Deelbestand Ton Harmsen

Dit is een onderdeel van FocquenbrochWerken1723.html. Klik hier voor het hele document.

470) Za mannen, vat haar aan.
MARTEN.
Nou juffrou houwje stil.
ANNA.
Wel aan gy kerel, kom ik zal my laten vatten.
MARTEN.
Ja, ja, ik hebje al, ô je zult my niet ontspatten.
JORISVAAR.
Houd haar te degen vast, en leid haar daadlyk in.
VALERIUS.
Wel, wanneer, zult gy my geven myn zottin?
JORISVAAR.
(1475) Zo dra als ik dit volk heb in het hok doen steken,
Doch eer zy gaat heb ik noch iet met u te spreken.
ANNA.
Laat los, gy fiel, laat los.
MARTEN.
Hou my dat kakebeen.
ANNA.
Ik zeg dat Karel is myn bruidegom alleen.
KATRYN.
En ik zeg, dat gy dat hebt door uw hals gelogen,
(1480) Want ik ben zelf zyn bruid.
JORISVAAR.
Voort brengt haar uyt myn oogen,
En geef haar numro drie zo lang tot haar verblyf,
Tot ik in alderhaast een brief naar Haarlem schryf.

ACHTSTE TOONEEL.

REINOUT, LEONARD.

REINOUT.
EEr dat wy Leonard, noch uyt dees stad vertrekken,
Zo dacht my in passant dit logement der gekken
(1485) Eens te bezigtigen niet ongeraân te zyn.
[fol. Cc2r, p. 403]
Gins zie ik op de plaats de gekken by ’t dozyn,
Van ’t kermis volk omringt haar perzonagies speelen,
Kom, treên wy nader om die vreugd met hen te deelen.
Maar zie, hier komt ons een van ’t huisgezin te moet,
(1490) Die met een compliment ons op zyn wys begroet.
Hy nadert om ons een discoursje te vereeren.

NEGENDE TOONEEL.

KLAASJE, REINOUT, LEONARD.

KLAASJE.
MEssieurs, met uw verlof, wat zyt gy toch voor Heeren,
En wat komt gy hier doen? of komt gy hier misschien
In dit ons Lasrushuis de zotten eens bezien.
REINOUT.
(1495) Ja, uit nieusgierigheid, want wy zyn vreemdelingen.
KLAASJE.
’k Loof zo de zotten in jou land met bellen gingen,
En dat de wereld door de gekken, pas als wy
Getekent waren met het Lazarus livry,
Dat de nieusgierigheid van zotten te bekyken
(1500) U niet een voetstap breed had van uw weg doen wyken,
Mids gy dan weten zou door ’t dagelyks gedruis,
Dat al de wereld niet is als een Lasrushuis:
Want noem my eens een man, die in zyn gansche leven
Niet honderd duizenden van zotheên heeft verdreven,
(1505) En by aldien gy weet wat dat uw zotheid is,
Zo oordeel by uw zelf of ik al heel veel mis.
REINOUT.
Ik zweer dat deze vent wel een profeet mag heten.
LEONARD.
Hoe zot ik ben geweest, dat dien ik wel te weten,
Doen ik met Izabel myn meesters huis ontvloot,
(1510) En door haar zottigheid de myne heb vergroot.
KLAASJE.
Doch om u te doen zien, dat maar alleen in ’t binden
Zomtyds wat onderscheid in zotten is te vinden,
[fol. Cc2v, p. 404]
Schoon niet een mensch op aard zyn zotheid kan ontvlien,
Zo tree met my in huis, ik zal ’t u laten zien.
REINOUT.
(1515) Zeer wel, wy zullen zien of ’t geen gy zegt zal blyken.
KLAASJE.
Wat nieus is ’t dat een gek zyn makkers gaat bekyken.

TIENDE TOONEEL.

JORISVAAR, REINOUT, LEONARD.

