(430) Als de wijn klimt in zijn kap.
Het wijntje maakt den Praater,
Ellek een die roert de snaater,
Als zijn mondt
De smaak recht wegh heeft van den ouden hondt.
(435) Kom drinken wy dan wakker, dat het snort,
Die lang wacht, schiet te kort;
Dat gaatje veur, avous, konfrater.
Ik kan wel merken, waar ’t je schort.
’K zie, of ik drink, of zing, ik ben al eeven bang.
(440) ’K heb dees boetelje nou al tweemaal uitgedronken,
Noch popeltme mijn poort, noch trillenme mijn schonken;
Want dat ik zing, is niet uit vreugd, maar grooten angst.
Mijn Heer! Heer Luidewijk! waar blijfje? ’k weet mijn vangst
Nou wel; hy zent my hier, en vreest’er zelf te weezen.
(445) Is dat straks komen? ’t moght de drommel doen. Dit vreezen
Maakt, dat ik ’t hart schier uit mijn lijf smijt in mijn broek.
Wel benje gek, Flip? grijp koerazie, houwje kloek;
Ga in jou Heers valies, gelijk hy heeft bevolen,
En krijg zijn kleedt. Maar zat die geest daar eens verscholen.
(440) Och! och! wat ging mijn an? Daar leit de moedt al weêr.
Wat raadt? Geen beter, als dat ik de geest bezweer.
O geestje, wie je bent, ik, die nooit van mijn leeven
Het minste quaat heb aan jou geestlijkheidt bedreeven,
’K bezweerje krachtig by Sint Urzels onderrok,
(455) By Sint Pilatus tandt, Kristoffels wandelstok,
Sint Jochems knevels, en by ’t overschot der beenen
Van al die vroome luy, en by dit kruis met eenen;
Dat ik, die Flip hiet, jou voor eeuwig blijf verplicht;
Zo jy jou nimmermeer vertoont voor mijn gezicht:
(460) Want Geestje maat, men kan wel vriendt zijn met malkander,
[
Al komt juist d’eene vrindt niet spooken by den ander
Katrijn blaast de kaers uit, en geeft hem een klap.
Moordt! brandt! mijn Heer! mijn Heer!
VYFDE TOONEEL. |
HOe schreeuwje zo bevreest?
(465) Wat doeje in ’t donker?
Flip.
Die vermaledyde geest...
Luidewijk.
Wat geest?
Flip.
Die daadlijk in de kamer was.
Luidewijk.
Het vreezen
Maakt, datge* u... Maar wat looptme op ’t lijf? wat wil dit weezen?
Ik heb het Flip.
Hy vat de mandt, die Katrijn in de handt heeft.
Flip.
Mijn Heer?
Luid. Loop ras; ontsteek het licht
Beneên, en keer terstondt; Maar sluit de deur eerst dicht,
(470) En doe de grendel daar van buiten voor.
Terwijl Flip de deur uytgaat en grendelt, laat Katrijn de korf
in handen van Luidewijk, en vertrekt door de bedekte deur.
ZESDE TOONEEL. |
Dat my dit spooksel nu niet lichtlijk zal ontloopen.
[
Des spreek vry, droes, of geest, of mens, wie dat gy zyt,
Wat zoekt gy hier? Gy zijt gevangen, schoon ’t u spijt.
’k Zal nu wel zien, wie hier zo geestig weet te waaren,
(475) En meent ons door de schijn van nachtspook te vervaeren;
Dies meldt u maar, u zal in ’t minst geen quaat geschiên.
Gy spreekt niet? daar komt Flip, nu zal ik ’t zelf wel zien.
ZEEVENDE TOONEEL. |
HIer ben ik met de kaers.
Luidewijk.
Wat ’s dit? ik ben bedroogen.
Een korf, en ’k zie geen mensch.
Flip.
Hoe? is het spook ontvloogen?
(480) Wel hey, wel hey, mijn Heer, jy had het ommers vast;
Weg is het en verdwijnt, dat’s leelijk misgetast.
Luidewijk.
Ja, ’k ben verstelt; maar zienwe eens na de deur, die buiten
Op straat zijn uitgang heeft.
Flip.
Die kan niet beeter sluiten;
Zie, z’is heel fiks in ’t slot, en wel te deeg beneên
(485) Gegrendelt, boven ook.
Luidewijk.
Voorwaar ’t zijn vremdigheên,
Die ik navorsschen noch bevatten kan met reeden.
Ik kan niet denken, wat dit weezen magh.
Flip.
Mijn leeden
Staan noch en sidderen. Wel, mijn Heer, heeft Flip nu mis?
[
Geloof jy ook nu niet, dat dit een spooksel is?
Luidewijk.
(490) Wat spooksel? neen, de schrik doet u* dus geklijk woelen,
En reevlen van een geest.
Flip.
Jy moest het ook eens voelen.
Ik wed, mijn Heer, dat jy ’t dan wel gelooven zoudt;
Maar, als men ’t zelf niet voelt, dan is men goedt koop stout.
Luidewijk.
Wat hebt gy toch gevoelt;
Flip.
Een geest met ysre handen,
(495) Die deeze kaaken zo verzet heeft, dat de tanden
Noch ram’len in mijn bek.
Luidewijk.
Gy beeldt u dat maar in.
Flip.
Hoe, sellemalement, inbeelding? zie mijn kin
Is uit het lidt.
Luidewijk.
Zulks doet u ’t overmaatig schrikken
Gelooven.
Flip.
Is ’t geen spook, hoe komt die korf met strikken
(500) Dan in de kamer? Heer, ’t is zeeker spokery
Gelooft het, eer je ’t voelt.
Luidewijk.
’t Is vremdt Flip, ick bely,
Dat ik niet klaarder in dit werk Zie, als een blinde;
Maar ’k zal niet rusten, tot dat ik d’ontwarring vinde.
Flip.
Hoe vrinden? zie wel toe, wat jy begint, mijn Heer;
(505) ’t Zal ons wel vinden, eer wy ’t zoeken. Och! hoe meer
Men ’t zoekt, hoe’t boozer wordt. Dat zoeken zalje rouwen;
[
Ey denkt het niet, wil jy jou knecht in ’t leeven houwen.
Luidewijk.
Wel, wel. Maar zienwe eens, wat dit spook ons schenkt.
Flip.
Ik krijg
De doodt op ’t lijf, mijn Heer! daar zit het spook in.
Luidewijk.
Zwijg
(510) Gy vlegel; hoe! een korf, vol strikken net gebonden,
Van paerelkleur en roodt?
Flip.
Ja; maar van ’t spook gezonden.
Luidewijk.
Zwijg, zeg ik, eer ik.... Maar hier vind ik noch een brief;
Wat wil dit weezen?
Flip.
’t Spook, geloof ik, heeft je lief.
Luidewijk.
Flip, lichtme, dat ik lees.
Hy leest.
Heer Luidewijk.
Ik zie met vreugdt uit uw antwoordt, dat uw heusheidt
mijn hoop niet bedriegt. Op dat vertrouwen verstout
ik my verder, en durf u bidden, dat gy Ferdinand zijn
Juffer alleen laat oppassen, en zonder licht ten elf uuren
weder in uw kamer maakt te zijn: maer ’t moet u zo
weinig aan moedt, als beleeftheidt ontbreeken; want u
zal iets onverwachts verschynen. Indien ’t u behaagt,
zult gy achtervolgen, ’t geen u gebooden zal worden.
Indien ’t u niet behaagt, zult gy alle verder onderzoek
staken. Ondertusschen verzoek ik u, dit kleyne teiken
van mijn groote gunst voor lief te neemen, en u deezen
avondt op ’t Bal te versieren met deze strikken, welker
kleuren de beelden van de gesteltenis mijns harten zijn;
opdat ik u voor mijn oppasser houde; hoewel gy my voor
die tijdt noch kennen, noch oppassen zult, om reeden,
[
daar na te melden. Ik verwacht uw antwoordt op de plaats,
daar gy ’t voorgaande geleght hebt, en blijf de zelve, die
ik my genoemt heb te zijn.
Ik kan dit heusch verzoeken
(515) Niet afslaan.
Flip.
En ik zou die heusheidt wel vervloeken.
Luidewijk.
Zwijg schelm. ’k Verlang na ’t end van deeze spokery.
Flip.
Maar vreesje geen gevaar?
Luidewijk.
Ik acht het zotterny,
Aan spook te denken, zwijg. Ik moet het eens herlezen.
Zy schijnt jalours, en by gevolg verlieft te weezen.
(520) In ’t donker wachten, tot dat my iets vremdts verschijn;
En deeze kleuren, die zy teikens zeit te zijn
Van haar gesteltenis des harten; deeze strikken
Te zenden, schijnen op mijn weedermin te mikken.
’t Kan niet als liefde zijn. Ja, zo ik ’t wel bespeur,
(525) Ontdekt zy my haar min; ’t is roodt, en paerelkleur;
Het roodt beteikent brandt.
Flip.
Dat ’s net geraaden, Jonker;
Het is een helsche brant, die blaakt het best in ’t donker.
’k Beken, ’t is wonder van den drommel overleit.
Luidewijk.
Zwijg, zeg ik. Paerelkleur beteikent zuiverheidt.
