Dit is een onderdeel van KoninghIephthah1630ca.html. Klik hier voor het hele document.

#16316B">Pherisiters,
    (810) En noyt haddy mijn hulp, mijn raet, noch troost ghebreck.
        Athniel Kenas soon ick u ten Heyland stelde,
    Cusan Risathaim sloegh hy door mijne hand,
    Siet! om dat de Syriers u al t’onred’lijck quelde,
    Door Ehud wierp ick oock den Eglon in het zant.
        (815) Samgar den Anaths soon, (wanneer ghy tot my schreyde)
    Versloegh den Philisteen tot ses-mael hondert man,
    Slechs met een Ossen stock waer mee hy d’Ossen weyde,
    Wat meendy dat ick oock in noot niet helpen can?
        Abinoams soone, den Barak u verloste
    (820) ’Hier na van Sissera, die Hebers Wijf verworght;
    Een Vrouwe Iael g’naemt, u Heylant wesen moste,
    Als ick g’noegh had de straf van Iabins Heyr gheborcht.
        kRiep van den dorsch-vloer selfs Gedion Ioas soone,
    Wanneer den Amalech en Medianijt u druckt;
    (825) Sebah en Salmuna* sach m’hare wreetheyt loone,
    En ’tMedianiters Heyr wird door hem wegh gheruckt.
        Thola Pua soon* stond doen op om u te helpen:
[fol. C3r]
    Na dat d’heyloosen Man Abimelech verscheen,
    Een Geliaditer quam daer na u kommer stelpen,
    (830) En was de heyl de jongst voor Israel heeft ghestreen.
        Ondanckbaer Volck! Wat al heb ick u niet bewesen,
    Voor goetheyt, sorgh en hulp? Die ghy onweerdich zijt!
    En nu siet daer een man die ick heb uytghelesen,
    Dit sprack de Heer tot my. THO. Die gheve nu ter tijdt
    (835) Dat sijnen knecht voor hem met open herten wand’le.
    En als een trouwen Voochd ’tghemeene best verhand’le,
    Soo met gherechticheyt, in’t straffen van het quaet,
    Als ’tVorstelijck beleyt, in ’tgheen de krijgh aengaet,
    Dat hy den Mose volght, en yver voor dijn wetten,
    (840) En dat hy over al d’Afgodery belette,
    En sy met ons ghesint: De Eendrachts Pylen-Tros,
    Door List, noch door Ghewelt, noch twist te maken los.
ZAR.    Gheluckich is het Lant ’tgheen d’Alderhoochste Zeghent,
    Met een Godsalich Vorst, (waer med’ hy ons bejeghent.)
    (845) Die ’tHarnas in Gods Vrees, en lust der Wet aentreckt,
    En met den Helm des Heyls, sijn hevich hooft bedeckt,
    Gheharnast tot den Krijgh, ghewapent tot het strijden.
    Doch niet door sijne hand, en sal hy ons bevrijden,
    Ten zy Godt voor ons treedt, met ’tuytghetoghen sweert,
    (850) Waer me hy ’tgodd’loos Heyr wil delven onder d’eert.
ISRAEL.    Om dat ghy ons vergheeft de sonden, wy gheneghen,, zijn,
    Te roemen op u macht: Want Heer wie kan ons teghen,, zijn:
    Wanneer ghy met ons zijt? IEP. Dit sal den vyant sien,
    Waer hy sich aen vergrijpt, waerom, en oock aen wien.
    (855) Maer eer sich Israel rust (ghy Outste, wilt my raden:)
    ’kHeb lust te weten Reen: De oorsaeck en wat schaden
    Ammon verhalen mach, waer in hy is verkort,
    Eer dat het Israels bloet ong’rechtich wert ghestort.
THOLA.    Komt senden wy de gheen die’t hem met Reen afeysen.

Tweede Handelinge. IIII. Wtkomste.

AMMON. GESANTEN van Iephthah.

AMMO.    (860) DE onvermoeyde Grijs, die met een kromme Zeysen
    Het trots ghebouw vermaeyt, (’tzy hoe verheven prat
    d’Egyptse Pyramid, oft d’alderoutste Stadt,
    Hun Tooren-spitsen hooch in ’sHemels Wolcken berghen,
    En derren met hun gront, ’tvergancklijck wesen terghen:)
    (865) Dit’s d’onweerhaelbre tijdt, die Rijcken nederstort,
    Wiens vleug’len nimmermeer Atropos scheyr verkort.
    Dees komt, door ’t vlugh gherucht my in de ooren donderen.
    Israel maeckt sich op, wie soud hem niet verwond’ren?
[fol. C3v]
    Hy kondicht dat een Man, sich waent wel soo veel mans,
    (870) Om ons ’tvoorhooft te bien, en tasten na de Lans.
    Ja grijpen ’tswaert in d’hant, om Israel te bevryen,
    En met een vroom ghemoet derr’ ’tweeld’rich Ros beschryen,
    Zijn bruyn gheharden schilt, bemaelt hy met dit schrift:
    Dees Vorst is met het sweert, van God sijn Heyl begift.
    (875) En seydt daer by: De Joon zijn Abrahams zaet gherekent,
    Dit lant hoort ons. En die’t ons wederhout, wy wrekent.
    Soo mannen soo, grijpt moet, en kruypt uyt uwen nest,
    En glorijt uwen Naem in hoop, en doet u best.
    Hier is een Roe! een Schrick! en Blixem voor u Zielen,
    (880) Die u sal metter yl, doen omsien na u hielen!
    ’tIs wonder dat d’aerd’ u raserny niet belght,
    En datse ’tcrijghel-Rot niet in haer Keel verswelght!
    Wat Vreemders sie ick hier hun voeten tot my wenden?

Verschooninghe.

GESANTEN. AMMON.

EERST.    Groot-Koning g’luck en Heyl, d’Heer Iephtha die gaet senden
    (885) Sijn Boden, voor de Troon van uwe Majesteyt,
    Wiens wijt-beruchte Naem, het vlug-gherucht verbreyt,
    Door dien g’u roemt begunst, van die ghy hout voor Goden.
AMMON.    ’kHoor dat ghy Boden zijt, ghesonden van de Joden.
TWEE.    Ja mijn Heer. AM. Segt op dan: wat’s ’tghene dat ghy wilt?
EERST.    (890) De gheen die’t al beheerst, waer voor de Globe trilt,
    En d’Hemelen beweeght, wanneer Hy ons wil nad’ren:
    De Godt die is en was: de Godt van onser Vad’ren,
    Die op de Winden vaert, en breyt de Wolcken uyt:
    Den Maker van het Noord, het Oost, het West en Zuydt,
    (895) In alles, al uyt niet. Wiens Eng’len zijn de Posten,
    De Heere Zebaoth, die Israel verloste
    Wt Pharaonis handt, die heeft een Strijdtbaer Helt
    Verweckt, en tot een heyl van Israel ghestelt:
    Om soo g’onred’lijck zijt, u red’lijckheyt te leeren
    (900) Door Reen of door het sweert: Maer eerst is sijn begeeren
    Te weten wat ghy hebt met hem of ’tvolck te doen,
    Dat ghy tot hem en ’tLand komt krijghen? AMM. Alsoo groen
    Alst u Heer Iephthah staet, wiens naem ’tgherucht my konde,
    Die uwen mond vervult met woorden, heeft ghesonden;
    (905) Soo groen, en groender (Joon) ghelooft vry staet het my:
    Versoeckt hy strijdt? Ick meer. Maer nu gaet henen vry,
    En kondicht uwen Helt, ick werd, (seght hem) te korsel
    Om reen te gheven, doch eer ick het Rot vermorsel,
    ’tGheen dertel-mondich my de Oorsaecx-Reden eyst:
[fol. C4r]
    (910) Dat Israel sich eerst ten vollen wel bepeyst,
    Oft niet de waerheyt is, of hebben wijt geloghen?
    En namense geen Land doens uyt Egypten toghen?
    Siet! van ’tLand Arnon aen tot soo verr’ Iabock grenst
    Aen dees sijd’ de Iordaen, Nu w’hadden wel gewenst
    (915) Dat dit ontloopen volck, (Niet weerd datmer om strede)
    Na rouw van sulcken daet, my hadden weer in vrede
    Gegeven, ’tgeen men ons onred’lijck noch onthout:
    En soo dit noch geschiet? gaet, seght, en my vertrout,
    ’kSal hun genadich zijn. EER. Veel danck sy d’hoochweerdige
    (920) Koning, die ons gaet met rijcke Reen afveerdighe,
    So immers t’een oor hoort, maer t’ander ongestopt,
    Verhoord de andre reen, so ons de Waerheyt klopt:
    Door ’twroegen van ’tGhewis, gelooft op onse monde:
    So kennen wy de schult. TWE. Die sweerelts wijde ronde
    (925) Behangt met zijn Tapijt, en Israels sonden deckt,
    Bewaert zijn Majesteyt. EER. Wy bidden verlof. AM. Treckt
    Wt mijn bedwelmde Zael, na d’opgeworpen Heyl,, wis,
    En segt dat Ammons Reen voor Israel al te veyl,, is.

Verschooninghe.

GHESANTEN.