JORISVAAR.
GY Heeren, zo gy hier dit Godshuis komt bezien,
Vergeet, zo ’t u belieft, geen aalmis aan te biên.
REINOUT.
Zeer wel patroon, hoe naer zyt gy Regent hier binnen?
JORISVAAR.
(1520) Dat ben ik, tot uw dienst, van veel ontzinde zinnen.
REINOUT.
Wel aan, zo ’t u belieft, lei ons eens om myn vrind,
En toon ons eens wat slag van zotten men hier vind.
Wat het gebou belangt: ’t lykt, na ik kan bekyken,
Dat het voor armen min gebout is dan voor ryken.
(1525) Ik zie een ruime plaats met boomen fraai beplant,
’k Zie alles even schoon en net naer advenant.
JORISVAAR.
Hoor vrind, een woordje.
LEONARD.
Wat belieft u?
JORISVAAR.
Mag het wezen,
Zeg my wat Heer dit is, vermids ik uit zyn wezen,
En zyn gestaltenis iets groots vermeen te zien.
LEONARD.
(1530) Dat weet ik zelve niet, hoewel dat ik hem dien,
Vermids het, dat gy ’t weet, geen dag en is geleden,
Dat ik als vreemdeling ben in zyn dienst getreden,
Wyl hy my by geval, juist in zyn herberg vond;
[fol. Cc3r, p. 405]
Maar pas gelyk gy zegt, dat gy bemerken kond
(1535) Dat hy iets groots moet zyn, dat meen ik van gelyken,
Mids hy in al zyn doen iets ongemeens doet blyken,
En anders weet ik niet, dan dat hy in Den Haag
Zyn woonplaats houd, daar wy noch lichtelyk van daag,
Na ’k uit hem heb gehoort, weerom naer toe vertrekken.
REINOUT.
(1540) Ik bid u zeg my eens, wat slag hebt gy van gekken?
En wat voor zottigheyd bezit haar harzens meest?
JORISVAAR.
Ik heb’er droevigem, ik heb’er bly van geest;
’k Heb kooplui, die van geld en wissels disponeeren;
’k Heb Filozofen, die schier eeuwig disputeeren;
(1545) ’k Heb Advokaten en Doktoren by ’t dozyn;
Ik heb Poëten die schier onverdraaglyk zyn
Met al hun revelen van acht of negen muizen,
Met een woord dits het puik van alle gekkenhuizen:
Maar onder al dien hoop, al grypje by de gis,
(1550) Zo tast j’er op niet een, die niet verlieft en is.
REINOUT.
Hoe! is het mogelyk, dat in zo zotte zinnen
Die goddelyke drift geplaatst zou zyn van ’t minnen?
Daar ik voor deze dacht, dat nooit de liefde viel
Dan in een edelen of welgeboren ziel.
JORISVAAR.
(1555) Indien gy immer in een meening waart bedrogen,
Zo zyt gy ’t nu, myn Heer, nadien ik het vermogen
Zo vreemt vind van de min, dat ik geloof voor wis,
Dat buiten hem op aard, geen andre zotheid is.
Want wyl hier in myn huis, in wat voor zotternyen
(1560) Zy ook vervallen zyn, ik ieder een zie vryen,
Zo dunkt my heb reên te zeggen veilig uit,
Dat in de min alleen zich alle zotheid sluit.
REINOUT.
Dus doende, zoud gy meê, wel door de zelfde reden
Het hof, ja ’t heele land, met al haar groote steden
(1565) Uitschelden, naer ik hoor, voor zulk een huis als dit,
Wyl over al de min schier yders hart bezit.
[fol. Cc3v, p. 406]
JORISVAAR.
En waarom niet? wyl ik, die zelfde zottigheden
Die ooit die liefde werkt in hoven, en in steden,
Hier daaglyks plegen zie in een en zelfde graat;
(1570) Want min is altyd min, en ’t gaat hoe dat het gaat,
Het is onmogelyk dat iemand in het minnen,
Hy zy wie dat hy zy, blyft meester van zyn zinnen.
Zo dat ik noch eens zeg, gelyk ik heb gezeid,
De zotheid is de min, en min is zottigheid.
REINOUT.
(1575) En ik zeg, dat den min, een hartstocht die van allen
Zelfs d’edelste is, niet kan in zotte harssens vallen.
JORISVAAR.
En ik zeg wederom, gy kalt wat dat gy kalt,
Dat nimmermeer de min als in de zotten valt.
Doch om u ’t tegendeel van ’t geen gy zegt te toonen,
(1580) En hoe de liefde kan in zotte harssens woonen,
Zo nood ik, zo ’t u lust, u dezen avond hier
Op zeker huwlyks feest, ’t geen hoewel per plaizier,
Of eer om redenen van ons dus is besteeken,
U zal doen blyken, dat de zaak daar wy van spreeken,
(1585) Aan uw kant vals is, en aan myn zy vast en waar.
REINOUT.
Gy doet my groot vermaak en zeer veel vrindschap, maar
Waar speelt dit huwelyk, en tusschen wat perzonen?
JORISVAAR.
Ik heb Heer, dat gy ’t weet, een broer te Haerlem wonen
Die door de koopmanschap, daar hy zyn werk van maakt,
(1590) Tot groote rykdom en hoogachting is geraakt,
Dees heeft een eenig kind, een dochter, die voor dezen,
Zo om haar rykdom als bevalligheid van wezen,
Van jongmans haars gelyk vaak is ten echt verzocht,
Hoewel dat noch de min nooit iets op haar vermocht,
(1595) Misschien om eindlyk dies te zwaarder haar te plagen;
Dees heeft my in dit huis voor acht, of veertien dagen
Wat by gewoont, om het vermaak van deze stad
Wat te genieten, die zy nooit gezien en had,
Dees, by na op het punt van weêr na huis te trekken
[fol. Cc4r, p. 407]
(1600) Komt by geval te zien een* van myn groote gekken,
Die, wyl hy wel gemaakt van lyf en leden is,
De onnoosle sloof zo treft in haar geheugenis,
Dat, door de min vervoert, zy, en verstand, en zinnen
Op eenen bocht verliest door deze zot te minnen.
(1605) Ik sluit haar op, en ik ontbie haar vader hier,
Die ’k noch van daag verwacht, en die met geen plaizier
Gewis zyn eenig kind in deze staat zal vinden;
Ik haal den Doktor, die in plaats van haar te binden,
Haar raad t’ ontsluiten, en dat men haar vleyen zou
(1610) Met haar aan dezen zot te geven door de trou;
Op hoop dat door de vreugd, die haar dees schyn zal geven
Haar razerny weêrom mag worden uitgedreven!
En dit is ’t huwelyk, het geen hoewel verdicht,
Vandaag geschiên zal, en, ’t geen zo gy ’t uw gezicht
(1615) Kund waardig vinden, u geen kleen vermaak zal geven.
REINOUT.
Geen aangenamer zaak en zag ik nooit myn leven,
Des is ’t dat ik met vreugd d’aanstaande tyd verwacht,
En zal hier toeven zelf al was ’t tot middernacht.
JORISVAAR.
Het zal zo laat niet zyn, wy hebben tyd genomen,
(1620) Zo dra myn broeder slechs zal wezen hier gekomen,
’t Geen in een uur of twee zal wezen naar ik gis,
Daarom, wyl dat de tyd zo kort op handen is,
Zo zal ik om u niet van hier te laten scheiden,
Zo ’t u belieft, terwyl het huis eens door doen lyden.

