Dit is een onderdeel van HoratiusNederlands.html. Klik hier voor het hele document.

henen,
    Tot stof en schim verdwenen.
En wie kan weten, schoon hij deze dag beleeft,
    Of God den morgen geeft?
Leef vrolijk, dan leef mild: al wat ge aan goede vrinden
    (30) Ten beste geeft, dat vinden
Geen gierige erven: ’t is vooruit hun klaauw onthaald.
    Gij, als ge zijt gedaald
In Plutoos duister rijk, en, tot uw schade of voordeel,
    De helsche Minos ’t oordeel
(35) Regtvaardig streek, staat pal: geen heldenrijk geslacht,
    Geen godsvrucht, geene kracht
Van rede zal u ooit den jammerpoel ontwringen.
    Die kon Diana dwingen
Den kuischen Hippolijt te laten in dien nacht:
    (40) Noch Theseus had de magt
Door ’t overwonnen staal zijn’ trouwen medewerker
    Te rukken uit dien kerker.
<"Heinsius.html">Continue
Antony Janssen van der Goes: negen gedichten. In: De leermeester
der zeden, Vertoont in Horatius Zinnebeelden, Lierzangen, enz.

Amsterdam, Jacob van Royen, ca. 1695.
Gebruikt exemplaar: UBL 1078 G 34.

[p. 55]

<"Horatius.html#ode103" target="new">Aan ’t SCHIP
Dat Virgilius overvoerde. Hy hekelt der
Menschen vermetelheid.

ZO neme u Venus in behoed.
Zo moeten u, van ree gescheien
    En aangerand van wind en vloed,
De klaare tweelingstarren leien,
    (5) Eertyds gebroeders van Heleen:
Zo, bid ik, moet de voogd der winden
    (Noordwester uitgezegt alleen)
Alle andre trachten in te binden;
    Dat gy, ô Scheepje, teder hout
(10) Gezond, welvarende, en behouwen,
    Virgilius, u toevertrout,
Moogt levren d’Attische landdouwen,
    En dat gy doch op hechte kiel
De droeve zand- en zeegevaren,
    (15) Myn vriend, de weêrhelft van myn ziel,
Gelukkiglyk moogt doen ontvaren.
    Hy had voorwaar de borst wel styf,
En met drie dubbel staal beslagen,
    Die eerst met brosse planken ’t lyf
(20) Op felle zee bestond te wagen;
    En zag noch ’t bulderen, noch ’t slaan
Van wester- tegen noorderbuijen,
    Noch droeve regensterren aan,
Nog dolle stormen uit den zuijen,
    (25) Die op den Adriaatschen vloed
[p. 56]
Alleen den meester speelen willen,
    ’t Zy dat het hen zyn gramme moed
Lust op te ruijen of te stillen.
    Wat stervens wyze of slag van dood
(30) Vermocht dien stoutaard te verbazen,
    Die ’t zeegedrocht, zoo wreed, als groot,
En ’t meir, door stormen opgeblazen,
    En steile rotzen onbeducht
En zonder traanen dorst aanschouwen
    (35) Die langs Epierschen boord, berucht
Door ramp, die kielen staan te schouwen?
    Vergeefs, vergeefs heeft God bestaan
Des aardryks schoot aan alle zyden,
    Te schiften met den Oceaan,
(40) En wysselyk van een te snyden;
    Indien de volken, niet te vreên
Met eige palen, and’re hoeken,
    Als Godverachters, over zeên
En zorgelyke zanden zoeken.
    (45) ’t Stoutmoedig menschelyk gebroed,
Al wat ’er dreigt, getroost te lyën,
    Streeft staag met reukeloozen moed
Door dier verbode schelmeryen.
    ’t Geslacht van Jafet, stout en fier,
(50) Ging zweven boven alle wolken,
    En stal met kwaade lusten ’t vier,
En bracht het neder tot de volken.
    Als ’t vier des Hemels was ontschaakt,
Vernam men aanstonds nieuwe ellenden.
    (55) Straks vielen koortsen, schraal gekaakt,
Op ’t aardryk neêr met heele benden:
[p. 57]
    ’t Noodwendig sterven, traag van gang,
En voormaals langzaam in ’t vernielen,
    Versnelde zynen tret eerlang,
(60) En volgde ons korter op de hielen.
    Dedaal heeft wind en lucht doorsneên
Met vlerken, menschen nooit gegeven,
    Ja door verdoemden helstroom heên
Dorst Herkles moed en arbeid streven.
    (65) Daar is voor ’t sterffelyk geslagt
Niet hoogs, niet wichtigs afgeschooten.
    Ons stoute dwaasheid droomt en tracht
Wel zelf den hemel te bestooten:
    En onze boosheên, onbesuist,
(70) Die noch voor heil noch plagen zwichten,
    Gedogen niet dat Jovis vuist
Neerlegt zyn gramme blixemschichten.



<"Horatius.html#ode104" target="new">Aan LICIUS SEXTIUS.

Hy beschryft den ingang der Lente,
en ’s levens broosheid.

DE felle vorst is door de lente ontdoit,
Die aangenaam de velden weêr voltoit,
    En los koomt meuken.
Men wind het schip alreê den golve toe:
(5) Het blaatrend veê is zyne stallen moe:
    De boer de keuken.
Geen ryp zal nu de weiden meer beslaan.
Vrouw Venus heeft weer met de nieuwe maan
    De maagdereijen.
[p. 58]
(10) Bevalligheên, ontsteeken door dien brand,
Rinkinken met de Nymphen hand aan hand
    Op groene meijen:
Terwijl Vulkaan zyn winkel gloeijend maakt.
Welaan, nu is de blyde tyd genaakt,
    (15) Om ’t hoofd te cieren
Met eene kroon van groene mirteblaên,
Of bloemen, die alreë nu open gaan,
    Of met laurieren.
Nu is het tyd om in het lommrig woud
(20) Aan Pan, daar hy de Nymphen onderhoud,
    Een bok te geven.
De bleeke dood, daar elk ik voor begaan,
Spreekt alzoo wel de koningshoven aan,
    Hoe hoog verheven,
(25) Als ’t boeren huis, hoe slecht gebouwt op slik.
O Sextius, het levens oogenblik
    Leert ons mistrouwen
Dien langen tyd, die men te leeven acht.
Terstont zult ge u bestulpt zien van de nacht
    (30) Met ziels benouwen;
Gy zult dan nooit, wanneer ge in ’t nare huis
Van Pluto zyt, by ’t onderaards gespuis,
    Met lekkre dronken
Meer drinken op de welvaard van uw’ vriend,
(35) Geen Jongling, die der maagden gunst verdiend,
    Ooit meer belonken.


[p. 59]

<"Horatius.html#ode202" target="new">Aan KRISPUS SALUSTIUS.

Hy pryst die hunne begeerlykheid en
goutzucht intoomen.

SALUST, die schatten haar,
    Van Gierigaards begraven onder d’aarde,
    Het zilver heeft geen waarde,
Indien ’t geen gloet ontfangt door een gebruik naar maat.
        (5) De roem zal altyd staan
Van Prokule, bekent om ’t eerlyk harte,
In zyner Broed’ren smarte
Bewezen: zulk een faam zal om den aardkloot gaan.
        Die gierigheid verwint,
    (10) Heerscht verder als die Lybiaache stranden
    Hecht aan de Spaansche landen,
En bei de Peenen aan zyn dwinglandy verbint.
        Vervloekte waterzucht
    Vleid zich vergeefs, verslaat geen dorst door drinken,
    (15) Voor ’t quaad begint te zinken.
En de onlust tevens uit het bolle lichaam vlucht.
        De deugd erkend geen druk
    Van ’t graauw, en sluit Fraäat ten troon verheven,
    Na Koning Cyrus leven
(20) Uit de adelyke sleep der Vorsten, vol geluk.
        Zy leert het volk zyn waan,
    Dat kroon en staf hem opdraagt en laurieren;
    Die, zonder ’t oog te zwieren,
Met onverdraait gezicht de schatten kan zien staan.



<"Horatius.html#ode203" target="new">Aan DELIUS.

Hy vermaant hem tot gelykmoedigheid in
voor- en tegespoet.

DEwyl ge, ô DELIUS! toch eenmaal sterven zult,
    Verwin nooit onheil uw gedult
[p. 60]
Geen maatelooze vreugd doe u in voorspoed zwellen:
    Het zy ’t u luste u zelven meest te quellen:
(5) Het zy gy feestdaags, in het riekend lentegroen,
        U zelven goet wil doen
Met frissche Vernen Wyn, daar witte Popelboomen,
    Op ’t ruisschen van de stroomen,
Haar bruine schaduwen vermengelen althans,
        (10) Met takken breet van trans.
Koom breng ons bloemen aan, en specery en Wynen,
    En frissche rozen, die te dra verdwynen.
Terwyl de jeugd ons nood, en uwe staat het lyd,
        En zusters, die den tyd
(15) Des levens spinnen. het is eenmaal afgesponnen.
    Gy zult doch eens uw aangename bronnen,
    En vorstlyk huis en hof, waar langs den Tiber glyt,
        Verlaten op zyn tyd.
Uw Erfgenaam zal toch uw schat, zoo hoog gestegen,
    (20) Bezitten, en braveeren in zyn zegen.
Het helpt niet, of gy zyt van ouden Inachs bloed,
    Voorzien met vorstlyk goed:
Of dat gy, naakt en bloot, van ongeachte volken,
    Sterft onder ’t dak der ongestuime wolken,
(25) Een offerhande van het nooit verzade graf,
        Een algemeene straf;
Hier worden we altemaal geroepen, en gedreven,
    Het zy wy kort of langer willen leven,
De dood gaat haren gang. Ons noodlot heeft eens uit.
        (30) Wy zullen Karons schuit
Betreden, en, niet vry met eenewerf te sterven,
    Als ballingen in eeuwigheid gaan zwerven.



[p. 61]

Aan SEPTIMUS.

Hy pryst de vermakelyke gewesten
van Tibur en Tarente.

SEPTIMUS, gy die op mynen eisch
U troosten zoud een Gaditaansche reis
    Met my te wagen,
Die, zo de nood my naar de grenzen trok
(5) Des Kantabers, wiens styve nek ons jok
    Ontzeit te draagen;
Getrouwelyk en nimmer dolens moe
Met my tot daar, ja tot de Syrtes toe
    Zoud durven varen,
(10) Dat wild gewest, daar d’Africaansche vloed
Gedurig bruist, en tegen de oevers woed
    Met felle baren:
’t Zoet Tibur, van ’t Argivisch volk gebout,
Och, of wy daar ten lesten mat en oud
    (15) Eens smaken mochten
Gewenschte rust, en volle stillestand
Van krijgs gewoel, van zo veel zware land
    En watertochten.
Zo evenwel der Parken bitterheid
(20) Myn ouden dag dat lustig oord ontzeid,
    De versche randen,
Waar langs de stroom Galesus speelt en zwiert
Vermakelyk om ’t sneeuwit wolgediert,
    En d’akkerlanden
[p. 62]
(25) Waar van Phalant wel eer is heer geweest,
Zal ik gerust en wel getroost van geest
    Dan gaan bezoeken:
Dat hoeksken lands lacht my nog vrolyk an,
Dat lokt, dat trekt, dat dunkt my ’t zoetste van
    (30) Al ’s wereld hoeken;
Daar groeit en vloeit de honig overal,
Een zonnedauw, die geen Hymetsche zal,
    Hoe lekker, wyken:
Daar durft d’olyf, zoo frisch en groen als gras,
(35) In goedheid by ’t Venasersche gewas
    Zich vergelyken:
Daar stort de lucht schier staage lentens neer,
En levert laau en maatig winterweer:
    Daar ziet men snijen
(40) Op Aulons kruin en wyngaardryken top
De Wynen, die het mild Falernsche sop
    Geenszins benijen.
Die plaatze, vriend, dat zalige gewest
Roept ons tot zich: daar zult gy voor het lest
    (45) Na ’t bitter scheijen,
Op d’assche van uw eertyds lieven vriend,
Gelyk zyn trouw en vriendschap heeft verdient,
    Uw tranen spreijen.