EERST.    Ten is de waerheyt niet (O Koning) die ons port,
    (930) Te geven reen: Waerom ghy Israel soeckt te drucken:
    Noch ’tis geen lust tot recht, waer doort u mocht gelucken:
    Noch langh geleden smaet, waer door m’u goon verkort.
TWE.    De makers van u goon, sien laes! hun houte blocken
    Verheven en gepronckt, geschildert en vergult,
    (935) Geoffert uwen Smidt, en s’hebben noch ghedult:
    T’is brandich licht en droog seer dienstich voor de kocken.
EERST.    Den maker gaet int bosch, en neemt zijn bijl, en houdt,
    En velt een boom, daer weet hy beelden van te schaven,
    Hy beytelt, steeckt en snijdt, O wonderlijcke gaven!
    (940) Den mensch die maeckt het geen, waer in hy self betrout.
TWE.    Nu Coning dits u ernst, de Goden wildy wreken,
    Ick acht de handen van u Camos zijn vol gicht,
    Of heeft hy ’tPodagra, dat hy hem niet en licht
    Of sal hy ty genoech sich in het harnas steken?
EERST.    (945) Of ist den yver niet die g’om u goden drijft?
    Maer ist de rijcke Reen, (Meesterse vande vromen,
    En drijfter tot de deucht,) waerom g’hebt voorgenomen
    Te richten onder ons? O koning siet toe? Blijft
TWE.    Volstandich in u doen, gerechtich in u werken,
    (950) En heylich in u Eedt, waerachtich in u woort:
    Soo sal ’tnatueren recht, Tijdts-Dochter brenghen voort,
[fol. C4v]
    En d’Hemel sy u Borch, en sal u Heyr bevlercken.
EERST.    De reden is een vonck, die in ons herte ruert,
    De reden is ’tghemerck, van al die die Waerheyt minnen.
    (955) De Reden teughelt staegh de reddeloose sinnen,
    En wijst ons d’Hemel leer, soo lang het leven duert.
TWE.    ’tIs dan de Reden niet, waer door g’u Monarchien,
    Hier soeckt soo grondich diep te wort’len als de lucht:
    U Hel-gods rijck bedaeckt. En soo hooch als ’tgherucht
    (960) De snel-ghewieckte-Faem, gaet ’sHemels wegh doorsnyen.
EERST.    Wat ist: (ô Ammon!) ’tgheen dat u op ons verhit?
    Ist onghestadicheydt? Of ist bedreighlijck wanen,
    Van’t ydel, ’tgheen ghedroomt, u eyghen wegh mocht banen?
    Die nu ghelijck ghy seght dat Israel besit.
TWE.    (965) Den Wollef vind wel yet, wil hy het Schaep verslinden,
    Hy dicht een quaet en roept den neervallende stroom,
    Begruyst u ruyghe muyl. O Kauwer zijt soo vroom,
    En sond’loos als ghy wilt, ick sal u toeft wel vinden.
EERST.    Ghelijck een Appel leyt aen ’tblick’rich vuyr en blaest,
    (970) En niete min de hitt’ sijn vochte schellen bluystert:
    Soo ist met d’Ammonijt? die na gheen Reden luystert,
    Maer blaest ’tvyer sijns verderfs. TWE. O Mensch die u verdwaest!
    Dat is het blint gheluck, met voeteloose wiecken,
    Die op haer Ronden Kloot, u vriendelijck toelacht.
    (975) Ghy denckt: Israel is u onghelijck in macht,
    Sy g’lijcken met Heyr, de half ghesonden siecken.
EERST.    Bedrieght u niet, siet toe, siet toe, wie dat ghy trotst.
    By ons is voor u Zee, een Stael-ghevijlde grendel,
    Die al u Baren schut. Ontrolt vry ’tbloedich Vendel,
    (980) Wy zijn met Godes macht en ’sHemels Heyr berotst.
TWEE.    De Son onttoomt sijn Jacht, ick sie de gulde stralen
    Verand’ren in Saffraen, by Thetis graeuwe vest.
    De Vogheltjes zijn heen ghevloghen na hun nest,
EERST.    Wie keert by tijdts doet wel, weldoen bevrijt voor dwalen.

Tweede Handelinghe. V. Wtkomste

IEPHTHAH. GESANTEN.

IEPHTH.    (985) SOo haest den lieven dach wiert van den Haen ghekraeyt,
    En kon Doots-Suster my de Ooghen niet vervaken.
    Soo haest de ronde Son de aerd’ met gloor bespraeyt,
    O Israel soo siet m’een herder voor u waecken.
        Soo haest en sietmen niet de kronckelighe Wolcken,
    (990) Onswaddert van het bruyn en swart bestickte zeyl,
    Of ick ben van mijn Koets, ick d’yveraer der volcken,
    Ick u verkoren Prins, en opgheworpen heyl.
[fol. D1r]
        Als al de Werelt schijnt door Lethes stroom bestroomt,
    En d’onvernoechde wraeck mach Ammons geest onrusten,
    (995) Becommert sich u hooft, die sluymervallich droomt,
    En troetelt sich door hoop, in sijn begeerde lusten.
        De lusten daer mijn ziel so grondich graeg na yv’ren,
    Met wil en reden sou: Dats dat ick Ammon sla,
    Eer twee-maels-thien de Zon sich spieghelt in de vy’vren,
    (1000) Of dat hy my te recht, oft ick hem recht versla.
        Ghy Vaders van het volck, ghy trou verbonden staet,
    Regeert met rijcken raed de veel hoofdighe Hoofden,
    En soeckt u selfs niet, door vuyle eyghen baet,
    Die laes! niet dan te veel het rechte recht verdoofde.
        (1005) Soo g’yemant siet vercort, daer is noch hoogher pleyten,
    Daer is noch hoogher recht, daer is noch hoogher swaert,
    En Vierschaer die verdoemt, en straf der booser feyten:
    Daer yeder vrome Ziel eenvoudich sich verklaert.
        En kreuckt de Gods-dienst niet, door eyghen wijs vernuft,
    (1010) Of buyght Gods wetten niet, na u natuerlick wanen,
    De Mensch is vleesch en bloedt, ’t gheen licht in ’t Godlijck suft!
    En wil vervreemd van Godt, verkiesen nieuwe banen.
        Nu treed’ op d’ouden wegh, en vraeght hoe dat u ganghen,
    Gherechtet moghen zijn na ’t richtsnoer des gheloofs?
    (1015) Vervloeckt d’Afgodery, ontslaet die zijn ghevanghen,
    En reynicht d’handen, die (ick ducht) noch zijn vol roofs.
        Ick heb mijn sonden, siet! Voor Israels Godt ghebicht,
    Ick heb hem toeghewijd’, de rest van al mijn daghen,
    Ick heb hem Eed gedaen, soo waerlijck als hy richt!
    (1020) ’k En wijck niet van sijn woordt, waer voor ’kmijn ziel wil waghen.
        Treed aen verslaghen volck, en nadert met ghebeden:
    By een ghebroken hert, door waer berou tot Hem,
    Soo sal u licht opgaen ghelijck den Morghen heden
    Vervrolickt voor den Dagh, eer ick u nut bestem,
        (1025) Soo in’t gheen dat u raed’ en goede wille prijst,
    In’t rechten van u saeck, als ’tgheen de ysre lieden
    Noodwendich schorten mocht, en ’tgheen de Reden wijst,
    ’tSy straffen van quaed, ’tghebieden, oft’ verbieden.
        De Rechters zijn de gheen die Godes beeld vertoonen,
    (1030) En spelen op’t Toneel* des Werelts d’hooghe Rol,
    Die hun ziel bloedigh staet, soo sy het quaet verschoonen,
    En wroeten in het aertsch ghelijck de blinde Mol.

Verschooninghe.

GESANTEN. IEPHTHAH.

EERST.    Seer wel te pas, siet hier, d’Heer Iephthah ons ontmoeten,
IEPHT.    Gheseghent sy u komst: en lieflijck zijn de voeten
[fol. D1v]
    (1035) Die nad’ren Israel om kondighen de vreed.
    Wat seyt zijn Majesteyt? EER. Die ’tgroen gheschildert kleed
    Der aerden, noemt sijn Banck, en d’Hemel sijnen Zetel,
    Die gheeft mijn Heer gheluck: TWE. De Koningh is vermetel
    Gheswollen door de waen, van zijn ghedichte reen!
    (1040) Hy seydt: Als Israel trock door de Roode Zeen,
    Wt ’t slaefsch Egyptenlandt, soo hebben sy de Palen
    Ghenaeckt van Arnon eerst, tot by de vlacke dalen
    Van Iabok, en den vloet der glasigher Jordaen,
    En dit zijn landt (door ’tswaerdt) dat tasten sy doen aen,*
    (1045) En nament met ghewelt, en houden’t teghen Reden:
    Maer soo men’t wederom hem ruymt, en gheeft in vreden
    Den Eyghenaer die ’t hoort, soo hout hy hem gherust,
    Dits ’t gheen hy u ontbiedt, en niet meer. IEP. My lust
    Noch andermael, noch eens sijn dwalingh hem voor ooghen
    (1050) Te stellen: Want ick weet sijn segghen is gheloghen;
    Israel nam gheen Landt self van den Moabijt,
    Noch van den Ammonijt. Dies soeckt hy maer den strijt,
    ’T zijn redeloose Reen, sijn woorden zijn als winden,
    Wiens ruysschen datmen hoort; maer wie kan onderwinden
    (1055) Sijn Legher, plaets, en wegh, en waer hy henen blaest.
    Alsoo m’hoort Ammon oock, die door sijn wanen raest,
    En terreght my tot Krijgh! Wel aen komt met ons binnen,
    Wy sullen op dit stuck met rijpen raed versinnen.