(530) Z’is in een zuivre vlam, zo ’t schijnt, op my ontsteken.
Maar wat is dit? ’k verlang om haar te zien en spreeken!
’k Vind my bewoogen! zy moet schoon zijn; ja, ’k vertrouw,
Datze andersints haar min zo niet ontdekken zou;
Zy schijnt te gaauw. Ik wil haar daadlijk antwoordt schrijven,
(535) Zet hier de kaers.
Flip.
Was ik als jy, ik liet het blijven.
[
Luidewijk.
Zwijg, bloohart.
Flip.
Is ’er dan geen spook?
Luidewijk.
Dat ’s maar bedacht
Voor kleine kindren, dat geen man van wijsheidt acht.
Flip.
Geen biete baauwen, of kaboutermans?
Luidewijk.
Al loogen.
Flip.
Zou ’t dan geen kol zijn, die ons daadlijk is ontvlogen.
(540) Zy vliegen, zo men zeit, de schoorsteen uit, en in.
Luidewijk.
Al zots klap.
Flip.
Is het dan geen weerwolf, geen alvin,
Geen witvrouw, noch geen heks, noch poepenheinsman?
Luidewijk.
Grillen,
Inbeelding.
Flip.
Wel, mijn Heer, zie daar, ik laatme villen,
Indien ’t geen eunjer is, zo is ’t een Tovenaar.
Luidewijk.
(545) Hoe raast de gek. Zwijg stil, en rust uw harssens.
Flip.
Maar
Geen onderaardsche schim?
Luidewijk.
Verbijsterde gedachten.
Flip.
Geen nikker?
Luidewijk.
Dwaasheidt.
Flip.
Ook geen geest van groote krachten?
Luidewijk.
Door looze harssenen verdicht.
[
Flip.
Geen ziel in noodt?
Luidewijk.
Wat zotte vraagen! neen, die rust na ’s menschen doot.
(550) Maar onze tijd verloopt. Ik heb mijn brief geschreeven:
Daar leitze; zy belooft daar antwoordt op te geeven.
Doe nu de grendel van de buiten deur, en geef
Mijn kleedren, wel hoe staat gy dus versuft?
Flip.
Ik beef,
Wanneer ik denk, dat jy jou lichaam zo durft waagen;
(555) Licht dat jou beenen jou niet van de plaats afdraagen.
Och, och! mijn Heer, ik zie, dat jy geen spooken kent,
’T schijnt in ’t begin wat zoet, maar ziet wel toe, in’t endt
Zuljy die vriendlijkheidt zo sellemens betaalen.
Ik vrees, het is de droes, die jou begeert te haalen;
(560) Of hy ontbiedt jou licht in’t donker, om, als my,
Wat af te rossen. ’t Is, hoe ’t is, die spookery
Heeft niet veel goedts in ’t zin; ey, laat jou raaden, Jonker.
Was ’t noch by daag; maar kijk, dat donker, o dat donker
Leit my zo zwaar op ’t hart!
Luidewijk.
Zo zou ’t my ook licht doen,
(565) Indien ik Flip was; maar strik dit op elken schoen.
Flip.
Mijn Heer, ey doe jy ’t zelf.
Luidewijk.
Wel Flip, wat zal dit weezen?
Jeukt u de huidt?
Flip.
Ik vrees....
Luidewijk.
Wat valt hier veel te vreezen.
Flip.
Iets aan te raaken, van ’t geen jou het spook vereert,
[
Luidewijk.
’k Zeg, bint het, bloode nar, en daadlijk, ik begeert ’t.
(570) Tast aan, hoe staje.
Flip.
Ey! Ey! is ’t lint?
Luidewijk.
Wat dan?
Flip.
Weet ik het?
’t Komt uit de hel, mijn Heer.
Luidewijk.
Daar, grijp aan, en strik het,
Gelijk ’t behoort.
Flip.
Zie, hoe de Droes een mensch verleydt.
Had hy jou gelt gekaapt, in plaats van mooyigheydt
Te geeven, had hy jou de ribben komen boenen,
(575) Gelijk als my, je waart licht al zo bang.
Luidewijk.
Mijn schoenen?
Flip.
Daar zijnze.
Luidewijk.
Voeght dit lint wat by mijn kleedt met kant?
Flip.
Ja duivelsch.
Luidewijk.
Schelm, ik zal... maar daar komt Ferdinand.
[
ACHSTE TOONEEL. |
MYn Heer, verschoon my, zo ik eenigsins uw zaaken
Verlet door mijne komst. De tijdt begint te naaken,
(580) Om na de Juffer, en zo voort na ’t Bal te gaan,
Zo ’t u belieft, en gy gereedt zijt.
Luidewijk.
Ik ben aan
Uw heusheidt zeer verplicht, maar ’k vind my wat verleegen,
Om dat ik lichtlijk d’eer, door uwe gunst verkreegen,
Niet zal gebruiken, zo mijn beede u niet mishaagt.
Ferdinand.
(585) Verzoek niet, maar gebie; ’k staa toe, al wat gy vraagt.
Luidewijk.
Ik heb my zelven wat onpaslijk in ’t verkleeden
Bevonden, ’t schijnt, my rijdt een koortsje door de leeden;
’t Is wel niet groot, maar ’t heeft my echter wat ontstelt.
’t Is ’t ongemak, dat vaak den reizenden verzelt:
(590) Dies wilde ik gaarne my wat vroeg tot rust begeeven.
Mijn Heer; ik hoop, gy zult mijn beê niet weederstreeven;
Maar d’aangenaame moeyte opneemen, om alleen
De Juffer, die wy flus te dienen met ons tweên
Versproken hadden, op te passen. Mijn vertrekken
(595) Zou anders haar tot hoon, en my tot schande strekken.
Ferdinand.
Mijn Heer, ik zal het doen. Maar komtge niet op ’t Bal,
[
Om ’t Haagsche Jufferschap te zien?
Luidewijk.
O ja, ik zal
Zo by u zijn; doch wil ten ellef uuren scheiden,
En daarom is ’t, dat ik geen Juffer wil geleiden;
(600) Maar lichtlijk zal men my niet binnen laaten.
Ferdinand.
Wel,
Zo kom met ons, mijn Heer; Mejuffer Isabel
Is gantsch niet bellegziek: gy kunt met andre praaten,
Haar onderhouden, of oppassen, of verlaaten,
Zo ’t u zal lusten; kom, wanneer we in ’t huis zijn, zult
(605) Gy ’t maken, zo gy wilt.
Luidewijk.
’k Steek diep in uwe schuldt:
Maar, hebtge my in ’t zin noch naauwer te verbinden,
Onschuldig my by haar.
Ferdinand.
Heer Luidwijk, wy zijn vrinden,
Mejuffer Isabel, en ik. Kom, gaanwe voort,
Gy zult in ’t minste niet misdoen; ’k geef uw mijn woordt.
Einde van ’t Tweede Bedryf.
<"#Vierde"> |
DERDE BEDRYF. |
(610) MAar had hy u in plaats van ’t mantje vast gekreegen,
Hadt gy hem het geheim ontkent, en my verzweegen?
Of hem de heele zaak, gelijk zy leidt, verklaart?
Katrijn.
Mevrouw, dat weet ik niet; ’k was ongemeen vervaerdt,
En wist ter naauwer noot van schrik de deur te krygen;
(615) ’k Zou, vrees ik, door den angst niet hebben konnen zwijgen
Jakoba.
’t Is best, dat alles is naar onze wensch geluckt.
’k Geloof de Meester, en de knecht zijn, als verrukt
Gebleeven, en verwardt, in twijffel opgetoogen,
Wanneer zy zagen, dat hen ’t spook zo was ontvlogen.
Jakoba.
(620) Maar, Nicht, bezie toch eens wat antwoordt hy u geeft.
Daar is de brief, na dat ik merken kan, hy heeft,
Met weynig lettren, u zijn meening laaten weeten.
Hy zal, geloof ik; het oppassen niet vergeeten.
Jakoba.
Moey, geefze my.
Zy leest.
Onbekende Vriendin.
Uw gunst verplicht my te ver. Ik zal my van mijn woordt
aan Ferdinand ontslaan, en op ’t Bal komen, alleen ver-
gezelschapt met de teikenen van uwe weldaaden; ook zal
’t my aan moedt, noch wil ontbreeken, t’avondt ten elf
uuren zonder licht in mijn kamer te zijn, om te ver-
wachten, of my de verschyning zo wel uit zal vallen,
als mijne hoop my belooft en voorzeit.
U.E. verplichten Luidewijk.
[
Ik vind het antwoordt, als ik dacht.
(625) De vergenoeging, die my zijn beleeftheit tracht
Te geeven, en zijn wil tot mijne dienst geneegen,
Zijn prikkels, die mijn ziel met wondre vreugt beweegen,
’K erken my zeer aan zijn wilvaardigheên verplicht;
En haak met ongedult na Luidewijks gezicht.
(630) Hoe komt de tijdt noch om? voor dat het uur verscheenen
Zal weezen, zie ik mijn verlangen niet verdweenen.
Maar Moey, zal uw karos, en ’t geen daar toe behoort,
Ook vaerdig weezen op de tijdt, gelijk ons woordt
Gegeeven is; en voorts de knechts, en kamenieren
(635) Gereedt zijn, om den sleep en toestel te versieren.