Aan LICINIUS.

Hy verheft de middelmaat en bezadigdheid
des gemoeds.

LICYN, gy zult gelukkig leven,
Met niet te reukeloos in bare zee te streven,
[p. 63]
    Of, al te bang voor ongeval,
    Te zwerven om den wal.
(5) Hy smoort niet onder vuile daken,
Noch kan zich met de pracht van ’t dartel hof vermaken,
    Die lust heeft in de middelmaat,
    Te vreden met zyn staat.
Het groote schip heeft meest op zee te dragen.
(10) Een hooge tooren stort met zware nederlagen.
    Het Blixemen treft meest de kruin,
    Van een verheve duin.
Een ziel, gehart van alle zyden,
Vreest onspoet in geluk, hoopt beter staat in lyden;
    (15) Jupyn, die ’t onweer op doet staan,
    Doet ’t zelve ook overgaan.
De druk is morgen licht verbannen.
Apollos taaye boog is niet altyd gespannen.
    Hy haalt zomwyl de zanglust op
    (20) Aan Pindus hoogen top.
Zyt fier wanneer u rampen quellen;
En bindt voorzichtelyk, wanneer uw zeilen zwellen
    In de voordewinden van gewin;
    Zomtyds een reefjen in.



Aan POSTHUMUS.

Dat ’er niet zekerder is dan de dood.

ACh! Posthumus, wy zien de jaren
Ons met gezwinder vaart ontvaren,
En schoon men tot den altaar vlied,
De rimpelen en zilvere hairen
(5) En komen dies te spader niet.

    d’Aanstaande ouder, vol van kwalen,
Zal u niet traager achterhaalen,
Ook zal de onmydelyke slag
[p. 63]
Der ongetemde dood niet dralen,
(10) O vrind, al gingt gy dag aan dag

    Drie honderd offerstieren slachten,
En mengelde gebeên met klachten
Zoo vierig als ooit iemand kon,
Om Plutoos strengheid te verzachten;
(15) Die den drielyfden Gerion

    En Titius, hoe grof zy waaren,
Omringelt met de droeve baaren;
Die ’t al wat zich op aardryk voed,
Die Koningen, die bedelaaren,
(20) Die elk voor hoofd bevaren moet.

    ’t Is al om niet, dat wy voor ’t woeden
Van den bloeddronken Mars ons hoeden,
’t Is al om niet, het schor geschal
Geschuwt der Adriaatsche vloeden,
(25) De dood betrapt ons overal:

    ’t Is al om niet, gevreest de plaagen
Der ongezonde zuidervlaagen
By herrefstyd: ’t is al om niet
Voor ’t teder lichaam zorg gedraagen:
(30) Cocytus met zyn traagen vliet

    Diend eens gezien, gekend, geweeten,
En al den arbeid ongemeeten
Der Belides niet waard genoemt,
En Sisyfus tot eeuwig zweeten
(35) En steen omwentelen gedoemt,

[p. 65]
    Gy moet, hy moet u een bereijen
Van aarde en huis en hof te scheijen,
Ja van uw Ega frisch van leên,
En van die lommermilde meijen,
(40) Die gy hier viert, en zal ’er geen

    Zyns Heeren treuriglyk geleijen,
En hem de laatste schaduw spreijen,
Behalven ’t droef Cypressen groen.
Dan zal uw erfgenaam gaan weijen
(45) Op ’t breedste, en ruiterlyk verdoen

    De Wyn bewaard, met honderd slooten:
Dan word het vloeralbast begooten,
En met veel betren drank besmet,
Als ooit van monden wierd genooten
(50) Op prachtig Priesterlyk banket.



Aan TORQUATUS.

Hy vermaant hem alle onnutte zorge
te bannen.

DE gryze sneeuw heeft nu de wyk genomen,
        Het zachter lenteweêr
Kleed al het veld in ’t groen, geeft alle boomen
        Hun bladervlechten weer.
(5) Het land vernieuwd, de ontzwolle beken stroomen
        Weer tusschen de oevers heen.
Geen Charites, geen teere Nymphen schroomen
[p. 66]
        Nu naakt ten rei te treên.
De dag, die flux in uuren is verstoven,
        (10) De snelle jaarloop zeid,
Zich onder maan iets eeuwigs te beloven
        Is wind en ydelheid.
Zephyr temt eerst de koude noordervlagen:
        Dan koomt de zomergloed
(15) Vermeesteren de laauw lente dagen,
        Tot dat hy wyken moet
Den appelryken herrefst met zyn vruchten,
        Die ook ten lesten zal
Voor ’t snuiven van de traage winter vluchten:
        (20) Dus ryst, dus daalt het al.
Doch ’t Maanerond, met rollen op en neder
        Door ’s Hemels Teekenry,
Vergoed die schade en roept die tyden weder:
        Maar wy, och arme! wy,
(25) Wy, als wy eens gaan glippen naar beneden,
        Waar Tullus, groot en ryk,
Waar Ancus, waar Aeneas is gegleden,
        Straks smelten wy tot slyk:
Men word ’er nooit in ’s waerelds licht herroopen.
        (30) En, ach! wat weeten wy,
Of ’s Hemels Goôn den morgen zullen knoopen
        Aan onzer dagen ry.
Al wat gy dan genut hebt na betamen,
        Of met een milden zin
[p. 67]
(35) Hebt uitgedeeld, daar slaan geen erfgenamen
        Hun graage klaauwen in.
Wanneer gy ligt, van ’s levens licht versteken
        En van de dood verkracht,
En Minos eens het vonnis heeft gestreeken,
        (40) Zal u nog hoog geslacht,
Nog milde tond, nog deugd in ’t licht herstellen,
        Torquatus; want gewis
Diane kan van onder uit der hellen,
        Bedroefde duisternis,
(45) Dien Hippolyt, hoe kuisch en vry van schanden,
        Niet weder op doen staan:
En Thezeus is niet machtig van doodsbanden
        Pirithous t’ontslaan.



[p. 102]

LANDLEVENSLOF.
<"Horatius.html#epode02" target="new">Horatius nagevolgt.

GElukkig is die man te achten,
Die zich op ’t land in stilheid houd,
En daar zyn eigen akker bouwt,
Gelykze in ouden tyden plachten.
    (5) Die buiten het gewoel der vesten,
[p. 103]
Leeft zonder ampten of bewind,
En zich daar onbeslommert vind
Van schulden en van interesten.
    Die, als de trommel werd geslagen,
(10) Op ’t kalfsvel niet te passen heeft,
En voor geen zee noch stroomen beeft,
Noch daar zyn lyf behoeft te wagen.
    Die schuw is van het procederen,
Noch loopt den pleitvos achter aan:
(15) Noch, om in hare gunst te staan,
Bedraaft het huis van groote Heeren.
    Nu is hij in zyn tuin aan ’t pooten:
Nu slaat hy zyne wyngaard gâ,
En snyd en snoeit: verwerkt de quâ,
(20) Een houd en zoekt de beste looten.
    Of ziet in wegen in en in dalen
Van ver zyn Koeijen grazen gaan,
Of gaat, daar zyne korven staan,
De rentjes van zyn Byen halen.
    (25) En breekt het werk der kleine knaapjes
En perst’er uit het zoete nat,
En vult ’er uit zyn kruik of vat,
Of scheert de wol van zyne Schaapjes.
    Of, als de Herfst nu is gekomen,
(30) En toont zyn cierelyke hooft
Rondom gelaân met lekker ooft,
Plukt peer en appel van de ranken
    Of snyd de druiven van de ranken
Die ’t purper ver te boven gaan,
(35) Om u, Priaap, en u, Sylvaan,
Voor tuin en hofzorg te bedanken.
[p. 104]
    Nu lust het hem ter neêr te leggen
In ’t lieffelyke klavergras,
Nu onder ’t hooge boomgewas,
(40) Of onder koele dichte heggen.
    De beekjes vallen ondertussen
Ter bergen af, en ’t pluimgediert
Dat kwinkeleert en tiereliert
En zoekt zijn vlammetjes te blussen.
    (45) De bronnen met kristalle stroomen
Die loopen neer met kleen gedruis,
En door een dun en deun geruis,
Doen hem de vaak in de oogen komen.
    Maar als nu in de winterdagen
(50) De lucht ons regen geeft en sneê,
Maakt hy zyn tuig en gaarens reê,
Om ’t wilde zwyn daar in te jagen.
    Of stelt zyn boogjes en zyn strikken,
Wanneer de grage lyster vliegt,
(55) Die hy met kwaalsteraas bedriegt,
En doetze in haire stropjes stikken.
    Of tyd te veld met wind’ en brakken,
Om in ’t gebergte, in ’t grient, in hei,
In riet en ruigt, in braak en wei,
(60) Het bloode haasje te verlakken.
    Wie is ’er, die niet onderwylen,
Vergeeten zou al ’t moeilyk kwaad,
Waar meê de liefde zwanger gaat,
En ’t smerten van de minnepylen?
(65)     Heeft hy daar by een vrouw met eeren
Die zorge draagt voor huis en kind,
En dat hy ’t vuur aan ’t branden vind,
[p. 105]
Wanneer hy moe te huis zal skeeren:
    Die in het bocht, van rys gevlochten,
(70) De dikgeweide koeijen sluit,
En trekt de melk ter speunen uit,
Die zy met styve elders brochten.
    En tapt hem uit het beste vaatje,
En kookt zyn pot van ’t geen zy heeft,
(75) Daar men geen geld om uit en geeft,
Van vruchten van zyn eigen laadje.
    Zo vind ik smaak noch lekkenyen
In bisques noch in fricasseen,
Loopt vry met alle schilpvisch heen:
(80) De oester kon my niet verblyen.
    Patrys, noch korhoen, noch fazanten,
Hoe kort van vleesch, hoe murf, noe mals,
En smaakte niet zo lieflyk, als
Zalaat of kool van eigen planten.
    (85) Als peeren, die ik zelfs mocht schudden,
Als vleesch en spek uit myne schouw,
Als ’t kalfje, dat ik snyde zou,
Als schaap of geit van eige kudden.
    Wat is ’t een verugd te zien zyn schapen,
(90) Terwyl men dus vast bankketeert,
Hoe al het goed naar huis toe keert,
Om in haar hok te komen slapen!
    Te zien zyn paarden uitgeslagen,
Des avonds moede komen aan,
(95) Van uit de ploeg of eg van daan,
En het gareel naar huis toe dragen!
    Te zien een zwarm van grage booden
Aan tafel of ontrent de haart,
[p. 106]
Die voor de wormen ’t spek bewaart,
(100) En ’t schimmel houd uit uwe brooden!
    Dus heb ik onlangs hooren spreeken
Hier in de stad een woekenaar,
Die zich tot bouwen maakte klaar,
En dacht zyn huis daar op te breken.
    (105) Des deê hy al zyn geld opzeggen
Op half September, zonder fout,
Nu heeft hy roukoop, en hy zou ’t
Weêr tegen Baafmis gaan beleggen.
<"#Boon">Continue
Pieter Nuyts: Bewerking van Ode IV, 5 (1697); vertaling van Ode I, 4, 9, 11, 14, 15 en 31; Ode II, 16 en 18; Ode 3, 16 en een fragment uit de Ars poetica (1698)



De Bredaasche Klio, uitdeelende verscheide gedichten, betreffende de stad, het land en de aangehoorigheid van Breda, door Pieter Nuyts, officier der Vryheid Etten, Leur en Sprundel. [Vignet: Perseveranter]. Te Amsterdam, by de Erfgen: van J. Lescailje, op de Middeldam, op de hoek van de Vischmarkt, 1697.
Gebruikt exemplaar: UBL 1206 B 29.
[p. 16]

Het vyfde Gezang uit het 4. Boek
van Horatius aan
AUGUSTUS.
Vertaald en toegepast op de Wederkomst
Van zyn
MAJESTEIT.