CHOOREN.

        Wanneer de Waerheyt is door reden schijn verdoemt,
    (1060) Komt,, sent u Boden dan met waerheyt toorts in d’handen.
    Schande,, erft de Prins die by de reen ghekromt
    Somt,, sijn eyghen Macht, en slaet ’tgherecht in banden.
        Ammon so g’u verhard, en hoort gheen waerheyts reden,
    Soo sal u Koninghs Rol met d’eere zijn volspeelt,
    (1065) En denckt g’hebt met ’tgheluck u aertsche rijck ghedeelt,
    Daer u voor-ganghers oyt soo bloedelijck om streden.
        De Boden zijn op wegh, die u de tweede maele
    Verhalen, hoe dat ghy onred’lijck hun beticht,
    t’Licht,, der waerheyt self verlicht u herten zale,
    (1070) Dwalen,, laet, gaet recht, Want d’Opper Koningh Richt.
        Hy sit op sijnen troon, en wil met d’ysren staf
    Vermorselen de gheen, die hem niet willen eeren!
    O mensch! sluyt niet u hart, wert wijser, en wilt leeren
    Te luyst’ren waerheyts Re’en, en laet u wanen af.
        (1075) Isra’el wilt door Re’en, u Re’en-schijnende-glans,
    Gans,, door ’t recht verhael u onrecht teghen spreken,
    ’kReken,, ghy en soeckt niet ’t welvaert uwes lants,
    Kans,, en isser noch om u na lust te wreken.
[fol. D2r]
        Den Pharao gedenckt: Laet die u spiegel wesen,
    (1080) Hy hoorde Mosen niet, hy schimte met Aaron,
    Maer als hy in het Meyr sach dat hy niet en kon
    Ontcomen, most hy noch een hooger Koning vresen.
        Hy riep grijse Neptun, siet! wie ghy wilt verslinden,
    Winden,, wat is u dat dat ghy so woedich raest?
    (1085) Haest,, ontsiet mijn Kroon! Ick ben Aeools beminde,
    Vrinden die op ’thoochsts nu d’hel zijn aldernaest.
        Ten holp niet het Meyr, dat heeft zijn heyr verswelght,
    Hy most, hy woud of niet, het Aes zijn vande Vissen!
    O Coning! leert, gedenckt, het cond’ u mede missen,
    (1090) De Vrou van ’theylich recht sich om u reden belght.
        Ghy denckt veel licht, ick maeck mijn leger vast getrots,
    Trots, vry d’Ammonijt* hy comt zijn Zolen lichten,
    Swichten, is u best, oft uwen val die plots.
    Bots, niet aerden Vat op mijn gestaelde schichten.
        (1095) Neen Koning! siet, het sweerd besturven in de vuysten,
    Van ’thert genomen Volck, dat op hun Heylant bromt!
    O luystert op ’tgerucht! hoort! hoort Israel comt
    Met sulcken velt geschrey, als oyt de Winden ruysten.

Tweede Handelinghe. VI. Wtkomste

EERSTE. TWEEDE. DERDE Gesanten. AMMON.

EERSTE    WEl thienmael ’tmorgen-rood quam spieg’len zijn Paruyck,
    (1100) Met ’tkriecken vanden dach in Thetis Water-cruyck
    En deed’ het lichte blaeu van ’sHemels koele tranen,
    (Gestort op ’tgroene kleet, by ’tschijnsel vande Mane)
    G’lijck als gedistileert, verdwijnen in de Locht.
    Eer Israel u Boon de Koning spreken mocht,
    (1105) Eer dat sijn Majesteyt rechtvordrich socht de Reden
    Te hooren na de last. K’hoor hy comt herwaerts treden,
    Hy nadert na ons toe. O Prins! blijft niet verhardt:
    Op dat u Rechterstoel in waerheyts Reden wert
    Gehanthaeft, en bevest, Pylarich vast in gronde,
    (1110) Daer anders ’tgroot ghebouw zijght door den last der zonde.
AMMO.    Wat wildy andermael? Rebellen segt vry aen!
    K’sal u onnutte Reen genadelijck verstaen,
    Wat’s ’tgeen u Heer ontbiet EER. Niet dan de heldre Waerheyt.
    Die door u herten kolck licht met de Tourts der klaerheyt.
TWEE.    (1115) So ons mijn Heer verschoont, en neemt ons Reen in’t goe
    Wy beginnen AMM. Dat sy verr’ dat ick u anders doe.
DERDE.    So seyt Iephthah: (Heer) Israel heeft genomen
    Geen landt soo’t herwaerts quam van Nilus groen blau stroomen,
    Uyt ’tRijck ’tgeen wel besucht hun droeve ramp beschreyt
[fol. D2v]
    (1120) Dat een onsterflijck Godt sijn Volck heeft uytgheleyt,
    Na ’tRoo-gul-zadich-Meyr, door t’wonder sijner handen,
    O Wonder! wert de Zee, tot Carmozijnen wanden!
    Jae aerselt achterwaerts, op dat haer Thetis deckt,
    Soo datse nau het stof van Israels Solen leckt!
    (1125) Daer Pharao versoop met al d’Egyptse scharen,
    Die riepen: Isis helpt! Neptunus wilt bedaren!
    U soute Toomen grijpt, en kemt d’oneffen vloen,
    Op dat wy aen het strant u d’Offerhanden doen.
    Siet Koningh! als den Godt der aller Goden Gode,
    (1130) Sijn Volleck door dit werck verschrickten, door het dooden
    Van sulck ontsichlijck Heyr, ’tgheen d’afgront binnen slorpt.
    Als hy de Zee beval, die flucx de Wap’nen worpt
    Aen d’Oever, die het Meyr d’Egypters hadt gheplondert,
    Het wapenloose Volck ten dienst. O die verwondert
    (1135) Doen waren! Was het Heyr ’t gheen Godes liefd aensach,
    En trou in wederspoet, soo datmen roemen mach:
    Dit Volck is ghelijck, den Appel in Gods ooghe!
    Wie die aenraeckt, die raeckt den Heerscher, die om hooghe
    Besit sijn goude Troon, en swerelts doen betoomt.
    (1140) Sijn Boden voor ons Heyr, was gheen Mercur ghedroomt!
    Maer ’t waren daeghs en snachts Colommen, d’een als vierigh
    Die glinsterde des nachts, en ’sdaeghs wit-Wolkich cierig,
    De andere voor ons ging, van ’troode Meyr (of Schelf,
    Of Riet-Zee noch ghenoemt,) tot Kades. Waer dat self
    (1145) Israels Hertoogh sant sijn Boon, aen d’Edomiten,
    Op dat hun koningh ons verhoorde. Maer s’en lieten
    Vervreemt ’t uytheemsche volck niet trecken door hun lant,
    En andermael hun Boon by Moab ’t selfde vant.
    Alsoo bleef Israel te Kades henen swerme,
    (1150) In ’t woest Arabisch wout ’t gheen met sijn kromme ermen
    Dees wree ghebueren komt begrensen en bevanght,
    Die niet en sien wat straf hun over d’hoofden hanght.
    Dus suckelt Israel om d’Edomiters palen,
    Van daer de ronde Son, de Gloobe met sijn stralen
    (1155) Vergult, wanneer hy stijght uyt Thetis marmer-vocht,
    Als teghenvoetich volck sijn tours beooghen mocht.
    Van daer liet Pluym-ghediert, ’tsaffranich licht komt groeten,
    En d’Hemel gloreloos betaelt sijn nachtste boeten,
    Sy krommen Moab om, maer s’hadden noyt ghewenst,
    (1160) Te leg’ren ’t Arnon, d’wijl dat Arnon ’tlandt begrenst
    Tot d’Amoriten Roem, Hesbons Koningh spillen,
    Sy tijt door hare Boon, dewijl sy niet en willen
    Wan-trouwende ons heyr te trecken door hun rijck,
    En weygeren alleen gheen vriendschap, maer ghelijck
    (1165) Bespieders, slim gheboeft, (die trouwe oyt verstieten,)
    Soo maecken teghen ons ten strijd de Amoriten,
[fol. D3r]
    En grimmich op gheruyt, sy volghen Israel na,
    En legherde hun volck gheharnast tot Iahfa,
    Daer ’twrevelmoedich heyr lustgierich wilde strijde,
    (1170) Maer door ’tmost na hun val ons ’theele lant in wijde,
    Sy vielen door het swaert, dewijl Israel won
    Al d’Amoriters land, van Iabok tot Arnon,
    Van daer de Wildernis aen dees sy de Jordane,
    Beschaduwt daeghs haer vloed, en snachts de silv’re mane.
    (1175) Soo heeft nu d’Heer de Godt Israels, voor ons heen
    Verdreven d’Amorit, om dat sijn volck alleen
    Met* rust bewoonen sou, ’t gun hun den Hemel jonde.
    Nu Koning, siet! ghy dwaelt, hebdy nu onderwonden
    In te nemen ’t land, ’t gheen Godt ons eyghen gaf?
    (1180) Ghy doolt O Prins! en graeft al blindeling u graf,
    Hoort reden, luystert ons, en wilt u niet vervremen,
    Maer wildy krijghen? krijght, en wilt het landt innemen,
    ’tGheen Camos uwen Godt voor u ontledicht heeft,
    En laten Israel ’t gheen, waer in hy vredich leeft.
    (1185) Oft meendy grootschen Prins, u recht is al veel beter,
    Dan oyt was Zipors soon den Balak? Die d’Al-weter
    Vergrimde door een daedt, gheraen en slim bedacht,
    Als hy door geyle min ons tot d’Afgoden bracht,
    En socht door hoeren loon ’tverkoren volck t’ontwyen,
    (1190) En huerde Bileam om te vermaledyen,
    Jae oft hy oyt een quaed in Israel heeft ghesticht,
    En krijghden teghens hun. Wat heeft hy uytghericht?
    Nu thien-mael drie-maels thien, in twaelf maentsche jaren
    Heeft Israel ghewoont in Hesbon. Seght: hoe waren
    (1195) Dijn knijen soo verslapt, en d’handen soo vertraeght,
    Dat ghy niet dadelijck dit volck hebt verjaeght?
    Of spruyt u goedicheyt (door ’tdralen van u toeven,)
    Wt een Orakel van u Camos? Wilt ontschroeven,
    (Soo’t u ghelieft Monarch) u knechten ’tg’heym hier van
    (1200) Missegghen w’in een woort, ons bood’schap die is an
    Een Vorst, die waerdich is dat m’hem de waerheyt condicht,
    En Israel (ghelooft) heeft aen u niet ghesondicht.
    Sijn Majesteyt vergrijpt sich nimmer aen het quaet,
    Dat hy met d’ysre lien Israel teghen gaet,
    (1205) Ja krijgh en strijd op ons de vrye Isra’liten,
    Godt oordeelt tusschen ons, en tusschen d’Ammonijten.
AMM.    Help Iupijn! wat ick hoor, van dese trotse Joon,
    En wat heylooser reen, op onse hooghe Goon.
    k’Sweer by ons Camos heyl! en by zijn groote Godheyt,
    (1210) Soo waerlijck als ick leef, ’kvergheef u dese sotheyt!
    Maer soo ghy andermael voor my bevonden wort,
    Denckt dat Atropos u den draed des levens kort.
    Neemt, brenght u heyl dees gift: ’kberoep hem op sijn handen
[fol. D3v]
    Laet sien oft hem gheluckt, ghelijcket hem in Schande
    (1215) Gheluckte, als hy sich beholp met roovery.
TWEE.    Groot-Koning na u woort, siet! soo aenveerden wy
    Dees gift. AM. soo doet en spoeyt u flux mijn Zael te ruymen
    U woorden zijn als Wint! veel lichter als de Pluymen!
    U uytgheputte borst is door u reen gheleeght,
    (1220) Dus gaet, ’kheb u verhoort, danckt God dat ghy verkreegt
    Genade, (door mijn gunst,) u lanck Relaes te hooren,
    Ick ben u Reen soo wars, ja soo dat ick’t te vooren
    Gheweten had, g’en soud dees Hantschoen d’Hoeren soon
    Niet brenghen, opgheraept by d’Ammoniters Troon.

