De quel-geesten. 1681. Naar Les fâcheux (1662) van Molière
Door Johan vander Marck, Naemrol der Nederduitsche
          tooneelspellen
(1724)
toegeschreven aan Hazart (een
          Hollander, dus niet de Zuid-Nederlandse jezuïet
          Cornelius Hazart).
Uitgegeven door drs. J. Breunesse
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden
Ceneton035030UB Gent
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[fol. *1r]

DE

QUEL-GEESTEN:

BLY-SPEL.

Nagevolgd uyt het Frans

VAN

Monsr. MOLIERE.

[Vignet: fleuron]

IN ’s GRAVEN-HAGE,
_________________________

By PIETER HAGEN, Boeckverkoper in de
Hoog-straat, inde Pauw, 1681.



[fol. *1v:blanco]
[fol. *2r]

Myn waerde Mecenas,

IK draag u een werk op daar gy niet weinig deel aan hebt, alsoo het op uw voorslag aangevangen, op uw aanmoedigen vervolgt, en op uw ernstig aanhouden voltrokken is. Gy sult’er misschien den eenigen Leser niet van sijn, hoewel ik ’t niet als voor u gemaakt hebbe, daarom moet ik eenige reden van de wijse van myn vertaling geven, om u de moeyte af te nemen van sulks te doen aan de gene die door uw toedoen dit maaksel in handen sullen krygen, wanneer ’t u niet sal gelieven dat verborgen te houden.
    d’Oversetting is in onbedwongene Rijmen gesteld, niet sonder voorbeeld in onse taal.
De malle Wedding, dat overgeestig Toneel-stuk van dat treffelijk Konst genootschap van Nederduytse Digters heeft my aanleydinge gegeven om dese slag van rijmen te verkiesen, op dat ik te gemakkelijker en te beter den sin van mynen Fransen Schryver sou konnen uytdrukken, en ook om het On-rijm te nader te komen, waar in my dunkt dat alle Bly-spelen behoorden geschreven te worden, indien sulks met ons gebruyk over een quam.
    Ik heb voor ’t meeste deel getragt suyver Duyts te gebruyken, schoon ik wel weet dat men ’t so net niet en spreekt in de gewoonlijke redeneeringen, maar al deê men dat, het sou niet quaad wesen. Ook heb ik nergens, dat ik weet, sulk een uytgesogt, seldsaam, en hoogdravend Duyts, dat gemeene luyden niet verstaan souden, gelijk ik wel in andere Tooneelwerken gesien heb daar ’t niet te pas en quam. Ik heb mede niet noodig geoordeeld de woorden van myn Sprekers (daar ik Hollanders afgemaakt heb) eenigsins na
[fol. *2v] de bedorven Hollandse uytspraak te verschikken, ’t geen onse Digters insonderheyd de Amsterdammers gemeenlijk doen. Ik heb een afkeer van die gerabraakte en mishandelde taal in spreken of schryven te gebruyken, sonder dat ik die in de Tooneel-spelen misprijsen kan daarse een levendige verbeelding helpt maken, maar myn Bedryvers, meestendeel geen luyden van d’alder-geringste slag sijnde, mogen wel een goede taal spreken, sonder dat het vreemd hoeft te schijnen.
    Die het eerste Bedrijf te lang vind, om het derde Toneel dat ik’er in geflanst heb, sou wel gelijk konnen hebben, maar de nieuwe vinding, die niet van my, maar t’eenemaal van een ander is, heeft my soo behaagd, dat ik niet heb konnen laten die ergens in dit stuk plaats te geven.
    ’t Verhaal van den Iager, dat in ’t Frans is, heb ik onvertaalt gelaten, uyt onkunde van de woorden die de Iagt eygen sijn. Onse spraak, weet ik wel, heeft’er andere als de Fransche, soo dat ik hier niet heb konnen doen als op de plaatsen daar gehandeld word van Kaart-spelen en Danssen, waar ontrent onse Lands-lieden sig van de Fransche Konst-woorden dienen. Om het gebrek van het tweede Bedrijf door dese uytlatinge veroorsaakt te vervullen, heb ik’er twee Quel-geesten van myn eygen vinding aangevoegd, diemen ligtelijk van die van
Moliere onderscheyden sal.
    Ik heb het Spel op sijn Hollands willen toestellen, waarom ik eenige dingen agtergelaten en veranderd hebbe, die ik op de hedendaagsche Hollandse wyse niet passen kon. De namen van de Speelders heb ik evenwel vergeten te veranderen: het waar nog ligtelijk te doen, maar ik agt het niet seer noodsakelijk, om dat de namen selden in het rijm
[fol. *3r] komen, en dat’er ook veel geboorene Nederlanders gevonden worden die geen Duytse namen hebben.
    Ik heb getragt van de sin van mijnen Schryver nergens verre af te wijken, ook sijn woorden behoudende, soo veel als ik die met de nood-dwang van ’t Rijm, en d’eygenschap van onse Taal over een wist te brengen.
    De mislagen van dit maaksel, die uw schrander oordeel genoegsaam ontdekken sal, sult gy gelieven, als sy eenigzins verdragelijk zyn, in een nieuwen Rijmer te verschoonen. Andere, die gy dit werk laat sien, mogen daar van denken en spreken na haar goed dunken, het sal voordeel nog schade toebrengen aan den Maker, die gy, dit bid ik u, aan niemand sult doen kennen.
    Indien ik in dese oversettinge uwe begeerte en verwagtinge niet gelukkig genoeg voldaan heb, ik zal my in dit ongeval moeten troosten met de hoope van in andere gelegentheden my beter te sullen quyten van de pligten die ik schuldig ben, tot dankbaarheyd voor de menigvuldige weldaden, die gy bewesen hebt aan my,

                                    Uwen gehoorsamen Dienaar, en toe-
                                            gedanen Vriend,

                                                                    Die gy kent.



[fol. *3v]

NAMEN

DER

HANDELAARS.

 ERASTUS, Edelman.
 LA MONTAGNE, Syn Knegt.
 ORPHISE, Meestresse van Erastus.
ALCIDOR.
THEPHILUS.
LISANDER.
ALCANDER.
ALCIPE.
LUCIDOR.
TERMINIUS.
CARITIDES.
ORMIN.
FILINTE.
}
}
}
}
}
Quel-geesten.
ORANTE.
CLIMENE
} Juffers.
 DAMIS, Voogd van Orphise.
 L’EPINE, Syn Knegt.
 LA RIVIERE, met 2 Makkers, Dienaars van Erastus.

Continue
[p. 7]

DE

QUEL-GEESTEN,

BLY-SPEL.

EERSTE BEDRYF.

Het Toneel is een openbare wandel-plaats
met Geboomte beplant.


EERSTE UYTKOMST.

Erastus, La Montagne.

