Singende klucht van Domine Iohannes, ofte den jaloersen Pekelharing. (Amsterdam, Jacob Lescaille 1658).
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton105970 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[fol. A1r]

SINGENDE KLVCHT

VAN

DOMINE IOHANNES,

OFTE

DEN JALOERSEN

PEKELHARING.

[Vignet: Perseveranter]

t’AMSTERDAM,

By Jacob Lescaille, Boekverkooper op den Middeldam,
naast de Vismarkt, in’t jaar 1658.*

[fol. A1v]

Namen der Persoonen.

PEKELHARING, een Mulder.
MOOY ELSELYN, zijn Vrou.
DON JAN van BARBARY.
DOMINE IOHANNES, een Schoolmeester.
IONKER KAREL.
’t Begint eer ’t endigt.
Continue
[fol. A2r]

SINGENDE KLVCHT

VAN

DOMINE IOHANNES,

OFTE

DEN JALOERSEN

PEKELHARING.

EERSTE UYTKOMST.

Pekelharing. Vrou.

Pekel. DEwijl wier sint versproken beyd
    Als ich hak hout auf te heyde,
    Tot antwoort zoo een komt by dy,
    In mijn ould leersen te reyde
    (5) Met nein nein nein nein doet wie doe wert gesaegt,
    Eon vroumens elck behaegt,
    Want het is ein slibbrige tzeyt.
Vrou. Zeit maer te vrede, uch nicht bedriebt
    Tegen uch ich immer streyt.

Pekel. (10) Dan als een Boeler komt tot dijn
    En Boelschaft op wol dringen,
    Soo bald spreeckt nein daer sol geen zijn
    Der eich daer toe sol dwingen.

Vrou. Nein nein nein nein, hem werd ich afschaffen bald
    (15) Wen er sich noer onthalt
    Daerom gebt eich maer te roe.
Pekel. Dan hadieu lief vrou.
Vrou. Dank heb lief man, komt haestig weder t’hoes.

Pekel. spreekt. Wol dan hartsliebste vrouwelijn,
    (20) Behalt dich kuys en from.
[fol. A2v]
Vrou.                                Nein, nein.
Pekel. Wolt jhr dan potzen met ein
    Ander machen, Vrou.
Vrou.                                Nein, nein.
Pekel. (25) Zoo wolt jhr dan fijn eerlich zein,
    Ont dragen als behoort?
Vrou.                                Nein, nein.
Pekel. Ja das ist ons versprochen woort,
    Ondt daarop ga ich hein.
Vrou. (30) Ja, gaet aen dijn versprochen oort,
    Ich sage doch immer nein.                     Pekel. binnen.

Vrou singt. Kein oorsaek ich hem gaf,
    Mijn getreuw lieb te verdenken*
    Alleyne dat verdach,
    (35) ’t Welch mijn hartseer doet krenken,
    Maar nein, nein, nein, nein, dees wijs ich noch moet singen,
    On antwoord yder dingen
    Met nein, es is verlooren
    Dan er veracht de Haenry macht,
    (40) On kroont sich met de hooren.
Don Ian komt singende uyt.
    Don Jan ausz Barbary,
    Sprach tot zijn Lackay,
    Haelt mich hier ein frisse Maeght
    Vnd brenktze balt tot my,
    (45) Daer de Boer haer geeft een kus
    Ich zalse geven dry,
    Don Jan ausz Barbary
    Is kus vry.
Spreeckt. Daer zie ich ein scheune Dame dero
    (50) Woll ich anrede of zie geliebe
    Ein weinigh te spatsieren,
    Vnd alsoo dem geist ein weinich te rekerieren:
    Gegruest, hartsliebste Jonferlein,
    Solt uch gevallen een weinigh te spatsieren.
Vrou spreeckt.                         (55) Nein, nein.
Domine Iohannus komt uyt en singt.
    Hey lustig nu Herrn Jan
    Dijn lieb te treffen an
    Auf de strasz, auf ein pas,
    Auf ein trit, auf ein schrit,
    (60) Hey lustig het geht fris an.

    Dijn genidder met kaprioelen,
[fol. A3r]
    Dijn jonkharts auf te hoolen
    Op ein dronk op ein spronk,
    Koele wein moest er zein,
    (65) Hey lustig, het geht fris ein.