<"#Einde"> Continue

[fol. Cc4v, p. 408]

NEGENDE TOONEEL.

MARTEN en KLAASJE, met FERDINAND
tusschen hun beiden, aardig op zyn Bruigoms gekleed;
JORISVAAR met KATRYN aan de hand,
FILIBERT, ANNA, DOKTER,
REINOUT, LEONARD.

FILIBERT.
(1920) WY wachten, Bruidegom, u vast met groot verlangen;
Daar neem uw Bruid, en zet u zamen nevens myn,
En gy Katryn, kom hier, gy zult speeljuffer zyn.
KATRYN.
Speeljuffer ik met haar? ’k was liever dood geslagen,
Hoe? is’t noch niet genoeg my hoorens te doen dragen,
(1925) En niet myn razerny, met dit speeljufferschap,
Op nieus te voeren op den alderhoogsten trap?
Neen, neen, ik ga veel eer, en kan dit niet gedoogen.
FILIBERT.
Blyf staan.
KATRYN.
O neen, ik ga, ik ben wat teer van oogen.
FILIBERT.
Blyf hier, Katryn, men zal dan naer een ander zien.
ANNA.
(1930) Zie hier dees hipokriet, wat zal my noch geschien?
KATRYN.
Zwyg gy Westfaals gediert, ’k wil uw geknor niet hooren,
En schoon dat uw geluk vandaag schynt als gebooren,
Zo acht ik dees uw trouw met Karel niemendal,
Mids ik u morgen vroeg hem weer ontsteelen zal.
ANNA.
(1935) Ik zal, dat zweer ik u, gy Hartogin van Bremen,
U met een kapacon dat kakelen benemen.
FILIBERT.
Zwyg stil zottin, en draag wat eerbied aan uw man.
[fol. Dd3v, p. 422]
ANNA.
Mag ik niet spreeken?
FERDINAND.
Neen, hou gy uw bek hier van,
Of ik zal u terstond, indien gy niet wilt zwygen,
(1940) Met dubbeld koperdraat de kaaken zamen rygen.
ANNA.
Zyn dit karessen dan, die my myn Bruigom doet?
FERDINAND.
My dunkt zy zyn voor u noch meêr als al te goet,
Of wilt gy in de plaats veel liever kneppelslagen?
ANNA.
Hoe, slagen aan een Bruid?
FILIBERT.
Dat’s ’t eerste van myn dagen
(1945) Dat ik dat heb gehoord. hoe zyt gy dan myn Bruid?
ANNA.
Is dit dan maar bedrog?
FERDINAND.
Eer men dit huwlyk sluit,
Zo zal men noch malkaâr eens zitten in de hairen.
FILIBERT.
Nu zachjes, niet te grof, maar laat dees zotheid vaaren.
FERDINAND.
Is ’t langer zotheid dan, dat men de waarheid zeid?
(1950) Of noemt gy hem een zot, die uit het trouwen scheid?
KLAASJE.
Wilt gy, Heer Filibert, ’t krakeel niet doen vermeeren,
Zo gun dat wy dit feest eens met een dans vereeren,
Die ik flus heb bedacht van vier van onze maats.
FILIBERT.
Dat ’s goet, waar is uw volk?
KLAASJE.
Zy staan daar op de plaats,
(1955) Ik zal haar roepen gaan, zo ’t u niet zal verveelen,
FILIBERT.
Maar wie zal speelman zyn om dit ballet te speelen?
[fol. Dd4r, p. 423]
KLAASJE.
Daar naast zit in dat hok een zotte Muzikant,
Die zal ons wel een deun opzagen in passant.
FILIBERT.
Za wakker roep uw volk, en wil maar straks beginnen.
KLAASJE.
(1960) Za Robbert speel eens op, za jongen komt dan binnen.

Daar word gespeeld, waar op Marten en Klaas de eerste
intrêe van een zotteballet danssen: de tweede intreê
wordt van vier andere zotten vermeerderd, die al
te zamen als den dans uit is binnen loopen, waar op
straks Valerius met Izabel uitkomen.

TIENDE TOONEEL.

VALERIUS, IZABELLE,* FILIBERT, JORIS-
VAAR, FERDINAND, ANNA, KATRYN.
REINOUT, LEONARD, DOKTER.