O Trouwste Zorger, voor ’t Bataafsch Geslacht,
            Door Goden voortgebragt,
[p. 17]
Gy wacht te lang: keer weêr in alleryl
            Met uwen Stoet, dewyl
(5) ’t Uw Majesteit den Achtb’ren Raad toezei.
            Gy, goede Vorst, versprei
Doch over ’t Vaderland uw gonstig Licht;
            Want waar uw Aangezicht,
Een lieve Lent gelyk, bestraald uw Volk
            (10) Daar dryft nooit duist’re wolk;
De Morgenzon daar schoonder weezen draagd,
            En lieffelyker daagd.
Gelyk een Moeder om haar waarde Kind,
            Dat, door den sterken wind
(15) Van Boreäs, en ’t bulderende weêr,
            Aan de overzy van ’t Meer
Wert opgehouden langer, als zyn tyd,
            Met driften roept en kryt,
En rekhalst staadig langs het bogtig strand;
            (20) Zo wenscht ook ’t Vaderland,
Door trouwe zucht geprikkeld in haar borst,
            Te aanschouwen haaren Vorst:
Wyl onder hem het Vee dan veilig weid,
            En Ceres vruchtbaarheid
(25) Een milden Oegst beloofd; dan vaart gerust
            De Zeeman van de Kust;
Heus en oprecht elk handeld; dan blyfd ’t Huis
            Van schennis vry en kuis;
De Wet en Keur, geraamt op uw bevel,
            (30) Weert schandig overspel;
Men pryst het wyf, wyl ’t Kind de Man gelykt;
            Geen kwaad de straf ontwykt.
Wie vreest de Parth? En wie den Schyt? Wie beefd,
            Als onzen Caezar leefd,
(35) Voor ’t woeden van Louis? Wie staat verzet
            Voor ’t wreede Moordtrompet
[p. 18]
Van Ottoman? elk slyt zyn dag gerust
            In de Akkerbouw met lust;
Of huuwd zyn Wynstok aan den Populier;
            (40) Of met een blyde zwier
Voegd zich elk aan den disch, en roemd aldaar,
            By een verheugde Schaar,
Uw groote Daân, en plengt tot uwer eer
            Gebeên en Wyn ter neêr.
(45) Elk een verheugd zich in uw Kroon en Troon,
            Als ’t Grieksche Volk, gewoon
Den grooten Herkulies en Kastors Feest
            Te vieren onbevreest.
O, groote Vorst, keer ’t onheil van ons Land,
            (50) Geef ’t Vrede door uw Hand!
Zo wenschen wy te zaamen ’s morgens vroeg,
            Noch nuchteren genoeg:
Zo wenschen ’s avonds wy na Zonneschyn,
            Bestooven met de Wyn.



In Het elfde schimpdicht van Juvenalis, Amsterdam, J. Lescailje, 1698.
Gebruikt exemplaar: UBL 1203 H 13.


HET
ELFDE SCHIMPDICHT
VAN
JUVENALIS,
Zinvolgelyk vertaald, en op
onze tyden toegepast.
En eenige
LIERZANGEN
Uit
Q. HORATIUS FLACCUS.
In Nederduitsche Vaerzen vertaald
Door
Pr. NUYTS,
Officier der Vryheid Etten,
Leur en Sprundel.


[Vignet: Perseveranter].

Te AMSTELDAM,
_________________
By de Erfgen: van J: Lescailje, op de Middeldam,
op de hoek van de Vischmarkt, 1698.


[p. 13]

LIERZANGEN

Van

Q: HORATIUS FLACCUS.



[p. 14: blanco]
[p. 15]

LIERDICHTEN VAN
HORATIUS
_________________

LENTEDICHT.

<"Horatius.html#ode104" target="new">1 Boek 4 Gezang.

Solvitur acris Hiëms grata vice Ceris
& Favoni, &c.

    ’tAAnkomen van de lieve Lent,
En Zefyrus verkwikkend blaazen
Komt nu den Winter Vorst verbaazen,
    Ontdooit ’t bevroozene Element.
(5) Men sleept de Kielen uit de Haven
    Dus lang gestremd; aan ’t wollig Vee
    Verveelt de Stal; den Bouwman meê
De heeten Haard; in Sneeuw begraaven
    Zyn nu niet meêr de Weiden wit.
(10) Vrouw Cythere begint haar Reijen
Ter nieuwe Maan ten dans te leijen.
    Der Nymfenschaar, staande in ’t gelit,
In ’t byzyn der Bevalligheden,
    En t’zaâm gekoppeld hand aan hand,
    (15) Vast hipplen op ’t ontdooide Land,
Terwyl Vulkaan, de God der Smeden,
    In ’t Reuzenhol vast heet den Haard.
Nu is het tyd de Pruik te groenen
Met Myrtekrans, of met Festoenen
    (20) Van Bloemen, die het Aardryk baart
Uit zyn ontlaaten bruine boezem;
    Nu is het tyd op te off’ren Pan
    Een Lam, of Bok, of wat men kan
In ’t lomm’rig Bos, met geurge bloezem
    (25) Door Vrouw Natura geboorduurt.
De Dood bezoekt zo wel de Wooning
[p. 16]
En ’t Hof van een gevierden Koning,
    Als strooijen Hutte, of arme Buurt.
’t Ras rollen onzer korte dagen
    (30) Verbied de hoop van langen tyd
    Te zullen leeven hier verblyd;
Daarom wil droefheid van u jaagen;
    Want eêr men ’t weet zyn wy verrast.
De Dood zal schielyk by ons koomen.
(35) Wat eens gedompeld in de Stroomen
    Van Lethe legt, blyft eeuwig vast.
Daar zal men niet in moogen stellen,
    Met Fluit, of Kroes, ter Kim vol Wyn,
    Genaamt na ’t Lelyryk of Ryn,
(40) Gezondheên, aan zyn Meêgezellen,
    Van Lief, van Staat, van Vorst, van Vrind;
Daar zal men in geen Liefde blaaken
Tot de een, of de anders roode Kaaken,
    Noch iemand vinden, die men mind.
(45) Dus schroom niet eerb’re vreugd te pleegen;
Noch jeugd, noch jaartyd zyn u tegen.


WINTER DICHT.

<"Horatius.html#ode109" target="new">1 Boek 9 Gezang.

Vides ut alta stet nive candidum, &c.

GY ziet hoe dik en hoog Zorakte
        Nu legt van Sneeuw bedooven grys;
Hoe schier bezwyken dichtbetakte
        Boschadien door wigt van Ys;
(5) Hoe Waterbeeken en Rivieren
        Zyn toegestremt door felle Kouw,
Keer dan den Vorst door groote Vieren
        Te onsteeken; heet den Haerd en Schouw;
[p. 17]
Schenk uit Zabynsche Kruik en Vaten
        (10) Bejaarde Verne Wynen mild;
Wil voor de rest den Goden laaten
        Bekomm’ren, en geen zorgen spilt.
Als zy de fellen Noorder buijen,
        Welke op de ontstelden Oceäan
(15) Den Golven tegen een opruijen,
        Bevoolen hebben stil te staan,
Noch loof, noch blad men ziet vervoeren;
        Geen dorrende Ollemen hun kruin,
Of geen Cypres hun takken roeren
        (20) In Dal, op Bergen, of op Duin.
Ei! maak geen onderzoek naauwkeurig
        Wat morregen geschieden zal;
Hou elken dag, ’t zy blyde of treurig,
        Voor Winst, verkreegen van ’t Geval.
(25) Staak ’t eerbaar vrijen niet, noch ’t streelen,
        Terwyl gy jong en jeugdig zyt;
Speen u van Dansjen, Rei, noch speelen,
        Zo lang gy bloeijende en bevryd
Bent van de stuursche gryze Hairen;
        (30) Wil Oeffenplaats en Worstelperk,
Noch min’lyke Avondpraatjes spaaren
        Daar ’t Lief u wacht; wil ’t Vrijerwerk
Met graage lust weêrom bezoeken;
        Dat u de lieve Lonk en Lach,
(35) U meldende achter wat voor Hoeken
        Uw zoete Lief te schuilen plag,
Weêrom vermaak; ruk met een slinger
        Van haaren Arm een Brazelet,
Of, van haar niet onwill’gen Vinger,
        (40) Een Ring, of Strikje van ’t Toppet.



[p. 18]

<"Horatius.html#ode111" target="new">1 Boek. 11 Gezang.

Tu ne quaesieris scire (nefas) quem mihi,
quem tibi, &c.

MYn Vrind, wil toch niet onderzoeken
        Wat eind de Hemel heeft aan my,
Of u beschooren. Toverboeken,
        (’t Is ongeöorlooft) Wichlary,
(5) En and’re Giskonst wil staâg myden,
        Op dat het u te lichter val
Geduldiglyk te leeren lyden
        Al, ’t geen het Lot u zenden zal.
’t Zy God aan u schenk meerder jaaren,
        (10) Of dat deez’ Winter, die ’t geweld
Temt van de ontstelde woeste Baaren,
        En tusschen Rots en Klip beknelt,
De laatste zy. Wil wyzer weezen,
        Als ’t Volk, dat bygeloof bekroop:
(15) Pleeg maatig Vreugd met uitgeleezen
        Zop uit een Rynsche of Fransche Stoop:
Laat vaaren ’t lang en staadig trachten
        Na ’s leevens korte en slibb’rige uur.
Al praatende vervliên de nachten
        (20) En dagen, nydig zonder duur:
Op een onzeek’ren dag van morgen
        Geen staat maak, of stel iets gewis;
Gebruik maar wel, ontdaan van zorgen,
        Den tyd, die tegenwoordig is.



[p. 19]

<"Horatius.html#ode114" target="new">1 Boek. 14 Gezang.

O Navis, referent in mare te novi, &c.

NIeuw onweêr zal, ô Staatshulk, u doen dryven
        Weêr t’zeewaarts in. Wat wilt gy toch bestaan?
Tracht veilig in uw Havenen te blyven.
        Ziet gy niet dat uw Boorden onbelaân
(5) En bloot van Riemen zyn? Dat felle Winden
        Aan splinters slaan uw Masten en uw Reên?
Dat uwe Kiel niet, zonder splissen, binden
        En Want, verduuren kan ’t geweld der Zeên?
Gy hebt geen Zeil meêr heel, of ook geen Goden,
        (10) Dien gy, als ’t Stormweêr nood en ramp u brouwt,
Door bidden kond tot uwe bystand nooden,
        Schoon gy, gemaakt van Pontische Pynboomhout,
Op dat vermaarde en edel Bosch gaat stuiten,
        En stoffen op een yd’le Naam en Stam.
(15) Op ’t blinken van geschilderde Kajuiten
        Een bloode Zeeman nooit betrouwen nam.
Dus, zo gy niet aan de ongestuime Buijen
        Wilt strekken tot een schimp of guiggelspel,
Of tegen u die toorenig opruijen,
        (20) Bidde en vermaane ik ernstig wacht u wel.
Gy, die my kort tot hartewee en lyden,
        En nu geen kleine zorg verstrekte en lust,
Wil, raade ik u, de barreningen myden
        Omtrent de uitsteekende Cyclades Kust.