Verschooninghe.

        (1225) O Redeloosen Vorst! O Prince! wilt versinnen,
    Ghy kondt u selven niet. EER. Wat soudy dan verwinnen?
    Een opgheworpen Volck, die u het Voorhooft bien?
    Soo haest sy ’tstof en ’tHeyr van Ammons kinderen sien.

Tweede Handelinge. VII. Wtkomste.

SINESIUS. SISIPHUS.

SIN.    NEptun die ’tblau ghegolf doet swalpen over Strant,
    (1230) En spoelt ’tGheduynte wegh: Als sijn bestierde hant
    De soute Toomen grijpt, en met sijn Dry-tandt spitsich
    Verschrickt den Oceaen! en maeckt sijn Zee-jacht hitsich,
    ’tGeen bruysende door ’tMeyr de koets ten Hemel went,
    En schielijck weer den gront van Plutoos lucht berent.
    (1235) Soo m’onghestadich siet, de voeteloose Vrouwe,
    Haer opgheblasen Zeyl oprollen en weerhouwe,
    Wanneer den lichten wint door een Boream raest,
    En soetlijck over ’tlant weer met sijn adem blaest.
    Soo ist met Israel oock, de haest verschrickte Joden,
    (1240) Hun suffen in de angst, en beven inde nooden,
    Int Jock zijnse ghedweeg, en uytgheteert van macht,
    Als ’tghelucks ghevouwen zeyl de Zee en wint versacht.
    Doch wanneer maer de Son zijn gulde stralen schittert,
    En lacht hun vriendlijck toe, soo zijnse weer verbittert,
    (1245) En grimmich in het stael. Sy derren nad’ren Die-n,
    Als ’thooft des Heyrs sich roemt, en van de wapen-lien,
    De lien die d’Oorloghs Godt half maegschap konnen rek’nen,
    En die in’t Zuyd en Noord oprechten door Merck-tek’nen
    Hun Zuylen, tot bewijs hoe wijt haer heersing’ romt,
    (1250) En als haer Scepter reyckt, en als haer Kroone bromt.
    De Joden willen vaeck den grijsen Neptun formen,
    Ja breken uyt haer wal, en op de Krijghers stormen.
[fol. D4r]
    En g’lijck de God des Wints de eycken boomen velt,
    Soo schijnt dat Israel comt door’t onbesteurt gewelt,
    (1255) Op geen swack buygend riet hun stale boogh te spannen,
    Maer op den Ammonijt, de Mans der brave mannen,
    Wiens schichten yder vrucht en nieu gheslepen stael.
    Help Milcom soo ick wijck, meer als een stijven Pael,
    Die selfs ’tversoeck ontseyt voor Iupiter te deysen,
    (1260) Dewijl hy mijlt den wegh des wandelaers in het reysen.
    Oft so ’khun hooft ontsie nu opgheworpen vars,
    Die sich te onvertsaeght toe-rust in ’tHarrenas,
    (Een Roover die onlangs noch vrient en vyand quelde.)
    So moet mijn ziel voor u als in een slingher gelde,
    (1265) En mijnen naem die moet so langh ’t Lavender bloeyt,
    Door Lethes zijn bedeckt, en eeuwigh uytgheroeyt.
ZIZIP.    Heer Hooftman so’t u b’haeght, en dat dijn rijpe vroetheyt
    Versint ’tgheen ick betreck door ruw gheslepen sin:
    Soo bid ick dat ghy stilt de onbesnoeyde woetheyt.
    (1270) Van ’tonghereddert Heyr. SIN. My dunckt dat ick bevin
    Verbijstert, soo mijn geest onordentlijck verwildert:
    Dat ick my selven sie te radeloos gheschildert,
    Ghedoot-verft op ’tPaneel, van ’tgroen ghelovert velt,
    Door dien ’kmijn onlust sie! ZISI. Dat voor u immers gelt,
    (1275) Mijn onvolbrachte raet: SIN. Wat? ZIZ. Datmen de Basuynen
    Blaest, en wekkent Heyr van ’tOosteynd tot het West,
    Op dat het Ruyter-volck beschry de gladde Ruynen,
    En ’tradde Voet-volck sla de handen aen’t ghevest,
    Die ’twrevlich Wapen-volck omringhen op het lest,
    (1280) Met ’tblickkerich gheweyr dat yder vreest te vluchten;
    Soo wert den Israelijt ghelockt, die dunckt my best,
    Eer hy sijn adem haelt. SIN. ’tVerhaesten doet versuchten,
SISIP.    ’tVerhaesten wracht veel goets, en ’tdralen wel veel quaets,
SINE.    ’tBeroude menich Prins te luyst’ren na veel raets,
    (1285) Abimelech verhaest sich al te haest in’t nad’ren
    Aen Thebets toren. SIS. Den roem der Jooden Vad’ren
    Sloech metter yl in vlucht den Kedor Laomor
    Met sijn dry koninghs-heyr. SIN. Nochtans de Soon Zipor
    Den Balac die won tijdt op Israel met dralen.
SISIP.    (1290) Wat holpet, hy most noch met schand voor Israel dalen,
SINE.    Wat waendy dat dit volck sijn Adem maer verschept?
SISIP.    ’kWeet dat een yder man sijn gauwe handen rept,
    Men set de wachten uyt dry dobbel op de wallen,
SINE.    Onveylich ist voor ons, te meer hun t’overvallen,
SISIP.    (1295) En hoe men langher wacht te meer men hun versterckt,
SIN.    Ick wacht na ’sConincx raet, SIS. ’kweet dat hy ’t niet bemerckt,
    ’tGroot voordeel datter is, ’tOnord’lijck Heyr te scheuren,
SIN.    Noyt vollegden der heyl uyt raed die van te veuren
    Niet wel was overleyt, ghewoghen en bedacht,
[fol. D4v]
SISIP.    (1300) De Raet bestaet int g’luck, ’tVoornemen in de cracht,
    Na schickkingh vande Goon waer door dat wy vermoghen,
SIN.    Den waen ons wel bedriegt. ZIZI. Ick sach ons heyl voor oogen
    Streedmen, en ons hooft met Zeges crans ghecroont,
SIN.    Noyt misdeed’ die gheen die sich ghehoorsaem toont,
    (1305) Den Prins die luystert naeuw, en straft vermeten willen,
SISIP.    Mijn raet en is gheen dwang

Verschooninghe.

