HENRICUS III. Tunc veluti deficiens sibi Atlas iste Gallicus nec par ferendae moli, quis humeros commodaret fulciendo Imperio, ancipitem reliquit Galliam, intento in tantarum rerum eventum & collapsae Franciae restaurationem Hercule, hoc est HENRICO IV Navarrae Rege. Turbatis vero Regni rebus, dum milite passim castrisque inundant agri, agricolarum, Cereris, Bacchi, Pomonae, & aliorum Pace vigentium Numinum felicitas pessundatur. exulat, quae indigenas nectit Concordia, & dum inter arma silent sacrosanctaeThemidis voces,
Ultima coelestum terras Astraea relinquit.
[fol. G4v, p. 48]
Secunda Scena eandem Galliam in Theatrum produxit, flexis genubus Deos orantem, uti fractae & in partes discerptae Galliae succurrant, collapsa restaurent, luxata restituant, invalida divinâ ope firment. Iupiter inter Deos suos conspicuus, unâ manu Herculem designans, alterâ Mercurium; huic in mandatis dabat, uti restaurandis Francorum regnis adhiberetur Hercules, HENRICUS IV. Has enim adeundi Imperii partes moriens, & deficientibus jam viribus, coram Galliarum Proceribus Navarrorum Regi tradiderat HENRICUS III, his verbis: Vestrûm est, legitimum Regem tueri, & si desit, idoneum regno dare. Navarrum habetis, ut jure proximum, ita dignitate eminentem, quem si non legitima successio ad regnum vocaret, dignitas, quam secundum me in exercitu primariam obtinet, me sublato Imperatorem faceret. Hic & summa animi aequitate praeditus, & longo rerum usu abundè instructus, inenarrabili Dei cuncta moderantis providentia, contra multorum sententiam mecum reconciliatus, & in hoc exercitu cum summo imperio constitutus videtutur, ut labantem regni fortunam virtute sua fulciat. Huic, si regnum salvum cupitis, quam debetis, obedientiam praestate. Hoc si non fides, at periculum proprium a vobis exigit.
Tertia Scena Herculem hunc introducebat duce Mercurio, cui operam suam fulciendo Orbi obtulere Divûm imperio Mars & Pallas, ille armis opitulaturus, haec prudentia & consilio; adspectante haec ipsa è sublimi augusto Superorum Confessu.
Quarta Scena Herculem tanto operi intentum vidit, & excussos statione suâ & perpendiculo polos [fol. H1r, p. 49] suis restituentem fedibus. Illi auxiliatrices manus commodabant Fortitudo, Prudentia, nec non Clementia, & Vigilantia, propriae HENRICII V virtutes.
Quinta Scena restitutam in integrum, incolumemque Galliam ostendit, Orbemque humeris Gallici Herculis validè suffultam. Regnum quippe adeptus, sopitis dissidiis bellisque, injuriarum omnium immemor, mira in infensissimos hostes facilitate & Clementia sibi gloriam immortalem, vicinis quietem, subditis Pacem, Iustitiam rostris restituit, totique Orbi Europaeo tranquillitatem paravit. Cujus gloriae & virtutum haeres LODOVICUS XIII, Paternis vestigiis insistens, dignum tanto se genitore successorem praestat, & eundem Orbem velut alter Alcides, robore, Consilio pacis bellique prudenti moderamine, Dei Opt. Max. beneficio, inconcussis humeris lacertisque fulcit & librat.
In Natum Galliarum Delphinum eodem die
& horâ, quâ Amstelodamo discessit Avia MARIA DE MEDICIS.
QUalia in aethereo succecunt sidera Olympo,
Altera exurgunt, altera lapsa cadunt:
Perque vices radians stellis variantibus aether,
Nunc hoc, nunc illo mutat in orbe faces:
[fol. I3v, p. 62] Talis ab Amsteliis dum se Fax Itala terris
Subtrahit, atque suum flectit ab Urbe jubar:
Ecce procul Druidum in terris Phoebeïa surgunt
Lumina, & haeredem dissita regna vident.
Una eademque dies Regalem lampada vidit
Nascier, una aliam vidit abire dies.
Amstela sic abitu doluit, sed Francia partu
Totaque Delphino Gallia laeta fuit.
Vive nepos MARIAE, & quae jam tibi Lilia crescunt,
Prospera sint Gallis, prospera sint Batavis.