[p. 20]

NEREUS VOORZEGGING

van

TROIJENS ONDERGANG.

<"Horatius.html#ode115" target="new">1 Boek. 15 Gezang.

Pastor cum traheret per freta navibus, &c.

            ALs de trouweloozen Herder
                Wou zyn Huiswaardin Heleên
            Met Ideesche Scheepen verder
                Voeren na ’t oud Troijen heên,
            (5) Sloot de Zeevoogd fluks de Winden,
                Tegen hunnen dank, in ’t Slot,
            Op dat hy mogt stilte vinden,
                Om te melden ’t wreede Lot.

Onzaal’ge Paris, by vervoert ter kwaader uur
(10) Die Schoone, die u door het schrikk’lyk Oor’loogsvuur
En magtig Grieksche Heir (verpligt uw Feest te steuren,
En het aloude Ryk van Priämus te scheuren
En uit te roeijen, door hun diergestaafden Eed)
Zal werden afgeëischt. Ei! zie hoe hygt en zweet
(15) De Zoudenier en ’t Ros. Wat brouwt gy aan uw Volken
Al doodelyken ramp? Zie Pallas in de Wolken
Rust reets haar Wagen toe, met Helm en Beukelaar;
Raakt heftig aan het woên, en gy in groot gevaar.
Uw laffe Cyter zal vergeefs uw Poppendeunen
(20) Verliefde Liedekens, en gy op Venus steunen,
Vergeefs versierende met geurig stof uit Pruik.
De scherpe Speeren zyt gy niet ontvliên ter sluik;
[p. 21]
Noch myden door de vlucht den punt der Knossche Pylen.
Vorst Ajax met gedruis zal yv’rig na u ylen,
(25) Verstoord op ’t onecht Bed. Maar, Ach! met weinig lof
Gy ’t overspeelig Hair begruist zult zien met stof.
Vreest gy niet voor Ulys, de Uitroeijer van uw Staaten?
Of Nestors wyzen raad? die Troijen niet verlaaten
Zal voor hy ’t heeft gesloopt. Vorst Teucer onverzaagd
(30) Zal dringen op u aan, zo fel, dat alles waagd,
Met Stenelus, die sneêg, zo wel in ’t Paardemennen,
Als ’t Wagenstryden is. Meriön zult gy kennen.
De straffen Diömeed, veel kloeker als die geên,
Die hem heeft voortgeteeld, raast van uitzinnigheên,
(35) En loost, om u te zien, een drang van wreekend zuchten,
Voor wien gy, halve Vrouw! al hygende zult vluchten,
Gelyk een weidend Hert in groene Dal of Beemd,
Wanneer het van ter zy den wreeden Wolf verneemt,
Vergeet zyn Gras en wykt. Geenzins gy dit beloofde
(40) Aan uw geschaakte Bruid, dien gy haar Man ontroofde.
Alleen Achilles Vloot, verbolgen om den hoon,
Door Hector hem gedaan met Patroklus te doôn,
Is al te rouwig, om zich in Gevecht te mengen,
En zal noch voor een tyd ’t Troijaansch beleg verlengen,
(45) En ’t haat’lyk leeven van uw Snollen; Maar de vlam
Van het Achaische Vuur verdelgen zal uw Stam,
Na kort verloop van tyd uw schoon Gebouw verbranden,
En sloopen Priäms Muur, ten schrik van and’re Landen.



<"Horatius.html#ode131" target="new">1 Boek. 31 Gezang.

Quid dedicatum poscit Apollinem, &c.

APol, gy Deugd en Vreugde Stichter,
        O Godheid! van elk een geëert;
Zeg toch wat dunkt u, dat uw Dichter
        Met zyn gebeên van u begeert,
[p. 22]
(5) Wanneer hy komt voor u verschynen,
        Kerkplegtig, met de Priesterschaar,
En plengt het puikst van nieuwe Wynen
        Eerbiedig voor uw Hoogaltaar?
Geen mild Gewas der vruchtb’re Bund’ren,
        (10) Zardeinjes Oest, of Korenschuur:
Geen Kalabreesche vette Rund’ren:
        Geen Goud, van daar het Zonnevuur
Roost half gebraadene Indiänen
        Met haar Yvoor en Elpenbeen:
(15) Of ook niet de Akkeren, die baanen
        De Minturnenzen, en langs heên,
De stille Liris komt ververssen.
        Laat hen, dien Vrouw Natura heeft
Begaaft met Wynstok, Wynen perssen,
        (20) Dien ’t heete Kales aan hun geeft;
Laat ryke Koopluî, van de Goden
        Gelieft, wyl zy wel tweemaal ’s jaars
’t Att’lantisch Meir, als snelle Boden,
        Heelhuids doorkruissen, uit niet schaars
(25) Vergulde Koppen lustig veegen
        Bejaarde Verne Wynen, voor
Zyreesche Waar, met vlyt verkreegen.
        My zal de frissche Olyf, Chichoor,
En lichte Malva rustig voeden.
        (30) O Vrouw Latones waarde Zoon!
Ik bad u nooit om groote goeden;
        Vernoegt te zyn ben ik gewoon.
Wil my slechts met gegronde reden,
        Gezond lyfs, en ter goeder uur
(35) Verstrekken doen tot nuttigheden
        Het weinig, ’t geen bewaart myn Schuur;
Laat my voor ’t laatst geen gryze Hairen,
        Met schand bevlekt eêr dat ik sterf,
In mynen ouden dag weêrvaaren,
        En geef dat ik nooyt Rymlust derf.



[p. 23]

<"Horatius.html#ode216" target="new">2 Boek. 16 Gezang.

Otium Divos rogat in patenti, &c.

DIe beneepen is van Buijen,
        Storm en Wind, onhandzaam Weêr,
Groeijend tegen over ’t Zuijen
        In het woeste Egeesche Meer,
(5) Die het maanlicht ziet verdonk’ren;
Geen bekende Sterren flonk’ren
        Voor de Schippers, om de Kust
        Te bezeilen, bid om rust
Aan de groote Hemellieden:
        (10) Om gerustheid ’t Trachisch Wyf,
Door den Oor’log heel aan ’t zieden,
        Wenscht en bid met ziel en lyf:
Ja de felle en strydb’re Meder,
Trots op Koker, Pyl en Veder,
        (15) Tracht na rust. Rust die voor Goud,
        Purper, Paer’len, Esmarout,
Noch geen kostelyke dingen
        Veil is, want geen Schat of Praal
Loost ’s Gemoeds bekommeringen,
        (20) Die vaak in een Hoofsche Zaal
En in hoog gewelfde Daken
Hert en Ziel vol onrust maaken;
        Noch de Borgermeesters Staf
        Neemt den Mensch de Zorgen af.
(25) Daar leeft elk in rust en vreden,
        Daar men Besjes Zoutvat zet
Op zyn Dis, schoon niet gesneden
        Na de konst, maar onbesmet:
Daar geen Zorg of snoode Lusten
(30) Den gerusten Slaap ontrusten.
[p. 24]
        Wat slaaft elk zich moede en mat
        Om ’t gewin van grooter Schat
In deez’ korte en droeve dagen?
        Waarom wiss’len wy van Land
(35) En van Lucht zo vaak by vlaagen
        Daar een and’re Zonne brand?
Waarom wykt men van zyn Zeden,
En van zyn gewoon’lykheden,
        Van zich zelven, als ontaard,
        (40) Door lang afzyn van zyn Haard?
Daar het schadelyke Zorgen
        Ruiterbenden zelfs berent,
Snelder, als de Wind in ’t Morgen-
        Land de Wolken dryft en ment;
(45) Daar het welbemande Vlooten
Durft beklimmen en bestooten
        Rasser, als een Reê of Hert,
        Dat voor Honden vluchtig wert.
Dat is lustig rustig leeven,
        (50) Als het Menschelyk Gemoed
Met het dag’lyks Weinig even
        Is te vrede, als met veel Goed,
En verfoeit het haat’lyk Zorgen
Voor ’t onzeker uur van Morgen;
        (55) Als men een bedroefden Dag
        Maatigt met een blyden Lach,
Denkende, dat in deez’ dagen
        Niets geheelyk is volmaakt,
Wyl Achil, vol welbehaagen,
        (60) Vast om Priäms Dochter blaakt,
Moest hy schielyk ’t leeven laaten;
Geen onsterfbaarheid kon baaten
        Tithon, wyl hem Ouderdom
        Afsloofde, en boog loom en krom;
(65) Ja de Tyd misschien zal geeven,
        ’t Geen gy missen zult, aan my,
[p. 25]
Schoon of honderd Kudden zweeven
        Om uw rechte en slinke zy;
Schoon Ziciliäansche Koeijen,
(70) In uw Weiden, om u loeijen,
        En uw Merry briest en hinkt
        Voor uw Koetzen, dat het klinkt;
Schoon of dobb’le Purperkleden,
        In het Afrikaansch Gebied
(75) Kostelyk geverft, uw Leden
        Dekken, en de myne niet.
’t Wisse Noodlot heeft gegeeven
My nochtans om van te leeven,
        Weinige Gemeeten Lands,
        (80) En daar by noch wat verstands
Van de Grieksche Rymerijen,
        En (het geen ik ’t meest waardeer)
Niet te kreunen Klappernijen
        Van Jan Hagel, zonder eer.


<"Horatius.html#ode218">2 Boek. 18 Gezang.

Non ebur, neque aureum, &c.

TOt mynent ziet men nimmer blinken
    Yvoor, of Welfzels van schoon Goud:
    Geen Marmervloer myn Zaal verkoud,
Noch zilv’re Vaten hoort men klinken:
    (5) Geen kostelyke Pylaar schraagt,
Gebragt uit de uitterste Gewesten
Van Afrika voor ons ten besten,
    Hier Balken, op Hymet gezaagt.
’k Heb te onrecht niet tot my getrokken
    (10) Den groote en onwaardeerb’re Schat,
    Welke Attalus weleêr bezat;
Ook Purp’re Borgermeesters Rokken
[p. 26]
    Ik nimmer voor my weeven doe.
De Trouw en Rymkonst my verwerven
    (15) Des Rykaarts gonst, die my niet derven
    Wil, schoon ik leef in Arremoê.
Om meerder goed wil ik den Goden
    Niet bidden, noch myn grooten Vrind
    Verzoeken, schoon hy my bemind;
(20) Want meerder heb ik niet van nooden.
    Ik ben ten hoogsten vergenoegt
Alleen met myn Zabynschen Akker,
Dewyl ik telkens zie hoe wakker
    De een dag zich aan den and’ren voegt;
(25) Hoe ’t Licht der nimmerstaande Maanen
    Nu groeit, nu breekt, nu klimt, nu daalt,
    En eindeling ’t Hoofd eens onderhaalt.
Na Goed te wenschen is maar waanen.
    Schoon onze dagen neemen af,
(30) Men bouwt Paleis gewelf en Muuren,
Als zoude ons leeven eeuwig duuren;
    En, die met een voet gaan in ’t Graf,
Bekomm’ren zich met Marmer zaagen.
    Een ander Giergaard, onvernoegt
    (35) Met ’t vaste Land, den Oever ploegt:
Een ander gaat zyn Nabuur plaagen,
    En met zyn Scheidspaal te onrecht voort
Op ’s Naastens Akker; en een ander
Helpt Man, Vrouw, Kind, al met malkander
    (40) In het verderf, ’t geen niet behoort.
Doch ’s Rykaards loon en zek’re Wooning,
    Dien hy daar voor te wachten heeft,
    Wert hem verschaft, daar ’t alles beeft
Staâg voor den Onderaardschen Koning.
    (45) Wat wil men meêr? Een Graf en Aard
Zo wel de Armen doode Lyken
Als die der Magtigen en Ryken
    In haaren zwarten Schoot bewaart.
[p. 27]
Nooit zag men Veerman Karon doolen;
        (50) Hy, door Geschenk of Goud bekoord,
        Brengt niemand weêr; maar ringeloort
In zyn gevreesde duist’re Hoolen,
        Op ’t hevigste met zyn Geesselroê,
Tierannen, en hun trotze Neven,
(55) En wil, gebeên of niet, rust geeven
        Aan Armen, die zyn slaavens moê.


