>
Het staet hem vry, van Bacchus Godtheit bezeten, haer ter eere uit de borst te zingen.
Ghy nakomelingen gelooft my dat ick Bacchus, ter zijden af op de klippen, heb zien vaerzen leeren, en Nymfen, en scharpe ooren van bockvoetige Satyrs werden van hem onderwezen. Evoë, mijn hart beeft van versche vreeze, en ’t gemoet, van den heelen Bacchus bezeten, wort van blijschap beroert. Evoë, o Liber, die vreesselijck zijt, door uwe zware wijngaert-spiets, gena, gena. Het staetme vry van d’ongebonde Thyades, en de wijnbron, en de vlieten, die van melck vloeien, te zingen, en weder op te halen den honigh, die van holle struicken afloopt. Het staetme oock vry de glori uwer zalige gemalinne, die onder de starren gezet is, en de daecken, van Penteus, met geenen lichten smack ter neer gesmeeten, en het bederf van den Tracischen Lykurgus te vermelden. Ghy beweeght de vlieten, en d’Indiaensche zee. Ghy in wijn gedoopt, op afgescheide heuvels, vertuit de vlechten der Bacchanten met eenen adderknoop, zonder datze u beschadigen. Toen de heillooze reuzerot in de hooghte uw vaders rijck beklom, hebt ghy Rekus, met leeuwsklaeuwen en een ysselijck backhuis, van boven neer gestooten: hoewel men hiel datghe tot danssen, boerten en speelen bequamer dan tot oorlogen waert: maer ghy verstont u op vreede en oorloogh. Cerberus zonder u leet te doen, zagh u met den gouden hoorenverciert, en zoetelijck quispelstaertende, leckte, met zijnen drietongigen muil, in ’t scheiden, uwe voeten, en beenen.
reuzerot: de bende Giganten, die de Olympus bestormden en teruggeworpen werden. Bacchus hielp daarbij in de gedaante van een leeuw.
Dat zijn naem en faem eeuwigh in eere zal blijven.
Ick tweevormigh dichter zal door d’ope lucht met geen gemeene nochte zwacke veder gevoert worden, en niet langer op aerde blijven, en, den Nijt te boven geraeckt, de steden verlaten. Waerde Mecenas, ick, dienghe noemt het bloedt uit arme ouders gesproten, zal niet sterven, nochte van den jammerpoel besloten worden. Alree worden mijn beenen met ruige vellen overtrocken, en het bovenlijf in een witte zwaen verandert, en vingers en schouders vlugh van pluimen. Nu zal ick, een zangerigh vogel, als Ikarus, de zoon van Dedael, de stranden van den steenenden Bosforus bezichtigen, en de Getulische plaetsen, en Noortsche wildernissen. Kolcker, en Dakus, veinzende voor geene Marsische benden te vreezen, en de vergelege Gelonen zullen my leeren kennen: [p. 93] oock d’ervaren Spanjaert en Rodaendrincker. Wegh met die ydele lijckklaghten na mijne doot, en schandelijcken rou, en misbaer: staeck dat kermen, en laet de noodelooze lijck-staetsi achter.
<"#vondelode401">
Q. HORATIUS
GEZANGEN.
Het derde boeck.
<"Horatius.html#ode301" target="new">Het eerste Gezang.
Dat geene rijcdommen, nochte eer, nochte staeten, maer een gerust gemoet, den mensch in eenen geluckzali- gen staet stellen.
ICk haet den onwetenden hoop, en sluitse buiten. Geeft gehoor. Ick, der Zanggodinnen priester, zinge voor vryers en vrijsters noit gehoorde vaerzen. d’Ontzichelijcke Koningen hebben heerschappy over hunne eige onderdaenen, Jupijn over de Koningen zelfs, die doorluchtigh is, door zijnen reusentriomf, en met eenen wenck alles bestiert. Het gebeurt dat d’een man meer lants dan d’ander met geboomte, op de rye, bepoot. Dees, naer het kussen staende, laet zich voor het raedthuis vinden. Dees, vroom in handel en wandel, biedt’er oock een bodt naer. Een ander heeft meer volcks op zijne hant. De doot treckt by lot hooge en lage zonder onderscheit. In den ruimen korf worden allerleie naemen omgehutselt. Hem, boven wiens godloos hooft een bloote sabel hanght, zal geen Siciliaensch bancket lecker smaecken. Vogelezang nochte snarenspel wiegen hem niet in slaep. De geruste slaep walgt niet van der ackerluiden lage hutten, nochte van den beschaduwden oever, nochte van de Tempe, waer door de westen wint ritselt. Wie zich met nootdruft genoegt, wort niet ontrust van d’onstuimige zee; nochte het woeste gewelt des daelenden wagens, en ryzenden bocks; nochte door wijngaert, van den hagel geslagen, nochte den acker, die bedriegelijck is, naerdien d’ooftboom nu over plasregens klaeght, dan over hitte, die het gewas verbrant, dan over quade winters. De visch gevoelt dat de zee te enge wort, door de groote gebouwen, wier grontvesten in de diepte geleit worden. Hier laet d’aenneemer met zijnen knechten, en het heerschap, wars van ’t lant, de grontsteenen zincken: maer vreeze en gevaer steigeren daer het heerschap klimt; en de zwaermoedigheit verlaet de galey niet, en zit achter den ruiter. Indien dan Frygiaensche steen, nochte ’t gebruick van purper, schooner als starrenluister, nochte Falernische wijnstock, en Persiaensche balssem geene droefheit verzachten; waerom zal ick zalen, hoogh van verdiepingh, op de nieuwe manier, met nijt verweckende posten bouwen? waerom zou ick mijn Sabijnsche hoeve voor lastige rijckdommen verwisselen?
Datmen de jeught van jongs op moet oeffenen in den wapenhandel, en in een arbeitzaem leven.
Myn vrienden, laet den jongeling, in den gestrengen oorloogh, hartvochtigh geworden, honger en kommer leeren lijden, en, als een ruiter, ontzaghelijck door zijne speer, de forsse Parten plagen, en onder den blaeuwen hemel zijn leven wagen, daer het de noot vereischt. Laet de gemalin des strijtbaren dwingelants, en de volwasse maeght, hem van zijn vyants vesten in ’t gezicht krijgende, aldus over hem zuchten: och! dat de Koningklijcke bruidegom, onervaren in den strijt, niet en sarre den fellen leeu, die van zijn bloedige verbolgentheit, midden door de neerlage, wort aengevoert. Het is zoet en eerlijck voor ’t vaderlant te sterven. De Doot vervolgtze oock, die het oploopen aenzetten, en verschoont de schinckels der weerlooze jeught nochte den blooden rugh niet. De deught, die schimp nochte smaet kan lijden, blinckt in onbezwalckte eere, en neemt geen ampten aen, noch slaetze af, naer het goetduncken van ’t wispeltuurige volck. De deught, den hemel openende voor dien, die niet behoorden te sterven, streeft door ongebaende wegen, en versmaet met een vlugge veder den gemeenen hoop, en de vochtige aerde. Het getrou zwijgen wort oock beloont. Ick wil niet lijden dat een, die Ceres geheimenis melt, met my onder een dack schuile, en schimp nochte smaet kan lijden: zich in mijn gezelschap op een zelve jaght ter zee begeve. d’Onaengebeden Jupijn heeft dickwils den kuischen als den onkuischen gestraft. d’Uitgestelde straf zit den voorvluchtigen schelm altijdt op de hielen.
Een dapper en deugtzaem man hoeft nergens voor te vreezen.
De yver der burgeren die op boosheit uit zijn, het aengezicht des doorrdringenden dwingelants, nochte de Zuiden wint, een onstuimigh voogt der Adriatische zee, nochte de krachtige vuist des dondergods, verzetten het vaste gemoedt des rechtvaerdigen mans niet van zijn bestendigh voornemen: en of de hemel in duigen viel, hy schrickte voor den val niet. Pollux en d’omzwervende Herkules, op deze deught steunende, zijn ten bestarnden hemel opgevaren; onder welcken August, ter tafel aensittende, de necktarschael aen zijnen koralen mont zet. Hier door, o vader Bacchus, hebben uwe tigers, het juck met hunnen hardleerigen neck treckende, u, die het verdiende, mede derwaert gevoert. Hier door is Quirijn den afgront met Mavors rossen ontkomen; toen Juno, daer de Goden te rade zaten, aldus, tot hun aller genoegen, aenhief: De lantbederfelijcke en bloetschendige rechter, en een uitheemsche vrou hebben, sedert Lacedemon den Goden hunnen bedongen loon onthiel, Ilium in d’assche geleit; Ilium, het welck van my en de kuische Minerve, met zijn volck en bedriegelijcken vorst, veroordeelt was. Nu blinckt de eerlooze gast der Lacedemonische echtbreeckster niet; en Priaems meineedigh huis verslaet met hulpe van Hecktor de strijdbare Achiven niet; en d’oorloogh, door ons oproer verlengt, is nu beslecht. Ick zal voortaen mijnen wrock en gehaten neef, geteelt by de Trojaensche Priesterin, aen Mars opdraegen. Ick zal gedoogen dat hy ten helderen hemel inga; necktersap drincke, en onder de Goden gerekent werde; zoo slechts de groote zee, tusschen Rome en Ilium, bruizen blijve. Laet de ballingen alsins geluckighlijck heerschen; zoo slechs het vee op Priaems en Paris graf huppele, en de dieren daer ongesteurt hunne jongen bergen. Laet dan het Kapitool vry staen blincken, en het forsse Rome den overwonnen Meden wetten voorschrijven. Laet de gevreesde Stadt haren naem wijt uitstrecken in d’uiterste gewesten; daer de straet van Gibraltar Europe van Afrika scheit; daer d’overloopende Nijl de ackers bevochtigt: dat Rome, het welck rustiger afslaet het ongevonden gout, en dat nutter in de aerde verborgen leit, dan het al wat heiligh is, met roofgierige handen, tot het gebruick der menschen aenleit. Wat geweste der weerelt zich hier tegens kant, laet Rome dat met wapens bestoocken; haeckende om te bezichtigen in wat oort de zon op het heetste steeckt, en waer het meest sneeut en hagelt. Doch ick spel den Quiryner zijn geluck met dit beding, dat hy, door al te groot eene zucht tot zijn vaderlant, en op den Staet te veel betrouwende, zich niet onderwinde het oude Troje weder op te bouwen. Trojes fortuin, ter quader uure verrijzende, zal wederom jammerlijck verwoest worden; dewijl ick, Jupijns gemalin en zuster, d’overwinnende scharen zal aenvoeren. Indien de kopere vest, door Febus bestel, driemael verrijze, zoo zalze, verdelght door mijne Griecken, driemael uitgeroeit worden; en de gevange vrou zal driemael man en kinders beschreien. Deze dingen voegen mijne boertige lier niet. Waer heene, mijn Zanggodin? ghy dartele, staeck Godentael te spreecken, en deftige zaecken met lichte wijzen te verkleenen.
Hy zeght dat hy, door de beschuttinge der Zanggodinnen, een groot gevaer ontvlught is, en hoopt door hare hulp altijt veiligh te leven.