Erastus.
    WAt ster, ô Hemel, is ’t, daar ’k onder ben geboren,
                Dat my altijd, en waar ik wesen mag,
    Quel-Geesten, die mijn siel vermoorden, sijn beschooren!
    ’k Ontmoet’er alle daag weer van een nieuwe slag:
    (5) Maar d’alderslimst’is nog een vent van desen dag.
    Ik dagt in eeuwigheyd niet van hem af te raken,
                En heb geen kleyn getal vervloekingen gedaan
    Op myn onnoos’le lust, die my ’t besluyt dêe maken,
    Van naar het middag-maal na ’t Schou-burg toe te gaan:
    (10) ’k Verwagte daar vermaak, maar heb’er voor myn sonden
[p. 8]
                Ellendiglijk een harde straf gevonden,
    Ik voel my nog daarom vol toorn in myn gemoed,
                Soo dat ik u de saak verhalen moet.
    Ik was op ’t Schou-burg, en gesind een Spel te hooren,
                (15) Daar my veel lofs van was geseyd te vooren;
    Een yder hield sig stil, het spelen nam begin.
                Daar komt’er een, niet schaars met lint behangen,
    En stapt met dol geswier, vol wind het Schouburg in:
    Sa, roept hy, fluks, pas op, om my een stoel te langen.
    (20) Syn groot getier verbaast een yder die het hoort,
    En ’t schoonste deel van ’t Spel werd dus door hem gestoord.
    Ag Hemel! dagt ik doe, en sal ’t u noyt behagen,
    Dat ik myn Lands-luy sig wat wijsselijk sie dragen,
                En moeten sy soo openbaar
            (25) Op een Tonneel van haar gebreken,
    Selfs een vertooning doen, en maken alles waar
    ’t Geen onse Buuren steets tot onse schande spreken,
                Ter oorsaak van ons mal gebaar.
    Ik trok myn schouders op, vol spyt en ongenoegen;
    (30) De Speelders wilden sig wêer na haar rollen voegen:
        Maar daar is nieuw geraas gemaakt door desen quant,
    Als hy sig plaatsen sou, want met seer groote schreden
                Quam hy dwars over ’t Schouburg treden,
    En schoon hy sitten kon aan dees’ of geene kant,
    (35) Heeft hy sijn stoel vlak voor in ’t midden nêergeplant,
    En met sijn breeden rug d’aanschouwers toe te keeren,
    Haar meesten-deel ’t gesigt der Speelders doen ontbeeren.
    Een ander sou beschaamd geweest sijn om ’t gerugt
                Dat onder ’t volk hierom is opgeresen;
    (40) Dog hy en liet sig daar niet aan gelegen wesen,
    Maar bleef ’er vast en pal, tot yders ongenugt,
                En van die plaats en waar hy noyt gekomen,
    Indien hy, tot myn ramp, my niet en had vernomen.
                    Hy voegde sig straks aan myn sy,
    (45) Hoe vaard gy? laat ik u omhelsen, sey hy my.
[p. 9]
    ’k Wierd schaam-rood, mits elk een sijn oogen naar my wende,
    Om dat dien Los-kop my, soo ’t scheen bysonder kende.
    De kennis was seer kleyn, maar evenwel men siet
                    Dat sulke menschen op een niet
                (50) Een groote kennis willen bouwen,
    En straks in ommegang sig seer gemeensaam houwen.
    Ik had terstond seer veel onnut gevraag van hem,
    De spraak der Speelders was soo luy niet als sijn stem:
    Hy wierd van elk vervloekt, en ik, om soo sijn praten
    (55) Te stutten, bad dat hy my ’t hooren toe wou laten.
                    Hoe, sey hy, saagt gy noyt dit Spel?
                De duyvel haal my, ’k vind het aardig,
    ’k Ben daar geen esel in, en weet de wetten wel
                Die een Tooneel-stuk prysens-waardig
    (60) Doen syn, en daarom is ’t, dat seker groote Geest
    Altoos sijn Spelen, eer hy s’uyt geeft, voor my leest.
    Doe ging hy my van’t Spel een kort begryp uytleggen,
    Op yder uytkomst moest hy my te voren seggen
    Wat dan geschieden sou, selfs sprak hy overluyt
    (65) ’t Geen hy van buyten kon, eer als den Speelder, uyt.
    My holp geen tegenspraak, ’k most in die quelling wesen,
    Tot dat hy lang voor ’t eynd van ’t Spel is opgeresen;
    Want volk van weytse swier wagt sig voor alles wel
                Van ’t luyst’ren naar d’ontknooping van een Spel.
    (70) Ik gaf den Hemel dank, om dat ik mogt vertrouwen,
    Dat nu, na reedlijkheyd, myn plaag eens op sou houwen;
                Maar soo goed koop quam ik ’er geensins af:
                Want hy begon op nieu my ’t hooft te quellen,
                    Met van sijn daden te vertellen,
    (75) En met sijn deugden my op ’t grootste voor te stellen,
    En ’t goed geluk dat hem de Min by Vrou-luy gaf;
                    Syn paarden wierden niet vergeten,
    En hoe hy op het Hof in gunst was, moest ik weten,
                    Mits hy my daar, wanneer ik wou,
                    (80) Van ganscher harten dienst doen sou.
[p. 10]
    Ik boog myn hoofd, om schyn van dankbaarheyd te maken,
    En sogt vast middel om met eeren weg te raken:
    Hy merkte dat ik my bewoog om heen te gaan,
    Ik ga met u, sey hy, ’t volk is hier al van daan.
    (85) Wy gingen uyt. Doe dêe hy my nog meerder lijden,
    Kom, sey hy, laat ons wat met myn Cales gaan rijden;
                    s’Is net en aardiglijk gemaakt,
                    Waarom verscheyde groote Heeren
                    Een van de selve slag begeeren,
    (90) Soo dat den Maker seer daar mêe aan werk geraakt.
    Ik dank u, seyd’ ik, wild myn weygering verschoonen,
    Daar is een maal, het geen ik geven moet, bereyd.
    Ha! sprak hy, als uw vriend meen ik dat by te woonen,
    Hoewel ik aan een Graaf myn komst heb toe geseyd.
                (95) Ik sey, ’k heb niet genoeg bereyden laten
    Voor luyden van uw staat, die ’k op een kleynigheid
    Niet nooden derf. O neen, gaf hy my tot bescheyd,
                    Ik seg ’t u met vrypostigheyd,
                    Dat ik om met u wat te praten
                    (100) Het maar alleen heb aangeleyd.
    Ik sweer u, dat ik tragt de groote Gasteryen,
                    Mits ikse moe ben, te vermyen.
    Maar, seyd ik hem, dien Heer maakt op uw komst al staat,
    Dies is ’t niet reed’lijk dat.... Ey, sprak hy, wat een praat,
    (105) Wy kennen altemaal malkanderen als vrinden,
    Ik kan myn tyd-verdrijf by u veel soeter vinden.
    ’k Was op my self misnoegd, vol droefheyd en berou,
    Om dat myn vond soo slegt een uytslag had genomen,
    En wist niet waar ik nu myn toevlugt nemen sou,
    (110) Om van een pyn, die my ging dooden, af te komen.
    Daar quam terwijl een koets van kost’lijk maaksel aan,
    Van agter en van voor met Dienaars overlaân,
    Die met een groot gedruys is voor ons blyven staan:
                    Hier quam een Iongman uytgetreden
    (115) Seer treff’lijk in gewaad. Myn Quel-geest liep terstond
[p. 11]
    Seer wind’rig na dien Heer, die ook niet stil en stond:
    d’Omhelsingen die sy daar op malkand’ren deden
                    Vertoonden sulke driftigheden,
    Dat yder, die het sag, sulks wonderbaarlijk vond.
    (120) En onderwyl dat sy sig diep in Hoff’lijkheden
    Verwarden met gedraay en wringen van haar leden,
    Ben ik, niet sprekende, heel stil van daar gevlugt:
    Na dat ik langen tijd had in die smert gesugt,
    En hem verwenst die my, door sijn halstarrig teemen,
    (125) d’Uur van myn Lief bestemd, belette waar te nemen.
La Mont. Het leven heeft vermaak en moeylijkheden in;
    ’t Is altijd niet, myn Heer, gelijk ’t ons sou behagen.
    Elk moet’er hebben hier op aarde die hem plagen;
    ’t Sou, sonder dat, den mensch te seer gaan na sijn sin.
Erast. (130) Maar onder al de menschen die my quellen,
    Moet ik myn Liefsten’s Voogd nog voor de quaadste tellen:
    Hy breekt de hoop die sy aan myn begeerten geeft,
    En sy, om dat hy soo myn Liefde wederstreeft,
    Derft my maar sien als hy daar van geen kennis heeft.
            (135) ’k Vrees dat myn tijd al is verstreken;
    Dit is de dreef, daar wy malkander moeten spreken.
La Mont. d’Uur die van een Meestres gestelt is strekt sig uyt,
    Een oogenbliks versuim word selden naauw genomen.
Erast. ’t Is waar; ik moet nogtans Orphises gramschap schroomen,
    (140) Dewijl myn groote Min een niet tot misdaad duyt.
La Mont. Soo die volmaakte Min, die sig hier wel komt toonen,
    By u dus van een niet een misdaad maken kan,
    Haar suyv’re liefde wil’t geen gy misdoet verschonen,
    En maken tot uw loon ook weêr een niet daar van.
Erast. (145) Maar meent gy dan in ernst, dat sy my sou beminnen?
La Mont. Hoe! speelt dan daar ontrent nog twyff’ling in uw sinnen?
[p. 12]
Erast. Og seer beswaarlijk kan een regt verliefd gemoed
    In diergelijk geval sig heel versekerd houwen.
    Men vleyt sig menigmaal, het geen my sorgen doet;
    (150) En ’t geen ik ’t meeste wens derf ik het minst vertrouwen.
                Maar laat ik sien dat ik die Schoon’ ontmoet.
La Mont. Myn Heer, uw das hangt scheef.
Erast.                                      Daar is niet aan gelegen.
La Mont. Met uw verlof, myn Heer, ik schikse wat ter degen.
Erast. Ay, gy verworgt my, gek, laat slegts de das so staan.
La Mont. (155) Laat ik wat met de kam....
Erast.                                   Wat dwaasheyd komt u aan?
    Uw kammen heeft myn hoofd by na een oor doen missen.
La Mont. Uw schouder-strik....
Erast.                    Gy neemt te veel bekommernissen,
    Laat blyven.
La Mont.         Maar s’is los.
Erast.                                    Ik wil dat die soo sy.
La Mont.                 Ten minsten dan veroorloft my,
    (160) Als een bysond’re gunst, uw hoed wat af te vagen,
    Die seer bestoven is.
Erast.                             Wel vaagt, als ’t wesen moet.
La Mont.     Wild gy een hoed die so gesteld is dragen?
Erast.                 Ik bid u dat gy u wat spoed.
La Mont. ’t Waar sonde.
Erast.                            ’t Is genoeg.
La Mont.                                        Gelieft nog wat te toeven.
Erast. (165) Hy moet myn lijdsaamheyd ten uyttersten beproeven.
La Mont. Waar hebt gy dog den hoed soo vuyl gemaakt, myn Heer?
Erast. En kryg ik desen hoed noyt uyt uw handen weêr?
La Mont. Nu is hy schoon.
Erast.                              Geef hier.
[p. 13]
                La Mont. Latende den hoed vallen.
                                              Hou!
Erast.                                          Nu hy is gevallen,
                Sal ik’er heerlijk meê gaan brallen,
    (170) De pokken.....
La Mont.            ’k Sal het ras wat af doen.
Erast.                                                Neen, dat ’s uyt.
    De droes vaar in een knegt, die soo sijn Meester bruyt,
    En niet en doet als hem mishagen en verveelen,
    Met dat hy over al de neus-wys in wil spelen.



TWEEDE UYTKOMST.

Orphise, Alcidor, Erastus, La Montagne.

Erastus.

    MAar sie ’k Orphise niet, ja sy komt ginder aan.
    (175) Waar spoed sy sig soo heen? wie mag daar by haar gaan?
Hy groet haar so als sy voor by gaat,
en sy keert het hoofd om.
                Hoe! my op dese plaats ’t aanschouwen,
    Voor by te gaan, en sig als vremd van my te houwen,
    Wat sal ik denken? seg, spreek vry in dit geval.
La Mont. ’k Vrees moeyelijk te sijn, dies seg ik niet met al.
Erast. (180) Gy sijt het in der daad met niet met al te seggen,
                Terwijl myn ziel soo fel gepynigd wert.
                Antwoord dog iets aan myn verslagen hert:
                Hoe oordeeld gy dat ik dit uyt moet leggen?
    Segt uw gevoelen.
La Mont.                 Neen, myn Heer, ’k swijg liever stil,
    (185) Dewijl ik nu niet meer de Wys-neus spelen wil.
Erast. De drommel haal de nar! gaat volgt haar op haar treden,
    Siet waar sy blyven, maakt ontrent haar steets te sijn.
[p. 14]
                    La Mont. wederom komende.
    Van ver?
Erast.         Ja.
                    La Mont. wederom komende.
                      Sonder dat sy ’t sien, of dat ik schijn
    Haar na te sijn gestuurd.
Erast.                        Neen, ’t heeft meer grond op reden
                    (190) Dat gy het haar rond uyt bekend
    Gaat maken, dat ik u om haar te volgen send.
                    La Mont. wederom komende.
    Vind ik u dan weêr hier?
Erast.                                  Den hemel moet u plagen!
    De wereld dunkt my kan geen grooter Quelgeest dragen.
                La Mont. gaat heen, en Erast. vervolgt.
    Hoe seer ben ik ontsteld! ’k sou vry sijn van die pyn,
    (195) Indien ’t my was belet hier op dees’ uur te komen.
    Ik dagt dat alle ding gans na myn sin sou sijn,
    Maar ’k heb hier tot myn ramp het tegendeel vernomen.