<"Horatius.html#ode316">3 Boek. 16 Gezang.

Inclusam Danaën turris ahenea, &c.

DE Yz’re Deur en Kop’re Tooren
Hecht gebouwt, en na behooren
Met een Wacht van wreede Honden,
        Staadig, wakker, wel voorzien,
(5) Wierd wel sterk genoeg bevonden
        Om de Vrijers te verbiên,
        Te bekruipen in die stê
        De opgesloote Danaë,
Zo hy, die de Maagd verborgen
(10) Hadde, en haar staâg, met veel zorgen,
Deed bewaaken, niet bedroogen,
        Door Vrouw Venus en Jupyn,
Was geworden, wyl ’t vermoogen
        Van in Goud verkeert te zyn,
        (15) Licht ontsluiten kon het Slot,
        Veilig voor dien Gouden God.
’t Goud kan door Trouwanten dringen;
’t Goud doed harde Rotzen springen
Felder, als des Blikzems straalen:
        (20) ’t Goud heeft ’s Griekschen Priesters huis
Tot in ’t Grondverderf doen daalen,
        En gebreukt tot puin en gruis:
[p. 28]
        Door het heilloos Goud en Geld
        Heeft de Macedoonsche Held
(25) Vaste Sterkten overrompelt,
En zyn zwaard in ’t bloed gedompelt,
Van veel belligzieke Vorsten:
        Ja zelfs Zeevoogds, streng en wreed,
Deed het sneuv’len. Winst doet dorsten
        (30) Staag na meêr. De zorg en ’t leet
        Volgt den Anwas van het Goed,
        Voor verliezen ’t vreezen doet.
ô, Mecenas! Roem der Ridd’ren,
Zou men dan met recht niet zidd’ren
(35) ’t Zeiltjen in den top te steken,
        En, om groote Schatten staâg
Te vergâren, ’t hoofd te breeken?
        Neen, ik duik veel liever laag;
        Want hoe minder ons begeer,
        (40) Hoe de Goden geeven meêr.
Wrekke Rykaarts wil ik vlieden,
En my voegen by die lieden,
Die na Geld noch Schatten trachten;
        Maar met weinig zyn te vreên,
(45) En my meêr gelukkig achten
        In myn slechten Kleinigheên,
        Dan als of ik ’t al bezat
        En myn Schuur verborgen had
’t Geen de Appuler neerstig zaaide,
(50) Ploegde, teelde en yv’rig maaide,
Arm in ’t midden van zyn Schatten.
        Wat vermaaken ik geniet
In myn Bosjens, licht te omvatten;
        In myn held’re Watervliet,
        (55) Zachtjens ruischende door ’t Gras;
        In de hoop van myn gewas,
Weet geen Oppervorst of Koning
In zyn Afrikaansche Wooning.
[p. 29]
Schoon geen wakk’re Bie met vreemden
        (60) Honing maakt myn Korven vol;
Noch in graaz’ge Fransche beemden
        Groeit myn vette Lamm’re Wol;
        Schoon uit acht’looze Overdaad
        Myne Wynvocht niet verslaat
(65) In de Lestrigoonsche Kruiken,
Dat men die niet kan gebruiken,
Echter kwam my nimmer krenken
        De Armoê; wilde ik meêrder Goed,
Gy zoud my met meêr beschenken;
(70) Maar met ingetoogen moed
        Zal ik ’t kleine Cynsken best
        Kwyten, of ik vet gemest
Van veel talleloozen Zommen,
Alyatikus Prinsdommen
(75) Aan de Mygdonische Haagen
        Hechten wou. Wie veel begeert
Veel ontbreekt. Hy heeft geen klaagen,
        Wien God, die het al bekeert,
        Matiglyk slechts zo veel geeft,
        (80) Dat hy ’s leevens nooddruft heeft.


<"Horatius.html#AP" target="new">Horat: de Art: Poëtic:

Parturiunt Montes, &c.

DE Bergen gaan met groot bezwaaren
        In arbeid; elk wacht met verdriet
Wat wonder zy toch zullen baaren
        Na zo veel steenens, en men ziet
        (5) Een Muisken slechts, en anders niet.

                    EYNDE.

<"Heinsius.html">Continue
Cornelis Boon vertaalde Ode I, 22 en II, 3 en 10 als bijlage bij zijn Heidensche grootmoedigheden. Rotterdam, Pieter vander Veer, 1699.
Gebruikt ex.: SB Haarlem 127 A 41 : 1



[p. 71]

Het twee en twintigste Lierdicht

van

HORATIUS

Eerste Boek.

ô FUskus, wie oprecht, en vry van euveldaên,
Zyn leven leid, behoeft geensints omgordt te gaan
Met mooren pylen, boog, noch koker, vol van schichten
Bezwangerd, voor wier gif de levensgeur moet zwichten.
(5) ’t Zy hy gaat reizen door de heete woesteny
Van Libiën, door Kaukazus, zo ongastvry,
Of woeste plaatzen, dien Hydaspes steeds komt lekken,
Waar van veel’ dingen voor verzieringen verstrekken:
Want my, weer’looze, schuwt in het Zabynsche woud
(10) Een wolf; terwyl ik van myn’ Lalage vast kout
En buiten myne streek ga vrolyk, onbekommert
Omzwerven, van geen vrees of droeve zorg bekommert:
Hoedanig ondier noch in ’t land van Juba, meest
Een drooge voedster van de leeuwen, steeds gevreesd,
(15) Noch in de onmeetbare en gevaar’lyke ekelbossen
Van ’t stydbaar Daunia is immer opgewossen.
Brengt my, waar op ’t dor veld geen lieflyk streelen van
Een’ zomerkoelte ’t droef geboomte opbeuren kan,
Welk weerelds deel steeds kwynt, en zich in treurgewaaden
(20) Van zwarte wolken steekt, met schreijend’ weêr beladen
Breng my vry onder de onbewoonb’re middellyn,
Waar, om het steeken van de zon geen menschen zyn.
’k Zal Lalage, zo zoet van lach, en taal, met zinnen,
En ziel, het allersnoodst’ gevaar en trots, beminnen.



[p. 72]

Het derde Lierdicht

van

HORATIUS

Tweede boek.

ô DElius, dewyl gy een maal sterven moet,
Houw een gelyke ziel in voor en tegenspoed
Een ziel, die, schoon ’t geluk haar aan de wolken voerde,
Noit vreugde, die de maat te buiten gaat, ontroerde.
(5) ’t Zy gy geduriglyk in duizend zorgen leeft:
’t Zy gy op hoogtyd u in’t lieflyk groen begeeft,
En met Falernen wyn, zo aangenaam van smaaken,
In ed’le vreugde gaat u zelven bly vermaaken.
Waar de arm des trotze Pyns, en zilv’re Popels, in
(10) Gastvrye schaduw, lief elkaër uit lout’re min
Omhelst, daar ’t schuwe nat met lieffelyk geschater
Bly huppelende streelt de kromme kant van ’t water.
Gebie, dat hier gebracht word spesery, en wyn,
En geurige roozen, die te vroeg aan’t kwynen zyn;
(15) Terwyl u uwe jeugt, en staat, en zwarte draaden
Der drie gezusteren vergunnen die genade.
Gy zult verlaaten eens uw huis, gebouwt uit lust,
En dart’le hoef, wien steeds de gulde Tyber kust.
En de erfgenaam zal heet de mag’re vingers dryven
(20) Op’t goud, en wienden langs de Olympen van uw’ schyven.
Niets helpt het, of gy ryk daalde uit het vorst’lyk bloed
Van Inachus, of uit gering volk zonder goed
Geteelt, sterft daar de zon uwe oogen luikt, den wreeden
Helvorst ten offer, wiens geen zuig’lings traan kan kneeden.
(25) Hier worden we alle heen gedreven, yders lot
Legt in de bus, en valt daar vroeg of spade uit tot
Ons nadeel, en dryft ons in’t bootje om voort te vaaren
Naar de eew’ge ballingschap door woeste solfer baaren!



[p. 73]

Het tiende Lierdicht

van

HORATIUS

Tweede Boek.

MEn leeft geruster, mijn Licicius, wanneer
<"Heinsius.html">Continue
Florentius de Bruin vertaalde Ode <"Horatius.html#ode406" target="new">IV, 6
, Ode <"Horatius.html#ode121" target="new">I, 21 en het <"Horatius.html#carmenseculare" target="new">Carmen saeculare in De eeuw-spelen der oude Romeinen. Amsterdam, G. Bortius, 1703. Gebruikt exemplaar: SBH 44 F 7.


DE
EEUW-SPELEN
der
OUDE ROMEINEN.
Met derselver Plegtelijkheden, ende andere
mengelstoffen,

UIT D’ALOUDE GEDENKPENNINGEN

en Gewijde ende Ongewijde geheugnissen, aangeteikend, ter gelegen-
heid van het Openen der Nieuwe, en besluiten der Oude Eeuwe.


Uit Psalm CIII. en Levit. XXI.

DOOR
FLORENTIUS DE BRUIN
Dienaer van Jesus Christus tot Gorinchem.

[Vignet: gravure ’Saeculum novum’]

Te AMSTELDAM,
___________________

By GERARDUS BORSTIUS, Boekverkooper op de
hoek van de Nieuwendijk aan den Dam. 1703.



[<"Horatius.html#ode406" target="new">Ode IV, 6]
[p. 88]
Gy God, wiens wraak Niobes kroost moest smaaken
Om ’s moeders tong, en Tityus om ’t schaaken
Uws zusters, en Achil, die trots dee kraaken
                            Het hooge Troje,
(5) Dog, elk te groot, voor uw geweld moest wijken:
Hoewel hy voor zyn speer, zoo zegenrijke,
’t Dardaansche toorn-gevaart byna dee stryken
                            Den Griek ten proije.
Gelijk den Pijn, door ’t scherp eens byls aan ’t beeven,
(10) Of een Cypres, door oosten wind gedreeven,
Ter neer ploft, zoo zag ’t Teucers stof hem sneeven,
                            In bloed gewassen.
Hy had, in ’t paerd, Minerve toe te wijten,
(Zoo loog men) ’t hof van Priamus, t’ontijen
(15) Aan ’t vieren met gezang en blye Rijen,
                            Niet gaan verrassen,
Maar ’t kind in ’s moeders buik, of ’t overwonnen
Gevangen volk (oh! oh!) te fel geschonnen,
En ’t zuigeling gaan smyten onbesonnen,
                            (20) In Griekschen vuure.
[p. 89]
Zoo niet den Vader van de Goôn, bewoogen
Door uwe’ en Venus bêe, met gunstige oogen
Enee vergund had vesten, opgetoogen
                            Ter betere uure.
Leermeester van Thaly, gy, die van kinne
Glad, uw paruik ter Xanthus dompeld inne,
Bescherrem mijn Latijnsche Zang-godinne,
                            Maak haar roemrugtig.
Den Geest my Febus, God der Henxste-springen,
God Febus, my de naame gaf van zingen.
O puik van Maagden, en gy Jongelingen
                            Van tam doorluchtig,
Gy, welker doen Diaan, die ’t Losch doet bukken
En ’t Hert voor haren boog, al wel doet lukken,
Volg-op de Lesbische digtmaate, en ’t tukken
                            Van mijne vingeren,
Om naa gewoonte Apollos lof te uiten,
En ook Diaans, die als ze haar rond gaat sluiten,
De vrugt rijpt, en de maanden, niet te stuiten,
                            Snel om doet slingeren.
Getrouwd, zoo zult ge zeggen, ’k hielp verrigten,
Den dienst, toen d’Eeuw haar feest-tijd op dee ligten,
Op maat-trant van Horatius, met digten,
                            Den Goôn behachelijk.

