr verdween,*
Door d’adem van haer mont kon Pallas die verdryven.
(410) Het is onmogelyk de vreugde te beschryven,
    Waer in Ulysses sich, gantsch overtuigt, bevondt.
    Van ’t lieve Vaderlant heeft hy gekust den gront,
En badt de Nymphen aen, verheffende syn handen,
Waer aen hy heeft belooft veel plechtige offerhanden.
    (415) Mits voor syn goederen sy wilden dragen sorg,
    Die Pallas in haer grot tot veiligheit verborg.
Toen overleiden sy, hoe dat hy soude ontkomen,
De lagen, daer hy moest in syn Paleis voor schroomen.
[p. 197]
    Dies de Godin, om hem te hoeden voor ’t gevaer,
    (420) Hem de gedaente gaf van een out bedelaer.
Eerst heeft sy van syn hooft syn krullend hair geschoren,
Syn aengesicht doorploegt met rimpelende voren.
    Door magerheit verdroogt de sappen van syn huit,
    En bluste van syn oog de heldre stralen uit.
(425) Syn kostelyk gewaet heeft sy hem uit doen trekken,
En ging in plaets syn lyf met vuile lappen dekken.
    Toen heeft sy hem gesegt, ’t Is voor uw saken goet,
    Dat gy Eumeus eerst in dit gewaet ontmoet.
Waer aen gy van uw Vee het opsicht hebt gegeven,
(430) Die trouw is aen uw Soon en Gemalin gebleven.
    Het is een eerlyk man, een Harder van verstant,
    Gy sult, soo gy hem soekt, hem vinden op uw lant.
In ’t Coracyns gebergt, by runderen en schapen,
Die voedsel, aen de bron van Arethusa, rapen.
    (435) Blyft by hem tot hy sal u hebben onderrecht,
    Wat in uw Hof geschiedt, en wat men van u segt.
En ik sal onderwyl na uwen Soon gaen talen,
Om hem t’huis uit het Hof van Sparta te gaen halen.
    Alwaer hy langen tyt sich opgehouden heeft,
    (440) Om kondschap te verstaen, of gy doodt syt, of leeft.
Maer wyse Pallas, seide Ulysses, mach ik weten,
Waerom Telemachus door u daer is vergeten?
    Soodanig dat hy noit de tyding daer vernam,
    Waer ik gebleven was, noch wat my over quam.
(445) Was het op dat gy hem ook soudt op zee doen swerven,
En door syn Vyanden terwyl syn lant bederven?
    Syt des niet ongerust, heeft Pallas weêr geseit,
    In Menelaus Hof heb ik hem selfs geleidt.
Op dat hy sich beroemt sou door het reisen maken,
(450) En niet mocht in ’t gewelt der snoode Vryers raken.
    Waer door hy met een schip in lagen wert gewacht,
    Die sullen door uw hant selfs werden omgebracht:
[p. 198]
En raken in ’t gevaer dat voor hem bereiden.
Hier mede is de Godin weêr van den Heldt gescheiden.
    (455) Sy die na Sparta trok, begaf sich op de zee,
    Hy na syn ouden vriendt d’opsiender van syn Vee.

<#odyssea15>

[p. 199]

DE ODYSSEA VAN HOMERUS. ____________________________ VEERTIENDE BOEK.

ULysses, volgens last van de Godin gekregen,
Socht na Eumeus huis langs hobbelige wegen,
    Vol steenen hier en daer en wortel uit den gront,
    Tot dat hy ’t eindelyk met groote moeite vondt.
(5) Het stont op het gebergt, dies men, in de valeijen,
De kudden kon van daer in het verschiet sien weijen.
    Met groene heggen was ’t en palen dicht omset,
    Op dat aen ’t wilt gediert den toegang wiert belet:
Soo dat hy daer syn Vee kon veilig in vertrouwen.
(10) Op eigen kosten hadt de Harder het doen bouwen,
    Van ’t gelt het geen hy hadt door suinigheit gespaert,
    Of door gedane winst allenks by een vergaert.
Aen ieder sy van ’t huis kon men ses stallen tellen,
Die hy voor ’t swanger Vee vol hokken hadt doen stellen.
    (15) Daer vyftig* wyfkens van in een stal konden staen,
    Maer al de mannekens, die liet hy buiten gaen.
Ook was ’t getal daervan soo talryk niet gebleven,
Mits hy de Vryers moest de vetsten daer uit geven..
    Die daer van offerden en brasten dag aen dag,
    (20) Dies men maer overig drie hondert daer van sag.
Ulysses, by het huis gekomen, vondt vier honden,
Fel als het wilt gediert, die voor den ingang stonden,
[p. 200]
    Die vielen met gebas als leeuwen op hem aen:
    Hy smeet sich op den grondt om hun gewelt t’ontgaen.
(25) Sy hadden evenwel gebeten in syn beenen,
Indien Eumeus niet was op ’t gerucht verschenen.
    Die joeg de rekels weg met steenen na hun kot,
    En hielp den Vremdeling uit noodt door dat verbot.
En seide, indien ik niet weêrhouden hadt myn honden,
(30) Sy hadden, ouden Man, u sekerlyk verslonden.
    Het geen leetwesen hadt in myn gemoedt gebaert,
    ’k Moet selfs verdriets genoeg verdragen hier op aert.
Nadien ik om de doodt myns Meesters my moet quellen,
Wiens wysheit men gelyk kon met de Goden stellen.
    (35) Ten minsten is hy nu soo lang al uitgeweest,
    Dat, sonder reden niet, men voor syn leven vreest.
En op dat my noch meer de Hemel soude straffen,
Moet ik syn Vyanden gedurig voetsel schaffen.
    Die maken goede çier van ’t geen ik heb gequeekt,
    (40) Terwyl het noodige misschien aen hem ontbreekt.
Maer goede man laet ons met een na binnen treden.
Ik vrees dat, onder weeg, gy honger hebt geleden.
    Herstelt uw krachten wat, die seer vervallen syn,
    Met voedsel van myn spys, en aengenamen wyn.
(45) Als gy verfrist sult syn, dan moet gy my verhalen,
Wat gy hebt uitgestaen, eer dat gy hier quam dwalen.
    En ook wie dat gy syt. Als hy dit hadt geseit,
    Heeft hy hem heuselyk na binnen selfs geleidt.
Alwaer hy hem begon syn vriendschap te bewysen,
(50) Neersmytend op den gront een bos van sachte rysen:
    Daer hy tot meer gemak heeft overheên gebracht,
    Tot deksel van het hout, een wilde geite vagt.
Hier op versocht hy hem dat hy sich neêr wou setten.
Ulysses kon sich niet, om ’t goet onthael, beletten,
    (55) Te toonen aen syn waert verdiende dankbaerheit.
    Dies uit erkentenis, heeft hy tot hem geseit,
De Hemel hoop ik sal veel zegen op u laden:
Die vremden niet verstoot, noch d’armen wilt versmaden.
[p. 201]
    Waer op Eumeus sei, soo ’k die geen bystant gaf,
    (60) Soo haelde ik op myn hals van Jupiter een straf.
Sy werden ons door hem uit deernis toegesonden:
Dies wy syn tot den plicht van gastvryschap verbonden.
    Ik sluit myn handen noit voor eenig Vremdeling,
    Die wat versoekt, hoe arm hy sy of hoe gering.
(65) Maer ik ben in geen staet om daer aen veel te geven,
Nadien ik selver ben in dienstbaerheit gebleven.
    Een eerlyk knecht draegt sorg voor synes Meesters goet:
    ’t Is van syn eigen niet de miltheit die hy doet.
Voor die beknibbeling behoefde ik niet te schroomen,
(70) Indien myn oude Heer Ulysses weêr mocht komen.
    Die hielt soo veel van my, dat hy my noit verweet,
    Dat ik te goet onthael aen Vremdelingen deedt.
Ik hadt in eigendom, soo was hy my genegen,
Van hem een huis, een erf, en deugtsaem wyf gekregen.
    (75) Dat hadt ik door myn vlyt en trouwheit wel verdient.
    Hy handelde my niet als huerling, maer als vriendt.
Ach mocht ik hem weêr sien! de Hemel wil ’t beletten,
Die hinderpalen staeg komt in syn wegen setten.
    Mae ’t is met hem gedaen; ach Goden was Heleen,
    (80) Gesneuvelt in syn plaets, met haer geslacht voorheen.
Of hadt het u behaegt, dat sy waer noit geboren;
Veel Helden hadden dan het leven niet verloren.
    En onder dat getal ook niet myn goede Heer,
    Om Menelaus Vrouw, wel schoon maer sonder eer.
(85) Wiens ongelyk hy heeft op Paris willen wreeken.
Ulysses hoorde hem, met vreugt, die woorden spreken.
    Eumeus is daer op na ’t verkenskot gegaen,
    Daer hy liet door syn volk twee jonge biggen slaen.
Heeft die gereet gemaekt en aen het spit gesteken,
(90) En heeft met bloem van meel de huit rondom bestreken:
    Gaer synde noode hy syn gast op het gebraet,
    Die daer syn holle maeg heeft aenstonts meê versaedt,
En heeft van tyt tot tyt een teug daer op gedronken,
Van lekkren wyn, die hem syn Waerdt hadt ingeschonken.
[p. 202]
    (95) Die porde hem staeg aen, en heeft tot hem gesegt,
    Eet hartig, soo ’t u lust, van dit gering gerecht,
Gelyk ik ben gewoon aen Harders voor te dissen.
Want ik mach rechtevoort geen beter voorraet missen.
    Om dat ik ’t lekkerste de Vryers geven moet,
    (100) Volk sonder achterdocht, en eerloos van gemoedt.
De Goden evenwel die moeten ’t onrecht haten,
En nimmer ongeloont de goede werken laten.
    Zeerovers hoe verwoedt en wreet sy mogen syn,
    Die hebben evenwel van vreese Gods noch schyn.
(105) Maer die moedwilligers, die steets na boosheit pogen,
Door wroeging werden die tot inkeer noit bewogen.
    Sy blyven onbeschaemt hier brassen in ’t Paleis,
    En schynen noch niet ras te denken om hun reis.
Des hebben sy voor vast door onderrecht vernomen,
(110) Dat is in het gevaer Ulysses omgekomen,
    Of door d’Orakelen is het aen hen gesegt.
    En echter porren sy syn Weeuw niet tot den Echt.
Maer willen liever eerst myn Meesters goet verslinden,
Daer sy gelegentheit staeg weten toe te vinden:
    (115) Het sy door gastery, het sy door offerhant.
    Hy was de rykste Vorst van al ’t omleggend lant,
Eer hy van hier vertrok, en sy hier vryen quamen,
En dat sy het besit van syn inkomsten namen.