    Heer toch merk toch liebs verswijgen
    G’lijk fyer vnd flachs ein aer bejegne,
    Lieb, lieb, lieb, dijn gesprek ich haest wol andren,
    Haest hier haest daer, kussen, strooken, streelen,
    (70) Lieb, lieb, lieb, o dijn pat ich wel wol wandren.
Don Ian singt.
    Dan hadieu mijn bemindt
    Het is schoon hindt,
    Kupido wert mie nicht treffen,
    Ziet uch wol veur
    (75) Bewaert dijn deur,
    Dan ich solze nich offnen.                 Don Ian binnen.

Dom. Iohan. singt. Sol ich onderstein, hen ein toe gein,
    Sol ich es gaen wagen,
    Het is ein anmoeten, ich wil es versoeken,
    (80) De argst is nein zu zaegen.
Spreeckt. Ein schoon kreatuur voorwaer,
    Zy is holtseelig in er swarts bruyn ogelijn,
    On waerom zol zie nicht barmhartig zijn?
    Ich wilze ansprechen van op sikerary,
    (85) En ben verhoffent sie te maken declinary,
    Ach! hat ich noe mijn schoon hoet aufgesetst
    Wijl ich op de vryagie geh.
    Goeden dach mijn harts alderliebste Mauselijn.
Vrou. Mauselijn?
D. Iohan. (90) Mauselijn.
    Mocht ein man per interrogationem
    Euch nicht wol fragen eine questionem?
Vrou. Nein, nein.
D. Iohan. Nein, nein, Toeplex negatie
    (95) Est affirmatie,*
    Dan twe nikketijfs, macht ein firmetijf,
    En twemael nein by de Jonge Dochter, ha
    Das is soo viel als im goet Hooghduyts, ja.
    Derowege getroost ich mich ’k wol sie noch ein
    (100) Mael aen rede, goeden dach mijn hartsliebste Wormelijn.
Vrou. Wormelijn?
D. Iohan. Wormelijn.
    De oorsach dat ich met euch heb, zy mocht
    Ontspringen, zie mocht ontstaen, uyt twee
    (105) Principale pouncten.
[fol. A3v]
Vrou. Pouinkte?
D. Iohan. Pouinkte.
    De ein is ’t Oeniversalis,
    De ander is ’t particularis.
    (110) Oeniversalis, respectum hominitatus,
    Particularis: hoe dat ik waer u eerste Preceptor,
    V schrijvende voor, geleich in de boeke
    Staet A, B, C. qui vermation
    Recriation, declination, of ’t ander,
    (115) Wie man sage mach tetidere
    Tingo, tanga.
Vrou. Ach! saeg mier Domine Johannus
    Wie lang seyt jer soo spitsvinnig geweest.
D. Iohan. singt. Ik kan danssen ik kan springen,
    (120) Het teit uch gros wonder
    Daerom beweist mier lieb met lieb.
Vrou. Nein, nein.
D. Iohan.            Ach we es donder.
Vrou. Domne Johannus packt euch van hier,*
    (125) Dijn liebd doe ich af slagen.
D. Iohan. Zoo bleibt steets kuys
    Ik dijn voorhuys,
    Denk nimmer nach te jagen.
Spreekt. Dan hadieu mijn harts alderliebste inde
    (130) Hout kamer, ich hab menichmael of de
    Vriagie geweest, maer nicht soo door
    De korf gevallen. himp hamp de kieptang,
    Fiarne dotskie alla kastre amigo.                     D. Iohan. binnen.
Ionker Karel komt uyt en singt.
    Ich gruets euch Jonffer, oder maegt
    (135) Wend uch nicht soo von hier,
    Vertzey ein weynich! nich zoo eyl
    Ein weynich blijbt by mier.
Vrou. Nein, nein, nein, nein, een eed hab ich geswooren
    Mijn Man geraekt in tooren
    (140) Wen er zijn lieb nicht vint.
I. Karel. Verstocktes harts erlost mijn smarts.
Vrou. Die liefde is gaer blint.

I. Karel. Wie werden lustig sijn,
    Morgen im koelen wijn,
    (145) Met Musik ondt met danssen,
    On wolt ier da nicht zijn?
Vrou. Nein, nein, nein, nein, das ding acht ich nich viel,
    Es is ’t noor kinder-spiel,
    Es is ’t geyn speis voor mich.
[fol. A4r]
I. Karel. (150) Ach schoone goddin! verandert die sin.
Vrou. Alleyn voor hem leeb ich.