’t Moet alles klaar zijn, eer het twalef uuren slaat,
Op d’aangeweezen plaats.
Jakoba.
Ik bid u, Nichte, laat
My dat bevolen, ’k zal op alles naerstigh achten,
En zorge dragen, dat gy niet vergeefs zult wachten.
(640) Ik weet, hoe zeer uw oogh na dat gezicht verlangt,
En dat daar aan alleen u vergenoeging hangt;
Komt hem maar anders in die zaak geen moedt t’ontbreken,
Voor d’uitkomst na uw zin wil ik wel borge spreeken.
Slaat gy maar gade, dat uw kamer vaerdig zy.
Jakoba.
(645) ’t Is al bestelt, ik zal de rouwtapissery,
En al den toestel van de droefheidt doen verdwijnen,
En doen, op staande voet, in mijne zaal verschijnen,
Met kleine moeiten, een behaaghelijk gezicht,
En prachtig huisraadt; en uitsteekendt helder licht
(650) Op gladde blakeren, en zilv’re kandelaaren
Opsteeken; wil de rouw, waar meê de muuren waaren
Bekleedt, tot die tijdt toe, in eenen ogenblik
Zal needervallen, door ’t ontbinden van een strik;
Om, of mijn Broer, voor ’t Bal, my schielijk quam te spreeken,
(655) Dat hy niets merke van het geen, wy hier besteeken:
[
Dat ook Heer Luidewijk, wanneer hy al die pracht,
En zwier van staat zal zien, zich des te minder acht
Weêrom in ’t eigen huis te weezen, noch vermoede
Dat iemandt van dit huis....
Sofia.
Nicht, zijnwe op onze hoede:
(660) Ik hoor gerucht.
Jakoba.
Ik ook: daar zijn zy weederom,
Vertrekken wy. Katrijn, kom volg.
Katrijn.
Mevrouw, ik kom.
TWEEDE TOONEEL. |
DUs in het donker, en geen licht: wat wil dit wezen?
Mijn Heer, ik bid u heb wat deernis met mijn vreezen;
Ik ben verzeekert, dat de Droes hier spookt, en waart.
Luidewijk.
(665) Houw moedt, gy hebt geen noodt, gy gek; wees niet vervaerdt.
Zo lang ik by u ben, hoeft gy geen quaat te schroomen.
Flip.
Hoe! zou de Nikker, of een van zijn dienaars komen,
Gelijk gezeidt is, Heer, en zou men zonder schrik
Hem hier verwachten. Neen, mijn Heer, doe jy dat: Ik
(670) Wil liever, van de nacht, my elders wat vermeyen
In d’een of d’ander kroeg, als hier zijn komst verbeyen.
Ik ken zijn nukken, want ik heb de smaak daar van.
Luidewijk.
Zwijg stil, en houw maar moedt; het is geen spook.
Flip.
Wat dan?
Luidewijk.
Het is een Juffer, gek.
[
Flip.
Het moght de Duivel weezen.
Is dat een Juffer?
Luidewijk.
Gy hebt immers hooren leezen,
(675) Wat zijme schrijft.
Flip.
Als of de Droes niet schrijven kon.
Luidewijk.
Het zy dan spook, of niet; ’k wou, dat het maar begon.
Flip.
Dat wou ik niet.
Luidewijk.
De tijdt verdrietme.
Flip.
En my niet minder:
Vertrekken we daarom.
Luidewijk.
Ik zeg u vrees geen hinder,
Zo lang ik by u ben.
Flip.
Mijn Heer.
Luidewijk.
Wat wil de gek.
Flip.
(680) Wacht jy het spook alleen, en gun, dat ik vertrek.
Luidewijk.
Neen Flip, daar ik blijf, zult gy meede moeten blijven;
Daar is geen spook.
Flip.
Ik zie, je zultme al weêr bekijven,
Maar Heer, al praate* jy, als Brugman, zie, mijn schrik
Zal doch niet weggaan: jy bent jy; en ik ben ik.
(685) Jy looft geen spookery, noch ’t waaren van quaâ geesten;
Maar ik geloof ’er an, mijn Heer; zo doen de meesten.
[
Luidewijk.
De meeste luy zijn gek.
Flip.
Maar ’k heb het zelf gevoelt,
Hoe dat de nikker staag omtrent de vroome woelt.
Kijk, ons geloof verscheelt, om dat hy jou gestadigh
(690) Zo vriendelijk onthaalt, en my zo ongenadigh
Ofrossen komt, maar wil jy niet, dat ik vertrek,
Ey laatme dan de kaers gaan halen.
Luidewijk.
Houw de bek.
Het licht zouw u de schrik niet mindren, maar vermeêren,
En dat gy ’t minste ziet, zal u het minste deeren.
DERDE TOONEEL. |
(695) OCh Heer! daar voel ik iets; waar kruip ik in een gat?
Au, au; daar word ik al by ’t linker been gevat.
Nou zal ik leevend voor den drommel moeten vaaren!
Waar benje, Heer?
Luidewijk.
Hou moedt: ik zal u wel bewaaren;
Kom hier: gy hebt geen noodt.
Flip.
Och! broght de geest toch licht,
(700) Mijn Heer; zo kon men hem eens kijken in ’t gezicht.
Help, help! daar wort het licht! Dat ’s tovren! selleweeken!
Mijn Heer, de kaers wordt van den drommel aangesteeken.
Luidewijk.
Gek, ’t is een Juffer.
Flip.
Neen, ’t lijkt beeter na een moor.
[
Luidewijk.
Het is haar masker, dat zy afdoet. Zwijg, en hoor.
Jakoba, haar masker afdoende.
Heer Luidewijk, ’k heb u tot tweemaal toe geschreeven,
En klare blijken van mijn dankbaarheidt gegeveen
Voor u beweezen dienst, die in mijn teer gemoedt
Een vonk van liefde heeft ontsteeken, en gevoedt,
Zo dra ’k vernam, dat u doorluchte ziel de waerde
Van uwe stam, en stal des lichaams eevennaarde.
Uw weederschrijven heeft my u bescheidenheidt,
En eedelmoedig hart volkomen uitgeleidt:
Dies heb ik my verstout om uit uw mondt te weeten,
Hoe gy mijn liefde, en zulk een stout bestaan zult heten.
Luidewijk.
Mevrou, zo klein een dienst verdient niet, dat men ze acht.
Want, schoon ons eer en plicht het vrouwelijk geslacht
In alle voorval te beschermen, niet gebooden,
Zo heusch, en billijk een verzoek zou ieder nooden,
Ja dwingen d’allerbloodste om haar ten dienst te staan.
’k Heb dan dat ieder zouw, alleen mijn plicht voldaan.
Maar ’k vond mijn hart geheel geneigt om u te lieven,
Toenge uw verheven geest afschilderde in uw brieven,
Vol konst en oordeel; en ik vind dat zelfde hart,
Nu, ’t oog uw schoonheidt ziet, hoe langs hoe mer verwart;
Zo dat het, schoon 't niet wilde, uw eygen wel moet blijven,
En naar de wetten haakt, die gy het voor zult schrijven.
Jakoba.
De vleyeryen, daar het Hof me zwanger gaat,
Zijn lichtlijk d’oorzaak van een ongemeende praat:
Maar stel die aan een zy; beschouw my eens ter deegen,
En antwoordt my oprecht, gelijk ik u bejeegen.
Een Juffer, zo als ik van weezen, leest, en len;
Van middelen, en stam, als d’uwe zijn, met een
Van goeden naame, zou u die het* hart wel raaken,
Indien ze in ’t zin hadde u haar bedtgenoot te maaken;
Wanneer ’t besluit alleen aan u verkiesing stont,
[
En dat u maagschap sulks niet ongeraden vont.
Luidewijk.
Hy waar verdwaalt, die tot dat groot geluk kon steygren,
En d’aangeboden gunst moetwillig docht te weygren.
Mevrou, zo averechtsch staan my de zinnen niet;
Dat ik die groote schat my self ontglippen liet,
Als ikkse aanvaarden* mocht. Wat kan men meer bejagen,
Als sulk een schoonheidt steets zijn diensten op te dragen.
Maar het is ernst, zo neemt, tot teekken van mijn trou,
Dees rechterhant, en geef my d’ uwe weer Mevrou;
En wil mee u naam, en staat, maar vorder openbaren;
Mijn ziel verlangt’er na.
Jakoba.
Ik ga het u verklaren,
Uit deeze brief, die ik ga schrijven, zultge zien,
Met meer onstandigheidt, wat ik u wil gebien,
En gy verrechten moet, om tot het wit te raakken,
Daar ik op doel, en daar gy ook schynt te haaken.
Luidewijk.
Mevrou, ach! geefme doch mijn vonnis uit zo schoon
Een mondt.
Jakoba gaande schijven.
Ey steurt my niet.
Luidewijk.
Ik volg dan u geboon.
Flip, uit een hoek.
Hem, hem, mijn Heer
Luidewijk.
Wat is’t? Flip.
Hoe speulje metje leven?
De Droes in Vrouweschijn, zo straks gehoor te geven?