DERDE UYTKOMST.

Théphilus, Erastus.

Théphilus.
    MYn Heer, dewijl ik klaar bespeur uyt uw gelaat,
    Dat gy swaarmoedig sijt, kom ik my by u voegen,
                (200) Om u een* weynig aan de praat
    Te brengen, want ik sie het aan met ongenoegen,
    Dat gy in eenigheyd dus mymerende gaat.
Erast. Gy doet te veel voor my, myn Heer, ik bid u laat
    Uw kranken na uw hulp om mijnen’t wil niet wagten.
Théph. (205) ’t Is waar, ik heb’er vyf of ses in slegten staat,
                Daar Naam-doctoren haar toe bragten;
    Want doe ’t verhoeteld was, versogt men eerst myn raad.
[p. 15]
    Ik meen nogtans....
Erast.                        Laat dog die luyden niet verlegen.
Théph. Ik kan myn konst aan haar nog in een uur niet plegen,
    (210) Gelijk ik geeren sou. Ik kom nu van een plaats,
    Daar ik te middag at met vier natgier’ge Maats,
    Die lustig wyn op dees’ en die gesondheid dronken:
    So dat ik tegen dank een glas twee dry te veel
                Heb moeten jagen door de keel.
    (215) Heer Doctor doet bescheyd gelijk ons is geschonken,
    Was haar gedurigen roep. Sy noemden dat bescheyd;
                Maar is ’t geen onbescheydenheyd
    Met overmaat van drank een goeden Vriend te quellen,
                En sijn gesondheyd gants t’ontstellen?
    (220) Nu doet het hoofd my seer, de werking van myn maag
    Word door de wyn belet, en ik en sou van daag
            Niet seer bequaam tot myn beroeping wesen,
    Indien ik door de Thee my niet en ging genesen.
                Myn Heer, ey lieve gaat dog mêe
    (225) Tot mynent, om de proef te nemen van een Thee,
    Die my nog onlangs is uyt Indiën gesonden,
    En ongemeen in deugd van kenders word bevonden.
Erast. Ik vond noyt groote smaak in dees’ Uytheemsche drank.
Theph. Is ’t mogelijk, daar die so lieflijk in de mond is.
    (230) Myn Heer, gebruyktse maar eens veertien dagen lank,
    Ik wed gy segt dat Thee seer lekker en gesond is.
                Wanneer men is aan Thee gewend,
    Dan is het dat men eerst te deeg haar kragten kent,
    Thee maakt een frisse mond met witt’en vaste tanden,
    (235) Daar is geen beter drank ter wereld voor den dorst.
    s’Is heylsaam voor de keel, s’is dienstig voor de borst
                De maag en d’ander’ ingewanden,
                Ja ’t gansche ligchaam door voor ’t bloed,
                Het geen sy fijnder worden doet.
[p. 16]
        (240) De Thee geneest een menigte van qualen,
        Daar ik’er maar een deel van sal verhalen;
    Verkoudheyd, Kinchoest, Huyg, ontsteking in de Keel,
    Koorts, Teering, Watersugt, Jigt, Koude-pis, Graveel,
    Buykloop, Hardlyvigheyd, Darm-krimping, Speenen, Wormen,
    (245) Engborstigheyd, Blaau-schuyt, Roos, Pokjes, Vierigheyd,
    Hertklopping, Roodeloop, ja selfs swaarmoedigheyd,
    Welk laatste quaad u schynd niet weynig te bestormen.
    Drinkt Thee, myn Heer, drinkt Thee, het sal nog beter sijn
                Voor uw droefgeestigheyd als wyn.
                (250) De Thee heeft ook voor sinkingen in d’oogen,
    En voor hardhoorentheyd een sonderling vermogen.
    Sy doet veel deugds aan ’t breyn, en maakt de menschen wijs,
                Dit is een kragt die ik’er meest in prys.
                Thee-water scherpt de lust tot eten,
    (255) ’t Ontlast het lighaam wel, ja ’t doet vergif uytsweeten.
    Geen nat op aard en is soo kragtig nog soo eel;
                Nogtans al dronkt gy nog soo veel,
                ’t Sal noyt aan uw gesondheyd schaden:
    Ik derf wel agter een twee honderd kopjes laden.
Erast. (260) De Thee staat evenwel soo diep niet in de gunst
                Van menig Oeff’naar van u kunst.
Theph. Ik weet wel dat een deel waan-wijse Naam-doctoren
                Quaad derven spreken van dit kruyd,
    Maar noyt en sult gy daar gegrond bewijs van hooren:
                (265) Dies vallen sy daar slegt meê uyt.
[p. 17]
    De Thee veragters sijn gemeenlik van die Heeren,
    Die by Hippocrates en by Galenus sweeren,
                   En bidden haar bykans als Goden aan:
                   En mits sy noyt iet nieus en willen leeren,
                   (270) Soo last’ren sy al ’t geen sy niet verstaan,
    En volgen d’oude trant, al sou ’t den sieken deeren.
                   Den eenen jagen sy de siel
    Ten lyv’ uyt door een plas van walgelijke sappen;
        Den and’ren doen sy ’t leste bloed aftappen
                   (275) Het geen hem nog in ’t leven hiel
        Ik hoop in ’t kort die Mannen aan te wijsen
    Dat sy maar Moordenaars en Botterikken sijn:
Ik sal daar toe een boek uyt geven in ’t Latyn,
Waar door ik niet beoog mijn kennis te doen prijsen;
(280) (Een ware Filosoof versmaad dien yd’len roem)
’t En is ook niet uyt haat dat ik haar doen verdoem:
Ik soek maar door dat schrift de waarheyd soo t’ontdekken,
Dat die mijn naasten mag tot nutte leering strekken.
Dan sal men sien, dat veel die voor Doctoren gaan
(285) Van groot’ervarentheyd in siekten te genesen,
Nog de beginselen niet half te deeg verstaan
Van d’ed’le konst, waar in sy meesters willen wesen.
Erast. ’k Geloof wel, al versta ik ook die dingen niet,
    Dat uwe stellingen niet sijn te wederleggen.
Theph. (290) Mijn Heer, gy sult dat eerst met reden konnen seggen,
    Als uw verstand eens klaar in mijn gevoelens siet.
    Laat ik daar toe met een uw herssens wat bereijden,
            Met tien of twintig kopjes Thee.
Erast. Ik dank u seer mijn Heer, ’k wagt iemand daar ik mêe
    (295) Te spreken heb.
Theph.                            Seer wel, ik sal dan van u scheyden,
        ’k Versoek maar d’eer van op een and’ren dag
[p. 18]
    U aan myn huys te sien, en myn Thee t’onthalen.
Erast. Mijn Heer, dat is een saak die ik niet weyg’ren mag,
    Mits Thee soo heylsaam is voor veelderhande qualen.
Den Doctor gaat heen.
    (300) Hoe heeft dien Doctor my met sijn geswets gequeld!
    My dunkt dat hem het breyn is door de Thee ontsteld:
                   Al had de Thee die schoone kragten,
                   Daar hy soo veel van heeft geseyd,
    Indiense d’oorsaak is van sijn laatdunkentheyd,
    (305) Sal ik my van dien drank myn leven lang wel wagten.



VIERDE UYTKOMST.

Lisander, Erastus.

Lisander.
    ’k HEb onder dit geboomt u al van ver gekent,
    Myn Heer, en straks daar op mijn gang tot u gewend.
    Ik moet u, als mijn Vriend, eens een Courant doen hooren,
    Die van myn maaksel is, waar van de wijs al d’ooren
            (310) Der kenders aan het Hof vernoegd:
    Van meer als twintig sijn daar woorden op gevoegd.
    ’k Heb Goed’ren, Adel, en een reed’lijk ampt daar neven,
    En mag in Holland met genoegsaam aansien leven;
    Maar ’k wou niet, om al ’t geen ik daar heb opgeteld,
    (315) Dat ik die Sang-wijs niet en hadde t’saam gesteld.
    La, la, hem, hem, ey wild uw aandagt hier toe geven.
Hy singt sijn Courant.
    Gaat dat niet schoon?
[p. 19]
Erast.                          Og ja.
Lisand.                            ’t Eynd heeft wat geestigs in.
Hy singt het eynde wederom 4 of 5 maal agter malkander.
    Hoe vind gy nu de wijs?
Erast.                                Gewisselijk seer aardig.
Lisand. Den dans, die ik daar op gemaakt heb, is ’t niet min,
    (320) Voornaamlijk de figuur is gans verwond’rens waardig.
Hy singt, spreekt, en danst’ te gelijk, en doet Erastus de figuren van de vrouw maken.
    Dus danst de man, waar na de vrou dus danssen sou:
    Nu ’t samen: dan van een, en daar moet sy nu komen.
    Hebt gy die kleyne trek van feint’ in agt genomen?
    Die fleuret, die coupés in ’t loopen na de vrou?
    (325) Nu rug aan rug, en dan van voor op haar gedrongen.
    Wat dunkt u nu hier van?
Erast.                               ’t Sijn uytgelesen sprongen.
Lisand. Voor my, ik lagh’eens met Dans-meesters.
Erast.                                                 ’k Sie dat klaar.   
Lisand.      De passen dan....
Erast.                              Sijn treffelijk voorwaar.   
Lisand. Wel, wild gy dat ik u uyt vriendschap die sal leeren?
Erast. (330) ’k Heb waarlijk tegenwoordig wat
    Dat my belet.
Lisand.            ’t Sy dan, wanneer gy ’t sult begeeren.
                So ’k nu de woorden by my had,
                Wy souden die te samen lesen,
    En sien eens welke dat de beste mogten wesen.
Erast. (335) Na desen eens.
Lisand.                     Vaard wel.     Baptist’ myn waarde vrind
    Weet niet van mijn Courant, ’k moet sien dat ik hem vind:
    Wy sijn seer eens gesind in Musicale saken,
    En ’k sal hem bidden daar partyen op te maken.
Hy gaat heen gedurig singende.
[p. 20]
Erast.       Og! moet d’aansienlijkheyd van staat,
                (340) Waar meê men alles wil bedekken,
    Ons daaglijks dwingen tot het dulden van veel gekken,
    Uyt een beleefdheyd, die soo verre dikwils gaat,
                Dat wy ons self daar door verneeren,
    Om met loftuytingen haar dwaasheyd te vereeren.