Tot dien Lof van Diana en Apollo zet wederom Horatius de Roomsche Jeugd der beider kunne aan in een ander gezang, ’t werke ingelijks geagt word ter gelegenheid der Eeuw-spelen van hem gemaakt, en misschien op den tweeden dag daar van, geijk het voorgaande op den eerste gezongen te zijn. En zie hier is het.

[p. 90]
[<"Horatius.html#ode121" target="new">Ode I, 21
]
Zing, Zing Godin Diaan, o Maagden kuisch en teer,
Zing, Jongelingen, op, God Cyntius ter eer,
        En vrouw Latoon, genooten
    In minne van God Jupiter den grooten.
Loof haar, o Maagden, die in bosch-loof, en in vliet
Lust schept, daar d’Algidus haar opdoet in ’t verschiet,
        Of d’altijt-donkre bosschen
    Van d’Erimant, of Kragus, groen bewosschen.
O Jongelingen kuis, loof Tempe, en Delos mee,
Loof Delos met gezang, Apols geboorte-stee,
        En broederlijke lier, en
    Pylkoker, die zyn rugge en schouder cieren.
Zoo drijv’ hy van den volke’, en Caesar, ’t straffen moe,
Verr’ heen, den Persiaan en Briannoisen toe,
[p. 91]
Door uw gebeên bewogen,
    Pest, honger, en beklaaglijke oorelogen.

[<"Horatius.html#carmenseculare" target="new">Carmen saeculare]
Dog ziet hier nog een adere gezang van dien Prince der latijnsche Lierdigteren, ’t welk buiten kijf een Eeuw gezang is, en van dien Rije der Roomsche Jongelingen, en ongehuwde Maagden, door Zosimus van spreekt, op den derden dag van Augustus Eeuwspelen in den tempel van Apollo opgezongen wierd. Het luid, als volgd:

[Latijnse tekst]
[p. 92]
[Latijnse tekst]
[p. 93]

Den Rije der Jongelingen, en jonge
Juffers te gelijk.

O Febus, o Diaan, voogdes van wijde
En bosch, schoone hemels-ligten, steeds ge-eerd,
Altijd te eeren, geev ter heil’ge tijde
                            ’t Gene elk begeerd.
Nu ’t puik van Maagden kuis, en Jongelingen
De Goôn, aan welke het Zevenbergsche Stigt
Gehaagd, naa eisch van ’t Sibyllijnsch gedigt,
                            Hun Lofzang zingen.

Den Rije der Jongelingen alleen.

O Zonne

Den Rije der jonge juffers alleen.


[...]
[p. 96]
Huwdze onder wet, vrugtbaar van nieuwe kinderen,
                            Gelukkig uit.
Op dat den kring van tienmaal ellef jaaren
Vast blijve’, en telkens onder zang en snaaren
Drie dagen lang, en zoo veel nagten schoon,
                            Zijn spelen toon.

Den Rije der Jongelingen alleen.

En gy, O schikgodinnen, in ’t ontknoppen
Zoo wis van’t gene’ eenmaal gezegd is tot
Der dingen paal en perk, hegt aan ’t verloopen
                            Een lukkig lot. Der dragbaare’ Aerde veel mog vrugt ontbreeke:
Ze vlegte’ een airen-krans om Ceres pruik:
Gezonde lugt, en water versch en puik,
                            Het zuig’ling queeke.

Eenige Jongelingen en Juffers te zaamen.

Hoor, o Apol, met pylen, weg-gedaan,
Uit gunst de beê der Jongelingen aan.
Toon aan de maagden, o gehorend Maanligt,
                            Een gunstig aanzigt:
Zoo Roome’ uw werk is, en ’t Tuskaansche strand
’t Trojaansche heir zag landen met elkanderen,
Belast ter goeder uur van huis en land
                            Te gaan veranderen,
En voorgestapt van vorst Eneas, die ’t,
Na ’t vaderland nog ovrig, veilig streeven
Door ’t brandend Trojen deê, om ’t weer te geeven
                            Meer dan ’t verliet.
Der Jeugd leerzaam, o Goden, goede zeden,
Den stillen ouderdoms, o Goden vreden,
[p. 97]
[...]
[p. 98]
Ik afgeregt Dianas op te zingen
                            En Febus lof.
<"Heinsius.html">Continue
Jacob Zeeus: bewerking van <"Horatius.html#ode304" target="new">Ode 3, 4.

Gebruikt exemplaar: UBL: 1199 F 5


[fol. A1r]

HET IVde

GEZANG

uit het

IIIde BOEK

VAN

Q: HORATIUS FLACCUS,

Naar onze tyden geschikt en uitgebreit

DOOR

JAKOB ZEEUS.

[Typografisch ornament]

TE ROTTERDAM,
_______________________________

By ARNOLD WILLIS, Boekverkooper
over den Rystuin. 1712.


[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

Den

EDELEN, GESTRENGEN

HEERE

M.R KORNELIS BOON,

HEERE TE ENGELANDT, BAL-
JUW EN DYKGRAAF VAN HEEN-
VLIET, LEENMAN VAN DEN
LANDE VAN VOORNE,
ENZ.

MEt hoe veel rechts deed’ Flakkus zyn beklag;
Hoe zou hy ’t zich niet belgen, wen hy zag
Dat ik, als hy, op ’t veldt te slaapen lag,
                            Voor ieders oogen,


[fol. A2v]
(5) Met mirten en laurieren overdekt;
Waar uit de Merk geen kleine kortswyl trekt,
Daar hem ’t gekor des duifjes, dat my wekt,
                            Houdt opgetoogen!

Maar hebbe ik u (de Venuzynsche Zwaan

(10) Vliegt elk vooruit) in myn gezang voldaan,
Zal ik, ô
BOON, de straffe licht ontgaan
                            Van Febus toren.

Ik zong geenzins den Lierpoëet ten hoon:

Want al wie hem wil steeken naar de kroon,
(15) Die tart, als Pan, Apolloos hoogen toon.
                            Dus laat zich hooren

’t Orakel van de Duitsche Poëzy.
Ik aasde op ’t zoet der Roomsche lekkerny,
Zo eêl van geur, als d’ onvermoeide by

                            (20) Op boekweitbloemen;

En offere u den honig, dus gegaârt;
U, op wiens toon myn toon zich hemelwaart
Verhefte, als ik, langkmoedig en bedaart,
                            My hoorde doemen


[fol. A3r]
(25) Van Monsters, dien het daglicht zelf verveelt,
In wier gemoedt, dat duizendt gruuwlen teelt,
De dulle haat een helsche bloedtrol speelt,
                            Nooit zat van ’t woeden.

Beschouw nu eens den staat van myne jeugdt,

(30) Beleefde BOON; beschouw met welk een vreugdt
Het Zusterdom, verliest op kuische deugt,
                            Myn’ geest kon voeden.

Beschouw ook ’t heil van eene oprechte ziel:
Zy hebbe, al schokt de zee haar brooze kiel,

(35) En of het scheen dat zelfs de hemel viel,
                            Geen’ ramp te duchten.

Heel anders is de toestel van het hart,
In doodsche vreeze en wroegingen verwart,
Dat altyt tracht, door ongeduldt gesart,

                            (40) Zichzelf ’t ontvluchten.

Wikt Flakkus dus de menschelyke schaal,
En spelt hy zoo der Vroomen zegepraal,
Hoe billyk schikt onz’ tong zich naar zyn taal
                            In laater tyen.


[fol. A3v]
(45) Dat d’ Afgunst nu het oogwit vry bedil’
Van myn gezang. zy zegge wat zy wil:
Wy durven ’t u, als Rechter van ’t geschil
                            Met eerbiedt wyen.


                        JAKOB ZEEUS.



[fol. A4r, p. 1]

HET IVde

GEZANG

uit het

IIIde BOEK

VAN

Q: HORATIUS FLACCUS,

Naar onze tyden geschikt en uitgebreit.