VALERIUS.
WAt stoutigheid is dit, dat gy myn huis verlaat,
En dus, gelyk als dol, durft loopen langs de straat?
IZABELLE.
’t Is niet Valerius, dat voor u wil vluchten,
Maar ’k zoek hier d’oorzaak van myn ramp en ongenuchten.
FILIBERT.
(1965) Wat is dit?
VALERIUS.
Dees zottin, is puur gelyk ontzind,
Want nauw kwam ze in myn huis, of snelder dan de wind
Zet zy ’t op een galop de straat weêr op te draven,
En heeft niet eer gerust, voor dat zy in de haven
Zich van dit huis begaf, gelyk gy haar hier ziet.
JORISVAAR.
(1970) Hoe Aagje, wat is dit? ’t schynt of gy die geen vliet
Die meer als iemand tracht uw ziekte te verdryven?
IZABELLE.
Hier is ’t alleen, hier is ’t dat u die geen ziet blyven,
[fol. Dd4v, p. 424]
Die machtig is myn ziel te stellen weer in vreê.
’t Is waar, ik dacht in ’t eerst dat ’t onrecht, ’t geen ik leê,
(1975) (Vermids ’t onmooglyk was de spyt daar van te dragen)
Hem haast voor eeuwiglyk zou uit myn ziel verjagen;
Maar laas! noch spyt, noch vlucht had zo veel macht op my,
Dat ik my kost ontslaan uit al myn slaverny.
VALERIUS.
Wat dat ik heb gedaan met dreigen, en gebeden
(1980) ’t Was alles vruchteloos, zy hoorde naer geen reden.
IZABELLE.
Wat reden? hebt gy noch niet uit u zelf geleerd,
Dat reden wyken moet wanneer de min regeerd?
Denk dan voortaan niet meêr door reden my te winnen,
Wyl Karel my alleen beroofd heeft van myn zinnen.
LEONARD ter zyde.
(1985) O hemel, wat ik zie, is het Izabelle niet,
Die ik hier op de straat zo jammerlyk verliet?
Gewis dit ongeluk is haar in ’t hooft geslagen.
Ach, wat verandering reets in zo korte dagen!
VALERIUS.
Is Karel dan die geen, die u berooft van brein?
(1990) Zo loof ik dat die zot een tovenaar moet zyn.
FERDINAND.
Versteurt u niet, myn vrind, door dien ik van myn leven,
Uw nimmer oorzaak heb tot dit verwyt gegeven.
IZABELLE.
Maar zeg my Ferdinand, zyt gy getroud of niet?
FERDINAND.
O ja, dit is myn ziel die gy hier by my ziet.
IZABELLE.
(1995) Verrader! ’t is dan waar dat ik u heb verlooren?
FERDINAND.
Wyl gy Valerius voor my had uitverkooren,
Troude ik aan Anna voort, uit enkle spyt alleen,
Om dat gy myn verliet, en vluchte met hem heen.
Dies raad ik u vooral, dat, als een kind van eeren
(2000) Gy daadlyk met hem gaat naar uwe ouders keeren,
Die door uw afzyn gy in duizend angsten houd.
[fol. Dd5r, p. 425]
IZABELLE.
O schelm! het is dan waar dat gy tans zyt getrouwd,
FERDINAND.
Zy meend het ernst te zyn al ’t geen ik haar doe hooren.
IZABELLE.
O fiel! verrader! guit! wyl ik u heb verlooren,
(2005) Zo zweer ik dat geen mensch u ooit bezitten zal,
Vermids gy sterven zult, al veinsd ge u noch zo mal.
FERDINAND.
Wie zweert, of zy haar spyt niet op myn kop doet daalen?
En myn historie hier in ’t breed niet gaat verhaalen.
IZABELLE.
Wat meend gy Ferdinand, verrader als gy zyt,
(2010) Dat u dit zotte kleed..
FERDINAND.
Ach, ’k ben myn leven kwyt.
St. st.
IZABELLE.
Neen, wenk my niet. meent gy in deze lappen
Gelyk een zot vermomd, ’t recht, en de dood t’ontsnappen?
En meent gy (spyt dees schyn) dat ieder niet wel ziet,
Dat gy den moorder zyt die Reinout lest doorstiet?
FILIBERT.
(2015) Hoe Reinout! zacht, laat zien, ô fiel, gewis ik reeken,
Gy zyt die Ferdinand, die Reinout heeft doorsteeken.
FERDINAND.
Hoe nu, gelooft gy dan de praat van een zottin?
Ach! ik ben lyveloos; ô zotte en dwaze min
Gy zyt hier oorzaak van: de duivel haal die gekken
(2020) Die immer aan een vrou haar zielsgeheim ontdekken.
Dewyl zulks oorzaak is van d’aldergrootste pyn.
JORISVAAR.
O schelm! door dit bedrog denkt gy dan vry te zyn;
Maar neen, ik zweer dat gy de straf hier van zult dragen.
FERDINAND.
’k Heb over niemand dan Valerius te klagen,