    Geen Koning hier omtrent hoe machtig of hoe ryk,
    (120) In vaste Goederen noch Vee, was hem gelyk.
Van geiten, runderen van swynen en van schapen,
Hy twalef kudden hadt, gedreven door syn knapen.
    Die weiden buiten ’s lant, en binnen noch soo veel,
    En menig harder had het opsicht op een deel,
(125) Ik over altemael, doch met niet veel genoegen,
Mits ik my na den wil moet van de Vryers voegen.
    Ulysses, na dat hy genoeg gegeten hadt,
    Dacht om de wraek, en heeft den beker opgevat:
Dien hy met wyn gevult, ging aen den Harder langen,
(130) Die hem beleefdelyk heeft uit syn hant ontfangen.
[p. 203]
    En heeft daer op gesegt, myn vriendelyke Waerdt,
    Hoe hiet de man door moedt en rykdom soo vermaert?
Syt gy door hem gekocht, om op syn goet te letten,
Na dat hy over ’t Volk en ’t Vee u quam te setten?
    (135) Noem my syn naem, misschien heb ik hem wel gekent.
    Gy meent dat hy gehadt, voor Troijen, heeft syn endt.
In die belegering heb ik my ook gevonden,
Dat ik bewysen kan door myn verkregen wonden.
    Soo dat gy dan door my soudt werden onderrecht,
    (140) Of het inbeelding is, of waerheit dat gy segt.
d’Opsiender sei, myn Vrient, wat gy soudt seggen mogen,
Wy syn op dese saek soo menigmael bedrogen.
    Dat noit Penelopé iets meer gelooven kan,
    Het geen een Vreemdeling komt seggen van haer man:
(145) Schoon die versekring geeft dat hy noch is in ’t leven,
Op hoop dat men daer voor hem onderstant sal geven.
    Gy kunt het selfde doen, meer seggende als gy weet,
    Uyt insicht van daer voor te krygen een nieuw kleedt.
Al syn ’t maer fabelen, die men haer komt vertellen,
(150) Sy konnen evenwel de goede Vrouw ontstellen.
    Die siende, dat men haer met leugens heeft gevleit,
    Die sy graeg heeft gehoort, veel bittre tranen schreit.
Maer ’t is gewis, syn ziel en ligchaem syn gescheiden,
Soo dat wy te vergeefs syn wederkomst verbeiden.
    (155) Wie weet of ’t ligchaem niet het aes der honden is,
    Of werd in zee geknaegt door tanden van een vis?
En of een deugtsaem mensch, aen syn versturven beenen,
Een rustplaets onder d’aerd, heeft willen noch verleenen?
    Syn Vrienden, door syn doot, die leven in verdriet,
    (160) En dat is d’oorsaek ook dat gy my weenen siet.
Ik kan myn hartenleet niet voor uw oir verswygen.
Want waer ik kom, ik sal noit beter Meester krygen.
    Selfs by myn Vader niet, die my heeft opgevoedt,
    En dien ik voor die sorg gestaeg bedanken moet.
(165) De droefheit lang daer na heeft my noch aengehangen,
Als ik myn afscheit heb van d’ouden Man ontfangen.
[p. 204]
    Maer dat heeft noit soo seer gepynigt myn gemoedt,
    Als nu d’afwesentheit van mynen Meester doet.
Myn vrient, heeft hem daer op Ulysses voorgehouwen,
(170) Ik sie dat gy niet wilt u op myn woordt vertrouwen:
    En stelt hartnekkig vast, dat hy noit keeren sal,
    Maer omgekomen is door eenig ongeval.
En ik verseker u, ’k wil ’t met een eedt verklaren,
Dat hy sich korteling aen u sal openbaren.
    (175) Hebt noch een jaer, maer neen, hebt noch een maent gedult,
    En ik beloof, dat gy hem weêr aenschouwen sult.
Maekt vry de gaven ree, die gy my sult vereeren,
Voor dese goede maer, wacht ik een nieuw pak kleeren.
    Maer eerder niet als gy hem selver hier sult sien:
    (180) ’k Eisch geen erkentenis, als ik die niet verdien,
Al ben ik arm en naekt, gy moet daerom niet denken,
Dat ik om wat gewin myn eer sal willen krenken.
    ’k Hou liever om het lyf myn oude lappen noch,
    Als dat ik schoon gewaet sou krygen door bedrog.
(185) Ik sweer by Jupiter, nadien geen woorden baten,
Dat ik Laërtes Soon in ’t leven heb gelaten.
    En daer en boven noch by dees gastvrijen dis,
    Dat alles wat ik seg de rechte waerheit is.
Eumeus echter kon die tyding niet gelooven,
(190) Hy wenste daer wel om, maer ’t ging syn brein te boven.
    ’k Vrees dat gy ’t bodenloon, sei hy, lang wachten sult,
    Eer uw belofte sal volkomen syn vervult.
Maer drinkt gerust, en laet ons van wat anders spreken:
Als gy myn Meester noemt, schynt my het hert te breken.
    (195) Segt my nu wie gy syt, en waer gy komt van daen?
    Wat uw weêrvaren is, en gy hebt uitgestaen?
Waer op Ulysses hem dit antwoort heeft gegeven,
Schoon dat wy gantsch een jaer hier aen de tafel bleven,
    Noch raekte ik niet aen ’t end van myn geschiedenis,
    (200) Die maer een schakelreeks van ongelukken is.
Ik sal een kort begrip, daer van, u laten hooren.
Voor eerst weet dan, dat ik in Creten ben geboren,
[p. 205]
    Soon van een machtig man, die noch meer kindren hadt,
    En Castor, Hylax Soon genoemt wiert in de stat.
(205) Myn goede Vader heeft van my soo veel gehouwen,
Als d’andre kinderen geteelt uyt echte vrouwen.
    Hoewel myn Moeder was syn bywyf, een slavin,
    Die hy, voor gelt gekocht, nam in syn huisgesin,
Het ging my soo lang wel, tot dat hy quam te sterven:
(210) Myn Broeders wilden my niet met hen laten erven,
    Maer gaven my een huis, met weinig onderhoudt,
    ’k Heb echter door geluk een ryke Vrouw getrouwt.
Wiens Ouders sagen meer op myn hoedanigheden,
Als goet, dies wilden sy die wel aen my besteden.
    (215) Om dat ik hadt den naem te syn een braef soldaet:
    Gy siet, hoe dapperheit door ouderdom vergaet.
Na ’t spreekwoort evenwel is men gewoon te seggen,
Dat men den oest na ’t stroo gewoon is uit te leggen.
    Maer ’k vlei my, schoon ik nu door armoede en verdriet,
    (220) De krachten van de jeugt noch frisheit niet geniet,
Dat gy kunt evenwel aen myn gestalte merken,
Dat ik heb uit gemunt door durven en door werken.
    ’k Verkoor de wapenen en kryg tot oeffening,
    En buiten die hadt ik geen trek tot eenig ding.
(225) Ik wilde nimmer my tot eenig werk bereiden,
En ben ras van de sorg voor ’t huisgesin gescheiden:
    Maer schepen uitgerust, die hebben my behaegt,
    Waer op ik menig tocht heb over zee gewaegt.
Gelyk de menschen ’t een of ’t andere beminnen:
(230) En soo veel hoofden, segt het spreekwoort, soo veel sinnen.
    Soo hadt ik voor de kryg alleen genegentheit,
    Daer ik myn leven heb altyd toe aengeleit.
Eer door de Grieksche macht wiert Ilium bevochten,
Hadt ik, als opperhooft, gedaen al negen tochten.
    (235) Die de Fortuin gestaeg gelukkig hadt gemaekt,
    Soo dat ik door den buit tot rykdom was geraekt.
Het kostelykste goet wiert my als hooft gelaten,
Dan deelde ik naderhant noch neffens myn soldaten.
[p. 206]
    Soo dat ik van het volk ontsien wiert en geacht,
    (240) En wiert staeg in myn huis door ieder opgewacht.
Maer na dat Jupiter gekregen hadt behagen,
Om door een fellen kryg klein Asien te plagen:
    Toen moest ik van de vloot aenvaerden het gebiet,
    Waer op Idomeneus sich derwaerts voeren liet.
(245) Mits ik geen reden hadt om my dies te verschoonen,
Een krygsmans eer is teer, de nydt kan die licht hoonen.
    Wy hebben negen jaer geoorlogt in dat lant,
    In ’t tiende is Troijen eerst gewonnen en verbrant.
Toen syn wy weêr naer huis, met grooten buit gevaren,
(250) Maer wierden aengetast met onweêr op de baren.
    Waer door de gantsche vloot geraekt is in gevaer,
    Die door de felle wint verstroit wiert van malkaer.
Ik heb ’t geluk gehadt in Creten weêr te komen:
Maer hadt daer nauwelyks een maent myn rust genomen,
    (255) Met vrouw en kinderen in ’t huisgesin verheugt,
    En van myn goederen genoten hadt de vreugt
Of voelde myn gemoedt door nieuwe lust verwekken,
Om van Egyptus stroom den loop te gaen ontdekken.
    Daer negen schepen toe, door my, syn uitgerust,
    (260) Waer mede ik ben geraekt op d’onbekende kust.
Ik sondt myn volk aen lant om kondschap te gaen halen,
Dat oorsaek is geweest van onverwachte qualen,
    Nadien het plunderde d’ Inwoonderen hun goet,
    En storten van die geen, die tegen stonden, ’t bloet.
(265) Sy namen kinderen en vrouwen noch gevangen,
Al hadden sy van my heel andren last ontfangen.
    De burgers, ’s andrendaegs, der naest gelegen stat,
    Die hebben door ’t rumoer de wapens opgevat;
En hebben willen, niet dien overlast verdragen,
(270) De plonderaers gesocht, en alle doot geslagen.
    Ik selver sou daer ook geraekt syn aen myn endt,
    Soo tot den Vorst van ’t lant ik my niet hadt gewendt:
Dien my Minerva deedt, in het gevaer, ontmoeten:
Ik badt hem om genade, en smeet my voor syn voeten:
[p. 207]
    (275) Die my door derenis velost heeft van de doot,
    En edelmoedig my geredt heeft uit den noot.
Hy heeft aen my vergunt te klimmen op syn wagen,
Waer in de Vyanden my dreigden noch met slagen.
    Dies hy, door my verselt, is in de stat gekeert,
    (280) Alwaer ik heb de tael door ommegang geleert.
Nadien ik seven jaer ben by dat Volk gebleven,
Daer my de koopmanschap veel schatten heeft gegeven.
    Maer een Phenicier, die daer op heeft geloert,
    Een afgerechte guit, heeft my soo ver vervoert,
(285) Dat ik, op hoop van winst, my door hem liet bepraten,
Om in Egypten weêr myn woning te verlaten.