I. Karel. Jaarmarkt hab ich gekoft voor dier,
    Gordel, hantschoe, ont ringen,
    On wol dijn lieb ont vrindlijk harts
    (155) Verwerpen zolche dingen.
Vrou. Nein, nein, nein, nein, golt alle ding bekracht,
    Ein vrouwen hart spricht nein,
    Das geschenck zy nicht veracht.
I. Karel. Hier door ’k bevin de vrou er sin,
    (160) Door ’t golt daer toe gebracht,
    Iet sonder gelt ein wedt ein vraeg ich dy leg veur,
    Oft mier gebrecht ein bedt wolt ier my weisen de deur.
Vrou. Nein, nein, nein, nein, ein bedt hab icht zo sampt,
    Daer Kupido auf kampt,
    (165) Der kamp bringt vreugden ein.
I. Karel. Dan dis hen ein laes ons noor gein.
    De nacht valt ons te spaet.                                Binnen.
Pekelharing komt uyt en singt.
    Te haus wol ich hen ein
    Mijn arbeyt valt mich soer,
    (170) Mijn Frou fray gekleet wil zein,
    Ondt ich ben maer ein boer.
    En dat sol make mijn kamraet gan,
    Dil, dil, dil, dil, dil,
    On warom sol ein ander man
    (175) Malen op mijnder mil.

    Mijns hantwerk ich ein Milder bein,
    Kan malen ook geswint,
    Ont doe mijn mil fry dapper gein.
    Als ich maer heb goed wint,
    (180) Ont dat sol make mijn kamraet gan,
    Dil, dil, dil, dil, dil,
    On warom sol ein ander man
    Malen op mijnder mil.
Ioncker Karel neemt afscheyt van Pekelharings Vrou. Zy singt.
    Hadieu, mijn Herr voor u lieb heb dank,
I. Karel. (185) Neemt dees ring eer ich gee.         De Vrou binnen.
Pekelh. Ach wee! mijn Frouw maekt my heel krank
    Mijn hooft dat doet my wee,
    Als hy het gemaekt mijn kamraet gan,
    Dil, dil, dil, dil, dil,
    (190) Zoo het hy verdorven dan
    Mijn alderbeste mil.

[fol. A4v]
I. Karel. Mijn vrint hoe geet gy hier
    Zoo spatsieren deser weegh?
Pekel. Ach ich vrees das doe hast
    (195) Gespatsiert in mijner steegh,
    Als doe hast gemacht mijn kamraet gan
    Dil dil dil dil dil,
    Zo habst dou verdorve dan
    De alderbeste mil.