KAlliope, doorluchte Koningin,
Van my zo vierig aangebeden,
Daal uit den hemel na beneden;
En speel een deuntje, zoet van zin.
(5) Hef op: hou aan: haal niet te ras uw’ adem in:
Het zy gy wilt luitruchtig kweelen,
Of Febus cyter en zyn goude snaaren streelen.
Ai, hoor! beantwoordt zij alreê
Myn’ hartewensch? ik hoor haar zingen.
(10) Zy groet my in de ry van haare lievelingen,
Gewillig op myn’ beê.
[p. 2]
Maar hebbe ik ’t wel? en worde ik niet betovert,
Van zoete raazerny verovert?
Zy, naar ’t my toeschynt, dartelt bly
(15) En onbekommert door de lommerige dalen.
Wat hoore ik? wat bejegent my?
Zou ik met haar wel, zy aan zy,
Door godtgewyde wouden dwaalen?
Door wouden, in wier lieve streek
(20) De zwoele luchjes ruisschen;
En in wier zilverblanke beek
De dunnen golfjes langs de groene randen bruisschen.
    Toen ik, noch jongk en teêr,
Den toom eens had geviert aan myne lusten;
(25) En, moê getobt, lag aan myn’ moederstroom te rusten,
Viel op myn kruin een vlugt van Ringelduiven neêr.
Zy dekten my met jeugdig groen.
En welk een groen? een groen van mirten en laurieren.
Denk hoe zy tuimelden in ’t nederdaalen, toen
(30) Zy kwamen om my heenen zwieren,
En, dartel korrende, vast zwoegden, of de dag
Haar met een rassen avondt dreigde,
En ’t zongespan om rust na ’t westen neigde;
Tot ik in’t loof begraven lag.
(35) Dit zag de Merk, die, arm en onvermaart,
Nochtans vermaagschapt aan doorluchte wateradel,
Uit zyne kruik weleer het Bourgonjonsche paerdt
[p. 3]
Verfrischte, en zag Filip, op zynen zadel
Gesteegen, vlammende op Jakobaas wettig erf.
(40) De Gryzaart lachte met een overluit geschater,
Naadat hy, een- en anderwerf,
Zyn hoofdt stak uit het water.
Ondanks zyne armoê, die hem nooit tot ongeduldt
Vervoerde, wierp hy my een kransje toe van biezen,
(45) Van wier en waterlisch. wat kon hij beter kiezen?
De handen van een kind zyn licht gevult.
Maar had zyn gryze kruin met paerlen mogen pronken,
Koralen, paerlemoer, of ander stroomgewas,
(Sieraaden, die hy nooit zag dryven in zyn’ plas.)
(50) Hy hadze my geschonken:
Want van dien tydt af aan,
Hebbe ik (wie weet waarom?) in zyne gunst gestaan.
Hy heeft misschien geweeten
Dat ik zyn’ naam,
(55) Al overlang vergeeten,
Noch zou doen zweeven op de wieken van de Faam.
    Myn buurluî, ruuw en ongebonden,
Die, wars van grootscheidt en gezag,
Op Brabandtsch afgestroopte gronden
(60) Verkeeren, hebben my, terwyl ik sliep, gevonden,
Daar ik op ’t veldt ten prooi voor dier en ondier lag.
Men sloeg verwondert in de handen.
’t Scheen vreemdt dat ik, dus zorgeloos,
[p. 4]
En onbevreest voor wolvetanden,
(65) In d’ope lucht myn leger koos.
’t Scheen vreemdt dat my geen ongediert dorst naderen,
Dat in deeze onbezochte streek,
Op ’t ruisschen van een klaare beek,
Zoo’dikwyls quam vergaderen.
(70) De kringkelende Slang,
Die hier haer schuilnest plag te kiezen,
Lagh in het gras niet meêr te biezen.
De bruine Padde ook wierd wanneer ik ronkte bang.
Geen kruipende Haagdis, door Ceres handt, geprikkelt
(75) Van wraakzucht; op haar geele huit gespikkelt,
Genaakte my, maar kroop bloohartigh en vervaart
Na d’aardtkloof, daar zy schuilt met ingetrokken staart.
Men hoorde zelfs geen heesche Krekel zingen.
De Kikvorsch zat verborgen in het riet:
(80) Hy schroomde door het gras te springen,
Te borrekikken in den vliet,
En dorst zich reppen noch verroeren.
Hy dagt misschien, hier legt een zoon
Te sluimeren van vrouw Latoon,
(85) En ik draag noch de straf der Liciaansche boeren.
Dus rustte ik ongestoort,
En sliep al zachtjes voort.
Elk riep, hoe kan het wezen,
Dat zulk een teder wicht
[p 5]
(90) Zich kan verzekeren, door ’s hemels gunst verlicht,
Dat een gerust gemoedt geen onheil heb te vreezen!
Niet zonder hulpe van de Goden, die ik eer’,
Werd ik bevryt voor schade en ongemakken.
Hun gunst daalde op my neêr
(95) Als d’aangebragte mirtetakken
My dekten, met den heiligen laurier,
Waar mede ik noch myn kruin versier:
Niet om verwaant met dat gewyde loos te pronken;
Maar tot een blyk wat ik genoot
(100) Uit ’s hemels milden schoot,
En welk een gift my van de Goden is geschonken.
    ô Zanggodinnen, die op Pindus u vermeit;
Die met de klanken uwer snaaren
Uw kiesch en kuisch gehoor staâg vleit,
(105) En, zingende, de ziel ten hemel op doet vaaren;
0 Zanggodinnen, op wier zuiver maatgeluit
Geen Thyas onderstondt ooit Evoë te zingen;
Gy doet geen’ Nachtbacchanten springen,
Noch lokte door uw stem ooit geile Saters uit.
(110) Ô Zanggodinnen, in wier ongeveinst gezigt
Ik zag de geinsters van oprechte liefde glimmen,
Toen gy my moedigde ten Zangberg op te klimmen,
Wat ben ik aan uw gunst verplicht!
Gy deedt op ’t maatspel uwer vingeren
(115) En uw gewyde tovertaal,
[p. 6]
Gewoogen in de redenschaal,
Myn teere jeugdt verslingeren.
Ik volgde uw’ tret met een’ beschroomden gang.
Myn yver scheen u te behaagen.
(120) Een zachte wint quam myn gezang
Eerbiedig tot uwe ooren draagen;
En onder al het wangeluit
Blonk staâg het edel dichtvuur uit.
Rekte ik somtyts de cytersnaaren,
(125) En sloegenze eenen valschen toon;
Gy schooft het op myn kindtsche jaaren,
Het hoog muzyk nogh ongewoon.
Gy leerde my de toonen kennen;
De maat naer eisch der klanken slaan;
(130) Myn’ vingren naar de greep der kunstklawieren wennen,
Belust om op myn’ toon noch eens ten rei te gaan:
Maar, schoon de waan my paait met moedige gedachten,
Ik durf zoo groot eene eer niet hopen of verwachten.
Myne ouders, schuuw van Poëzy;
(135) Myn maagen, wel geneigt tot andre wetenschappen,
Weêrhielden en beschimpten my
Als ik naar Helikon wou stappen.
Zy dreigden, op die eedle kunst
Gebeeten, my t’ontrekken hunne gunst;
(140) En stelden ’t voorbeeldt van Homeer my vaak voor oogen.
Ik zei Parnas vaerwel; maar schoon ik buiten dwang
[p. 7]
Van dichtmaat schryven wou (een wonderlyk vermogen
Beheerschte my!) al wat ik schreef was maatgezang;
En wat op maat klonk hieldt myn’ geesten opgetogen
(145) Ik hielp (myn plicht belastte ’t my)
Hun lykbus onder d’ aarde brengen;
Maar ’k heb hunne asch niet willen mengen
Met droppels van myn Poëzy.
Ik vreesde dat zy zelfs myn’ lyktoon zouden wraaken.
(150) De rouw was hun genoeg
Die ik in ’t harte droeg:
Dies wilde ik hen niet wakker maaken.
In zulk een lichte en lieve slaaverny
Hebbe ik steets onvermoeit, myn’ yver willen toonen.
(155) Gy wout my met uw gunst beloonen,
En stont my, waar ik ging, met uwe hulpe by.
Het zy ik in bespiegelingen,
Op’t spoor van Archimeed, my zelfs somwyl verlies;
Of, om noch verder door te dringen,
(160) My met Euklides in ontelbre hemelkringen
Verwart vinde, en in’t end de ruime lucht verkies;
Het z_ ik tracht myn brein te slypen
Om ’t diep geheim van vrouw Natuur
En al haar’ wondren te begrypen,
(165) Niet schroomende myn handt te branden aan dat vuur:
Daar breekebeenen, dommekrachten,
Zich dapper stellen in de bres,
[p. 8]
Misleit door d’ydele gedachten
Van grootvaâr Aristoteles,
(170) En, spreeke ik waerheidt, my in ’t openbaar staâg schelden,
Op dat hun lastertaal by ’t slechte volk zou gelden;
Het zy ik my stouthartig waag’
Daar huichelaers my met een’ ydlen bliksem dreigen,
Dat onweêr schynt my maer een zomerregenvlaag)
(175) Ik ben en blyve altyt u eigen.
    ô Zanggodinnen, (ach, hoe lief is ’t my uw’ naam
Te melden!) wat verwekt ge al leeven in myne aderen!
En met wat kracht sterkt gy myn’ aâm,
Als my de zwarte haat komt naderen,
(180) Die, uitgelaten en verwoedt,
Zich tracht te mesten met myn bloedt;
Die al myn’ luister uit wil dooven;
Myne eer, my waerdiger als ’t lieve leeven, rooven!
De woede van dat heilloos monsterdier,
(185) Bestuuwt van raazende gedrochten,
Die onder zyne nachtbanier
Zo hevigh myne onnozelheidt bevochten,
Wordt door uw handt gestuit.
Ik daag myn’ vyandt stout voor uwe vierschaar uit;
(190) Voor uwe vierschaar, die alle onrecht wil verhinderen:
Zy straft zo wel ’t onlydelyk gezag
Der Wichelaaren en hun ergerlyk gedrag,
Als ’t kwaadt van meerderen en minderen.
[p 9]
Geen aangeschonne macht
(195) Heeft my, die zich op u gerust stelde, omgebragt.
Van toverrym, van toverdranken,
Van doodtsgevaar op zee of landt
Werdt ik niet aangerandt:
Uw schaduw dekte my: dies hebbe ik ’t u te danken.
(200) ’k Ben uwer reien vriendt:
Zy zyn met my gedient.
Ik mag, op dat uw gunst te grootscher uit zou blinken,
De bronvocht, altyt klaar en frisch,
Uit Aganippe en Kastalis
(205) Vrymoedig, zonder vraagen, drinken.
Zo lang ik vrank en vry
mag hangen aan uw’ zy ;
Zo lang gy my wilt als uw troetelkindt omarmen,
En in uw kuisschen schoot verwarmen,
(210) Streeve ik, in weêrwil van het naare zeegehuil,
Den Bosfor in den muil.
Een bange zeeman zett’ de dootverwe op zyn’ lippen;
Hy zoeke veergelt buiten noodt;
Hy stappe uit zyne kiel in Charons sulferboot;
(215) Ik vreeze geen’ Euxyn of Cyaneesche klippen.
Wanneer ik wandele, onverzelt,
Langs ’t onbewoonde veldt
Of akelige woestynyen,
Daar ’t wild gedierte aen alle zyen
[p. 10]
(220) My toelacht, welk een ruime stof
Ontmoete ik dan in uwen lof!
Dan durve ik uit de borst en onbekommert zingen,
Dan klinkt myn stem zoo schel,
Als zonge ik in myn sel
(225) Ten roem van Febus lievelingen;
Daar andere, van vreeze in ’t hart
Getroffen, angstigh en benart,
Met bleekbesturve wangen,
Staan siddren voor het ruisschen van een bladt;
(230) Of, als een zachte windt in ’t hellend zeiltje vat,
Het hoofdt straks laten hangen.
Wat paerleschat, hoe schoon van gloedt,
Wat diamant, hoe ryk van straalen,
Wat goudt kan by den rykdom haalen
(235) Van een gerust en rein gemoedt?
’k Zal ongeschonden wederkeeren,
Naa ik Euroop, door kryg ontrust,
Door kryg, onmooglyk af te weeren,
Heb doorgekruist van kust tot kust.
(240) ’k Ontzie de woede niet der Middelandtsche baaren,
Wen ik, om ’t pleit van Karel en Filip
Te hooren, streef langs bank en klip,
Van daar Gibralter boogt op Herkules pilaaren,
Tot ik, gewelkomt van den Taag,
(245) Laurieren vlecht om ’t hooft der Helden,
[p. 11]
Die, fel gebeten op Louis, die waereldtplaeg,
De moordtgedrochten nedervelden,