    En ben na Lybien met hem van daer gegaen,
    Mits hy my hadt vervult met ingebeelde waen.
Daer die verleider my gedacht hadt te verkoopen,
(290) En met myn goederen weêr na syn lant te loopen.
    Doch onweêr onderweeg heeft syn besluit belet,
    Waer door ons vaertuig wierdt geslagen en verplet.
Dat door een donderslag aen stukken is gebroken,
En hy met al syn maets is na den grondt gedoken.
    (295) Ik heb de mast van ’t schip, die by my dreef, gevat,
    Waer op ik schreijeling gelyk een ruiter sat.
En aen ’t Thesphroters lant ben eindelyk gedreven,
Daer Koning Phidon my heeft goet onthael gegeven.
    Na dat syn Soon, die my half doot gevonden hadt,
    (300) My van den oever hadt doen dragen in de stat.
Alwaer de Koning my weêr kleeren aen liet trekken,
En wat ik noodig hadt eelmoediglyk verstrekken.
    ’k Heb daer gehoort het geen ik van Ulysses weet:
    Die daer gekomen was, na veel gevaer en leet,
(305) En syn verkregen schat door Phidon liet bewaren,
Terwyl hy gints en weêr sou na Dodone varen.
    Op dat hy door den Eik, daer Jupiter door spreekt,
    Mocht weten of meer ramp noch aen syn lot ontbreekt,
Dan of hy eindelyk tot Ithaca sou komen?
(310) Soo ras hy ’t antwoort hadt der Godentael vernomen,
[p. 208]
    Wiert hy daer weêr verwacht, het vaertuig was al ree,
    Dat hem na ’t Vaderlant sou voeren over zee.
Ik heb het selfs gesien, dat kan ik waerlyk seggen,
Maer mits ik vondt een schip gereet aen d’oever leggen,
    (315) Heb ik niet afgewacht tot hy daer weder quam,
    Dies ik, door myn vertrek, van hem niet meer vernam.
Ik ging dan, in dat schip, my onbedacht vertrouwen,
En voer daer meê van lant, dat my sal lang berouwen.
    De schipper roofde my myn kleeren met syn maets,
    (320) Die my gaf aen het lyf dees lappen in de plaets.
En ik wiert aen de mast, met touwen vast gebonden:
Sy namen alles weg het geen sy by my vonden,
    ’s Nachts syn wy voor de kust van Ithaca geraekt:
    Sy hebben goede çier in de kajuit gemaekt.
(325) Myn banden raekten los; al vreesde ik te verdrinken,
Ik liet my langs het roer in ’t water echter sinken.
    Doch hadt myn lappen eerst gewonden om myn hooft,
    En swom dus aen het strant, seer moede en afgeslooft,
Daer ik van swakheit soude of honger syn gesturven,
(330) Hadt ik dese onderstant niet in uw huis verwurven.
    Dank sy het Godendom dat my heeft hier geleidt,
    Alwaer ik vint een Man vol deugden en beleit.
Eumeus heeft daer op gesegt, ik ben bewogen,
Door uw verhael myn Gast, myn hert voelt mededogen.
    (335) Maer ’t geen Ulysses raekt is ongelooffelyk,
    Wat dat gy seggen moogt, die saek eist meerder blyk.
Gy soudt niet d’eerste syn die fabelen verdichten,
Daer een Etoliër my dacht door op te lichten:
    Die hadt een moort begaen, waerom hy was gevlucht,
    (340) En vleide my voorheên met diergelyk gerucht.
Ulysses wederkomst wil eenig Godt beletten,
Die meening kan ik niet uit myn gedachten setten.
    Het Nootlot heeft hem wel voor Troijens wal bewaert,
    Maer gunt hem niet, dat hy mach sterven op syn haert.
(345) De Grieken souden dan voor hem een graft oprechten,
Om dat sy hem voorheên soo dapper sagen vechten.
[p. 209]
    De glory die door ’t swaert de Vader heeft behaelt,
    Soude op Telemachus dan neder syn gedaelt.
Nu leit hy sonder eer tot proi van de Harpyen:
(350) En daerom kan ik my voortaen niet meer verblyen.
    Ik kom noit in de stat, indien ik niet behoef,
    Of ik gebannen was hier buiten op dees hoef.
Ten sy Penelopé het anders doet bevelen,
Als men komt haer gemoedt door goede tyding streelen.
    (355) Die door haer gunstelings wert aengehoort met vreugt,
    Maer d’andren, die haer goet verteren, niet verheugt.
Doch goede man, die selfs veel rampen heb geleden,
En tegens ’t ongeluk geduerig hebt gestreden,
    Soudt gy noch met bedrog, dus out, om willen gaen,
    (360) En ons vervrolyken door ingebeelde waen?
Gy syt te wys daer toe, dat gy soudt konnen denken,
Dat ik, op lossen voet, veel gaven u sou schenken.
    Het geen ik heb gedaen, geschiedt uit insicht niet,
    Maer om dat Jupiter de gastvryschap gebiedt.
(365) Ulysses sei daer op, gy wilt wantrouwend blyven:
Ik kan uw ongeloof door eeden niet verdryven.
    Soo laet dan tusschen ons syn een verbintenis,
    Waer van dat Jupiter getuige selver is.
Dat soo ras als uw Vorst sal keeren in syn staten,
(370) Gelyk ik heb gesegt, gy my sult kleeden laten:.
    En na Dulichium my senden op een schip.
    Soo niet, dat gy my sult doen smyten van een klip.
Op dat door dese straf de Vremdelingen leeren,
Die mochten naderhant hier in uw huis verkeeren,
    (375) Dat men hier ongestraft geen fabelen verbreidt,
    Maer dat men sterven moet, indien men u misleidt.
Indien ik dat bestont, wat sou men van my denken?
Antwoorde Eumeus hem, sou het myn roem niet krenken
    Indien een Vreemdeling, dien ik wel hadt ohthaelt,
    (380) Daer naer ’t genoten goet hadt met de doodt betaelt?
En als ik hadt begaen sulke onbarmhertigheden,
Kon ik de Goden dan wel smeken met gebeden?
[p. 210]
    In wiens bescherming syn de Vremdelings gestelt.
    Maer mits de harders ’t Vee t’ huis dryven uit het veldt,
(385) Die den gesetten stondt van ’t wederkeeren weten,
Is ’t tyd, dat wy met hen het avondmael gaen eten:
    Gy moet te vreden syn met het gemeen gerecht.
    De kudden naderden als hy dit hadt gesegt.
De schaduw van den nacht begon op d’aerdt te vallen,
(390) De beesten sijn gestouwt elk in bysondre stallen:
    Waer op Eumeus eerst gekosen heeft een swyn,
    Jong, vet, en dat bequaem tot offerhandt sou syn,
En heeft het door het mes des Harders laten dooden:
Waer van hy heeft een deel geoffert aen de Goden.
    (395) (Daer syn Godvruchtigheit wiert pechtig door verbeelt)
    En heeft het overschot in stukken omgedeelt.
Dit wert gedaen, sprak hy, den Vremdeling ter eeren,
En dat Ulysses haest weêr in syn lant mach keeren.
    En dat het ook aen ons tot voordeel strekken mach,
    (400) Die soo veel arbeit doen veel moeite dag aen dag.
Soo dat wy menigmael daer over moeten suchten:
Terwyl dat anderen sich voeden van de vruchten.
    Ulysses heeft beleeft gelyk een Vremdeling,
    Syn Waerdt bedankt, van wien hy so veel eer ontfing.
(405) Na dat hy van hem had het beste deel gekregen:
Sei hy, ’k hoop Jupiter vergelden sal, door zegen,
    Het goet dat ik geniet, u gevendt wat gy wacht,
    Die myne elenden niet noch armoe hebt veracht.
Eumeus heeft daer op dit antwoort hem gegeven:
(410) De Goden geven ons, myn vriendt, terwyl wy leven,
    Een saek, doch weigren ons dan weêr een andre saek,
    En mengen onder een verdriet met het vermaek.
Des maek nu goede çier terwyl ’t u mach gebeuren,
Gy hebt u tyt gehadt, dat gy hebt moeten treuren.
    (415) Waer op hy vullen liet weêrom de legen kop,
    Daer uit hy op den gront uitstorte d’eersten drop.
En heeft hem met een teug Ulysses toegedronken,
Die heeft bescheit gedaen, weêr synde vol geschonken.
[p. 211]
    Dus syn sy wel versaet van tafel opgestaen,
    (420) En syn uit het vertrek elk na syn bedt gegaen.
Het was quaet weêr die nacht door harde wint en regen,
Soo dat Ulysses heeft haest groote kouw gekregen:
    En wilde van syn Waerdt noch toetsen het gemoedt,
    Schoon dat hy reets van hem genoten hadt veel goedt.
(425) Dies hy bedacht een vondt, om dit in ’t werk te stellen:
Hy stiet de Harders aen, en ging hen dit vertellen.
    Doch seide eerst, laet my toe dat ik wat pogchen mach,
    De wyn verschoont, die ’k heb genoten desen dag,
Die maekt, als men veel drinkt, somtyts van wysen gekken,
(430) En kan uit ’s menschen hert geheimenissen trekken,
    Die ’t beter waer geweest, dat men geswegen hadt.
    Men singt, men danst, men lacht, door krachten van dat nat.
Schoon ’t sottigheden syn die ’k aenvang te verhalen,
Eumeus luistert toe, maer wilt daer op niet smalen.
    (435) Ach! hadt ik rechtevoort de krachten van myn jeugt!
    Als ik wiert overal gepresen om myn deugt.
Toen ik voor Troijens wal wiert op een tocht gesonden,
Daer by Ulysses sich en Menelaus vonden.
    ’t Was in de wintertyt op een onguere nacht:
    (440) ’k Hadt doornalatigheit geen mantel meê gebracht,
Die met myn ander goet was in myn tent gebleven,
Soo dat ik, dun gekleet, begon van kouw te beven.
    Dies ik my wat bedacht, en heb tot hen gesegt;
    Wy syn niet sterk genoeg, indien men ons bevecht,
(445) De Vyandt soude ons licht van dese post verjagen,
Sent iemant weêr te rug, om onderstant te vragen.
    Ulysses vont dat goet, die derwaerts Thoas sont,
    Die van syn schouderen syn swaren mantel bondt,
Om lichter over weg, weêrkeerende, te raken,
(450) Waer van ik onderwyl besitter my ging maken.
    Och of ’t my nu soo ging! en dat een Harder wouw,
    My door syn mantel ook, bevryden van de kouw.