VYFDE UYTKOMST.

La Montange, Erastus.

La Montagne.
    (345) ORphise is nu alleen, en komt van dese sy.
Erast.                Og hoe ontroerd gevoel ik my!
    Ik kan myn liefde tot die wreede niet verlaten,
    Myn reden evenwel wil dat ik haar sal haten.
La Mont. Myn Heer, uw reden weet niet eens wat sy begeerd,
    (350) Nog dat een Juffer ’t hart soo kragtig overheerd.
    Schoon wel gegronde reên een minnaar toornig maken,
    Een woordje van sijn Lief vereffend weêr veel saken.
Erast. Helaas, ’t is waar, ik voel alrêe dat haar gesigt
    In al myn gramschap my nog tot ontsag verpligt.



SESDE UYTKOMST.

Orphise, Erastus, La Montagne.

Orphise.
    (355) IK kan seer weynig vreugd bespeuren in uw wesen.
    Erastus, sou mijn komst u wel misnoegd doen wesen?
    Wat is ’t? wat schort u dog, en om wat ongenugt
                Is ’t dat gy nu dus in myn bysijn sugt?
[p. 21]
Erast.            Ag wreede, hoe kont gy my vragen
    Wat dat myn droevig hart soo doodelijk mag plagen?
    (360) En is het niet een werk van een boosaard’ge geest,
                Dat gy u als onwetende wild dragen,
    In ’t gene daar gy selfs sijt oorsaak van geweest?
    Die man daar ik u flus meê heb voor by sien komen...
Orph. (365) Is dat het geen gy soo ter herten hebt genomen?
Erast. Spot, ongenadige, nog met mijn ongeluk.
    Ondankb’re, ’t voegd u niet te lagchen in myn druk.
    Ik kan de swakheyd die ’k voor u heb niet verbergen;
    En gy misbruykt s’om dus myn minne brand te tergen.
Orph. (370) ’t Is seker lagchens waard; ’k beken gy sijt wel mal,
    Dewyl gy u soo seer ontsteld in dit geval.
    De man daar gy van spreekt, ver van my te behagen,
    Is een daar van ik my met loosheyd heb ontslagen;
    Een Quel-geest, van dat slag van sot-beleefde maats,
    (375) Die niet en lijden, dat een Juffer op een plaats
    Alleen sy, maar terstond met soete taal haar komen
    Een hand aanbieden, die met spijt werd aangenomen.
    Ik veynsde weg te gaan, om met gevoeglijkheyd
                Myn oogmerk voor hem te bedekken:
    (380) Hy heeft my by de hand tot aan myn koets geleyd.
    Dus wist ik van dien mensch my met der haast ’t onttrekken,
                En kom langs d’and’re weg u by.
Erast. Orphise, mag ik op uw redenen vertrouwen,
                En is uw hart gans ongeveynsd voor my?
Orph. (385) Ik vind u seker soet met sulken praat te houwen.
    En ik verschoon my vast op uw onnut geklag;
    ’k Ben nog t’onnoosel, en myn malle goedheyd...
Erast.                                                                        Ag!
    Myn al te strenge Schoon’, en wild u niet verstooren,
    ’k Geloof nu blindeling, alleen op uw gesag,
    (390) Al wat uw mond my sal gelieven te doen hooren.
    Bedriegd, indien gy wild, een armen minnaar vry;
[p. 22]
    Ik sal ontsag voor u behouden tot myn sterven.
    Verwerpt myn min, laat my geen wedermin verwerven,
    Bemind, daar ik het sie, een ander boven my.
    (395) Ja alles wil ik wel van myn Meestres verdragen,
    ’t Sal my de dood aandoen, maar ’k sal’er niet van klagen.
Orph. Wanneer soodanige gevoelens in u sijn,
    Sal ik van myne kant ook weten te betoonen....



SEVENDE UYTKOMST.

Alcander, Orphise, Erastus, La Montagne.

Alcander.
    MYn Heer een woord. Mejuffer wild verschoonen,
    (400) Soo ’k door geheym gesprek onhoff’lijk by u schijn.
Sy gaat heen.
    Mijn Heer, ik kom ongeern u dit versoek voordragen;
    Maar mits een keerel my daar even t’onbeleefd
    En t’onverdragelijk met hoon bejegend heeft,
    Soo wens ik dat gy straks, (de saak lijd geen vertragen)
        (405) Uyt mijnen naam hem voor de kling gaat dagen.
    Gy weet, dat ik met vreugd, in diergelijk geval,
    U in de selve munt het weêr vergelden sal.
Erastus hebbende eenige oogenblikken sonder spreken geweest.
    Ik wil my self hier niet door snorkery beroemen;
    Maar ’k heb my eer Soldaat, als Hoov’ling konnen noemen.
    (410) ’k Heb veertien jaar gediend, en agt my wel in stand,
    Van my gevoeghelijk een Lijfgevegt t’ont-trekken,
    En niet te vreesen dat het weyg’ren van mijn hand
[p. 23]
    Hier in my tot verwijt van blooheyd oyt kan strekken.
    Dit vegten brengt een mensch te deerlijk in de ly:
    (415) Want onsen Prins en is geen Vorst in Schildery,
    Maar oeffend strenge straf aan die geen wetten agten.
                Hy houd de grootste van het Land
        Daar door in pligt, en doet daar in (na mijn verstand)
        Het geen men van een deftig Vorst sou wagten.
    (420) Al heb ik harts genoeg, als ik hem dienen moet,
    Tot iets dat hem nishaagd ontbreekt my gans de moed.
    Mijn pligt is, van sijn wil mijn hoogste wet te maken;
    Soekt iemand anders, die daar tegen aan wil gaan.
    Mijn Heer, ik spreek rond uyt, en ben in and’re saken
        (425) Altijd bereyd om u ten dienst te staan.
    Vaard wel. Hoe quellen my de moeyelijke menschen!
    Waar heen vertrok sig straks ’t lief voorwerp van mijn wenschen?
La Mont. ’k Weet niet.
Erast.                  Maakt dat gy ’t weet, en soekt haar over al,
    Terwijl ik in dees’ dreef u weêr verwagten sal.
Eenige nieusgierige komen rondom hem swieren om hem te kennen, en maken dat hy voor een weynig tijds vertrekt.
Continue
[p. 24]

TWEEDE BEDRYF.

Het Tooneel is een openbare wandel-plaats.

EERSTE UYTKOMST.

Erastus.

    (430) WEl, syn sy eynd’lijk weg, mijn moeyelijke quanten?
    Het regend hier sulk volk, dunkt my, van alle kanten.
                Ik vindse, schoon ik van haar vlugt,
                En tot mijn meerder ongenugt,
                ’k Vind die niet daar mijn hart om sugt.
    (435) ’t Heeft maar een korte tijd gedonderd en geregend,
    Mits my op dese plaats nog soo veel volks bejegend.
        Og of de gunst des Hemels door dit weêr
                Maar al die menschen had verdreven,
                Die moeylijkheyd aan iemand geven!
                (440) Ik sie de Sonne daald al seer,
    En ’t geen my wonder geeft, mijn knegt komt nog niet weêr.



TWEEDE UYTKOMST.

Alcipe, Erastus.

Alcipe.
    GOên dag.
Erast.     Hoe, moet men dan mijn liefde steets beletten?
Alcip. Mijn Heer, vertroost my in een seltsaam spel Piquetten.
[p. 25]
                Het geen ik gisteren verloor,
    (445) Aan St. Bouvain, die kruk, die ik wel vijftien voor
    En daar de voor-hand by wil geven, en nog winnen.
    Hoe leyd dat donders spel my ’t sedert in de sinnen!
    ’t Sou niet onreed’lijk sijn, soo ’k sey, de duyvel haal
    Om soo verdoemden spel de Speelders al te maal:
    (450) ’t Is om in ’t openbaar sig selven op te knoopen.
    Ik was op twee naar uyt, den anderen moest hoopen
    Op Pic voor ’t minst. Ik geef; hy neemd ses kaarten aan,
    En vraagd of ik het spel op nieu wil laten gaan:
    ’k Seg neen, om dat ik sag dat ik van all’s voorsien was.
    (455) Aanmerkt mijn ongeval, gy sult verwonderd staan,
    ’K had harten aas, daar by Heer, knegt en agt en tien was
    Als ook het klav’ren aas. Met bondig overleg,
    Dewijl ik my op ’t point moest houden, werp ik weg
    De schuppen vrou en tien, met heer en vrou van ruyten.
    (460) Ik krijg nog harten vrou, soo dat gy kond besluyten
    Dat ik van harten net een vijfden hoogsten had.
    Mijn tegenstander komt, wie drommel sou dat seggen!
    In slegte ruyten daar een sesden dans neêr leggen,
    En ruyten-aas daar by: Nogtans al had hy dat,
    (465) ’t En gaf hem nog geen Pic; my kon geen vrees ontstellen,
    Ik dagt ten minsten wel een arme twee te tellen,
    Al had ik ruyten-heer verworpen met de vrou.
    Vier schuppen speeld hy na sijn seven ruyte-bladen,
    Dit brengt my op het lest in twijffelend beraden
                (470) Welk aas ik best behouden sou.
    ’k Geef dat van harten toe, en soo my dunkt met reden;
    Vier klavers had hy weg gesmeten, wonder lot!
        En ’k sie my door een harte ses Capot:
[p. 26]
    Ik stond verstomd van spijt, ’t moest egter sijn geleden.
    (475) Gaat dit verlies, dat elk voor gruwlijk agten sal,
                Niet billik mijn geduld te boven,
    Die ’t niet gesien en heeft kan die het wel gelooven?
    Antwoord hier op, myn Heer.
Erast.                                        De wond’ren van ’t geval
    Syn aldergrootst in ’t Spel.
Alcip.                                    Gy moet u oordeel geven,
    (480) Of ik hier door met regt tot gramschap werd gedreven;
            Want overweegd ons beyder spel,
    ’k Heb ’t daarom in myn sak. Dit’s ’t myn, besiet het wel,
    En dit.....
Erast.          Ik heb het al gevat uyt u vertellen
        En vind niet vreemd, dat dit u geest kan quellen;
    (485) ’k Heb iets te doen het geen my van u scheyden doet.
        Troost gy u maar in dese tegenspoed.
Alcip. My troosten? neen de spijt sal steets mijn hert bewoonen
    Die’k door die slag ontfing, die ’k wel een donderslag
                Ja erger noemen mag.
    (490) Ik wil ’t ook, by mijn siel, aan al de wereld toonen.
Hy gaat heen, en seyd by herdenkinge.
    Twee asen, harte ses....
Erast.                              Waar ben ik hier belend!
    ’k Vind narren over al waar ik my henen wend.