En in triomf (triomf! met zoo veel bloedts
In ’t midden van den brandt verkreegen)
(250) Meêsleepten aen hun’ zegekoets.
Geen dreigend onheil hout my tegen.
    ô Zanggodinnen, gy verkwikte Cezars geest
Als hy zich, wen hem d’eenzaamheidt kwam vleien,
Ging in ’t Piërisch woudt vermeien,
(255) Op wiens geboomt’ men al uw naamen leeft;
Dat woudt, wiens Nimfen vaak ontvouwden
Uw’ lof, naa ge in zyn schaauw het moederlicht aanschouwden.
August, van niemant overheert,
Van niemant, dan Jupyn, te dwingen,
(260) Wordt door uwe oogen geregeert:
Hy, onverwonnen, wordt verwonnen onder ’t zingen,
Terwyl hy voor uw outer bukt,
Door u bekoorlykheên verrukt:
Wanneer hy, na ontelbre zegepraalen,
(265) Als d’afgestredene soldaat
In ’t winterleger poort en vesting gade slaat,
Eens lustig wil zyn hart ophaalen,
Zien wy hem vrolyk, op uw’ wenk, in ’t zangperk treên.
Dan schuimt de goude schaal van louter Hipokreen;
(270) En ’t schynt hem te behaagen
Den naam van Lierpoëet te dragen.
[p. 12]
De nyvre Staaman, moê
En afgeslooft in ’s ryks belangen,
Went d’oogen na uw outer toe,
(275) En boet zyn zorg met zorgelooze zangen.
Zoo graaft de Groot (nooit groot genoeg geroemt;
Veel min geacht by vrienden dan by vreemden.)
In Grieksche en Roomsche letterbeemden:
Dies hy op Pindus noch met eerbiedt wordt genoemt.
(280) De gryze Kats, vermoeit het juk van Staet te draagen,
Bemerkte waar men gal
Uit muskadellen perst; en slyt zyn laatste dagen
De dichtkunst te geval.
Hoe welig weit de jeugdt in zyne vaerzen!
(285) En op dat zy hem vaak
Navolge met vermaak
Treet hy haar voor in laaggehielde laerzen.
Een kindt dat naauwlyks spreeken kan,
Spreekt van dien arbeitsaamen man.
(290) Dus straalt zyn dichtvuur noch, ten spyt van grooter lichten,
Uit zyne eenvoudige gedichten;
En Zorgvliet, trots op dat gerucht,
Beurt fier zyn’ kruinen in de lucht.
Hoe of Apol de vreugde om ’t harte was geslaagen;
(295) Wat blydtschap of men niet op Helikon vernam
Toen Hooft te. voorschyn kwam
(Die roem, die bloem van zyne dagen)
[p. 13]
Uit burgermeesterlyken stam!
Hy, vroeg verlieft op eedle glory, achtte
(300) Het Ridderlyke teken min
Dan zyne Zangheldin,
Die met alle ydle zorgen lachtte;
Die hem verpoosde, wen zyn geest,
Geneigt in Staathistoryschriften
(305) De waarheidt van den schyn te schiften,
Wou schoeien op een’ ongewoonen leest,
En zingen op noch ongewooner wyze,
Trots Sofokles, heldt Batoos naem ten pryze.
Schoon wy hem, met den wakkren Westerbaan,
(310) Niet zien in eewig goudt of duurzaam marmer staan,
Nooit zal men ( ’t is de pen der dichtren dank te weten)
Den naam van Muiden of van Okkenburg vergeeten.
En Huigens, Huigens, op wiens letterlekkerny
Ik hangen blyf, gelykTde noeste honigby
(315) Op versch ontlooke lentebloemen,
Is om zyn wyze Poëzy
In eewigheidt te roemen.
’k Verzwyg (het zwygen voegt my thans)
Zo veel doorluchte Lettergrooten,
(320) In Hollantsch schoot gekweekt, uit Pallas brein gesproten:
Op dat myn wieken zich niet zengen aen hun’ glans.
’k Beleeve eene eeuw van liefde gansch verbastert.
De braave man, wiens weerloos overschot
[p. 14]
In ’t duister graf verrot,
(325) Wordt om zyn deugt gelastert.
Men pryst nu maar alleen om tydelyk genot.
    ô Zanggodinnen, gy geleit my t’ allerwegen.
Gy geeft my vaak gehoor.
Gy wyst my ’t rechte spoor,
(330) Wanneer ik, spoorloos, ben om raadt os daadt verlegen.
’t Is u geen kleine vreugdt
Wanneer ik, op uw wenken,
De malsche lippen kus der zilverblanke deugt,
Door geen geweldt te krenken.
(335) Hadt gy u doof en stom
Op myn gebedt gehouwen,
Wat waar ik blindt en dom!
Gy leerde me op wiens gunste ik myne hoop moest bouwen.
Ik weet door u voor wiens gezag
(340) Monarchen moeten wyken ;
Voor wien het alles moet bezwyken
En wat een sterflyk mensch vermag.
    Jupyn, die geene kracht ontbeert,
Die aarde, zee en lucht regeert,
(345) Verheven op een’ troon van wolken,
Dwingt staaten, steden, landen, volken.
Hy straft der vorsten overmoedt.
Zyn heerschappy kent maat noch paalen.
Niets kan by zyn vermogen haalen.
[p. 15]
(350) ’t Is alles billyk wat hy doet.
Wat brein bestondt zyn wondren te doorgronden,
Dat in dien Oceaen zich zelven niet verloor?
Den Goden schryft hy wetten voor,
En zy zyn aan zyn’ wil gebonden.
(355) Geen reukelooze magt
Verkrachtte ooit zyne kracht.
Zyn vuist, die niemant kan bedwingen,
Bedwong ’t bloedtdorstig Reuzendom
Dat langs een’ trap van bergen klom,
(360) Om dus den hemel te bespringen.
De schaduwryke Olymp gevoelt
Des grooten Donderaars vermogen,
Die ’t met zyn’ bliksem uit den. hoogen
Heeft op zyn kruin gedoelt.
(365) De trotse Pelion moest voor zyn’ toorn ook bukken:
Want als hem Jupiter
Den zwaren Ossa quam ontrukken,
Viel ’t gansche berggevaerte omver.
Een doodtschrik vloog het Reuzenrot door d’aderen,
(370) Zo ras het Pallas met haar’ beukelaar zag naderen.
Tyseüs ploft ter aerde neêr,
Naa hem de doodtverf stondt geschildert op de wangen;
En kloeke Mimas, trots op zyn vervloekt geweer,
Werdt van een duizeling bevangen.
(375) Zelfs wat vermogt Porsyrion
[p. 16]
Wanneer ’t gevecht begon?
Al deed zyn grootheidt ieder beeven,
Hy moest zo wel als Retus sneeven.
En grofgespierde Enceladus,
(380) Die zo baldadig en vermeetel
Met zynen knots nog flus
De Godtheidt dreigde op haaren zetel,
Spuuwt vuur en vlam ten gorgel uit;
En wil hy maar zyn lichaam reppen,
(385) Om lucht of ademtocht te scheppen,
Beeft gansch Sicilje op zyn geluit:
Dan hoort men hem afgryslyk ronken
Uit Etnaas duistere spelonken.
    Jupyn heeft eene ry
(390) Van Goden en Godinnen op zyn zy:
De grove Mulciber stondt hem kloekmoedigh by,
Wiens adem alles af kan weeren:
Want wie kan tegenstaan
De woede van Vulkaan
(395) Die, wat hem weêrstandt biedt, in assche doet verteeren.
Vrouw Juno stelt zich bloot
Om ook den hoon van haar gemaal te wreeken;
En Godt Apollo, onbezweeken,
Kwyt zich als Jovis bontgenoot.
(400) Apollo, die zyn losse haaren
Besproeit met daauw uit Kastalis;
[p. 17]
Gewoon de bosschen door te waaren
En ’t wout daar hy gebooren is;
Altyt met bus en boog omhangen;
(405) Die van Patare met een zegenend geluit,
En Delfis, in wier kerk hy zyne orakels uit,
Met vreugde wordt ontfangen,
Biedt Godt Jupyn de handt
In zulk’ een’ tegenstant.
(410)     Een magt, hoe wigtig, die op eige wigt durft brallen,
Die met voorzigtigheidt en raadt
Niet vergezelschapt gaat,
Zal ook door eige zwaarte vallen.
Maar al wie, zacht van aart,
(415) Met maatigheidt al zyn vermogen paart,
Wordt van de Goôn bewaart.
Zy zien hem aan met gunstige oogen,
En sterken hem in zyn vermogen.
Zy haaten, ja verdoemen het geweldt
(420) Dat zich betrouwt op onrechtvaerdigh geldt.
Z’ Ontzenuwen zyn’ krachten, vaak genegen
Om schelmery op schelmery te plegen.
En twyffelt ge? beschouw eens, hoe
De sterke Gyas onder ’t beeven,
(425) My wenkt met honderdt handen toe,
Om aan de waarheidt van myn zeggen kracht te geeven.
Orion, steunende op zyn magt,
[p. 18]
Moest voor te groot een’ weêrstandt buigen;
En hy, rampzalig omgebragt,
(430) Verstrekt my mede tot getuigen.
Zelfs d’ aarde dekt met geen geringe smart
Gedrochten, die zy heeft gedragen onder ’t hart;
Terwyl zy deerlyk schynt te klagen
Dat zy haer eigen kroost,
(435) Dat onder ’t wigtig pak benaauwde zuchten loost,
Ziet door den bliksem in den afgrondt neêrgeslagen.
Het vuur, hoe hevig, hoe verwoedt,
Dat uit zyn’ gorgel op komt springen,
Kan niet door Etnaas schoorsteen dringen:
(440) Dus strafte Jupiter zyn’ dullen overmoedt.
Zoo moet ook Tityus gedoogen,
Dat hem de gier, een wachter over ’t kwaadt,
Komt op den romp gevloogen,
En zynen klaauw in long en lever slaat.
(445) Piritoüs, die ’t geil gezigt dorst wenden
Op Proserpyn, werdt ook gestraft.
Drie hondert ketenen omarmen zyne lenden. .
Hoe beeft hy als de helhondt blaft,
Die noch met zyn’ bebloede tanden
(450) Zaagt op de brokken van zyn’ heillooze ingewanden!
De Godtheit zit te hoog;
Te diep laet zy de straalen
Van haar doordringend oog
[p. 19]
In onzen boezem daalen;
(455) Te heerlyk is haar heerschappy,
Dan dat wy zouden denken,
Dat onze hovaardy,
Die haare magt wil krenken,
Voor haar verborgen zy.
(460) Wie, wie kan haar belaagen?
Wat licht heeft ooit haar’ glans verdooft ?
Wie haare kroon van paerelen berooft,
Daar duizendt Goden haar’ gewyden zetel schraagen.
Veel kleiner dan een mier
(465) Of ’t allerkleinste dier
Verkleinen we in haare oogen.
Hoe zyn wy dan bedroogen,
Wanneer we voor den spiegel staan,
En onze schimmen zien voor kloeke reuzen aan!
(470) Een schip, dat met gezwolle zeilen
Het woedend water weêrstandt biedt;
Den storm, hoe dul, in d’ oogen ziet,
Zal haast de diepte peilen
Der bodemlooze zee.
(475) Wat zien we thans al trotse koppen,
Zo buigzaam, zo gedwee,
Dat zy, reikhalzende na d’ aangenaame vreê,
Uit onmagt op hun’ monden kloppen;
Terwyl de hemel zyn rechtvaerdig zwaerdt gebruikt!
[p. 20]
(480) Kan ons de LeLizon, voorheen zoo hoog gereezen,
En die nu naar de kimmen duikt,
Hier van geen voorbeeldt weezen?
    De Staatzucht treedt alom te veldt.
Hoe zoop zy zich aan ’t bloedt der onderdaanen dronken!
(485) Hoe slurpte zy het merg uit d’afgeknaagde schonken,
Toen zich ’s Lants Vryheidt in haar’ banden zag beknelt!
Zy kreunt zich niet aan ’t leet der zuchtende gemeente,
Terwyl.zy struikelt op het schuldeloos gebeente
Dat haaren hoogmoedt paait,
(490) Daar zy den sabel zwaait.
Zy zweeft op eige schachten;
Vraagt raadt aan heur gedachten;
En vleit zich, daar zy steunt op ingebeelde krachten.
Nooit knielt zy voor ’t altaar,
(495) Als met geveinst ontzag en ydel handtgebaar.
Denk hoe dit Gode moet mishaagen,
En of hy kan dien hoon verdragen.
    Wie weet of om die reên
’s Landts Vryheidt zo veel leets niet heeft geleên;
(500) Toen zy zich ging verpanden
Aan ’t hoofdtgezag der wreedste Dwingelanden;
Aan Dwingelanden, wier gerucht
Noch lastigh valt aan Hollandtsch vrye lucht!
ô Nederlandt, dat hun geraamte
(505) Noch herbergt, bloos uit eedle schaamte:
[p. 21]
Gy dekt, als Etne, uw eigen kroost
Dat op der oudren spoor den hemel dorst bes