Eumeus, die verstont wat hy daer door wouw seggen,
Heeft aenstonts op syn lyf een mantel laten leggen:
[p. 212]
    (455) Trok na het vuer syn bedt, waer op hy hadt geleit,
    De vellen van een schaep en van een wilde geit.
Hy selfs bleef niet in huis, maer is omtrent syn schapen,
En runders, in een grot, voor windt bevrydt, gaen slapen.
    Hy nam met sich een spies, eer dat hy derwaerts ging,
    (460) En deedt syn draegbandt aen, waer in syn degen hing.
Om tegen roovers sich, daer mede, te verweren,
En van de kudden ook de wolven af te keeren.
    Noch hadt hy voor de kouw een mantel meê gebracht
    En voor syn legerplaets een groote geitevacht.

                Einde van het veertiende Boek.

<#odyssea16>

[p. 213]

DE ODYSSEA VAN HOMERUS. ____________________________ VYFTIENDE BOEK.

MInerva, die haer weg naer Sparta hadt genomen,
Is onderwyl in ’t hof van Atreus Soon gekomen.
    Om aen Telemachus te brengen in ’t verstant,
    Dat hy vertrekken moest, van daer, na ’t Vaderlant.
(5) Sy heeft den jongen Prins noch in het bedt gevonden,
Alwaer Pisistratus lag by hem op de sponden,
    Doch in een soeten slaep: maer hy hadt staeg gewaekt,
    Om dat hem quade maer hadt ongerust gemaekt.
Hy hadt den gantschen nacht syn oogen niet geloken.
(10) Minerva naderend heeft hem dus aengesproken.
    Het is niet eerelyk, heeft sy tot hem gesegt,
    Telemachus, dat gy hier als een luijaert legt:
Denkt gy niet om uw Volk, uw Vrienden en uw Staten,
Wilt gy uw goederen de Vryers overlaten?
    (15) Die meest in overdaedt die hebben doorgebracht,
    En hebben van uw Vee het grootste deel geslacht.
Licht sullen sy uw lant noch onder een verdeelen:
Sy achten langer niet Penelopes bevelen.
    Soo gy die redden wilt, spreekt Menelaus aen,
    (20) En bidt dien Vorst, dat hy uw afscheit toe wil staen:
Op dat gy spoedig weêr na Ithaca moogt keeren,
Soo kunt gy noch uw goet, en Moeders eer verweren.
[p. 214]
    Haer Vader selfs vint goet, en port soo veel hy kan,
    Dat sy Eurymachus sou nemen tot haer man,
(25) Om dat die ryker is als d’andren die haer vrijen:
Maer sy volhart gestaeg om sich daer voor te mijen.
    Schoon dat hy haer een schat aenbiedt tot huwelyks goet,
    En veel vereeringen van kostelykheden doet.
Haer Broeders hebben licht hun deel daer van gekregen,
(30) En daerom soeken die haer daer toe te bewegen.
    Versuimt geen tyt, op dat gy daer u tegen set;
    Gy hebt belang dat gy dat huwelyk belet.
Siet toe dat uit uw huis, door uw Vrouwmoeders trouwen,
Een deel van ’t goet niet raekt. Gy kent den aert der Vrouwen:
    (35) Haer tweede man geniet van haer de grootste baet,
    Mits d’overleden haest uit haer gedachten gaet.
Al souden sy daer door haer kinderen bederven,
Sy sorgen niet of die veel goet of weinig erven.
    Want Hymeneus toorts ontsteekt meer haer gemoedt,
    (40) Als de vereischtte plicht van het natuerlyk bloet.
Als gy syt t’huis gekeert, vertrouwt dan al u saken,
Aen een Opsiensters sorg, die trouw daer voor wil waken.
    Tot dat den Hemel u verleent een Gemalin,
    Die selver wysselyk regeert uw huisgesin.
(45) Voort tot uw veiligheit moet ik u noch doen weten,
Slaet het niet in de wint, en wilt het niet vergeten,
    Dat tusschen Ithaca en Samos is gestelt
    Een hinderlaeg, om u te knellen met gewelt:
Waer in de Vryers u weêrkeerende verwachten.
(50) Sy sullen te vergeefs u te bevechten trachten,
    Soo gy die wegen mydt, en zeilt alleen by nacht;
    Of anders soudt gy licht daer werden omgebracht.
De Godt, die u beschermt, sal u bequame winden
Beschikken, waer door sy u sullen nergens vinden.
    (55) Indien sy selver niet alvorens syn gedoodt,
    Eer dat gy door hun list geraken sult in noodt.
Soo ras gy voor de kust van Ithaca sult komen,
Loopt dan de haven in verlatende de stroomen:
[p. 215]
    En houdt u nergens op, maer wilt van stonden aen,
    (60) Na uw getrouwen knecht Eumeus woning gaen.
Laet hem Penelopé de tyding gaen verkonden,
Dat hy heeft in syn huis u wel te pas gevonden,
    En dat gy hebt de reis gelukkig afgelegt.
    Soo ras als de Godin dit alles hadt gesegt,
(65) Is sy na den Olymp, haer woonplaets, weêr gevlogen,
Verdwynende als een damp Telemachus uit d’ oogen.
    Die toen Pisistratus niet langer slapen liet,
    Maer springende uit het bedt, hem met den elboog stiet:
En seide, wilt terstont uw rytuig gaen bereiden,
(70) Wy moeten, kleedt u aen, van Menelaus scheiden.
    Maer Nestors Soon ontwaekt, antwoorde ’t is noch nacht,
    ’t Is redelyk dat gy den morgenstont verwacht.
Wy moeten onsen Waerdt ook eerst, vaerwel, gaen seggen,
En de vereeringen op ’t rytuig laten leggen,
    (75) Die hy vervaerdigt heeft tot uw aenstaende reis.
    Wy hebben goedt onthael ontmoet in syn Paleis,
En moeten hem daer voor ons dankbaerheit betoonen,
Een Vremdeling mach noit sich van die plicht verschoonen:
    Noch laten nimmer gaen uit syn geheugchenis,
    (80) De weldaedt die beleeft aen hem bewesen is.
Als hy dit hadt gesegt, begon de Son te schynen,
En deedt de duisternis met het gestarnt verdwynen.
    De Koning stont ook op, verlatende Heleen,
    En als hy was gekleet, ging na de Princen heen.
(85) Soo ras Telemachus sag Menelaus komen,
Heeft hy tot syn gewaedt den besten rok genomen,
    Hing synen mantel om, en ging hem in ’t gemoedt:
    En als hy by de deur hem hadt beleeft gegroet,
Sprak hy hem aldus aen. Atrides wilt gedoogen,
(90) Dat wy met uw verlof van hier vertrekken mogen.
    Ik werdt daer toe geperst door de noodsaeklykheit,
    En als ik hier myn plicht sal hebben afgeleit,*
Versoek ik, dat gy my wilt wederkeeren laten.
Groot Koning, gy regeert soo wysselyk uw Staten,
[p. 216]
    (95) Dat gy de weerelt door daer over syt vermaert:
    En hebt eelhartig nu de gastvryschap bewaert.
’t Is even onbeleeft, syn gast niet wel t’onthalen,
En als hy reisen wil, syn afscheit te bepalen,
    Antwoorde Atride hem, ’k weêrhoude u langer niet,
    (100) Gy kunt, als ’t u gelieft, verlaten myn gebiet.
Maer nademael gy hier uit vriendschap syt gebleven,
Moet ik u teikenen van myn genoegen geven,
    Waer door het blykt, dat gy hier welkom syt geweest;
    Tot ik sulks heb gedaen, besadigt uwen geest.
(105) Gy moogt uit myn Paleis niet hongerig vertrekken;
Geef my tyt, dat ik mach de tafel laten dekken:
    En u voorsetten mach, het geen ik vindt gereedt.
    Eer men de reis aenvangt, is ’t noodig dat men eet.
Soo gy niet haestig waert, en uit uw weg wouwt wyken,
(110) Soude ik in Griekenlant u leiden door veel ryken.
    Gy soudt verlustigen uw oogen en gemoedt.
    Mits men daer goet onthael aen Vremdelingen doet.
Als leidsman soude ik selfs u voeren op myn wagen:
Licht soudt gy daer van daen geschenken met u dragen.
    (115) Neen sei Telemachus. Ik ben u seer verplicht,
    Myn reis geen uitstel lydt, na ’k hoor door onderricht.
Ik moet noodsakelyk tot Ithaca haest wesen,
Indien ik voor ’t verderf niet van myn goet wil vreesen.
    Terwyl ik tyding soek van Vader te verstaen,
    (120) Sou ’t alles wat ik heb verloren konnen gaen.
Van niemant wert daer voor vereiste sorg gedragen:
Indien ik achterbleef, soude ik het my beklagen.
    Atrides sei daer op, volg my na ’t kabinet,
    Terwyl Etëoneus de spys op tafel set.
(125) Des is Telemachus met hem daer in getreden;
Die seer verwondert wiert door al de kostelykheden,
    Die hy daer heeft gesien, en soeten reuk ontfing.
    Die door ’t geheim vertrek de lucht vervullen ging.
De Koning heeft hem daer een gouden kop gegeven,
(130) Daer kunstig beeldewerk was aerdig op gedreven;
[p. 217]
    Het schoonste meesterstuk, dat hy vondt in syn schat,
    Daer by hy heeft gevoegt het grootste silvre vat:
En een vergulde kist, vol heerelyke kleeren.
Om wegens Helena syn Moeder te vereeren;
    (135) Die sy selfs geborduert hadt met haer eigen hant,
    En het behansel noch van een schoon ledikant.
Ontfangt, heeft hy gesegt, tot afscheit myn geschenken,
Op dat gy daer door moogt om Menelaus denken:
    En ook om Helena, wiens arbeit gy hier siet:
    (140) Sy gunt aen u veel goet, vergeet haer daerom niet.
De kleeren laet soo lang uw Moeder noch bewaren,
Tot gy met een Princes komt naderhant te paren,
    Als gy tot Ithaca de reis hebt afgeleit.
    Sy werden u vereert met veel genegentheit.
(145) Geef Jupiter dat gy daer moogt u haest bevinden,
Die u verleenen wil, daer toe, goet weêr en winden.
    Op dat gy komen moogt behouden in uw lant,
    En vinden ’t Koningryk in een gewensten stant.
Na dat Telemachus de giften hadt ontfangen,
(150) Is hy die aen syn vriendt Pisistratus gaen langen.
    Die sag de kostelykheit met veel verwondering,
    En alles in een kist aenstonts opsluiten ging.
Toen quam de Koning selfs hen na de tafel leiden,
Waer op hy een gerecht voor hen hadt doen bereiden.