O Koningin Kallioop, wel aen, dael van den hemel, en speel op uwe fluit een lang zoet liedeken; het zy u lust met een schelle keel te zingen, of op Febus cyter en snaren te spelen. Hoortgheze niet? of beguicheltme een zoete razerny? my dunckt dat ickze hoor door de heilige wouden dwalen, waer in liefelijcke beecken en luchjes ruischen. Ringelduiven, waer van men veel vertelt, hebben my, in mijne kintsheit, vermoeit van slaep en spel, met frisch loof bedeckt, op den Apulischen Vultur, buiten de grenzen van Apulie, mijne voetster. Het scheen wat wonders by een yeder, die het nest van ’t hooghgelegen Acherontia, de Batijnsche bosschen, en het vette lant van Ferente bewoont; hoe ick lagh en sliep, zonder dat mijn lichaem van zwarte adders en beeren beschadigt wiert; hoe ick, moedigh kint, niet zonder de hulp der Goden, met heiligen laurier en aengedraege myrtetacken, bedeckt wiert. O Zanggodinnen, het zy ick in ’t hooge Sabynen gevoert werde; het zy my het koele Preneste, het zy het steile Tibur, het zy de bewaterde bajen my behagen; ick ben en blijf uw eigen. De verloren veltslagh te Filippen, de vervloeckte boom, nochte de baren der Siciliaensche zee hebben my, uwer bronnen en reien vrient, niet omgebrogt. Zoo lang alsghe my byblijft, zal ick vrywilligh zeeman den raezenden Bosforus, en te lande het dorre zant der Assyrische stranden bezoecken. Ongeschent zal ick d’ongastvrye Britten bezichtigen, en Konkanus, vermaekt met paerdebloet; oock de gepijlkokerde Gelonen, en den Scytischen vliet. Ghy verquickt den grooten Cesar, in de Pierische speloncke, wanneer hy pooght van zijnen arbeit te rusten; zoo ras hy zijne afgestrede benden in bezettinge geleit heeft. Ghy, koesterende Zanggodinnen, geeft goedertieren raet, en verblijt u daer in. Wy weten hoe hy, die de logge aerde, d’onstuimige zee, de droeve rijcken en steden breidelt, en alleen, met een rechtvaerdige heerschappye, over Goden en sterfelijcke menschen, gezagh heeft, de godlooze Reuzen, en den bloetdorstigen hoop, met blixemslagen uitgeroeit heeft. Die gruwelijcke jeugt, op hare armen betrouwende, en die gebroeders, poogende Pelion op den beschaduwden Olymp te stapelen, hadden Jupijn eenen grooten schrick aengejaeght. Maer wat vermoghten Tyfaeus, en de machtige Mimas, of Porfyrion, verschrickelijcker door zijn grootheit, of Retus, en Enceladus, een stout schutter, met hun uitgeruckte stroncken tegens Pallas rammelenden beuckelaer, toenze ter neder storten? De verteerende Vulkaen, mevrou Juno, en de Patareesche en Delfische Apollo, die nimmermeer den boogh van zijne schouderen leit, zijn los hair in zuiveren Kastalischen dau doopt, en de kreupelbosschen en wouden zijner geboorte in Lycie bezit, hielden het met Jupijn. Radelooze maght valt door haer eige zwaerte. De Goden vermeeren oock zelfs een gematighde maght, en haeten het gewelt dat allerleie schellemstucken brout. De honderthandige Gyas, en Orion, de schenner der ongerepte Diane, van den maeghdelijcken pijl doorschoten, zijn vermaerde getuigen van mijn zeggen. De aerde, haer eige gedroghten bestulpt hebbende, klaeght en kermt dat haer gebroedsel in den afgront gestooten is: het gezwinde vier kan niet bijten door Etna, waer onder zy bestulpt leggen: de gier, tot een wachter over de boosheit gestelt, verlaet de lever van den geilen Tityus niet: Piritous, de snoeper, zit met driehondert ketenen geboeit.
Markus Attilius Regulus stantvastigheit, en zijn wederkeeren naer Karthago.
Wy gelooven dat de Dondergodt in den hemel heerscht: nu Britten en lastige Persianen onder het rijck gebrogt zijn, zal August voor eenen zichtbaeren Godt gehouden worden. Heeft niet de soldaet van Krassus, door het uitheemsch huwelijck, schandelijck het leven behouden? En zijn niet (och raet en verkeerde zeden!) Marsers en Apulers, vergeetende hunne dapperheit, faem, waerdy, en eeuwigen godsdienst, terwijl Jupijn en Rome noch behouden waren, grijs geworden, onder den Medischen Koning, in de wapenen der vyanden, hunne schoonvaderen? Dit hadde de voorzichtigheit van Regulus verhoet, niet toestemmende die schandelijcke voorwaerden, en het voorbeelt, dat de toekomende eeuw in haer bederf slepen zoude, ten waer de gevange jeugt zonder deernis verging. Hy sprack: ick heb de standaerden en wapens, zonder bloedstorting den krijghslieden ontweldight, zien in de Punische kercken ten toon gehangen. Vrye burgers heb ick gevleugelt gezien, en de poorten ongesloten, en de ackers bouwen, die wel eer by onzen oorloogh geplondert waren. O ja de soldaet, om gout gelost, zal moediger wederkeeren. Ghy behaelt schade by schande. Misverfde wol krijght hare voorige zuiverheit niet weder, en de ware deught, eens gebluscht wezende, wil in veraerde menschen niet weder tieren. Indien een hinde, die zich uit het dichte net geredt heeft, vecht, zoo zal dees oock dapper zijn, die zich den trouweloozen vyant vertrout heeft; en op eenen voorspoedigen toght de Penen vertreden, die verbluft, met gevleugelden armen, de bolpees gevoelt, en de doot gevreest heeft. Dees niet weetende hoe hy zijn leven zoude bergen, heeft al vechtende om pais gebeden. O schande! o groot Kartago! die heerlijcker zijt, door den smadelijcken val van Italie. Men zeit dat hy, als een vervooghde, zijn kuische gemalin enen kus afgeslagen, zijn kleene kinders van zich geweert, en nors het mannelijck gezicht ter aerde geslagen hebbe; tot dat hy zelf, als een raetsman, de twijfelmoedige Raetsheeren bevestighde met eenen noit gehoorden raet, en, een befaemt balling onder zijne bedruckte vrienden wezende, spoede te vertrecken: hoewel hy wel wist wat de uitheemsche scherprechter voor hem bereide; nochtans heeft dees zijne bloetverwanten, die hem tegen hielden, en ’t volck dat zijn wederkeeren belette, niet anders afgewezen, dan of hy, na een gestreecken vonnis, de lange rechtshandelingen zijner meesteren verliet; tyende naer de ackers van Venafra, of het Lacedemonische Tarente.
O Romer, onschuldigh zultghe uwer voorouderen misdaden boeten, tot datghe kercken en vervalle kappellen der goden en de beroockte beelden herstelt hebt. Ghy heerscht om datghe u den Goden onderworpt. Hier her is uw oirsprongh, derwaert strecke uw einde. Verwaerloosde Goden hebben het erbarmelijcke Italie veele rampen toegezonden. Monesis en Pakorus heir heeft nu tweemael onzen ongezegenden intoght vermorsselt; en grenickt dat het by zijn kleene halsketens noch eenen buit verovert heeft. Dakus en Moor hebben de stadt, van oproer bezeten, bykans uitgeroit; dees ontzaghelijck om zijne vloot; die op schieten beter afgerecht. Eeuwen, vruchtbaer van boosheit, hebben eerst huwelijck, huis, en geslacht bezoedelt. Uit deze bron ontsprong de neerlaegh, die over volck en vaderlant vloeide. De huwbaere dochter schept lust Jonische danssen te leeren, en wort alreede met kunst onderwezen, en leit, van kintsbeen af, op bloetschendige minne toe. Flus trachtze naer jonger overspeelders in hare bruiloft: en zy weet’er geenen keur in, wienze by duister met der vaert een ongeoorloofde vrientschap gunt: maer opentlijck niet zonder haer mans kennis ontboden zijnde, rijstze op; het zy een winckelknecht, het zy een zeeman, die op Spanje vaert, een kostelijck koopman van oneere, haer roept. De jeught, van zulcke ouderen gesproten, verfde de zee met Punischen bloede niet; nochte versloegh den grooten Pyrrus, Antiochus, en den vervloeckten Hannibal niet: maer de mannelijcke afkomst van het boeren leger, afgerecht om de klay met Sabellische spaden om te spitten, en, op het believen der strenge moeder, branthout te torssen; wanneer de zon der bergen schaduwe veranderde, en den afgesloofden ossen het juck afnam, terwijlze den aengenamen nacht op haren wegvarenden wagen aenvoerde. Wat verslint de schadelijcke tijdt niet? Onzer ouderen, slimmer dan onzer bestevaderen, eeu heeft ons noch boozer voortgebrogt, die wel haest noch een gebreckelijcker afkomst zullen voortbrengen.
Hy troostze, die om haer mans afwezen bedruckt en bekommert is.
O Asterie, wat beschreitghe Gyges, den getrouwen jongeling, die rijck van Bitynische waeren, door den helderen westen wint, in ’t begin der lente, u weder toegevoert zal worden. Hy, van den Noorden wint naer Orikum gedreven, en het onweêr des Steenbocks uitgestaen hebbende, brengt slapeloos de koude nachten, niet zonder veele tranen over. Maer een loos bode der bekommerde waerdinne verzoeckt hem, op duizenterleie wijze, zeggende, dat d’ellendige Chloë in uwe minne blaeckt; en verhaelt hoe de trouwelooze vrou den al te lichtgeloovigen Pretus, met valsche aenklaghten, daer toe gedreeven heeft, om den doot des kuischen Bellerofons te verhaesten. Hy vertelt dat Peleus bykans ter hellen gevoert is, terwijl die eerlijcke voor de Magnesische Hippolyte vlughte: en de bedrieger brengt te vergeefs geschiedenissen by, die tot overtreden raden: want uw oprechte man, onbeweeghlijcker dan de klippen der Ikarische zee, laet het zijn doove ooren hooren. Maer zie toe dat uw gebuur Enipeus u niet boven behooren behage; hoewel op het marcktvelt niemant gezien wort, die zoo wel een paert berijden, en sneller in den Tiber zwemmen kan als hy. Sluit uwe deur tegens den nacht toe, en zie niet af op straet, terwijl men klaeghlijck op de fluit speelt; en of hy u al dickwijl wreet noemt, blijf even hardt.
Waerom hy, die ongehuwt leeft, evenwel op den eersten Maert offert, en bancketteert.
O Mecenas, geleert in beide taelen, ghy verwondert u wat ick ongetroude op den eersten dagh van Maerte doe; wat de bloemen en het volle wierroockvat, en de kole, op de groene zoden geleit, beduiden. Ick hadde, toen ick bykans van den slagh des booms om hals gebrogt was, een zoetbancket en eenen witten bock aen Bacchus belooft. Dees dagh, die altijt om het jaer eens geviert wort, zal het bepeckte stopsel nemen van de wijn-kruick, die van Tullus burgemeesterschap af heeft beginnen aen te zetten. Drinck hondert schaelen op de gezontheit van uwen vrient, en drinckenwe den heelen nacht over. Alle geroep en gramschap zy verre van u. Laet stadts bekommeringen vaeren. Het heir van den Dacischen Kotison is verslagen. De onderling gesteurde Meden zijn droevigh tegens elckanderen in ’t harnas. De Biscaier, een out vyant in ’t Spaensche geweste, ten leste geboeit, is dienstbaer. De Scyten hebben alree voor met ongespannen boogh het velt te ruimen. Bekreun u niet, al mort het gemeene volck ergens over, en weest niet al te zorghvuldigh. Gebruick vrolijck het gene u de tegenwoordige tijt verleent, en ontsla u zaecken van belang.
HO. Zoo lang ick u in mijne jeugt beviel, en geen jongeling uwen blancken hals liefelijcker omarmde, leefde ick geluckiger dan de Koning van Persen. LY. Zoo lang ghy niemant vieriger beminde, en Lydia niet om Chloë most achter staen, leefde ick, wijt vermaerde Lydia, doorluchtiger dan de Roomsche Ilia. HO. De Tracische Chloë, meestres in ’t lieflijck zingen, en afgerecht op de citer, beheerscht my nu, voor wie ick niet zou schromen te sterven, indien de doot haer zieltje slechts sparen wou. LY. Ick, en Kalaïs, de zoon van den Turijnschen Ornit, blaecken in onderlinge minne; voor wien ick gaerne tweemael sterven zou, indien de doot zijn zieltje sparen woude. HO. En of de eerste liefde wederkeerde, en ons, gescheide gelieven, onder een metaelen juck sloegh? Indien de blonde Chloë verstooten wort, en de deur weder voor de geschopte Lydia openstaet. LY. Al waer hy schooner dan een star, ghy lichter dan de wint, en oploopender dan d’onstuimige zee, noch zou ick liever met u leven en sterven.
Datze hare hardigheit afleggende, eenighzins zich uit medoogen over hem ontfarme.
O Lyce, die aen eenen wreeden man getrout zijt, al droncktghe uit den veergelegen Tanais, zoo zoude het u nochtans moeien, datghe my, voor uw wrede deuren, in de bittere kou liet leggen. Ghy hoort hoe de deur kraeckt, en het geboomte, dat tusschen de schoone huizen leit, van den wint ruischt, en Jupijn met een heldere lucht het sneeu bevriest. Legh af de fierheit, die Venus mishaeght, op dat het radt der fortuine niet en keere. Ghy zijt geene strenge Peneloop tegens de vryers van uwen Tyrrenischen Vader geboren. O Lyce, hoewel giften, nochte gebeden, nochte de dootverf der pimpelpaersse vryers, nochte uw man, gewont van die welzingendeboel, u beweegen; en ghy niet buighzamer zijt, dan de harde eeckelboom, nochte zachtmoediger dan Mauritaensche slangen; verschoonze die u bidden. Mijn lenden zal niet altijt dit leggen, voor uwen drempel, in weêr en wint konnen uitharden.