Te trouwen, als hy wil? Och! Heer, zy stroopt je Vel
Licht over ’t hooft, en steekt jou levend in de Hel,
Of in een gadt, daar Zon noch Maan schynt. ’t Zal ’er honden,
[
Zo jy je niet bekeert. Wat gruwelijke zonden
Heb jy begaan, Heer, dat de drommel jou zo quelt?
Mijn Heer, ey, beeterje, of geef Flip verlof, en geldt.
Want komt de droes om jou, hy moghtme meê licht haalen;
En schoon hy jou maar greep, wie zou mijn huur betaalen?
Luidewijk.
Hoe kan een Engel, zo volmaakt, een duivel zijn.
Flip.
Ik blijf’er by, het is de droes in menscheschijn.
Hy heeft je al binnen, ’k zie ’t, ik preek maar voor een dooven.
Och! wouje voor het lest jou knecht maar eens gelooven,
En doen zijn raadt, jy zoud wel haast wat anders zien!
Luidewijk.
Wat is die?
Flip.
Licht haar rok eens op tot aan de kniên.
Luidewijk.
Gy onbeschoften fielt, ik zal u daadlijk groeten.
Flip.
Je zoud haast kennen aan haar ronde paerdevoeten,
Of aan haar lange staert, dat ik de waarheidt spreek.
Luidewijk.
Zwijg, zeg ik reekel, eer ik u de beenen breek.
Jakoba, geschreeven hebbende.
Mijn Heer, ik heb mijn wil in deze brief geschreeven,
Gy kontze zien. Gelief terwijl eens last te geeven,
Dat my uw knecht de deur ontsluite, op dat ik ga.
Luidewijk.
Mevrouw!
Jakoba.
Wat is ’t, dat gy begeert?
Luidewijk.
Zal ik zo dra
Verliezen al mijn vreugdt?
[
Iac. Die zal u niet begeven.
Luidewijk.
Ey blijf dan hier. Gy zijt de wellust van mijn leven.
’k Verlies al mijn geluk, zo’k uwe schoonheidt mis,
En taal noch teeken weet, waar die gebleven is
Jakoba.
Mijn brief beduit u klaar, waar gy se weer zult vinden.
Luidewijk.
Gun my dan eene beê, gy zult my seer verbinden.
Doe my de gunst, en segme u naam, eer gy vertrekt.
Jakoba.
’k Zie, die vrypostigheidt wordt door mijn gunst verwekt;
Maar matig die, mijn Heer, gy zult ’er niet me winnen.
Luidewijk.
Mevrou, ey, zo ik mis, vergeef het aan mijn minnen,
Jakoba.
Zo ik mijn naam niet seg, laat gy me dan niet gaan?
Luidewijk. Mevrouw, verschoon my; al mijn welvaart hangt’er aan.
Gy zoud het vrolijk doen, saagt gy den stant mijns harten.
Jakoba.
Wel aan, Heer; is het tot versachting van u smarten,
’k Zal ook in deeze saak volkomen u begeert
Vernoegen, nu ik mijn hart doch heb vereert.
Maar daar zijn wonderlijke, en groote omstandigheden
Aan valt; zo dat de saak vereyscht een lange reden.
Des wenschte ik wel, mijn Heer, om niet gesien te zijn,
Dat gy daar boven, voor die opening, het gordijn
Woud schuiven? want men zou ons lichtelijk verspieden.
Luidewijk.
Het zal geschien, en al wat gy me wilt gebieden.
Flip, klim daar by.
Flip.
Ey neen.
[
Jakoba.
Hy is te bloode, en dom,
Doet gy het liever selfs, en laat hem lichten.
Luidewijk.
Kom,
Tast aan de kaars.
Flip.
Daar gaan wy voor den drommel varen
Door ’t venster. Jakoba.
Heel om hoog.
Luidewijk.
Ik Zie ’t, en zal ’t wel klaren.
Terwijl Luidewijk besig is met het gordijn te schuiven, en
Flip met ligten, snapt Jakoba door de bedekte deur uit de
kamer.
IV. TOONEEL. |
Wat vremdheyd?
Flip.
Zieje ’t wel, liegt nou jou dienaar? Seg.
Is dat geen toovren, en beginje niet te vreesen?
Luidewijk.
Swijg stil, en ligt. Hoe mag zy uitgekomen weezen!
’t Is alles toe, en zy daar uit? z’ Ontstak het licht,
Zy sprak, zy schreef.
Flip.
En wip, vervliegtse uit ons gezicht,
Vlak deur de schoorsteen, zo als ik daadlijk in’t donker!
Nou is het by de kaars; geloofje nog niet Jonker?
Luidewijk.
Ik lag met toovery.
[
Flip.
Och! och! mijn Heer, wat raad?
Daar dunktme, dat’er weer een by de tafel staat.
Luidewijk.
Ik Zie niets, als de stoel.
Flip.
Mijn Heer, wie kan het weten,
Of d’eene drommel niet op d’ander heeft geseten?
Ey Heer, gaan wy van hier.
Luidewijk.
My schiet geen moet te kort;
Maar ’t schijnt of my ’t verstant als vast gehouden wort,
Want ik kan dat geheym onmooglijk niet doorgronden.
Flip.
Ik wel, ik heb op dees kaken waar bevonden.
Die vrouw, die daadlijk in de Kamer is geweest,
Is wis een drommel; Ey, vertrouw geen quade geest.
Luidewijk.
Maar lesen wy haar brief.
Flip.
Neem die niet in jou handen,
Of steekt die in de Kaars mijn Heer, en laatse branden,
Luidewijk.
Neen, neen, ik moet eens zien, wat zy van my verzoekt:
Breng hier de Brief.
Flip.
Ik die aanraken? ’s is vervloekt.
Kryg jy se. Luidewijk.
Schelm, ik zal u d’ooren strak versetten.
Hy leest.
Heer Luidewijkk.
Indien gy verlangt my te kennen, en my uwe genegentheidt, ge-
lijk gy my die afschildert, te bevestigen, zo kom op de klokk-
slag van twaalf uren, alleen vergeselschapt met u Knegt, by
de Gevangen poort, ontrent het
[
€halsrecht, anders het Groene
Zoodje, onder de Boomen; daar zult gy Koets en Paarden, Koet-
sier, Knechten en Juffren alle in’t Swart vinden. Laat u van
hen blinden, en leyen, waarse willen, zonder vrees voor hinder.
Het zal my doen gelooven, dat gy zo veel liefde, als moet en
beleeftheidt hebt. Legt het antwoorde weeder hier ter plaatse,
als voorheen, zo zult gy met ter tijt weten, wie ik ben.
Flip.
O grouwel zalj’er gaan, mijn Heer?
Luidewijk.
Wat zou my letten?
Flip.
Op middernacht, alleen verselschapt met jou Knegt,
Te gaan, daar Meester Hans de Beul de Dieven recht;
En daar gaan sitten, in een Coets, met swarte Paarden?
Luidewijk.
Hoe? zou ik sulk een gunst nalaten aan te vaarden?
Ligt kreeg die noyt weer.
Flip.
Mijn Heer, denk om je lyf.
Gelijk als ik; en gaat’er niet.
Luidewijk.
Neen, daar ik blijf,
Daar moetje ook blyven
Flip.
Och! hoe komje zo boosaardig.
Luidewijk.
Zo schoon een Duivel in is dat gevaar wel waardig.
Ik antwoort haar. Flip.
Eer jy dit opzet geeft,
Verzoekt jou trouwe Knecht ootmoedig en beleeft,
Dat hy jou daar van, deur een storie af mag schrikken.
Luidewijk.
Vertel, ik zal terwyl het noodige beschikken.
[
Flip.
Mijn Overbestemoer, een vrouw van tachtig Jaar,
Die hapt een jongen, die de Vaar wiert van mijn Vaar;
Die Jongen quam zich met een Heer op reys te geven,
Na dat hy twaalf jaar de Varkens hadt gedreven;
En deeze Heer, daar me hy quam op reys te gaan;
Reyst Duitslant deur, en komt op’t lest in Sweden aan,
En, Jonker, zo als hy in Sweden aanquam, brande
Men daar veel Toovenaars, gelijk men daar te Lande
Gewent te doen is; en mijn Heer, zo als men daar
Veul Toovenaars verbrande, en dat mijn Bestevaar,
Gelijk als ik, aan spook geloofde, en dat zijn Jonker,
Gelijk als jy, de Droes uitrate, en in het donker
Dorst over’t Kerkhof gaan,* en roepen Hillebrant
Kom uit den grave, zonder lip of zonder tant;
Zo was hy op een tyt by veul Hoogduitsche Heeren,
Al vroom geloovig Volk, als ik, te bancquetten,
En zo zy waren aan het banquetteren, sprak
Men van veel tooveren, daar hy den Draak* me stak;
Zo datz’em achten voor een Ketter, en daar boven
Waart om te branden, die geen toovery gelooven:
Maar ’s middernachts, als nou, zo hy na huis zou gaan,
Zo ziet hy, zo als wy, een Juffer veur hem staan.
Hy, zo beleeft, als jy, vraagt, wiese dog mogt beyden?
Zy weer beleeft; een Heer, om my na huis te leyden.