    (155) Het was een schoone maegt die hen het water boodt,
    En uit een goud lampet op hunne handen goot.
Eteöneus heeft hen de spysen voorgesneden,
Hofmeester in de kunst ervaren van ontleden.
    En Menelaus Soon was schenker in de zael,
    (160) Aenbiedende den wyn in een vergulde schael.
Sy hebben hun bekomst van spys en drank gekregen,
Waer na sy van den dis op ’t rytuig syn gestegen.
    Versuimende geen tyt, en sloegen aenstonts voort;
    Maer Menelaus hielt hen staende by de poort:
(165) En boodt hen aen een kroes ter kim vol wyn geschonken,
En wilde, dat sy eerst een teug van afscheit dronken,
[p. 218]
    Na dat de plengingen daar waren uitgedaen:
    Om dat men sonder sulks niet hoort op reis te gaen.
Wilt, sei hy, Jupiter, gy jonge Princen, eeren.
(170) Soo sal hy onderweeg de rampen van u keeren.
    En segt aen Nestor dan die wysselyk regeert,
    Dat ik hem alles wensch, het geen syn hart begeert.
Een vaderlyke sorg heeft hy voor my gedragen
Wanneer wy met malkaer voor Troijens wallen lagen.
    (175) Telemachus hier op antwoorde met verstant,
    Soo ras wy sullen syn tot Pylos aengelant,
Groot Koning, sullen wy niet feilen te verkonden,
De vriendschap die om hem wy hebben hier gevonden.
    Gaf Jupiter dat ik t’huis komend, Vader sag!
    (180) En van uw goet onthael aen hem mocht doen verslag,
Waer door het blykt hoe seer, dat gy my syt genegen;
En toonen hem het geen ik heb van u gekregen.
    Als hy dit hadt gesegt, wiert men een Adelaer,
    Verheven in de lucht, ter rechter sy gewaer:
(185) Dien men een groote gans sag in syn klaeuwen dragon,
In ’t voorhof opgevat, en vliegen voor den wagen.
    Terwyl een menigte van Volk daer achter liep,
    Dat met verwondering, wat wil dit seggen, riep.
Doch hy quam onvervaert neêr voor de paerden stryken,
(190) Het geen wiert aengesien voor aengename blyken.
    Waer op Pisistratus heeft wysselyk gesegt,
    ’k Wensch dat dit voorspook ons mach worden uitgelegt.
Groot Koning weet gy het, of ’t ons, of u mach raken?
Soo bidt ik dat gy het aen ons bekent wilt maken
    (195) Daer Menelaus heeft een wyl sich op bedacht,
    Doch eer door hem noch wiert syn meening voortgebracht,
Heelt syne Gemalin het soeken te verklaren,
En seide, hoort wat my de Goden openbaren.
    Gelyk dese Adelaer, die voor uw oogen sweeft,
    (200) Syn jongen op ’t gebergt in ’t nest verlaten heeft,
En onderweeg die gans heeft op een werf genomen.
Soo sal Ulysses ook t’huis, na veel rampen komen.
[p. 219]
    En soo gemakkelyk de Vryers daer verslaen,
    Als heeft syn proi, die Vorst van ’t pluimgediert gedaen.
(205) Misschien, terwyl ik spreek, is hy daer al verschenen.
De Goden willen haest daer toe geluk verleenen!
    Heeft toen aen Helena Telemachus geseit,
    Uw schoonheit wert te recht de weerelt door verbreidt.
Soo ras ik in de stat van Ithaca sal treden,
(210) Sal ik, als Huisgodin, u eeren met gebeden.
    Als hy dit hadt gesegt, liet hy de paerden gaen,
    En raekte door de stat, na Pylos op de baen.
Waer langs de Reisigers hun weg na Pheres wenden,
En brachten met veel spoet de eersten dag ten enden.
    (215) Sy quamen ’s avonts aen in Diocles paleis,
    Daer sy, d’aenstaende nacht, uitrusten van de reis.
Maer ’s morgens als de Son liet blinken d’eerste stralen,
(Hoewel dat Diocles hen langer socht t’onthalen,)
    Vertrokken sy van daer, en joegen soo lang voort,
    (220) Tot sy gekoment syn, by Pylos voor de poort.
Alwaer Telemachus dit aen syn vrient ging seggen,
Slaet, bidt ik, my niet af, dat ik u voor sal leggen.
    Onse Ouders hebben lang in gastvryschap geleeft,
    Dat onse vriendschaps bandt noch meer gesloten heeft:
(225) Reisbroeders syn wy noch, en van de selfde jaren:
Vergunt my, dat ik my hier niet mach openbaren.
    ’k Vrees dat uw Vader my te lang ophouden sou,
    Soo ’k nu myn schuldigheit by hem afleggen wou.
’k Heb haest, en wert geperst door veelderhande saken,
(230) Dies ik van stonden aen soek in myn schip te raken.
    Het geen* Pisistratus* aen hem heeft toegestaen,
    En na wat overleg, is met hem scheep gegaen.
Daer hy sorgvuldig in liet de geschenken dragen,
Die hy tot aen het schip gevoert hadt op syn wagen.
    (235) En seide, Prins vaerwel, verlaet ras dese ree,
    En laet uw roeijers u voortrukken na de zee:
Op dat myn Vader u niet vinde op onse stroomen.
Want sekerlyk hy soudse u na syn Hof doen komen,
[p. 220]
    Als hy, door my verstont, dat gy waert in syn lant.
    (240) Of halen selver u na binnen van het strant:
En soo gy ’t weigerde soudt gy syn toorn ontsteken.
Als hy dit hadt gesegt, is by na ’t Hof geweken,
    Terwyl Telemachus de roeijers porde voort,
    Die hy de riemen liet uitleggen over boort.
(245) Soo ras als aen de mast de zeilen syn geslagen,
Heeft hy een offerhant aen Pallas opgedragen.
    Op dat hy langs syn weg haer onderstant ontfing.
    In die tyt boodt sich aen, aen hem, een Vremdeling,
Die sich door noot geperst uit Argos moest begeven,
(250) Om dat hy vechtend daer een dootstag hadt bedreven.
    Het was een wigchelaer, die van de Prins versocht,
    Dat hy na Ithaca met hem meêvaren mocht:
En seide, het geluk wil dat ik u mach spreken,
Terwyl gy selver hulp komt van de Goden smeken.
    (255) Gelyk gy wenst dat uw versoek mach syn vervult,
    Soo hoop ik ook, dat gy myn beê verhooren sult,
’k Hiet Theoclymenes, ’k heb t’Argos moeten vechten
Met iemant, die my niet voldoen wou na de rechten.
    En heb in dese stryt gekregen d’overhant,
    (260) Doch, om ’t vervolg, moet ik nu vluchten uit myn lant.
Waer op Telemachus hem heeft in ’t schip ontfangen,
En heeft de reis met hem gelukkig aengevangen.
    Mits hem te binnen quam wat Pallas hadt gesegt,
    Dat hem een hinderlaeg by Samos was gelegt:
(265) Heeft langs d’Echinades, hy synen weg genomen,
En is tot Ithaca behouden aengekomen.
    Ulysses onderwyl was by Eumeus noch,
    Dien hy wat verder socht te toetsen door bedrog.
Voorhebbend, dat daer door aen hem sou mogen blyken,
(270) Of diens genegentheit tot hem niet sou beswyken:
    Of dat hy in der daet veel liefde voor hem hadt.
    Dies hielt hy sich, of hy wou trekken na de stat.
En als Aurora sou den and’ren dag beginnen,*
Sien of hy daer syn broot met bedelen kon winnen.
[p. 221]
    (275) Want, sei hy, ik geloof, dat ik u hier verveel,
    En dat ik iets ontrek de harders van hun deel.
Segt dan oprecht, of gy kunt myn voornemen prysen,
En geeft aen my een gits, die my den weg kan wysen.
    De noot dwingt my, dat ik dat leven aen moet gaen,
    (280) Het geen, tot desen dag, ik nimmer heb gedaen.
Ik sal van huis tot huis myne armoe gaen ontdekken,
En in Ulysses Hof met onbeschaemtheit trekken:
    Daer aen de Koningin iets seggen van haer Man,
    Al heb ik het versiert, dat haer behagen kan.
(285) En tot haer Vrijers selfs sal ik my durven wenden,
Of sy my van hun dis wat brokken mochten senden,
    En nemen in hun dienst. Want, sonder roem geseit,
    ’k Ben handig, en ik doe myn werk met vaerdigheit.
Soo wel als eenig kok kan ik de spys bereiden,
(290) En kan de deugt van wyn, als schenker, onderscheiden.
    En om ’t ontledigen het wiltbraet op den dis,
    Geloof ik, dat geen mensch daer toe bequamer is.
’k Weet andre diensten noch die kan een Heer begeren.
Die my Mercurius gelieft heeft selfs te leeren.
    (295) Die stort de gaven in in ’t menschelyk gemoet,
    Waer door dat men behaegt in alles, wat men doet.
Eumeus wiert verstoort, als hy dit aen moest hooren,
En seide gy syt out, uw krachten syn verloren.
    De Vrijers trots en fier die willen syn gedient,
    (300) Door welgemaekte knechts, die jong syn, goede vrient.
Sy sullen tot hun werk geen Bedelaers verkiesen,
Soo dat gy daer omtrent uw moeite sult verliesen.
    Blyf liever hier by ons: want gy verveelt ons niet,
    Soo u ’t onthael behaegt, dat gy van my geniet.
(305) En soo gy van een vrient den raet niet wilt verachten,
Sult gy Ulysses Soon, tot dat hy komt, verwachten.
    Die sal u bystant doen, als hy uw armoe weet,
    En als gy weg wilt gaen, u geven sal een kleet.
Ulysses bly, dat hy die teekens hadt gekregen,
(310) Waer door het bleek, dat hem Eumeus was genegen,
[p. 222]
    Heeft hem syn dankbaerheit, daer over, dus getoont.
    De Goden willen u niet laten ongeloont,
Voor ’t goet, heeft hy gesegt, het geen ik heb genoten:
Die om myn armoe my hebt echter niet verstooten:
    (315) Want, ik beken, dit is het aldergrootste quaet,
    Waer toe dat Jupiter een mensch vervallen laet.
Door honger en door dorst en moeijelyke elenden,
Weet hy niet, waer hy sich toekeeren sal, of wenden:
    Soo, dat hy meenigmael onwaerdigheden lydt,
    (320) En dingen doet, die hy sich naderhant verwyt.
Maer mits gy wilt, dat ik myn reis noch uit sal stellen,
Soo bidt ik u, myn vrient, dat gy my wilt vertellen
    Hoe dat het rechtevoort Ulysses Ouders gaet,
    ’k Geloof niet, dat sy sich bemoeijen met den staet.