[p. 27]

DERDE UYTKOMST.

Erastus, La Montagne.

Erastus.
    HOe laat gy my naar u met ongeduld verlangen.
La Mont. Myn Heer, ik heb so veel als ’t mooglijk was, mijn gangen
    (495) Verhaast.*
Erast.                  Brengd gy my nu van mijn Meestres bescheyd?
La Mont. Ia, want de Juffer, daar gy uw genegentheyd
                Op hebt gevest, heeft my geheeten
    U iets te seggen.
Erast.                    Wat? ik wou ’t alreets wel weten,
    Seg op dan.
La Mont.        Lust het u te hooren wat het is?
Erast. (500) Ia, ras.
La Mont.                Myn Heer, gy sult, soo ’t u geliefd, wat wagten;
    ’k Ben buyten aassem, want ik liep met al myn kragten.
Erast. Laat gy voor uw vermaak my in bekommernis?
La Mont. Mits gy begeerig sijt om dadelijk te weten
                Wat uw’ Meestres my heeft belast
    (505) Sal ik u seggen.... help, wat loopen en wat sweeten
                En was’er niet voor my aan vast
                Eer ik die Schoon’ heb aangetroffen!
    Niet dat ik hier by u wil op myn yver stoffen,
    Maar....
Erast.      Maar de duyvel haal uw dwase buyten-praat.
La Mont. (510) Sus, sus myn Heer, en word niet quaad,
                Men moet sijn togten wat bedwingen,
    En Seneca die seyd.
Erast.                          Ik seg dat Seneca
    Een sot is in uw mond, dewijl hy van geen dingen
    Die my belangen spreekt. Segt gy uw boodschap dra.
[p. 28]
La Mont. (515) ’k Ben immers besig met mijn boodschap af te leggen
    Uw lief.... Een beesje sit daar in u hair-lok, stil,
    Ik sal ’t....
Erast.          Laat blyven slegs.
La Mont.                              Die Schoone doet u seggen...
Erast. Wat?
La Mont.     Raad eens.
Erast.                         Weet gy wel dat ik niet lagchen wil?
La Mont. De last die ik van haar aan u moet overdragen
    (520) Is, dat gy hier na haar wat wagten blijft, soo lang
    Tot dat sy van een deel Dorp-juffers is ontslagen:
    ’t Bywesen van dat volk vald Hoofse menschen bang.
Erast. ’k Hou my dan op dees’ plaats, die sy heeft willen kiesen,
    En sal terwijl ik wagt geen leege tijd verliesen:
    (525) Laat my wat denken, want ik heb een liedjen voor
    Te maken op een wijs, die ’k haar veel singen hoor.
Hy wandeld in diepe gedagten opgetogen.



VIERDE UYTKOMST.

Orante, Climene, Erastus.

Orante.
    ’k VErtrou dat yder een my groot gelijk sal geven.
Clim. Meend gy te winnen door hardnekkig tegenstreven?
Orant. Ik breng seer goed bewijs van mijn gevoelen voort.
Clim. (530) ’k Wou dat ons beyder reên eens wierden aangehoord
    By iemand van verstand.
Oran.                                  Seer wel, ’k sie hier een regten
    Al wand’len, die ons diend om dit geschil te slegten.
[p. 29]
    Een woord, soo ’t u belieft, myn Heer: Gy word gebeên
                Om scheyds-man tusschen ons te wesen
                (535) Van sek’re twist, daar uyt geresen
    Dat wy verscheyden sijn van meening, in het geen
                Een Minnaars liefd op ’t hoogst kan toonen.
Erast. Mejuffers, wild my dog verschoonen
    De saak is swaar, gy moet by wijser Regter gaan.
Orant. (540) Die praat is gans onnut om u hier van t’ontslaan:
    Uw’ schrandere vernuft doet door ’t gerugt sig prijsen;
    Men kend u wel; met regt werd u van yder een...
Erast. Vergeefd my....
Orant.                       Met een woord, gy sult hier vonnis wijsen;
    Een oogenblik of twee moet gy voor ons besteên.
Clim.    (545) Gy gaat hier desen Heer ophouwen
    Die u moet tegen sijn, want soo ik derf vertrouwen,
    Hy sal ons seggen dat het mijn gevoelen wint.
Erast. Kan ik nu mijnen schelm die sorg in ’t hoofd niet steken,
    Dat hy om my hier af te helpen middel vind.
Orant. (550) Ik vrees niet dat hy tot mijn nadeel uyt sal spreken;
    De proeven van sijn geest sijn my te wel gebleken.
    Nu dit ’s ons groot geschil, of iemand die bemind
    Ialoers moet sijn
Clim.                      Of wel, om klaarder voor te dragen
        Hoe wy ’t verstaan, wie ’t meeste moet behagen,
    (555) Een die Ialoers is, of een die het niet en is.
Orant. Den laatsten is vry meer behaaglijk, dat is wis.
Clim. En na mijn oordeel moet hy voor den eersten wijken.
Orant. Ik agt, dat die het meest moet winnen op ons hert,
    Daar ons het meest’ ontsag van toegedragen werd.
Clim. (560) Ik agt dat die aan ons de meeste Min doet blijken
    Meest weder-min verdiend.
[p. 30]
Orant.                                    Ia; maar de Min blijkt vry
    Wat beter in ’t ontsag dan in de Ialoesy.
Clim. Na mijn gevoelen, als Ialoersheyd iemands sinnen
    Vervoerd, so toond sulks best, dat hy seer sterk moet minnen.
Orant. (565) Foey, foey, en spreekt my dog van sulke Minnaars niet,
    In welker liefd’ en haat men geen verschil en siet,
    Die in de plaats van ons all’ eerbied toe te dragen,
    En alle dienst te doen, ons maar gedurig plagen;
    Haar siel is staagh vervuld met schendig’ agterdogt,
    (570) Waar door in ’t minste ding een misdrijf werd gesogt;
    Om een onnoos’le daad derft haar verwijt ons tergen,
    Ja haar verblinde drift sal ons wel reden vergen
    Van d’opslagh van een oog: Sien wy’er treurig uyt,
    Sy klagen daadlijk dat sulks uyt haar bysijn spruyt;
    (575) Of soo sy vrolijkheyd vernemen in ons wesen,
    Haar mede-vryer moet dan oorsaak daar van wesen.
    Haar dollen yver strekt voor regt in haar bedrijf;
    Wy hooren niet van haar als morren en gekijf,
    Sy willen yder een verbieden ons te minnen;
    (580) ’t Sijn Dwingelanden van haar eygen heerscherinnen.
    Voor my, ’k wil Minnaars, die ’t ontsag altoos geleyd,
    Ons’ heerschappy blijkt best uyt haar ootmoedigheyd.
Clim. Foey, foey, wat moogt gy my van sulke Minnaars spreken,
    Die noyt om onsent wil met heete togt ontsteken,
    (585) Maar laauwe Vryers sijn, in welker vreedsaam hert,*
    ’tVerlies van haar Meestres niet eens gevreest en werd;
    Om dat sy reets de saak voor haar versekerd houwen.
    Haar Liefde vald in slaap op al te goed vertrouwen;
    Haar mede-minnaars sijn in goed verstand met haar,
    (590) Sy laten haar de baan om ons te vryen klaar.
    ’k Werd gram om sulken min, die soo van onrust vry is,
    Hy mind wel koeltjes, die niet voeld wat jaloesy is.
    ’k Wil dat een Minnaars siel, soo hy van herten liefd,
[p. 31]
    Met angstig’ agterdogt gedurig sy gegriefd,
    (595) En dat men klaarlijk door sijn driftigheyd bevinde,
    Dat hy niet weynig werk en maakt van sijn Beminde.
    Sijn ongenoegen geeft ons dan tot blijdschap stof;
    En maakt hy ’t altemets door bits verwijt wat grof,
    ’t Vermaak van hem dan wêer vernederd te beschouwen,
    (600) Wanneer hy, met geween, ende innerlik berouwen,
    Ons om vergiff’nis smeekt van ’t geen hy heeft misdaan,
    Is magtig onsen toorn gans over te doen gaen.
            Orant.  Indien men om u te behagen
                Sig heftig moet in ’t minnen dragen,
                (605) Soo ken ik vryers na uw sin,
                Ik weet’er meer als een hier woonen,
    Die sig seer dol verliefd tot vegtens toe betoonen.
Clim. Ik weet’er mêe voor u, daar geen jaloersheyd in
    Te speuren is, die u een wonder-groote min
                (610) Betuygende met woorden, ondertussen
                Wel soo verdraagsaam konnen sijn,
                Dat sy u souden sonder pijn
                Van dertigh andere sien kussen.
            Orant.   Nu hoord het dat gy’t vonnis veld.
                (615) En seght wiens min gy ’t hoogste steld.
Er. Mits ik hier niet dan met een vonnis af kan raken,
    Soo oordeel ik, op dat gy bey vernoegen vind,*
    Dat die jaloers is meest, en d’ander best bemind;
        Dus sal ik ’t geen u wel gevald niet laken.
Clim. (620) Gy vonnist geestig, maar.....
                                  Erast.  Mijn uytspraak is gedaan,
    Me-juffers, laat nu toe dat ik mag van uw gaan.