BODE. SISIPHUS. SINESIUS.

BODE.    Wel die hun daghen spillen
    Begunsticht vande Goon, en liefghetal de Prins,
    Ontfangt dees stomme Bood’. Den Hemel die na winst
    Sijn Majesteyt beheylt, wenscht dat u cloecke handen,
    (1310) Op ’theylighe ghesteent doe smoken d’Offerhanden
    Aen Mars, op dat u g’luckt den zeghe naer den slach.
SIN.    Hoe vaert sijn Majesteyt? BO. seer wel. SIS. komt aengenamen dach
    Komt nadert en vervarst, groot krijger in den Hemel
    De krachten van u volck, op dat het Stael ghewemel
    (1315) Der Jooden, die ons licht verduyst’ren, sy vernielt
    Die hun vergad’ren g’lijck den Hemel is omwielt,
    Ontelbaer (inde Nacht,) van tintelende Sterren.
SIN.    Sisiphe, siet! ’kheb last om sonder lang te merren,
    (Naer dat ons d’Hemel gunt sijn gunst te zijn bereet)
    (1320) Dat d’aerde met ons bloet, oft ’tJootsche sy bekleet,
    Eer drymael Phoebus rijst en Vrouw Auroor verrast,
    Soo werdt de zeghe ons, oft Israel toeghepast.

Tweede Handelinge. VIII. Wtkomste.

IEPHTHAH. THOLA. ZAREZAR. ISRAEL.

IEPTH.    ’TSchijnt Pharo is weerom uyt ’tRoode Meyr ghedobbert,
    En heeft ’tbezande Stael aen d’Oever afghelobbert,
    (1325) Hy weyghert wederom de afgheeyste reen
    Waerom hy Israel hout in dienstbaerheyt vertreen,
    Waerom hy noch veel meer sijn sonde wil vergrooten,
    En derr’ ’tghecroonde hooft weer op den prickel stooten.
    Hy terreght my tot crijgh, en lockt my tot den strijdt,
    (1330) Hy sent my d’Handtschoen. Maer o Prins! o Prins! belijt,
    Sydy de oorsaeck niet dat soo veel duysent zielen,
    V soecken door het Swaert ghewapent te vernielen?
    Als d’Heerscher vanden Nijl, de Amrans soonen beyd,
    De swaer verdruckt Hebree sijn vrywordingh ontseyd,
    (1335) En crijghden teghen hun met sijn godloose reden,
    Ja dobbelt ’tdagwerck meer om ’tbouwen van sijn steden
[fol. F1r]
    Siet! Heeft d’Heer Zobaoth ’tverharde hart verhart,
    Als hy den Hemel g’noegh tot strijden had getart?
    Heeft Og den Basanyt de schrickelijcke Reuse,
    (1340) Voor hem ’tSprinc-hanich heyr int’ minste konnen kneusen?
    Al was ’tgestalt soo groot, dat scheen hy d’aerde dwang!
    En ’tBedd’ was acht voet breet, en negen ellen lang!
    Van Yser, daer hy ’snachs de rouwe romp op ruste:
    Noch viel hy voor d’Hebree, op dat hy d’aerde kuste.
    (1345) So d’Am’lechiten oock hun hoocht, of grove leen,
    Of macht geholpen had, als sy op Israel streen,
    Gewis onnoodich wast, dat Moses zijn gebede
    Storte, en m’hun holp na’t duyster rijck beneden
    Door’t moedeloose volck vervarst door ’sHemels gunst.
    (1350) O Ammoniters! denckt, ’tis meerder als een cunst,
    ’Tgeen Balak wel vernam, ’tgeheylichde t’ontwijen,
    Met zijn heyloose gift om te vermaledijen.
    Siet! Beliam doet zijn mont om zeg’nen voor ons op,
    En condicht Israels heyl, van d’hooghst des berreghs top,
    (1355) Hy wenste dat zijn ziel sich mocht voor God onweerdighe
    (Met ons) en dat hy storf de doot van de rechtveerdige.
    Ist sake dat de Man die Godes Bood weerstond,
    De waerheyt tuygh’nis geeft, en luystert Godes mond.
    Hoe veel te meer ist quaet, o Ammoniten Kind’ren,
    (1360) Dat ghy weerspannich zijt, ong’hoorsaem, om te hind’ren
    Dat Waerheyts Fakkel licht, door ’tredelijck verhael,
    In duysternis spelonck, uws herten boosen Zael,
    De Zael daer onverstant u red’lijckheyt doet pijnen,
    Behangen om en om met ongeloofs gardijnen,
    (1365) Wel aen so’t u behaecht, en lust u na ’tgevecht,
THola    So oordeelt God ons beyd, die eewich heerst en recht.
        Heer Jephthah grijpt een moet, en wakkert uwe handen,
    En rust u in’t geweyr, en reddert ons. De schande
    Die met de sonde lach, voor ’sherten eycken Deur,
    (1370) Die staet en gaet van ons, en d’eere die comt veur,
    Met boete van berou, en quijtschelding der sonden,
    En treed met Israel aen: ZAR. Gods gramschap is gebonden
    Gelijck een jonghe Leeuw geketent en getemt,
    Oock is de dienstbaerheyt in Godes raet bestemt.
    (1375) Voorseyde Gode niet: Abrahams zaet te swerven,
    Een-mael vier-hondert jaer? Eer datse soude erven
    Canaan, ’tvruchtbaer lant daer melck en Honich vloeyt!
    En daer de blaeu Jordaen uyt soo veel beecxkens groeyt,
    Al eer s’in ’twijde Meyr krom-slangigh komt te loosen,
    (1380) Gelijck den Nijl in zee doet, by het slaefsche Gosen.
    Hun veertich daeghse reys, in veertich jaer verkeert,
    Eer Israel de Woestijn van Sinaï passeert!
[fol. F1v]
    De sonde stutten hun, de sonde die doet sneuv’len,
    En maken inden wech veel opgeworpen heuv’len,
ISRAEL    (1385) Maer als de vlugge tijt by Gode is beperckt;
    Vergeeft hy onse sond’ en toont sijn groote sterckt.
    De vyand die voor heen ons als in’t stof bedwell’mde,
    Die ruckt hy uyt het rijck! ja die zijn hooft eerst hell’mde,
    En paste zijn pansier, en hing ’tbekleede scherp
    (1390) Op d’Heup, en greep de Lans, en met een wis gewerp,
    Hy slingert d’herde Key, by duyst geveyrde schichten,
    Op Israel, die moet voor Godes straffe swichten.
IEPHT.    k’Besluyt dan, o Hebreen! So wie God heeft vergramt;
    Maer boete doet gegront, en op’t Geloof gekramt,
    (1395) Ziel-yverich door de Liefd, by sterck onfeylbaer hopen,
    Die heeft alree de mijn zijn vyands onderkropen,
    Hy heeft zijn schem’rich ooch gevest in’t licht geblick,
    Zijns vyands gladde stael, ’tzy hy de Wolcken dick
    Wil scheuren, door ’tgekrijsch en kleuren van zijn wimp’len
    (1400) En wil met Pharao ’tmeyr met golgen weer berimp’len,
    Om volgen op het spoor de vliende Hebre,
    Die in Gods gunste trock, en had den Hemel me.
    Nu Ammoniten ’kg’loof dijn straf u is verborgen.
    En God die met ons treckt sal u door ’tswaert verworgen.

Tweede Handelinghe. IX. Uytkomste.

SINESIUS. SISIPHUS.