(325) Sy waren al seer out, als hy hen heeft begeven,
Syn sy van ’t licht berooft, of syn sy noch in ’t leven?
    Gy sult haest syn voldaen op uw nieuwsgierigheit,
    Heeft vriendelyk aen hem Eumeus weêr geseit.
Laërtes d’oude man is noch niet overleden,
(330) Schoon hy lang om syn doot de Goden heeft gebeden.
    Mits hy syn leven slyt in troosteloosen rouw,
    Om ’t missen van syn Soon, en ’t sterven van syn Vrouw.
Die goede Moeder kon de droefheit niet verdragen,
Van ’t afsyn van haer Soon, en korte selfs haar dagen.
    (335) Behoede ’t Godendom voor diergelyken endt,
    De menschen die my syn in dit gewest bekent!
Sy hadt my wel besint, soo dat ik door haer sterven
Heb een genadige beschermster moeten derven.
    Ik voelde groot vermaek, als ik mocht by haer syn,
    (340) En dat sy door myn troost verlichting kreeg van pyn.
By wylen wou sy wel myn onderhoudt gehengen,
Om dat sy in haer Hof my op hadt laten brengen,
    Gelyk met de Princes Ktimeen, haer jongste kint,
    Ik wiert door haer byna soo veel als die bemint.
(345) Maer als wy beide groot en niet meer kinden waren,
Wiert sy na Samos heên gesonden om te paren,
[p. 223]
    Daer aen hare Ouders voor gegeven wiert een schat,
    Door haren Bruidegom, die grooten rykdom hadt.
My heeft de Koningin op dese hoef gesonden,
(350) Die ’k tot haer doodt voor my genegen heb gevonden.
    Ik voel wel het verlies, het geen ik heb gedaen,
    Maer ’t Godendom heeft my hier echter bygestaen.
Want alles, waer van ik het opsicht heb gekregen,
Is door myn naerstigheit vermeerdert, en hun zegen.
    (355) Soo dat ik op dit lant my wel generen kan,
    En noch iets ovrig heb voor een behoeftig man.
Maer van Penelopé kan ik met lust niet spreken:
Het schynt dat ’s Hemels gunst is van haer huis geweken:
    Dat door veel Princen is, tot haer verderf, vervult.
    (360) Sy brengt haer dagen door in rouw en ongedult,
Om dat sy van haer Man geen tyding kan bekomen,
Soo dat sy voor syn doodt begint voortaen te schroomen.
    En echter sy verkiest voor haer geen Bruidegom,
    Maer sluit sich doorgaens op, en gaet met niemant om.
(365) De Vryers onderwyl doen niets als banketteren,
En sullen, op die wys, haest al haer goet verteren.
    Wy moeten leveren gedurig tot hun dis,
    Het beste en vetste vee, dat in ons kudden is.
Soo dat sy naeuwelyks my soo veel overlaten,
(370) Als ik van nooden heb voor al myn ondersaten.
    En sy besetten soo de deur der Koningin,
    Dat niemant toegang heeft tot haer van ’t huisgesin.
Dies het niet mooglyk is dat haer getrouwe knechten,
Van wat’er ommegaet, haer konnen onderrechten.
    (375) Helaes! heeft hem daer op Laërtes Soon gesegt,
    Ik merk, beminde Vriendt, uit ’t vorige berecht
Dat gy niet in het huis uws Vaders syt gebleven,
Maer hebt van kinsbeen af tot Vremden u begeven.
    Doet my dan een verhael van uw voorgaenden tyt,
    (380) Noemt my door wien, en waer dat gy geboren syt.
Hebt gy, door noot geprangt, uw Vaderlant verlaten,
Om dat het was verwoest door moetwil der Soldaten?
[p. 224]
    Of roovers hebben die u weggevoert op zee?
    Terwyl gy waert alleen opsiender van uw vee.
(385) En u verkoopende in Laërtes handen stelden,
Voor minder als uw deugt behooren hadt te gelden.
    Eumeus sei daer op, ik sal op uw versoek,
    Myn gast, gaen openen voor u myn levensboek.
Maer laet ons onderwyl noch wat aen tafel blyven,
(390) Myn wonderlyk verhael sal u den tyt verdryven.
    De nacht is lang genoeg. ’t Is de gesontheit quaet
    Dat men na ’t avondmael soo ras te bedde gaet.
De harders, willen sy, die konnen vroeg gaen slapen,
Die moeten met den dag weêr sorgen voor de schapen.
    (395) Maer wy, laet ons hier noch genieten wat ons lust:
    Wy hebben tyts genoeg daer na noch tot de rust.
Als men veel heeft besocht, en uitgestaen veel qualen,
Kan men die met genucht herdenken en verhalen:
    Gelyk ik dan ga doen. Voorby Ortygia,
    (400) Een ander eilant legt, geheten Syria.
Daer kan men het verval der Sonneloop uitleggen:
Ik weet niet, of gy hebt daer van iets hooren seggen.
    Om syne grootheit is ’t niet seer vermaert, maer goet,
    Mits het veel runderen en ook veel schapen voedt.
(405) De gront geeft goeden wyn, daer heeft noit koorn ontbroken;
Soo dat van hongersnoot daer nimmer wert gesproken.
    Noch pest, noch koorssen syn niet aen het Volk bekent,
    Door ouderdom alleen geraekt het aen syn ent.
Als Phebus en Diaen goetvinden dat sy sneven:
(410) Dan wert een sachte pyl hen door het hert gedreven.
    Myn Vader Ktesius was Koning van dat Ryk,
    Die was in heerlykheit de Goden selfs gelyk.
Eens syn Pheniciers op zeevaert wel ervaren,
Gekomen in het Hof myns Vaders met veel waren,
    (415) En stelden die te koop. Daer was toen een slavin,
    Ook uit het selfde lant, die diende in ’t huisgesin.
Een van dat loose Volk heeft in haer sin gekregen,
En door verlokselen wist hy haer te bewegen,
[p. 225]
    Dat sy door desen gast haer maegdom nemen liet,
    (420) En dat sy my daer na gebracht heeft in ’t verdriet,
Nadien dat sy moest sorg voor myne opvoeding dragen.
De Vryer onderwyl bestont aen haer te vragen,
    Of sy niet keeren wou met hem na ’t Vaderlant?
    Och ja, sei sy, die zucht wykt noit uit myn verstant.
(425) Indien ik in uw schip daer heên sou mogen raken,
Sal ik u van veel gout en silver meester maken:
    Dat ik meê dragen sal, weggaende uit het Paleis,
    En nemen ’s Konings Soon ook met ons op de reis.
Het is een aerdig kint, dat reeds begint te loopen,
(430) Gy kunt het voor veel gelt in eenig lant verkoopen.
    Sy wierden dit haest eens, en sloten dat verbont.
    Al wat sy voor de hant van gout en silver vondt,
Verborg sy listiglyk, en heeft het weggenomen.
Ik, synde noch te jong om voor gevaer te schroomen,
    (435) Was bly, dat ik met haer uit wandelen mocht gaen.
    Soo ras de roover ons sag op den oever staen,
Heeft hy ons met syn boot straks in het schip doen halen:
Daer de verraderes haer misdaet moest betalen,
    Die door Diana wiert noch onderweeg gedoot,
    (440) Mits de Godin vergramt met pylen haer doorschoot.
Sy viel neêr voor de mast, en wiert in zee gesmeten,
Daer haer verrotten romp door vissen wiert gegeten.
    Ik was bedroeft dat ik my onder roovers vondt,
    Schoon ik myn ongeluk door kindsheit niet verstont.
(445) Wy syn tot Ithaca de haven ingeloopen,
Daer van haer, voor veel gelt, Laërtes my quam koopen.
    Op dese wys ben ik gekomen in dit lant.
    Gy hebt door uw verhael bewogen myn verstant,
Antwoorde Ulysses hem gy hebt veel ramp geleden,
(450) Beminde Vriendt, en hebt gehadt veel swarigheden.
    Na soo veel tegenspoet, die u was opgelegt,
    Hoe seer gy waert verdrukt, gy syt weêr opgerecht,
En hebt van Jupiter een beter lot gekregen,
Mits gy een meester hebt, die u seer is genegen.
[p. 226]
    (455) Die wat gy noodig hebt mildadig aen u geeft.
    Maer ik, dien de Fortuin staeg dwars geloopen heeft,
Weet niet tot wien ik sal, in mynen noodt, my wenden,
Noch waer ik vinden sal een endt van myne elenden.
    Dus hebben dese twee een groot deel van den nacht,
    (460) In onderling gesprek, aen tafel doorgebracht.
Soo dat sy niet veel rust in ’t overig genoten,
Om dat de Hemelspoort wiert door Auroor ontsloten:
    Telemachus verscheen hier tusschen op de ree,
    Met het gevolg, dat hem verselt hadt op de zee:
(465) En is, door roeijers vlyt, de haven ingeloopen,
Terwyl hy van de mast de zeilen laet ontknoopen,
    Is Theoclymenes met hem aen lant gegaen:
    Die vremde wigchelaer socht van hem te verstaen,
Waer hy soude in de stat huisvesting konnen vinden,
(470) Mits hy tot Ithaca noch kennis had, noch vrinden,
    En selfs de weg niet wist: dies hem Telemachus,
    Heeft aengewesen ’t huis van Prins Eurimachus.
En seide ik soude u selfs in myn Paleis ontfangen,
(Daer my Penelopé verwacht met groot velangen)
    (475) Maer ik heb iets te doen, eer ik daer komen moet.
    Gedurende, dat hy dit onderrecht hem doet,
Sag men een Adelaer, die hadt een duif gevangen,
Verheven in de lucht, ter rechter syde, hangen.
    Heeft met syn krommen bek in stukken die gerukt
    (480) Na dat hy uit het lyf de veeren hadt geplukt.
Die tusschen hen en ’t schip hy neêr heeft vallen laten.
De Wigchelaer sei straks, dit teeken sal u baten,
    Myn Prins, heb goeden moedt. De vogel dien gy siet,
    Heeft over ’t pluimgediert, als Koning, het gebiet.
(485) Hy vliegt niet herrewaerts als door den wil der Goden,
En ik heb hem erkent voor een van* Phebus boden.
    Gy syt in Ithaca van het beroemt geslacht,
    Waer door de Koningen hier werden voortgebracht.
Gelyk de vogel heeft syn vyant overwonnen,
(490) Soo sult gy d’uwen ook haest overwinnen konnen.
[p. 227]
    Soo gy dit voorspook hebt na waerheit uitgeleit,
    ô Theoclymenes, heeft hem de Prins geseit,
Sal ik u soo veel goet uit danckbaerheit vereeren,
Dat gy sult vergenoegt weêr naer uw woning keeren.