(2025) Mids hy degene is die my bedrogen heeft.
[fol. Dd5v, p. 426]
VALERIUS.
Wanneer een vriend zyn vriend, en raad, en bystand geeft,
Acht gy dat voor bedrog, zo heb u bedroogen.
REINOUT.
O hemel, wat is dat! wat zie ik voor myn oogen?
Hoe? is dit Ferdinand, waar van ik heb gehoord,
(2030) Dat het gerecht vervolgd, als had hy my vermoord!
Gy Heeren, zo dees man niet anders heeft bedreven,
Dan dat* hy, (als gy zegt) aan Reinout nam het leven,
Zo laat hem vryelyk, want hy en heeft geen schuld.
FERDINAND.
Uit wat voor reden Heer?
REINOUT.
Geef u noch wat geduld.
(2035) Kend gy my Ferdinand?
FERDINAND.
Myn Heer, wil my vergeven,
’k Weet niet dat ik u ooit gezien heb van myn leven.
REINOUT.
En nochtans ben ik zelf dien Reinout, die men zeid,
Dat onlangs in den Haag door u is neêrgeleid.
FERDINAND.
Ach, zyt gy Reinout Heer? en zyt gy weer verrezen?
REINOUT.
(2040) Ik heb niet dood geweest, daarom verlaat dit vreezen,
Wyl ik u zeggen ga hoe ’t alles is geschied,
En wie het is geweest, die gy kwanzuis doorstiet;
Waar door schier ieder een tot noch toe is bedrogen.
VALERIUS.
Hoe Heer, was dan uw dood slechs een verdichte logen?
REINOUT.
(2045) O ja, maar hoor in ’t kort waar uit den oorspronk kwam.
Weet dan, ô Ferdinand, dat wyl myn minnevlam
(Waar door myn Celia de boezem had doen blaaken)
Lest dwong op zekre nacht ontrent haar huis te waaken,
(’t Geen, als gy weet, naast dat van Leonora staat)
(2050) Om op te passen; door het waren langs de straat,
Of ik geen minnaar in het heimlyk kon ontdekken,
[fol. Dd6r, p. 427]
Die my tot hinderpaal in myne min mocht strekken,
Vermids ik Celia steeds vond zo koel voor my,
Dat ik met reden, door een drift van jalouzy,
(2055) Vermoede, dat zy wis een ander moest beminnen,
Aan wien zy heimelyk gegeven had haar zinnen;
Om deze minnaar dan, die ik by daag niet vond,
By nacht te zoeken, nam ik voor, haar huis in ’t rond
Zo te bewaken, dat daar niemand uit zou komen,
(2060) Die niet van een van ons zou werden waargenomen:
Ik zelf ga met myn drien ontrent den achterdeur,
En laat myn eene knecht, met drie vier andre veur,
In ’t midden van de straat wat heen, en weder treden:
Dees knecht, die had ik juist, in myn gewaad en kleden,
(2065) Gezeid dat hy zich niet dan Reinout noemen zou,
Vermids ik Celia daar door bedriegen wou:
Want ik had hem belast (het geen was voorgenomen)
Zich te vertoonen, als hy Celia zag komen,
Als zy haar minnaar zou geleiden aan de straat;
(2070) Want hier door dacht ik haar te vinden op de daat,
Om haar dan naderhand te kunnen overtuigen,
Van ’t geen ik had gezien: om zo haar hart te buigen
Tot een bekentenis van dees bedekte min,
Waar door dat zy van my vervreemde ziel, en zin.
(2075) ’t Was dan in deze stand, dat wy te wachten stonden,
Wanneer gy van myn knecht wierd aan de deur gevonden
Van Leonora, die hy, door een groot abuis,
Aanzag voor Celia, bedrogen in het huis.
Hy toond zich dan aan u, gy raad hem te vertrekken,
(2080) En vraagd wie dat hy is? hy om zich zelf t’ontdeken,
Gelyk hem was belast, zeid dat hy Reinout is.
Gy, die als vreemdeling, myn naam, naer dat ik gis,
Ligt zelve niet en kon, ’t laat staan myn spraak en wezen,
Trekt hier op straks van leer; waar uit voort is gerezen,
(2085) Na weinig morgenspraak, dat wederzyds gevecht,
Waar in gy hebt gekwetst dees myn vermomde knecht,
Die nau ter aarde lei, of straks zyn maats aan ’t roepen,
Dat Reinout was doorwond, waar op uit alle stoepen,
Toen gy de vlucht verkoos, straks zo veel volk verscheen,
[fol. Dd6v, p. 428]
(2090) Dat, wyl dat men myn knecht droeg naer een herberg heen,
De gantsche straat hem zag voor dood een huis in dragen,
Waardoor terstond ’t gerucht van dat ik was verslagen,