VYFDE UYTKOMST.

Orphise, Erastus.

Erastus.
    WAt heb ik smart gevoeld, Me-juffer, door uw wagten....
[p. 32]
Orp. Neen, ’k wil niet dat g’om my een onderhoud verlaat
    Dat soo behaaglijk is. Gy doet verkeerde klagten,
            (625) Quanswijs als quam ik hier te laat,
    Die Juffers konnen u wel sonder my vernoegen.
Erast. Wild gy nu tegen my verstoord sijn sonder rêen,
    En my verwijten dat ik heb door dwang gelêen?
Ey wagt dog....
Orph.          Laat my gaan, en loopt u ras weer voegen
    (630) By uw geselschap.
Sy gaat heen.
Erast.                      Wil den Hemel, dat van daag
                Soo veel Quel-geesten, mans en vrouwen
                Syn ’t saam gespannen tot mijn plaag,
    Om my ’t genot van ’t geen ik meest begeer t’onthouwen!
    Ik volg Orphise naar, en, schoon sy weerstand bied,
    (635) Ik moet uytwerken dat sy klaar mijn onschuld siet.



SESDE UYTKOMST.

Terminius, Erastus.

Terminius.
    Mijn Heer ’t is goed dat ik u kom te rencontreren,
            Mits ik u moet communiceren....
Erast. ’k Heb nu geen tijd.
Term.                ’k Sal u niet lang importuneren,
    Maar kortelijk seggen, hoe ’t met uw Processen staat.
            (640) Het swaarste blijft nog ventileren,
    En in het andere, wie sou dat presumeren,
    Sijt gy gecondemneert van onse Magistraat,
            En dat cum omnibus expensis.
Erast. Dat is rampzalig, maar Heer Procureur, myn wens is,
            (645) Dat gy uw reden hier by laat,
[p. 33]
    En spreekt my morgen eens.
Term.                                        Ia dan is ’t al te laat
            Om van appel te protesteren,
            Want huyden sal den tienden dag
    Na ’t pronuncieren van het vonnis expireren,
    (650) En mits men na die tijd niet appelleren mag,
            Diend gy my daad’lijk t’instrueren,
            Of ’t u beliefd te provoceren,
    Of niet.
Erast.      Waarom hebt gy my dit niet eer geseyd?
Term. Ik kom ’t u immers nog by tijds notificeren,
            (655) Dies is het ligtlijk t’excuseren,
    Dat ik u van een saak, die u geen vrolijkheyd
    Causeren kon, niet straks en heb gaan adverteren.
    Ik raad u dit Proces soo niet t’abandonneren,
            Dat waar een groote lacheteyt:
    (660) Want nademaal daar meer dan eene nulliteyt
    In ’t vonnis is, moet gy het niet acquiësceren,
    Voor hooger Regt-bank sult gy seker triumpheren.
    Leest die Deductie eens, daar is u goede saak
    Soo net geastrueerd, dat gy met groot vermaak
    (665) Sult merken, dat party advers moet succumberen,
            Als gy t’Appel wild prosequeren.
Erast. Wel appelleerd dan slegts, dewijl gy ’t soo verstaat,
    Ik hoef dat tuyg daarom niet eens te lesen.
Term. Seer wel, mijn Heer; maar nog een woordjen eer gy gaat;
    (670) Wanneer men appelleerd, soo moet’er geld toe wesen.
    Een honderd guldens, na mijn reek’ning, is genoeg.
Erast. Wat kost het pleyten geld! men sal ’t u morgen vroeg
    Beschikken.*
Term.             Hoord dog eens waar aan men ’t moet betalen;
    De boet van ’t fol appel, beneffens ’t mandament,
    (675) Monteerd....
Erast.                        Wat nut kan ik uyt dese termen halen,
[p. 34]
    Daar van ik niets versta, als dat s’op geld in ’t end
    Uytkomen.
Term.            Hoe, mijn Heer! de luy sijn niet gewend
    Het kostelijke geld soo los te debourseren;
            Men moet haar eerst specificeren
    (680) Waar toe het strekken sal, (’t heeft ook sijn fondament)
    Laat my in uw’ regard dit nu ook observeren.
Erast. En is ’t u niet genoeg als ik u ’t geld toesend?
Term. Og ja, mijn Heer, ik ga, en heb contentement.



SEVENDE UYTKOMST.

Lucidor, Erastus.

Lucidor.
    MYn Heer.
Erast.                Wat sonde mag my ’s Hemels toorn verwekken,
    (685) Dat ik dus ben gebruyd met alle slag van gekken.
Lucid. Blijf staan, soo ’t u geliefd, ik heb u lang gesogt,
    Eer dat mijn goed geval my herwaarts heeft gebrogt.
    ’K moet mijn gedagten u mijn beste Vriend meê-deelen.
    ’t Is u bekend, dat nu het Neerlands Tooneel
            (690) Den meesten tijd al Franse spelen
            Vertoond, die ook, hoewel’er veel
    Maar taam’lijk sijn vertaald, d’aanschouwers niet verveelen.
Erast. Gy hebt gelijk; hier mêe, vertrou ik, is het uyt
    Dat gy my seggen woud. Uw Dienaar.
Lucid.                                                      Hoor ’t besluyt
    (695) Eer gy vertrekt. Als ik dan laat op ’t Schouburg komen
    Een seker geestig stuk, het geen ik overset
    Uyt Frans in suyver Duyts en vloeyend rijm, ik wed
    Het werd met algemeen toejuygchen aangenomen.
[p. 35]
            ’t Is een behaaglijk onderwerp,
    (700) En waardig dat ik daar mijn rijm-schagt wel op scherp:
    Daarom heb ik het ook voor and’re willen kiesen.
    ’k Meen, ’t sal in onse taal geen aardigheyd verliesen.
    Mijn Heer, gy hebt het werk gelesen in sijn spraak,
    En oeffend altemets de Digtkonst voor vermaak;
    (705) Uw oordeel heeft daarom gesag in sulk een saak.
    Gy sult hier in met my van een gevoelen wesen.
            Siet daar, ’k heb al een gans Bedrijf,
            Met nog een Uyt-komst vier of vijf,
    Van dese week vertaald, en sal ’t u voor gaan lesen.
Erast. (710) Ik bid u, doe u self die moeyte dog niet aan,
    ’k Moet om een seek’re saak, die spoedig diend gedaan,
            Mijn afscheyd aanstonds van u nemen.
Lucid. Een woord nog maar. Ik haat het lang en moeylijk teemen
    Van die een ygelijk, ’t sy onbekend of vriend,
    (715) Ophouden met een praat die nergens toe en diend:
’k Ontmoet dat volk altijd, waar ik my wend of keere,
    En sulke menschen sijn na ’t leven afgemaald
            In dees’Quel-geesten van Moliere,
            Die ’k nu ten deelen heb vertaald.
    (720) Ey lieve, seg maar, of gy niet mijn onderwinden
    Van die op ons Tooneel te brengen goet moet vinden.
Erast. Ten hoogsten; en gy moogd als eygen vinding vry
    By die verdrietige van uwen Schryver stellen,
            Die iemand met haar Rijmery
            (725) Ontijdiglijk aan d’ooren lellen.
    Vaar wel. ’k Verlies dus nog ten laatsten myn geduld.
    Og of myn Schoone wist hoe vry ik ben van schuld!
Continue
[p. 36]

DERDE BEDRYF.

Het Tooneel is ontrent de Wooninge van Erastus en Orphise.

EERSTE UYTKOMST.

Erastus, La Montagne.

Erastus.
    ’t IS waar, aan d’eene kant is’t na mijn sin gegaan;
            Orphise liet sig eyndelijk versagten:
    (730) Maar ’t staat aan d’ander sy my byster qualijk aan,
        En d’ongenâ des Hemels heeft haar kragten
        Verdubbeld, om myn liefde te weêrstaan.
            Ia Damis, Voogd van mijn Beminde,
            En die myn hardste Quel-geest is,
            (735) Maakt dat ik nieuwe hindernis
            Ontrent mijn vryery bevinde:
    Hy heeft sijn schoone Nigt verboden my te sien,
    En wil haar morgen aan een ander Bruygom geven.
    Sy evenwel in spijt van al sijn tegenstreven
    (740) Laat desen avond my geen kleyne gunst geschien;
            Ik heb haar geest soo ver bewogen,
    Dat sy in ’t heymelijk sal mijn besoek gedoogen.
    Verborge gunsten sijn behaaglijkst’ aan de Min,
    ’t Beletsel dat men dan verwind heeft soetheyd in;
    (745) En als ’t verboden is sijn Lief te spraak te komen,
    De minste praat met haar werd in des minnaars sin
    Dan voor een wond’re gunst genomen.
    Ik ga daar ’t is bestemd: het is nu d’uur by na,
    En ’k wil daar eer te vroeg verschijnen, als te spâ.
La Mont. (750) Sal ik u volgen?
[p. 37]
Erast.                                          Neen, ’k sou vreesen
    Dat gy aan sommige my soud doen kenbaar wesen,
    Die ’k voor verdagt hou.
La Mont.                          Maar.
Erast.                                      Ik wil ’t niet hebben.
La Mont.                                                                Wel,
            Ik moet dan doen naar uw bevel,
    Maar dat ik u altoos van verre...
Erast.                                              Sult gy swijgen?
    (755) ’k Heb ’t u genoeg geseyd. Kan ik van u niet krijgen,
            Dat gy die quâ gewoonte staakt,
    Dat gy u t’aller uur een lastig knegt door maakt.