    (495) Toen sprak Telemachus Pireus verder aen,
    En sei, nadien gy hebt de reis met my gedaen,
En altyt op myn last gewillig hebt verschenen,
Moet gy plaats in uw huis aen desen gast verleenen.
    Onthalen hem soo wel en eeren als een vriendt,
    (500) Het geen hy door syn deugt en groot verstant verdient.
Pireus seide, Prins, gy kunt gerust vertrekken,
Al wat hy heeft van doen, sal ik aen hem verstrekken,
    En sorgen, als het recht van gastvryschap gebiedt.
    Wien gy tot mynent sendt, die gast verveelt my niet.
(505) Telemachus daer op trok over purpre hosen,
Om makkelyk te gaen, een paer gestikte brosen:
    En heeft een goede piek in syne hant gevat,
    Waer meê hy na het huis van den Opsiender tradt.

                Einde van het vyftiende Boek.

<#odyssea17>

[p. 228]

DE ODYSSEA VAN HOMERUS. ____________________________ SESTIENDE BOEK.

SOo ras de dageraet begon pas door te breken,
Heeft uit sorgvuldigheit Eumeus vuer ontsteken:
    Om te vervaerdigen den vroegkost tot ontbyt,
    Op dat de harders niet verloren hunnen tyt,
(5) Met al te lang in huis door ’t sammelen te blyven,
Maer mochten vroeg het vee weêr na de weide dryven.
    Wanneer Telemachus quam na het huis gegaen,
    Soo vielen aen de poort de honden hem niet aen.
Maer in de plaets van hem door baffen te doen vreesen,
(10) Is hy door hen gestreelt, en vriendschap hem bewesen.
    Ulysses die ’t eerst sag, dat iemant derwaerts quam,
    En dat men het geraes der honden niet vernam,
Sei, Harder, die daer komt, moet van u kennis wesen.
Eumeus, die hem kon, is aenstonts opgeresen,
    (15) En liep hem in ’t gemoedt met veel genegentheit,
    Heeft hem voor ’t hooft gekust, en toen van vreugt geschreit.
Gelyk een Vader doet, wiens Soon is* ’t huis gekomen,
Waer van hy langen tyt geen tyding hadt vernomen,
    Terwyl die buiten ’s Lants is op een tocht geweest,
    (20) Voor desen lieveling angstvallig heeft gevreest,
En als hy hem gesont ten laetsten komt t’aenschouwen,
In diens omhelsingen, syn vreugt, geen maet kan houwen.
[p. 229]
    Soo ging ’t Eumeus ook, als hy syn meester vondt,
    Die na bekommering nu voor syn oogen stont.
(25) Ach! sei hy, lieve Prins, wat komt gy my verblyden!
Die soo veel swarigheit voor u heb moeten lyden,
    Sints gy syt uitgeweest: soo vaek als ik verson,
    Wat ongeluk op weg u overkomen kon.
Gy syt myn levenslicht. Indien ik u moest derven,
(30) Sou men uw trouwen knecht van droef heithaest sien sterven.
    Wat was ik menigmael bekommert voor uw doodt!
    Als my te binnen quam, dat gy mocht syn in noot.
Maer is het ook wel waer, dat gy staet voor myn oogen?
En heeft d’inbeelding my niet door een spook, bedrogen?
    (35) Komt binnen lieve Soon, soo wert ik recht verheugt,
    Op dat sich myn gemoedt versadige van vreugt:
Gy komt soo selden hier, om na uw Vee te kyken,
Om dat gy mogelyk niet uit de stat durft wyken:
    Maer houden daer het oog op ’t geen in ’t Hof geschiedt,
    (40) Daer men de Vryers steets veel quaet bedryven siet.
’k Moet, sei Telemachus, Eumeus, daer op letten,
Maer eer ik in ’t Paleis myn voeten wilde setten:
    Moest ik u eerst eens sien, om van u te verstaen,
    Of myne Moeder heeft een huwlyk aengegaen.
(45) En in Ulysses bedt een ander heeft ontfangen,
Dan of sy na syn komst stantvastig blyft verlangen?
    De Koningin leeft noch in weduwlyken staet,
    Antwoorde Eumeus hem, en komt niet veel op straet;
Maer blyft in haer vertrek, gescheiden van de menschen,
(50) En doet gedurig niets als om uw Vader wenschen.
    Sy hoopt dat haer Gemael mach keeren in syn Ryk,
    En des beletten sal een tweede huwelyk.
Dit seggend, heeft de Man de spies hem afgenomen,
En heeft Telemachus versocht in huis te komen,
    (55) Daer hy Ulysses vondt, die voor hem op wou staen,
    Aenbiedend’ hem syn plaets, doch hy nam die niet aen.
Maer seide goede vriendt, ik heb geleert te leven,
Men moet de beste plaets aen Vremdelingen geven:
[p. 230]
    d’ Opsiender sal my selfs verschaffen myn gemak,
    (60) Ik ben hier in myn huis, en schaduw van myn dak.
Gy moet om mynent wil uw leden niet bewegen.
Eumeus heeft daer op een arm vol rys gekregen,
    En heeft die voor den Prins in het vertrek gebracht,
    Daer op hy heeft gelegt een sachte schape vacht.
(65) Als die geseten was, soo heeft hy door syn knechten,
Doen brengen ’t overschot der vorige gerechten:
    Heeft hen die voorgeset met goeden wyn en broot,
    En heeft op dat onthael Telemachus genoodt.
Als men ontbeten hadt, begeerde die te weten,
(70) Wat voor een vremde gast hadt over hem geseten.
    Waer op Eumeus heeft antwoordende geseit:
    Het is een Vremdeling, gedrukt door swarigheit,
Die hier uit Creten is, soo hy segt, komen dwalen,
My biddend, dat ik hem, uit deernis, in wou halen.
    (75) Het geen ik heb gedaen, en stel hem in uw hant;
    Leef met hem, soo als u sal raden uw verstant.
Telemachus sprak weêr, gy maekt my seer verlegen,
Schoon ik, om dat te doen, my vindt niet ongenegen,
    Ik ben jong, en myn Hof is in der Vryers macht,
    (80) Soo dat het huisgesin myn seggen weinig acht.
Al leide ik hem daer selfs, hy sou daer niet lang blyven,
De Vryers souden hem eerlang ten huis uitdryven.
    Myn Moeder selver is onseker van gemoet,
    Of sy voortvaren sal te sorgen voor myn goet,
(85) Dan of sy in haer bedt een Minnaer sal ontfangen,
Die haer het meeste goet sal tot een bruitschat langen.
    Maer houdt hem in uw huis, gy hebt hem ingehaelt,
    Wat hy verteert, sal u syn rykelyk betaelt.
Ik sal hem boven dat, een schoon pak nieuwe kleeren
(90) Met een paer brosen noch en degen gaen vereeren:
    Want, in een woort gesegt, ik sal ’t noit vinden goet,
    Dat hy in myn Paleis onwaerdigheit ontmoet,
’t Geen door de Vryers hem sou sekerlyk gebeuren,
En my, die het niet kan beletten, sou doen treuren.
[p. 231]
    (95) Want d’alderkloekste man, die schiet alleen te kort,
    Als door veel Vyanden hy overvallen wort.
Ulysses sei daer op, ’k hoor u met droefheit klagen,
Dat gy veel overlast moet van dat Volk verdragen.
    Seg my dan, waerde Prins, of gy ’t goetwillig lydt?
    (100) En of gy niet bemint van uw gemeente syt?
Die, onder ’t deksel sich van valsche profecyen,
Van uw gehoorsaemheit sou soeken te bevryen.
    Of is ’t uw Broeders schult, daer gy ’t aen wy ten moet,
    Dat gy niet bygestaen wert door uw naeste bloet?
(105) Want anders konnen die tot hulp en steunsel wesen,
In een gelegent heit, daer onheil is te vreesen.
    Och! was ik in uw plaets! en gaf het Godendom,
    De krachten van myn jeugt aen my dan wederom:
’k Heb harts genoeg in ’t lyf, om my te durven wreeken,
(110) Om die moetwilligers alleen den hals te breken.
    En soo ’k al door ’t getal mocht werden overmant,
    ’k Stierf liever in myn Hof met wapens in de hant:
Als d’ongebondentheit der Vryers voor myne oogen,
Soo jong als gy nu syt, gedurig te gedoogen.
    (115) En ongevoelig sien, dan wiert een Vremdeling,
    Versmadelyk bespot die ’k in myn huis ontfing:
’k Verdroeg niet, dat men sou myn huisgenoten deren,
En tegens mynen dank myn goederen verteren.
    Als dit hadt aengehoort de Prins Telemachus,
    (120) Met veel verwondering, antwoorde hy hem dus:
Weet Vremdeling voor eerst, dat noch myne ondersaten,
Geen ander Opperheer begeren, noch my haten.
    Sy syn van my voldaen. En broeders heb ik niet:
    Dies die my, tegens plicht, niet laten in ’t verdriet.
(125) Myn Overgrootevaer Arcesius geheten,
Heeft maer een Soon geteelt Laërtes, na myn weten,
    Waer door Ulysses is alleen weêr voortgebracht.
    En ik alleen door hem, de laetste van ’t geslacht.
Maer ’k heb in myn Paleis veel Vyanden gekregen,
(130) Die veel baldadigheit daer dagelyks in plegen.
[p. 232]
    Waer door myn Moeder wert ten huwelyk gevraegt,
    Sy slaet die niet gantsch af, hoewel het haer mishaegt.
Sy houdt alleen hen op. ’t Syn Princen van vermogen,
Soo dat sy, hun versoek in weêrwil moet gedogen.
    (135) Hoewel dat sy die schuwt en weinig meê verkeert:
    En ondertusschen wert myn goet daer door verteert.
Eumeus, voer hy voort, gaet haer myn komst verkonden,
En seggen, dat gy my hebt in uw huis gevonden:
    Om dat ik in ’t Paleis myn selven niet vertrouw,
    (140) En my hier op het lant soo lang verborgen houw.
Maer komt ten eersten weêr, en laet dit niemant hooren,
Op dat die tyding niet de Princen kom ter hooren.
    Ik weet wat ik moet doen, hervatte Eumeus weêr;
    Maer Prins waer het niet goet, voor dat ik wederkeer,
(145) Dat ik Laërtes ook uw komst bekent ging maken?
Sints gy na Pylos trokt verwaerloost hy syn saken.
    Het hart is soo beklemt staeg van den goeden Man,
    Door de bekommering, dat hy niet eten kan.
Hy voedt sich maer alleen door tranen en door zuchten,
(150) En beeft om uwent wil op ydele geruchten.