Zich zo verspreide door de buurten van den Haag,
Dat op dit eerst gerucht terstond, voor dau, en daag
(2095) Het Hof wel honderd man uitzond, om my te zoeken,
Wyl ik, zulks hoorende, my zelf in andre hoeken
Verschool, om hooren of myn dood de minste rou,
In ’t hart van Celia wel ooit verwekken zou;
Doch op dat niemand in den Haag my mocht ontdekken,
(2100) Besloot ik datelyk naer Amsteldam te trekken,
Na dat ik aan myn volk, en al myn knechts gebood
Te veinzen overal, als was ik waarlyk dood,
En dus ben ik tot noch, hier t’ Amsteldam gebleven,
Waar ik van daag een brief, my van een vriend geschreven,
(2105) Met vreugd ontfangen heb, die my wydloopig meld,
Hoe zeer zich Celia heeft om myn dood ontsteld;
En voorts, hoe dat het Hof ook reeds heeft ondervonden,
Dat men te haastelyk het volk had afgezonden,
Vermids dat ’s anderdaags op ’t onderzoeken bleek,
(2110) Wie den gekwetsten is, die, hoewel door een steek
Ontrent de milt geraakt, geen prykel liep van ’t leven,
Zo dat gy, Heeren, ziet, dat ’t geen daar is bedreven,
Niet anders is geweest als door onkundigheid,
Die meenigmaal een mensch tot groote dooling leid;
(2115) En die tot ons geluk nu zo wel uitgevallen,
In ’t kort, dit werk weêr doet vergaan tot niet met allen.
Gy dan Heer Ferdinand, zet al uw vrees ter zy,
En keert vrymoedelyk weêr naer den Haag met my;
Waar dat ik morgen voor den avond hoop te wezen,
(2120) En van myn Celia myn brand te doen genezen.
FERDINAND.
Voor dit gelukkig end, geef ik den hemel dank,
En blyf uw dienaar Heer voor al myn leven lank.
FILIBERT.
Gewisselyk ik zie, die dees voor zot versleten,
Dat men met grooter recht die zelf eer zot mag heeten.
(2125) Doch zeg ons Ferdinand, wie is nu dees zottin,
[fol. Dd7r, p. 429]
Die om u, naer het schynt, ontzind is door de min?
LEONARD.
Dit stuk raakt my alleen, om, wie zy is, t’ontdekken,
Zo ik haar haat op nieus niet vreesde te verwekken,
Mids ik haar vaders knecht veel jaren ben geweest,
(2130) En zelf licht oorzaak van het hollen van haar geest.
JORISVAAR.
Zeg ons, hoe dat zy hier is voor dit huis gekomen,
Waar wy uit medely haar hebben ingenomen?
LEONARD.
Schoon dat my dit verhaal licht strekken zal tot schand,
Zo weet dat ik haar heb gevoerd uit Gelderland,
(2135) En uit haar vaders huis, die ik, hoe hoog gebooren
En edel dat hy is, u zal daar na doen hooren.
Ik bracht haar vluchtende dan hier in Amsteldam,
Waar ik (wyl tusschen ons een zekre scheuring kwam,
Als meê in myn gemoed een schrik voor haar Heer vader)
(2140) Haar jammerlyk verliet, na dat ik haar te gader
Juweelen, kleed en geld afhandig had gemaakt,
’t Geen ik haar al te zaam geheel, en ongeraakt,
Zo dra het haar belieft, beloof weêrom te geven.
Voort denk ik, dat hier door, door wanhoop aangedreven,
(2145) Zy hier in ’t Lasrushuis geraakt is als ontzind,
Waar zy nu als gy zyt, dees Edelman bemind;
Door wien, wyl dat zy hem in zotten schyn beminde,
Ik wensch dat zy haar heil in weisheid weer mag vinden
Vergeef my dan myn fout met Mejuffer Izabel,
(2150) Wyl ik my weer op nieus tot uwen dienaar stel.
IZABELLE.
Zeer wel ik vergeef het u? maar gy, denkt vry gy Heeren
Dat Ferdinand alleen, zo ik hem moet ontbeeren,
Op nieus zal oorzaak zyn, dat in myn razerny,
Men eeuwig in dit huis een plaats bestel voor my,
JORISVAAR.
(2155) Om eeuwig dan dit slag van zotten niet te houwen,
Zo dunkt my was het best dat men haar ’t zaam deed trouwen.
FERDINAND.
O neen, Valerius, die ik weet dat haar bemind,
[fol. Dd7v, p. 430]
En* aan wiens trouw ik my op ’t hoogst verschuldigd vind,
Die acht ik waard dat luk te worden aangebooden.
VALERIUS.
(2160) Dit is de liefde door geweld en vriendschap dooden;