I. Karel. (200) Ik moet u iet verhaelen
    En verdrijven zoo de tzeyt
    Een kortswijl mier geschach.
Pekel. ’t wert mijn gevallen nicht
    Als doe hast gemacht mijn kamraet gan
    (205) Dil dil dil dil dil,
    Dan habst du verdorreve
    Beyd wint ondt wasser mil.
I. Karel spreeckt. Mijn vrijnt.
Pekelharing spreeckt.
    Was vrijnt? woe ferren ich dijn vrijnt zy
    (210) Ist es meer durg mijn barmhertigheyt
    Dan das doe das an mier verdient hast.
I. Karel. Ich weis nicht das ich der herr zijn vyant zy,
    Dan ich wol eich eines potsierelijgen ont
    Cortswijliger histori verhaelen von einer
    (215) Jonferlijn der anders nicht had gesaegt als
    Nein, nein.
Pekel. Hat zy anders nicht gesaegt?
I. Karel. Gein einiges woort meer.
Pekel. Alias mijn eigen vleijs ont bloet.
I. Karel. (220) Dan kom wier mosten meer Companjons
    Zoeken om onse erklaring te doen, dan het
    Heeft voorwaer eijn goeden begin.
Pekel. Wo dat het dan geen quaden uytgang en heeft.                 Binnen.
Vrou komt uyt en singt.
    Mijn man ’t is wonder blijft zeer lang,
    (225) Daer moet yet zijn, mier is zoo bang,
    Wen er mich bezaelt met solcher mas
    Wie ich hab gedaen hoe fijn weer das.
    Ich waer te vreed’ by mijner try
    Ont sage d’een voor d’ander fry.
    (230) Dan oft geschiet das onrecht baldt
    Das werd met onrecht weer bezhalt.
Zy gaet aen de hoek van het Toneel staen, onder dies komt
Pekelharing en Ionker Karel uyt.
[fol. B1r]
Pekel. spreekt. Was dousent slaprementen wier gaen
    Hoerhuys in hoerhuys uyt ont kunnen
    Geleichewol keijn kompangie vinden.
I. Karel. (235) Zie daer is eijn kavaljer der wol
    Ich an rede das er by ons in treden sol,
    De Herr vertsey mir er geliebe eijn
    Kurtser tzeyt sich by ons auf te halten, wier
    Haben eyn potsirelijge sache zu erhaelen*
    (240) Van eynder Jonfer der anders nicht en rede
    Als nein nein.
Jan van Barbary. Das selbige ist mier auf desen dach auch wedervaren.
Pekel. Zie daer komt mijn oulde schoelmeyster
    Domine Johannis, hier ist eijn trits
    (245) Van boeven voorhanden. Domine Johannis
    Is klaveren boef, er is gaer im swarts.
D. Iohannus. Ach mich! ey mich! das die uber de masse
    Scheenes Jonferlijn met yren swarts
    Brun ogelijn der anders nicht ont saegt
    (250) Als nein nein, der had mier de Milankoly
    Veroersachet.
Pekel. Voorwaer ick geloof dat mijn vrou een
    Open Akademie heeft gehouden, daer in
    Deese studenten hare lexionen haben gehaelt.
    (255) Ha Domine Johannus incibus.
D. Iohannus. Ha Pekelharing ibus wie steits?
Pekel. ’t Simmeliger masse, ’t simmeliger masse.
D. Iohannus. Das ist hubs.
Pekel. Domine Johannus der olde schoelvers
    (260) Der doe mie gelerrent habt is mier noch
    Nicht vergessen.
D. Iohan. Hoe was das?
Pekel. Das was alsoo: Sillis licicte,
    Lik toe mich im Aers, qui tibi?
D. Iohan. (265) Nein nein alsoo nicht, dan ich wol dich
    Beweisen, das Sillis licicte,
    Lik toe mich im Aers qui tibi,
    Viel besser ist, dan es velt besser op de tong.
Pekel. Soo holt dan smoel toe Domine Johannis,
    (270) Noe sunt wier starck genoeg
    Mach noer ein anvang.
I. Karel. Wol an jer Herren, sol ich es historiael
    Anfangen oder in Musikael?
Pekel. Nein nein las ons de welklinkende
    (275) Orgelpijpen von eyer nachtigalische stim hooren.
I. Karel. Wol aen dan luyster zoe.

Singt. Ich sprach zie an om hare lieb
    Nein nein sprak zy.
[fol. B1v]
Pekelharing singt. O deuglijcx weib.

I. Karel. (280) Ich vraegd, of zy wol gaen ’t som wijn
    Nein nein sprak zy.
Pekel.                         o dat was fijn.
I. Karel. Wan ich dich mit gewalt trek hen ein
    Solt ier dan gram zijn, zy sprak nein,
    (285) Soo ick hier bleib werd euch zu wider
    Nein nein sprak zy, en met lag ick nider.

Pekel spreekt. Hoe lach jy nider.
I. Karel.                                       Ja.
Pekel. singt. Och we das ist mein vrou!
    (290) Tot een koekoek ben ik geworden
    Dat alle eewen duuren doet
    In hoeren stank en orden
    O fy zy an, hen aus.
Vrou ter sijde singht. Hen aus met dy, fy fy.
Allegaer singen zy.
    (295) O fy zy an hen aus, en daer de sulke zy.

Pekel. Hoe ist Domine Johannus
    Scheerje de gek met ons?
D. Iohannus. Nein nein dat sint de keldre toeren
    Om den ackoort te holden.
Pekel. (300) Doe Jy die kelder doeren toe, en singht recht uyt.

Pekel. Het is ein rechte duivel.
    En hoe de vyant mijn plaegt
    Zy roept zy tiert zy schelt zy baert
    Van smorgens bis den naegt,
    (305) O fy zy an, hen aus.
Vrou.                                 Hen aus met dy, fy fy.
Alle singe. O fy zy an, hen aus, en daer de sulche zy.*
Pekel. Als zy int bedde lecht
    Rompomp gaet haer geschuts
    (310) De duivel hael de lont en stok
    Zoo raest et aen er bucx
    O fy zy an, hen aus.
Vrou.                         Hen aus met dy fy fy.
Alle. O fy zy an, hen aus, ondt daer de sulche zy.