    Of hy was een geraemt, soo is hy uitgeteert,
    Sints hy, door uw vertrek, uw ommegang ontbeert.
Dat is verdrietig, sei Telemachus. Wy moeten,
Al evenwel soo ras syn droefheit niet versoeten.
    (155) Men doet niet wat men wil. Soo sulks was in myn macht,
    Myn wensch, om Vaders komst, sou dan haest syn volbracht.
Gy hoeft, niet om die saek, uw gangen te verlengen,
Myn Moeder kan aen hem die tyding laten brengen.
    Haer Bottelierster is haer trouw en seer bequaem,
    (160) Om ’t aen den ouden Man te seggen uit haer naem:
Die moet voorsichtig syn, om ’t andren niet t’ontdekken.
Eumeus maekte sich gereet om te vertrekken:
    Hy hadt syn voeten pas ten poorten uitgeset,
    Als Pallas, naderde, die daer hadt opgelet,
(165) Die van een schoone vrouw ’t gelaet hadt aengenomen,
Maer schoon sy voor de deur was van het huis gekomen.
[p. 233]     Is sy niet ingegaen; Ulysses sag haer daer,
    Doch niet Telemachus, die haer niet wiert gewaer.
Want als de Goden sich niet openbaren willen,
(170) Is ’t, of der menschen oog benevelt wiert door schillen.
    De honden basten niet, waer aen sy scheen bekent,
    En hebben, streelend haer, sich na hun kot gewend.
Sy wenkte, door de deur, Ulysses met hare oogen,
Die door die teekenen van gunst is opgevlogen,
    (175) En na haer toegegaen. Waer aen sy heeft geseit,
    Laet varen moedig Helt voortaen d’omsichtigheit,
Gy hoeft u voor uw Soon niet langer te versaken,
’t Is tyt dat gy uw komst aen hem bekent moet maken.
    Op dat gy met malkaer moogt samen overslaen,
    (180) Hoe gy sult met gewelt de Vryers tegen gaan.
En hoe gy’t ongeluk sult met den degen rechten,
’k Sal die moedtwilligers beneffens u bevechten.
    Toen, met een goude roe, heeft sy hem aengeraekt,
    En heeft een ander mensch daer door van hem gemaekt.
(185) Want in een oogenblik liet de Godin verkeeren,
Syn bedelaers gewaet in kostelyke kleeren.
    Syn leden wierden fris, syn aensicht vet en glat,
    Hy kreeg bet schoon gelaet, dat hy te voren hadt.
Een aengename swier, en vuer quam in syne oogen:
(190) Hy ging regt op syn lyf en niet meer krom gebogen.
    Syn hooft wiert weêr bedekt met blont en krullend haer,
    En hy kreeg van een Heldt de leest en het gebaer.
Als hy dus was herschept, is de Godin verdwenen:
En hy is in ’t vertrek weêr voor syn Soon verschenen.
    (195) Die soo ras hy hem sag na veel verwondering,
    Met vrees en met ontsag hem als een Godt ontfing.
En seide: Vremdeling, een weinig tyds geleden,
Waert gy niet soo gekleet, noch had de selfde leden.
    Gy syt van my gegaen gantsch in een andren staet,
    (200) Hoe komt dan dat gy syt verandert van gelaet?
Ik twyffel niet of gy moet een der Goden wesen,
Die den Olymp bewoont, wiens almacht men moet vreesen.
[p. 234]
    Wilt ons genadig syn, soo sullen wy uw feest,
    Steeds vieren met het bloet van meenig offerbeest.
(205) Waer op Ulysses sei, hoe syt gy soo bedrogen!
Waerom meent gy te sien een Godheit voor uwe oogen?
    Gy siet uw Vader weêr van syn elend verlost,
    Myn Soon, die aen u heeft soo veel verdriet gekost.
Wiens afsyn oorsaak is van de moedtwilligheden,
(210) Die van haer Vryers heeft Penelopé geleden.
    Na dat Ulysses dit teerhartig hadt geseit,
    Omhelsde hy syn Soon, en heeft van vreugt geschreit,
Tot die tyt hadt hy kracht om syn gemoedt te dwingen,
De tranen quamen toen selfs uit syne oogen springen.
    (215) Telemachus verbaest, was echter niet gerust,
    Dat het syn Vader was, waer door hy was gekust.
Neen, heeft hy hem gesegt, ik kan het niet gelooven,
Het geen ik heb gesien, gaet myn verstant te boven.
    Gy syt myn Vader niet, maer een onsterflyk Godt,
    (220) Die door verkeerde hoop verbittren wil myn lot.
Straks waert gy out en arm, in kleeren en in jaren,
Nu kunt gy door gelaet de Goden evenaren.
    Verwonder u niet meer, en ken uw Vader recht:
    Ik ben het selver, heeft Ulysses hem gesegt.
(225) Ik, die veel ongeluk en rampen heb geleden,
En heb soo lang gedwaelt door landen, en door steden:
    Dien gy weêr in syn land na twintig jaren siet.
    Het is Minervâs werk, al wat hier is geschiet.
Als hy dit hadt gesegt, en neder Was geseten,
(230) Heeft sich Telemachus om ’s Vaders hals gesmeten.
    Sy schreiden alle beide, en losten sucht op sucht.
    Gelyk eed Adelaer vliegt kirrent door de lucht,
Wanneer een arbeitsman syn jongen heeft gevonden,
En weggenomen heeft, eer dat sy vliegen konden.
    (235) Sy dankten ’t Godendom dat haer weêr hadt vergaert,
    Tot dat Telemachus een weinig was bedaert.
Die heeft versocht dat hem syn Vader wouw verklaren,
Wiens vaertuig dat het was, daer hy quam meê gevaren?
[p. 235]
    ’t Syn de Pheäciers, ervaren op de zee,
    (240) Die hebben my gevoert, sprak hy, op dese ree:
En slapende by nacht hier op den oever leiden,
Waer van stilswygende sy aenstonts syn gescheiden.
    Minerva, die my heeft gedurig bygestaen,
    Wil dat ik hier met u sal moeten overslaan,
(245) Hoe wy na Plutôs ryk de Vryers sullen dryven,
Die hier op onse beurs baldadig slempen blyven.
    Hoe veel is hun getal? doe my daer van verslag,
    En wat voor volk het is, op dat ik ’t weten mag.
Soude ik en gy met een, die schelmen konnen dooden,
(250) Of hebben wy daer toe meer bystant noch van nooden?
    Ach! sei Telemachus, wat hebt gy daer gesegt!
    Twee menschen syn te swak tot diergelyk gevecht.
Gy liept in uw verderf, woudt gy dat onderwinden,
Gy sult in uw Paleis wel hondert Vryers vinden,
    (255) Uit het naburig lant, en ieder is een man.
    Maer weet gy hier geen volk het geen ons helpen kan?
’k Hoef seide Ulysses weêr, geen helpers ver te soeken,
Nadien ons Jupiter, met Pallas sal verkloeken,
    Die bieden ons de hant. Dunkt u die hulp niet goet?
    (260) Of meent gy, dat men noch op and’re wachten moet?
Indien wy d’onderstant genieten van de Goden,
Soo hebben wy daer by geen menschen hulp van nooden,
    Sprak Prins Telemachus, terwyl gy my dat segt,
    Ben ik gereet met u te wagen het gevecht.
(265) Wilt u dan na de stat, op morgen vroeg begeven,
En met de Princen daer weêr na gewoonte leven.
    Antwoorde Ulysses hem, ik sal daer ook haest syn,
    Maer van een bedelaer aennemen eerst den schyn.
Schoon door de Vryers ik veracht wiert en geslagen,
(270) In uw gesicht, gy moet geduldig sulks verdragen.
    Spreek voor my, soo gy wilt, maer wort daerom niet quaet,
    Sy sullen evenwel niet luistren na uw raet,
En gaen in boosheit voort: want d’uer begint te naken,
Dat hun moetwilligheit haest sal ten einde raken:
[p. 236]
    (275) En sy, die sullen ons betalen met hun bloet.
    Noch is’er iets, dat ik eerst aen u seggen moet:
Neem het in acht, myn Soon, en wil daer wel om denken.
Als ik den invloet voel van Pallas, sal ik wenken,
    Neem dan de wapens weg, die hangen in ’t gemak
    (280) En draeg al dat geweêr na boven onder ’t dak.
Soo dit de Princen sien, en reden willen weten,
Seg, dat de rook en roest daer anders in soude eten,
    Mits sy daer worden vuil. En seg noch boven dat,
    Dat Jupiter aen u het ingegeven hadt.
(285) Om, soo de dronkenschap hadt d’overhant genomen,
En dat gevegt ontstont, alle onheil voor te komen.
    Twee swaerden evenwel, twee helmen van metael,
    Met een paer beukelaers laet blyven in de zael.
Waer van wy listiglyk ons meester sullen maken,
(290) Om daer door in ’t gevecht tot onse wraek te raken.
    Pallas en Jupiter sal neigen hun gemoedt,
    Dat het goet vinden sal, al wat gy segt of doet.
Noch wil ik dese saek u brengen in gedachten,
Soo gy recht syt myn Soon, dat gy u wel moet wachten,
    (295) Te melden, dat ik ben in het Paleis geraekt:
    Of anders, ons bestuit wiert vruchteloos gemaekt.
Penelopé noch selfs Laërtes mach ’t niet weten,
Die souden door de vreugt sich mogelyk vergeten.
    Wy moeten van het Volk ontdekken ieders trouw,
    (300) Wie dat ons tegenstaen, of wie ons helpen sou.
Telemachus sei, ’k hoop dat ik u sal doen blyken,
Dat ik niet ben ontaert noch van uw deugt sal wyken;
    En dat ik noch door vrees noch onvoorsichtigheit,
    Sal seilen in het geen, dat my wert opgeleidt.
(305) Maer ’k neem de vryigheit om aen u voor te dragen,
Of gy d’uitvoering niet sult van ons werk vertragen,
    Soo gy van ieder een wilt toetsen het gemoedt;
    Het is genoeg, dat gy van eenigen dat doet.
En d’andren konnen wy ontdekken na den Zegen,
(310) Soo gy van Jupiter voorteekens hebt gekregen.
[p. 237]
    Terwyl Telemachus dit voorgedragen hadt,
    Was ’t schip de haven in geloopen van de stat:
Waer op de jonge Prins na Pylos was gevaren,
Met alle, die met hem daer heên vertrokken waren.
    (315) Waer door ’t ontakelt wiert, de kostelyke schat,
    Dien hier en daer de Prins op reis gekregen hadt,
Wiert door hen in het huis van Clitius gesonden.
Toen lieten sy hun komst Penelopé verkonden,<