O neen, myn waarde vriend, uw beider ziel en hart
Zyn al te vast verknocht, om met zo wreeden smart
Van een te zyn gescheurd door myn lafhertigheden:
Neen, neen, bezit elkaâr veel duizend jaar in vreden.
FERDINAND.
(2165) Ach vriend, uw edle ziel, die ’t alles overstreeft,
En die ten tweeden maal my nu het leven geeft,
Verplicht my zo op nieus, dat ik, dat zelfde leven
Voor eeuwig in uw dienst met blydschap wensch te geven.
Doch gy, myn waarde lief, die met zo teeren band
(2170) My aan uw trouw verbind, wel aan, reik my uw hand,
En wyl nu al ’t bedrog en ’t veinzen is verdweenen,
Zo neemt my voor uw man, en voor uw slaaf met eenen.
IZABELLE.
Neemt niet alleen myn hand, maar ook myn ziel daar by,
En vind voor eeuwiglyk een dienares in my.
REINOUT.
(2175) Men dient met deze vreugd alleen niet op te houwen,
Maar, als tot slot van ’t spel, diend al de rest te trouwen.
Gy* Heer Valerius, u is alreê bekend
Wie Juffrou Anna is, en voords hoe dat in ’t end
Haar trouw met Ferdinand slechs veinzery geweest is,
(2180) Indien ’er noch een drift van trouwen in uw geest is.
Zo vind ik raadzaam, dat ik zelf als koppelaar,
Op nieus een huwelyk maak tusschen u en haar.
VALERIUS.
Myn Heer, uw voorspraak zou myn ziel waardeerloos achten,
En zelf met alle vlyt naer zulk een huwlyk trachten,
(2185) ’t Geen my niet anders dan een groot geluk beloofd,
Was deze schoone slechts niet van verstand beroofdt.
ANNA.
Indien ’er niet en is, dan ’t missen van myn zinnen,
Waarom Valerius my niet en kan beminnen,
[fol. Dd8r, p. 431]
Zo heeft dees zwarigheyt zeer weinig prykel in;
(2190) Want schoon dat ik my zelf zot* veinsde door de min,
Zo heeft dees zotte drift my zo niet konnen raken,
Of gy kund, zo gy wilt, my weêr verstandig maken.
FILIBERT.
Hoe dochter, zyt gy weêr geraakt tot uw verstand?
ANNA.
’k Zeg, vader; is ’t uw wil dat ik terstond myn hand
(2195) Geef aan Valerius, om hem my zelf te geven?
VALERIUS.
En ik zeg, is ’t haar wil, dat ik myn gansche leven
Gelukkig achten zal, zo ’k haar als Bruid geniet.
FILIBERT.
En ik zeg wederom, wyl d’eene zotheid niet
Dan weêr door de andere gestilt word en genezen,
(2200) Dat gy haar Bruidegom, en gy zyn Bruid zult wezen.
VALERIUS.
Heb dank voor deze gunst, ô waardigste zottin,
Gy word de myne dan, na dat ik het bevin.
ANNA.
Hoe kan ’er ooit zottin een waarder Bruigom vinden,
Dan die zo wel als zy de zotheid zelf beminde?
KATRYN.
(2205) Gy Heeren trouwers, en gy koppelaars met een,
Hoe nu? laat gy my hier dus ongetroud alleen?
En ben ik wyzer dan als al de rest te houwen,
Dat, wyl gy zotten troud, gy my niet mee wild’ trouwen?
FILIBERT.
Katryn heeft groot gelyk, men schaft haar meê een man,
KATRYN.
(2210) Zo een gebeedje my hiertoe wat helpen kan,
Messieurs, zo schaft eens raad, dat iemand pas als dezen
Zo zot gaat worden, en myn Bruidegom wil wezen;
Of ’k zweer, ik word wel haast dees zotte grillen moe,
En keer gezond en wys weêrom naer Haarlem toe.
LEONARD.
(2215) Tast toe Katryn, zie hier, hier heb je een zot gekregen,
Die zot geworden is, zo straks van uwent wegen,
[fol. Dd8v, p. 432]
En die, indien je wilt, voort zo zot worden gaat,
Dat hy u by zyn hand terstont de koop toeslaat.
KATRYN.
Tast toe, daar is de myn; doch of ’t u mocht berouwen
(2220) Zo moet ge uw zotheid zelf als oorzaak daar van houwen
FILIBART.
Na zo veel vreugd by een, gy Heeren altemaal,
Zo bid ik niet te gaan dan naar het Avondmaal.
REINOUT.
Dees eer is onverdiend? doch echter dus te scheiden,
Na zo veel vreemd geval, dat wil de vreugd niet lyden.
JORISVAAR.
(2225) Wel treed dan ’t zamen in, op dat met dit gedruis,
Met eenen einden mag de min van ’t Lasrushuis.