O Merkuur, want de leerzame Amfion heeft, toen ghy zijn meester waert, door zijnen zang, de steenen bewoogen; en ghy o luite, die geestigh met zeven snaren klinckt, eertijts stom en onaengenaem, nu ter tafel en ter kercke gewilt; speel ons liedekens, waer naer Lydes hardneckige ooren luisteren, die, als een driejarigh paert, op het ruime velt al springende speelt, en noch maeght niet wil aengeroert worden, alte onrijp voor eenen dartelen man. Ghy kunt tigers en bosschen te zamen trecken, en snelle vlieten schutten. Cerber, de poortier van ’t gruwzame hof, weeck voor u, toenghe hem vleide; hoewel zijn hooft van duizent slangen krielt, en zijn giftige adem en vervuilt bloet ten drietongigen muil uitvloeit: ja oock Ixion en Tityus loegen tegens hunnen danck. Terwijlghe de dochters van Danaus, met een aengenaem liet, streelde, stont haer emmer een luttel stil. Lyde aenhoore dat schelmstuck, en de bekende straffe der maeghden, en het bodemlooze vat, dat geen water hout, en de langzaeme Wraeck, die de misdaden in den afgront oock hebben te verwachten. Want wat konden die wreeden erger bedrijven? Die wreeden hebben haer eige bruidegoms met een hardt lemmer kunnen doorstooten. Een van allen, waerdigh gehuwt te zijn, was loflijck logenachtigh tegens haren meineedigen vader, en is eeuwigh een befaemde bruit gebleven; die tegens haeren nieuwen man sprack: op op, op datghe den langen slaep, daerghe niet voor vreest, niet en slaept. Bedriegh uwen schoonvader, en schelmsche zusters, die, helaes! yeder haren man verscheuren, gelijck leeuwinnen, die een kalf onder de klaeuwen hebben. Ick, weeckhartiger dan zy, zal u niet dooden, nochte gesloten houden. Mijn vader maghme wreedelijck ketenen, om dat ick genadigh mijnen ellendigen man gespaert hebbe; of hy maghme over zee in het uiterste van Numidie bannen. Ga daer uwe voeten en de winden u draegen kunnen; terwijl Venus en de nacht u gunstigh is. Ga ter goeder uure, en hou tot gedachtenis een klaeghdicht op mijn graf.
Datze verslingert op Hebrus den jongeling zich tot luie ledigheit begeven hehbe.
O Neobule, het zijn elendige vrouwen, die in liefde geenen lust scheppen, en met zoeten wijn hare bekommeringen niet dorven van ’t harte spoelen, of zich ontzetten om haer ooms kyvagie. Cypris gevleugelt wichtje ontdraeght u den breikorf. Het webbe en hantwerck der bezige Minerve raeckt aen een zijde, door de schoonheit van den Liparischen Hebrus, die beter ruiter is dan Bellerofon, en in loopen en worstelen noit overwonnen, zoo ras hy zijn beolide schouders in den Tiberstroom gewasschen heeft; oock fix om gejaegde harten, door het vlacke velt, in eenen drommel rennende, te schieten, en gezwint om het wilde zwijn, in een dicht struickelbosch, te verrasschen.
O Blandusische bron, die doorluchtiger dan glas, en zoeten wijn waerdigh zijt, ick zal u morgen met bloemen eenen bock opofferen, wiens horens eerst ten stern beginnen uit te botten, en die vergeefs aenvangt geil enstoots te worden: want het jongk der weelige kudde zal uw kille beecken root van bloet verwen. De benaude hitte der hontsdagen kan u niet deeren. Ghy verschaft den afgeploeghden stieren, en het weidende vee een aengename koelte. Een vermaerde bron zultge worden, naerdien ick van den eicken boom zinge, die op holle rotsen groeit, daer uwe ruischende wateren van afvlieten.
O Volck, Cesar, die onlangs gezeit wert, gelijck Herkules, gestaen te hebben naer den laurier, die niet als door doots gevaer kan gekocht worden, koomt triomfeerende wederom t’huis van de Spaensche kusten. Laet de vrou, die met eenen man vernoeght, en bezigh is met den rechtvaerdigen Goden te offeren, te voorschijn komen, met de zuster des doorluchtigen veltoversten, en de moeders der dochteren, en onlangs gebergde jongelingen, met demoedige hairbanden verciert. O ghy nieugehouwde mannen, en vrouwen, staeckt onnutten kout. Dees dagh, my waerlijck een feestdagh, zal alle zwaermoedigheit verdrijven. Zoo langh Cesar op de weerelt heerscht, zal ick voor geen oproer nochte geweldige doot vreezen. Ghy jongen, ga hael balssem, kranssen, en wijn, die van den Marsischen oorloogh heught; indien men ergens een kruick voor den zwervenden Spartakus heeft konnen verschuilen. Zegh dat die schrandere Neaera zich haeste, om het blonde hair op te knopen. Indienge door den nijdigen deurwachter verlet wort, ga door. Het grijze hair temt ’t gemoedt, tot twist en dartel krackeel genegen. In het heetste mijner jeught, onder Planckus burgemeesterschap, zoude ick het niet geleden hebben.
Datze nu een oude best geworden, ten minste eens hare vuiligheit en geilheit nalate.
Ghy vrouwe van den armen Ibikus, stel uwe geilheit en eerlooze ontucht eens mate. Staeck, nughe met uwen eenen voet in ’t graf gaet, het speelen onder de vrysters, en de heldere starren, door uwen nevel, te verduisteren. O Chloris, wat Foloë wel voeght, dat voeght juist u niet. Uw dochter magh beter het huis des vryers bestoocken: gelijck een paepin van Bacchus, gedreven door het getrommel der bomme. Notus minne prickelt haer, als een ritzige geit, te speelen. Wol spinnen, by het vermaerde Lucerie, en niet het cyterspeelen, past u; de roode roozekrans, en het vaetje tot den bodem toe uit te poien, geene oude best.
Een koperen toren, massyve deuren, wreede schiltwachten van waeckende honden verzekerden d’opgeslote Danaë genoegh voor de overspeelders, die by nacht loopen; hadden Jupiter en Venus Akrisius den angstvalligen wachter der weghgesteecke maeght niet uitgelachen: want zy wist dat de toegang vry en open stont, voor den in gout veranderden Godt. Gout wil wel midden door de hellebaerdiers gaen, en krachtiger dan de blixem door de steenen dringen. Het geslacht des Grieckschen wichelaers is ter neêr gestort, en om gewin in zijn bederf verzoncken. De Macedonische helt heeft de poorten der steden gekloven, en jeloersche Koningen met schenckadien overstulpt. Schenckadien verstricken gestrenge Amiralen. Zorgh en honger naer meer volght het aengroeiende gelt. O Mecenas, pronck der ridderen, met recht yze ick het hooft in de lucht te steecken, om gezien te worden. Hoe yemant min van den Goden begeert, hoe hy meer verkrijght. Beroit loop ick naer het leger der geenen, die niets en begeeren; en als een overlooper haeck ick de zijde der rijcken te begeven; zijnde, door het versmaden van middelen, een doorluchtiger heer, dan of men zeide, dat ick mijne schuuren vol hadde van alles, wat de neerstige Appuler ploeght; arm onder de groote rijckdommen. Een zuivere waterbeeck, weinige bunderen houts, en de zekre hope van mijn gewas, geluckiger dan de heerschappy van het vruchtbare Afrika, is hem onbekent, die door de Fortuin bralt: hoewel geene Kalabrische byen mijn korven met honigh vullen, en mijn wijn niet verslapt in de Lestrigonische kruicke, en mijn vette schapen niet groeien op Fransche weiden. Kommerlijcke armoe ontbeer ick evenwel, en begeerde ick meer, ghy zoudme niet weigeren te geven. Den kleenen tol zal ick beter met een ingetoomde begeerlijckheit betalen, dan of ick het rijck van Alyatikus aen de Mygdonische velden hechtte. Wie veel begeert, ontbeert veel. Het gaet hem wel, dien Godt met een spaerzame hant zoo veel bestelt, dat hy genoegh heeft.
Hy looft en noodight hem tot een rustigh en lustigh leven.
O edele Elius, gesproten van den ouden Lamus, (naerdien men zeit dat d’eerste Lamien van hem hunnen naem voeren, en al het geslacht zijner nakomelingen, gelijck in de kronijcken blijckt, van hem eerst afgekomen zijn, die gezeit wort, als een Vorst, de Forminiaensche vesten, en, als een wijt heerschende Koning, Liris, die zich loost op de stranden van Marika, bezeten te hebben.) Morgen zal een onweêr, uit den oosten, het wout met veele bladeren, en den oever met veel onnut wier bespreien; ’t en zy my de veeljarige kray, een zeewichelaer, bedrieght. Legh droogh hout aen den haert, terwijl het u gebeuren magh. Morgen, met uwen knechten heilighavont hebbende, zultghe uwen buick vol wijn drincken, en van een speenvarckentje eeten.
O Faunus, vryer der vlughtige Nymfen, tree zachtelijck over mijn erf, en ope velden, en ga heene, zonder mijn zuigende geitkens te beschadigen; want eens om ’t jaer sneeft’er een bocksken voor u, en de beker, Venus macker, is altijdt vol wijn: het oude autaer roockt van veel wierroocks: al het vee huppelt, op het grazige velt: wanneer uw hooghtyt den vijfden van Wintermaent verjaert, viert het dorp, dat uwen feestdagh met den ledigen os in de beemden hout: de wolf dwaelt onder de stoute schaepen: het bosch stroit wilt loof u ter eere: de delver vermaeckt zich op de lastige aerde te trippelen.
Dat hy, beslommert met oude geschiedenissen te beschrijven, niet verzuime vrolijck te leven.
Ghy beschrijft hoe veel verloop van tijt dat’er is, tusschen Inachus en Kodrus, die niet vreesde voor ’t vaderlant te sterven; en het geslacht van Eakus, en den oorlogh, die voor het heilige Troje gevoert is; en ghy zwijght hoe dier wy een vat wijns van Chius koopen: wie het badt warmen, in wiens huis en om wat uur ick de Samnijtsche koude verdrijven zal. Ghy jongen, haest u, en geef ons eenen avontroemer, of slaepdronck, ter eere van Mureen, den wichelaer. Schenck ons drie of negen middelmatige roemers. Een beschoncken poeet, die oneve Zanggodinnen bemint, laet driemael drie schaelen eischen. De Bevallijckheit vergezelschap met hare naeckte zusteren, voor krackeel bevreest, laet niet toe dat men meer dan drie schalen drincke. Het lustme dol te drincken. Waerom blaest men niet op de Berecijntische pijpe? Waerom hangt de fluit by de stomme lier? Ledige handen haet ick. Stroy roozen. De nijdige Lykus hoore het dolle krieoelen, en de gebuurin, die ongalijck is voor Lykus, den ouden man. O Telefus, de tijdige Chloë roept u, die met uw dick hair blinckt; my verteert de langduurige minne van mijne Glycere.
Dat hy niet en pooge den schoonen knaep het maeghdeken te onttrecken.
O Pyrrus, mercktghe niet met wat gevaer ghy de Getulische leeuwinne hare jongen poogt te ontrucken? Eerlang zultghe, als een bloo roover, den wreeden oorloogh ontvlieden; wanneerze heenegaet door de hinderlijcke scharen der jongelingen, om Nearchus weder te krijgen. Een groote strijt zal’er wezen, of ghy of zy den grooten buit bekomen zal. Terwijl ghy de vlugge pijlen voor den dagh haelt, en zy hare vreesselijcke tanden wet, zeit men dat hy, als scheider van ’t gevecht, de zege in zijn gewelt heeft, en met een zoet windeken de schouders verkoelt, die met geurige vlechten bespreit zijn: hoedanigh Nireus was, of die op den bewaterden Ida geschaeckt is.
O vrolijcke kruick, die met my geboren zijt, toen Manlius burgemeester was; het zy ghy klaghten of boerten of krackeel en razende minne, of gemackelijcken slaep werckt; waerdigh op eenen feestdagh voor den dagh gehaelt te worden; het zy in wiens naem ghy van Massische puickwijn zwanger zijt; koom te voorschijn, dewijl Korvijn gebiet ouden wijn te tappen. Hoewel die man vol is van Sokratische leeringen, nochtans zal hy zoo afkeerigh van u niet wezen. Men zeit dat de deftige oude Kato zich dickwils met wijn verheught hebbe. Door een zoet pijnigen verzetghe menighmael een straf gemoedt. Door u, o boertige wijn, ontdecktghe dickwils de bekommeringen der wijzen en den geheimen raet. Ghy sterckt en verquickt de benaeude herten met hope; en alsmen u in heeft, steeckt deberoide zijn horens op, die niet en vreest voor de majesteit der gesteurde Koningen, nochte de wapens der krijghslieden. Bacchus, en indien ’er de blijde Venus by is, en de noode gescheide Bevallijckheden, en de brandende lichten zullen u ophouden, tot dat de rijzende zon de starren verjage.