Pekel. (315) Als zy maer nedder bukt
    Et was te heeven op
    Zoo ras met grossen ongestaum
    Haer hinder slot barst op
    O fy zy an, hen aus.
    Vrou.                     (320) Hen aus met dy, fy fy.
[fol. B2r]
Alle. O fy zy an, hen aus, en daer de sulche zy.
Pekel. Wanneer zy worsten maekt
    Haer neus die druypter in.
    En vrag ik waerom zy dat doet
    (325) Zy, zeyt het wert fijn din.
    O fy zy an, hen aus!
Vrou.                         Hen aus met dy, fy fy.
Alle. O fy zy an, henaus, en daer de sulche zy.
De Vrou geeft Pekelharing en Domine Iohannis elk een klap.
D. Iohannus sprekt. O pekelharing, o, daer het sy mijn beste wijn
    (330) Tant aus geslagen.
Pekelh. spreeckt. Ja wel Domine Johannus zo moetje jou
    Voortaen met bier behelpen.
Vrou singt. Waerom loopt gy alsoo.
Pekel. Lief vrou ich mein jou niet.
Vrou. (335) O wilt doe dat verlochenen,
    Doe loose valsche dieb,
    O fy dy an, hen aus.
Pekel.*                         Hen aus met dy, fy fy.
Alle. O fy dy an, hen aus, en daer de sulche zy.

Vrou. (340) Beweist mie nor der man
    Der sulks beweisen kan,
    Sou sol er alsoo balt,
    Ein neu liet vangen an,
    O fy dy an, hen aus.
Pekel.                         (345) Hen aus met dy, fy fy.
Alle. O fy dy an, hen aus, en daer de sulche zy.

Pekel. Ziet, daer staet er
    Ich bid mijn Herr,
    Dijn anvang maekt ein endt.
J. Karel. (350) Noe ich gemant met mijn verstant
    Te slechten dees behendt.
Vrou. O fy dich an hen aus.
Pekel.                         Hen aus met dy, fy fy.
Alle. O fy dich an, hen aus, en daer de sulche zy.

I. Karel spreekt. (355) Nu wier waeren zoo weit tot aen het niderleggen.
Pekel. Ja, das niderleggen das maelt mier im kop.
I. Karel singt. Soo balt ich nider lach
    Begost bald mijne vreugdt,
    Ach wee! ach wee! my ich erwacht.
Pekel. spreekt. (360) Wat ontwachte je.
I. Karel. Ja ich lag in een droom.
Singt. Mijn lust verkeert in leet.
[fol. B2v]
Vrou. O fy dich an, hen aus.
Pekel.                         Hen aus met my, fy fy.
Alle. (365) O fy dy an hen aus, on daer de sulche zy.

Pekel. Was dieses nur ein droom.
I. Karel. Niet anders gelaubt my noer.
Vrou. Soo bist du ein verlochner dieb.
Pekel. Lief vrou dou bist geen Hoer etc.
Vrou. (370) O fy dich an, hen aus.
Pekel.                         Hen aus met my, fy fy.
Alle. O fy dy an, hen aus ond daer de sulche zy.

Vrou. Zijt maer zu vried euch nicht bedriebt
Alle yver ich verlas.
Pekel. (375) ’k Sweer op mijn knie ’k salt niet meer doen.
Vrou. Soo sterft all onser has.
Alle. O fy de Jalouzy verhaeste Jalouzy
    Het macht maer quaet ein man
    Dille dan
    (380) Vnd werkt viel schelmery.

Pekel. En die de Jalouzy
    Op ’t yvrigst niet vervloekt
    Die wens ik een paer hoornen
    Op de kop te zijn gedoekt.
Alle. (385) O fy de Jalouzy
    Verhaeste Jalouzy
    Het macht maer quaet ein man
    Dille dan
    Vnd werkt viel schelmery.

Pekel. (390) Dan ich hoff even wel ik niemant hier en vint
    Hebt gy u vrouwen hartlijk lief
    Al evenwel weest niet blint.
Alle. O fy de Jalouzy, verhaeste Jalouzy,
    Het macht maer quaet ein man
    (395) Dille dan
    Vnd werkt viel schelmery.

EYNDE.

Continue

Tekstkritiek:

fol. A1r in’t er staat: in’
vs. 30 verdenken er staat: verdenkeu
vs. 95 Est er staat: Et (emendatie van Bolte, Die Singspiele 1893)
vs. 249 Bolte vermoedt verhaelen i.p.v. erhaelen
B1v: aus er staat: ans
B2r: Pekel. er staat: Pikel.