TWEEDE UYTKOMST.

Caritides, Erastus.

Caritides.
            Mijn Heer, de tijd is wel wat strijdig
            Met d’eer die ’k neem van u te sien;
            (760) ’s Voormiddags waar het ruym soo tijdig
            Om u mijn diensten aan te biên.
    Maar ’t is niet ligt het dan soodanig aan te leggen,
            Dat gy my komt te spraak te staan;
            Gy slaapt altijd, of gy sijt uytgegaan:
            (765) Myn Heeren uwe Dienaars seggen
            Ten minsten so, en daar om is ’t
            Dat ik dees’ uur heb waargenomen.
    ’t Geval eerd my door ’t luk van net van pas te komen;
    ’t Scheeld maar een oogenblik, of ’k had u nog gemist.
Erast. (770) Mijn Heer, geliefd maar uw begeerte te verklaren.
Carit. Ik quyt my van myn pligt aan u, mijn Heer, en kom....
    Vergeefd myn stoutigheyd die my geport heeft, om
            Indien....
[p. 38]
Erast.                Laat al dien omslag varen,
    En spreek maar kort.
Carit.                         Dewijl u hooge staat, uw geest,
    (775) Uw Edel hart, waar door u yder roemd om ’t meest...
Erast. Ia magtig, maar laat dat dog over sijn geslagen.
Carit. ’t Vald swaar, als iemand moet sig selven voor gaan dragen,
    En by de Grooten moet men altijd sijn gebragt,
    Door luyden die van ons met wat gerugts gewagen;
    (780) En welker mond, waar na geluysterd werd, de kragt
            Van hare redenen doe strekken,
    Om onse taam’lijke verdiensten wat t’ontdekken.
    Kortom, ik wou dat sy die wel sijn onderregt
    Van myn hoedanigheên u hadden eens gesegt
    (785) Wat dat ik ben.
Erast.                            Ik sie alrêe wat gy kond wesen,
    Alleen uw’ aanspraak heeft genoeg sulks aangewesen.
Carit. Wel ja, myn Heer, ’k ben een Geleerde, die u dus
        Aanspreken kom, van uwe deugd verwonderd.
    Daar syn Geleerde, die haar namen op een us
    Slegts laten uytgaan, maar ’k ben daar van uytgesonderd:*
    (790) Niets is’er soo gemeen als een Latijnse naam;
            En die men op sijn Grieks wil kleeden
    Is voor Geleerde wel tien-maal soo bequaam,
            En heeft veel meer bevallikheden.
    (795) Ik wou d’er hebben een, die eyndigd’ op een es,
    Dies ik my noemen laat de Heer Caritides.
Erast. Wel Heer Caritides, wat sal uw seggen wesen?
Carit. ’t Is een Request, myn Heer, dat ik u voor sou lesen,
    En ’t geen ik bidden derf, gemerkt u groot gesag,
    (800) Dat aan den Prins door u behandigd werden mag.
Erast. Myn Heer, gy kond het selfs hem wel in handen stellen.
[p. 39]
Carit. ’k Weet dat de goedheyt van sijn Hoogheyd sulks wel lijd;
    Maar door dien overvloed van goedheyd komt altijd
    Hem sulken menigte van quâ Requesten quellen*
    (805) Dat sy de goede gans verstikken, en ik vest
            Myn hoop daar op dat myn Request
    Geleverd werd’, als hy van ’t groot gewoel ontslagen
            Sig binnen sijn vertrek onthoud.
Erast.    Seer wel, dat kan geschiên, gy soud
    (810) Die tijd waarnemen om uw beede voor te dragen.
Carit. Og Heer, de Helbardiers sijn boose menschen, die
        Gemeenlijk met Geleerde mannen leven
    Als met honds-votten; soo dat ik geen kans en sie
            Dat sy my toegank sullen geven.
    (815) Ik kan niet komen als tot in de Lijfwagts-saal.
            ’t Quaad en veragtelijk onthaal,
            Het geen ik moet aan ’t Hof verdragen,
            Sou my daar gans van daan verjagen,
    Indien ik niet en had een vaste hoop, dat gy
    (820) Soud een Mecenas sijn by onsen Prins voor my.
    Ia dog, uw’ aansien moet een seker middel wesen....
Erast. Wel langt my dan ’t Request, ’k sal doen gelijk gy segt.
Carit. Daar is ’t, maar hoord het my ten minsten eerst eens lesen.
Erast. Neen....
Carit.            ’k Bid’er om, myn Heer, het strekt tot onderregt.

[p. 40]
Hy leest.

AAN SYN

HOOGHEYD.
        Doorlugstigste Vorst,
UWen seer ootmoedigen seer gehoorsamen seer getrouwen, en seer Geleerden Onderdaan en Dienaar Caritides, Batavier door geboorte, Griek door oeffeninge, hebbende gelet op de groote ende merkelijke misbruyken, de welke begaan worden in Opschriften ende Uythangborden van de Huysen, Winkelen, Herbergen, Kaats-banen, en andere plaatsen van de goede Hollandse Steden, ende Dorpen, daar in, dat eenige onwetende t’Samenstelders van de geseyde Opschriften, door een Barbarische, verderffelijke, en verfoeyelijke Orthographie ofte letter-stellinge, alle slag van sin en reden verkeeren, sonder agting te nemen op eenige Etimologie, Analogie, Energie, ofte Allegorie; tot groot Schandaal van’t Gemeene-beste der Letteren, ende van de Hollandsche Natie, dewelke gelasterd en onteerd werd, door de gemelde misbruyken en grove faal-grepen, by de Uytheemse naaukeurige Lesers ende Besigtigers der voornoemde opschriften.

Erast. (825) ’t Request is lang, en kan verveelen in het lesen.
Carit. Myn Heer, geen eenig woord en mag’er minder wesen.
Erast. Vol-eynd dan ras.
[p. 41]
Caritides vervolgd.
Bid derhalven eerbiedelijk, dat uwe Hoogheid gelieve te* wege te brengen tot nut en glorie van den Staat, dat er mag worden gemaakt een ampt van Controlleur, Intendant, Correcteur, Reviseur, ende Restaurateur Generaal van de Opschriften ende Uythangborden in Holland, en dat den Suppliant met de selve Charge werde vereerd, soo ten opsigt van sijn ongemeene ende uytstekende geleerdheyd, als van de groote en sonderlinge diensten die hy heeft gedaan aan den Staat, en aan uwe Hoogheyd, makende het Annagramma ofte Naamverset van uwe gemelde Hoogheyd in’t Nederduyts, Latyn, Grieks, Hebreeus, Syrisch, Chaldeeus, Arabisch...

Erast. Seer goed, kom geef my ras, en wild maar henen gaan:
    De Prins sal ’t sien, agt vry die saak al voor gedaan.
Carit. (830) Og ja, myn Heer, gy hoeft maar myn Request te langen;
    Want siet hy ’t maar, ’k sal wis daar fiat op ontfangen;
    Mits alles wat hy doet is vol regtvaardigheyd,
    Soo is’t niet moog’lijk dat hy myn versoek ontseyd.
    Voorts op dat uwen lof ten Hemel sy verheven,
    (835) Geliefd u Naam en Van my eens op schrift te geven,
    Soo maak ik u een Digt, het welk Acrostichon
    Sal sijn aan yder Vers en Hemistichion.
Erast. Myn Heer Caritides, ’k sal ’t morgen u bestellen,
            Soodanige geletterde gesellen
    (840) Syn Esels in haar hart, dat sweer ik by myn trou.
    Ik weet hoe seer dat ik op and’re tijden sou
    Gelagchen hebben om sijn buytenspoorigheden.



[p. 42]

DERDE UYTKOMST.

Ormin, Erastus.