Hy wijdt haer den pijnboom toe, die by zijn hoeve staet.
O bewaerster der bergen, en woutmaeght, driekoppige Godin, die driemael aengeroepen, in arbeit gaende dochters verhoort, en voor de doot bevrijt; ick wil dat de pijnboom, die over mijn hoeve hangt, u toegewijt zy, dien ick jaerlijcks met den bloede eenes beers, toeleggende om ter zijden uit te bijten, u opoffere.
Datze de Goden met zuivere handen en een gerust geweten eere.
O boersche Fidile, indienge, by de nieuwe maen, uwe gevouwe handen ten hemel heft; indienghe uwe huisgoden, met wierroock, nieuw gewas, en een vraetige zeuge, paeit, zoo zal uw vruchtbare wijnstock den bederfelijcken zuidewint, nochte uw gewas de dorheit, nochte uwe zoete kinders eenen bedroefden ooftijdt gevoelen: want het beloofde offervee, het welck op den besneeuden Algidus, tusschen eicken en eeckelboomen, weit, of in d’Albaensche beemden gevoet wort, zal de priesterlijcke bijlen met zijnen neck verwen. Ghy, die de kleene Goden met roozemarijn en brosse myrten bekranst, behoeftze met het slaghten veeler schaepen niet te verzoenen. Indien ghy met onschuldige handen het autaer aenroert, dat zal de huisgoden, die u tegen zijn, vermorwen, en niet min aengenaem zijn, door godvruchtige garst en sparckelend zout, dan door een kostelijke offerhande.
Al waert dat ghy, maghtiger dan d’onveroverde schatten van Arabie, en het rijcke Indie, al de Tyrrenische en Pontische zee met uwe gebouwen besloeght; en schoon de vervloeckte noot diamante spijkers in de hooge daecken hechtte; noch en zoudtge uwen hals niet van de stricken des doots, nochte het gemoedt van vreeze bevryen. De Veltnooren, gewoon hunne huizen op wielen voort te trecken, en de ruwe Geeten, wier gemeene ackers vrye vruchten en koren voortbrengen, hebben een beter leven, en bouwen maer voor een jaer, en verlichten elckanderen by beurte van den ploegh. De zachte stiefmoeder is daer niet hardt over de voorkinders, en de rijcke vrou ringeloort haren man niet, nochte betrout op haren pol. Der ouderen deugt is een groote bruitschat, en de vast verbonde kuischeit, ang voor eenen anderen man: en het is ongeoorlooft zich te buiten te gaen, of men moet het met den hals betaelen. O die zoude willen goddelooze dootslagen en burgerlijck oproer weghnemen, indien hy begeert datmen onder zijn pronckbeeldt schrijve: Vader des Vaderlants: die moet het hart hebben dat hy d’ongetemde ongebondenheit breidele, en hierom by de nakomelingen doorluchtigh werde. Zoo byster als wy, nijdige menschen, deughdelijcke mannen, o gruwel! geduurende hun leven haten, zoo byster roepen wy om hen wanneerze doot zijn. Waer toe droeve klaghten, indien de misdaet ongestraft blijve? Wat baten ydele wetten zonder zeden, indien het geweste, dat van hitte braet, en het uiterste van ’t Noorden, en het aerdrijck van sneeu bevrozen den koopman niet afschricken, en d’ervaren zeeman op d’ysselijcke zee niet en past? Armoede, de grootste schande, doet alles bestaen, en lijden, en verlaet den steilen wegh der deught. Brengenwe dan juweelen, gesteenten, en onnut gout, oirzaeck der grootste ellende, op het Kapitool, daer ons het prijzen en de gunst der gemeente toeroepen; of in de naestgelege zee. Indienwe waerachtigh berou van onze schelmstucken hebben, zoo moetenwe de beginsselen der booze begeerte met den wortel uitrucken, en al te teere gemoeden met strenge oefeningen hervormen. Het edele kint, onbedreven den toom te mennen, kan geen paert berijden, en vreest voor het jagen, als beter afgeregt op spelen, het zy met den Grieckschen tol, of den verboden terling: wanneer de trouweloze vader den vennoot en zijnen gast uitstrijckt, en zich verhaest om voor zijnen onwaerdigen erfgenaem schatten te vergaderen: O ja, de godlooze rijckdommen groeien, en nochtans altijt schort’er ick weet niet wat aen.
Dat hy van hem gedreven van Augustus nieuwe en noitgehoorde zaken wil ophalen.
O Bacchus, waer sleeptghe my, die van u vol ben, heene? In wat wouden en speloncken worde ick, bezeten mensch, snellijck heenegedreven? In wat holen zalmen my, die toelegh den eeuwigen lof des braven Cesars in de starren en Jupiters Raet te zetten, hooren? Ick zal wat nieus, wat treffelijcks, en dat noit te voren gesproken is, verhalen. Gelijck de waeckende Evias raest, wanneerze Hebras en Tracie, wit van sneeu, en Rodope van uitheemsche voeten bewandelt, aenschouwt. Hoe lust het my, ter zijden af, over rotsen en ledige wouden my te verwonderen? O ghy vooght over Veltnymfen en Bacchanten, die met hare handen scheutige esscheboomen konnen uitrucken, ick zal van geene geringe of sterffelijcke zaecken met eenen laegen stijl spreecken. O Leneüs, het is gevaerlijck doch zoet den Godt te volgen, die zijn hooftslaepen met groen wijngertloof bekranst.
Dat hy nu out en grijs zijn minnegeweer Venus wil opdragen.
Onlangs kon ick de meiskens paeien, en hebbe niet zonder eere gevochten: nu zal ick mijn wapens en afgestrede lier ophangen aen dezen wandt, die aen de slincke zijde staet van Venus, uit der zee geboren. Leght hier leght hier uw brandende fackels, en koevoeten, en boomen, die toegeslote deuren dreigen. O Godin, die, als een Koningin, het vruchtbare Cyprus en Memfis, vry van Sytonisch sneeu, bezit, tref de verwaende Chloë eens met uwe opgeheve zweep.
Hy houdtze op, voornamelijck door het voorbeelt van Europe.
Het teken van het zingende koningske, en een teef met jongen, of rosse wolvin van den Lanuvijnschen acker loopende, en een bespronge vos geleide den godloozen; en eene slang behindere de voorgenome reize, indienze, gelijck een pijl dwers voorby schietende, de wagenpaerdekens verschrickt. Ick, voorzichtigh wichelaer, voor wien zoude ick vreezen? Eer een goddelijck vogel der boven ons hooft hangende plasregens weder naer de staende wateren vlieght, zal ick, met den dageraet, door gebeden de krassende rave opwecken. O Galate, weest geluckigh, en onzes gedachtigh; het zy waerge liefst zijt: en geen specht, langs de slincke zijde vliegende, of wufte kraey behindere uwe reis. Maer zietghe niet met wat een geraes de overleenende Orion beeft? My is bekent wat in den troebelen Adriatischen boezem steeckt, en wat quaet de heldere Iapix pleegh aen te rechten. Der vyanden vrouwen en kinders moeten gewaer worden het verholen gebulder des opstaenden zuidewints, en de storm der verbolge zee, en d’oevers, bevende van den slagh. Zoo heeft Euroop oock hare sneeuwitte leden aen den bedriegelijcken stier betrout; en de stoute bestorf om de zee, die van gedroghten krielt, en het bedrogh, daerze midden in stack; onlangs noch, in de bebloemde beemden, bezigh met eenen krans te vlechten, die ze de Nymfen schuldigh was, zaghze, in den schemerenden nacht, niet dan zee en starren; die zoo haest zy lande in Kreten, vooghdes over hondert steden, al vervaert van kranckzinnigheit, sprack: o vader, waer is de naem van dochter en plicht gebleven? Van waer, en waer toe ben ick gekomen? Een doot is te lichten straf voor het verlies des maeghdoms? Beschrey ick oock waeckende mijn schandelijcke misdaet? Of maeckt de ydele schijn, die de droomen door d’ivoire poort uitlaet my diets dat ick onschuldigh ben? Was het beter midden door de zee te vaeren, of frissche bloemen te lezen? Indien yemant nu den eerloosen bul my, die vergramt ben, overleverde, zoo zoude ick poogen de hoorens van den onlangs zeer beminden var met stael, te scheuren, en te breecken. Onbeschaemt verliet ick de vaderlijcke huisgoden: onbeschaemt verwacht ick de doot. O zoo yemant van den Goden dit hoort! och of ik naeckt onder de leeuwen dwaelde! Ick schoone maeght wensch der tigeren spijze te worden, eer een leelijcke magerheit mijn schoone kaecken ontciere; eer het zogh van my, die een teere roofben, verdrooge. De vader der onteerde Euroope raest in haer afwezen: waerom sterftghe niet? Ghy kunt aen dezen olmboom u by den neck ophangen aen den gordel, dienghe wel te passe mede genomen hebt; ’t en waer het u luste op klippen en scherpe rotsen te sterven. Ga toe, worp u in d’ongestuime baren, ’t en waer ghy, koningklijck bloet, liever woudt uwer vrouwen wol spinnen, en, als een boel, onder een uitheemsche vooghdesse staen. De trouwelooze Venus lachende, in ’t bywezen haeres zoons, die met ongespannen boogh by de bedruckte stont, sprack, na datze genoegh met haer geboert hadde: hou op van gramschap en hevigheit: want de vergramde stier zal u zijn hoornen laeten scheuren. Weetghe u niet, als een gemaelin des onverwinnelijcken Jupijns, aen te stellen. Laet dat nocken varen. Leer u groot geluck maetigh draegen. d’Afgescheide weerelt zal naer uwen naem genoemt worden.
Datmen Neptuins feestdagh met blijschap moet vieren.
Wat zal ick best op Neptuins feestdagh aenrechten? Ernstige Lyde, tap ons van den opgesloten wijn, en overweldigh de gebolwerckte wijsheit. Ghy ziet dat de dagh ten avont loopt, en gelijck of de gezwinde tijt stil stont, ontzietghe uit uwe schure voor den dagh te halen de kruick, die’er van Bibels burgemeesterschap af gestaen heeft. Wy zullen by beurte van Neptuin en de groene perruicken der Nereiden zingen. Ghy zult op de kromme lier van Latoon, en de schichten der snelle Cyntia zingen, en met hooghdraevende vaerzen oock haer, die Gnidos en de uitstekende Kyklades beheerscht, en Pafos met gepaerde zwaenen bezichtight: oock zal men met een behoorlijck klaeghliet van den nacht zingen.
O Maecenas, spruite der Tyrrenische Koningen, al overlang heb ick voor u een licht wijntje gespaert, in een kruicke, daer noit uit geschoncken is, met roozen en balssem uit dadelkernen voor uw hair geperst. Sammel niet: beschou niet altijt het vochtige Tibur, en de gloeiende ackers van Efula, en de bergen van Telegoon, den vadermoordenaer. Verlaet den walgenden overvloet, en uw gevaert, dat de wolcken bereickt. Hou op te verwonderen over den roock, de rijckdommen, en ’t gewoel van het weeldige Rome. Veranderingen zijn den rijcken veeltijts aengenaem, en d’onkostelijcke maeltijden der armen, onder een laegh dack, zonder tapijten en purper, ontrimpelen een bekommert voorhooft. Andromedaes heldere vader toont alree zijn verborgen vier. Procyon, en de starre des dullen leeuws woeden alree, nu de zon met bange hitte blaeckt. De moede harder zoeckt nu, met zijn hygende kudde, de schaduwen, beken, en heggen des ruigen Silvaens, en de stille oever is vry van wufte windekens. Ghy bezorght het geen tot het gemeenbeste dient, en zijt bekommert voor de stadt, wat de Seres en Baktren, van Cyrus beheerscht, en de tweedraghtige Tanais brouwen. De voorzichtige Godt bedeckt met eenen duisteren nacht d’uitkoomste der toekomende zaecken, en hy lacht’er om, zoo de sterfelijcke mensch buiten behooren siddert. Beschick gelijckmoedigh hetgeen voorhanden is: de rest vloeit voorby, als een stroom, die nu stillekens, met zijne kil, in de Hetrurische zee loopt; nu uitgegete steenen en uitgeruckte stroncken, vee en huizen te gelijck met zich wechsleept, niet zonder gedreun van bergen, en het nabuurige bosch: wanneer een hooge watervloet de stille vlieten ommeroert. Zich zelven machtigh en vrolijck zal hy leven, die zeggen magh: ick heb tot op dezen dagh geleeft. Jupijn magh morgen schoon of leelijck weder aen den hemel scheppen; nochtans zal hy het geene voorby is niet tot niet maecken; nochte breecken het geen de verstreecken tijt eens voortgebrogt heeft. Fortuin, met wreede schouspeelen vermaeckt, en hardneckigh in ’t spelen van ongewoon spel, verandert de onzekre staten; nu my, nu eenen anderen gunstigh zijnde. Ick loofze, die stant houdt. Indienze haer snelle wiecken klappende, wech vlieght, zoo geef ick haer weder het geenze my gegeven heeft, en bekleede my met mijn eige deught, en zoeck deughdelijcke armoede, zonder rijckdom. Wanneer de groote mast van de Zuider stormen kraeckt, dan tracht ick niet tot ellendige gebeden te loopen, om door bedeloften te bedingen, dat de Cypersche en Tyrische waren de gierige zeen niet tot rijckdommen gedyen: dan voertme een koeltje, en Pollux, de tweeling, veiligh, met een roeischuitje, door het geruisch der Egeesche zee.