SINES.    (1405) Treed’ aen kloeckmoedich volc, treed aen onsichlijc heyr,
    Den Hemel reyckt u toe het harnas ent ’tgeweyr.
    ’Tgeweyr ’tgeen u beschermt, naest d’hulpe vande Gooden,
    Op ’tongehoorsaem rott de onverschrickte Jooden.
    Komt Krijger Bloet-God Mars die lust hebt in’t verniel,
    (1410) Ick offer u mijn bloet, mijn lichaem ende ziel,
    So ’teenmael dy gelust dat ick int hevig strijen
    Ontschep, en moet dit rif zijn Majesteyt toewijen.
    Die ’kheb belooft met eedt soo ’kniet de Joon verdruck,
    So roep Lachesis vry, o Suster! ick en ruck
    (1415) Zijns levens draet niet meer, Atropos komt wilt knippen
    Ick sie ’tdood verwich kleur op sijn besturven lippen.
    Siet! mannen roems des eeuws: Ick tree u moedich veur
    Schroomt niet oft Cerbrus wil ontgrendelen de deur,
    En oft aen Ach’rons veyr den Schuytevoerder kuyert,
    (1420) En wacht na Zielen vracht waer op hy nimmer luyert,
    Wy moeten eenwael ’tlant van Pluto Rijckdoms Godt
    Bewoonen, t’wijl dit aertsch in d’aerd tot stof verrot,
[fol. F2r]
    En twispelturich g’luck kan niet hooger heffen,
    Ten zy de anghe Doot vernielende komt treffen
    (1425) De geen die door het stael vroom hertich int gevecht
    Sterven, en hun Prins de Lauwer ’thooft omvlecht.
    Ja ’teelste dat Natuer voor kleynoot heeft ghekoffert.
    Dats d’eer beruchten doodt diemen zijn Koning offert.
    Ons leven is ghelijck een sneeuwen beeld verdwijnt!
    (1430) Wanneer aen’t crullich blau de vierge Sonne schijnt.
    Oft g’lijck een purp’re roos die door de gure winden!
    Verwelcket: oft schau verstuyft, oft als de snelle hinden
    Wanneer de Jacht vrouw naerd, hun maken op de vlucht,
    So vlien ons daghen heen! na dat wy d’hemel lucht,
    (1435) Besuchten alder eerst, en met ons weenen groeten
    Siet Ammonieten! siet! dits reden en wy moeten
    Ghetrouw altydt den Eedt betrachten die men swoer
    Ons Koning, of ons ziel met Caron over voer.
    En oft na goden wil by onse rol volspeelde,*
    (1440) O Crysluy sullen wy geglorijt inde weelde
    In’t onvergancklijck huys van d’oude Mnemosijn*
    Gegrift int stael gedenck van alle helden zijn,
    Dits t’quaetste, maer daer rest voor ons een hemels hoopen
    ’T onslippen vande doot dat staet hier by noch open
    (1445) De brave moet die’koyt in u lien herten sach
    Die ritselt door mijn leen dat heden desen dach
    Den Ammonijt ghetrotst op zijn ghesmede wapen
    En door zijn starcken arm de Jooden doe ontslapen,
    Ontslapen in het stoff ontzielt, ontgeest, ontleeft
    (1450) Door swaert, Door Lans of pijl, ’tgeen u Bellona geeft
    Het wederspannig Heyr, ’tgeen ons derf ’tvoorhooft bieden,
    So mijne Ziel getuygt, suldy voor u doen vlieden:
    Gelijc het kielich hout voor AEools adem schuyft,
    Door ’tblau-groen-schuymich-vocht: oft g’lijck een pijl die snuyft
    (1455) Snel door de dunne locht, en laet geen wech bespeuren,
    So moet het door u cracht de Joden oock gebeuren.
    Sy struyck’len voor ons neer en vallen in het swaert,
    En Ops open haer mont en sloctse ’thellen waert.
    Tsa krijgers grijpt een moet, de woorden niet en gelden
    (1460) Sy nad’ren na ons toe. SISI. bedeckt de groene velden
    Met doon, op dat u kracht in’t minste niet verslapt,
    En schrickt niet oft de doot met schreden na ons stapt,
    De eer versnelt haer gang, en draeft ons vrolijck teghe
    So wie’t de goden gunt verleenen zy de Zeghe.


[fol. F2v]

Tweede Handelinge. X. Wtkomste.

IEPHTHAHS Belofte.

IEPHT.    (1465) Heer wildy door mijn handt, dewijl ick henen gae,
    Dat ick den Ammonijt door uwe hulp verslae?
    Soo sal de eerst U zijn die m’uyt mijn huys komt teghen!
    En na mijn weder-reys, (in vrede door den zege,)
    Geheylicht en gewijt werd die ten offerhand,
    (1470) Door my opt’Altaers plat ghedoodet en verbrand!
    Hier op verhoort my God, ick neem u tot getuyge,
    Mijn mondt belooft u dit! Wildy mijn vyand buygen.

Verschoninghe.

ISRAEL. IEPTHAH.

ISRAEL.    Die ’tHart des Koninckx buyght, gelyck de Water-Beecken,
    Die ’tgrondeloose Meyr begrendelt met ’tGeduynt,
    (1475) En al de Bergen schiep, en al de Toppen cruynt,
    Die sal sijn Is en Was: Wil ons aen Ammon wreken,
        Ghy grooten Zebaoth die door ’tlaest wonder-teecken,
    Verschrickte den Monarch, die g’lyck een harde Rots,
    Den Hemel wederstre, en al de straffe Godts.
    (1480) Ach! wilt voor ons, de macht van d’Ammonijt verbreken!
        Gedenct aen u verbondt met Abraham gemaeckt,
    O Herder Israels! die voor u Kind’ren waeckt,
    Ghy kont door Tharahs soon het Kedors Heyr vernielen.
        Wy kennen geen Bellon, Ghy sijt den Krijger Heer!
    (1485) Ghy zijt den rechten Mars, Ghy vlechtet Hooft met eer,
    Komt geeft myn Heer geluck, met so veel duysent Zielen.
IEPHT.     Nu schuyft den Morgenstont van haere gulde Koets,
    ’tBestickte bruyne zeyl, en doet het silvrich schitt’ren,
    Ghediept door ’tHemels blaeu, en g’hoocht op ’taldersoets
    (1490) O Joden! Broeders, ’kacht de wrevle krijghsluy sitt’ren,
        De Roemers op haer macht, de snorckers op haer sterckt
    Ach Heer komt en verslaet, dewijl sy ongemerkt,
    Door een godlose leer u crachten niet erkennen,
    En goden liefdich noch hun tot de logen wennen
        (1495) Treet voor ons in het heyr: O grooten Sylo helt.
    Beschaduwt Israel met u kleedts purp’re lommer,
    En werpt de stoute neer int vael bestoven veldt,
    En helpet ons uyt schand, uyt druck en slaefsche commer.
        Wy comen toegerust doch voor u eyghen wet
    (1500) Wy comen g’wapent maer met Gedions trompet.
[fol. F3r]
    Zijn w’uytgetogen, d’wijl wy weten t’vleesch is swacker
    Als t’halm-dragent-stroo, op d’omgeworpen acker.
        Ons sterreckte helaes d’Egyptse riet staf g’lijckt.
    Wie daer op steunen wil begeeft hy in de handen
    (1505) Wie sich op t’vleesch verlaet die sietmen dat beswijckt,
    Geen ros, noch wagen hellept, noch stael in d’reusenhanden.
        Maer Joden niet te min oft Gode ons beheylt
    Strijt vroom voor t’vaderlant dat niemandt niet en feylt.
    Soo’t immers is bestemt, eer wy den hoochmoet korten.
    (1510) (Ons vyandts,) om het bloet als ridderen te storten
    Voor u een zielsche helft (die ghy naest gode mint.)
    Voor t’erfdeel waer in ghy woont en voor u heyl’ge wetten
    Voor die u t’herten buyght, u kinderen oft u kint,
    Die, o schrick! d’Ammonijt wil aen de Rots verpletten.
        (1515) O Treed vrymoedich aen, u Prins die gaet u veur,
    U heylant Iephthah, wil vroomhertich om de keur
    Van d’onversturven kracht te sien, den strijdt beginnen,
    Door Gode zijn wy vroom, so konnen wy verwinnen.

CHOOREN.
                    Den Geest des Heeren is gedaelt
                (1520) Op Jepthah, die na Israel taelt,
                En moedich trock door Giliad henen,
                Om met zijn onversturven macht,
                Daer m’hem te Mispa leyt en wacht*
                Het woeste Heyr weer te vereenen.
                    (1525) De Trommel en Basuyns geluydt,
                Die dryven ’snachts zyn ruste uyt,
                Als hy soeckt sluymers soete lusten,
                Schielyck dunckt hem in drooms gebeelt
                Dat m’hem zijn Wapenen ontsteelt,
                (1530) Oft dat hy sich in ’tStael moet rusten.
                    O Krysch-Helt die u rust verliest,
                En voor u selfs ’tgemeyn verkiest,
                Met vlyt Ziel-yvrich te besorgen:
                Treckt heen, treckt heen, stryt, en verwint,
                (1535) Op dat ghy u in vreuchde vint,
                Eer dat den nacht wyckt voor den morgen.
                    Eer dat de Son zyn Peerden drenckt,
                En eer den avont ons toewenckt,
                Moet Israël u vyand vallen
                (1540) Door sweert. En g’lyck de rouwe Zee,
                Breect dick het palich-Bosch ontwee,
                Geheyt voor d’opgeworpen wallen,
                    De Wallen daer den Ammoniet,
                Sich onverwicklyck op verliet:
                (1545) Dat zyn de opgeworpen crachten.
[fol. F3v]
                Maer siet, ’tis Zant, en ’tblyft getelt
                Voor Godes Oogen, als’t gewelt
                Der Zee, wil stout te weeren trachten.
                    Israels Godt die scheurt u Heyr.
                (1550) En hy rucket ’twreet geweyr
                Uyt d’handen, en u bloedich Vendel
                Werrept hy voor zyn voeten neer,
                Want een Kryger is de Heer,
                Die verbreken kan den grendel.
                    (1555) Den grendel die de Zee besloot,
                Als hy in d’eerste Eeuwe goot
                Den Regen, uyt den Hemel neder,
                Die schoof hy uyt de krammen wyt,
                Voor hondert vyftich daeghse tyt,
                (1560) En gaf doen d’Aerdt haer droochte weder.
                    Hy is de Heere, die al vermach,
                Die Israel verleent den dach,
                Dat sy met vreucht zyn wond’ren singen!
                Hy ist, waer me den Kryger kan
                (1565) Vernielen, Wapen, Ros en man,
                En over dhooghe Wallen springen.

Derde Handelinghe. I. Uytcomste.