Ormin.
    AL brengd een saak van groot belang my herwaarts aan
    ’k Heb willen toeven tot dat hy was heen gegaan
    (845) Eer dat ik tot u sprak.
Erast.                                    Wel, maar verkort u reden,
            Want ik en wil niet lang hier staan.
Orm. Myn Heer, gy hebt, soo ’k gis, geen kleyn verdriet geleden
    Door d’aanspraak van die straks van u is afgetreden.
    Dien ouden Quel-geest is voorseker niet regt wijs;
    (850) ’k Ontsla my steets van hem op d’een of d’and’re wys.*
    Op alle plaatsen van gewoone wandelingen,
    Breekt hy de menschen ’t hoofd met yd’le beuselingen.
    ’k Agt, dat een Heer als gy ’t geselschap vlieden moet
    Van al die letterluy; want waar toe sijn sy goed?
    (855) Voor my, ik vrees niet dat gy myn besoek sult wraken
    Als lastig, mits ik kom om u Fortuyn te maken.
Erast. Dit ’s wis een Blaser, van dat volk dat niets en heeft,
    En van veel schatten steets nogtans beloften geeft.
    Myn Heer, gy hebt gemaakt dien over-kostelijken
    (860) En wonderbaren steen, die in sig heeft de kragt
    Van al de Koningen der aarde te verrijken.
Orm. Myn Heer, wel dat is soet van u gedagt.
    Neen, God bewaar my van te wesen van die gekken
            ’k En voed my niet met ingebeelde waan,
    (865) Maar spreek u met seer vast gegronde woorden aan
    Van seker voorstel, dat tot dienst van ’t Land sal strekken.
    ’t Ontwerp daar van berust versegeld onder my:
    ’k Wil* dat het aan den Prins door u gegeven sy.
[p. 43]
    ’t Is geen onnutte vond, geen van die dwase droomen,
    (870) Gelijk den Thresorier niet selden voor en komen,
    Geen arme voorslag, die slegts handeld van een winst
    Van tien of twaalf Millioen; maar die’er ’s jaars voor ’t minst
    Een honderd geven kan, de reek’ning wel genomen:
    Gans sonder moeyt’, of sorg van dat’er iets gewaagd
    (875) Sou worden, of het Volk door een’ge last geplaagd.
    Kortom, het is een raad van onbegrijplijk voordeel,
    En die ten eersten ook aan alle luy van oordeel
    Gans doenlijk blijken sal; Ia soo ik hulp van u...
Erast. ’t Is goed, wy sullen daar van spreken, ik ben nu
    (880) Wat haastig.
Orm.                        Soo gy my belooven wild te swijgen,
    Gy kont ontdekking van die schoone vinding krijgen.
Erast. Neen, neen, ’k wil uw geheym niet weten.
Orm.                                                                    Ik vertrou
    Op uw bescheydenheyd, dat gy’t niet voort sult seggen,
    ’k Wil ’t openhartig met twee woorden uyt gaan leggen.
    (885) Maar laat ik sien, of ons hier niemand hooren sou.
    Dien wonderlijken raad, die eerst door my bedagt is,
    Bestaat....
Erast.        Wat verder af, om redenen, myn Heer.
Orm. Gy weet, en hoeft daar van geen onderrigting meer,
    Dat Koopmanschap de suyl der Nederlandse magt is.
    (890) En ’t geen de Neering meest heeft in ons Land verwekt
    Is, dat het Havens heeft, die treff’lijk sijn gelegen,
            Voor die daar handel willen plegen:
    Soo dat den Staat seer veel door dese Havens trekt.
    Nu dese voorslag, die nog niemand heeft versonnen,
    (895) Is dat men voorder nog (het is een ligte saak)
    De gansche Zee-kust vol vermaarde Havens maak.
    Siet wat een grooten geld sulks op sal brengen konnen,
    En soo....
Erast.    Den raad is goed, en sal sijn Hoogheid seer
[p. 44]
    Behaaglijk sijn. Vaar wel, ’k sie u hier naar eens wêer.
Orm.     (900) Gy sult altoos my gunstig wesen
    Om dat ik dese vond u eerst heb aangewesen.
Erast. Ia, ja.
Orm.        Indien gy my tien guldens leenen woud,
    Die gy weêr aan den loon van ’t voorstel vinden soud,
    Myn Heer....
Erast.         Seer geern’. Og was ik voor dit geld ontslagen
    (905) Van al de menschen, daar men moeylijkheyd van lijd!
            Siet wat een onbequamen tijd
    Verkiesen sy, om my met haar besoek te plagen.
    Nu, denk ik, sal ik nog ten lesten mogen gaan.
    Of komt’er daar weêr een om my te hind’ren aan?

VIERDE UYTKOMST.
Filinte, Erastus.

Filinte.
    (910) MYn Heer, ik heb daar straks een vreemde maar verstaan.
Erast. Wat?
Fil.            Dat een keerel fluks met u heeft twist gekregen.
Erast. Met my?*
Fil.                 Ey lieve laat dat veynsen agterwegen;
    Ik weet van goeder hand dat gy sijt uytgedaagd:
    Dies kom ik, als u vriend, u tegen alle lieden,
    (915) Daar kom dan af dat wil, myn hulp en dienst aanbieden.
Erast. Ik ben aan u verpligt, maar daar gy van gewaagd...
Fil. Gy sult het loogchenen, maar gy gaat sonder knegten.
    ’t Sy dat gy binnen blijfd, of buyten wild gaan vegten,
    ’k Sal u versellen, waar u gang ook henen strekt.
Erast. (920) ’k Werd rasend.
Fil.                                    Waar toe diend dit dus voor my bedekt?
Erast. Ik sweer, myn Heer, men heeft u door een quak bedrogen.
[p. 45]
Fil. ’t Ontkennen is vergeefs.
Erast.                                De donder moet my slaan,
    Soo een’ge twist.
Fil.                        Die vloek, meend gy dat ik daar aan
    Geloof geef?
Erast.            By myn siel, ik seg ’t u sonder logen,
    (925) Dat....
Fil.                Keurd my voor soo mal en ligt geloovig niet.
Erast. Verpligt my soo veel.
Fil.                                      Neen.
Erast.                                        ’k Wou dat gy my verliet.
Fil. ’t En sal niet sijn, myn Heer.
Erast.                                 Ik moet van avond komen
    Op sek’re plaats, het raakt het stuk van minnery.
Fil. ’k Verlaat* u niet, maar wil u volgen, waar ’t ook sy.
Erast. (930) Wat duyvel als gy ’t dan soo vast hebt opgenomen,
    En dat ik dog geschil moet hebben, wel ik sal
    My steken in krakkeel, uw yver te geval:
    En dat sal sijn met u, die my nu dol komt maken,
    En daar ik niet en kan met goedheyd van geraken.
Fil. (935) Gy neemd seer qualijk op d’aanbieding die een vriend
    U doet, dog mits gy daar soo slegt mêe sijt gediend,
    Vaard wel, gy moogt u werk dan sonder my beslegten.
Erast. Ik houd’u voor myn vriend, als gy nu scheyd van my.
    Siet hoe de rampen sig vast aan myn Nood-lot hegten!
    (940) d’Uur die my was gesteld, is, vrees’ik, al voor by.



[p. 46]

VYFDE UYTKOMST.

Damis, l’Epine, Erastus, La Riviere met twee makkers,

Damis.
    HOe, tegen mynen dank meend haar de guyt te trouwen?
    Ha! myn regtvaard’ge toorn sal hem daar in wêerhouwen,
Erast. ’k Sie iemand, soo my dunkt, ontrent Orphiles deur.
    Al weêr verhind’ring, die ons’ Liefde steld te leur.
Dam. (945) Ia, ’k heb verstaan dat sy, in spijt van al myn sorgen,
    Erastus aan haar huys van avond in ’t verborgen
    Sal sien.
La Riv.      Wat of dat volk van onsen Meester spreektĘ?
    Laat ons haar, sonder dat s’ons kennen, nader komen.
Dam. Eer hy volvoeren kan ’t geen hy heeft voorgenomen,
    (950) Is’t noodig dat men hem de schelmse borst doorsteekt.
    Gaat doetse komen die u flus van my geseyd sijn,
    Laat haar daar ik begeer in hinderlaag geleyd sijn,
    En vaardig, om soo haast Erastus sig op doet,
    Myn eer, die door sijn min beledigd werd te wreken,
    (955) De’t samen hand’ling die hem hier roept af te breken,
    En sijn vervloekte brand te blussen in sijn bloed.
La Riviere hem aanvallende met sijn Makkers.
    Verrader, eer de moord die gy derft onderwinden
    Hem op kan offeren aan uwe raserny,
    Sult gy voor eerst met ons nog wat te doen bevinden.
Erast. (960) Hy tragt wel na myn dood, maar ’t punt van eer moet my
[p. 47]
    Tot hulpe van den Oom van myn Meestres verbinden.
    Ik sta u by, myn Heer.
Damis naar ’t vlugten van d’andere.
                                      O Hemel door wat hand
            Bevrijd dees’ tijdig’ onderstand
    My van een wisse dood. Wie moet ik dankbaar wesen
    (965) Voor sulk een groote dienst?
Erast.                                            De dienst aan u bewesen
            Was maar een daad van billikheyd.
Dam.    Mag ik myn ooren wel gelooven
    Wel is’t Erastus hand....
Erast.                                ’t Is soo gy hebt geseyd.
    Myn goed en quaad geval gaan bey de maat te boven:
    (970) ’k Heb tot mijn groot geluk in nood u by gestaan;
    Maar seer rampsalig eerst uw haat op my gelaân.
Dam. Hoe desen Heer die ik gestaan heb naar het leven,
            Is die wiens arm myn leven heeft behoed?
    Og! ’t is te veel, myn hert moet sig gewonnen geven;
    (975) ’t Sy wat uw’ Min u ook van avond tragten doet,
    Die wonderlijke proef van uwen ed’len moet
            Heeft al den haat die ’k op u had verdreven.
    ’k Verfoey die gril, en moet daar over schaam-rood staan.
    Myn dwaling heeft te lang u ongelijk gedaan
    (980) ’k Sal om u opentlijk daar over te vernoegen,
    Terstond u met uw’ Lief in egt gaan ’t samen voegen.



[p. 48]

SESDE UYTKOMST.

Orphise, Damis, Erastus.

Orphise.
    MYn Heer, wat voorval baard de groot’ ontsteltenis....
Dam. Myn Nigt, ’t geval heeft niets als dat behaaglijk is,
    Dewijl ’t Erastus nu uw Bruydegom doet wesen,
    (985) Naar uw begeerten die ’k voor henen heb mispresen.
    Gemerkt sijn kloekheyd my heeft van de dood behoed,
    Begeer ik dat gy hem die schuld voor my voldoet.
Orph. ’k Ben alles schuldig voor ’t bewaren van uw leven,
    En wil my self voor u hem tot betaling geven.
Erast. (990) Myn hert is soo versteld door sulk een wond’re saak,
    Dat ik in dese vreugd moet twijff’len of ik waak,
Dam. Tot viering van ’t geluk het geen gy bey gaat smaken,
    Soo moeten wy ons nu door Speel-luy doen vermaken.

FINIS.
Continue

Tekstkritiek:

vs. 200 een er staat: en
vs. 495 Verhaast. er staat: verhaast. (als laatste woord van vorige regel)
vs. 585 hert, er staat: hert.
vs. 617 oordeel er staat: oor deel
vs. 673 Beschikken. er staat: beschikken.
vs. 790 uytgesonderd: er staat: uytgesonderd (leesteken toegevoegd op basis van de herdruk)
vs. 804 Hem er staat: hem
p. 41 te wege er staat: te te wege
vs. 850 ’k Ontsla er staat: ’k ontsla
vs. 868 ’k Wil er staat: ’k wil
vs. 912 Met er staat: met
vs. 929 ’k Verlaat er staat: ’k verlaat

Continue