EINDE.

<"#Slot">

[fol. Ee1r, p. 433]

W,V. FOCQUENBROCHS.

VERWARDE

JALOUZY,

BLYSPEL.

[fol. Ee1v, p. 434]

VERTOONDERS.

ROGIER, Burger van Amsteldam.
LEONORA, zyn Dochter.
KATRYN, haar Dienstmaagd.
LEANDER, Minnaar van Leonora.
DOREL, zyn Knecht.
KASPER, Burger van Amsterdam, en ingebeelde
hoorendrager.
MARGRIET, zyn Wyf.
BERTRANT, Oom van Margriet.
BOUDEWYN, Vader van Krispyn.
Een zwygende Buurman.

Het Tooneel is op straat, voor de deur van Ro-
gier en Jasper.

[fol. Ee2r, p. 435]

DE

VERWARDE

JALOUZY,

BLYSPEL.
_______________________

EERSTE TOONEEL,

KATRYN, LEONORA.

KATRYN.
HOe Juffrou, weigerd gy met zo veel straffigheid,
’t Geen al de weereld acht zo vol van zoetigheyt?
Hoe! zult gy op het woord van trou geduurig weenen,
En ’t vrolyk woord van ja, steeds smoren door uw steenen?
(5) Ach, dat men my slechs meê een reisjen trouwen wou!
’k Beloof u, dat men my zo lang niet bidden zou;
Want in de plaats van dat my ’t jawoort zou doen beven,
Zou ik’er datelyk hier wel drie honderd geven.
Voorwaar de pedagoog van onze Frederyk,
(10) Uw jongste broertje, had, myns oordeels, groot gelyk,
Toen hy lest by geval van ’t vrouvolk kwam te spreeken.
Een vrouw word, zeid hy, recht by klimop vergeleeken,
Vermids dat, aan de boom gehecht, op ’t heerlykst wast,
Maar zynde gansch alleen, zich zelf is tot een last.
(15) En in de weereld is geen ding zo waar bevonden;
En och, ik voel dit wel in my, om al myn zonden;
Want in de zaalge tyd van onze goê Michiel,
Daar ik schier noch om schrei (de hemel heb zyn ziel)
Toen was ik wel wat aârs als nu: ’k had vriendlyke oogen,
(20) Fraai hair, ’k was glat en wel: maar dat is al vervloogen,
Gelyk een bliksem, met de vreugde van die tyd.
[fol. Ee2v, p. 436]
Ja wel, als ik het denk, ach, wat was ik een Meid!
’k Liep ’s winters zonder vuur ik wou geen stoof gebruiken,
’k Flenste altyd in het nat gelyk een ende kuiken;
(25) Maar nou, ô my! wat is ’t, ja zie my nou een reis,
Nou in de zoner zelf ben ik zo koud als ys,
En zo zal ’t u ook gaan, raakt eens uw tyd verlooren,
En zo gy niet wilt noch naer man, noch trouwen hooren;
In ’t end, Juffrou, daar is geen ding, geloof me vry,
(30) Zo zoet, als ’s nachts een man te hebben aan zyn zy;
Al zou ’t maar zyn om geen welbekomt u te verliezen,
Als men juist by geval by nacht eens komt te niezen.
LEONORA.
Zoud gy my kunnen raân dees misdaad te begaan,
Dat ik Leander liet, en ging Krispyn op slaan?
(35) Ach, denk vry nimmermeer, dat noch myn vaders dreigen,
Noch dat uw raad de macht ooit zal op my verkrygen,
Dat my Krispyn, dien lomp, zou winnen tot zyn vrou,
Mids dat ik eer het graf dan hem beminnen zou.
Maar zyt verzekert, dat ik nimmer meer verander
(40) De liefde en trou die ik ben schuldig aan Leander,
Vermids myn vader my daar toe eerst heeft geraân:
Hoewel hy nu weêr tracht zich van het woord t’ontslaan,
Waar door hy zelf my aan Leander ging verlooven,
Om ’t geen hy ons eerst gaf, ons nu weêrom t’ontrooven.
(45) Doch hy doe wat hy wil: hy ried my ’t minnen aan,
Des zal myn liefde tot Leander nooit vergaan.
KATRYN.
Leander zeker is hier in ook niet te pryzen,
Dat hy zo buitenstyds is uit het land gaan reizen:
Voor my, ik ben beducht, vermids hy zo lang beid,
(50) Dat zyn voorgaande min keerd in ontrouwigheid.
LEONORA.
Ach! doe my toch niet meêr in myn ellende vreezen.
Zy haalt een schilderytje van Leander uit haar zak.
Maar ’k bid u, let eens op de trekken van zyn wezen.
Ziet eens, of dit gezicht aan my geen trou beloofd,
En of gy t’onrecht niet zyn ontrou en geloofd.
(55) Gewis, myn ziel vind zich verzekerd dat zyn zinnen
[fol. Ee3r, p. 437]
My zullen eeuwiglyk op aarde alleen beminnen.
KATRYN.
’t Is zeker dat men niets in zyn gezicht bevind,
Dan ’t geen dat waardig is va

ACHTSTE TOONEEL. REINOUT, LEONARD.

NEGENDE TOONEEL. KLAASJE, REINOUT, LEONARD.

TIENDE TOONEEL. JORISVAAR, REINOUT, LEONARD.

VYFDE BEDRYF. EERSTE TOONEEL. FERDINAND alleen.

TWEEDE TOONEEL. IZABELLE, FERDINAND.

DERDE TOONEEL. VALERIUS, FERDINAND, IZABELLE.

VIERDE TOONEEL. FERDINAND. alleen.

VYFDE TOONEEL. FILEBERT, DOKTER, JORISVAAR.

ZESTE TOONEEL. JORISVAAR, ANNA, FILEBERT, DOKTER.

ZEVENDE TOONEEL. ANNA, FILIBERT, DOKTER.

ACHTSTE TOONEEL. REYNOUT, LEONARD, JORISVAAR,FILIBERD, DOKTER, ANNA.

NEGENDE TOONEEL. MARTEN en KLAASJE, met FERDINAND tusschen hun beiden, aardig op zyn Bruigoms gekleed; JORISVAAR met KATRYN aan de hand, FILIBERT, ANNA, DOKTER, REINOUT, LEONARD.

TIENDE TOONEEL. VALERIUS, IZABELLE,* FILIBERT, JORIS-VAAR, FERDINAND, ANNA, KATRYN. REINOUT, LEONARD, DOKTER.

<"#Slot">

W,V. FOCQUENBROCHS.VERWARDEJALOUZY,BLYSPEL.

VERTOONDERS.

DEVERWARDEJALOUZY,BLYSPEL._______________________EERSTE TOONEEL, KATRYN, LEONORA.

ACHTSTE TOONEEL.

REINOUT, LEONARD.

NEGENDE TOONEEL.

KLAASJE, REINOUT, LEONARD.

TIENDE TOONEEL.

JORISVAAR, REINOUT, LEONARD.

VYFDE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

FERDINAND alleen.

TWEEDE TOONEEL.

IZABELLE, FERDINAND.

DERDE TOONEEL.

VALERIUS, FERDINAND, IZABELLE.

VIERDE TOONEEL.

FERDINAND. alleen.

VYFDE TOONEEL.

FILEBERT, DOKTER, JORISVAAR.

ZESTE TOONEEL.

JORISVAAR, ANNA, FILEBERT, DOKTER.

ZEVENDE TOONEEL.

ANNA, FILIBERT, DOKTER.

ACHTSTE TOONEEL.

REYNOUT, LEONARD, JORISVAAR,
FILIBERD, DOKTER, ANNA.

NEGENDE TOONEEL.

MARTEN en KLAASJE, met FERDINAND
tusschen hun beiden, aardig op zyn Bruigoms gekleed;
JORISVAAR met KATRYN aan de hand,
FILIBERT, ANNA, DOKTER,
REINOUT, LEONARD.

TIENDE TOONEEL.

VALERIUS, IZABELLE,* FILIBERT, JORIS-
VAAR, FERDINAND, ANNA, KATRYN.
REINOUT, LEONARD, DOKTER.

W,V. FOCQUENBROCHS.

VERWARDE

JALOUZY,

BLYSPEL.

DE

VERWARDE

JALOUZY,

BLYSPEL.
_______________________

EERSTE TOONEEL,

KATRYN, LEONORA.