Ick heb een gedachtenis voltoit, die koper verduuren zal, en hooger uitsteeckt dan het punt der koningklijcke naelden. De vratige slaghregen, d’uitgelaten Noorden wint, nochte d’ontelbare reecks der jaren, en het verloop der tijden zullenze niet konnen [p. 151] uitroien. Ik zal niet geheel sterven. Mijn grootste deel zal de Doot ontvlieden. Mijn lof zal hier na altijt even frisch aengroeien, zoo lang d’Aertspriester met de zwijgende maeght het Kapitool opklimme. Ick, van lagen staet opgekomen, zal geroemt worden d’eerste te wezen, die een Latijnsche wijze op Eolische vaerzen gezet hebbe, daer de Aufidus geweldigh bruist, en daer Daunus, arm van water, over boersche volcken geheerscht heeft. O Melpomen, treck uw verdiende glori aen, en omring gewilligh mijn hair met Delfischen laurier.
<"Heinsius.html">
Q. HORATIUS
GEZANGEN.
Het vierde boeck.
AEN VENUS. <"Horatius.html#ode401" target="new">Het eerste Gezang.
Dat hy nu een oude bereickt hebbe, waer in zijn gemoedt zich van Venus behoort te spanen.
O Lang gevierde Venus, ghy roert alweer de trommel. Och, och, verschoonme: ick ben nu zulck een man in het velt niet, als toen ick diende onder de goetaerdige Cynara. O ghy wreede moeder der zoete minnegodekens, staeck my, die nu out en kout in het vijftigste jaer ga, tot uwe liefkoozeryen te buigen. Ga daer de vleiende gebeden der jongelingen u noodigen. Ghy, die gezwint van purpere zwanen gevoert wort, zult ten huize van Paulus Maximus beter onthaelt worden; indienge een bequaem hart zoeckt te ontvoncken: want een edel en schoon jongeling, en welspreeckende voor de bekommerde misdaedigen, en in veelerleie kunsten geleert, zal uwe oorloogsvaenen wijt laeten vliegen: en wanneer hy lacht, om dat hy meer by haar vermagh dan de medevryer, met zijn milde geschencken, zal hy u, neffens het Albaensche leck, een marmoren beeldt oprechten, in uwe cypresse kerck. Daer zultge veel wierroocks riecken, en u vermaecken met gezangen, vermengt met spel van lier, Berecyntischen kromhoren, en fluite. Hier zullen de jongelingen met de tangere maeghdekens, tweemael ’s daeghs, uwe Godheit loven, en drimael trippelende met hare blancke voetjens de aerde doen daveren, gelijck de priesters van Mars. Ick schep nu geenen lust in vrouwen, jongelingen, nochte lichtgeloovige hope van weerliefde, nochte om strijt wijn te drincken, nochte de hooftslapen met frissche bloemen te kranssen. Maer och, Ligurin och, waerom biggelen de tranen langs mijne wangen? Waerom hapert mijn welspreeckende tong, midden in mijn rede. My dunckt dat ick u ’s nachts in mijnen droom omhelze. O ghy harde, nu duncktme dat ick u voorvlughtige volgh, over velden en vlietende stroomen.
Hy looft Pindarus, en zeit dat het gevaerlijck zy hem naer te streven.
O Julus, wie toeleit Pindarus naer zijn kroon te steecken, die weeght zich op wasse vleugels, op zijn Dedaels, om de glaze zee te vernoemen. Pindarus bruist, gelijck een vliet ten bergh afschietende, dien de plasregens op de vermaerde oevers hebben doen aengroejen; en stroomt en barnt met eenen diepen boezem; waerdigh om met Apolloos laurier vereert te worden, het zy hy nieuwe woorden door zijn trotse vaerzen rolt, of op rijmeloose voeten treet; het zy hy van Goden zinge, of Koningen van goddelijcken bloede; waer door de Centauren rechtvaerdigh omgekomen zijn, en de ysselijcke vierbraeckende Chimeer sneefde; het zy hy prijze die vergodet, met den palm by Elis verkregen, te huis komen; of worstelaer, of renstrijder, en beschencktze met een gave, die beter is dan hondert pronckbeelden; het zy hy beschreie den bruidegom, die de bedruckte bruit ontschaeckt is; en de krachten, en gemoeden, en goude zeden hemelhoogh verheffe, en haer den duisteren afgront benijde. De Tebaensche zwaen vliegt hoogh in de lucht, zoo menighmael, o Antoni, als hy verheven door de wolcken streeft. Ick geringer dichte mijn vaerze met moeite; gelijck de Matijnsche bie, lezende aengenamen tijm, met veel arbeits, ontrent het wout en den oever van het vochtige Tivoli. Ghy poeet, zult met eenen hooghdravender stijl van Cesar zingen, wanneer hy, met den verdienden laurier verciert, de forsse Gelderschen in triomf naer het Kapitool sleept; boven wien het nootlot en de goede Goden noit yet grooters of beters ter weerelt voortgebrogt hebben, nochte voortbrengen zullen, schoon de goude eeuwen weder te voorschijn quamen. Oock zultge zingen de feesten en gemeene stadts blijschap over de verkrege wederkomste van den dapperen August; en de vierschaer, die van pleiten viert. Indien ick wat zeggen kan, dat hoorens waerdigh is, zoo zullen mijne vaerzen mede daer by komen, en geluckigh door het wederkeeren van Cesar zal ick zingen: o schoone zon: o loflijck licht! en terwijl de veltheer voortga, zullenwe dickwils zingen: Jö triomfe! De heele stadt zal Jö triomfe! roepen; en wy zullen den genadigen Goden wierroock opofferen. Tien stieren, en zoo veele koeien zullen u van uwe bedeloften bevryen, my een teer gespeent kalf, het welck in de ruime beemden groeit: dat met zijne star (waerin het een sneeuwitte blaer voert, en voort ros over het heele lijf is) het gehoornde licht der nieuwe mane nabootst.
Dat hy door de dichtkunst eenen onsterflijcken naem zal bereicken.
O Melpomen, dienghe in zijne geboorte eens met gunstigen oogen toegelonckt hebt, die zal geen doorluchtigh worstelaer worden: geen gezwint paert zal hem triomfeerende op den Grieckschen renwagen omvoeren: nochte de oorloogh zal hem, als veltoverste, met Delfische laurieren verciert, niet aen het Kapitool toonen, om dat hy der Koningen opgeblaze dreigementen kneusde: maer de wateren, die door het vruchtbare Tivoli vloeien, en het dicke woudtloof zullen hem edel maecken, door Eolische vaerzen. Het volck van Rome, de hooftstadt der werelt, kent my waerdigh onder de beminde reien der poëten gezet te worden: en nu ben ick den nijt te boven geraekt. O Zanggodin, die liefelijk op de goude luite slaet: o ghy die, indien ’t u luste, oock de stomme visschen zoudt kunnen zingen leeren, als een zwaen, dat men in ’t voorby gaen my met vingeren nawijst: zie daer gaet de Roomsche lierspeelder; dat heb ick alleen door u: dat ick leef en gewilt worde, zoo ick gewilt worde, dat magh ick u dancken.
Hy viert over zijn zege, op Graubunders en Zwaven behaelt.
Hoedanigh eenen vogel, schiltknaep des blixems (wien Jupiter, de Koning der Goden, heerschappy over de wufte vogels gaf, om dat hy hem getrou bevondt, in het schaecken van den blonden Ganimedes) de vaderlijcke kracht en jeught eertijts, eer hy vlugh was, uit het nest joegen, de lente-winden, toen de winter voorby was, het vliegen, ’t welck hy ongewoon was, al bevende leerden; de levendige kracht flus, als eenen vyant, naer de schaepskoyen stierde, en de lust tot aes en gevecht nu tegens de weerendedraecken aendreef: of hoedanigh een leeu, onlangs van zijn moeders rosse speen afgeruckt, van het geitken, grazende op de weeldige weide, gereet om met de eerste tanden verslonden te worden; gezien wert, zoodanigh zaegen de Graubunders, en edele Zwaben Drusus beneden de Alpes oorloogen; van welcken ick niet wil onderzoecken, door wienze een bijl tot geweer leerden bezigen, gelijck de Amazonen: oock is ’t onmogelijck alles te weeten. Maer de wijt en zijt overwinnende benden, door zijnen raet weder overwonnen, gevoelden wat geest en vernuft, in een geluckigh hof wel opgevoedt, en wat Augustus vaderlijck hart over de jonge Neronen vermoghten. Vromen worden van vromen, goeden van goeden geboren. In kalvers en veulens blijckt des vaders deught, en fiere adelaers teelen geene weerlooze duif: maer leering drijft den ingeboren aert uit, en goede opvoeding sterckt het gemoedt. Waer de zeden afneemen daer onteeren de ondeughden de goede inborst. Wat ghy, o Rome, den Neronen schuldigh zijt, dat getuight de vliet Metaurus, en de vrome Asdrubal, en die heldere dagh, op wien de duisternis uit Latie verdreven is; die allereerst ons toeloegh met eenen vruchtbaren zege, toen de vervloeckte Afrikaen door d’Italiaensche steden vlughte, als een vlam langs de fackels, of de Oosten wint over de Siciliaensche zee. Hier na groeide de Roomsche jeugt door voorspoedige toghten altijt aen; en de kerckbeelden, door het goddeloos oproer der Penen, verwoest, raeckten weder over ent; en de meineedige Hannibal borst ten leste aldus uit: [Wy harten, een roof van verscheurende wolven, volgen van zelfs hen, die, door ons te leiden en t’ontvlughten, heerlijck triomferen.] Dit volck het welck kloeckhartigh, uit het verbrande Troje, het heilighdom, gesolt op de Tuskaensche zee, kinders, en afgeleefde vaders binnen d’Ausonische vesten gedraegen heeft, is gelijck een galnotenboom, die met scherpe bijlen afgeknot, op Algidus, vruchtbaer van bruin loof, door het verlies en afhouwen zijner tacken, oock na het snoeien, meer bot, en uitspruit. Hydra, door het onthoofden, groeide niet stercker aen, tegens den onverwinnelijcken Herkules: en Kolchis, nochte het Echionische Teben hebben geen grooter ondier gedempt. Dompelt het in zee, het zal schooner worden: kampt ghy ’er tegens, het zal den overwinner, die noch in zijn volle kracht is, met grooten lof ter aerde vellen, en oorlogen voeren, daer de vrouwen den mont vol af zullen hebben. Ick zal nu geen hoovaerdige gezanten naer Kartago mogen zenden. Alle onze hope en het geluck onzes naems leit ’er toe, nu Asdrubel gesneuvelt is. Niets is ’er dat der Klaudien armen niet volvoeren konnen, die van Jupijns goedertiere godtheit beschermt, en door hunne doortrapte treken in allerlei oorlooghsgevaer gered worden.