Hy weer; belieft u, dat ik d’eer heb! Zy weer; Ja,
’k Zal d’ eer ontfangen. En ’t was niet, als voor en na,
Excuses moy, d’ eer zal aan my zijn, tot zy samen,
Al complementende, aan de Juffers wooning quamen.
’t Leek wel een Koninklijk Paleys, zo kostelijk was ’t.
Men heet hem wellekom, men noodt zijn Heer te gast,
Men schaft wel op, men eet, men drinkt, men raakt aan ’t praten
Van liefde, en hy, verlieft als jy, en uitgelaten
Van blijdschap (want zy was, gelijk dit spookk, heel mooy.)
Raakt met haar eyndlijk eens, en trekt by haar te kooi.
[
Maar, toen hy zich met haar wou in het bet verwarmen.
Had hy een moorder, die op rap lag, in zijn armen.
De Juffer, en het huis verdween, en hy verstelt,
Vont met mijn Bestevaar zich fraay op’t Galgevelt.
Men kan wel denken, of zy schrikten: want mijn leden
Die trillen van ’t verhaal.Dies laat het spook met vreden,
Mijn Heer; ey, zoekt het niet, noch gaat het vinden: want
Het is niet, dat het lijkt, al leek ’t een Predikant;
Gelijk men dagelijks noch in Sweden liet geschieden,
Daar is de Drommel nou het ventje, en preekt de lieden
Te voren; ja hy houd’er Cattegissemis,
Zo andersints de Krant maar niet vol leugens is.
Daarom bedenkje, en laat. Luidewijk.
Ik heb de Brif geschreven.
Daar leg ik die. Kom gaanw’er heen. Fl. Verveeltje’t leven?
Jy hoort dat ysselijk verhaal, en durft ’er gaan?
Luidewijk.
Ik heb van al u klap geen enkel woord verstaan.
Flip.
Maar gaj’er in ernst?
Luidewijk.
Wel, zijnw’er niet ontboden,
En vriendelijk genoot? Flip.
Ik hou niet van sulk noden.
Ey, laat my hier, Heer. Maar in ’t donker? hier ter stee?
En dat alleenig! och! ik vrees..
Luidewijk.
Neen, neen, ga mee.
Flip.
Ik durf niet Heer.
Luidewijk.
Gy moet: en maak my niet veel woorden.
Flip.
[
Ik durf doch niet. Ey, ey. Luidewijk.
’k Zal u vermoorden,
Maakt gy veel spels.
Flip.
Neen, neen, ik blijfje liever by.
Mijn Grootvaar is ’t ontsnapt, licht raak ik ook wel vry.
V. TOONEEL. |
ZY zijn al weg, Mevrou.
Jakoba tegen Sofia.
Was ’t niet verwonders waardig.
Sofia. Ja Nicht daar in bleek u verstant, het was seer aardig.
En haast bedacht, hem zo t’ontsnappen.’k Prijs de vont.
Katrijn.
Ik sag door ’t gadt, dat hy heel opgetogen stont.
Jakoba.
Wat wonder? dus door Nicht, en flus door u bedrogen,
Hoe kan hy twijfflen, of een spook is hen ontvlogen?
Jakoba.
Flus scheen hy onvervaart, vol liefde, en heel beleeft;
Maar, welk een indruk hem dees nieuwe ontmoeting geeft,
Zal klaar te speuren zijn, als wy zijn antwoort lesen
Hier is de Brief.
Zy leest.
Onbekende Schoonheidt.
Ik ben beschaamt, dat gy my noch moedt en beleeftheidt toeschrijft
gy, segge ik, die de proeven van mijne onbeleeftheidt zo even
al te blijdelijk ontdekt hebt, en verder geleden hadt, ten
waar gy u selven door onnaspeu-
[
relijke middelen daar van tot
tweemaal toe hadt weten te veyligen. De vrees voor de ver-
diende straf behoorde my billijk af te schrikken van ter aange-
weezener plaats te komen: maar, door dien’t nalaten den schan-
delijken schijn van blooheidt naslepen zoude, en dat mijn hert zich
selven niet betuigt gewist te hebben, als door d’ uitspoorigheidt
van mijne liefde, zo zal ik my ter bestemder ure en plaatse la-
ten vinden: te meer, om dat gy de liefde, als een prikkel uwer
noodiging, stelt; hoewel ik meer zal komen om vergiffenis van
mijn misslag, als op hoop van meerder gunsten te verwerven.
Ik ben geheel d’uwe Luidewyk.
Jakoba.
Hy moet van Ed’len inborst weezen.
Jakoba.
Zoo moet hy, Moey, Ik heb mijn sinnen wel geleit,
En niet getwijffeld aan zijn Edelmoedigheidt;
Want zijn beleeftheidt....
Jakoba.
Nicht, laat ons geen tyt verspillen;
Maar maken ’t alles ree, zo wy dees kans niet willen
Vervliegen laten. Doe Katrijn naar onsent gaan,
Daar mijn Koetsier, Karos, en Paarden vaardig staan,
Om voort mijn Kamenier, en haar ter plaats te leyen,
Daar zy Heer Luidewyk, of hy haar zal verbeyen.
Jakoba, tegens Katrijn.
Ga, masker u, Katrijn, en laat voor al niet na,
Dat gy hen alle bey hunne oogen blint, zo dra
Zy u ontmoeten, en, als gy zyt opgeseten,
Zoo ry wat om, dat zy des te minder weten,
Hoe ver, en door wat weg zy ryden.
Katrijn.
’k Vat het wel.
Jakoba.
Kom, gaan wy ook, op dat men voort de rest bestel.
| <"#Vijfde"> |
VIERDE BEDRYF. |
JA Moey, het is hoog tyt; Katrijn moet daadlijk komen.
’t Is haast half een. De vrouw dient spoedig afgenomen.
Kom Antonette, klim op deeze stoel, en maak
De strik daar boven los, op dat men vaardig raak.
So, So. Maar Moey, hoe staat die hulsel? deeze kleeren?
Jakoba.
Gy schijnt een Koningin; wat hart kan zich verwerren
Voor de bevalligheidt? kost gy strax Luidewijk
Behagen, nu zal hy verwondert staan, gelijk
Als of hy een Godin sag in den hemel pronken.
De man is ons, zo gy niet schaars zijt met uw lonken.
Maar hoe past my dit kleet, en toestel, lieve Nicht?
Jakoba.
’t Verjonkt u heel en al, en geeft uw aangezicht
Een groote welstant; ja, ’k heb reden van te vreesen
Voor uw aanlokklijkheidt, en dat se licht zal weezen
Tot nadeel van de mijne.
Ant. En vreest men niet voor my?
Mevrouw, my dunkt ik ben wel ruim zo fraay, als jy.
Ik seg het met verlof, ik kan my niet verbyten.
Jakoba.
Gy zyt afgrijslijk schoon.
Ant. Och mogt ik maar eens smyten
Mijn vriendelijke oogen op jou Vreyers knecht, ik wed,
Hy ging zo graag met myn, als een van jou te bed.
Jakoba.
Doet gy uw werk maar, gy verslijt de tijt met praten.
Ant. De rouw is immers af. Jakoba.
Set daar de silvre vaten,
Hang daar de blakers, daar de spiegels. Wat! gy zyt
So langsaam. Set de stoel hier, op het groot Tapyt,
Dicht aan de tafel. Zijn de konfituren vaardig?
Ant. Ja, al geschotelt. Maar, als ik bekyk, hoe aardig
Mijn sulken Juffrouws kleet aan’t lyf staat, wort ik mal.
’k wil wedden, dat de knecht op mijn verlieven zal.
Mevrouw, ey, zo je mijn dees kleederen wilt geven,
Ik zal jou keukemeyt voor niet zijn al mijn leven.
Jakoba.
Zy staan u schoon.
Ant. Hoe schoon? ey, legt ’t me doch eens uit.
Jakoba.
Gelijk een zyde vlag op een vullis-schuit,
Jakoba.
Maar, Antonette, ’k hoor Katrijn daar op de trappen.
Ant. Beliefje dat ik van de Rinsewijn zal tappen?
Jakoba.
Ja, breng’er naarsen van Kandijs by, rep u, dra,
En d’applen Sina mee Maar kom straks weder.
Ant. ’k Ga
II. TOONEEL. |
HOe is’t met Luidewijk, Katryn? quam hy u vinden!
Katrijn.
Hy is in huis, Mevrou.
Jakoba.
Liet hy zich willig blinden?
Katrijn.
O ja. Maar Flip had ons met zijn geraas verraan,
Had Jonker Luidewijk hem niet gedrygt te slaan.
Jakoba.
Waar zijnse?
Katrijn.
Luidewijk is in de blaauwe kamer
In ’t donker Maar voor Flip dogt my, dat geen bequamer
Verblijf te vinden was, dan in de kleerkas; daar
Hy, opgesloten zijnde, een gruwelijk gebaar
Met schreeuwen aanregt, dat men anders ver zou hooren,
Had ik dit middel, om de luide galm te smooren,
Niet uitgevonden. Jakoba.
Is hy ook geblind geweest?
Katrijn.