De FAEM, of ’tGerucht.

FAEM    SO wijt den Hemel spant sijn heldre blaeu gardijn
    So Wijt de ronde Gloob van donvermoeyde golghen
    Bearmt wert om en om, so wijt sal condich sijn
    (1570) t’Gerucht van die my haest sal op de hielen volgen.
    O joden zijt verheucht! O Geliaditers roemt!
    Juyght vrolijck, want u heyl bestaet door Iephthahs handen
    Naest Gode, die u lieft. Want hy die u verdoemt
    Die is doort coude Stael gevelt, met smaet en schande,
    (1575) Den Ammonijt die sach ’tgeruste heyr ten strijdt,
    Hy loeg in tgoddeloos hert, en schimpte met de Joden,
    Hy sprack wie comdy toe? (o snoode Isra’lijt!)
    Wie soeckty? Siet! hier zijn begunste van de goden.
    So haest dit Israels GOD had in zijn troon gehoort,
    (1580) Hy stont op, en hy sprack: wie lastert mijne kind’ren?)
    Wie druct ’tboetveerdich-volc? wie twijfelt aen mijn woort?
    En wil door wrevlen moet ’tgezegent heyr vermind’ren?
    IK ben de geen die ’tront des Werelts heb omwielt,
    Met ’tdagh en ’tnachtse licht, de aerd heb ick gedrongen
[fol. F4r]
    (1585) Op’t Centrum. En ick heb den aertschen Mensch gezielt
    Na d’Hemel, eer de Zee mijn stercke grendelen dwongen.
    De Visschen in het Meyr, ’tAzuur-gemarmert nat,
    Die ’tWaterblasich hooft in Calms stilt’ vertoogen,
    Die schreijen selfs tot my, door honger moe en mat.
    (1590) De Raef siet me na d’Hoogst, en duyst ontelbaer oogen,
    Hoe veel te meer en sal het schepsel niet voortaen*
    Sich vreesen, ’tgeen ick heb verheerlijckt met de kennis,
    En tot een Beeld gemaeckt, wiens ziel niet sal vergaen:
    Maer blijft onsterffelijc. Gaet Israel wreeckt dees schennis:
    (1595) So haest en was dit woort gedondert door de Locht,
    d’Hebre die was gemoet, en sloech de Ammonyten,
    En druckte door het swaert ’tgeen sich verweren mocht.
    Van daer men Aroer siet tot Minnith, eer sy lieten
    De Steden viermael vijf verovert aen het pleyn
    (1600) Daer d’Ammonyt sich buyght, by d’ongeparste Wijnen,
    En riep: O Milcom helpt! Hoe Mars; verseker ’kmeyn
    Ghy slaept, ontwaect en comt wilt met u kracht verschijnen.
    En is u d’Ammonyt niet waerder? Camos hellept!
    Waer steeckt u rechte hand? die wonder kan bedrijven!
    (1605) Is daer geen Raet, (O Heyl) die onse wonden stellept?
    Soo laster ick u cracht: Wy moeten t’onder blijven.
    Te hulp niet het heyr, bleef met hun Goon beschaemt,
    Sy hebben al gelijck van Lethes dranck,, gedroncken.
    Dit heb ick al gesien, ’tgeen so wijt wert befaemt
    (1610) Als dese mijn Basuyn heeft oyt met klanck,, gekloncken,

Derde Handelinge. II. Uytkomste.

MIRIA Met haer Maechden. BODE.

MIRIA.    Strijght opwaerts suyver licht, komt boven d’Horizon,
    Begloort ’tontluystert blaeu, O Schoone Hemel-Son,
    Daer sweeft voor uwe komst een Roose Douw soet-geurig
    En’t aengename Licht is door u dralen treurig.
    (1615) Ick selfs door droom beswaert, verheug my in u gloor,
    En t’bedde dunct m’een last maer waerom maegt waer voor?
    Is uwe schrand’re Jeught ong’noechelijck int rusten?
    Is u een moeyelijckheyt t’geen andre mach verlusten?
    Oft sorcht ’tlief-dragend’-hert becommert voor den strijt?
    (1620) Helaes! daer ist geraen: O vader wierdy quijt
    U leven door de hand der Ammoniten kinderen,
    So gae ick af, en moet gelijck de Maen verminderen.
    Ja treuren tot dat God die m’eerst het leven gaf,
    My eyndelijc door de doot wil maeyen in het graf.
    (1625) Wie soud mijn Voocht doch zijn, mijn Toesicht en versorger,
    Mijn moeder laes helaes! Most onder dien verworger
[fol. F4v]
    Betaelen ’tgeen sy niet (self schuldich) had gerooft.
    En ick en heb geen vrint, geen Broeder, man, noch hooft.
    Neen Hemel ’kweet ghy sult u over my ontfarmen,
    (1630) En Israel (naest God) door vaders handt bescharmen.
    Ja alle mijn gebeen voltrocken na u woort
    O grooten Sebaoth, die zijn by u verhoort.
EERST.   Ick suckel.
Maeghd Wat hoor ick? hy nadert, t’is een bode.

Verschooninghe.

BODE.

BODE.    Me-Vrou Princes geluck, siet met der haest al-so-de
    (1635) Vorst u Vader beval, ’ksou met geswinde reys
    Verkondigen een vreucht, die k’heden in u eys
    By ons en d’outste raet, waer na dat ick mijn voeten
    Vorder’, om hun en u met vrolijckheyt te groeten:
    Soo zy me-Vrou bekent: mijn Heer die heeft den slach
    (1640) Gewonnen: Doch hy heeft gerust niet, of hy sach
    Den Ammonyt gedempt, gedweegh voor ons te tergen.
    Van Aroer tot Minnith, en aen de pleyn der Bergen,
    Die Ammon Baccho heeft geheylicht en gewijt.
    En onderwijlen noch verovert in die tijt
    (1645) (Me-Vrou) wel twintich Steen, een heerlijcke Zege,
    Dees tijding (ick tree voorts) hebdy de eerst verkregen.
MIRIA.    Ach! TWE. M. Suchty? daer u God in sulcken vreucht verheft
MIRIA.    Wat weet ick of dit oock een ongeval betreft,
    Int Goddelijck besluyt is druck na vreucht verborgen.
EERST.    (1650) Dats al te verr’ gesien, wat wildy soo hooch sorgen-
    De Hemel gunt ons Heyl, en opgehoopte vreucht,
    Wat speelter in u sin, dat g’u bedroeven meught?
MIRIA.    ’tIs waer, maer ’tgroot geluc is strommelijch van beenen,
    Na ’tgroot gejuyg comt stilt, na ’tlacchen volgt het weenen,
    (1655) En nergens is de val licht struyckelende veyl,
    Meer als op’t hoogh gebercht, en op de klippen steyl.
    Maer hoe! wat fantazy ontroeren mijn gedachten?
    Ick love u Israels God: alleen door uwe crachten
    Is tGoddeloos Heyr vernielt, verslagen en verstroyt.
    (1660) Verleent ons mildelijck, dat dese vreucht voltoyt
    Soo werde, dat wy sien dat uwe aensichts claerheyt
    Lichtet over een volck, dat hier Bemint de waerheyt.
    En die Getrou altydt, ziel-yvrich voor u Wet
    En woort geharnast zijn, die door ’tgeloofs gebet
    (1665) U Offren vierichlijc, de waere danckbaerheden.
EERST.*    Me-Vrou, komt laet ons gaen, die vlugge tijdt besteden,
[fol. G1r]
TWEE.    En metter haest een lied van Reyen zy gedicht,
MIRIA.    Ick sie met vreuchden eerst mijn’s Vaders aengesicht.

Derde Handelinghe. III. Uytkomste.

JEPHTHAH. THOLA. ZAREZAR. JSRAEL.

IEPHT.    Lof Heere Zebaoth, met u heb ick gestreden,
    (1670) Met u wierp ick ter neer de Ammonyten trots!
    U Name Heer die zy Dry-eenich aenghebeden:
    Verheucht u Israel, ghy siet de liefde Godts.
THola    Geliaditers Roem-Verbreker van de banden,
    Vader des Vaderlants, wy kussen uwe handen!
ZAREZ.    (1675) Heer Jephthah Vroom-hertich, Strydt-barich en Moedich,
    Spoedich,, Rabba* beklaeght d’Ammoniters seer,
    Weer,, henen heyloose Offeren gaet bloedich,
    Verwoedich,, ’tWagen-Roof den Kryger wil meer.
ISRAEL    O grooten Capiteyn! O Scherm-Heer! die uyt yver
    (1680) U* leven voor ons waeght, en stelt u Ed’le Ziel
    Voor Isra’el int gevaer, int hittichste verniel
    Daer d’Ammonyt verhart stont, als een pael of stijver.
    Soo lang de ronde Son sich spiegelt inde Vijver,
    Soo lang den grooten AL zijn glory niet en mist,
    (1685) Sy nimmer Prins! ’tGedenc uws vroomheyts uytgewist,
    Waer van dat dese handt sal zijn een trouwe schrijver.
    Treckt aen verheerlijct Volck: verheerlijct door een Vorst,
    Die met den Stalen-Kreeft der g’rechticheyt, sijn borst
    Versach, al eer hyt swaert voor Israel heeft genomen.
    (1690) Onnoosel was sijn kleet, geloovich was zijn hert,
    Voorsichtich was zijn gang. Dies Ammon vluchtich werd.
    En GOD die met hem stre, liet hem met lief weer komen.
IEPHT.    Ach Heer! ik ken t, ick kent, ghy hebt mijn beed voldaen,
    Nu schortet maer aen my, wie sal my tegen gaen?