O allerbeste wachter van ’t Romulische volck, gesproten uit den goedertieren goden, te lang blijftge wech. Koom weder, ghy die den heiligen Raet der Vaderen een spoedige wederkomste belooft hebt. O goede Vorst, verlicht het vaderlant met uwen glans: want waer u aenschijn, als een lente, den volcke bestraelt, daer daeght het liefelijcker op, en de zon schijnt ’er schooner. Gelijck een moeder altijt het oogh naer den boghtigen oever heeft, en met bedeloften, gebeden, en geluckwenschen om haren zoon roept, die aen de overzijde der Karpatische zee te lange vertoeft, naerdien hem Noortsche buien met tegenwint over het jaer buiten ’s lants ophouden; zoo verlangt het vaderlant, aengeport door getrouwe begeerten, oock naer Cesar: want dan gaet de os veilig door de beemden weiden: Ceres en het vruchtbare geluck voeden de velden: de zeeluiden kruissen gerustelijck de zee: de Trou is ang voor laster: het kuische huis wort niet bevleckt door schennis: gewoonte en wet hebben het smettelijck overspel getemt: de kraemvrou wort door haer kroost geprezen: straf volght de misdaet op de hielen. Wie vreest voor den Parth? Wie voor den killen Scyth? Wie voor het ysselijck Duitsche bloet nu Cesar noch leeft? Wie past op den oorloogh des fellen Spanjaerts? Elck brengt den dagh ten avont op zijne heuvels, en huwt den wijnstock aen den olm. Van daer gaet hy vrolijck ter maeltijt, en wanneer het tweede gerecht opgezet is, drinckt hy ter eere van u, zijnen Heiligh: voor u stort hy lange gebeden, en wijn, en stelt uwe godheit onder zijne huisgoden; gelijck Griecken de gedachtenis van Kastor en den grooten Herkules houdt. O goede Vorst, och ofge Italie eenen langduurigen vrede beschafte. Aldus spreeckenwe nuchteren vroegh morgens: aldus spreeckenwe beschoncken zijnde, wanneer de zon onder is.
killen: koude, nl. koude streken bewonende.
O Godt, die Tityus, den schaecker, en Niobes vermete tong aen haere kinders gewroken hebt; wiens wraeck oock de Tessalische Achilles gevoelde, die bykans overwinner van ’t hooge Troje, en grooter dan anderen, maer tegens u een ongelijck kamper was: hoewel hy, een strijtbaer zoon der zeegodinne Tetis, de Dardanische torens met zijne drillende speer schudde. Hy plofte ter aerde, gelijck een pijnboom, van de scharpe bijl getroffen; of cypres, van den Oosten wint gedreven, en viel op zijnen mont in het Trojaensche stof. Hy zoude, besloten in den paerde, het welck Minerve geveinsdelijck toegeheilight was, de t’ontijdt vierende Trojanen, en Priams vrolijck danssende hof niet bedrogen hebben; maer op de verwonne menschen gebeten, voor de vuist, de zuigelingen, oock de vruchten, daer de moeders noch van zwanger waren, o gruwel, door het Griecksche vier verteert hebben; ’t en ware de vader der Goden, bewogen door uwe en Venus aengename gebeden, Eneas zaecken begunstigende, bestemt hadde dat de vesten met een beter geluck zouden opgebout worden. O Febus, ghy lierspeelder, ghy leermeester der schrandere Talye, die uw hair in den vliet Xantus dompelt: O ongebaerde Apollo, bescherm de eere der Latijnsche Zanggodinne. Febus heeftme den geest der dichtkunste, en den naem van poeet gegeven. O ghy puick der maeghden en jongelingen uit doorluchtige vaders gesproten, die onder de beschuttinge der Delische Diane staet, die door haren boogh vlugtende losschen en harten temt; bewaer de Lesbische dichtmaete, en mijn vingerspel, die naer gewoonte loven Latonaes zoon, en de maen, op haren tijt wassende, het welck de vruchten voorspoedigh doet groeien, en de rollende maenden gezwint voortrolt. Wanneerghe getrout zijt, zultghe zeggen: ick, die de maet van den Poeet Horatius leerde, hebbe op de hondertjarige feest een liet gezongen, dat den Goden aengenaem is.
Na het voorstellen van d’aenkomste der lente, noodight hy hem tot een vrolijck leven.
De sneeu is gesmolten: het velt krijgt weder gras, en ’t geboomte loof. De landou is verandert, en d’afloopende vlieten glyen langs de oevers. De Bevallijckheit met de Nymfen en beide haere zusters heffen naeckt de reien aen. Het jaer en de uur, die met den koesterenden dagh heneglipt, vermanen u op geene onsterflijckheit te hoopen. De westewinden verzachten de koude: de zomer, die zoo haest vergaet als d’ooftijt vruchten draeght, verdrijft de lente: en korts daer na komt de logge winter weder: nochtans vergoeden de snelle maenden de schade van ’t jaer: wy, eens nedergedaelt, by den godtvruchtigen Eneas, den rijcken Tullus, en Ankus, zijn stof, en schaduwe. Wie weet of de Goden daer boven den dagh van morgen aen den dagh van huiden knoopen zullen. Alles watghe met een vriendelijck hart gegeven hebt, dat zal uw verlangende erfgenaem ontbeeren. Wanneerghe eens gestorven zijt, en Minos eens een deftigh vonnis over u gesproken heeft, dan zal, o Torquaet, uw geslacht, welspreeckentheit, uw godvruchtigheit u het leven niet wedergeven: want Diane zelf verlost haren kuischen Hippolijt uit de duisternis des afgronts niet, en Teseus is niet maghtigh zijnen vrient Piritous uit de ketenen des Doots te verlossen.
Niets krachtiger dan gedichten, om zijnen naem en faem de vergetenisse t’ontrucken.
O Censorijn, ick zoude gewilligh schaelen schencken, en bekers, die mijnen spitsbroederen aengenaem zijn; oock drievoetstoelen, een belooninge der dappere Griecken: en ghy zoudt de allerslimste gaeven niet genieten, waer ick gestoffeert van kunst, door Parrasius gewrocht, of Scopas; dees vernuftigh, om nu eenen mensch dan eenen Godt in steen te houwen; die, in ’t schilderen met vloeiende verwen: maer ick hebbe die maght niet, en ghy maeckt’er geen werck af, en uwe zinnelijckheit streckt tot die fraeicheit niet. Ghy zijt met vaerzen vermaeckt; vaerzen kan ick u bestellen, en die gifte waerdeeren. Geene uitgehouwe marmorsteenen, van het gemeenebeste opgerecht, waer door vroome helden naer hunne doot herleven; geene gezwinde vlught, en Hannibals te rugh gedreve dreigementen, nochte de brant van het godlooze Kartago, maecken den lof van hem, die Afrika dwingende, den bynaem van Afrikaner kreegh, niet doorluchtiger dan de Zanggodin van Kalabrie: nochte ghy zult geenen loon van uwe braeve daden genieten, indien de schriften zwijgen. Wat waer Mavors, en Iliaes zoon, indien het nijdige stilzwijgen Romulus verdiensten hinderlijck waer? Gunst, en deught, en de tong der maghtige poeeten rucken Eakus uit den vergetelpoel, en dragen hem den Elysiaenschen velden op. De Poëzy laet niet toe dat den lofwaerdigen man sterve. De Poëzy verheft hem ten hemel. Zoo is de wackere Herkules aen Jupijns disch gezeten. De klare Tweelingstar ontruckt de diepe zee de lecke kielen. Bacchus, zijne hooftslaepen met groene wijngaerdrancken bekranst hebbende, brengt de bedeloften tot een goet einde.
Dat zijne nochte de vaerzen van andere Poëten nimmermeer vergaen zullen.
Op datghe misschien niet gelooft dat de woorden, waerdigh om onder de lier te zingen, die ick, geboren by den luit ruischenden Aufidus, door noit gehoorde kunsten, spreeck, vergaen zullen, hoewel de Meonische Homeer boven aen zit; nochtans leit de Pindarische en Ceesche Poëzy, nochte het dreigende gedicht van Alcëus, en het deftige van Stesichoor niet achter de banck: en de tijt heeft niet uitgewischt hetgeen Anakreon eertijts speelde. De minne schept noch adem, en de blaeckende liefde, de snaren der Eolische jongkvrouwe toevertrout, is noch in ’t leven. De Lacedemonische Heleen blaeckte niet alleen door de getoide perruick des overspeelers, en verwonderde zich niet alleen over kleeders met gout geborduurt, en de koningklijcke gewaeden, en zijnen stoet. Teucer heeft oock niet eerst met zijnen Cydonischen boogh geschoten. Troje is niet maer eenmael besprongen. De groote Idomeneus, of Stenelus hebben niet alleen een oorloogh gevoert, waerdigh om van Poëten gezongen te worden. De forsse Hecktor, en dappere Deifobus zijn niet eerst gewont geweest om hunne kuische vrouw en kinders te beschutten. Veele groothartige mannen zijn ’er voor Agamemnon geweest; maer zy worden alle onbeweent en onbekent in eenen langdurigen nacht van vergetenheit gedompelt, om dat het hun aen heilige poëten ontbrack. De ongepreze deugt scheelt luttel van een begrave vadzigheit. O Lollius, ick zal u in mijne schriften niet onvereert laten, nochte gedogen dat de nijdige vergetenheit ondanckbaerlijck alle uwe braeve daden vermindere. Ghy zijt voorzichtigh in uwe zaecken, en evenmoedigh in voor en tegenspoet; een verfoeier van bedriegelijcke gierigheit, en een vyant van het gelt, dat alles naer zich sleipt; en geen Burgemeester van een jaer, maer zoo menighmael ghy, als een goet en getrou rechter, het eerlijck boven het oirbare stelde, en groothartigh de geschencken der misdadigen verfoeide, en als een triomfeerder de vaendels liet vliegen door de aendringende schaeren. Men magh met recht hem niet geluckigh noemen, die veel bezit. Beter voert hy den naem van geluckigh, die wijsselijck de gaven der Goden gebruicken, en bittere armoede dragen kan, en banger voor een schelmstuck dan voor de doot is. Zulck een schroomt niet voor zijn lieve vrienden en het vaderlant te sterven.
O die dus lange wreet en krachtigh waert door Venus gaven, wanneer u hoovaerdige, eerghe het waent, de baert eerst zal uitbreecken, en het hair, dat nu om uwe schouders waeit, uitgevallen is, en de verwe, die nu de roode rooze overtreft, Ligurius aenzicht in borstelen verandert hebben; dan zultghe zeggen, wanneerghe u zoo in den spiegel verandert ziet: och hadde ick in mijne jeught dat verstant gehad, ’t welck ick nu hebbe! of waerom krijgh ick die gladde kaecken niet weder, nu ick van zinnen verandert ben.
O Fyllis, ick hebbe een vaetje vol Albaenschen wijn, die over de negen jaren out is. In mijnen hof is petercelie genoegh om kranssen te vlechten, en menighte van veil, om uw blinckende hair te omringen. Mijn huis blinckt van zilver. Het autaer, met kuisch yzerkruit bevlochten, verlangt om met den bloede eenes offerlams besprengt te worden. Alle handen reppen zich. Maeghdekens en knechtjens onder een loopen herwaert en derwaert. De vlam, den vuilen roock boven uitwentelende, beeft vast. Op datghe nochtans weet tot wat blijschap ghy geroepen wort: de Iden moetghe vieren, welcke dagh April, de maent der zeegodinne Venus, midden doorklooft; dien ick met recht alle jaren houde, en bykans heiliger acht dan mijnen eigen geboortedagh, om dat mijn Mecenas, van dezen dagh af, zijne groeiende jaren op eene rye telt. Een rijcke en dartele dochter heeft Telefus aen haer snoer, daer ghy zelf naer staet, een jongman niet naer uwen staet, en zy houd hem met zijnen wille geboeit. De verbrande Faëton leert u yzen van uwe gierige hope. De vlugge Pegaes, die Bellerofon den zandruiter noode wou ophebben, streckt tot eenen deftigen spiegel, op datghe altijt staet naer het gene u past; en achtende ongeoorlooft iet hoogers te hopen dan u betaemt, u onthout van eene die u ongelijck is. Wel aen dan, o einde mijner vryagie (want ick zal na dezen door geene andere vrou ontvonckt worden) leer wijzen, om die liefelijck na te zingen: het zingen zal de zwaermoedigheit minderen.
De Tracische wecklevens, lentegezellen, die de zee bezadigen, drijven nu de zeilen voort. De beemden zijn nu niet bevrozen, en de hooge vlieten, van wintersneeu gezwollen ruischen niet. De rampsalige vogel droevigh Itys beschreiende, en de eeuwige schande van den Cekropischen huize, om dat het zijner Koningen vuile lusten qualijck gewroken heeft, bouwt zijnen nest. De harders der vette schapen speelen in het teere gras, op hun fluitje, en vermaecken den godt, die lust schept in vee en de bruine heuvelen van Arkadie. O Virgijl, een dronck begint nu al te smaken. Indien ghy, die een pagie der edele jongelingen zijt, druiven wilt drincken, die te Kalene geperst zijn, by my kuntghe wijn voor nardus koopen. Voor een kleen potteken nardus, kuntghe bekomen een vaetje wijns, ’t welck nu in Galbaes schuren leit, en milt is om nieuwe hoop te verwecken, en maghtigh om droeve bekommeringen te verdrijven. Indienghe naer deze blyschap haeckt, koom haestigh met uwe waren. Ick meen u, zooghe met ledige handen koomt, niet op te vullen, gelijck de rijcken in hunne huizen, daer het vol op is, gewoon zijn. Maer laet het sammelen en uwe baetzucht vaeren: en, op het lijckvier denckende, terwijl het u gebeuren magh, meng uwe ernstige zaecken met een korte boerterye: het is zoet mallen, wanneer het pas geeft.