Met groote moeite: want de gek was zo bevreest,
Dat wy zijn oogen, met gemak, niet blinden konden,
Tot wy zijn handen op zijn rug te samen bonden,
Maar toen vreef hy gestaag de neusdoek van ’t gezicht.
Doch ik bedocht een vond, die wel gelukte.
Jakoba.
Nicht,
Verpraat u tijt niet, noch laat Luidwijk langer beyen.
Jakoba.
Katrijn, waar zijn de Knechts?
Katrijn.
Zy doen hun lieveryen
Vast aan, en sieren zich, Mevrouw; zy zullen hier
Zo daadlijk zijn. Jakoba.
Daar zijnse, ik Zie mijn Kamenier,
Met bey mijn Knechts verkleed, en daar komt Antonette
Met confituren.
Jakoba.
Wel, terwijl ik yeder sette
Ter plaatse daar het best zal voegen, gy Katrijn,
Haal Luiwijk, en maak straks met hem hier te zijn.
III. TOONEEL. |
RAs Antonette, op dat het tydlijk vaardig worde.
Ant. ’t Is alles ree, Mevrouw.
Jakoba.
Men stel zich dan in orde.
Ey Moey, zo ’t, u belieft beklee mijn linke zy.
Hier Ida. Ida. Wat belieft, Mevrouw.
Jakoba.
Kom agter my.
Wanneer Katrijn komt, zal hy naast u staan.
Jakoba.
Waar zullen
Mijn jongens blijven?
[p. 56]
Jakoba.
Dirk zal deeze plaats vervullen.
Waar zijtge?
Dirk.
Alhier, Mevrouw
Jakoba.
Blijft op dees plaats.
Dirk.
Wel aan.
Jakoba.
Niklaas.
Niklaas.
Mevrouw, wat is uw wil?
Jakoba.
Ga ginder staan.
Maar Antonette, schort ’er niets, is ’t alles reede?
Antonette.
Geheel, Mevrouw.
Jakoba.
Wel, zet u dan op deeze steede.
Daar komt Heer Luidewijk. Zijtge alle op uwe stel?
Sofia.
Ja, dat Katrijn hem slechts ontblinde, ’t is zo wel.
VIERDE TOONEEL. |
ONtblint hem.
Luidewijk, ontblint zijnde.
Wat is dit? Waar ben ik? Zien mijne oogen,
Het geen ik my verbeeld, of houtme een droom bedroogen?
[p. 56]
Jakoba.
Neen Luidewijk, gy waakt al’t gene gy hier ziet,
Is door mijn order en om uwent wil geschiet.
Luidewijk.
Zijt gy het self, Mevrou? mag ik mijn oog vertrouwen.
Hoe? heb ik het geluk u weder aan te schouwen?
En is uw hart tot my gelijk voor heen geneigt?
Of wort my na verdienste ook loon en straf gedreigt,
Van ’t geen mijn onbescheidt heeft tegens u misdreven;
Om dat ik u flus uw wil zo stout dorst wederstreven,
En, toen gy gaan woud, u op houden tegens reen?
Ik bid vergiffenis, Mevrouw; de liefde alleen
Was oorsaak van ’t vergrijp. Wie kan zo licht verlaten
Dat hy zo hevig mint? Zoud gy my daarom haten,
Gelijk een Vyand?
Jakoba.
Neen, ik houde u voor mijn vrient,
En gy hebt grooter straf ontfangen, als verdient.
Vergeef my, dat ik uwe oogen heb doen blinden,
En, op dat gy by daag dees plaats niet weer zout vinden,
U, als gevangen, heb gehouden. Luidewijk.
Welk een nagt
Is schoonder,* als die sulk een dageraad verwagt?
Mijn godlijkheidt, wie zou om die gevankenissen,
Zijn vryheidt, om die nacht den dag niet willen missen?
Jakoba.
Mijn Heer, u woorden doen my uwe* heusheidt zien:
En, al hoewel die wijs van spreeken d’Edellien
Gemeen is; ’k durf nochtans van u wat meerders hopen:
Maar of ik miste ik bid, set my u hart eens open.
En vley my nu niet weer, hebt gy my flus gevleyt.
Behaagt u ook deeze proef van mijn genegentheidt?
Keurt gy dees vryheit goet? en kuntge op u verkrijgen
Mijn min met wedermin in te loonen, of te zwijgen
Voor eeuwig, ’t geen u in dees nacht bejegent is.
Luidewijk.
Mevrou, indien mijn oog u mijn gesteltenis
Des herten niet, gelijk ik ’t wenschte, kon verklaren.
Mijn mont zal ’t ongeveynst, en vreugdig openbaren.
Die onverwachte dank van mijne kleyne dienst,
Die ik zo wonderlijk, en op het onversienst
In mijne Kamer vond, verrukte mijn gedachten,
En dwong my uwe geest en u verdiensten t’achten:
Ja, zonder u te zien, verbeelde ik my u schoont,
Maar nergens na zo groot, als gy my die vertoont:
Zo dat ik reets, door mijn nieusgierigheidt gedreven,
Geen middel vont de kracht der min te wedersterven,*
Toen ik die schoonheidt, zo volmaakt na mijne wens,
Beschoude toen ik u een Engel, en geen mensch
Te weezen dacht. Hoe kan ik laten u te minnen?
Ik heb mijne oogen, en’t gebruik van mijne zinnen;
Ja, ’k sweer, dat ik u steets beminnen zal, Mevrou,
Schoon ik u nimmer zien, of weder spreken zou.
Maar ach !wat baat my doch mijn liefde?ik vrees met reden
’t Onmydelijk begin van veel rampzaligheden:
Want uwe staat scheelt by de mijne veel te veel:
Gy, die Princes zyt of Gravin, in tegendeel
Ik maar een Edelman, wien ’t hopen is verboden
Naar sulke gunsten, daar gy hem toe schijnt te nooden,
Ik Zie gy acht het gunst, dat zich mijn hart verblijt
Met groote inbeeldingen, voor een geringe tyt,
En meent mijn kleine dienst heel rijkelijk te loonen:
Maar ’t is een averesch Loon. Kost zich mijn hart overtoonen
In mijne woorden, ’t zou u melden, welk een pijn
Het uitstaat, dat wy niet gelijk van staat en zijn.
’k zou dan zo veel gevaar van mijn verderf niet loopen,
En door volharden en gewenster uitkomst hoopen.
Jakoba.
Ik zou gelooven, dat gy, zonder veinsery,
De gront uws harten melde, en datge lichtelijk my
Niet heel onwaardig agt van u bemint te weezen,
Had ik geen reden van het tegendeel te vreesen,
My is van goeder hant versekkert, dat uw trou
Alree belooft was door u Vader aan een Vrou
Hier in den Hage, van seer Edelen geslagte,
Toen uw Vader noch van buitens Lants verwachte,
Op uwe herwaarts komst, eer u de Turk eens nam,
Of eer de tyding van u overlijden quam.
Luidewijk.
’k Beken, Mevrou, dat ik mijn Vader heb geschreven,
Hem volle vryigheit tot deeze keur te geven,
En dat mijn hand gereed om aan te vaarden stont
De Vrou, waar aan zijn wil en versorg my verbont,
Vertrouwende op zien keur, en liefde, die ik kende.
Maar ik bespeur (helaas) mijn misslag in het ende,
En, die zijn oordeel, acht ik die u verdwaalt en blint,
Die zonder toestaan van zijn oogen ’t hart verbint.
Iac. Maar seg; wat Vrou was ’t, die hy u had uitgelesen?
Luidewijk.
Mevrou, het is my niet bewust.
Iak. Hoe kan dat weezen,
Heer Luiwijk? kreegt gy dan nimmermeer de weet
Van uwen Vader, aan wien hy u had besteed?
Luidewijk.
Mevrouw, die brieven zoud ik tot Marseilje vinden,
Maar die zijn wederom gesonden door zijn vrinden,
Zo dra als zy de maar vernamen van mijn doodt.
’t Is waar, dat Vader my sint door een brief ontboot,
Dat zy gehuwt was, daar hy me wilde truowen;*
Maar haar geslacht, en naam heeft hy my nooit ontvouwen:
Ook schreef hy my, dat hy mijn komst verwagten zal,
Eer hy my wederom bestede.
Iac. Mag ik ’t al
Gelooven?
Luidewijk.
Ja, en dat ik steeds met ziel en zinnen,
Zo lang ik leve, alleen uw schoonheit zal beminnen.
Iac. Al was ik u gelijk van staat, of minder? Luidewijk.
Ja.
Sooge Edel zyt, waar aan ik gantsch geen twijffel sla.
Maar ’k vrees uw groote staat.
Iac. Durft gy me dat beloven,
Heer Luidewyk? Luidewijk.
O ja, en sweren daar-en-boven
Dat my de hemel noit...
Iac. Swijg stil, en sweer niet; houw
U woort alleen; en ik beloof u weer mijn trouw:
Maar wijl wy samen voor het jaar niet trouwen kunnen,
Wil ik aan uwe keur de volle vryheid gunnen,
Of hy veranderde van sin, en of misschien
U Vader voorhad u een ander aan te bien.
Luidewijk.
Al kon mijn Vader my een Koningin verkiesen,
Hy zou veel eer zijn moeite, en ik ’t ontsag verliesen,
Dat ik hem schuldig ben, als mijn geheugenis
Uw gunsten en mijn hart, hoe seer ’t u eigen is.