Verschooninge.

MIRIA met haer Maeghden, singende dit Rey-lied.

    (1695) TRuysende Beeckje datter daelt,
    Silverig met sijn stroomen,, neffens de Wilge boomen.
    ’tWindeken datter gurich schraelt,
    Die reycken nu haer toomen,, Den Heylant vanden vromen,
        In weeldige vreucht,, Dewijle dat verheught,
    (1700) De groene jonge Jeught,, Door Goddelijcke deucht,
    Vrolijck in geneucht,, Hemel ghy vermeucht
    Verkeeren ’tschromen.
      2.   tSwalpende Golven van het meyr
    En d’opgesteegen Baren,, Condy wel haest bedaren.
[fol. G1v]
    (1705) En ’twrevel-moedich Ammons heyr,
    Als sy vergadert waren,, Met haer verwoede Scharen,
        Wraeckgierich ontstelt,, Die zijn nu al gevelt,
    Hoe groot dat hun gewelt,, In zielen was getelt,
    Heylant Zilo helt,, U lof zy vermelt,
    (1710) By d’heyl’ge Altaren.
      3.   tVrolijcke Reijen MirJams was
    Van so veel Maeghden tongen,, U vrolijck Heer gesongen.
    Als Pharao int harrenas,
    Door Godes macht bedwongen,, sonc als de Baren sprongen.
        (1715) Tot aen het gestard,, Hoe seer dat hy verhard,
    Den Hemel noch al tard,, Met schande hy noch ward,
    Uyt ’tzandighe swart,, Aen dOever so vart,
    Voor ons ghedrongen.
      4.   tVloeyende Water van den Nijl,
    (1720) Egipty dorre Stranden,, En al de Mooren Landen,
    Besproeijen tdroogh maer voor een wijl.
    Maer wie met Godes handen,, Verscheurt der boosen banden
        Sal g’laeft in het licht, Voor Godes aengesicht,
    Daer het alles voor swicht,, wanneer dat hy richt,
    (1725) Zijn nimmer beticht,, maer eeuwich gesticht,
    Sond vry, voor schanden,
      5.   tSondeloose Schaepjen datter graest,
    En scheert de groene Bladren,, Komt u als Offer nadren.
    De hooghen vreucht maeckt ons verbaest,
    (1730) Heer isser oock wel quaderen,, weg, als onse Vad’ren
        Nu hebben gegaen,, En voor u oock misdaen,
    Die ghy niet wilt versmaen,, Maer ghy neemtse noch aen,
    Ja wilt hun verslaen, die hun tegen staen,
    En haer vergad’ren.

Verschooninghe.

JEPHTHAH. THOLA. ZAREZAR.
JSRAEL. MIRIA.

IEPHT.    (1735) Ach Heer! wat? ick sie mijn Dochter comt my tegen,
    O druck! nu zijght mijn Son. Fy rampsalige Zege.
THola    Wat wonder is u Heer? IEP. O bittre vreucht! ZAR. Seght ons de waerom vry:
ISRAEL    Wats u geschiet? IEP. Mijn Dochter! MIR. Mijn Vader! IEP. Hoe buyghdy my!
    Hoe bedroefdy my! MIR. Hoe soo? IEP. Ic heb een woordt ghesproken,
    (1740) ’kHeb Gode yets belooft, en tkan niet zijn gebroken,
    Mijn Dochter tis u doot, dat ghy my deerste uyt
[fol. G2r]
    Mijn huys ontmoetet, ach! MI. Mijn vader. IE. groene spruyt
    ’kWil, ’ken kan, MIR. Mijn Vader hebdy u mont ontloken
    En geopent tegens God? dwijl dHeer u heeft gewroken,
    (1745) En gaf den Ammonyt verwonnen in u hant:
    So doet met my u Maeghd na u belofte, want
    Ist d’Heere selfs belooft, hoe soument niet volbrengen?
    Sulckx wil den Hemel niet in eeuwicheyt gehengen.
    Dat g’u becomm’ren soud, met my u eenich kint,
    (1750) O neen Vader! dwaelt niet, tliefst dat u Dochter mint:
    Is door gehoorsaemheyt u tleven toe te wijen;
    Volbrenght, hier is de geen die heylichlijck wil lijen,
    Vergunt my maer een Beed? Mijn Vader, antwoort ja?
IEPHT.    Mijn dochter, wat’s versoeck. MIR. Dat ik twee maenden ga
    (1755) Als nu hier van u af met mijne Maechden heenen,
    Om op het stil geberght mijn Maeghdom te beweenen,
    En na gesetten tijdt volstreecken en vervult?
    So com ick wederom. IEP. Gaet dochter tis mijn schult,
    ’kEn kan u ongeval niet met tgeval verblommen,
    (1760) Comt in, mijn droeve ramp dit doet mijn druck verstommen.

Derde Handelinge. IIII. Uytcomste.

MIRIA Met haer Gespelen, EERSTE.
TWEEDE Maeghd.

MIRIA.    Waer henen droeve Maeght? waer henen strekt u reys?
    Geteeckent en geperckt: Ay Hemel! ick en eysch
    Maer tweemael ’tsilver licht der cromme Maen te vollen
    Te sien, of dat sy siet mijn lauwe traentjens rollen
    (1765) Uyt ruyme Oevers-Beeck, gebortelt uyt ’tbeluyck
    Van dit gespiegelt licht, en g’lijck Zees-water-kruyck,
    Hoe dick die ’tglasich nat verliest door klare ad’ren,
    Sy mindert niet, maer kan noch even veel vergad’ren.
    Soo isset oock met my, hoe menichmael ick stort
    (1770) Mijn water-tranen uyt, so kom ick niet te kort.
    ’tGedenck, alleen ’tgedenc tgeen door myn sinnen sobbelt,
    Jaecht opwaerts therten vocht, tgeen uyt de oogen bobbelt.
    Gelijck de groote Zee, die minder Zeen voet,
    En sonder rusten meert haer slibberige vloet.
    (1775) So meert en voed tgedenck alleen de volle beecken,
    Oog-tuygen van mijn druck. Die ’kschort om u te spreken,
    Dewijl ick van u schey, o Maechden in den staet
    Van d’ongevalste Eer, het maeghdelijck cieraet,
    De maeght die suyver leeft, is als een schat gecoffert,
    (1780) Of g’lijck een Lentsche Bloem, of als een Lam geoffert
    Witwollich sonder feyl, op ’theylige gesteent.
[fol. G2v]
    So isset oock met ons, soo isset en ick meent,
    Is d’onbevleckte jeught der maeghdelijcke kroone,
    Die in’t ontsienlijck huys met Gode sullen woonen,
    (1785) En volghen in het wit gekleet ’tonsondich Heyl,
    ’tGeen alles al beheylt op Zions bergen steyl.
    Dies schroomt niet of de Min met al zijn Mommerijen
    Schoon aensicht geblanket, u wilde komen vrijen.
    Sijn pylen die zijn broos, gelijck ’tlicht-brekigh-glas,
    (1790) Sijn vleugel-binsel is, gehechtet met het was,
    tGeen lichtelijck versmelt, door heylige gedachten,
    Geoeffent inde deucht en liefds gevlamde krachten.
    Den Blixem die te neer het dertel lusten plet,
    Is d’oeffening des gemoets in Gods beschreven wet,
    (1795) Al waer g’eenvoudichlijck, met wel geslepen sinnen,
    De snoo begeert verdrenckt, en cond u selfs verwinnen.
    Siet Speelnoots, siet, dits ’tgeen dat een bedroefde Maeght,
    Die Waerheyts liefde mint, en die na reden vraeght,
    Door ’tleerelijck verhael u wil voor ooghen schilderen,
    (1800) Op dat ghy niet en soud door minnes lust verwilderen.
    Ick gae, en mijnen tijt gelijck een schau verstuyft,
    Ach! my dunckt, my dunckt den droeven Hemel schuyft.
    Een Nevel op mijn hert, van opgevulde suchten.
    Ach, Speelnoots! ’kmoet, ick moet, voor wien moet ick doch vluchten?
    (1805) Ist voor een wree tyran of d’wingelant? hoe? neen.
    ’tIs voor mijn, o! o droef en bitterlijck geween!
    Mijn Vader! o Vader, oorspronck van mijn leven,
    (Naest Gode) wel hoe? hoe sal ick my selver geven
    In uwe handen niet naer een twee maendsche tijt?
    (1810) Op dat ick na u Eedt werd Gode toegewijt.
    Door ’tal-verterend vyer (Ay Vader) moet ick sterven,
    Onnosel na u woort. so laet my doch verwerven
    Een Tombe of een graf, gebeytelt met geschrift,
    ’tGeen dese reg’len zijn: Een Jephthah was begift
    (1815) ,,Van GOD, om met het swaert Israel te bescharmen
    ,,Maer door een yvrich woort, moest hy (sonder erbarmen)
    ,,Zyn eenich liefste kint (’tgeen hem eerst tegen quam,
&#