Hy beschimpt Lyce, die, nu een oude best, en noch even geil, van de jonge jeught veracht wort.
Lyce, de Goden hebben verhoort, de Goden, Lyce, hebben mijne bedeloften verhoort. Ghy wort een oude best, en wilt nochtans schoon schijnen, en ghy speelt en drinckt onbeschaemt, en droncken zijnde, prickeltghe den verstorven minnegodt met een bevende keel. Hy houdt schiltwacht op de schoone kaecken van de bloeiende en zangkundige Chia: want wispelturigh vlieght hy over dorre eicken, en schuwt u, om dat uwe slijmige tanden en grijze hairen u leelijck maecken. Het purper van Koös, nochte de kostelijcke gesteenten zullen u den verstreecken tijt niet wederom brengen, die van den vluggen dagh eens in stadts kronijcken geschreven is. Waer is uwe schoonheit gebleven? och waer is die schoone verwe? waer uwe wackerheit? wat schiet’er over van dat schoon, van dat schoon, het welck de liefde verweckte, en my buiten my zelven voerde? Dat geluckige, naest Cynara; dat bekende en bekoorlijcke aenschijn? Maer het noodlot nam Cynara ras wegh, willende Lyce zoo lange sparen, als een oude kraey leven kan; op dat de vierige jongelingen moghten, niet zonder veel lachens, den glans der schoonheit zien in d’asschen gevallen.
Hy zeit dat de Raet en het Roomsche volck Augustus geene eer kunnen opdragen, gelijck zijne deught en dapperheit vereischen. Hy verheft de triomfen, by Augustus stiefzonen, tegens verscheide volcken gewonnen, als mede te gelijck aen ’s Keizers geluck en lof gehecht, naerdienze onder zijn gezagh en beleit deze oorlogen volvoerden. Endelijck sluit hy dat allerhande volcken, oock in de verregelegenste gewesten des aerdtbodems gezeten, zijn heerschappye kennen, en eeren.
O August, wat vader of burgers zullen bezorgen dat uwe deughden met overvloedige eergiften door byschriften en kronijcken in eeuwige gedachtenis blijven? O allergrootste Vorst van de Vorsten der bewoonbare weerelt, de Zwaben, de Roomsche wetten niet onderworpen, hebben onlangs geleert wat ghy in den oorloogh vermooght: want de gestrenge Drusus heeft meer dan eens door uw heir de Lombarden, een onverzoenelijck slagh van menschen, en de gezwinde Brennen, en de ysselijcke sloten op de Alpes verdelght. Terstont daer na heeft d’outste der Neronen eenen geweldigen slagh geslagen, en verdreef, door eenen geluckigen toght, de onmenschelijcke Graubunders; hy die waerdigh was dat men in den strijt zagh, met hoe groote neerlagen zijn volck afmatte de harten, die zich getroosten voor de vryheit te sterven: bykans gelijck de Zuidenwint de wilde zee aen ’t hollen helpt; wanneer de rey der Pleiaden het zwerck scheurt: zoo plaeghde die wackere helt de benden der vyanden, en rende met zijn brieschende paert midden door het vier. Gelijck de gehoornde Aufidus bruist, die door het gebiet van den Apulischen Daunus stroomt, wanneer hy woet, en de geploeghde ackers met eenen schrickelijcken watervloet dreight; alzoo velde Klaudius, met eenen woesten aenval, de yzere drommels der vyanden; en, als een overwinner, de voorsten en achtersten ter neêr maeiende, bedeckte de aerde, zonder verlies der zijnen; naerdien ghy uwe maght, raet en Goden daer toe beschafte: want op den zelven dagh, toen de haven van Alexandrye u te voet viel, en het ledige hof opende, heeft de gunstige Fortuin, na vijftien jaren, u eenen geluckigen uitgang des oorloogs en den prijs wedergegeven, en in ’t einde der veldheerschappye u de gewenschte eere toegeigent. De noit getemde Spanjaert, Meed, Indiaen, en wilde Scyth verwonderen zich over u, o tegenwoordige beschermer van Italie, en het heerschende Rome. Naer u luisteren de Nijl, die zijnen oirsprong verberght, de Ister, de snelle Tigris, d’Oceaen vol gedroghten, die d’afgescheide Britten bespoelt, de Vrancken, onvervaert voor de doot, en de harde Spanjaert; de Gelderschen, die lust in moorden scheppen, eeren u met neergeleide wapenen.
Hoewel Apollo hem van oorlogen hebbe afgeschrickt, nochtans wil hy in dit gezang Augustus lof ophalen, voornamelijck om het herstellen van den vrede, en de bedorve zeden, en wetenschappen, waer door de voorouders de palen van het rijck wijder uitbreiden.
Toen ick op mijne lier veltslagen en veroverde steden wou spelen, belette my Febus dat ick met kleene zeiltjes niet door de Tyrrenische zee zou vaeren. O Cesar, uwe eeuw verleent onze ackers overvloedige vruchten, en hangt in onzen Jupijns kercke weder het wapentuigh op, het welck weder der Parten hoovaerdige posten ontruckt is; sluit Janus tempel te Rome, van oorloogh ontlast; toomt en tuchtight de woeste ongebondenheit; verjaeght de boosheit, en haelt weder de voorige deughden in, waer door de maght van Italie groeide; en de majesteit en faem des rijcks bereicken Oosten en Westen. Onder Cesars beleit zal de dolle burgertwist, nochte gewelt de rust niet steuren; nochte de gramschap, die zwaerden smeet, en de steden jammerlijck tegens een ophitst. Die den diepen Donau drincken, geene Goten, geene Seres, geene trouweloose Persianen, geene, die by den vliet Tanais geboren zijn, zullen Augustus plackaten afscheuren; en wy zullen op werck en heilige dagen, na datwe de Goden naer behooren aengebeden hebben, by den genoegelijcken wijn, met onze vrouwen en kinderen, met zang en spel, naer der voorvaderen wijze, de dappere veldoversten, Troje, Anchises, en de afkomst der koesterende Venus verheffen.
Q. Horatius Flakkus Toezangen.
Aen Mecenas. <"Horatius.html#epode01" target="new">Het eerste Gezang.
Hy wil Mecenas, treckende naer den Actiaschen oorloog, geleiden, niet om uit zijn tegenwoordigheit eenig genot te trecken, maer om min bekommeringe voor zijn behoudenis te hebben.
Myn vrient Mecenas, ghy zult met een roeischuitje, tusschen de groote oorlooghschepen, henevaren, bereit al Cesars gevaer met het uwe te wagen. Wat zullen wy doen, wien ’t leven lust zoo lange ghy behouden zijt, en u dervende verdrietigh valt? Zullenwe op uw bevel onze rust houden, die zonder u onlustigh is? Of zullenwe dezen arbeit dragen, met zulck een gemoedt als geenen teeren mannen betaemt? ja wy, en wy zullen u moedigh over d’Alpische geberghten volgen, of over den ongastvryen Kaukasus, of tot den uitersten boezem van ’t Westen. Vraeghtge wat mijn arbeit den uwen baeten zal, dewijl ick zoo zwack en weerloos ben? Ick zal in uwe tegenwoordigheit min dan in uw afwezen vreezen: gelijck een vogel, die zijne ongevederde jongen broet, meer den aenval der slangen vreest, wanneer hy van honck is: hoewel hy daer by wezende hun niet meer hulps zoude kunnen bewijzen. Ick wil gaerne dezen en al den oorloogh helpen voeren, op hope van uwe gunst; niet op dat ick veele ossen moght hebben, omze in den ploegh te spannen; of dat mijn vee de Lukaensche voor de Kalabrische weide verwissele, eer de hontsdagen komen; niet op dat mijne marmere hoeve zich uitstrecke tot aen de vesten van ’t hooge Tuskulum, door den zoon van Circe gebouwt; uwe milddaedigheit heeftme aen rijckdom genoegh geholpen. Ick zal niet staen naer het gene ick, gelijck de gierige Chremes, in der aerde begraeven, of als een ongebonden spilpenning verslempen zal.
Hy prijst het leven des ackermans, inzonderheit om de matigheit, en gerustheit des gemoedts.
Geluckigh is hy, die verre van alle handeling, gelijck de eerste weerelt, de vaderlijcke ackers met zijn eigene ossen ploeght, die vry van allen woecker is, en niet, als de soldaet, door de moorttrompet geweckt wort; die oock niet voor de verbolge zee yst; de vierschaer en hoovaerdige poorten der rijcke fockeren schuwt, den hoogen populier aen den volwassen wijngaert huwt, en onnutte rancken met zijn snoeimes afsnijdende, vruchtbaerder enten daer op ent; of in een boghtigh dal zijne loeiende koeien dwaelen ziet, of gepijnden honigh in zuivere kruicken giet, of de teere schapen scheert; of wanneer de herfst zijn hooft met rijpe appelen verciert, uit den acker opbeurt, zich verheught met ge-ente peeren te plucken, en druiven, die het purper tarten, waer mede hy u, o Priaep, en u, o vader Sylvaen, beschermer der hoven, vereert. Nu lust het hem onder eenen ouden galnotenboom te leggen, nu in het lange gras: terwijl het water van de steile klippen afschiet. De vogels tierelieren, en de bronnen ruischen met vlietende beecken; waer door hy gemackelijck in slaep valt. Maer wanneer de donderende Jupijn des winters by beurte sneeuwt, en regen afstort, dan jaegt hy hier en daer felle wilde zwijnen, met veele honden in de gespanne netten, of hangt hier en daer stricken om de hongerige lysters te vangen, of vangt eenen blooden haes, of overzeesche kraey, die in zijne stricken gevallen is, een genoeghelijcke belooninge van zijnen arbeit. Wie vergeet hier door de booze minnezorgen niet? Indien dan een kuische huisvrou, gelijck een Sabijnsche, of eene van de zon verbrande dochter eenes wackeren Apulers mede huis en zoete kinders gade sla, en droogh hout aen den gewyden haert leit, tegens de koomste van haren vermoeiden man, en het vrolijcke vee met gevlochte horden afheinende, de gespanne uiers melcke, en zoeten most uit een versch vat tappende, ongekochte spijze bereide; zoo zouden my geene Lukrijnsche oesters, noch tarrebotten, noch scharren, indienze het wintersche onweêr uit de Oostersche baren in onze zee joegh, zoo wel smaecken, en geen Afrikaensche faisant zoo wel monden. Geen Jonisch patrijs smaeckt zoeter dan een olijf van den verschen tack gepluckt; of liefelijcke surckel, die gaerne in de beemden groeit, en maluwe, gezont voor een kranck lichaem, of een lam, op de feest des ackergodts geslagen, of een bocksken, den wolf ontjaeght. Hoe genoegelijck is het onder deze leckernyen de zatte schapen te zien naer huis spoeden; de vermoeide ossen den omgekeerden ploegh met hunnen bezweten hals nasleipen, en de rustende slaven, eenen zwarm van den rijcken huize, rontom het vier aen den haert zitten. Na dat Alfius de woeckeraer dit gesproocken hadde, heeft hy, als of hy datelijck een ackerman wilde worden, al zijn gelt ter halve maent ingetrocken, en zoeckt het op den eersten dagh der nieuwe maent, weder uit te zetten.
Wie eertijts, met een godlooze hant, zijn ouden vaders hals brack, die eete loock, vergiftiger dan dolle kervel. O harde maeiers darmen! hoe woet dit venijn in het ingewant! of heeft dit adderenbloet, in kruiden gekoockt, my bedrogen? Of Kanidia de spijze mishandelt? Gelijck Medea, die boven alle anderen op den blancken Vorst verslingert was, Jäson hier mede bestreeck, toen hy de stieren onder het onbekende juck zoude slaen; hier mede door bestreecke geschencken wraeck nemende over zijne boel, ontvlootze met vliegende draecken. Zoo groot een hitte der hontsdagen heeft in het dorstige Apulie noit gebroeit: en de gifte van Dianier ontstack de schouders des arbeitzamen Herkules noit krachtiger. Maer o boertige Mecenas, indienge immermeer yet diergelijcks eet, laet het maeghdeke de hant voor uwen kussenden mont houden, en in den wandt leggen.
Hy hekelt zijn verwaentheit met de veranderinge van zijne gelegenheit.