Dies meldme slechts u naam, en staat.
Iacoba. Dat kan niet weezen.
Luidewijk. Mevrouw gy vleit mijn hoop, maar meerdert ook mijn vreesen.
Ik Zie, ik Zie wel gy bereytme een lange pijn
voor weynig tijdsvermaak.
Jakoba.
Ik ben niet, die ik schijn.
Maar weest geduldig, Heer; gy zult mijn naam haast wetê.
’t Is nog geen tijd. Luidewijk.
Mevrouw....
Jakoba.
Gy zult u weer vergeten,
En maakt my moeyelijk niet u nieusgierigheidt.
Betoom die. Luidewijk.
Ach!
Jakoba.
Een woort zy u genoeg geseit.
Maar segtme, waar hebt gy Heer Ferdinand gelaten?
Luidewijk.
Ik liet hem op’t Bal, in ’t midden van zijn praaten,
By Juffrou....
Flip, van binnen kloppende
Holla, hey? waar drommel ben ik hier?
Op, op; ik hoorje wel. Jakoba.
Wat wil al dat getier?
Katrijn.
’t Is Flip. Jakoba.
Men laat hem in.
V. TOONEEL. |
Hoe komt gy hier?
Flip.
Jy spoken,
’k Heb mijn gevankenis, mijn doodkist opgebroken.
Katrijn.
Hy meent de Kleerkas, die licht stukken zijn fel.
Flip.
Wel,
Hoe is ’t waar ben ik hier? Spreek op, is’t in de Hel,
Zo hoorde’t helsche vuur de touwen van mijn handen,
En deeze pleysters van mijn oogen weg te branden.
Jakoba.
Hoe ziet’er Flip zo uit? Ida. Mevrou, u kamenier
Had seer veel moeyte met de gek, zo datse schier
De moed liet vallen van hem zijn gezicht te blinden;
Tot datse, na dat zy hem dus had heeten binden,
Twee tantpijnpleysters van haar hooft nam, diese voor
Zijne oogen plakte. Jac. Wel, se quam ’er aardig door.
Maar geef ons hier terwyl de wyn, en confituren,
En maak hem los.
Katrijn.
Ey neen, Mevrouw, ik kan niet duren:
’k Moet hem wat quellen voor de moeyte, die hy my,
Gegeven heeft, Jakoba.
Voldoe nw lust, het staat u vry.
Katrijn, tegen Flip.
Kom hier.
Flip.
Waar brengje me? waar zal ik noch bevaren?
Ik sterf van schrik. Ay my! wie magme zo bewaren.
Van al die duivels, en al dat gepikte spook,
Die ’k dan eens Zie, en dan vervliegen, als de rook?
Katr. Wat schort u, Flip, dat u zo ongerust doet droomen,
En rasen in uw slaap? Flip.
Moet noch de nikker komen,
En gekken metme toe? Katrijn.
Wel legtge niet te bet!
En staan wy hier niet, om te hooren wat u let?
Flip.
Ik slapen? meenje lui me dat zo wijs te maken?
Katr. Wel, doet u oogen maar eens op, gy zult ontwaken.
Flip.
Had ik geen pleisters voor mijn oogen, akkremast.
Katrijn.
Wel trektz’er af.
Flip.
Ja hoe; mijn handen die zijn vast
Gebonden op mijn rug. Katrijn.
Hoe laat gy u vervoeren.
Door sotte inbeeldingen, die u het breyn beroeren,
Ik seg, doe d’oogen op. Flip.
Ik kan werentig niet.
Katrijn, hem met Antonette heen en weer schuddende.
Kom, schudden wy hem, dat hy wakker wort, en ziet.
Flip.
Help, help, mijn Heer! mijn Heer! waar mag mijn Heer toch weezen;
Och! was hy hier,’k zou noch een beetje minder vresen.
Maar lieve Geestjes, wat heb ik jou lui misdaan;
Ik dorst om jouwent wil noit in het donker gaan,
Ook heb ik noit, de droes die voerme weg, gesworen.
Uit vrees van jou lui, in jou besigheit, te storen.
Jakoba.
Ontbint den bloei, neemt hem de pleisters van ’t gesigt.
Katrijn.
Seer wel, Mevrouw.
Flip.
Och, och! nou vrees ik weer voor ’t ligt.
Maar hoe? is dit de Hel! ’t zou eer den Hemel lijken.
Akrement, wat is ’t hier mooy? wat is hier al te kijken!
O wat al Juffertjes, zo kostelijk, zo schoon,
Met wyn, en suiker op de tafel! ’t lijken Goon,
Godinnen, en... Maar hoe! ben jy ’t Heer, die de handen
Van d’ opperste Godin, daar kust. O duisent schanden!
Heeft ons een Engel, of een Drommel hier gebracht?
’k Ben bly, dat ik, uit die vermaledyde nacht,
Noch eens gekomen ben in ’t licht, daar ik jou vinde.
Ben jy ’t, en is dit niet het spook, dat jou beminde.
Luidewijk.
Ja Flip, wy zijn het, vrees nu voor geen spookken meer.
Flip.
Mijn vrees verdwynt by u, en by het ligt, mijn Heer
Maar jy lui, spookstertjes, die al mijn gelt gestoolen
En weg gevoert hebt, seg, waar hebje’t dog verscholen?
’t Was al mijn rijkdom, en een lang gespaarde schat,
Die ik in twee jaar tydts by een gestapelt had.
Ey, geestjes, geef het my weerom, ’t, kan jou niet baten,
Of jy dit hebt of niet ’t zijn immers geen dukaten.
Luidewijk.
Bedwing u lippen, en gebruik hier meer ontsag.
Flip.
Ja had ik ook een spook, die ik in de armen lag,
Die my wat troetelde, en geschenken sont met eenen,
Die my mijn gelt niet stal, noch bonsde, dat de beenen
Noch ram’len in mijn lijf, ik had licht beter moed
En zou geruster zijn; maar al mijn gelt quit, bloed?
Katrijn.
Flip, Flip, Zie my eens aan.
Flip.
Wel nou, wat zal ’t dan weezen?
Katrijn.
Wat dunkt u van me?
Anton. Wat van myn?
Flip.
Och! och! mijn vreesen
Begint weer: och! waar zal ik heen?
Anton. Wat benje sot?
Kies een van beiden tot jou vryster. Flip.
Ey, je spot
Met Flip.
Katrijn.
Neen, neen, in ernst wy zijn verlieft, en minnen
Uw deugden, en persoon, dies wilt vry met u sinnen
Te raat gaan, wiege van ons tween tot vrouw begeert.
Flip.
So jy van binnen, als van buiten waart, ik sweer ’t,
’k Namje alle bey wel. Maar dan kregense me binnen
Gelijk mijn Grootvaars Heer. Mejoff’ren duivelinnen,
’k Bedankje voor jou gunst: ’k heb noch geen trouwens lust.
Ant. Jy moet.
Flip.
Ik wil niet.
Ant. ’k Laat u anders noyt in rust:
Maar’k zalje wederom doen van den duivel droomen.
Jakoba.
Och Nicht, my dunkt, ik hoor, daar yemant boven komen;
Jakoba.
Ik ook. Het nadert. (tegen Katrijn) Ga Heer Luidewijk en Flip.
Verbergen; haast u, of wy raken in de knip,
Mijn Heer, verschoonme, als gy mijn redenen zult horen,
Verseker ik me, dat gy u niet zult verstoren.
Luid. Mevrou, ik schik my gansch na uwe wil, en ga.
Flip.
Ik seker niet. Och! och!
Luidewijk.
Swijg, schelm. Flip.
Genâ! genâ!
VI. TOONEEL. |
WAt willen hier by nacht al deeze kostelijkheden,
Jakoba? Om wat reden gaat gy u dus verkleeden
En pronkt u Kamer met dit prachtig huis-cieraat?
Het roukleet van de want? Jakoba.
Eer dat gy verder gaat;
’t Geschiet alleen om my de geest wat te vermaken
Ferdinand.
Wat vreugde kunt gy doch in deeze sotheidt smaken?
Daar schuilt yets meer.
Iac. Gy weet, hoe dat ik na uw sin
My, zonder liefde, heb gegeven aan de min.
Myns overleden mans, en geene vreugt genoten
In ’t huwlijk. Na de doot zijn oogen had geslooten,
Versleet ik tegens dank dees maant in eensaamheidt.
Doch, wyl de droefheit my niet diep in ’t harte leyt,
Wilde ik me, om d’ agterklap van vreemde te vermyden,
In ’t by zijn van mijn Moei Sofia, wat verblyden
En blijven binnens huis, wyl ’t buiten is verdacht.
Ferdinand.
waarom zo vremt een spul dus toegestelt by nacht,
En in mijn afzijn? dit kan quaat vermoeden geven.
Jakoba.
’k Had wel gedacht, dat gy mijn lust zout wedestreven
En daarom deed ik het, terwyl gy waar op ’t Bal
Ferdinand.
Val ik u dan zo straf? Jakoba.
So lang ik hier ben, zal
Daar niets geschieden, dat u wettig kan mishagen
Jakoba.