Tusschen u en my is zoo groot een haet, als ’er natuurlijck tusschen wolven en schapen is. O ghy, wiens rugge door Spaensche bolpeezen, en wiens scheenen door harde boeien geschonden zijn; hoewel ghy moedigh op uw geldt stapt, goet verandert geen bloet. Zietghe niet hoe de voorbygaende luiden u de guigh nasteecken en nakijcken; wanneerghe met eenen sleependen tabbaert naer het Kapitool treet? Dees, die van de tuchtmeesteren met zweepen vol stramen gegeesselt is, zoo dat’er de provoost af walght, laat duizent bunderen lants te Falerne bouwen, en rijdt in de karros, en zit, ter schande van Otto, boven aen in den schouburgh, gelijck een groot ridder. Wat baet het zoo veele zwaerwichtige galeien, en eenen hoop slaeven, tegens de zeeroovers, toe te rusten, wanneer dees vogel kornel zal wezen?
O Goden, wieghe zijt, die in den hemel het aertrijck en menschelijck geslacht beheerscht, wat wil dit gedrang? en waerom zijn aller aengezichten tegens my alleen ontstelt? Ick bidde u, om uwer kinderen wil, indienghe oit kinders gebaert hebt; om deze ydele purpere pracht, om Jupijn, wien dit mishaeght; waerom zietghe my aen, gelijck eene stiefmoeder, of als een geschoten dier? Na dat het jongsken, zoo teer van lichaem, dat het een godvergeten Tracisch hart vermurwen zoude, aldus met een bevende stemme geklaeght hebbende, staen bleef, berooft van al zijn cieraet, zoo beval Kanidia, korte adders in heur hair en ongetoide vlechten gevlochten hebbende, met tovervier te verbranden wilde vijgeboomen uit den kerckhove geruckt, en doodse cypressen, en eiers van eenen beslijmden vorsch, met bloet bestreecken, en veders van een vleermuis, en kruiden, gepluckt in Jolkos en Iberie, vruchtbaer van vergift, en gebeenten, die eenen nuchteren hont ontjaeght zijn: en de afgerechte Sagaen, het geheele huis met helsch wywater besprengende, zoo rijst heur hair over ent, gelijck een zee-egel en de borstels van een vlughtigh wilt zwijn. Veia, door geen gewisse afgeschrickt wezende, groef al hygende met heure yzere schop eene grop in der aerde; op dat het begraven kint, door het aenschouwen der twee of driemael veranderde spijze, van langer hant moght sterven; terwijl het met den mont boven de aerde uitstack, gelijck een zwemmend lichaem met de kin uit den water; op dat het uitgezogen mergh en de dorre lever een minnedranck moghten verstrecken; terwijl de oogen eens op de verbode spijze starrende uitteerden. Het ledige Napels, en alle naburige steden gelooven dat de Arminiumsche Folia, die heete teef, daer oock by was; die met Tessalische vaerzen de starren betovert, en de maen van den hemel af doet stijgen. De felle Kanidia, bits op hare duimnagels bijtende, wat sprackze en wat sprackze niet? O nacht, en Diaen, getrouwe getuigen mijner zaecken, die gebodt hebt over de stilte, wanneer de geheime offerhanden geschieden; weest nu, weest nu tegenwoordigh. Keert nu uwe maght en gramschap tegens de huizen der vyanden; terwijl de vervaerde dieren, door den zoeten slaep bevangen, in het bosch schuilen. Laet de roffiaens honden, datzer alle om lachen, den ouden overspeelder nabassen, die met zulck eenen nardus bestreecken is, hoedanigh ick noit met mijne handen gewerckt hebbe. Wat gebeurt’er? Waerom is mijn vervloeckt vergift onkrachtiger dan dat van d’uitheemsche Medea? waer door zy, zich over de hoovaerdige boel, des grooten Kreons dochter, gewroken hebbende, heenevloot; toen de mantel, een geschenck in vuilen bloede gedoopt, de nieugetroude door den brant om het leven brogt. Ymmers heeftme kruit nochte wortel, die in ruige velden schuilt, niet onbekent geweest. Hy, alle zijne boelen vergeten hebbende, slaept in de bestreecke kamer. Och och, hy treet daer heene, bevrijt door de vaerzen eener kundiger toveresse. O Varus, wien noch groote zwarigheit over het hooft hangt, ghy zult tot my komen door ongewoone drancken, en het geroep der Marsen zal u niet weder by uwe zinnen brengen. Ick zal wat sterckers toemaecken, en u eenen grooter beker toeschencken, hoewel ghyer af walght: en de hemel zal eer lager dan de zee, en de aerde hooger dan de hemel wezen, eerghe niet zoo zeer in mijne minne blaeckt, gelijck de smitskolen in het zwarte vier. Onder dit spreecken verzachte het jongsken nu niet de goddeloozen met zoete woorden, gelijck te vore; maer twijfelende wat het eerst zeggen zou, vloeckte het ysselijck: watghe doet of laet, geen vergift kan de menschelijcke natuur veranderen. Ick zal u met vloecken plaegen. Een gruwelijcke vloeck wort met geenen offer verzoent. Wanneer ick door uw bedrijf mijnen geest gegeven hebbe, zal ick u, als een nacht-spoock, ontmoeten, en als een schim met kromme klaeuwen u in ’t aenzicht vliegen, waer in ’t gewelt der gestorve zielen bestaet, en nestelende in uw ongerust harte, zal ick door schrick uwen slaep steuren. Het volck van allen kanten zal u, ongeschickte besjes, met steenen worpende, verpletten. Daer na zullen de wolven en Esquilijnsche ravens uwe onbegrave lichamen verscheuren; en mijne ouders, na mijne doot, wee mijns! zullen dit schouspel zien.
Ghy hont, waerom plaeghtghe d’onschuldige gasten, daerghe bloode tegens wolven zijt? waerom dreightghe my niet met vergeefs blaffen, indienghe de maght hebt, en rant my aen, die weder bijten kan? Want ick zal, gelijck een Molos, of rosse Lacedemonische hont, wiens kracht den harderen dienstig is, met opgesteecke ooren al het voorvlughtigh wilt door het diepe sneeu drijven. Wanneerghe het wout met een gevaerlijck gehuil vervult hebt, dan snuffeltghe aen eenen voorgeworpen brock. Zie toe, zie toe: want op de boozen gebeeten zijnde, steeck ick mijn beide hoornen op: gelijck als de verachte zwager tegens den trouweloozen Lykambe; of de bittre vyant tegens Bupal. Zal ick ongewroken, als een kint, schreien, indien yemant my gebeeten hebbe?
Op het burgerlijck oorlogh, tegens Brutus en Cassius gevoert.
Waer heene? waer heene, ghy booswichten? Waerom rucktghe heimelijck den degen uit? Of is’er luttel Roomsch bloet te water en te lande vergooten? Niet op dat de Romain de trotse sloten van het nijdige Kartago zoude verbranden; of d’ongetemde Brit geboeit naer het Kapitool gesleipt worden; maer deze stadt moght ondergaen, door hare eige hant, naer der Parten wensch. Wolven en leeuwen gebruickten noit deze gewoonte, dan tegens dieren van eenen anderen aert. Vervoert u blinde dolligheit, of eene hooger drift, of uwe misdaet? Antwoort my. Zy zwijgen, en besterven in het aenzicht, en staen verbaest voor ’t hooft geslaegen. Zoo is ’t. Het bittere noodlot, en het schelmstuck des broedermoorts drijven de Roomsche burgers voort, sedert des onschuldigen Remus bloet, tot der nakomelingen vloeck, vergoten wert.
Wilt ghy, oude pry, al mede vragen, wat mijne krachten zoo heeft uitgeput; naerdien uwe tanden zoo zwart zijn, en uw voorhooft verschrompelt van ouderdom, en uw vuil stinckvat, tusschen uwe verschroockte billen, gaept, gelijck een kuchende os? maer uw boezem en verrotte mammen, een merrienuier gelijck, prickelen my, en uw weecke buick, en dunne heup op uw dicke bombeenen. Weest rijck, en laet de triomfbeelden voor uw lijck gedraegen worden; nochte laet’er geene gehuwde wezen, die met ronder parlen behangen zij: en of de Stoische boecken gemeenelijck al onder uwe fluweele kussens leggen, staen de ongeleerde zenuwen te minder? of hangt het tuigh te slapper? zoo dat ghy, &c.
O geluckige Mecenas, wanneer zal ick met u in den hoogen hove wijn drincken, die tot heilige bancketten gespaert is; verheught zijnde door Cesars overwinninge, die Jupijn behaeght: speelende een vaers op mijne lier, onder de fluit, gestelt, dees op een uitheemsche, die op een Griecksche wijze? Gelijck onlangs, toen d’Amirael, op zee gedreven, met brandende schepen vlughte, na dat de stadt gedreigt was met de boeien van hem, dieze den meineedigen slaven, daer hy het mede hiel, ontruckt hadde. Een Romain (och nakomelingen, ghy zult het niet geloven) vervooght van een vrou, draeght de palissade, en, als een soldaet, de wapens, en kan den verschrompelden lubbelingen ten dienst staen; en de zon aenschout het schandelijck vliegenet onder de vaendels. De Gallen, die stadigh Cesar roepen, zetten met twee duizend brieschende paerden op hem aen. De snelle zeilen schuilen ter slincke zijde in de haven van ’s vyants schepen. Jo triomf! ghy behindert de gulde wagens, en ongerepte vaerzen. Jo triomf! ghy voert nu geenen overste, als in den oorloogh van Jugurta; nochte Afrikaen, wiens graf door de deught op Kartago gebout is. De vyant, te water en te lande verwonnen, heeft voor den purperen wapenrock eenen routabbert aengeschoten. Hy, zullende heenegaen tegens den wint op, zoeckt Kreten, om zijne hondert steden vermaert, of de zantplaeten, daer de Noortsche baeren op barnen, of drijft op der Goden genade. Jongen, breng hier grooter bekers, en wijnen van Chios, of Lesbos, of schenck ons Kampanischen wijn, die het walgen der mage belet. Het lustme de zorgh en vrees voor Cesars zaecken met zoeten most te verdrijven.
Het schip, dat den stinckenden Mevius in had, steeckt ter quader uure af. O Zuidewint, passe tegens beide de zijden met ysselijcke baren aen te slaen, en de donckere Oostewint smijte door d’onstuimige zee takels en riemen in stucken. De Noordewint steke oock zoo heftigh op, gelijck hy op het hoogh geberghte de bevende boomen ter aerde velt; en geen troostelijcke star verschijne in dien duisteren nacht, waer in de droevige Orion ondergaet; en hy werde met geenen stiller stroom gedreven; dan de triomfeerende Griecksche vloot, toen Pallas hare gramschap van het verbrande Troje wende tegens het godlooze schip van Ajax. O hoe zullen uwe schippers moeten zweeten, en wat een dootverf zultghe zetten, en wat een wijfachtigh misbaer en gekarm aen den vergramden Jupijn zal men hooren, wanneer de Jonische zee, loeiende door den vochtigen zuidenwint, de kiel gebroken heeft? dat indien ghy, als een vette buit, op den boghtigen oever uitgestreckt, de duickers mest, zoo zal’er een geilen bock en een lammeken opgeoffert worden.
Hy met minne bevangen, kan zich niet tot vaerzen beledigen.
O Pettius, het lustme niet, gelijck eertijts, vaerzen te dichten, nu ick met groote liefde bevangen ben; met liefde die my boven al om teere knechtjes en maeghdekens doet blaken. Dees derde winter, sedert Inachia my niet meer ontvonckte, schudt het loof van de boomen af. Wee mijns! want ick schaem my over zoo groot eene misdaet: wat heb ick op de tong geloopen, door de geheele stadt! en my verdriet dier maeltijden, daer het quijnen, stilzwijgen, en diep zuchten my meldden dat ick vryde: ick klaegde u met schreiende oogen, dat mijne oprechte inborstige armoede niet opmoght tegens den rijcken; zoo haest als d’onbeschaemde Godt ontdeckt hadde het geheim van my, die door den heeten wijn verhit was. Indien de overloopende gal om mijn hart ziedt, op datze deze stovingen, die de booze wonde niet verzachten, den winden ten buit geve; zoo zal de schaemte, aen d’eene zijde gezet, ophouden te kampen tegens hen, die my ongelijck zijn. Na dat ick voor u deze dingen ernstigh geprezen hadde, en ghy my belaste t’huis te gaen, brogten my mijne twijfelachtige voeten by de onvriendelijcke posten, en helaes harde drempels, waer op ick lijf en leden gebroken hebbe. Nu ben ick op Lycisk verslingert, die zich roemt aller vrouwen dartelheit te overtreffen: waer uit my de trouhartige raden der vrienden en harde scheltwoorden niet kunnen redden; maer een andere minne van een blanck maeghdeken, of eenen scheutigen jongeling, die zijne lange locken vlecht.