’k Heb reden om my van uw wantrou te beklagen.
Gy gaat na ’t Bal, en segt, hoewel gy anders dacht,
Dat gy niet t’huis zoud zijn, als lang na middernacht.
Nu komtge vroeger weer, alleen om te verspieden,
Wat in uw af zijn doch mocht onder ons geschieden.
’k Geloof, dat gy hierom ’t geselschap vroeg verliet.
Ferdinand.
Ik geef op uw bedrijf zo naauw een achting niet.
Gy ziet my by geval wat vroeger wederkomen.
De Juffer, die ik had te dienen aangenomen,
Wiert wat onpaslijk, en versocht, dat ik haar weer
Van ’t Bal geleiden zou, gelijk ik dee; en keer
Dier halven ook na huis; maar voort quam my ter ooren
Een rasen, dat ik niet gewent ben hier te hooren:
Dies quam ik om te zien, wat gy hier al verrecht.
Iac. Weest dan gerust, nu u de reden is gesegt.
’k Heb niets gedaan, daar ik my over hoef te te schamen.
Ferdinand.
Het zy daar mee, zo ’t wil ’t Gaat echter te betamen
Te boven, dat men hier, in plaats van rouw en klacht,
Dees kostelijkheit bestelt in ’t midden van de nacht.
Maar wijlt u niet gevalt na mijne raad te leven,
Zo leef na d’uwe. Ik ga my na de rust begeven.
VII. TOONEEL. |
MEvrou, u broeder had ons daar by na betrapt
’t Was goedt, dat Luidewijk het met my was ontsnapt.
Maar zal ik hem en Flip hier wederom doen komen?
Zy wachten in ’t vertrek hier naast.
Jakoba.
O neen,’k zou schroomen
Dat Ferdinand, zo ’t scheen, niet heel te vreen gestelt,
Mogt wederkeeren; dies Katrijn, ga heen, verselt
Hen in hun kamer, ga.* Katrijn.
Maar mag ik hem wel seggen,
Waar ik hem breng? Jakoba.
Nog niet; wy zullen overleggen,
Mijn Moey, en ik; wanneerwe in onse kamer zijn,
Hoe ’t voeglijk vallen zal; ontdekt hem niets, Katrijn.
Katrijn.
Maar Flip is seer benauwt, hy zal ligt weten willen,
Waar ik hem breng; hoe zal ik doch die Quibus stillen?
Jakoba.
Laat hem gedurig in d’ inbeelding, dat hy droomt.
Katrijn.
Maar zo zy raast?
Jakoba.
Zo bid Heer Luidewijk, dien hy schroomt.
Dat hy’t belette, en kom ons daadlijk weder vinden
By Moey Sofia. Jakoba.
Hoe zal ’t kluwen zich ontwinden?
Jakoba.
De tijt zal ’t leeren, Moey, daar aan ik alles zet,
En aan zijn Lief; gaanwe.
Tegen de Dienstboden.*
En gy gaat ook na bed.
| <"#Einde"> |
VYFDE BEDRYF. |
NEen, ’t is vergeefs, je zult die schrik niet uitme krijgen,
Och, brengme weer in ’t licht!
Katrijn.
Mijn Heer, ey, doet hem swijgen,
Hier niet ontdekt te zijn, is ons van groot belang.
Luidewijk.
Swyg Rekel, seg ik, of ik zal u... Fl. ’k Ben zo bang.
Maar, spookje, breng een Kaars, ’k zal swijgen.
Katrijn.
’t Kan niet weezen.
Flip.
Ten minsten, spookje, laat me dan met vreden vresen.
Katrijn.
Wel vrees, ja kak vry in u bed; maar hou den bek.
Flip.
Hoe? in mijn bed? Je meent licht in mijn broekk.
Katrijn.
Gy gek.
Gy slaapt, en droomt noch.
Flip.
Ik nog slapen? nog al droomen?
Dat ’s kluchtig slapen; maar wanneer zal ik dan komen
t’ Ontwaken? Katrijn.
Morgen vroeg, als gy de minste schijn
Maar van den dag verneemt, zultge in u Kamer zijn.
Mijn Heer, ik bid, belet hem veel gerucht te maaken.
Ey, sorg doch, dat hy eens aan’t swijgen moge raken,
En gy verplicht geheel, gy weet wel. Luidewijk.
Zyt gerust,
Het zal geschieden. Maar, ey maakme doch bewust,
In welk een plaats wy zijn?
Katrijn.
Ik durf my niet vermeten
Te seggen. Maar, mijn Heer, gy zult het morgen weten.
Doch waarge u ook bevint, weest niet nieusgierig, hoe
Gy daar gekomen zijt, want, Heer, ik seg ’t u toe,
Het heele kluwen zal sik dan van selfs ontwinden;
En gy u vol van vreugd, en vergenoeging, vinden,
Eer ’t morgen avont is. Maar ’t is pas over tween,
En ’t zal niet licht zijn voor ses uren, wiltge u Leen
Wat rusten, vat my by de hant, en volg. Luidewijk.
’k Belove,
Uw raad te doen, en ’k volg.
Katrijn.
Mijn Heer, in deeze Alkove
Kuntge u op ’t Ledekant neer leggen. Ik ga weg.
II. TOONEEL. |
En Brandje al?
Luidewijk.
’k Leg hier op een bedde, om wat te rusten
In een Alkove, en geen Kalkoven. Flip.
Kanje lusten,
Te slapen in een plaats, daar jou de Drommel voert?
Luidewijk.
Swyg Flip; een bange droom hout u het breyn ontroert.
Slaap ook gerust, en stil. Flip.
Mijn Heer, hoe zou ik slapen?
’k Sta ommers over ent.
Luidewijk.
Hoe is het hier geschapen?
’k Seg swyg, en leg u, (zo gy over ent staat) neer.
Maar steur mijn slaap niet, nog maak my geen woorden meer.
Flip.
Ey, met verlof, nog maar een woort.
Luidewijk.
Wat wilt gy seggen?
Flip.
Geloofje, of sieje my nou in mijn bed neer leggen?
Luidewijk.
Ja, seg ik.
Flip.
En heb ik mijn oogen toe?
Luidewijk.
Ja, ja,
Noch eens. Flip.
Ja wel, ik ben een schelm, zo ik ’t versta.
Ik vryf al, en ik trek de leden van mijn oogen,
Dat zy my puilen uit mijn kop.
Luidewijk.
Gy zyt bedroogen,
Gy legt heel stil, en roert niet anders als u mont.
Flip.
Zo weet ik, waart me schort.
Luidewijk.
Waar schort het?
Flip.
Strax, terstont
Zal ’k ’t je seggen: ’t is my uit den hooft geschooten,
Hoe dat het heet. Het is.. Luidewijk.
Wat is ’t?
Flip.
Een beest met pootten
Gelijk een Paart; het is de nacht, de nacht...
Luidewijk.
Wat nacht?
Flip.
Nachtmerrie, die me rijt. Hey, dat ’s gevonden!
Luidewijk.
Sacht
Maak geen geraas, Flip; of gy krygt de huit vol slagen.
Flip.
Hoe droom ik niet?
Luidewijk.
Wat ja: moet gy me dat nog vragen?
Flip.
Wel hey. Zo droom ik ook, datme slaan wilt, Heer-
Daarom zo dreygtme vry; ik vrees geen dreygen meer.
’t Is al maar malle schrikk, inbeelding, viesevasen
Jou dreygen; want ik droom. Hey! hey!
Luidewijk.
Wat wil dit rasen.
Flip.
’k wil wakker weezen.
Luidewijk.
En ik seg u, Flip, swijg stil,
Of’k zal u anders... Flip.
Zal ik swijgen, of ik wil,
Of niet? dat ’s wonder.
Luidewijk.
Schelm, ik zal u de ooren vlooien,
’t En zy gy stil swijgt.
Flip. Wel, wat mag de Gek al gooyen.
Je woudt me licht verbien te droomen? dat is raar.
Wanneer ik waak, Heer, dan ben jy mijn meester maar,
Niet als ik droom, holla; ’t staat yder vry te droomen
Van alle dingen, die hem in gedachten komen;
Gelijk als nou mijn Heer. Mijn dunkt jy bent een Gek.
Een Ketter, en rondruit, een Vent, die, door gebrek.
Van Juffren, met de Droes, of met zijn Moer, wil trouwen.
Luidewijk.
Sta ’k op, gy Rekel, ’k zal u straks den bek doen houwen,
En swijgen want ik zal u in u droom zo slaan,
Dat gy ’t wel voelen zult, al is de droom gedaan.
Flip.
Neen, neen, dat dientme niet, dan wil ik liever waaken.
Nachtmerrie, ’k weet wel, dat men jou niet quit kan raken,
Ten zy men schreeut, ’k moet zien, of ik eens schreeuwen kan.
Luid. Begin dat, hebtge’t hart.
Flip.
Alree, mijn lieve man,
Moord! brand! moord! brand!
Luidewijk.
Swijg stil, of anders moogtge vresen.
Flip.
Nachtmerrie* van men lijf. Moord! brand!
Luidewijk.
Wat wil dit weezen?
Jan met een fakkel, en gevolgt van Ferdinand,
Dat ’s vreemt.